XRP-03 - sp45.edu.plsp45.edu.pl/warsztat_pracy/Kreowanie_rozwoju_dziecka_metody... · (znane z...
-
Upload
nguyenliem -
Category
Documents
-
view
214 -
download
0
Transcript of XRP-03 - sp45.edu.plsp45.edu.pl/warsztat_pracy/Kreowanie_rozwoju_dziecka_metody... · (znane z...
2 . 2 . P R Z Y S P I E S Z O N E U C Z E N I E S I ¢ W P R O F I L A K T Y C E I T E R A P I I
47
2.2. Przyspieszone uczenie si´ w profilaktyce i terapii
Przyspieszone uczenie si´ nie ma nic wspólnego ze sztucznym przyspiesza-niem rozwoju dziecka. Wyznaj´ poglàd, ˝e ka˝de dziecko ma w∏asnà, indywi-dualnà drog´ w procesie rozwijania swoich potencjalnych mo˝liwoÊci. Trzebatylko dyskretnie mu pomóc, wskazaç kilka kierunków do wyboru. Uczeƒ b´dziewiedzia∏, która droga jest dla niego w∏aÊciwa.
Odkryciem nie sà tu same metody, zapewne dobrze znane, lecz ich po∏àcze-nie w zwartà ca∏oÊç, która mo˝e okazaç si´ znakomitym sposobem na swobod-ny i skuteczny rozwój.
Dlaczego wybra∏am przyspieszone uczenie si´ do pracy z uczniami, którzyborykajà si´ z problemami w nauce? Oto cztery najwa˝niejsze powody:
– jest to sposób na efektywnà nauk´, który akceptuje sam uczeƒ – niezale˝-nie od swoich indywidualnych cech rozwojowych;
– nauka staje si´ naprawd´ szybsza, poniewa˝ jest postrzegana jako intere-sujàca przygoda intelektualna;
– uwzgl´dnia ró˝ne style uczenia si´;– odpowiada potrzebom wspó∏czesnej szko∏y. Praca z dzieçmi, które napotykajà trudnoÊci w swobodnym nabywaniu umie-
j´tnoÊci szkolnych, zawsze by∏a dla mnie czymÊ niezwyk∏ym. Codzienna obser-wacja zachowaƒ, sposobu podchodzenia do problemów, nabywania doÊwiad-czeƒ przez dzieci dostarczy∏y mi wielu cennych informacji na temat ich rozwoju.Zauwa˝y∏am mianowicie, ˝e dzieci dyslektyczne majà sporo podobnych cechpozytywnych. Cechuje je du˝a wra˝liwoÊç na otoczenie, intuicja, ˝ywa wy-obraênia, ogromna ciekawoÊç, myÊlenie obrazowe, co oznacza, ˝e majà Êwiet-nie funkcjonujàcà prawà pó∏kul´.
W tym przekonaniu utwierdzi∏y mnie wyk∏ady Carli Hannaford (autorkiZmyÊlnych ruchów, które doskonalà umys∏), dzi´ki którym przekona∏am si´o ogromnych mo˝liwoÊciach rozwojowych ka˝dego dziecka i o koniecznoÊciciàg∏ej stymulacji zmys∏ów, szczególnie u dzieci z ró˝nymi problemami w nauce.Z kolei z uczestnictwa w zaj´ciach warsztatowych z teorii Gavina Reida „Styleuczenia si´ we wczesnej edukacji i terapii” wynios∏am prezentowany tam poglàdo wykorzystaniu w uczeniu si´ w∏asnych indywidualnych preferencji ka˝degoucznia, a tak˝e przekonanie o stosowaniu takich metod nauczania, jakie zosta-nà zaakceptowane przez dziecko i b´dà zgodne z jego wzorcami myÊlowymi.Bogactwa przemyÊleƒ dostarczy∏y mi spotkania szkoleniowe prowadzone w Pol-
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 47
skim Towarzystwie Dysleksji przez Renat´ Czabaj – wspania∏ego pedagoga tera-peut´. Kilka lat temu mia∏am mo˝liwoÊç wzi´cia udzia∏u w warsztatach organi-zowanych przez psychologów rosyjskich – Igora Matiugina i Elen´ Czakaberijo-wà. Zademonstrowali oni zabawowe metody trenowania uwagi i pami´ci.Wspania∏e pomys∏y na niekonwencjonalne zaj´cia zawarli w ksià˝kach Magiapami´ci4 oraz Jak rozwijaç pami´ç i uwag´ Waszego dziecka5. Sà one dla mnieinspiracjà do tworzenia ciekawych rozwiàzaƒ edukacyjnych. Ogromny wp∏ywna dobór tych najbardziej naturalnych metod, zwiàzanych ze swobodnym roz-wojem cz∏owieka, mia∏a doktor Swiet∏ana Masgutowa, u której stawia∏am pierw-sze kroki po kinezjologicznych Êcie˝kach i dzi´ki której zdecydowa∏am si´ szu-kaç efektywnych metod rozwojowych.
Ciàg∏e poszukiwania coraz doskonalszych sposobów na efektywnà nauk´skierowa∏y mojà uwag´ na bogatà literatur´ dotyczàcà wspó∏czesnych badaƒnad mo˝liwoÊciami ludzkiego umys∏u. To w∏aÊnie ksià˝ki Toniego Buzana: Pa-mi´ç na zawo∏anie, Rusz g∏owà, Podr´cznik szybkiego czytania6; Katarzyny Goz-dek-Michaelis: Supermo˝liwoÊci Twojego umys∏u7; Gordona Drydena, JeanetteVos i Karla E. Dambacha: Rewolucja w uczeniu; Sheili Ostrander i Lynn Schroe-der: Superlearning 20008 i inne, a tak˝e wymiana doÊwiadczeƒ podczas licznychspotkaƒ z osobami zajmujàcymi si´ wspieraniem rozwoju dzieci i m∏odzie˝yprzekona∏y mnie do wykorzystania najnowszych metod.
Chcia∏abym przytoczyç porównanie tradycyjnej metody uczenia si´ i przy-spieszonego uczenia (na podstawie ksià˝ki K. Gozdek-Michaelis Supermo˝liwo-Êci Twojego umys∏u).
Podstawà przyspieszonego uczenia si´ jest integracja pó∏kul mózgowychi synteza, podczas gdy uczenie tradycyjne bazuje na jednej dominujàcej pó∏ku-li i analizie. W przyspieszonym uczeniu si´ nacisk jest po∏o˝ony na rozwijanieumiej´tnoÊci myÊlenia, a nie na akumulacj´ faktów jak w uczeniu tradycyjnym.Dzi´ki zastosowaniu metod aktywizujàcych, wykorzystaniu ró˝nych êróde∏ wie-dzy, uczeniu polisensorycznemu i uwzgl´dnieniu wszystkich typów uczenia si´sam proces nabywania wiedzy przebiega bardziej harmonijnie i w mniejszymstopniu stresotwórczo, a dobre wyniki mo˝e osiàgnàç ogó∏ uczniów.
4 I. J. Matiugin, Magia pami´ci, czyli ksià˝ka o tym, jak rozwinàç uwag´ i pami´ç w szkole podstawowej, Pi-∏a 1998.
5 I. J. Matiugin, T. Askoczenska, I. Bonk, Jak rozwijaç pami´ç i uwag´ Waszego dziecka, Pi∏a 1997.6 T. Buzan, Pami´ç na zawo∏anie, ¸ódê 2003; Rusz g∏owà, ¸ódê 2003; Podr´cznik szybkiego czytania,
¸ódê 1999.7 K. Gozdek-Michaelis, Supermo˝liwoÊci Twojego umys∏u. Jak si´ uczyç trzy razy szybciej? Warszawa 2002.8 S. Ostrander, L. Schroeder, Superlearning 2000, Warszawa 1997.
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
48
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 48
2 . 2 . P R Z Y S P I E S Z O N E U C Z E N I E S I ¢ W P R O F I L A K T Y C E I T E R A P I I
49
Jak widaç, metoda przyspieszonego uczenia si´ daje lepsze rezultaty ni˝uczenie tradycyjne. Moim zamierzeniem jest wykorzystanie technik przyspieszo-nego uczenia si´ w pracy z dzieçmi na zaj´ciach terapii pedagogicznej. G∏ówniesà to sprawdzone przeze mnie w praktyce ró˝norodne elementy efektywnegouczenia si´, niezb´dne w ca∏oÊci procesu terapeutycznego. Z uwagi na du˝àatrakcyjnoÊç i niewàtpliwà skutecznoÊç tych elementów sà one akceptowaneprzez dzieci i pomagajà w procesie przyswajania wiedzy.
Charakterystyka metody
Istotnymi elementami przyspieszonego uczenia si´ sà: wyg∏aszanie afirmacji,wizualizacje, relaksacja, s∏uchanie muzyki, metody aktywizujàce, techniki zapa-mi´tywania i koncentracji, sensorycznie bogaty wystrój wn´trza.
AfirmacjeAfirmacjami nazywamy zdania wypowiadane w celu wywo∏ania pozytyw-
nych zmian w nastawieniu do problemu. Stosowane systematycznie, przy odpo-wiedniej koncentracji, powodujà wzrost wiary we w∏asne mo˝liwoÊci. Afirmacjeuczà te˝ eliminowania nadmiernej wewn´trznej krytyki i uruchamiajà mecha-nizm pozytywnych myÊli. Zdanie b´dàce afirmacjà powinno zawieraç pozytyw-nà treÊç dotyczàcà tego, czego si´ pragnie, i nale˝y je wypowiadaç w czasie te-raêniejszym. Taka myÊl ma szans´ na przenikni´cie do ÊwiadomoÊci – staje si´wtedy coraz bardziej wiarygodna i mo˝e zmieniç nastawienie do rzeczywistoÊci.
Bogactwo afirmacji mo˝na znaleêç w materia∏ach proponowanych przez ki-nezjologi´ edukacyjnà (m.in. na kursie Gimnastyki Mózgu®). Podaj´ jeden przy-k∏ad:
„Zmiany”. Usiàdê wygodnie. Nogi lekko zegnij w kolanach. Oddychaj swo-bodnie. Raz jednà, raz drugà r´k´ wyciàgaj w gór´, jakbyÊ chcia∏ coÊ zerwaç, na-st´pnie chwyç to i przyciàgnij do siebie. W tym czasie przeciwne do r´ki biodrounieÊ, a ci´˝ar cia∏a oprzyj na drugim biodrze. (Wzrok skierowany ku górze, dlaaktywizacji pó∏kuli „j´zykowej”).
Afirmacje:v Jestem otwarty na zmiany w moim ˝yciu, które rozwijajà mnie i przynoszà ko-
rzyÊci.v Dzia∏am we w∏asnym, najlepszym interesie.
Powy˝sze zdania (afirmacje) wypowiedziane przez ucznia powoli, rytmicz-nie, przy muzyce relaksacyjnej, majà na niego du˝y, pozytywny wp∏yw.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 49
Cz´sto uk∏adam afirmacje wspólnie z dzieçmi jako g∏ówne cele, na konkret-nych zaj´ciach. Potem mogà byç utrwalane w domu. Oto przyk∏ady afirmacjiustalanych podczas zaj´ç:v Lubi´ si´ uczyç. Taka afirmacja – temat zaj´cia – mo˝e byç zastosowana pod-
czas realizacji zagadnieƒ dotyczàcych motywowania ucznia do wysi∏ku my-Êlowego.
v Ksià˝ki sà ciekawe, dlatego ch´tnie je czytam. Zach´cenie do czytania lektur.v Lubi´ i umiem pisaç listy. Afirmacj´ stosujemy podczas realizacji zagadnieƒ
komunikacji interpersonalnej, zwiàzanych z porozumiewaniem si´.v Pi´knie mówi´, staram si´ dok∏adnie wymawiaç wszystkie s∏owa. Dzi´ki tej
afirmacji zach´camy uczniów do çwiczeƒ artykulacyjnych.v Pracuj´ dok∏adnie, jestem skoncentrowany. Celem tej afirmacji jest regularne
wykonywanie çwiczeƒ na koncentracj´.v Pisz´ poprawnie, znam zasady ortografii. Powtarzanie tej afirmacji przypomi-
na o stosowaniu zasad pisowni. v Lubi´ swoich kolegów, mog´ na nich polegaç. Kolejna afirmacja przydatna
do realizacji zagadnieƒ zwiàzanych z porozumiewaniem si´.v Moje prace sà bezb∏´dne, sprawdzam je dok∏adnie. Za pomocà tej afirmacji
kszta∏tujemy wra˝liwoÊç ortograficznà.v Jestem zadowolona z siebie, pracuj´ wytrwale w domu. Afirmacjà tà zach´ca-
my do systematycznej i wytrwa∏ej pracy, powodujàc wzrost wiary we w∏asneumiej´tnoÊci.
Wspólnie sformu∏owane zdania – cele uczniowie naklejajà na karty (za∏àcz-nik 9).
Wa˝nym zadaniem afirmacji jest zmiana negatywnego myÊlenia ucznia o sa-mym sobie. Dzieci cz´sto ca∏kowicie nie wierzà we w∏asne mo˝liwoÊci i piel´-gnujà w sobie wewn´trznego „niedowiarka”, powtarzajàc: Ja tego na pewno nieumiem, matematyki nigdy si´ nie naucz´, zawsze robi´ wszystko êle itp. Regular-ne wyg∏aszanie afirmacji pomaga zmieniç takie myÊlenie. Wystarczy stworzyçpewien nawyk i w okreÊlonych sytuacjach, trzymajàc si´ za „punkty pozytywne”(znane z Gimnastyki Mózgu®), wypowiadaç afirmacje.
Afirmacje mogà okazaç si´ pomocne zw∏aszcza w wypadku, gdy dziecko jestpe∏ne niepokoju i l´ków, na przyk∏ad w wyniku traumatycznego prze˝ycia, fobii.W takiej sytuacji ustalamy wspólnie z dzieckiem pozytywne zdanie, które staniesi´ dla niego na pewien czas afirmowanà myÊlà. Zdanie to uczeƒ powinien po-wtarzaç (w myÊlach lub g∏oÊno) kilkakrotnie w ciàgu dnia lub wtedy, gdy poczu-je l´k. Mo˝na zaleciç równie˝ trzykrotne powtórzenie tego zdania przed snem
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
50
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 50
2 . 2 . P R Z Y S P I E S Z O N E U C Z E N I E S I ¢ W P R O F I L A K T Y C E I T E R A P I I
51
i zaraz po przebudzeniu, przy jednoczesnym wykonywaniu w powietrzu „leni-wych ósemek”.
Jedna z moich uczennic, Kasia, odczuwa∏a parali˝ujàcy strach przed wypo-wiadaniem si´. Zaleci∏am jej nast´pujàcà afirmacj´: Jestem spokojna i zrelakso-wana. Z ∏atwoÊcià si´ ucz´. Z przyjemnoÊcià odpowiadam na pytania. Zdania teKasia mia∏a powtarzaç przed ustnymi wypowiedziami w szkole. Po pewnym cza-sie systematycznego stosowania tego çwiczenia dziewczynka przesta∏a odczu-waç l´k.
WizualizacjeWizualizacja to tworzenie obrazów w wyobraêni w celu lepszego ich zako-
dowania. Obrazy te mogà byç bardzo dok∏adne. Wa˝ne jest, aby rozbudza∏ywiele zmys∏ów jednoczeÊnie. Wizualizacje stosuj´ na co dzieƒ, na przyk∏ad do wprowadzenia uczniów w te-matyk´ zaj´ç. Uczniowie, le˝àc na dywanie w pozycji Dennisona, s∏uchajà na-uczyciela, który w interesujàcy i obrazowy sposób opowiada o wybranym aspek-cie opracowywanego problemu. Pami´ta o odpowiedniej intonacji, akcentujàctym samym najistotniejsze elementy. Aby zrozumieç trudne poj´cia, uczniowie,le˝àc lub siedzàc w pozycji Dennisona, z zamkni´tymi oczami, wizualizujà oma-wiane przez nauczyciela zagadnienia. Przyk∏adowo nauczyciel, wyjaÊniajàc po-j´cie dodawania, mówi: Wyobraê sobie, ˝e siedzisz na mi´kkim, czerwonym dy-wanie. Po chwili przysiada si´ do ciebie kolega. Czy umiesz dostrzec, ilu was jestrazem? Po wizualizacji uczniowie doÊwiadczajà tej sytuacji, tworzàc podobnàscenk´ improwizowanà. Wyobra˝ona sytuacja oraz utrwalenie jej w scence po-winno daç lepsze i g∏´bsze zapami´tanie opracowanego poj´cia. Podczas czyta-nia konkretnych tekstów literackich dzieci, le˝àc w pozycji Dennisona, wizuali-zujà czytany przez nauczyciela fragment tekstu wymagajàcy zapami´tania.W celu relaksacji uczniowie le˝à z zamkni´tymi oczami w pozycji Dennisona.Nauczyciel w sugestywny sposób czyta inspirujàce opowiadanie. Wizualizacji to-warzyszy cz´sto muzyka, oddajàca charakter ca∏oÊci (muzyka klasyczna bàdê re-laksacyjna).
RelaksacjaRelaksacja oznacza nie tylko odpoczynek po wysi∏ku, lecz tak˝e wyciszenie
emocji i redukcj´ napi´cia. Organizujàc çwiczenia relaksacyjne, korzystamz çwiczeƒ Gimnastyki Mózgu®, sà to mi´dzy innymi: pozycja Dennisona, punk-ty pozytywne, punkty równowagi, oddychanie brzuchem, sowa.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 51
Oto przyk∏adowe çwiczenia z wykorzystaniem muzyki relaksacyjnej:v Malowanie p´dzlem „leniwych ósemek” najpierw na du˝ej, a potem na ma-
∏ej p∏aszczyênie. Malujàc, dziecko mo˝e w rytmiczny sposób wymawiaç kinezjologiczny rymdo „leniwej ósemki” (za∏àcznik 6). åwiczenie reguluje napi´cie du˝ych grupmi´Êniowych i nadgarstka.
v Rysowanie oburàcz kredà lub kredkami obrazków z wyobraêni. Uczeƒ mo˝e regulowaç napi´cie mi´Êni r´ki. Rysunek nale˝y wówczas wyko-naç kilka razy: najpierw bardzo lekko przyciskajàc kredki, potem kilkakrotnie– bardzo mocno, a nast´pnie – Êrednio (czyli inaczej ni˝ za pierwszym i dru-gim razem). åwiczenie koordynacji wzrokowo-ruchowej.
v Wizualizowanie w pozycji Dennisona opowiadaƒ relaksacyjnych (patrz: pod-rozdzia∏ 2.4. „Inne metody”).
v Wspominanie mi∏ych chwil i miejsc, gdzie czu∏eÊ spokój i ukojenie. Uczniowie le˝à w pozycji Dennisona lub siedzàc, dotykajà punktów pozy-tywnych, i s∏uchajà nauczyciela, który w obrazowy sposób mówi na przyk∏ad:Wyobraê sobie, ˝e jesteÊ w miejscu, w którym czujesz si´ spokojny i radosny.Mo˝e jest to pla˝a, las, ∏àka, twój pokój... . åwiczenie redukuje napi´cie emo-cjonalne.
v Rysowanie jednym placem obu ràk po plecach kolegi. åwiczenie uwra˝liwia na dotyk.
v Rysowanie oburàcz (np. „leniwych ósemek”) po piasku lub innym materialesypkim. Uczeƒ w rytm melodii rysuje po Êladzie bàdê samodzielnie, wykorzy-stujàc palec lub przyrzàdy do rysowania. åwiczenie koordynuje s∏uch, wzroki ruch.
v Ws∏uchiwanie si´ w g∏osy przyrody. Przy bardzo cichej muzyce relaksacyjnej uczeƒ przez okreÊlony czas wychwy-tuje i zapami´tuje rodzaj dêwi´ków dobiegajàcych z otoczenia (oddychanieprzeponowe). åwiczenie kszta∏tuje wra˝liwoÊç i pami´ç s∏uchowà.
v Ilustracja ruchowa melodii. Uczniowie, wykorzystujàc w∏asnà inwencj´, ilustrujà cia∏em s∏uchanà muzy-k´. Ruchy powinny byç p∏ynne. åwiczenie koordynuje s∏uch, wzrok i ruch.
v S∏uchanie piosenek. Siedzàc w pozycji Dennisona lub dotykajàc punktów pozytywnych, uczeƒs∏ucha piosenki i jednoczeÊnie wykonuje polecenie: ma rozpoznaç jak naj-wi´cej instrumentów wykorzystanych w tej piosence albo odpowiedzieçna zadane wczeÊniej pytanie itp. åwiczenie kszta∏tuje wra˝liwoÊç s∏uchowà.
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
52
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 52
2 . 2 . P R Z Y S P I E S Z O N E U C Z E N I E S I ¢ W P R O F I L A K T Y C E I T E R A P I I
53
MuzykaMuzyka, pobudzajàc odpowiednie oÊrodki w mózgu i ciele, wp∏ywa
na wszechstronny rozwój cz∏owieka. Oddzia∏uje zw∏aszcza na rozwój osobowo-Êci cz∏owieka, a w tym rozwój emocjonalny. Muzyka potrafi z∏agodziç stres, do-daç pozytywnej energii do dzia∏ania i przygotowaç cia∏o i umys∏ do odpowied-niego rodzaju dzia∏aƒ, na przyk∏ad do:
– uruchomienia i rozwoju wyobraêni,– relaksu,– wzrostu kreatywnoÊci,– rozwoju ró˝nych sfer, w tym emocjonalnej.Muzyka pozwala zharmonizowaç cia∏o i umys∏, docierajàc do uk∏adu limbicz-
nego odpowiadajàcego za uczucia. (Zbiór utworów muzycznych mo˝na znaleêç w ksià˝kach: G. Drydena, J. Vos,
Rewolucja w uczeniu, K. Gozdek-Michaelis, Supermo˝liwoÊci Twojego mózguoraz na kursach szybkiego czytania i przetwarzania informacji).
Metody aktywizujàceMetody aktywizujàce sà niezb´dnym elementem przyspieszonego uczenia
si´. Stosuj´ je w poczàtkowej fazie zaj´ç terapeutycznych dla integracji grupyoraz w celu poznania lub utrwalenia wiadomoÊci. Szczególnie polecam nast´pu-jàce metody:v Pedagogika zabawy i jej techniki polegajàce na integracji grupy, oÊmielaniu
i pozytywnym wzmocnieniu emocjonalnym. Zabawy relaksujà, przynoszàwiele zadowolenia, pomagajà w skupieniu i koncentracji.
v Drama wraz z ca∏ym wachlarzem technik. Istotà tej metody jest odgrywanieprzez dziecko ró˝nych ról i rozwijanie w ten sposób wszystkich sfer osobo-woÊci. Improwizacja, inscenizacja, pomnik-rzeêba, stop-klatka, ˝ywe obrazy,çwiczenia pantomimiczne – to przyk∏ady technik dramowych, b´dàcychpunktem wyjÊcia do poznawania i utrwalania wiadomoÊci w niepowtarzalnej,zabawowej atmosferze. Przeglàd ró˝nych metod mo˝na znaleêç w ksià˝kach: Aktywizujàce metody
i techniki w edukacji wczesnoszkolnej Jadwigi Krzy˝ewskiej9, Polubiç szko∏´ Ma-rioli Chomczyƒskiej-Miliszkiewicz i Doroty Pankowskiej10, Wyobraê sobie, ˝e...
9 J. Krzy˝ewska, Aktywizujàce metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej, Suwa∏ki 1998–2000.10 M. Chomczyƒska-Miliszkiewicz, D. Pankowska, Polubiç szko∏´, Warszawa 1995.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 53
Stephena Bowketta11, Nauczanie otwarte w 28 krokach Bernda Badegrubera12,Edukacja przez dram´ Krystyny Pankowskiej13 oraz na kursach.
Techniki zapami´tywania i koncentracjiPami´ç pozwala kodowaç, przechowywaç i dekodowaç informacje. Zdol-
noÊç zapami´tywania zale˝y od wielu czynników. Najistotniejszym z nich jest,moim zdaniem, w∏aÊciwa stymulacja zewn´trzna, która dostarcza pami´ci odpo-wiednich bodêców do rozwoju.
Oto kilka zasad, których stosowanie wspomaga proces zapami´tywania:1. Zainteresowanie pobudza pami´ç, nale˝y wi´c podawaç uczniom informacje
w ciekawy, a nawet zaskakujàcy sposób.2. Wa˝na jest pozytywna motywacja. Uczeƒ lepiej zapami´ta wiadomoÊci, jeÊli
mu na tym b´dzie zale˝a∏o. 3. Emocje wyostrzajà pami´ç. Uczenie, w którym wyst´puje zabarwienie emo-
cjonalne, jest bardziej trwa∏e. 4. Odpr´˝ony i zrelaksowany umys∏ szybciej przyswaja informacje. Uczeƒ mo˝e
nauczyç si´ sposobów na szybkà relaksacj´, na przyk∏ad powolne oddycha-nie, Gimnastyka Mózgu®.
5. Zapami´tuje si´ to, co si´ rozumie. Nale˝y zatem dà˝yç do logicznego ∏àcze-nia informacji. Mo˝na tego dokonaç, korzystajàc z wielu ciekawych technikzapami´tywania (przedstawiam je poni˝ej).
6. Powtarzajàc, utrwalamy. Przeniesienie wiedzy do pami´ci d∏ugotrwa∏ej odby-wa si´ przez powtarzanie. Bardziej skuteczna jest nauka w ma∏ych porcjach.Wiedza musi si´ „ule˝eç”, dlatego warto powtórzyç materia∏ przed snem,a potem rano po przebudzeniu.
7. Zapami´tuje si´, doÊwiadczajàc, dlatego nale˝y anga˝owaç w nauk´ jak naj-wi´cej zmys∏ów.
Jak wynika z powy˝szych regu∏, wiele zale˝y od nas samych, od tego, jak po-damy materia∏ do zapami´tania i jakà atmosfer´ stworzymy podczas zaj´ç. War-to te˝ zapoznaç uczniów z atrakcyjnymi technikami zapami´tywania.
¸aƒcuchowa metoda skojarzeƒ (¸MS) polega na zapami´taniu informacjiu∏o˝onych w pewien ∏aƒcuch. ¸àczàc kolejno 10, nawet 40 i wi´cej informacji,uczeƒ jest w stanie odtworzyç je w identycznej kolejnoÊci. Zapami´tywaç nale-
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
54
11 S. Bowkett, Wyobraê sobie, ˝e... åwiczenia rozwijajàce twórcze myÊlenie uczniów, Warszawa 2000. 12 B. Badegruber, Nauczanie otwarte w 28 krokach, Warszawa 1997. 13 K. Pankowska, Edukacja przez dram´. Przewodnik metodyczny, Warszawa 1997.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 54
2 . 2 . P R Z Y S P I E S Z O N E U C Z E N I E S I ¢ W P R O F I L A K T Y C E I T E R A P I I
55
˝y wed∏ug formu∏y: po∏àcz pierwszy przedmiot z drugim, drugi z trzecim, trzeciz czwartym itd. za pomocà mo˝liwie najzabawniejszych i nonsensownych sko-jarzeƒ i zobacz je chocia˝by przez chwil´ w wyobraêni. Tajemnica skutecznoÊcimetody le˝y w obrazowym przedstawianiu wiadomoÊci do zapami´tania (udzia∏prawej pó∏kuli). Ciàg wyrazów mo˝e tworzyç opowiadanie lub sk∏adaç si´ z nie-powiàzanych ze sobà elementów. Metod´ wykorzystaç mo˝na do zapami´tywa-nia: listy zakupów, rozk∏adu zaj´ç, trudnych ortograficznie wyrazów, d∏u˝szychwypowiedzi. Moi uczniowie bardzo ch´tnie tworzà opowiadania do listy trud-nych wyrazów. Na zaj´ciach ustalamy wspólnie 10 wyrazów do zapami´tania,na przyk∏ad z ó. W pozycji Dennisona dzieci wizualizujà kolejno s∏owa wypo-wiadane przez nauczyciela i uk∏adajà do nich opowiadanie. Po wizualizacjich´tne dzieci powtarzajà to opowiadanie, utrwalajàc poszczególne s∏owa. Na-st´pnie wpisujà te wyrazy do swoich s∏owniczków ortograficznych (patrz: zdj´-cie ze s. 201) i rysujà w∏asne wyobra˝enia
Odmianà metody jest samodzielne wizualizowanie przez uczniów wyrazów,podczas gdy nauczyciel czyta je powoli w rytm muzyki barokowej. Potem dzie-ci rysujà skojarzenia i opowiadajà o nich.
M∏odsi uczniowie tworzà podobne s∏owniki, lecz sk∏adajàce si´ z mniejszejliczby wyrazów. Kojarzà je w umyÊle, ∏àczàc w ciàgi.
Zak∏adkowa metoda zapami´tywania (ZMZ) polega na tworzeniu „zak∏a-dek” pami´ciowych, czyli „s∏ów-haków”, na których „zawieszane” sà informa-cje do zapami´tania. System ten, podobnie jak poprzedni, polega na stworzeniuskojarzeƒ i uruchamianiu wyobraêni.
Na przyk∏ad cyfrze 1 przyporzàdkowujemy obraz sznurka, który si´ z nià ko-jarzy. Cyfra 2 przypomina ∏ab´dzia, cyfra 3 – ptaka w locie itd. W ten sposóbuczniowie wymyÊlajà i rysujà skojarzenia-zak∏adki dla cyfr pierwszej dziesiàtki.Powsta∏e obrazki mo˝na powiesiç na widocznym miejscu w sali. Uczniowie po-winni je dok∏adnie przyswoiç. Za pomocà takich zak∏adek ∏atwiej b´dà zapami´-tywaç kilkucyfrowe liczby. Pami´tajmy, ˝e zak∏adki sà zawsze te same.
Zak∏adkowa metoda zapami´tywania pomaga w zapami´tywaniu dowolnychinformacji, nie tylko liczb, w ÊciÊle okreÊlonej kolejnoÊci. Liczb´ zak∏adek mo˝-na zwi´kszaç w zale˝noÊci od potrzeb.
Oto inny, bardzo ciekawy sposób na zak∏adki, który wykorzystywa∏am w swo-jej pracy terapeutycznej z najm∏odszymi uczniami. Jako zak∏adki s∏u˝à tekturo-we tabliczki. Na dziesi´ciu prostokàtach naklei∏am materia∏y o ró˝nej fakturze,a na odwrotnej stronie zapisa∏am cyfry od 1 do 10 (patrz: zdj´cie ze s. 202). Naj-pierw dzieci dok∏adnie identyfikujà materia∏ z odpowiadajàcà mu cyfrà. Nast´p-nie nadajà nazwy poszczególnym tabliczkom (np. „1” to niedêwiedê, bo nakle-
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 55
jony na tekturk´ materia∏ przypomina jego futro itd.). Niedêwiedê mo˝e od tejpory byç symbolem wszystkich nazw zwierzàt – rzeczowników. Pod tà tabliczkàkryç si´ b´dà wyrazy oznaczajàce zwierz´ta. Tabliczki wykorzystywane sà rów-nie˝ do çwiczeƒ:v pami´ci dotykowej – kiedy uczeƒ identyfikuje danà cyfr´ po dotyku, z za-
mkni´tymi oczami;v pami´ci s∏uchowej – kiedy uczeƒ ws∏uchuje si´ w dêwi´k pocieranej przez
nauczyciela tabliczki i odgaduje, jaka cyfra kryje si´ za tym dêwi´kiem;v pami´ci przestrzennej – gdy dziecko ustawia tabliczki w okreÊlonym przez
nauczyciela uk∏adzie, na przyk∏ad po obwodzie kwadratu; nast´pnie uczeƒmówi g∏oÊno, gdzie dana tabliczka si´ znajduje (np.: niedêwiadek, czyli cyfra„1”, le˝y w lewym górnym rogu itd.);
v pami´ci wzrokowej – kiedy na przyk∏ad przez 1 minut´ uczeƒ patrzy na u∏o-˝one w rzàdku tabliczki, stara si´ je zapami´taç w tej w∏aÊnie kolejnoÊci, od-wraca si´ i wylicza z pami´ci;
v pami´ci zapachowej – gdy uczeƒ po zapachu odgaduje numer kartonika (ta-bliczki mo˝na nasàczyç delikatnymi aromatami). Mapa myÊli to metoda szybkiego przyswajania wiadomoÊci i sporzàdzania
notatek. Informacje zapisuje si´ w sposób obrazowy. Podczas wykonywania ma-py obydwie pó∏kule mózgowe harmonijnie wspó∏pracujà. I znów korzystamyz naszej wyobraêni.
Map´ myÊli konstruuje si´ od ca∏oÊci do szczegó∏u. Oto kolejne czynnoÊci:1. Kolorowy tytu∏ wraz z symbolicznym rysunkiem umieszczamy na Êrodku kart-
ki (najlepiej du˝y arkusz).2. Od tytu∏u odchodzà g∏ówne s∏owa-klucze, zapisane du˝ymi literami na gru-
bych liniach.3. Ka˝da linia musi byç po∏àczona z nast´pnà, niosàcà kolejne s∏owo-klucz.
Umieszczenie jednego s∏owa na linii daje mo˝liwoÊç po∏àczenia tego s∏owaz nast´pnymi informacjami.
4. Umieszczamy wiele rysunków, kolorów, symboli – w ten sposób anga˝ujemyobie pó∏kule i u∏atwiamy zapami´tywanie.
5. Na mapach mo˝na pozostawiç puste odga∏´zienie w celu póêniejszego uzupe∏-nienia (kiedy uczeƒ wzbogaci swoje wiadomoÊci na opracowywany temat).Mapy myÊli sporzàdzone przez samych uczniów bàdê przy pomocy nauczycie-
la sà cennym êród∏em informacji. Wykorzystujemy je do: koƒczenia rozpocz´tychopowiadaƒ, utrwalania zasad ortograficznych, zapisywania najistotniejszych infor-macji z prezentacji scenek dramowych, uk∏adania historyjek obrazkowych itp. Ma-py myÊli mogà równie˝ s∏u˝yç jako pomoce naukowe, zawieszone na Êcianie w ga-
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
56
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 56
2 . 2 . P R Z Y S P I E S Z O N E U C Z E N I E S I ¢ W P R O F I L A K T Y C E I T E R A P I I
57
binecie terapii bàdê u dziecka w domu (patrz: przyk∏adowe mapy myÊli skonstru-owane przez uczniów na zaj´ciach terapii pedagogicznej, zdj´cia ze s. 203–204).
Piktogramy sà znakami graficznymi pisma obrazkowego. Ta forma przekazuanga˝uje funkcje prawej – obrazowej pó∏kuli. Metoda jest pomocna przy zapa-mi´tywaniu wierszy, bajek lub opowiadaƒ.
Tekst, na przyk∏ad wiersza, czytamy w ca∏oÊci dzieciom. Potem czytamy razjeszcze, ∏àczàc wersy powiàzane ze sobà tematycznie. Po wys∏uchaniu ka˝dej ta-kiej ca∏oÊci treÊciowej dzieci rysujà do niej piktogram. Nast´pnie powtarzamy teczynnoÊci: nauczyciel czyta dalszà cz´Êç tekstu, dzieci rysujà.
Z tej techniki korzystam najcz´Êciej, rozpoczynajàc prac´ terapeutycznà z da-nà grupà, poniewa˝ uwa˝am, ˝e poczàtki mogà byç trudne. Czytam dzieciomopowiadanie, proszàc o wykonanie do niego piktogramu. Opowiadanie powin-no byç proste i zach´caç do wypowiedzi.
Innym çwiczeniem mo˝e byç nauka wiersza na pami´ç. Uczniowie otrzymu-jà zapisany po lewej stronie kartki tekst wiersza. Samodzielnie czytajà go w ca∏o-Êci. Nast´pnie po prawej stronie rysujà piktogramy. Zginajà kartk´, oddzielajàctekst od rysunku i powtarzajà wiersz z piktogramu. Wiersz mo˝na równie˝ zapi-saç na tablicy i wspólnie dobraç do niego piktogramy. Nast´pnie zmazaç tekst, zo-stawiajàc rysunki, by uczniowie na ich podstawie mogli powtarzaç wiersz (patrz:przyk∏ady piktogramów sporzàdzonych przez uczniów, zdj´cia ze s. 205–206).
Nauka na pami´ç kinezjologicznych rymów. Powtarzanie rymowanych tek-stów jest dla dzieci przyjemnoÊcià. Rym stwarza pewien rytm, melodi´ dla s∏ów,co sprzyja zapami´tywaniu. Rymy kinezjologiczne to wierszyki o çwiczeniachGimnastyki Mózgu®. Powtarzajàc rymy, dzieci utrwalajà sposób wykonania çwi-czeƒ, a przy okazji trenujà pami´ç. Oto przyk∏adowy wierszyk:
Lepiej pisz´, czytam, Êpiewam,bo energetycznie ziewam.
Pami´ç ∏àczy si´ ÊciÊle z koncentracjà uwagi. Aby coÊ zapami´taç, potrzeb-ne jest osiàgni´cie odpowiedniego poziomu koncentracji – takiego, który mobi-lizuje do pracy. Proponuj´ nast´pujàce çwiczenia koncentracji:v S∏uchanie relaksacyjnych utworów muzycznych podczas le˝enia w pozycji
Dennisona.v Wizualizowanie w∏asnego sukcesu. Przed przystàpieniem do pracy dzieci sia-
dajà w pozycji Dennisona. Wyobra˝ajà sobie, jak sprawnie pracujà, jak przy-chodzà im do g∏owy Êwietne pomys∏y, jak wspaniale si´ czujà, jak dobrze wy-kona∏y zadanie i cieszà si´ ze swojego sukcesu.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 57
v Afirmacje. Przed przystàpieniem do wykonania zadania uczniowie mogà wy-powiedzieç afirmacje.
v Wykonywanie çwiczeƒ z zestawu Gimnastyki Mózgu® (np. pozycja Denni-sona, oddychanie przeponowe).
v Manipulowanie plastycznym przedmiotem. Dziecko trzyma w d∏oni gumowàzabawk´ i zgniata jà raz prawà, raz lewà r´kà. To Êwietny sposób dla uczniówz nadpobudliwoÊcià.
v Rysowanie symboli graficznych. Uczeƒ, s∏uchajàc czytanego przez nauczycie-la tekstu lub uczàc si´ s∏ów na pami´ç, rysuje na kartce ma∏e krzy˝yki. Wy-konuje je rytmicznie i doÊç szybko. Mo˝e te˝ rysowaç oburàcz – jednà r´kàko∏o, drugà krzy˝yk.
v S∏uchanie opowiadaƒ relaksacyjnych.v Rysowanie figur ga∏kami ocznymi. åwiczenie wykonywane przed czytaniem:
Zamknij oczy. Przy zamkni´tych powiekach wykonaj ruchy ga∏kami ocznymi:5 trójkàtów, 5 kó∏, 5 kwadratów, 5 linii poziomych, 5 linii pionowych.
v Wskaênik do czytania. Podczas Êledzenia tekstu uczeƒ u˝ywa patyczka, któ-ry przesuwa pod wersem.
v Patrzenie na punkt. Uczeƒ trzyma przed sobà bia∏à kartk´ z namalowanà po-Êrodku czarnà kropkà. Wpatruje si´ w nià do momentu, kiedy zauwa˝y cie-nie wokó∏ kropki – oznacza to, ˝e jest optymalnie skoncentrowany. Zamiastczarnej kropki, mo˝na wykorzystaç kartk´ z namalowanymi obok siebiedwiema kropkami w kolorze czerwonym i niebieskim.
v Peryferyjne widzenie. Dziecko trzyma przed sobà d∏onie z∏o˝one na wysokoÊcioczu (r´ce zgi´te w ∏okciach). Wpatrujàc si´ w Êrodek d∏oni, przesuwa r´ce na bo-ki. Patrzàc nadal w ten sam punkt, próbuje zauwa˝yç, do jakiego momentu wi-dzi d∏onie. Nast´pnie wykonuje to samo çwiczenie, uk∏adajàc r´ce do pionu.
v S∏uchanie przez s∏uchawki. Dziecko zak∏ada na uszy „s∏uchawki”, wykonanez plastikowych butelek po wodzie mineralnej, z wyci´tymi otworami na uszyi usta (patrz: zdj´cie ze s. 202). Nast´pnie wypowiada szeptem lub po cichuna przyk∏ad rymowanki kinezjologiczne lub afirmacje i ws∏uchuje si´ w swójg∏os. åwiczenie wykorzystuj´ równie˝ do codziennych çwiczeƒ w g∏oÊnymczytaniu. Dzi´ki „s∏uchawkom” wszystkie dzieci czytajà równoczeÊnie, s∏y-szàc tylko siebie.
v Zapami´tywanie sumy oczek na kostkach do gry. Zabaw´ zaczynamyod dwóch kostek. Dziecko rzuca kostki i przez u∏amek sekundy obejmuje jewzrokiem. Zamyka oczy, w myÊlach sumuje oczka, podaje wynik. CzynnoÊcite powtarza przez 10 kolejnych rzutów. Je˝eli nie zanotuje pomy∏ki, mo˝nado∏o˝yç nast´pnà kostk´ i wykonaç 10 rzutów trzema kostkami itd.
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
58
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 58
2 . 2 . P R Z Y S P I E S Z O N E U C Z E N I E S I ¢ W P R O F I L A K T Y C E I T E R A P I I
59
Sensorycznie bogaty wystrój wn´trzaProces uczenia si´ mo˝na wspomóc, organizujàc Êrodowisko bogate senso-
rycznie. Zapewniamy w ten sposób dzieciom wiele wra˝eƒ zmys∏owych i rozbu-dowujemy baz´ efektywnego uczenia si´.
Wymieni´ kilka istotnych elementów wystroju wn´trza (np. gabinetu do tera-pii), które wp∏ywajà na dobre samopoczucie, samodzielne doÊwiadczanie i wie-lozmys∏owy rozwój:v ciep∏e, przytulne pomieszczenie z naturalnym êród∏em Êwiat∏a;v lampy z ˝ó∏tym, nie jarzeniowym Êwiat∏em;v kolorystyka Êcian w pastelowych, spokojnych barwach;v zawieszone na Êcianach pomoce do peryferyjnego widzenia, przypominajà-
ce g∏ówne cele zaj´cia (plansze, rysunki, napisy);v wygodne i funkcjonalne meble odpowiednie dla dzieci;v dywan do dzia∏aƒ ruchowych i relaksacyjnych;v tablice: flanelowa i magnetyczna;v muzyka do wi´kszoÊci dzia∏aƒ terapeutycznych;v szereg pomocy dydaktycznych, uwzgl´dniajàcych ró˝ne style uczenia si´
(komputer, radiomagnetofon, odtwarzacz wideo, rzutnik pisma; pomocedo çwiczeƒ w czytaniu, pisaniu, mówieniu; do kszta∏towania orientacji prze-strzennej i kierunkowej, do rozwoju motoryki du˝ej i sprawnoÊci manual-nych, do çwiczeƒ ruchowych, plastycznych i konstrukcyjnych).
Plan zaj´ç terapeutycznych prowadzonych metodà przyspieszonegouczenia si´
Po omówieniu najistotniejszych elementów przyspieszonego uczenia si´chcia∏abym przedstawiç swojà propozycj´ ramowego planu jednostki zaj´ç tera-peutycznych.
Etap Proponowane czynnoÊci Cel
I. Wywo∏anie po-zytywnej moty-wacji.
1. åwiczenia integrujàce, np. z pe-dagogiki zabawy, dramy, kine-zjologii – majà za zadanie roz∏a-dowaç nagromadzone emocje,powodujà lepsze relacje w gru-pie, a tym samym wywo∏ujàpozytywnà motywacj´. Podsta-wowym çwiczeniem jest mó-wienie o uczuciach: nazwanieuczucia, które oddaje obecnystan emocjonalny ucznia, omó-
Usuni´cie wyst´pujàcego napi´-cia, które mo˝e blokowaç swo-bodne przyswajanie wiedzy; wy-wo∏anie lub umocnienie poczuciawiary we w∏asne si∏y; wpojenieprzekonania, ˝e nauka jest prostai ciekawa, a potrzebne informacjemo˝na szybko i efektywnie przy-swajaç.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 59
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
Etap Proponowane czynnoÊci Cel
wienie stopnia jego intensyw-noÊci. (W programie jest przy-k∏adowy scenariusz z dok∏ad-nymi çwiczeniami).Afirmacje, wizualizacje, muzy-ka – ich celem jest przekonanieucznia o tym, ˝e ma on wystar-czajàce mo˝liwoÊci, by osiàgaçsukcesy edukacyjne.
2. Ustalenie lub przypomnieniezasad obowiàzujàcych na zaj´-ciach.
II. Osiàgni´cie sta-nu gotowoÊcido pracy.
Gimnastyka Mózgu® – picie wo-dy, çwiczenia rytmizujàce (punktyna myÊlenie, ruchy naprzemien-ne, pozycja Dennisona).
Przygotowanie organizmu (podwzgl´dem fizycznym i umys∏o-wym) do wysi∏ku na zaj´ciach.
III. Wprowadzeniedo procesuuczenia si´.
Gimnastyka Mózgu® – çwiczeniapog∏´biajàce postaw´ (punkty zie-mi, punkty równowagi, punktyprzestrzeni, kapturek myÊliciela,punkty pozytywne); w pozycjiDennisona i przy muzyce baroko-wej wizualizacja celu zaj´ç, swo-ich mo˝liwoÊci, siebie na tle wy-konanego zadania.
Wywo∏anie gotowoÊci do kon-centracji umys∏u.
IV. Ca∏oÊciowe za-poznanieuczniów z ma-teria∏emdo pracy.
1. Przedstawienie tematyki zaj´ç.2. Zaplanowanie realizacji tema-
tu.
Przedstawienie uczniom ca∏oÊcimateria∏u do przepracowania.Stworzenie podstawy do lepsze-go zrozumienia wypracowanychtreÊci. Wywo∏anie zaciekawieniatematem.
V. Praca w∏aÊciwa. Praca w∏aÊciwa nad usprawnia-niem funkcji rozwojowych we-d∏ug ustalonej tematyki zaj´ç i in-dywidualnych programów dlaka˝dego ucznia; wykorzystanieaktywizujàcych metod nauczania,na przyk∏ad dramy, gier, zabawi innych elementów przyspieszo-nego uczenia si´.
Zastosowanie nowego materia∏u.
VI. Relaksacja. åwiczenia relaksujàce, odpr´˝ajà-ce, redukujàce napi´cie wywo∏a-ne wysi∏kiem myÊlowym (punktypozytywne, punkty równowagi,krà˝enie szyjà, ko∏yska, afirmacjeintegrujàce, zabawy muzyczno--rytmiczne).
Odpr´˝enie organizmu po wysi∏-ku.
60
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 60
2 . 3 . T R E N I N G I N T E R P E R S O N A L N Y
Podczas pracy terapeutycznej przy wykorzystaniu metod przyspieszonegouczenia si´ stworzy∏am wspólnie z uczniami praktyczne wskazówki, które oka-za∏y si´ bardzo wa˝nym elementem motywujàcym ucznia do systematycznoÊci.Nazwa∏am je: „Sekrety uczenia si´”. Dotyczà czytania, zapami´tywania, naukiortografii (za∏àczniki 10–13). Zach´cam do ich stosowania.
2.3. Trening interpersonalny
Charakterystyka metody
Metoda treningu interpersonalnego zosta∏a zaczerpni´ta z programu profilak-tycznego dla m∏odzie˝y Jak ˝yç z ludêmi (1988).
Rod Ballard, koordynator zespo∏u do spraw programów profilaktyki uzale˝-nieƒ, uwa˝a, ˝e ludzie o silnym poczuciu to˝samoÊci i kontroli nad w∏asnym ˝y-ciem sà bardziej sk∏onni dbaç o siebie i swoje zdrowie. Natomiast alkohol i nar-kotyki pociàgajà tych m∏odych ludzi, którzy nie widzà przed sobà przysz∏oÊcii nie majà o sobie dobrego zdania. Dzieci o specjalnych potrzebach edukacyj-nych od poczàtku swojej drogi w szkole napotykajà trudnoÊci ró˝nego typu, mo-gà wi´c czuç si´ gorsze od innych. Taka postawa cz´sto prowadzi do wtórnychniepowodzeƒ szkolnych. Mo˝e si´ zdarzyç, ˝e dzieci te, odczuwajàc swojà in-noÊç, popadnà w zachowania destrukcyjne, uzale˝nienia, jeÊli w por´ nie zosta-nie im udzielona pomoc. Postanowi∏am zatem realizowaç wspomniany programw ramach dzia∏aƒ terapeutycznych dla uczniów klas V i VI.
Dzieci w wieku 11–13 lat sà na tyle dojrza∏e, aby uÊwiadamiaç sobie mecha-nizmy uczenia si´. Wiedzà, ˝e sukcesy osiàgane na drugim etapie edukacji zale-˝à od odpowiedniego podejÊcia do problemów. Jednak sama wiedza cz´sto niewystarcza. Rolà pedagoga i terapeuty jest umo˝liwienie uczniom prze˝ycia wie-lu ró˝nych sytuacji przy jednoczesnym udzieleniu wsparcia. Warto wykorzystaçdo tego celu aktywizujàce metody pracy. Na podstawie w∏asnego doÊwiadcze-nia uczniowie b´dà mogli zrozumieç, jak wa˝ne dla ich przysz∏ych sukcesów sà:uczucia, wiara w siebie, radoÊç z podejmowania dobrych decyzji, postrzeganieÊwiata jako interesujàcej przygody.
61
VII. Podsumowa-nie pracyi ustalenie ce-lów na przy-sz∏e zaj´cia.
1. Podsumowanie pracy, w∏o˝o-nego wysi∏ku. Przyj´cie gratu-lacji. Próby samooceny.
2. Wytyczenie celów na przysz∏ezaj´cia.
UÊwiadomienie sobie sukcesu;odczucie radoÊci p∏ynàcej z wy-si∏ku; zapoznanie si´ z ewentual-nymi zadaniami utrwalajàcymi;wyznaczenie nowych celów.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 61
Program realizuj´ z powodzeniem, czego dowodem sà, oprócz moich w∏a-snych odczuç, równie˝ wyniki badaƒ jakoÊci pracy po roku takich oddzia∏ywaƒ.
W omawianym programie profilaktycznym przyjmuje si´ za∏o˝enie, ˝e naj-lepszà drogà unikni´cia na∏ogu czy destrukcyjnych zachowaƒ jest rozwój umie-j´tnoÊci interpersonalnych. Równolegle z usprawnianiem deficytów rozwojo-wych prowadzi∏am wi´c çwiczenia profilaktyczne. G∏ównie zale˝a∏o mina çwiczeniach, które w konsekwencji pozwalajà uczniom:v porozumiewaç si´ z kolegami,v podejmowaç decyzje,v zachowywaç si´ asertywnie,v odpowiednio reagowaç w sytuacjach stresowych.
Uwa˝am, ˝e wymieniony program profilaktyki mo˝e byç rozpocz´ty równie˝w I i II klasie gimnazjum, zw∏aszcza jeÊli uczniowie w szkole podstawowej niebyli obj´ci opiekà terapeutycznà lub uczestniczàc w terapii, nie realizowali tre-ningu interpersonalnego.
Charakterystyka poszczególnych çwiczeƒ znajduje si´ w programie profilak-tycznym Jak ˝yç z ludêmi. Program Profilaktyczny dla M∏odzie˝y, MEN, Warsza-wa 1997.
Przyk∏adowy plan pracy terapeutycznej dla grupy uczniów klas V i VIz wykorzystaniem treningu interpersonalnego
Charakterystyka grupy:Do zaj´ç terapii kwalifikuje si´ 5 uczniów z klas piàtych, u których stwier-
dza si´ specyficzne trudnoÊci w nauce o charakterze dyslektycznym. Doboruuczniów dokonuje si´ na podstawie opinii z poradni psychologiczno-pedago-gicznej, w porozumieniu z polonistà, wychowawcà oraz rodzicami uczniów.
Cel pracy:v Pomoc pedagogiczno-psychologiczno-socjoterapeutyczna prowadzàca do
wyrównywania braków edukacyjnych.v Usprawnianie i stymulowanie funkcji percepcyjno-motorycznych.v Doprowadzenie do sprawnego czytania i poprawnego pos∏ugiwania si´ mo-
wà i pismem.v Kszta∏towanie sfery emocjonalnej, spo∏ecznej i motywacyjnej.v Stymulowanie do aktywnych dzia∏aƒ i wdra˝anie umiej´tnoÊci interpersonalnych.v Âcis∏a wspó∏praca z rodzicami i nauczycielami w celu ujednolicenia dzia∏aƒ
wobec dziecka.
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
62
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 62
2 . 3 . T R E N I N G I N T E R P E R S O N A L N Y
Formy pracy:indywidualna, grupowa.
Metody pracy:przyspieszonego uczenia si´, kinezjologia edukacyjna, trening interperso-
nalny.
Program dla grupy
Lp. Kierunki pracy terapeutycznej Realizacja
1. Nabywanie umiej´tnoÊci interpersonal-nych.
a) Integracja w grupie.
b) Poczucie w∏asnej wartoÊci.
c) Jak podejmowaç decyzje?
d) Jak porozumiewaç si´ z innymi?
e) Jak staç si´ asertywnym?
f) Jak radziç sobie ze stresem?
1. åwiczenia integracyjne:v „Karta danych osobowych”.v „Mój styl ˝ycia”.v „Niedokoƒczone zdania”.
2. Ustanawianie regu∏ grupy, regulami-nu, który b´dzie Êrodkiem dyscypli-nujàcym grup´ i zapewniajàcym po-czucie bezpieczeƒstwa uczestnikomzaj´ç.
3. Wykonywanie çwiczeƒ:v „Moje zalety i wady”.v „Zwierz´ta”.v „Oceƒ samego siebie”.v „Papierowa torba”.
4. åwiczenia:v „Labirynty podejmowania decyzji”.v „Uczucia”.v „Kto ma na nas wp∏yw?”.
5. Komunikacja niewerbalna – çwiczenia.6. Komunikacja werbalna – çwiczenia.7. åwiczenia w rozpoznawaniu zacho-
waƒ asertywnych:v „Poznajemy zachowania asertywne”.
8. Kiedy u˝ywaç umiej´tnoÊci asertyw-nych?v „Jak prze˝yç odtràcenie?”.v „Bàdê asertywny”.
9. åwiczenia:v „Co to jest stres?”.v „Walka ze stresem”.v „Relaksujemy si´”.v „Gospodarowanie czasem”.
63
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 63
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
64
Lp. Kierunki pracy terapeutycznej Realizacja
g) Podsumowanie. Pozyskanie informacjizwrotnej.
10. åwiczenia:v „Podsumowanie regu∏ grupowych”.v „Podsumowanie nabytych umiej´t-
noÊci i zaplanowanie ich wykorzy-stania”.
v „Niedokoƒczone zdania – zakoƒcze-nie pracy w grupie”.
2. Kszta∏towanie pozytywnej motywacjido wysi∏ku myÊlowego.
1. W∏àczenie w cykl zaj´ç aktywnychmetod pracy, które mogà zach´ciçdo wysi∏ku i sprawiç wiele przyjemno-Êci uczestnikom grupy.
2. Zach´canie do pracy przez nagrod´,na przyk∏ad:v aprobat´ s∏ownà, pochwa∏´ do ro-
dziców, nauczyciela (przy akceptacjiucznia);
v zadawanie dodatkowych, ciekawychproblemów jako zadania domowe-go.
3. åwiczenia wspomagajàce uczenie si´,poprawiajàce integracj´ percepcyjno-mo-torycznà.
1. Systematyczne wprowadzanie çwi-czeƒ Gimnastyki Mózgu® w cykl za-j´ç. Ca∏oÊç çwiczeƒ stanowiç b´dà:v çwiczenia na przekraczanie linii
Êrodkowej,v çwiczenia wyd∏u˝ajàce,v çwiczenia energetyzujàce i pog∏´bia-
jàce postaw´.2. Praca wed∏ug konkretnych zestawów
çwiczeƒ wykorzystujàcych kinezjolo-gi´ edukacyjnà i metody przyspieszo-nego uczenia si´ (np. çwiczenia sty-mulujàce poziom grafomotoryczny;çwiczenia rozwoju emocjonalnego).
3. Zapoznanie uczniów z zasadami szyb-kiego uczenia si´, wdro˝enie do ichsystematycznego stosowania w szkolei w domu.
4. åwiczenia reedukacyjne zaburzonychfunkcji (çwiczenie percepcji wzroko-wej, s∏uchowej, orientacji przestrzen-nej i kierunkowej, sprawnoÊci manual-nej, mowy i myÊlenia, pami´cii koncentracji uwagi wg wytyczonychw programie tematów zaj´ç).
5. Ró˝norodne çwiczenia usprawniajàceumiej´tnoÊci czytania i rozumieniatekstu; doskonalenie form wypowie-dzi ustnych i pisemnych.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 64
2 . 4 . I N N E M E T O D Y
65
Uczniowie powinni kontynuowaç uczestnictwo w programie w nast´pnymroku. G∏ówne kierunki pracy terapeutycznej si´ nie zmieniajà. W zale˝noÊciod tempa pracy uczniów i ich potrzeb w∏àczam dalsze çwiczenia treningu in-terpersonalnego z programu Jak ˝yç z ludêmi. W pracy nad ortografià – wyrazyz trudnoÊcià ortograficznà uczeƒ poznaje, wykorzystujàc metod´ ∏aƒcuchowe-go zapami´tywania (∏àczy w skojarzenia i ciàg logiczny). UÊciÊlam wspó∏prac´z rodzicami uczniów oraz polonistà. Nauczyciel powinien mieç ÊwiadomoÊç za-koƒczenia procesu nabywania umiej´tnoÊci interpersonalnych w drugim rokuterapii.
2.4. Inne metody
Chcia∏abym krótko omówiç kilka metod, które uwa˝am za skuteczne i god-ne upowszechnienia, a które stosuj´ w swojej praktyce terapeutycznej. Sà oneszczególnie przydatne w kszta∏towaniu rozwoju emocjonalnego (patrz: pod-rozdz. 5.1. „Zaj´cia wspomagajàce rozwój emocjonalny”).
4. Praca nad ortografià. Poznawanie i utrwalanie poszczegól-nych zasad pisowni (opracowane wyra-zy uczeƒ umieszcza we w∏asnor´czniestworzonym s∏owniczku ortograficz-nym). Poznawanie trudnego wyrazu od-bywa si´ przy wykorzystaniu çwiczeƒGimnastyki Mózgu® i metod przyspie-szonego uczenia si´. Pozwala to na wie-lozmys∏owe utrwalenie (za∏àcznik 12).
5. Wspó∏praca z wychowawcà, polonistà,innymi nauczycielami i rodzicami.
1. Indywidualne spotkania konsultacyj-ne w celu wymiany opinii na temat:aktualnych mo˝liwoÊci dziecka, jegopost´pów w nauce, ewentualnegoz∏agodzenia oceny w zakresie czyta-nia i ortograficznego pisania, ustale-nia kierunku pracy i oceny wysi∏kuucznia.
2. Udzia∏ w warsztatach edukacyjnychw celu nabywania konkretnych umie-j´tnoÊci pracy z dzieckiem.
3. Uczestnictwo nauczycieli w szkole-niach rady pedagogicznej, zespo∏achproblemowo-przedmiotowych w celuzdobywania coraz wi´kszych kompe-tencji w pracy z uczniem o specjalnychpotrzebach edukacyjnych.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 65
Metoda rytmicznego ruchuRytmiczny ruch polega na dostarczaniu ze strony cia∏a odpowiednich bodê-
ców, które stymulujà pieƒ mózgu, co wp∏ywa na pobudzenie i integracj´ po-szczególnych wy˝szych partii mózgu – od mó˝d˝ka, przez uk∏ad limbiczny,do nowej kory.
Dla pobudzenia uk∏adu proprioceptywnego (proprioceptory to receptory czu-ciowe monitorujàce pozycj´ cia∏a w przestrzeni lub pozycj´ stawów i mi´Êni) bar-dzo wa˝ne jest uaktywnienie uk∏adu przedsionkowego. Pomagajà w tym ruchyko∏ysania pobudzajàce ucho Êrodkowe, kana∏y pó∏koliste, ucho wewn´trzne.
Ruchy, które dziecko wykonuje na poczàtku swojego rozwoju, czyli prze-mieszczanie si´, pe∏zanie, raczkowanie itp., pomagajà w odpowiedniej stymula-cji i integracji poszczególnych partii mózgu. JeÊli si´ zdarzy, ˝e ten naturalny roz-wój ruchowy zostanie zahamowany (np. przez wk∏adanie dziecka do chodzika),wówczas zak∏ócimy proces integracji tego naturalnego ruchu.
Najw∏aÊciwszym sposobem pobudzenia tego poziomu rozwoju mózgu jestpraca z integracjà odruchów niemowl´cych. åwiczenia, które proponuje Ha-rald Blomberg, pomagajà po∏àczyç niezintegrowane odruchy. Aby nauczyç si´metody rytmicznego ruchu i stosowaç jà w praktyce, nale˝y ukoƒczyç odpo-wiedni kurs. Jednak wiedza o rozwoju ruchowym i odruchach niemowl´cychpowinna byç znana wszystkim rodzicom. Wnikliwa obserwacja w∏asnego dziec-ka pozwoli∏aby wówczas na Êwiadomà stymulacj´ rozwoju ruchowego i w raziepotrzeby zastosowanie çwiczeƒ propriocepcji.
Poni˝ej podaj´ przyk∏ad çwiczeƒ ruchowych, które stymulujà funkcje mó˝d˝-ka i wp∏ywajà mi´dzy innymi na popraw´ rozwoju emocjonalnego (çwiczenia by-∏y wymyÊlane wspólnie z dzieçmi na zaj´ciach terapii rozwoju emocjonalnego).
(Informacje na temat tej metody zebra∏am na kursie prowadzonym przez psy-chiatr´, kinezjologa dr. Haralda Blomberga ze Szwecji).
Rozmowa psychologicznaJest to rodzaj kierowanej przez nauczyciela rozmowy, którà mo˝na przepro-
wadzaç z uczniem w ró˝nych sytuacjach – edukacyjnych, wychowawczych, spo-∏ecznych. Nauczyciel, zadajàc pytania dostosowane do poziomu rozwojowegoucznia, próbuje otrzymaç odpowiedzi, na przyk∏ad w celu:– dok∏adnego poznania dziecka (jego zainteresowaƒ, stosunku do okreÊlonych
rzeczy, zjawisk);– okreÊlenia jego aktualnych potrzeb rozwojowych;– wyznaczenia odpowiedniego kierunku oddzia∏ywaƒ terapeutycznych;– weryfikacji ustalonego programu terapii, jeÊli zajdzie taka koniecznoÊç;
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
66
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 66
2 . 4 . I N N E M E T O D Y
67
– pozytywnego motywowania do zachowaƒ sprzyjajàcych rozwojowi dziecka;– stosowania pozytywnych wzmocnieƒ podnoszàcych samoocen´ i wiar´ we
w∏asne mo˝liwoÊci rozwojowe.
Art-terapiaNale˝y do metod psychologicznych i jest swoistego rodzaju terapià przez
sztuk´. Na zaj´ciach proponuj´ wykorzystanie przede wszystkim rysunku jakoformy wyra˝enia uczuç, myÊli konkretnego dziecka. Jest to istotne dla: – poznania aktualnych potrzeb rozwojowych w momencie rozpocz´cia terapii,
a wi´c postawienia najbardziej prawdopodobnej diagnozy zaburzeƒ emocjo-nalnych dziecka;
– uÊwiadomienia dziecku jego prze˝ycia; – wykonywania okreÊlonych dzia∏aƒ w kierunku zmiany nieuÊwiadomionych
zachowaƒ;– okreÊlenia êróde∏ istniejàcych zaburzeƒ;– odblokowania sfery emocjonalnej i wyznaczenia drogi ku swobodnemu do-
skonaleniu osobowoÊci.(Inspiracjà do korzystania z tej metody by∏ dla mnie kurs art-terapii w uj´ciu
kinezjologicznym autorstwa Swiet∏any Masgutowej prowadzony przez instrukto-ra kinezjologii Wand´ Miler).
DramaPodstawà tej metody sà emocje i kontakt z drugim cz∏owiekiem. Dziecko roz-
wiàzuje problem dzi´ki uczestnictwu w fikcji dramatycznej. Grajàc rol´, pod-Êwiadomie znajduje rozwik∏anie danego problemu, ukazujàc swoje wn´trze.Dzieci, czyli uczestnicy dramy, sà jednoczeÊnie aktorami (wchodzà w role, anga-˝ujà si´ emocjonalnie w fikcj´ dramatycznà) i widzami (wychodzà z ról, ocenia-jà zdarzenia fikcyjne, dyskutujà na temat postawionych problemów). To Êwietnysposób na kszta∏towanie rozwoju emocjonalnego. Joanna Kobosko, autorka ar-tyku∏u Drama jako poczàtek zmiany, wyrazi∏a si´ o tej metodzie nast´pujàco: Byzmieniç w zachowaniu nawyki utrudniajàce ˝ycie, spojrzenie na siebie, uwra˝li-wiç na problemy otaczajàcego Êwiata, zwi´kszyç zdolnoÊci empatyczne czy na-uczyç dziecko na przyk∏ad z trudnoÊciami w nauce, trzeba stworzyç warunki pe∏-nego, globalnego doÊwiadczenia. Drama staje si´ takim doÊwiadczeniem. Cz´stodoÊwiadczeniem, o które trudno by∏o w jakichkolwiek innych warunkach, sytu-acjach ˝yciowych czy nauczaniu innymi metodami14.
14 J. Kobosko, Drama jako poczàtek zmiany, „Drama” 1994, nr 9.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 67
2 . P R E Z E N TA C J A S T O S O W A N Y C H M E T O D
68
W efekcie stosowania dramy dziecko powinno:– rozwinàç ÊwiadomoÊç samego siebie;– rozwinàç umiej´tnoÊç wspó∏pracy w grupie, integracji z grupà;– rozwinàç poczucie odpowiedzialnoÊci;– pog∏´biç doznania estetyczne;– uzewn´trzniaç w∏asne uczucia;– dà˝yç do zmiany w zachowaniu.
Opowiadania relaksacyjneOpowiadania relaksacyjne sà skutecznà metodà wspierania rozwoju emocjo-
nalnego, poniewa˝ trafiajà w sam Êrodek dzieci´cych uczuç. Czytanie uczniomopowiadaƒ ma na celu:– zainteresowanie Êwiatem ksià˝ek;– uwra˝liwienie na kontakt emocjonalny z drugim cz∏owiekiem;– rozbudzanie uczucia empatii;– roz∏adowanie nagromadzonej energii i skierowanie jej na konstruktywne
tory.Opowiadania relaksacyjne terapeuta wybiera sam spoÊród utworów przezna-
czonych dla dzieci w danej grupie wiekowej. Utwory te powinny byç doÊç krót-kie (ok. 1 strona tekstu lub mniej), o interesujàcej i przyjaznej treÊci.
XRP-03 8/4/09 12:16 PM Page 68
3. Terapia pedagogiczna w praktyceszkolnej
3.1. Rozk∏ad zaj´ç terapii pedagogicznej dla uczniówklas I–VI szko∏y podstawowej oraz I–III gimnazjum
Niniejszy rozk∏ad jest pewnym pomys∏em na to, jak mo˝na zrealizowaç usta-lone w programie cele, opracowujàc konkretne tematy zaj´ç terapii. Pozwalana ∏àczenie prezentowanych metod w ciekawà ca∏oÊç.
W za∏o˝eniu roczna tematyka zaj´ç obejmuje stymulacj´ wszystkich funkcjipercepcyjno-motorycznych umo˝liwiajàcych nabywanie umiej´tnoÊci szkolnychw optymalny dla ucznia sposób. W ka˝dym tygodniu dla danej grupy okreÊlonyjest g∏ówny temat wspierajàcy konkretnà funkcj´ percepcyjno-motorycznà bàdêrozwijajàcy ˝àdanà sfer´ rozwoju. Sà to ró˝nego typu çwiczenia korekcyjno--kompensacyjne, u∏o˝one zgodnie z metodykà nauczania terapeutycznego, orazzintegrowane z nimi inne formy çwiczeƒ prezentowane w programie (np. Gim-nastyki Mózgu® czy przyspieszonego uczenia si´). Temat g∏ówny dla ró˝nychgrup terapii jest tego samego rodzaju (stymuluje, usprawnia, wspiera podobnefunkcje), wzrasta tylko trudnoÊç opracowywanych treÊci zgodnie z zasadà stop-niowania trudnoÊci.
G∏ówne za∏o˝enia sà nast´pujàce:v Zaj´cia przeznaczone sà dla uczniów klas I–VI szko∏y podstawowej (SP) oraz
uczniów klas I–III gimnazjum (G), tworzàcych 5-osobowe zespo∏y terapii pe-dagogicznej.
v Ka˝dy temat przewidziany jest na jednà jednostk´ terapeutycznà, która trwadla uczniów klas I–III szko∏y podstawowej 45 minut, a dla uczniówklas IV–VI i klas I–III gimnazjum – 90 minut (z przerwà okreÊlonà przez tera-peut´ i grup´ uczniów).
v Dla klas I–IV ka˝dy temat zawiera: g∏ówny problem do opracowania na jedno-stce terapeutycznej oraz dostosowane do treÊci çwiczenia Gimnastyki Mó-zgu®.
v Dla klas V i VI tematy zawierajà: g∏ówny problem do opracowania, dostoso-wane do treÊci çwiczenia Gimnastyki Mózgu® oraz dodatkowo çwiczeniaumiej´tnoÊci interpersonalnych: porozumiewania si´, radzenia sobie ze stre-sem, rozwiàzywania problemów, zachowaƒ asertywnych.
69
XRP-04 8/4/09 12:18 PM Page 69
v Tematyka poszczególnych zaj´ç mo˝e ulegaç (i cz´sto ulega) modyfikacjom zewzgl´du na: – mo˝liwoÊci uczniów: percepcyjne, motywacyjne, emocjonalne, spo∏eczne
i inne;– niskà frekwencj´ uczniów na zaj´ciach; – tempo realizowanych treÊci; – jakoÊç wspó∏pracy z rodzicami oraz nauczycielami dziecka; – ró˝ne nieprzewidziane okolicznoÊci majàce bezpoÊredni lub poÊredni
wp∏yw na realizacj´ procesu terapeutycznego.
Kryteria doboru uczniów na zaj´cia terapii pedagogicznej1. Na zaj´cia kwalifikuje si´ uczniów zgodnie z opinià poradni psychologiczno-
-pedagogicznej.2. Wst´pnej weryfikacji uczniów w klasie pierwszej (niediagnozowanych wcze-
Êniej w poradni) dokonuje wychowawca w pierwszym miesiàcu nauki. Odby-wa si´ to na podstawie obserwacji dziecka: jego zachowania, sposobu wypo-wiedzi, umiej´tnoÊci analizy i syntezy s∏uchowej, wzrokowej, poziomukoordynacji wzrokowo-ruchowej, poziomu grafomotoryki.
3. We wst´pnej diagnozie pomaga nauczycielowi terapeuta szkolny, który w kla-sach pierwszych przez 1 godzin´ w tygodniu prowadzi çwiczenia GimnastykiMózgu®. Ma wtedy mo˝liwoÊç dok∏adnej obserwacji dziecka. Sprzymierzeƒ-cem w tym dzia∏aniu jest kinezjologia edukacyjna i inne techniki pozwalajà-ce na dokonanie pierwszej oceny dojrza∏oÊci szkolnej dziecka.
4. Po skonsultowaniu zaobserwowanych faktów zaprasza si´ dziecko do udzia-∏u we wst´pnych zaj´ciach terapii, gdzie terapeuta ma mo˝liwoÊç lepszegopoznania dziecka.
5. Je˝eli przypuszczenia o trudnoÊciach dziecka potwierdzà si´, organizuje si´spotkanie z rodzicem danego ucznia, dyskutuje si´ o mo˝liwoÊci przebadaniadziecka w poradni i kwalifikuje si´ je na grupowe zaj´cia terapii pedagogicz-nej na terenie szko∏y.
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
70
XRP-04 8/4/09 12:18 PM Page 70
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
71
Klas
aM
iesi
àc
Wrz
esie
ƒ
ISP
1. å
wic
zeni
a iz
abaw
y in
tegr
ujàc
e gr
up´.
Ana
liza
isyn
teza
s∏u
chow
o-w
zrok
owa
w∏a
snyc
h im
ion.
Zab
awy
g∏os
kam
i ilit
eram
i.å
wic
zeni
a na
pozn
anie
zm
ys∏ó
w s
∏uch
u iw
zrok
u.
2. Z
abaw
y g∏
oska
mi i
liter
ami.
Anal
iza
isyn
teza
s∏u
chow
o-w
zrok
owa
imio
n w
∏asn
ych
oraz
kol
egów
zgr
upy.
åw
icze
nia
napo
-zn
anie
zm
ys∏ó
w:
s∏uc
hu, w
zrok
u, d
otyk
u, w
´chu
, sm
aku.
3. Z
abaw
y çw
iczà
ce o
rient
acj´
wsc
hem
acie
w∏a
sneg
o ci
a∏a.
Okr
eÊla
nie
kier
unkó
w. R
uchy
nap
rzem
ienn
e na
stoj
àco.
4. å
wic
zeni
e or
ient
acji
wsc
hem
acie
w∏a
sneg
o ci
a∏a.
Okr
eÊla
nie
kier
unkó
w. R
uchy
nap
rzem
ienn
e na
le˝à
co. U
stal
enie
naj
wa˝
-ni
ejsz
ych
norm
dot
yczà
cych
gru
py.
5. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
. Zab
awy
zle
niw
à ós
emkà
. Kre
Êlen
ie li
nii c
a∏ym
cia
∏em
. Ust
alen
ie p
ozos
ta∏y
ch n
orm
zac
how
ania
wgr
upie
.
6. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
. Kre
Êlen
ie le
niw
ych
ósem
ek n
adu
˝ej p
owie
rzch
ni. K
szta
∏tow
anie
nap
i´ci
a du
˝ych
gru
p m
i´Ên
io-
wyc
h.
7. Z
abaw
y uw
ra˝l
iwia
jàce
s∏u
ch. K
aptu
rek
myÊ
licie
la. W
ys∏u
chiw
anie
dêw
i´kó
w d
ocho
dzàc
ych
zró
˝nyc
h ki
erun
ków
, zró
˝nyc
hêr
óde∏
. Wyo
dr´b
nian
ie s
amog
∏ose
k.
8. O
dtw
arza
nie
stru
ktur
dêw
i´ko
wyc
h. K
aptu
rek
myÊ
licie
la. R
ó˝ni
cow
anie
dêw
i´kó
w d
ocho
dzàc
ych
zró
˝nyc
h êr
óde∏
. S∏u
cha-
nie
opow
iada
nia
kine
zjol
ogic
zneg
o –
wiz
ualiz
acja
treÊ
ci w
pozy
cji D
enni
sona
.
IISP
1. Z
abaw
y iç
wic
zeni
a in
tegr
ujàc
e gr
up´.
Ana
liza
isyn
teza
s∏u
chow
a w
yodr
´bni
onyc
h w
yraz
ów o
treÊ
ci s
po∏e
czno
-em
ocjo
nal-
nej,
napr
zyk∏
ad:
kole
ga, g
rupa
, pom
oc. R
uchy
nap
rzem
ienn
e na
stoj
àco.
2. å
wic
zeni
a in
tegr
ujàc
e. A
naliz
a is
ynte
za s
∏uch
owa
krót
kich
zda
ƒ o
treÊ
ci s
po∏e
czno
-em
ocjo
naln
ej. R
uchy
nap
rzem
ienn
e ró
˝-ne
go ty
pu:
nast
ojàc
o, le
˝àco
, sie
dzàc
o –
prop
onow
ane
prze
z w
ybra
nego
cz∏
onka
gru
py.
3. å
wic
zeni
e or
ient
acji
prze
strz
enne
j iki
erun
kow
ej w
zaba
wac
h dr
amow
ych.
Ust
alan
ie n
ajw
a˝ni
ejsz
ych
zasa
d ob
owià
zujà
cych
wgr
upie
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne
wyk
onyw
ane
ener
gicz
nie.
4. å
wic
zeni
e or
ient
acji
prze
strz
enne
j i
kier
unko
wej
. U
stal
anie
kol
ejny
ch z
asad
obo
wià
zujà
cych
wgr
upie
. Za
pisa
nie
zasa
dna
osob
nych
kar
tkac
h ir
ozm
iesz
czan
ie ic
h na
ró˝n
ych
p∏as
zczy
znac
h w
ed∏u
g po
lece
ƒ na
uczy
ciel
a. O
kreÊ
lani
e ty
ch p
∏asz
-cz
yzn.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne
wyk
onyw
ane
wpo
wol
nym
tem
pie.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 71
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
72
Klas
aM
iesi
àc
Wrz
esie
ƒ
5. å
wic
zeni
a ks
zta∏
tujà
ce m
otor
yk´
du˝à
. Len
iwe
ósem
ki, r
ysow
anie
obu
ràcz
, akt
ywna
r´k
a. T
wor
zeni
e z
wyo
braê
ni p
rac
pla-
styc
znyc
h in
spiro
wan
ych
leni
wà
ósem
kà i
rysu
nkie
m o
burà
cz n
adu
˝ych
p∏a
szcz
yzna
ch. O
stat
eczn
e us
tale
nie
norm
obo
wià
-zu
jàcy
ch w
grup
ie.
6. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
. Len
iwe
ósem
ki, r
ysow
anie
obu
ràcz
, akt
ywna
r´k
a. R
ysow
anie
leni
wyc
h ós
emek
na
du˝e
j p∏a
sz-
czyê
nie
zre
gula
cjà
napi
´cia
mi´
Êni r
´ki (
naci
sk b
ardz
o le
kki,
moc
ny i
Êred
ni).
7. å
wic
zeni
e w
ra˝l
iwoÊ
ci s
∏uch
owej
–tw
orze
nie
ró˝n
ych
stru
ktur
dêw
i´ko
wyc
h. S
∏uch
owe
wyo
dr´b
nian
ie s
amog
∏ose
k is
pó∏-
g∏os
ek w
wyb
rany
ch s
∏ow
ach.
Kap
ture
k m
yÊlic
iela
.
8. å
wic
zeni
e w
ra˝l
iwoÊ
ci i
pam
i´ci
s∏u
chow
ej –
odtw
arza
nie
prez
ento
wan
ych
prze
z na
uczy
ciel
a st
rukt
ur d
êwi´
kow
ych.
S∏u
-ch
owe
grup
owan
ie s
amog
∏ose
k is
pó∏g
∏ose
k w
wyb
rany
ch s
∏ow
ach.
Kap
ture
k m
yÊlic
iela
. W
izua
lizow
anie
prz
ym
uzyc
e re
-la
ksac
yjne
j czy
tane
go p
rzez
nau
czyc
iela
opo
wia
dani
a ki
nezj
olog
iczn
ego
(wpo
zycj
i Den
niso
na).
III
SP
1. å
wic
zeni
a in
tegr
ujàc
e gr
up´
rów
ieÊn
iczà
. Tw
orze
nie
mod
elu
wyr
azu
–ok
reÊl
anie
sam
og∏o
sek,
spó
∏g∏o
sek,
syl
aby.
åw
icze
-ni
a ry
tmiz
acji
(PAC
E), c
zyli
pici
e w
ody
min
eral
nej,
ruch
y na
prze
mie
nne,
çw
icze
nia
nam
yÊle
nie,
poz
ycja
Den
niso
na.
2. å
wic
zeni
a in
tegr
ujàc
e, k
szta
∏tujà
ce w
ra˝l
iwoÊ
ç sp
o∏ec
znà,
czy
li um
iej´
tnoÊ
ç do
strz
egan
ia p
otrz
eb in
nych
. Ana
liza
isyn
teza
s∏u
-ch
owo-
wzr
okow
a w
yraz
ów z
wià
zany
ch z
czek
ajàc
ymi o
bow
iàzk
ami s
zkol
nym
i: ja
jako
ucz
eƒ, k
oleg
a; ç
wic
zeni
a ry
tmiz
acji.
3. å
wic
zeni
e or
ient
acji
prze
strz
enne
j iki
erun
kow
ej. P
lano
wan
ie r
ozm
iesz
czen
ia p
rzed
mio
tów
na
ró˝n
ych
p∏as
zczy
znac
h ip
o-st
´pow
anie
wed
∏ug
plan
u. å
wic
zeni
a na
prze
mie
nne,
rys
unek
obu
ràcz
. Ust
anow
ieni
e za
sad
panu
jàcy
ch w
grup
ie.
4. å
wic
zeni
e or
ient
acji
prze
strz
enne
j iki
erun
kow
ej. P
lano
wan
ie ro
zmie
szcz
enia
figu
r, lit
er, c
yfr n
aró
˝nyc
h p∏
aszc
zyzn
ach
ipo-
st´p
owan
ie w
ed∏u
g pl
anu.
åw
icze
nia
napr
zem
ienn
e, r
ysun
ek o
burà
cz, p
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni.
Ust
anow
ieni
e za
sad
pa-
nujà
cych
wgr
upie
.
5. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
po∏
àczo
ne z
kszt
a∏to
wan
iem
pam
i´ci
obr
azow
ej. L
eniw
e ós
emki
–us
tale
nie
w∏a
sneg
o, n
ajba
rdzi
ejef
ekty
wne
go k
ana∏
u do
ucze
nia
si´.
Zap
ami´
tyw
anie
obr
azów
wró
˝nyc
h ek
spoz
ycja
ch c
zaso
wyc
h.
6. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
po∏
àczo
ne z
kszt
a∏to
wan
iem
pam
i´ci
ruc
how
ej. R
ysun
ek o
burà
cz w
çwic
zeni
ach
graf
omot
oryk
i–
wyk
onan
y na
du˝e
j pow
ierz
chni
kar
tki.
Ust
alen
ie z
asad
dob
rej o
rgan
izac
ji pr
acy
wdo
mu
iwsz
kole
.
7. å
wic
zeni
e w
ra˝l
iwoÊ
ci s
∏uch
owej
. Wyo
dr´b
nian
ie n
iesk
ompl
ikow
anyc
h dê
wi´
ków
doc
hodz
àcyc
h z
ró˝n
ych
êród
e∏. K
aptu
-re
k m
yÊlic
iela
. Wyr
ó˝ni
anie
: lic
zby
s∏ów
wzd
aniu
, syl
ab w
s∏ow
ie, g
∏ose
k w
nag∏
osie
iw
yg∏o
sie
oraz
kol
ejny
ch n
ast´
pujà
-cy
ch p
oso
bie
g∏os
ek.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 72
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
73
8. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owej
. W
yodr
´bni
anie
ina
zyw
anie
dêw
i´kó
w o
dtw
arza
nych
zka
sety
mag
neto
fono
wej
. Ka
ptur
ekm
yÊlic
iela
. Wiz
ualiz
owan
ie c
zyta
nego
prz
ez n
aucz
ycie
la o
pow
iada
nia
kine
zjol
ogic
zneg
o (w
pozy
cji D
enni
sona
).
IVSP
1. In
tegr
acja
zes
po∏u
ter
apeu
tycz
nego
. An
aliz
a i
synt
eza
s∏uc
how
o-w
zrok
owa
zdaƒ
tem
atyc
znie
zw
iàza
nych
zob
owià
zkam
isz
koln
ymi.
Twor
zeni
e no
rm fu
nkcj
onow
ania
wze
spol
e. å
wic
zeni
a ry
tmiz
acji
–PA
CE.
„Ja
kim
i zm
ys∏a
mi s
i´ u
czym
y?”.
2. å
wic
zeni
e or
ient
acji
prze
strz
enne
j iki
erun
kow
ej.
Plan
owan
ie i
rozm
iesz
czan
ie f
igur
izn
aków
gra
ficzn
ych
ró˝n
iàcy
ch s
i´fa
ktur
à, w
ielk
oÊci
à, k
olor
em, k
szta
∏tem
. åw
icze
nia
napr
zem
ienn
e ró
˝neg
o ty
pu. O
dkry
wan
ie w
∏asn
ych
pref
eren
cji w
ucze
-ni
u si
´.
3. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
po∏
àczo
ne z
kszt
a∏to
wan
iem
pam
i´ci
dot
ykow
ej, w
zrok
owo-
ruch
owej
. Pom
pow
anie
pi´
tà. U
sta-
leni
e w
∏asn
ego
spos
obu
efek
tyw
nego
ucz
enia
si´
–di
agno
styc
zne
leni
we
ósem
ki. Z
apoz
nani
e si
´ ze
wsk
azów
kam
i dob
rej
orga
niza
cji p
racy
ucz
nia
wdo
mu
iwsz
kole
.
4. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci i
perc
epcj
i s∏u
chow
ej. K
aptu
rek
myÊ
licie
la. K
lasy
fikow
anie
us∏
ysza
nych
dêw
i´kó
w p
ocho
dzàc
ych
zró
˝-ny
ch ê
róde
∏ –
dêw
i´kó
w n
atur
alny
ch d
ocho
dzàc
ych
zot
ocze
nia,
dêw
i´kó
w w
ytw
orzo
nych
szt
uczn
ie,
dêw
i´kó
w m
owy
ludz
kiej
–fo
nem
ów. W
izua
lizow
anie
opo
wia
dani
a ki
nezj
olog
iczn
ego
(wpo
zycj
i Den
niso
na).
Anal
iza
isyn
teza
zgr
omad
zo-
nych
wyr
a˝eƒ
.
VSP
1. In
tegr
acja
zes
po∏u
ter
apeu
tycz
nego
–çw
icze
nia
naza
pozn
anie
si´
zze
staw
u çw
icze
ƒ in
terp
erso
naln
ych,
mi´
dzy
inny
mi
„Kar
ta d
anyc
h os
obow
ych”
. Ust
anow
ieni
e re
gu∏ g
rupy
jako
Êro
dka
dysc
yplin
ujàc
ego,
zap
ewni
ajàc
ego
pocz
ucie
bez
piec
zeƒ-
stw
a uc
zest
nikó
w. R
ozm
owa
nate
mat
rea
lizac
ji pr
ogra
mu
prof
ilakt
yczn
ego:
Jak
˝yç
zlu
dêm
i. An
aliz
a is
ynte
za s
∏uch
owo-
-wzr
okow
o-ru
chow
a zw
rotó
w g
rzec
znoÊ
ciow
ych.
åw
icze
nia
rytm
izac
ji –
PAC
E.
2. O
rient
acja
kie
runk
owa
iprz
estr
zenn
a w
çwic
zeni
ach
naza
gosp
odar
owyw
anie
ró˝
noro
dnyc
h p∏
aszc
zyzn
. Tw
orze
nie
orig
a-m
i. Ak
tyw
na r
´ka,
rys
owan
ie o
burà
cz, r
uchy
nap
rzem
ienn
e. W
pisy
wan
ie p
oddy
ktan
do li
ter
iwyr
azów
wok
reÊl
one
mie
jsca
kart
ki. D
ykta
ndo
graf
iczn
e. L
abiry
nt. P
rzyp
omni
enie
w∏a
snyc
h pr
efer
encj
i wuc
zeni
u si
´. å
wic
zeni
a in
tegr
acji
–„N
iedo
koƒ-
czon
e zd
ania
”.
3. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
im
a∏ej
po∏
àczo
ne z
kszt
a∏to
wan
iem
pam
i´ci
s∏u
chow
o-w
zrok
owo-
ruch
owej
. Akt
ywna
r´k
a, p
om-
pow
anie
pi´
tà,
sow
a, s
∏oƒ.
Prz
ypom
nien
ie z
asad
dob
rej
orga
niza
cji
prac
y w
dom
u i
wsz
kole
. Po
czuc
ie w
∏asn
ej w
arto
Êci
–„M
oje
zale
ty i
wad
y”.
4. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci i
perc
epcj
i s∏
ucho
wej
. Ro
zpoz
naw
anie
ora
z po
wta
rzan
ie w
okre
Êlon
ych
sekw
encj
ach
zas∏
ysza
nych
dêw
i´kó
w w
ydaw
anyc
h pr
zez
ró˝n
e pr
zedm
ioty
, fo
nem
ów.
Kapt
urek
myÊ
licie
la,
sow
a, o
ddyc
hani
e br
zuch
em.
Dyk
tand
oz
pods
taw
owym
i wyr
azam
i zó,
u. W
izua
lizow
anie
s∏u
chan
ego
wpo
zycj
i Den
niso
na o
pow
iada
nia
kine
zjol
ogic
zneg
o. U
k∏a-
dani
e py
taƒ
iodp
owie
dzi d
oop
owia
dani
a.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 73
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
74
Klas
aM
iesi
àc
Wrz
esie
ƒ
VISP
1. In
tegr
acja
wgr
upie
–çw
icze
nia
naza
pozn
anie
si´
zze
staw
u çw
icze
ƒ in
terp
erso
naln
ych
–„M
ój s
tyl ˝
ycia
”. U
stal
enie
re-
gu∏
panu
jàcy
ch w
grup
ie.
UÊw
iado
mie
nie
s∏us
znoÊ
ci r
ealiz
owan
ia (
kont
ynuo
wan
ia)
prog
ram
u pr
ofila
ktyc
zneg
o Ja
k ˝y
çz
ludê
mi.
Anal
iza
psyc
holo
gicz
na w
yra˝
eƒ z
wià
zany
ch z
real
izac
jà p
rogr
amu
inab
ywan
iem
pos
zcze
góln
ych
umie
j´tn
oÊci
:po
rozu
mie
wan
ia s
i´ z
rów
ieÊn
ikam
i, po
dejm
owan
ia d
ecyz
ji, r
adze
nia
sobi
e ze
str
esem
, byc
ia a
sert
ywny
m. å
wic
zeni
a ry
t-m
izac
ji –
PAC
E.
2. å
wic
zeni
e or
ient
acji
kier
unko
wej
ipr
zest
rzen
nej w
zada
niac
h ró
˝neg
o ty
pu, o
dpr
osty
ch d
osk
ompl
ikow
anyc
h. R
uchy
na-
prze
mie
nne,
s∏o
ƒ, lu
êne
sk∏o
ny. D
ykta
ndo
graf
iczn
e (k
onkr
etne
çw
icze
nie
zks
ià˝k
i Zof
ii H
ande
l oty
m s
amym
tytu
le, w
yko-
nane
wok
reÊl
onym
cza
sie.
Zap
lano
wan
ie i
nani
esie
nie
naok
reÊl
onà
pow
ierz
chni
´ ka
rtki
pom
ys∏ó
w g
rafic
znyc
h do
tycz
àcyc
hor
gani
zacj
i nau
ki w
dom
u iw
szko
le. W
∏asn
e pr
efer
encj
e w
ucze
niu
si´
–ba
dani
e za
pom
ocà
leni
wej
óse
mki
. Wza
le˝n
oÊci
odks
zta∏
tu n
arys
owan
ej ó
sem
ki m
o˝na
dow
iedz
ieç
si´,
czy
ucz
eƒ p
refe
ruje
typ
ucze
nia
si´
wzr
okow
y, s
∏uch
owy
czy
ruch
o-w
y. In
tegr
acja
gru
py –
„Nie
doko
ƒczo
ne z
dani
a”.
3. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
im
a∏ej
po∏
àczo
ne z
kszt
a∏to
wan
iem
odp
owie
dnie
go n
api´
cia
mi´
Êni r
´ki,
d∏on
i. Ak
tyw
na r´
ka, r
y-su
nek
obur
àcz,
rys
owan
ie a
lfabe
tu b
ez o
dryw
ania
r´k
i. Sa
mod
ziel
ne z
apis
anie
zas
ad d
obre
j or
gani
zacj
i pr
acy
wdo
mu
iwsz
kole
. Poc
zuci
e w
∏asn
ej w
arto
Êci –
„Oce
ƒ sa
meg
o si
ebie
”.
4. K
szta
∏tow
anie
wra
˝liw
oÊci
, pam
i´ci
, per
cepc
ji s∏
ucho
wej
. Kap
ture
k m
yÊlic
iela
, sow
a, z
gina
nie
stop
y. D
ykta
ndo
orto
graf
icz-
ne (ó
, u) z
sam
okon
trol
à. W
izua
lizow
anie
s∏u
chan
ego
wpo
zycj
i Den
niso
na o
pow
iada
nia
kine
zjol
ogic
zneg
o. W
yodr
´bni
anie
zapa
mi´
tany
ch z
wro
tów
dêw
i´ko
naÊl
adow
czyc
h.
IG
1. å
wic
zeni
a in
tegr
ujàc
e gr
up´.
UÊw
iado
mie
nie
uczn
iom
pod
staw
owyc
h ce
lów
wsp
ó∏dz
ia∏a
nia
wze
spol
e ró
wie
Ênik
ów. T
wo-
rzen
ie z
asad
pra
cy w
grup
ie n
apo
dsta
wie
tes
tu n
iedo
koƒc
zony
ch z
daƒ
(np.
: C
hcia
∏bym
, aby
wm
ojej
gru
pie.
..; D
obra
pra
-ca
wgr
upie
ozn
acza
...).
åw
icze
nia
rytm
izac
ji –
PAC
E.
2. å
wic
zeni
e or
ient
acji
prze
strz
enne
j iki
erun
kow
ej w
zada
niac
h pr
zypo
min
ajàc
ych
zasa
dy p
isow
ni r
z. O
prac
owan
ie z
asad
y:„R
zw
ymie
nia
si´
narw
inny
ch fo
rmac
h te
go s
ameg
o w
yraz
u or
az w
wyr
azac
h po
krew
nych
”. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, a
ktyw
-na
r´k
a, p
unkt
y pr
zest
rzen
i, zi
emi,
pozy
tyw
ne. U
stal
enie
iza
pisa
nie
regu
lam
inu
grup
y, c
zyli
swoi
stej
um
owy,
za
któr
ej r
e-al
izac
j´ o
dpow
iada
ucz
eƒ, s
k∏ad
ajàc
sw
ój p
odpi
s. Z
asad
y do
brej
org
aniz
acji
prac
y w
szko
le r
ozpl
anow
ane
nap∏
aszc
zyên
iepi
onow
ej.
3. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
im
a∏ej
wce
lu k
szta
∏tow
ania
pra
wid
∏ow
ego
napi
´cia
mi´
Ênio
weg
o. P
isow
nia
wyr
azów
zaw
iera
jà-
cych
rz
posp
ó∏g∏
oska
ch. A
ktyw
na r
´ka,
leni
we
ósem
ki r
ysow
ane
nadu
˝ej,
pote
m m
a∏ej
pow
ierz
chni
kar
tki z
odpo
wie
dnio
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 74
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
75
ró˝n
icow
anym
nac
iski
em o
∏ów
ka,
pisa
nie
alfa
betu
bez
odr
ywan
ia r
´ki.
Anal
iza
leni
wej
óse
mki
zm
ierz
ajàc
a w
kier
unku
pier
wsz
ej d
iagn
ozy
spra
wdz
ajàc
ej p
refe
renc
je w
ucze
niu
si´.
Zas
ady
dobr
ej o
rgan
izac
ji pr
acy
wdo
mu
rozp
lano
wan
e iz
api-
sane
na
p∏as
zczy
ênie
poz
iom
ej.
4. å
wic
zeni
e sp
ostr
zega
wcz
oÊci
ipa
mi´
ci s
∏uch
owej
. Wiz
ualiz
owan
ie w
pozy
cji D
enni
sona
s∏u
chan
ego
opow
iada
nia.
Wyo
d-r´
bnia
nie
wyr
azów
zrz
. Pis
owni
a rz
eczo
wni
ków
rod
zaju
m´s
kieg
o, z
akoƒ
czon
ych
na-a
rz, -
erz,
-m
istr
z, -
mie
rz. R
uchy
na-
prze
mie
nne,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, s∏o
ƒ, z
gina
nie
stop
y. N
iew
erba
lny
spos
ób p
oroz
umie
wan
ia s
i´.
IIG
1. å
wic
zeni
a in
tegr
ujàc
e gr
up´.
Uzu
pe∏n
iani
e te
stu
nied
okoƒ
czon
ych
zdaƒ
jako
spo
sób
naw
ypow
iedz
enie
w∏a
snej
opi
nii n
ate
-m
at m
o˝liw
oÊci
dzi
a∏an
ia w
sprz
yjaj
àcyc
h w
arun
kach
. Zas
ady
obow
iàzu
jàce
wgr
upie
spi
sane
jako
reg
ulam
in w
form
ie m
a-py
myÊ
li. å
wic
zeni
a ry
tmiz
acji
–PA
CE.
2. D
osko
nale
nie
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej i
kier
unko
wej
. Zap
roje
ktow
anie
iw
ykon
anie
zpa
pier
owyc
h el
emen
tów
w∏a
sneg
o m
iejs
cado
prac
y. O
kreÊ
lani
e po
szcz
egól
nych
mie
jsc
pod
wzg
l´de
m k
ieru
nku
iprz
estr
zeni
. Dos
kona
leni
e um
iej´
tnoÊ
ci o
rtog
rafic
znyc
hzw
iàza
nych
zza
sadà
: „Rz
wym
ieni
a si
´ na
rwin
nych
form
ach
tego
sam
ego
wyr
azu
oraz
ww
yraz
ach
pokr
ewny
ch”.
Ruc
hy n
a-pr
zem
ienn
e, p
unkt
y zi
emi,
prze
strz
eni,
rów
now
agi.
Przy
pom
nien
ie z
asad
dob
rej o
rgan
izac
ji pr
acy
wdo
mu
iwsz
kole
.
3. D
osko
nale
nie
mot
oryk
i du˝
ej i
ma∏
ej p
o∏àc
zone
zks
zta∏
tow
anie
m o
dpow
iedn
iego
nap
i´ci
a m
i´Ên
i r´k
i, d∏
oni.
Obr
ysow
anie
kont
urów
pira
mid
zre
gula
cjà
napi
´cia
mi´
Êni.
åw
icze
nia
dosk
onal
àce
znaj
omoÊ
ç pi
sow
ni r
zpo
spó∏
g∏os
kach
. Akt
ywna
r´-
ka, l
eniw
e ós
emki
rys
owan
e na
du˝e
j, po
tem
ma∏
ej p
owie
rzch
ni k
artk
i zod
pow
iedn
io r
ó˝ni
cow
anym
nac
iski
em o
∏ów
ka, p
i-sa
nie
alfa
betu
bez
odr
ywan
ia r
´ki.
4. å
wic
zeni
a do
skon
alàc
e pa
mi´
ç s∏
ucho
wo-
ruch
owà.
Wiz
ualiz
owan
ie p
rzy
muz
yce
klas
yczn
ej (n
p. M
ozar
ta) i
wpo
zycj
i Den
-ni
sona
s∏u
chan
ego
opow
iada
nia.
Nan
iesi
enie
info
rmac
ji ze
s∏uc
hane
go te
kstu
na
przy
goto
wan
à m
ap´
myÊ
li. W
yodr
´bni
enie
zop
owia
dani
a w
yraz
ów z
rz. å
wic
zeni
a do
skon
alàc
e zn
ajom
oÊç
piso
wni
rz
wrz
eczo
wni
kach
rod
zaju
m´s
kieg
o za
koƒc
zo-
nych
na
-arz
, -er
z, -
mis
trz,
-m
ierz
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, pun
kty
ziem
i ipr
zest
rzen
i, s∏
oƒ.
III
G
1. In
tegr
acja
zes
po∏u
rów
ieÊn
ików
. „J
aki
jest
em,
moj
e po
trze
by w
kont
akci
e z
drug
im c
z∏ow
ieki
em”
–w
ypis
anie
inf
orm
acji
naw
∏asn
ym z
dj´c
iu. R
ozm
owa
psyc
holo
gicz
na p
row
adzà
ca d
ost
wie
rdze
nia,
˝e
isto
tà d
obre
j int
egra
cji g
rupy
jest
w∏a
Êciw
ysp
osób
por
ozum
iew
ania
si´
. Nap
isan
ie r
egul
amin
u fu
nkcj
onow
ania
gru
py. å
wic
zeni
a ry
tmiz
acji
–PA
CE.
2. D
osko
nale
nie
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej i
kier
unko
wej
. U
mie
szcz
enie
na
siat
ce f
igur
ibr
y∏ –
dykt
ando
gra
ficzn
e. U
trw
alen
iew
iado
moÊ
ci i
umie
j´tn
oÊci
ort
ogra
ficzn
ych
doty
czàc
ych
zasa
dy:
„Rz
wym
ieni
a si
´ na
rw
inny
ch fo
rmac
h te
go s
ameg
o w
y-ra
zu o
raz
ww
yraz
ach
pokr
ewny
ch”.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
ziem
i, pr
zest
rzen
i, ka
ptur
ek m
yÊlic
iela
. Utr
wal
enie
zas
addo
brej
org
aniz
acji
prac
y w
dom
u iw
szko
le.
3. D
osko
nale
nie
mot
oryk
i ora
z sp
raw
noÊc
i man
ualn
ej. O
brys
owyw
anie
kon
turó
w k
rajó
w U
nii E
urop
ejsk
iej.
Pisa
nie
nazw
sto
-lic
ruc
hem
cià
g∏ym
r´k
i, ze
szc
zegó
lnym
nas
taw
ieni
em n
ap∏
ynno
Êç r
uchó
w n
adga
rstk
a ip
raw
id∏o
wy
naci
sk p
alcó
w n
ao∏
ó-
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 75
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
76
Klas
aM
iesi
àc
Wrz
esie
ƒ
wek
. U
trw
alen
ie p
isow
ni r
zpo
spó∏
g∏os
kach
. Ak
tyw
na r
´ka,
leni
we
ósem
ki r
ysow
ane
nadu
˝ej,
pote
m m
a∏ej
pow
ierz
chni
kart
ki z
odpo
wie
dnio
ró˝
nico
wan
ym n
acis
kiem
o∏ó
wka
, pis
anie
alfa
betu
bez
odr
ywan
ia r
´ki.
„Jak
por
ozum
ieç
si´
zlu
dêm
iin
nych
kra
jów
, nie
zna
jàc
ich
j´zy
ka?”
(ge
styk
ulac
ja, m
imik
a, p
osta
wa
cia∏
a, s
pojrz
enie
–m
owa
cia∏
a).
4. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
s∏u
chow
o-w
zrok
owo-
ruch
owej
. W
yszu
kiw
anie
ró˝
nic
mi´
dzy
obra
zkam
i. W
yodr
´bni
anie
wyr
azów
zrz
. Pis
anie
opo
wia
dani
a z
tym
i wyr
azam
i na
pods
taw
ie ∏a
ƒcuc
how
ej m
etod
y sk
ojar
zeƒ
izw
ykor
zyst
anie
m m
uzyk
i kla
sycz
-ne
j. å
wic
zeni
a ut
rwal
ajàc
e zn
ajom
oÊç
piso
wni
rz
wrz
eczo
wni
kach
rod
zaju
m´s
kieg
o za
koƒc
zony
ch n
a-a
rz, -
erz,
-m
istr
z,
-mie
rz. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, l
eniw
e ós
emki
, pun
kty
ziem
i ipr
zest
rzen
i, zg
inan
ie s
topy
, s∏o
ƒ. P
oroz
u-m
iew
anie
si´
ludz
i ró˝
nych
nar
odow
oÊci
. Szu
kani
e w
spól
nych
war
toÊc
i ∏àc
zàcy
ch lu
dzi n
aÊw
ieci
e (t
oler
ancj
a, p
rzyj
aêƒ,
em
-pa
tia).
Fone
tycz
ny z
apis
poz
drow
ieƒ
wró
˝nyc
h j´
zyka
ch.
Paêd
zier
nik
ISP
1. å
wic
zeni
e sp
ostr
zega
wcz
oÊci
ipa
mi´
ci w
zrok
owej
. Pun
kty
nam
yÊle
nie,
leni
we
ósem
ki. W
yszu
kiw
anie
ró˝
nic
ipod
obie
ƒstw
mi´
dzy
prze
dmio
tam
i, ob
razk
ami.
„Tro
pien
ie”
inaz
ywan
ie s
amog
∏ose
k. U
trw
alan
ie g
∏osk
i ilit
ery
O, o
wza
baw
ach
ruch
owyc
h.
2. å
wic
zeni
e sp
ostr
zega
wcz
oÊci
, pam
i´ci
wzr
okow
ej i
koor
dyna
cji w
zrok
owo-
ruch
owej
. Pun
kty
nam
yÊle
nie,
leni
we
ósem
ki,
punk
ty z
iem
i ipr
zest
rzen
i. W
yszu
kiw
anie
ró˝
nic
ipod
obie
ƒstw
mi´
dzy
prze
dsta
wio
nym
i obr
azka
mi i
liter
ami.
G∏o
ska
ilite
-ra
O, o
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
–w
ykor
zyst
anie
dra
my.
3. å
wic
zeni
e ko
ncen
trac
ji. K
aptu
rek
myÊ
licie
la, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, p
ozyc
ja D
enni
sona
. Wyg
∏asz
anie
afir
mac
ji z
trzy
man
iem
punk
tów
poz
ytyw
nych
. Wyk
orzy
stan
ie o
kien
ka d
o„t
ropi
enia
” lit
er. U
trw
alan
ie g
∏osk
i ilit
ery
A, a
wza
baw
ach
ruch
owyc
h.
4. å
wic
zeni
e ko
ncen
trac
ji i
pam
i´ci
wzr
okow
ej.
Leni
we
ósem
ki,
pozy
cja
Den
niso
na,
oddy
chan
ie b
rzuc
hem
. W
ykor
zyst
anie
wsk
aêni
ka d
o„t
ropi
enia
” lit
er. G
∏osk
a il
itera
A, a
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
5. å
wic
zeni
a gr
afom
otor
yczn
e na
du˝e
j pow
ierz
chni
. Akt
ywna
r´k
a, le
niw
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
. Lep
ieni
e ró
˝nyc
h ks
zta∏
-tó
w z
plas
telin
y w
ed∏u
g w
∏asn
ej in
wen
cji i
wed
∏ug
wzo
ru. G
∏osk
a il
itera
E, e
–tw
orze
nie
auto
stra
d z
kszt
a∏tu
lite
ry e
.
6. å
wic
zeni
a gr
afom
otor
yczn
e na
du˝e
j po
wie
rzch
ni.
Akty
wna
r´k
a, l
eniw
e ós
emki
, ry
sune
k ob
uràc
z. G
∏osk
a i
liter
a E,
ew
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m. K
reÊl
enie
du˝
ych
kszt
a∏tó
w li
tery
ew
alfa
bety
czne
j óse
mce
.
7. å
wic
zeni
e m
owy
imyÊ
leni
a. P
unkt
y na
myÊ
leni
e, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
. U
gnia
tani
e w
d∏on
iach
gum
owej
pi-
∏ecz
ki z
wyp
ustk
ami d
la s
tym
ulac
ji na
rzàd
ów a
rtyk
ulac
yjny
ch. U
k∏ad
anie
pro
styc
h zd
aƒ n
apo
dsta
wie
obr
azka
ote
mat
yce
blis
kiej
dzi
ecku
. Utr
wal
anie
g∏o
ski i
liter
y U
, uw
zaba
wac
h ru
chow
ych.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 76
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
77
8. å
wic
zeni
e m
owy
imyÊ
leni
a. P
unkt
y na
myÊ
leni
e, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
. Wyo
dr´b
nian
ie s
amog
∏ose
k z
rozw
ià-
zyw
anyc
h za
gade
k. G
∏osk
a il
itera
U, u
wop
raco
wan
iu d
ram
owym
.
IISP
1. å
wic
zeni
e w
ra˝l
iwoÊ
ci i
pam
i´ci
wzr
okow
ej. P
unkt
y na
myÊ
leni
e, le
niw
e ós
emki
. Roz
pozn
awan
ie p
rzed
mio
tów
iw
erba
liza-
cja
spos
trze
˝eƒ.
Zap
ami´
tyw
anie
kol
ejno
Êci p
rzed
staw
iony
ch p
rzed
mio
tów
za
pom
ocà
∏aƒc
ucho
wej
met
ody
skoj
arze
ƒ.
2. å
wic
zeni
e w
ra˝l
iwoÊ
ci w
zrok
owej
, pam
i´ci
iko
ordy
nacj
i wzr
okow
o-ru
chow
ej. P
unkt
y na
myÊ
leni
e, le
niw
e ós
emki
, rys
unek
obur
àcz,
pun
kty
ziem
i ipr
zest
rzen
i. W
yszu
kiw
anie
iza
pisy
wan
ie o
kreÊ
lony
ch o
braz
ków
, lite
r or
az w
yraz
ów. Z
apam
i´ty
wa-
nie
kole
jnoÊ
ci p
rzed
staw
iony
ch o
braz
ków
, lite
r iw
yraz
ów z
apo
moc
à ∏a
ƒcuc
how
ej m
etod
y sk
ojar
zeƒ.
3. å
wic
zeni
e ko
ncen
trac
ji ip
ami´
ci s
∏uch
owej
. Kap
ture
k m
yÊlic
iela
, len
iwe
ósem
ki, p
ozyc
ja D
enni
sona
, odd
ycha
nie
brzu
chem
,pu
nkty
zie
mi i
prze
strz
eni.
Znaj
omoÊ
ç lit
er w
alfa
beci
e. Z
apam
i´ty
wan
ie g
rupy
syl
ab n
ast´
pujà
cych
po
sobi
e za
pom
ocà
ryt-
mic
zneg
o w
ystu
kiw
ania
. Wyk
orzy
stan
ie „
s∏uc
haw
ek”
(pla
stik
owyc
h bu
tele
k z
wyc
i´ty
mi o
twor
ami n
aus
ta i
ucho
) do
lep-
szeg
o za
pam
i´ta
nia
wym
awia
nych
lite
r.
4. å
wic
zeni
e ko
ncen
trac
ji ip
ami´
ci w
zrok
owej
. Len
iwe
ósem
ki, p
ozyc
ja D
enni
sona
, odd
ycha
nie
brzu
chem
, pun
kty
ziem
i ipr
ze-
strz
eni.
Utr
wal
anie
kol
ejno
Êci l
iter
wal
fabe
cie.
Zap
ami´
tyw
anie
nas
t´pn
ych
liter
alfa
betu
. Czy
tani
e z
zast
osow
anie
m w
skaê
-ni
ka d
ocz
ytan
ia o
raz
wyk
orzy
stan
ie c
zarn
ego
punk
tu (
nam
alow
anej
cza
rnej
kro
pki n
aÊr
odku
bia
∏ej k
artk
i) do
konc
entr
acji.
5. å
wic
zeni
a gr
afom
otor
yczn
e na
du˝e
j iÊr
edni
ej p
owie
rzch
ni. L
eniw
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
, akt
ywna
r´k
a, k
rà˝e
nie
szy-
jà.
Ryso
wan
ie k
ontu
rów
syl
wet
ki k
oleg
i, od
ryso
wyw
anie
d∏o
ni.
Zape
∏nia
nie
wi´
kszy
ch i
mni
ejsz
ych
pow
ierz
chni
ró˝
nym
isy
mbo
lam
i gra
ficzn
ymi.
6. å
wic
zeni
a gr
afom
otor
yczn
e na
Êred
niej
im
a∏ej
pow
ierz
chni
. Len
iwe
ósem
ki, r
ysun
ek o
burà
cz, a
ktyw
na r
´ka,
krà
˝eni
e sz
y-jà
. Mal
owan
ie o
braz
ów in
spiro
wan
ych
leni
wym
i óse
mka
mi o
raz
muz
ykà
rela
ksac
yjnà
. Kal
kow
anie
iod
wzo
row
ywan
ie o
b-ra
zków
kre
dkam
i Êw
ieco
wym
i.
7. å
wic
zeni
e m
owy
imyÊ
leni
a ko
nkre
tno-
obra
zow
ego.
Pun
kty
nam
yÊle
nie,
odd
ycha
nie
brzu
chem
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, a
k-ty
wna
r´k
a. P
anto
mim
iczn
e pr
zeds
taw
iani
e tr
eÊci
obr
azkó
w (r
zecz
owni
ków
), od
gady
wan
ie ic
h zn
acze
nia.
Nar
ysow
anie
do-
wol
nej h
isto
ryjk
i obr
azko
wej
, któ
rej b
ohat
erem
jest
wyb
rany
ele
men
t prz
yrod
y, n
apr
zyk∏
ad li
Êç.
8. å
wic
zeni
e m
owy
im
yÊle
nia
konk
retn
o-ob
razo
weg
o. P
unkt
y na
myÊ
leni
e, o
ddyc
hani
e br
zuch
em,
ener
gety
czne
zie
wan
ie.
Okr
eÊla
nie
treÊ
ci o
braz
ka p
ous
∏ysz
eniu
jego
opi
su. P
raca
wm
a∏yc
h ze
spo∏
ach:
odg
adyw
anie
zag
adek
icz
ytan
ie w
yraz
ówoz
nacz
ajàc
ych
ich
rozw
iàza
nie.
III
SP1.
åw
icze
nie
pam
i´ci
wzr
okow
ej. L
eniw
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
pun
kty
ziem
i ipr
zest
rzen
i. Za
pam
i´ty
wan
ie s
umy
ocze
kna
kost
kach
. åw
icze
nie
pery
fery
jneg
o w
idze
nia.
Dyk
tand
o gr
afic
zne.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 77
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
78
Klas
aM
iesi
àc
Paêd
zier
nik
2. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci w
zrok
owej
iin
tegr
acji
wzr
okow
o-ru
chow
ej.
Luên
e sk
∏ony
, le
niw
e ós
emki
, pu
nkty
na
myÊ
leni
e, s
∏oƒ,
punk
ty z
iem
i ipr
zest
rzen
i. C
zyta
nie
zza
stos
owan
iem
wsk
aêni
ka w
ybra
nych
zte
kstu
wyr
azów
. Pr
zepi
syw
anie
tyc
h w
yra-
zów
do
zesz
ytu.
3. å
wic
zeni
e ko
ncen
trac
ji i
pam
i´ci
wzr
okow
ej.
Pozy
cja
Den
niso
na,
patr
zeni
e na
X, k
orzy
stan
ie z
e w
skaê
nika
, ko
loro
wyc
hpu
nktó
w d
oko
ncen
trac
ji. P
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni.
Zapa
mi´
tyw
anie
obr
azów
, lite
r, w
yraz
ów, k
rótk
ich
zdaƒ
wró
˝nyc
h ek
s-po
zycj
ach
czas
owyc
h.
4. å
wic
zeni
e ko
ncen
trac
ji ip
ami´
ci w
zrok
owo-
ruch
owej
. Poz
ycja
Den
niso
na, p
atrz
enie
na
X, k
orzy
stan
ie z
e w
skaê
nika
, kol
o-ro
wyc
h pu
nktó
w d
oko
ncen
trac
ji. P
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni.
Prze
pisy
wan
ie z
daƒ
zlu
kam
i do
uzup
e∏ni
enia
wyr
azam
i zó
wym
ienn
ym. W
pisy
wan
ie w
yraz
ów w
alfa
bety
czne
óse
mki
.
5. å
wic
zeni
e gr
afom
otor
yki.
Kszt
a∏to
wan
ie d
u˝yc
h im
a∏yc
h gr
up m
i´Ên
iow
ych.
Akt
ywna
r´k
a, le
niw
e ós
emki
, ry
sune
k ob
u-rà
cz n
aró
˝nyc
h p∏
aszc
zyzn
ach
zre
gula
cjà
napi
´cia
mi´
Êni (
ryso
wan
ie z
e zr
ó˝ni
cow
anym
nac
iski
em,
nadu
˝ych
im
a∏yc
hka
rtka
ch, n
ap∏
aszc
zyên
ie p
iono
wej
ipo
ziom
ej).
6. å
wic
zeni
e gr
afom
otor
yki.
Kszt
a∏to
wan
ie m
a∏yc
h gr
up m
i´Ên
iow
ych.
Akt
ywna
r´ka
, len
iwe
ósem
ki, r
ysun
ek o
burà
cz. W
yçw
i-cz
enie
p∏y
nnoÊ
ci r
uchó
w n
adga
rstk
a –
pisa
nie
wze
szyc
ie a
lfabe
tu b
ez o
dryw
ania
r´k
i.
7. å
wic
zeni
a po
budz
ajàc
e ro
zwój
mow
y im
yÊle
nie
mat
emat
yczn
e. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, e
nerg
etyc
z-ne
zie
wan
ie, k
rà˝e
nie
szyj
à, s
∏oƒ,
sow
a, lu
êne
sk∏o
ny. D
ram
owe
prze
dsta
wia
nie
ró˝n
ych
sytu
acji
prob
lem
owyc
h. O
mów
ie-
nie
tych
syt
uacj
i ora
z sk
onst
ruow
anie
treÊ
ci z
adan
ia m
atem
atyc
zneg
o.
8. å
wic
zeni
a po
budz
ajàc
e ro
zwój
mow
y im
yÊle
nie
mat
emat
yczn
e. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, e
nerg
etyc
z-ne
zie
wan
ie, k
rà˝e
nie
szyj
à, s
∏oƒ,
sow
a, lu
êne
sk∏o
ny. O
maw
iani
e sy
tuac
ji pr
oble
mow
ej p
rzed
staw
ione
j na
obra
zku.
Uk∏
a-da
nie
zada
nia
teks
tow
ego
doom
ówio
nego
obr
azka
.
IVSP
1. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci i
perc
epcj
i wzr
okow
ej o
raz
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej.
Leni
we
ósem
ki, p
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni,
wyp
ady.
Zapa
mi´
tyw
anie
lite
r, sy
lab
oraz
wyr
azów
zó,
uw
ró˝n
ych
eksp
ozyc
jach
cza
sow
ych
iprz
estr
zenn
ych
(nau
czyc
iel p
okaz
u-je
okr
eÊlo
nà li
ter´
, syl
ab´
czy
wyr
az p
oczà
tkow
o d∏
u˝ej
, póê
niej
cor
az k
róce
j ipr
osi o
zapa
mi´
tani
e. U
k∏ad
a je
na
okre
Êlo-
nej p
owie
rzch
ni s
to∏u
pis
mem
do
do∏u
. Po
pew
nym
cza
sie
ucze
ƒ od
gadu
je, c
o kr
yje
si´
pod
posz
czeg
ólny
m k
arto
nika
mi).
Pikt
ogra
my
jako
spo
sób
naza
pam
i´ty
wan
ie.
2. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci w
zrok
owej
iko
ncen
trac
ji. P
unkt
y po
zyty
wne
, pat
rzen
ie n
aX
iinn
e pu
nkty
, per
yfer
yjne
wid
zeni
e. M
apa
myÊ
li ja
ko s
posó
b no
tow
ania
nie
linea
rneg
o or
az m
etod
a w
spie
rani
a pa
mi´
ci w
zrok
owej
–za
sady
pis
owni
ó, u
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 78
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
79
3. å
wic
zeni
e gr
afom
otor
yki p
o∏àc
zone
zçw
icze
niem
ori
enta
cji p
rzes
trze
nnej
iki
erun
kow
ej.
Prac
a ru
chów
dro
bnyc
h (p
re-
cyzy
jnyc
h) d
∏oni
. Akt
ywna
r´k
a, le
niw
e ós
emki
ora
z ry
sune
k ob
uràc
z. D
ykta
ndo
graf
iczn
e w
ykon
ywan
e na
ró˝n
ych
p∏as
z-cz
yzna
ch.
4. å
wic
zeni
e m
owy
imyÊ
leni
a na
mat
eria
le o
braz
owym
iw
yraz
owym
. Odd
ycha
nie
brzu
chem
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, s
∏oƒ,
sow
a. T
wor
zeni
e sp
ójny
ch w
ypow
iedz
i na
pods
taw
ie p
rzed
staw
iany
ch s
cene
k dr
amow
ych
iobr
azka
. Pis
owni
a w
yraz
ów z
ó,u
wçw
icze
niac
h ut
rwal
ajàc
ych
–uz
upe∏
nian
ie m
apy
myÊ
li.
VSP
1. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
wzr
okow
ej Ê
wie
˝ej
id∏
ugot
rwa∏
ej.
åw
icze
nie
perc
epcj
i w
zrok
owej
. Le
niw
e ós
emki
, s∏
oƒ,
sow
a,w
ypad
y. Z
asad
y pi
sow
ni w
yraz
ów z
ó, u
. „J
ak s
amod
ziel
nie
si´
uczy
ç?”.
Ust
alen
ie w
skaz
ówek
dot
yczà
cych
sam
odzi
el-
nego
ucz
enia
si´
. Poc
zuci
e w
∏asn
ej w
arto
Êci –
„Oce
ƒ sa
meg
o si
ebie
”. W
ymyÊ
leni
e af
irm
acji
nate
mat
akc
epta
cji w
∏asn
ejos
oby.
2. S
poso
by n
ado
brà
konc
entr
acj´
ipa
mi´
ç. P
ozyc
ja D
enni
sona
, pun
kty
pozy
tyw
ne, p
atrz
enie
na
punk
ty, w
skaê
nik
docz
yta-
nia,
ugn
iata
nie
gum
oweg
o pr
zedm
iotu
. Map
a m
yÊli
jako
nie
linea
rny
zapi
s za
sad
piso
wni
wyr
azów
zó,
u. S
amod
ziel
ne k
on-
stru
owan
ie m
apy
wed
∏ug
poda
nych
wsk
azów
ek. „
Jak
radz
iç s
obie
ze
stre
sem
?” å
wic
zeni
e –
„Co
to je
st s
tres
?”
3. K
szta
∏tow
anie
gra
ficzn
ej s
tron
y pi
sma.
Akt
ywna
r´k
a, p
isan
ie a
lfabe
tu i
wyr
azów
zó
niew
ymie
nnym
bez
odr
ywan
ia r
´ki,
ugni
atan
ie g
umow
ego
prze
dmio
tu. K
reÊl
enie
ró˝n
ych
kszt
a∏tó
w w
rytm
muz
yki r
elak
sacy
jnej
. „Ja
k ra
dziç
sob
ie z
e st
rese
m?”
.å
wic
zeni
e –
wal
ka z
e st
rese
m.
4. å
wic
zeni
e m
owy
imyÊ
leni
a. O
ddyc
hani
e br
zuch
em, u
gnia
tani
e gu
mow
ego
prze
dmio
tu, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, s∏o
ƒ, s
owa.
Twor
zeni
e za
koƒc
zeni
a do
wys
∏uch
aneg
o op
owia
dani
a ki
nezj
olog
iczn
ego.
Uk∏
adan
ie z
agad
ek i
rebu
sów
do
wcz
eÊni
ej o
pra-
cow
anyc
h w
yraz
ów z
óni
ewym
ienn
ym. W
ymyÊ
leni
e af
irmac
ji do
tycz
àcej
um
iej´
tnoÊ
ci r
adze
nia
sobi
e ze
str
esem
.
VISP
1. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci w
zrok
owej
iko
ordy
nacj
i wzr
okow
o-ru
chow
ej. L
eniw
e ós
emki
, s∏o
ƒ, s
owa,
wyp
ady.
Opr
acow
anie
wyr
a-zó
w z
trud
noÊc
ià o
rtog
rafic
znà
ó, u
. Zap
isyw
anie
wyr
azów
zpa
mi´
ci p
odcz
as b
ardz
o kr
ótki
ej e
kspo
zycj
i. Tr
opie
nie
wyr
a-zó
w, k
odow
anie
na
ró˝n
ych
pow
ierz
chni
ach
wys
zuka
nych
wyr
azów
. Poc
zuci
e w
∏asn
ej w
arto
Êci –
„Moj
e za
lety
iw
ady”
. Wy-
myÊ
leni
e af
irmac
ji zw
iàza
nej z
pocz
ucie
m w
∏asn
ej w
arto
Êci.
2. å
wic
zeni
e ef
ekty
wne
j pam
i´ci
iko
ncen
trac
ji. S
∏oƒ,
sow
a, p
ozyc
ja D
enni
sona
, pun
kty
pozy
tyw
ne, p
atrz
enie
na
punk
ty i
in-
ne. W
skaz
ówki
dot
yczà
ce e
fekt
ywne
go u
czen
ia s
i´. P
odaw
anie
w∏a
snyc
h sp
osob
ów. å
wic
zeni
e –
„Co
to je
st s
tres
? Ja
k op
a-no
waç
neg
atyw
ne e
moc
je?”
.
3. D
osko
nale
nie
graf
iczn
ej s
tron
y pi
sma.
Akt
ywna
r´k
a, p
isan
ie b
ez o
dryw
ania
r´k
i zda
ƒ za
wie
rajà
cych
wyr
azy
zó,
u. U
trw
a-le
nie
piso
wni
poz
nany
ch w
yra˝
eƒ. P
recy
zyjn
e kr
eÊle
nie
pody
ktow
anyc
h pr
zez
nauc
zyci
ela
uk∏a
dów
gra
ficzn
ych.
åw
icze
nia
rela
ksac
yjne
jako
spo
sób
nadu
˝e n
api´
cie
emoc
jona
lne.
Odd
ycha
nie
brzu
chem
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 79
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
80
Klas
aM
iesi
àc
Paêd
zier
nik
4. å
wic
zeni
e m
owy
imyÊ
leni
a. L
uêne
sk∏
ony,
ene
rget
yzat
or, k
o∏ys
ka, s
∏oƒ,
sow
a, o
ddyc
hani
e br
zuch
em. T
wor
zeni
e op
owia
da-
nia
naw
ybra
ny p
rzez
ucz
niów
tem
at –
wyk
orzy
stan
ie z
nany
ch Ê
rodk
ów w
yraz
u, n
apr
zyk∏
ad te
chni
k dr
amow
ych.
Zap
is o
po-
wia
dani
a z
auto
kore
ktà.
IG
1. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci w
zrok
owej
iko
ordy
nacj
i wzr
okow
o-ru
chow
ej. P
isow
nia
wyr
azów
zrz
niew
ymie
nnym
. Len
iwe
ósem
ki,
s∏oƒ
, so
wa,
wyp
ady.
Ozn
acza
nie
rzek
na
map
ie.
Koor
dyno
wan
ie w
zrok
u i
ruch
u r´
ki w
kreÊ
leni
u bi
egu
rzek
–od
êród
∏ado
ujÊc
ia. A
naliz
a le
niw
ej ó
sem
ki w
kier
unku
pot
wie
rdze
nia
pref
eren
cji w
ucze
niu
si´.
Wsk
azów
ki e
fekt
ywne
go u
czen
ia s
i´dl
a w
zrok
owca
, s∏u
chow
ca, k
ines
tety
ka it
p.
2. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci i
konc
entr
acji.
åw
icze
nia
utrw
alaj
àce
piso
wni
´ w
yraz
ów z
rz. S
∏oƒ,
sow
a, p
ozyc
ja D
enni
sona
, pun
kty
po-
zyty
wne
, pat
rzen
ie n
apu
nkty
. Wys
zuki
wan
ie s
zcze
gó∏ó
w n
apr
zeds
taw
iony
ch p
ortr
etac
h (o
zró˝
nico
wan
ej m
imic
e tw
arzy
).Sp
osob
y po
rozu
mie
wan
ia s
i´ –
mow
a ci
a∏a.
3. å
wic
zeni
e gr
afic
znej
str
ony
pism
a. P
isow
nia
wyr
azów
, wkt
óryc
h ˝
wym
ieni
a si
´ na
g, z
, ê(z
i), s
, dz,
dê,
h. A
ktyw
na r
´ka,
pisa
nie
bez
odry
wan
ia r
´ki
zdaƒ
uw
zgl´
dnia
jàcy
ch w
yraz
y z
˝. K
alko
wan
ie w
yraz
ów z
˝i
ich
form
zaw
iera
jàcy
ch l
itery
,na
któr
e ˝
si´
wym
ieni
a. Z
asad
y ef
ekty
wne
go p
oroz
umie
wan
ia s
i´ z
apo
moc
à s∏
ów.
4. å
wic
zeni
e m
owy
imyÊ
leni
a. U
k∏ad
anie
opo
wia
dani
a na
pods
taw
ie ∏a
ƒcuc
how
ej m
etod
y sk
ojar
zeƒ
wed
∏ug
zgro
mad
zone
gos∏
owni
ctw
a z
˝ni
ewym
ienn
ym. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, lu
êne
sk∏o
ny, e
nerg
etyz
ator
, ko∏
yska
, s∏o
ƒ, s
owa,
ene
rget
yczn
e zi
ewa-
nie,
odd
ycha
nie
brzu
chem
. Por
ozum
iew
anie
si´
zró
wie
Ênik
ami w
scen
kach
impr
owiz
owan
ych.
IIG
1. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
s∏u
chow
o-w
zrok
owo-
ruch
owej
. åw
icze
nia
utrw
alaj
àce
piso
wni
´ w
yraz
ów z
rzni
ewym
ienn
ym. Z
apa-
mi´
tani
e15
wyr
azów
∏aƒc
ucho
wà
met
odà
skoj
arze
ƒ. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, s∏o
ƒ. W
y-ko
nyw
anie
pol
eceƒ
nau
czyc
iela
–w
ype∏
nian
ie k
ontu
rów
map
y Po
lski
naz
wam
i mia
st, k
rain
geo
graf
iczn
ych
zaw
iera
jàcy
ch rz
.„J
ak s
i´ u
czyç
?” –
przy
pom
nien
ie z
asad
efe
ktyw
nego
ucz
enia
si´
zgo
dnie
zw
∏asn
ymi p
refe
renc
jam
i (w
zrok
owie
c, s
∏uch
o-w
iec,
kin
este
tyk)
.
2. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
iko
ncen
trac
ji. W
yszu
kiw
anie
zte
kstu
ote
mat
yce
przy
rodn
icze
j wyr
azów
zrz
iich
zap
isyw
anie
. Okr
e-Êl
enie
zas
ad p
isow
ni. W
ykor
zyst
anie
wsk
aêni
ka p
odcz
as c
zyta
nia.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
le-
nie,
akt
ywna
r´k
a, p
atrz
enie
na
X, ç
wic
zeni
e pe
ryfe
ryjn
ego
wid
zeni
a. „
Jak
skut
eczn
ie k
omun
ikow
aç s
i´ z
rów
ieÊn
ikam
i?”.
Budo
wan
ie s
cene
k im
prow
izow
anyc
h –
wyr
a˝an
ie e
moc
ji za
pom
ocà
mow
y ci
a∏a.
3. D
osko
nale
nie
graf
iczn
ej s
tron
y pi
sma
ikoo
rdyn
acji
wzr
okow
o-ru
chow
ej. ¸
àcze
nie
punk
tów
zaz
nacz
onyc
h na
papi
erze
mi-
limet
row
ym je
dnà
kres
kà, b
ez o
dryw
ania
r´ki
. åw
icze
nie
piso
wni
wyr
azów
z˝
wym
ieni
ajàc
ym s
i´ n
ag,
z, ê
(zi),
s, d
z, d
ê,h.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 80
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
81
Ruch
y na
prze
mie
nne,
akt
ywna
r´k
a, u
gnia
tani
e w
d∏on
i gum
owej
pi∏k
i ora
z dr
ewni
aneg
o w
a∏ka
zw
ypus
tkam
i. „W
kom
uni-
kow
aniu
si´
wa˝
na je
st e
mpa
tia”
–çw
icze
nia
wpa
rach
.
4. D
osko
nale
nie
mow
y im
yÊle
nia.
Uk∏
adan
ie r
ymow
anek
do
wyr
azów
z˝
niew
ymie
nnym
. O
dgad
ywan
ie z
nacz
eƒ w
yraz
ówna
pods
taw
ie z
agad
ek r
ucho
wyc
h, im
prow
izow
anyc
h w
dram
ie, o
raz
zaga
dek
s∏ow
nych
. U∏o
˝eni
e op
owia
dani
a na
pods
ta-
wie
∏aƒc
ucho
wej
met
ody
skoj
arze
ƒ. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, luê
ne s
k∏on
y, e
nerg
etyz
ator
, ko∏
yska
. To-
lera
ncja
dla
inno
Êci –
çwic
zeni
a w
scen
kach
impr
owiz
owan
ych.
III
G
1. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
wzr
okow
o-ru
chow
ej. D
emon
stro
wan
ie w
krót
kich
odc
inka
ch c
zasu
obr
azów
óse
mki
(ka
˝da
ósem
kaum
iesz
czon
a na
jedn
ym o
braz
ie je
st in
nej w
ielk
oÊci
, inn
ego
kolo
ru, z
najd
uje
si´
win
nym
mie
jscu
kar
tki).
Sam
odzi
elne
na-
ryso
wan
ie z
apam
i´ta
nej ó
sem
ki. å
wic
zeni
a ut
rwal
ajàc
e pi
sow
ni´
wyr
azów
zrz
niew
ymie
nnym
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
-w
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
, pat
rzen
ie n
aX,
s∏o
ƒ, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
2. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
iko
ncen
trac
ji. U
trw
alen
ie z
asad
pis
owni
zrz
. Wpi
syw
anie
wyr
azów
wal
fabe
tycz
ne ó
sem
ki r
ysow
a-ne
wpo
wie
trzu
. Pow
tarz
anie
wyr
azów
wçw
icze
niu
„s∏o
ƒ”. S
∏uch
anie
czy
tane
go p
rzez
nau
czyc
iela
opo
wia
dani
a re
laks
acyj
-ne
go p
rzy
muz
yce
rela
ksac
yjne
j, z
wyk
orzy
stan
iem
zna
nych
çw
icze
ƒ ko
ncen
trac
ji (n
p. r
ysow
anie
wyb
rany
ch fi
gur
geom
e-tr
yczn
ych
oci
àg∏e
j pow
tarz
alno
Êci,
doty
kani
e d∏
oni o
pusz
kam
i pal
ców
, sie
dzen
ie w
pozy
cji D
enni
sona
, trz
yman
ie p
unkt
ówpo
zyty
wny
ch, p
atrz
enie
wci
emny
pun
kt n
aka
rtce
).
3. U
trw
alen
ie n
awyk
u es
tety
czne
go p
isan
ia i
dosk
onal
enie
koo
rdyn
acji
wzr
okow
o-ru
chow
ej. K
alko
wan
ie z
dani
a –
afirm
acji:
Po-
rozu
mie
wam
si´
za
pom
ocà
kultu
raln
ych
zwro
tów
. D
orys
owyw
anie
ele
men
tów
fig
ur,
liter
wsp
osób
sym
etry
czny
. Pi
sani
ez
pam
i´ci
kró
tkic
h zd
aƒ. U
trw
alan
ie p
isow
ni w
yraz
ów z
˝w
ymie
niaj
àcym
si´
na
g, z
, ê(z
i), s
, dz,
dê,
h. R
uchy
nap
rzem
ien-
ne, l
eniw
e ós
emki
, sow
a, s
∏oƒ,
akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni.
4. D
osko
nale
nie
mow
y im
yÊle
nia.
Utr
wal
anie
zna
jom
oÊci
çw
icze
ƒ st
ymul
ujàc
ych
funk
cje
mó˝
d˝ka
(pat
rz: p
rogr
am, z
a∏àc
zni-
ki o
raz
inne
çw
icze
nia,
pol
egaj
àce
napo
dsko
kach
, obr
otac
h, b
iega
niu,
skr
´tac
h, o
dbic
iu, w
ymyÊ
lone
prz
ez u
czni
ów).
Ruch
yna
prze
mie
nne,
pat
rzen
ie n
aX
–po
obro
tach
ró˝
nego
typ
u, le
niw
e ós
emki
rys
owan
e na
p∏as
zczy
ênie
pio
now
ej i
pozi
omej
.U
∏o˝e
nie
izap
isan
ie k
rótk
iego
teks
tu r
ymow
aneg
o z
wyr
azam
i zaw
iera
jàcy
mi ˝
niew
ymie
nne.
List
opad
ISP
1. å
wic
zeni
a pr
zygo
tow
ujàc
e do
nauk
i cz
ytan
ia.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
len
iwe
ósem
ki,
rysu
nek
obur
àcz.
G∏o
ska
ilit
era
I, i
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
. Wys
zuki
wan
ie p
ozna
nych
sam
og∏o
sek
wod
czyt
ywan
ych
nag∏
ówka
ch z
gaze
t.
2. å
wic
zeni
a pr
zygo
tow
ujàc
e do
nauk
i czy
tani
a. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, le
niw
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
.G
∏osk
a il
itera
Y, y
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
. Wys
zuki
wan
ie li
tery
yw
Êrod
ku i
nako
ƒcu
wyr
azu.
3. å
wic
zeni
e gr
afom
otor
yki i
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej.
Leni
we
ósem
ki i
ryso
wan
ie o
burà
cz n
ap∏
aszc
zyên
ie p
iono
wej
idu
˝ym
form
acie
. G∏o
ska
ilite
raM
, mw
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 81
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
82
Klas
aM
iesi
àc
List
opad
4. å
wic
zeni
e gr
afom
otor
yki i
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej.
Leni
we
ósem
ki i
ryso
wan
ie o
burà
cz n
ap∏
aszc
zyên
ie p
ozio
mej
idu
˝ym
form
acie
. G∏o
ska
ilite
ra T
, tw
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m.
5. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
mat
yczn
ych.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
odd
ycha
nie
brzu
chem
, ko∏
yska
, s∏o
ƒ, s
owa.
Poj
´cia
: w
y-ra
z, li
tera
, g∏o
ska
wdr
amow
ych
prez
enta
cjac
h. G
∏osk
a il
itera
D, d
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
6. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
mat
yczn
ych.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
odd
ycha
nie
brzu
chem
, ko∏
yska
, s∏o
ƒ, s
owa.
Poj
´cia
: zda
-ni
e, w
yraz
, lite
ra, g
∏osk
a w
dram
owyc
h pr
ezen
tacj
ach
iwuj
´ciu
obr
azow
o-sy
mbo
liczn
ym: n
ako
loro
wyc
h, p
apie
row
ych
pro-
stok
àtac
h. G
∏osk
a il
itera
K, k
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
7. K
szta
∏tow
anie
wra
˝liw
oÊci
na
popr
awny
zap
is w
yraz
u. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, w
pisy
wan
ie li
ter
wal
fabe
tycz
ne ó
sem
ki, r
ysu-
nek
obur
àcz,
s∏o
ƒ, a
ktyw
na r
´ka.
Wys
zuki
wan
ie w
wyr
azie
pod
anyc
h pr
zez
nauc
zyci
ela
liter
, zaz
nacz
anie
ich
wyb
rany
m k
o-lo
rem
. G∏o
ska
ilite
raL,
lw
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m.
8. K
szta
∏tow
anie
wra
˝liw
oÊci
ort
ogra
ficzn
ej i
odpo
wie
dzia
lnoÊ
ci z
apr
awid
∏ow
y za
pis
wyr
azu.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
wpi
syw
a-ni
e lit
er w
alfa
bety
czne
óse
mki
, rys
unek
obu
ràcz
, s∏o
ƒ, a
ktyw
na r
´ka.
G∏o
ska
ilite
ra S
, sw
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m.
Wys
zuki
wan
ie s
ylab
wze
staw
ie p
rzyg
otow
anyc
h w
yraz
ów.
IISP
1. C
zyta
nie
wyb
rany
ch r
zecz
owni
ków
. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e. W
yg∏a
szan
ie a
firm
acji
doty
czàc
ej c
zyta
nia
zje
dnoc
zesn
ym w
ykon
ywan
iem
leni
wyc
h ós
emek
.
2. C
zyta
nie
wyb
rany
ch c
zaso
wni
ków
. D
ram
owe
prze
dsta
wia
nie
zdaƒ
typ
u: „
Sam
ochó
d je
dzie
”, „
Ewa
pisz
e” (
rzec
zow
nik
+cz
asow
nik)
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie.
Wyg
∏asz
anie
afir
mac
ji do
tycz
àcej
czy
tani
a z
jedn
ocze
snym
wyk
ony-
wan
iem
leni
wyc
h ós
emek
.
3. å
wic
zeni
e sp
raw
noÊc
i man
ualn
ej. R
ysow
anie
leni
wyc
h ós
emek
ze
zró˝
nico
wan
iem
nap
i´ci
a m
i´Ên
i d∏o
ni i
palc
ów (
bard
zos∏
abo,
zde
cydo
wan
ie i
Êred
nio)
, ak
tyw
na r
´ka,
rys
unek
obu
ràcz
. Ry
sow
anie
obr
azkó
w,
napr
zyk∏
ad w
ybra
nych
prz
edm
io-
tów
, ze
zró
˝nic
owan
ymi
dozn
ania
mi
doty
kow
ymi:
palc
em n
apl
ecac
h, p
rzed
ram
ieni
u, p
iask
u, p
∏ytk
ach
ró˝n
ej f
aktu
ry–
zot
war
tym
i, po
tem
zam
kni´
tym
i ocz
ami.
4. å
wic
zeni
e sp
raw
noÊc
i man
ualn
ej.
Ryso
wan
ie o
burà
cz p
rzy
Êred
nim
nap
i´ci
u m
i´Ên
i d∏o
ni i
palc
ów,
akty
wna
r´k
a, le
niw
eós
emki
. Pi
sani
e fig
ur,
liter
, cy
fr z
e zr
ó˝ni
cow
anym
i do
znan
iam
i do
tyko
wym
i: pa
lcem
na
plec
ach,
prz
edra
mie
niu,
pia
sku,
p∏yt
kach
ró˝
nej f
aktu
ry.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 82
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
83
5. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
mat
yczn
ych.
Ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie,
oddy
chan
ie b
rzuc
hem
, lu
êne
sk∏o
ny,
s∏oƒ
, so
wa.
Rze
-cz
owni
k ic
zaso
wni
k –
çwic
zeni
a ut
rwal
ajàc
e.
6. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
mat
yczn
ych.
Ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, l
uêne
sk∏
ony,
s∏o
ƒ, s
owa.
Pis
a-ni
e zd
aƒ z
pam
i´ci
. Wyo
dr´b
nian
ie r
zecz
owni
ka i
czas
owni
ka.
7. K
szta
∏tow
anie
wra
˝liw
oÊci
ort
ogra
ficzn
ej. W
yraz
y z
ów
ymie
nnym
wdz
ia∏a
niac
h dr
amow
ych
–od
gady
wan
ie z
nacz
enia
wy-
razó
w o
raz
ich
wym
iana
na
form
y z
o, a
, e. M
anip
ulow
anie
suw
akam
i ort
ogra
ficzn
ymi.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
-ki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
zgi
nani
e st
opy,
luên
e sk
∏ony
, s∏o
ƒ.
8. K
szta
∏tow
anie
wra
˝liw
oÊci
ort
ogra
ficzn
ej. W
yraz
y z
óni
ewym
ienn
ym o
prac
owyw
ane
podc
zas
le˝e
nia
wpo
zycj
i Den
niso
na.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, z
gina
nie
stop
y, lu
êne
sk∏o
ny, s
∏oƒ.
S∏u
chan
ie i
wiz
ualiz
acja
opo
-w
iada
nia
nauc
zyci
ela
insp
irow
aneg
o m
uzyk
à re
laks
acyj
nà, z
wyk
orzy
stan
iem
∏aƒc
ucho
wej
met
ody
skoj
arze
ƒ; n
arys
owan
iesk
ojar
zeƒ
dono
wo
opra
cow
ywan
ych
wyr
azów
ora
z za
pis
ws∏
owni
czka
ch w
yraz
ów z
trud
noÊc
ià o
rtog
rafic
znà.
III
SP
1. C
zyta
nie
wyr
azów
izd
aƒ z
apis
anyc
h ró
˝nor
odnà
czc
ionk
à. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, le
niw
e ós
emki
. Sa-
mod
ziel
ne u
∏o˝e
nie
afirm
acji
zwià
zane
j zum
iej´
tnoÊ
cià
czyt
ania
.
2. C
zyta
nie
zod
pow
iedn
ià m
odul
acjà
g∏o
su. P
raca
zw
ybra
nym
prz
ez u
czni
a te
kste
m z
czas
opis
ma
dla
dzie
ci. R
uchy
nap
rze-
mie
nne
ró˝n
ego
typu
(na
le˝à
co, s
iedz
àco
isto
jàco
), le
niw
e ós
emki
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, l
uêne
sk∏
ony,
ko∏
yska
.
3. K
szta
∏tow
anie
poz
iom
u gr
afic
zneg
o pi
sma.
Akt
ywna
r´k
a, r
ysun
ek o
burà
cz, l
eniw
e ós
emki
. Ilu
stra
cja
plas
tycz
na u
twor
u re
-la
ksac
yjne
go. R
ysow
anie
wÊc
iÊle
okr
eÊlo
ny s
posó
b: r
egul
owan
ie n
api´
cia
mi´
Êni d
∏oni
wod
st´p
ach
1-m
inut
owyc
h.
4. å
wic
zeni
e pr
ecyz
ji ru
chów
d∏o
ni. K
oord
ynac
ja s
∏uch
owo-
wzr
okow
o-ru
chow
a. W
ykon
ywan
ie p
rzez
ucz
niów
pol
eceƒ
typ
u:W
eê d
ole
wej
r´k
i tek
turk
´ z
dziu
rkam
i, do
praw
ej n
iebi
eskà
we∏
n´ i
utw
órz
ciek
awy
obra
zek.
Akt
ywna
r´k
a, r
ysun
ek o
bu-
ràcz
, len
iwe
ósem
ki, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, u
gnia
tani
e w
d∏on
i gum
owej
pi∏k
i.
5. å
wic
zeni
e um
iej´
tnoÊ
ci g
ram
atyc
znyc
h. O
ddyc
hani
e br
zuch
em,
ruch
y na
prze
mie
nne,
pun
kty
ziem
i ipr
zest
rzen
i. G
∏ów
necz
´Êci
mow
y w
opra
cow
aniu
dra
mow
ym. S
kons
truo
wan
ie m
apy
myÊ
li z
przy
swoj
onyc
h w
iado
moÊ
ci.
6. D
osko
nale
nie
znaj
omoÊ
ci g
∏ów
nych
cz´
Êci
mow
y. S
amod
ziel
ne k
onst
ruow
anie
wie
lozd
anio
wej
wyp
owie
dzi
pise
mne
jna
pods
taw
ie o
braz
ka. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni.
7. D
osko
nale
nie
wra
˝liw
oÊci
ort
ogra
ficzn
ej. R
ysun
ek o
burà
cz, l
eniw
e ós
emki
, luê
ne s
k∏on
y, s
∏oƒ.
Zas
ady
piso
wni
wyr
azów
zrz
wop
raco
wan
iu d
ram
owym
.
8. å
wic
zeni
e um
iej´
tnoÊ
ci o
rtog
rafic
znyc
h. R
ysun
ek o
burà
cz,
leni
we
ósem
ki,
luên
e sk
∏ony
, kr
à˝en
ie g
∏ow
à, z
gina
nie
stop
y,s∏
oƒ. Z
asad
y pi
sow
ni w
yraz
ów z
rzw
çwic
zeni
ach:
uzu
pe∏n
iani
e lu
k w
wyr
azac
h, p
isan
ie z
pam
i´ci
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 83
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
84
Klas
aM
iesi
àc
List
opad
IVSP
1. C
zyta
nie
teks
tu z
odpo
wie
dnià
into
nacj
à –
wch
odze
nie
wro
le. K
rà˝e
nie
szyj
à, k
o∏ys
ka, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, odd
ycha
nie
brzu
chem
, çw
icze
nie
pery
fery
jneg
o w
idze
nia.
Dob
ór o
dpow
iedn
iej m
uzyk
i do
czyt
ania
–ry
tm i
tem
po w
czyt
aniu
im
uzyc
e.
2. D
osko
nale
nie
pozi
omu
graf
iczn
ego
pism
a po
∏àcz
one
zks
zta∏
tow
anie
m o
rient
acji
kier
unko
wej
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
akt
yw-
na r
´ka,
leni
we
ósem
ki, r
ysun
ek o
burà
cz. P
isan
ie w
yraz
ów p
atyc
zkie
m p
ogl
inia
nej t
ablic
y. W
skaz
ywan
ie k
ieru
nku
pisa
nia
wok
reÊl
onyc
h od
st´p
ach
czas
owyc
h. R
egul
owan
ie o
dpow
iedn
iego
nac
isku
pal
ców
.
3. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
mat
yczn
ych.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne
wró
˝nyc
h po
zycj
ach,
ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, o
ddyc
hani
ebr
zuch
em. K
onst
ruow
anie
wie
lozd
anio
wyc
h w
ypow
iedz
i na
tem
at h
isto
ryjk
i obr
azko
wej
. Pod
pisy
wan
ie o
braz
ków
wfo
rmie
zdaƒ
ozn
ajm
ujàc
ych.
4. å
wic
zeni
e um
iej´
tnoÊ
ci o
rtog
rafic
znyc
h. L
eniw
e ós
emki
, sow
a, lu
êne
sk∏o
ny, p
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni.
Piso
wni
a w
yraz
ówz
rz–
zasa
dy p
isow
ni p
reze
ntow
ane
napo
dsta
wie
map
y m
yÊli.
VSP
1. C
zyta
nie
sele
ktyw
ne –
g∏oÊ
ne i
cich
e w
odpo
wie
dnio
okr
eÊlo
nym
tem
pie.
Wyk
orzy
stan
ie t
akto
mie
rza.
Ruc
hy n
aprz
emie
n-ne
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
leni
we
ósem
ki, k
rà˝e
nie
szyj
à, k
o∏ys
ka, o
ddyc
hani
e br
zuch
em. S
∏uch
anie
muz
yki r
elak
sacy
jnej
pod
-cz
as c
zyta
nia.
Roz
pozn
awan
ie i
nazy
wan
ie u
czuç
. åw
icze
nia
dram
owe.
2. K
szta
∏tow
anie
odp
owie
dnie
go p
ozio
mu
graf
iczn
ego
pism
a. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, a
ktyw
na r
´ka,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, pun
k-ty
poz
ytyw
ne, p
ozyc
ja D
enni
sona
. Wpi
syw
anie
wyr
a˝eƒ
okr
eÊla
jàcy
ch u
czuc
ia w
alfa
bety
czne
óse
mki
. Zm
iana
nap
i´ci
a m
i´-
Êni d
∏oni
na
okre
Êlon
y sy
gna∏
. Lab
irynt
pod
ejm
owan
ia d
ecyz
ji –
çwic
zeni
a.
3. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
mat
yczn
ych.
Odd
ycha
nie
brzu
chem
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, r
uchy
nap
rzem
ienn
e. O
dgry
wan
ieim
prow
izow
anyc
h sc
enek
prz
ym
uzyc
e kl
asyc
znej
. Bud
owan
ie s
pójn
ych
wyp
owie
dzi „
Dla
czeg
o bo
hate
r pod
jà∏ t
akà
decy
zj´?
”.
4. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
ort
ogra
ficzn
ych.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni,
zgin
anie
sto
-py
, pom
pow
anie
pi´
tà. P
isow
nia
wyr
azów
zrz
, ˝–
zapi
s po
znan
ych
zasa
d na
map
ie m
yÊli.
VISP
1. C
zyta
nie
teks
tów
zcz
asop
ism
a m
∏odz
ie˝o
weg
o pr
zyu˝
yciu
wsk
aêni
ka. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, krà
˝eni
e sz
y-jà
, ko∏
yska
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie. S
wob
odny
wyb
ór m
uzyk
i do
czyt
ania
–m
uzyk
a kl
asyc
zna
lub
rela
ksac
yjna
. Kla
syfik
acja
uczu
ç. å
wic
zeni
a dr
amow
e w
rozp
ozna
wan
iu u
czuç
.
2. U
trw
alan
ie p
ozyt
ywny
ch n
awyk
ów d
otyc
zàcy
ch o
dpow
iedn
iej g
rafii
pis
ma.
Pis
anie
alfa
betó
w i
dow
olny
ch z
daƒ
bez
odry
-w
ania
r´k
i dla
uzy
skan
ia p
∏ynn
oÊci
ruc
hów
r´k
i, do
breg
o te
mpa
ies
tety
ki p
ism
a. A
ktyw
na r
´ka,
ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
-w
e ós
emki
. „Ja
k po
dejm
ujem
y w
∏aÊc
iwe
decy
zje?
” –
çwic
zeni
a.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 84
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
85
3. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
mat
yczn
ych.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
. Ind
ywid
ualn
e uk
∏ada
nie
spój
nych
wyp
owie
dzi n
ate
mat
pod
ejm
owan
ia w
a˝ny
ch d
ecyz
ji.
4. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
ort
ogra
ficzn
ego
zapi
su. L
eniw
e ós
emki
, alfa
bety
czne
óse
mki
, zgi
nani
e st
opy,
pom
pow
anie
pi´
-tà
. Zas
ady
piso
wni
wyr
azów
zrz
, ˝ok
reÊl
one
wpr
akty
czny
ch ç
wic
zeni
ach
ró˝n
ego
typu
.
IG
1. å
wic
zeni
e cz
ytel
nego
ipo
praw
nego
pis
ania
. Wsp
ólne
u∏o
˝eni
e iz
apis
anie
opo
wia
dani
a na
pods
taw
ie z
grom
adzo
nego
s∏o
w-
nict
wa
zrz
i˝ja
ko u
trw
alen
ie z
asad
pis
owni
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, a
ktyw
na r
´ka,
zgi
nani
e st
opy,
pom
po-
wan
ie p
i´tà
. Wyk
orzy
stan
ie ∏a
ƒcuc
how
ej m
etod
y sk
ojar
zeƒ.
2. D
osko
nale
nie
pozy
tyw
nych
naw
yków
wpi
sani
u. P
isan
ie b
ez o
dryw
ania
r´k
i alfa
betu
iaf
irmac
ji do
tycz
àcej
um
iej´
tnoÊ
ci r
a-dz
enia
sob
ie z
e st
rese
m (n
p. Je
stem
spo
kojn
y, c
h´tn
ie w
ykon
uj´
pozy
cj´
Den
niso
na) –
dla
uzys
kani
a p∏
ynno
Êci r
uchó
w r
´ki,
dobr
ego
tem
pa o
raz
este
tyki
pis
ma.
Akt
ywna
r´k
a, r
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
. „Ja
k po
dejm
ujem
y w
∏aÊc
iwe
decy
-zj
e?”
–çw
icze
nia
inte
rper
sona
lne.
3. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
mat
yczn
ych.
Pis
owni
a ni
ez
rzec
zow
nika
mi i
przy
mio
tnik
ami.
Wys
zuki
wan
ie w
yraz
ów z
tek-
stu
znaj
dujà
cego
si´
wcz
asop
iÊm
ie d
la m
∏odz
ie˝y
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
s∏o
ƒ, s
owa,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
. „C
o to
jest
str
es?
Dla
czeg
o dz
ia∏a
ham
ujàc
o na
proc
es u
czen
ia s
i´?”
–dy
skus
ja.
4. å
wic
zeni
a w
prow
adza
jàce
zas
ady
piso
wni
wyr
azów
zó,
u.
Czy
tani
e w
iers
za z
awie
rajà
cego
wyr
azy
zó,
u.
Wys
zuki
wan
ieop
raco
wyw
anyc
h w
yraz
ów z
apo
moc
à w
skaê
nika
ora
z ic
h za
pis
wpo
stac
i dw
óch
zbio
rów
. Le
niw
e ós
emki
, al
fabe
tycz
neós
emki
, zg
inan
ie s
topy
, po
mpo
wan
ie p
i´tà
, od
dych
anie
brz
uche
m,
pozy
cja
Den
niso
na.
„Jak
por
adzi
ç so
bie
ze s
tres
em?”
–sc
enki
impr
owiz
owan
e.
IIG
1. å
wic
zeni
a do
skon
alàc
e op
is ja
ko fo
rm´
wyp
owie
dzi u
stne
j ipi
sem
nej.
Wyk
orzy
stan
ie s
∏ow
nict
wa
zrz
i˝do
twor
zeni
a op
i-su
. Utr
wal
enie
zas
ad p
isow
ni w
yraz
ów z
rzi˝
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, a
ktyw
na r
´ka,
zgi
nani
e st
opy,
ko∏y
ska.
2. D
osko
nale
nie
pism
a. K
alig
rafo
wan
ie z
daƒ
pisa
nych
bez
odr
ywan
ia r
´ki.
Wyk
onyw
anie
ozd
obny
ch in
icja
∏ów
, or
nam
entó
wna
papi
erze
mili
met
row
ym. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, s
tym
ulac
ja o
pusz
ków
pal
ców
chr
opow
atà
p∏yt
kà p
last
ikow
à, p
unkt
y po
zyty
wne
iró
wno
wag
i. Pi
sani
e af
irmac
ji do
tycz
àcej
zac
how
ania
rów
now
agi e
moc
jona
lnej
(np.
Je-
stem
spo
kojn
y, o
twar
ty n
apr
zyja
êƒ).
3. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
mat
yczn
ych.
Pis
owni
a ni
ez
przy
s∏ów
kam
i, lic
zebn
ikam
i iza
imka
mi.
Wys
zuki
wan
ie w
s∏ow
-ni
ku o
rtog
rafic
znym
ró˝
nych
cz´
Êci m
owy
zpr
zecz
enie
m n
ie. P
raca
wpa
rach
–sa
mod
ziel
ne u
k∏ad
anie
dla
kol
egi d
ykta
nda
zty
mi w
yraz
ami.
Wyk
onan
ie m
apy
myÊ
li z
info
rmac
jam
i: „J
ak ra
dziç
sob
ie z
e st
rese
m?”
(1. å
wic
zeni
a G
imna
styk
i Móz
gu®
:pu
nkty
poz
ytyw
ne, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, s
owa,
poz
ycja
Den
niso
na.2
. Afir
mac
je.3
. Wiz
ualiz
acje
.4. S
∏uch
anie
muz
yki r
e-la
ksac
yjne
j lub
kla
sycz
nej.
5. å
wic
zeni
a ry
tmic
zneg
o ru
chu
prze
dsn
em).
Wyk
onan
ie z
apis
anyc
h çw
icze
ƒ.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 85
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
86
Klas
aM
iesi
àc
List
opad
4. D
osko
nale
nie
znaj
omoÊ
ci z
asad
y pi
sow
ni w
yraz
ów z
ów
ymie
niaj
àcym
si´
na
o, a
, e. T
wor
zeni
e iz
apis
ywan
ie b
ez o
dryw
a-ni
a r´
ki c
iàgó
w w
yraz
owyc
h z∏
o˝on
ych
zw
yraz
ów z
óor
az ic
h fo
rm z
awie
rajà
cych
lite
ry, n
akt
óre
ósi
´ w
ymie
nia.
Odd
zie-
leni
e w
yraz
ów w
ciàg
ach,
uzu
pe∏n
ieni
e dr
obny
ch e
lem
entó
w li
ter
(kro
pki,
kres
ki it
p.).
Ruch
y na
prze
mie
nne,
akt
ywna
r´k
a,s∏
oƒ, z
gina
nie
stop
y. Z
a∏o˝
enie
tabe
li, w
któr
ej u
czeƒ
b´d
zie
noto
waç
opi
sy s
tres
ujàc
ych
sytu
acji.
III
G
1. U
trw
alan
ie n
awyk
u po
praw
nego
czy
tani
a (n
p. w
ykon
anie
çw
icze
ƒ re
laks
acyj
nych
prz
edcz
ytan
iem
–pa
trz:
pro
gram
, za∏
àcz-
niki
; çw
icze
nia
Gim
nast
yki M
ózgu
®:
ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e; Ê
ledz
enie
tek
stu
przy
u˝y-
ciu
wsk
aêni
ka;
s∏uc
hani
e m
uzyk
i kla
sycz
nej,
noto
wan
ie n
ajw
a˝ni
ejsz
ych
info
rmac
ji w
post
aci m
apy
myÊ
li).
Wys
zuki
wan
ieiz
azna
czan
ie z
akre
Êlac
zem
frag
men
tów
teks
tu m
ówià
cych
one
gaty
wny
ch u
czuc
iach
.
2. U
trw
alan
ie n
awyk
u po
praw
nego
pis
ania
(pro
pozy
cja
konk
retn
ych
çwic
zeƒ
podn
oszà
cych
wsz
ybki
m c
zasi
e po
ziom
gra
ficz-
ny p
ism
a, p
atrz
: pr
ogra
m, z
a∏àc
znik
i; kr
eÊle
nie
linii
ciàg
∏ej w
labi
rynt
ach
ró˝n
ego
typu
). U
trw
alen
ie s
poso
bów
rad
zeni
a so
-bi
e ze
str
esem
. Sam
odzi
elne
wyk
onan
ie m
apy
myÊ
li z
info
rmac
jam
i na
ten
tem
at.
3. U
trw
alen
ie p
isow
ni w
yraz
ów z
rzi˝
. Stw
orze
nie
rebu
sów
, któ
rych
rozw
iàza
niem
b´d
à te
wyr
azy.
Wyk
orzy
stan
ie o
prac
owy-
wan
ych
wyr
azów
do
u∏o˝
enia
rel
acji
zpr
zebi
egu
zaw
odów
nar
ciar
skic
h. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´-
ka, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, zgi
nani
e st
opy.
4. U
trwal
enie
pis
owni
wyr
azów
zó
wym
ieni
ajàc
ym s
i´ n
ao,
a, e
. Sko
nstru
owan
ie g
ry o
rtogr
afic
znej
zut
rwal
anym
i wyr
azam
i. U
∏o˝e
-ni
e iz
apis
anie
opo
wia
dani
a ze
zgr
omad
zony
mi w
yraz
ami.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, s
∏oƒ,
zgi
nani
e st
opy,
luên
e sk
∏ony
.
Gru
dzie
ƒ
ISP
1. C
zyta
nie
syla
b iw
yraz
ów z
wyk
orzy
stan
iem
oki
enek
lub
wsk
aêni
ka. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, wyg
∏asz
anie
afir
-m
acji
ztr
zym
anie
m p
unkt
ów p
ozyt
ywny
ch. G
∏osk
a il
itera
B, b
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
2. C
zyta
nie
syla
b iw
yraz
ów z
wyk
orzy
stan
iem
„s∏
ucha
wek
” dl
a w
zmoc
nien
ia p
ami´
ci s
∏uch
owej
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
-w
e ós
emki
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, wyg
∏asz
anie
afir
mac
ji z
trzy
man
iem
pun
któw
poz
ytyw
nych
. G∏o
ska
ilite
ra R
, rw
opra
co-
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
3. K
szta
∏tow
anie
um
iej´
tnoÊ
ci p
opra
wne
go z
apis
u po
dany
ch s
ylab
iw
yraz
ów. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, rys
unek
obur
àcz,
akt
ywna
r´k
a, s
∏oƒ.
G∏o
ska
ilite
ra P
, pw
çwic
zeni
ach
dram
owyc
h ig
rafic
znyc
h.
4. P
isan
ie s
ylab
iw
yraz
ów z
auto
kore
ktà.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, r
ysun
ek o
burà
cz, a
ktyw
na r
´ka,
s∏o
ƒ. G
∏osk
ail
itera
N, n
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 86
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
87
5. O
maw
iani
e tr
eÊci
obr
azka
ote
mat
yce
zim
owej
. Wys
zuki
wan
ie w
spól
nych
cec
h, k
lasy
fikow
anie
prz
edm
iotó
w. L
eniw
e ós
em-
ki, s
∏oƒ,
sow
a, o
ddyc
hani
e br
zuch
em. G
∏osk
a il
itera
C, c
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
6. S
amod
ziel
ne r
ysow
anie
his
tory
jki
obra
zkow
ej o
tem
atyc
e Êw
iàte
czne
j. O
mów
ieni
e tr
eÊci
his
tory
jki
ze z
wró
ceni
em u
wag
ina
popr
awno
Êç b
udow
anej
wyp
owie
dzi.
Leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, s
∏oƒ,
sow
a, o
ddyc
hani
e br
zuch
em. G
∏osk
a il
i-te
raL,
lw
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m.
IISP
1. C
zyta
nie
wyr
azów
wie
losy
labo
wyc
h, k
tóry
ch w
ymow
a je
st z
godn
a z
zapi
sem
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, r
ysu-
nek
obur
àcz.
Wyk
orzy
stan
ie p
omoc
y do
czyt
ania
: ok
ienk
a is
uwak
a.
2. C
zyta
nie
zdaƒ
zaw
iera
jàcy
ch w
yraz
y w
ielo
syla
bow
e zg
odni
e z
zasa
dà fo
nety
cznà
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, r
y-su
nek
obur
àcz,
s∏o
ƒ. W
ykor
zyst
anie
pom
ocy
docz
ytan
ia:
wsk
aêni
ka (
paty
czka
).
3. K
szta
∏tow
anie
um
iej´
tnoÊ
ci o
rtog
rafic
znyc
h. P
owtó
rzen
ie z
asad
pis
owni
wyr
azów
zó.
Wpi
syw
anie
trud
nych
wyr
azów
wal
-fa
bety
czne
óse
mki
, s∏o
ƒ, s
owa.
Afir
mow
anie
cel
ów d
otyc
zàcy
ch o
rtog
rafii
.
4. U
trw
alan
ie p
ozna
nych
wyr
azów
zó.
Pis
anie
zpa
mi´
ci. A
utok
orek
ta. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, zgi
nani
e st
opy,
luên
e sk
∏ony
, akt
ywna
r´k
a.
5. ¸
àcze
nie
myÊ
li w
obr´
bie
zdan
ia. U
k∏ad
anie
spó
jnyc
h zd
aƒ n
apo
dsta
wie
obr
azka
. Wyo
dr´b
nian
ie p
odst
awow
ych
cz´Ê
ci m
owy.
6. T
wor
zeni
e, p
odpi
syw
anie
icz
ytan
ie z
daƒ
napo
dsta
wie
his
tory
jki o
braz
kow
ej. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, luê
nesk
∏ony
, ko∏
yska
.
III
SP
1. C
iche
czy
tani
e ze
zro
zum
ieni
em i
zw
ykor
zyst
anie
m w
skaê
nika
kró
tkie
go, s
pójn
ego
teks
tu. P
unkt
y na
myÊ
leni
e, r
uchy
na-
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki. W
izua
lizac
ja c
zyta
nego
prz
ez n
aucz
ycie
la o
pow
iada
nia
kine
zjol
ogic
zneg
o.
2. G
∏oÊn
e cz
ytan
ie w
ybra
nego
teks
tu. W
yszu
kiw
anie
wsk
azan
ych
prze
z na
uczy
ciel
a w
yraz
ów o
znac
zajà
cych
ró˝
ne c
z´Êc
i mo-
wy.
Ana
liza
wyo
dr´b
nion
ych
wyr
azów
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, z
iew
anie
ene
rget
yczn
e, k
o∏ys
ka.
3. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owo-
wzr
okow
o-ru
chow
ej n
am
ater
iale
ort
ogra
ficzn
ym z
rz, ˝
. S∏u
chan
ie w
iers
za c
zyta
nego
prz
ezna
uczy
ciel
a. W
yszu
kiw
anie
wte
kÊci
e or
az z
apis
ywan
ie w
yraz
ów z
rz, ˝
iust
alen
ie z
asad
ich
piso
wni
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, a
ktyw
na r
´ka,
s∏o
ƒ, z
gina
nie
stop
y, k
rà˝e
nie
szyj
à.
4. å
wic
zeni
e po
praw
noÊc
i ort
ogra
ficzn
ej d
otyc
zàce
j rz,
˝. G
rupo
we
kons
truo
wan
ie g
ry o
rtog
rafic
znej
wed
∏ug
wsp
ólni
e us
talo
-ny
ch z
asad
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
luên
e sk
∏ony
, ene
rget
yzat
or, k
o∏ys
ka.
5. å
wic
zeni
e po
praw
nej a
rtyk
ulac
ji. C
zyta
nie
teks
tu z
e s∏
owni
ctw
em u
wzg
l´dn
iajà
cym
g∏o
ski s
zere
gu s
zum
iàce
go i
cisz
àceg
o.W
yodr
´bni
anie
iza
pisy
wan
ie t
ych
wyr
azów
. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, l
eniw
e ós
emki
, ak
tyw
na r
´ka,
zie
wan
ie e
nerg
etyc
zne,
ugni
atan
ie g
umow
ej p
i∏ki w
celu
sty
mul
owan
ia r
ecep
toró
w m
owy
znaj
dujà
cych
si´
na
koƒc
ach
palc
ów.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 87
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
88
Klas
aM
iesi
àc
Gru
dzie
ƒ
6. T
wor
zeni
e ka
rt o
rtog
rafic
znyc
h w
ed∏u
g w
∏asn
ej in
wen
cji.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
pun
kty
rów
now
agi,
punk
ty p
ozyt
ywne
, krà
-˝e
nie
szyj
à.
IVSP
1. C
zyta
nie
iroz
pozn
awan
ie z
daƒ
ozna
jmuj
àcyc
h, p
ytaj
àcyc
h iw
ykrz
ykni
kow
ych.
Zas
toso
wan
ie w
skaz
ówek
dot
yczà
cych
efe
k-ty
wne
go c
zyta
nia.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, wyp
ady.
2. D
osko
nale
nie
intu
icji
orto
graf
iczn
ej. C
zyta
nie
teks
tu w
spom
agan
e ko
men
tarz
em n
aucz
ycie
la –
trop
ieni
e w
yraz
ów z
rz, ˝
, pi-
sani
e z
pam
i´ci
ora
z uz
upe∏
nian
ie lu
k w
zdan
iach
. Len
iwe
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, zgi
nani
e st
opy,
wyp
ady,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
.
3. T
wor
zeni
e sc
enek
impr
owiz
owan
ych
nate
mat
Êw
iàt
iudz
iela
nia
pom
ocy
ludz
iom
pok
rzyw
dzon
ym p
rzez
los.
Om
awia
nie
scen
ek, w
ycià
gani
e w
nios
ków
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
pun
kty
rów
now
agi,
krà˝
enie
szy
jà.
VSP
1. C
zyta
nie
teks
tu z
wyk
orzy
stan
iem
wsk
aêni
ka.
Wys
zuki
wan
ie w
teÊc
ie o
dpow
iedz
i na
pyta
nia
opr
oble
mat
yce
spo∏
eczn
ej.
Pom
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y, w
ypad
y, le
niw
e ós
emki
. Bud
owan
ie w
∏aÊc
iwyc
h re
lacj
i wpo
rozu
mie
wan
iu s
i´ z
rów
ie-
Ênik
ami –
kom
unik
acja
nie
wer
baln
a.
2. å
wic
zeni
e po
praw
noÊc
i ort
ogra
ficzn
ej. Z
apis
ywan
ie tr
udny
ch w
yraz
ów w
okre
Êlon
ych
pozy
cjac
h pr
zest
rzen
nych
. Zap
ami´
-ty
wan
ie ty
ch u
k∏ad
ów. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, sow
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà, k
rà˝e
nie
szyj
à.
3. „
Kultu
ra w
ypow
iedz
i to
spos
ób n
azn
alez
ieni
e po
rozu
mie
nia”
–sc
enki
dra
mow
e. G
ra e
duka
cyjn
a „O
H”.
(Wsk
∏ad
gry
wch
o-dz
à ka
rty
„poj
´cia
” ik
arty
„ob
razk
i” o
ró˝n
ej tr
eÊci
. Sko
jarz
enia
wyw
o∏an
e ic
h tr
eÊci
à w
spom
agaj
à po
rozu
mie
wan
ie s
i´ z
in-
nym
i jak
o je
den
ze s
poso
bów
ksz
ta∏to
wan
ia te
j um
iej´
tnoÊ
ci).
Ruch
y na
prze
mie
nne,
odd
ycha
nie
brzu
chem
, zie
wan
ie e
ner-
gety
czne
. Kom
unik
acja
wer
baln
a –
çwic
zeni
a.
VISP
1. C
zyta
nie
teks
tu o
tem
atyc
e sp
o∏ec
znej
. Dys
kusj
a na
tem
at lo
sów
boh
ater
ów. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, le
-ni
we
ósem
ki, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, odd
ycha
nie
brzu
chem
. Kom
unik
acja
nie
wer
baln
a ja
ko s
posó
b na
poro
zum
iew
anie
si´
zró
wie
Ênik
ami,
rodz
icam
i, na
uczy
ciel
ami.
2. D
osko
nale
nie
popr
awno
Êci o
rtog
rafic
znej
. Opr
acow
ywan
ie w
yraz
ów z
rz, ˝
napo
dsta
wie
∏aƒc
ucho
wej
met
ody
skoj
arze
ƒ,sa
mod
ziel
ne p
isan
ie o
pow
iada
nia
zty
mi w
yraz
ami.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
leni
we
ósem
ki, p
ompo
wan
iepi
´tà,
zgi
nani
e st
opy,
wyp
ady,
akt
ywna
r´k
a.
3. Z
ak∏ó
ceni
a w
kom
unik
acji
–w
ykry
wan
ie b
∏´dó
w n
apo
dsta
wie
gry
edu
kacy
jnej
„O
H”
idzi
a∏aƒ
dra
mow
ych.
Stw
orze
nie
listy
popr
awny
ch z
asad
kom
unik
acji
doco
dzie
nneg
o st
osow
ania
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
pun
kty
ziem
i ipr
ze-
strz
eni,
s∏oƒ
, akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y po
zyty
wne
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 88
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
89
IG
1. å
wic
zeni
e um
iej´
tnoÊ
ci c
zyta
nia
ze z
rozu
mie
niem
. Opr
acow
anie
tek
stu
ote
mat
yce
spo∏
eczn
ej. W
y∏on
ieni
e pr
oble
mu,
sy-
tuac
ji na
pi´c
ia e
moc
jona
lneg
o. R
ozm
owa
psyc
holo
gicz
na w
celu
roz
wik
∏ani
a pr
oble
mu.
Opr
acow
anie
zas
ady:
„Ó
wym
ieni
asi
´ na
o, a
, e”.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, zgi
nani
e st
opy,
wyp
ady.
2. P
isow
nia
nie
zpr
zys∏
ówka
mi,
licze
bnik
ami
iza
imka
mi.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
s∏o
ƒ, s
owa,
ko∏
yska
.W
spól
ne s
porz
àdze
nie
map
y m
yÊli
zin
form
acja
mi n
ate
mat
pis
owni
nie
zró
˝nym
i cz´
Êcia
mi m
owy.
3. W
skaz
ówki
dot
yczà
ce s
amod
ziel
nego
ucz
enia
si´
. Wsp
ólne
spo
rzàd
zeni
e m
apy
myÊ
li uw
zgl´
dnia
jàce
j wia
dom
oÊci
na
tem
atef
ekty
wne
go u
czen
ia s
i´ (p
atrz
: za∏
àczn
ik10
). Ru
chy
napr
zem
ienn
e, p
unkt
y zi
emi,
prze
strz
eni,
rów
now
agi,
kapt
urek
myÊ
li-ci
ela,
ko∏
yska
.
IIG
1. D
osko
nale
nie
czyt
ania
ze
zroz
umie
niem
. Wys
zuki
wan
ie w
opra
cow
anym
tekÊ
cie
zwià
zków
fraz
eolo
gicz
nych
it∏u
mac
zeni
eic
h. U
trw
alen
ie p
isow
ni r
zecz
owni
ków
zak
oƒcz
onyc
h na
-ów
, -ów
ka, -
ówna
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, wyp
ady.
Ana
liza
zapi
sany
ch p
rzez
ucz
nia
sytu
acji,
wkt
óryc
h od
czuw
a∏ s
tres
.
2. D
osko
nale
nie
piso
wni
wyr
azów
zó,
uw
dykt
andz
ie z
kom
enta
rzem
. Utr
wal
anie
zna
jom
oÊci
zas
ad p
isow
ni w
yraz
ów z
ó.Ru
chy
napr
zem
ienn
e, l
eniw
e ós
emki
, pu
nkty
na
myÊ
leni
e, k
aptu
rek
myÊ
licie
la,
zgin
anie
sto
py,
akty
wna
r´k
a. Z
apam
i´ta
-ni
e15
wyr
azów
zó
niew
ymie
nnym
zza
stos
owan
iem
∏aƒc
ucho
wej
met
ody
skoj
arze
ƒ.
3. W
skaz
ówki
dot
yczà
ce s
amod
ziel
nego
ucz
enia
si´
. Sa
mod
ziel
ne s
porz
àdze
nie
map
y m
yÊli
uwzg
l´dn
iajà
cej
wia
dom
oÊci
nate
mat
efe
ktyw
nego
ucz
enia
si´
(pa
trz:
za∏
àczn
ik10
). Ru
chy
napr
zem
ienn
e, p
unkt
y zi
emi,
prze
strz
eni,
rów
now
agi,
kap-
ture
k m
yÊlic
iela
, ko∏
yska
.
IIIG
1. D
osko
nale
nie
czyt
ania
ze
zroz
umie
niem
. Wys
zuki
wan
ie fr
agm
entó
w t
ekst
u b´
dàcy
ch o
dpow
iedz
ià n
apo
dane
pyt
ania
(za
-st
osow
anie
wsk
azów
ek d
otyc
zàcy
ch s
amod
ziel
nego
ucz
enia
si´
, pat
rz:
prog
ram
, za∏
àczn
iki).
Utr
wal
enie
pis
owni
rze
czow
-ni
ków
zak
oƒcz
onyc
h na
-ów
, -ów
ka, -
ówna
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, z
gina
nie
stop
y, k
o∏ys
ka, s
∏oƒ.
2. U
trw
alen
ie p
isow
ni w
yraz
ów z
ó, u
wró
˝nor
odny
ch ç
wic
zeni
ach.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, s
∏oƒ,
sow
a, p
ompo
wa-
nie
pi´t
à. P
isem
ne ro
zwin
i´ci
e m
yÊli:
„Po
przy
jÊci
u ze
szk
o∏y
dodo
mu…
”. U
trw
alan
ie n
awyk
u do
brej
org
aniz
acji
prac
y w
dom
u.
3. O
pis
wyb
rane
j ozd
oby
choi
nkow
ej, p
isan
ie ˝
ycze
ƒ do
wyb
rane
j oso
by, n
apis
anie
opo
wia
dani
a o
tem
atyc
e Êw
iàte
czne
j –fo
r-m
a w
ypow
iedz
i do
wyb
oru.
Pre
zent
acja
pra
cy n
afo
rum
gru
py. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, luê
-ne
sk∏
ony,
krà
˝eni
e sz
yjà.
Styc
zeƒ
ISP
1. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
isp
raw
noÊc
i man
ualn
ej. Z
abaw
y ∏à
czàc
e pr
awà
ilew
à st
ron´
cia
∏a w
ymag
ajàc
e pr
acy
koƒc
zyn,
po∏o
˝ony
ch p
ote
j sam
ej s
tron
ie. D
otyk
anie
opu
szka
mi p
alcó
w p
rzed
mio
tów
, tab
licze
k o
ró˝n
ej f
aktu
rze
iwie
lkoÊ
ci, f
igur
,
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 89
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
90
Klas
aM
iesi
àc
Styc
zeƒ
liter
po∏
àczo
ne z
rozw
ijani
em p
ami´
ci d
otyk
owej
, s∏u
chow
ej i
wzr
okow
ej. A
ktyw
na r
´ka,
rys
unek
obu
ràcz
, len
iwe
ialfa
be-
tycz
ne ó
sem
ki. G
∏osk
a il
itera
G, g
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
2. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
isp
raw
noÊc
i man
ualn
ej.
Akty
wna
r´k
a, r
ysun
ek o
burà
cz,
leni
we
ialfa
bety
czne
óse
mki
. Za
j´ci
aw
para
ch:
elem
enty
mas
a˝u
takt
ylne
go (
prze
z od
pow
iedn
io d
ozow
any
doty
k), ç
wic
zeni
e ru
chów
hom
olog
iczn
ych,
hom
o-la
tera
lnyc
h ib
ilate
raln
ych.
Rys
owan
ie le
niw
ych
ósem
ek p
rzy
Êred
nim
nap
i´ci
u m
i´Ên
i r´k
i. G
∏osk
a il
itera
F, f
wop
raco
wa-
niu
polis
enso
rycz
nym
.
3. K
szta
∏tow
anie
orie
ntac
ji ki
erun
kow
ej i
prze
strz
enne
j. U
k∏ad
anie
lite
r zr
ó˝ni
cow
anyc
h ko
lory
styc
znie
im
ater
ia∏o
wo
ium
iej-
scow
ieni
e ic
h w
prze
strz
enia
ch o
kreÊ
lony
ch p
rzez
nau
czyc
iela
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne
wró
˝nyc
h po
zycj
ach:
na
stoj
àco,
le-
˝àco
, sie
dzàc
o, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a. G
∏osk
a il
itera
¸, ∏
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
4. K
szta
∏tow
anie
orie
ntac
ji ki
erun
kow
ej i
prze
strz
enne
j. W
yodr
´bni
anie
lite
r w
ybra
nych
zcz
asop
ism
a. W
ycin
anie
ich
inak
le-
jani
e na
okre
Êlon
ej p
rzes
trze
ni. R
uchy
nap
rzem
ienn
e w
ró˝n
ych
pozy
cjac
h: n
ast
ojàc
o, le
˝àco
, sie
dzàc
o, le
niw
e ós
emki
, ak-
tyw
na r
´ka.
G∏o
ska
ilite
ra Z
, zw
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m.
5. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owej
, wzr
okow
ej i
ruch
owej
. Nau
ka n
apa
mi´
ç ki
nezj
olog
iczn
ych
rym
ów z
wyk
orzy
stan
iem
Gim
-na
styk
i Móz
gu®
imuz
yki k
lasy
czne
j. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, akt
ywna
r´k
a, z
gina
nie
sto-
py, p
ompo
wan
ie p
i´tà
. G∏o
ska
ilite
ra J,
jw
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m.
6. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owej
, wzr
okow
ej, r
ucho
wej
iin
tegr
acji
s∏uc
how
o-w
zrok
owo-
ruch
owej
. Zap
ami´
tyw
anie
ido
k∏ad
-ne
wyk
onyw
anie
pol
eceƒ
dot
yczà
cych
çw
icze
ƒ st
ymul
acji
mó˝
d˝ka
(zze
staw
u çw
icze
ƒ ro
zwoj
u em
ocjo
naln
ego)
. Ruc
hy n
a-pr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, akt
ywna
r´k
a, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, s∏o
ƒ, s
owa.
G∏o
ska
ili-
tera
Ó, ó
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
7. K
szta
∏tow
anie
em
ocjo
naln
ej i
spo∏
eczn
ej s
fery
roz
woj
u. O
dgad
ywan
ie i
nazy
wan
ie p
ozyt
ywny
ch i
nega
tyw
nych
sta
nów
uczu
ciow
ych
napo
dsta
wie
sce
nek
pant
omim
iczn
ych.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
poz
ycja
Den
niso
na, p
unkt
y ró
wno
wag
i, po
zy-
tyw
ne. å
wic
zeni
a ry
tmic
zneg
o ru
chu
zze
staw
u te
rapi
i pro
prio
cept
ywne
j. O
prac
owan
ie g
∏osk
i ilit
ery
Ñ, à
wza
baw
ach
dra-
mow
ych.
8. K
szta
∏tow
anie
odp
owie
dnie
go p
ozio
mu
emoc
ji. R
ysun
ek „
Ja p
odcz
as z
amie
ci Ê
nie˝
nej”
jako
for
ma
wyr
azu
uczu
ç ko
nkre
t-ne
go d
ziec
ka –
art-
tera
pia.
Roz
mow
a ps
ycho
logi
czna
po
zako
ƒczo
nej p
racy
. Szu
kani
e od
pow
iedz
i na
pyta
nie:
„Ja
k si
´ cz
u-∏e
m p
odcz
as p
racy
nad
rysu
nkie
m?”
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
poz
ycja
Den
niso
na, p
unkt
y ró
wno
wag
i, po
zyty
wne
. Opr
acow
a-ni
e g∏
oski
ilit
ery
¢, ´
wza
baw
ach
ruch
owyc
h.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 90
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
91
IISP
1. å
wic
zeni
e m
otor
yki d
u˝ej
im
a∏ej
ora
z sp
raw
noÊc
i man
ualn
ej. Z
abaw
a dr
amow
a „Z
gadn
ij, c
o po
kazu
j´, p
otem
pow
tórz
trzy
-kr
otni
e te
n ru
ch”
kszt
a∏tu
jàca
mot
oryk
´ du
˝à. O
dtw
arza
nie
wyk
onyw
anyc
h w
zaba
wie
czy
nnoÊ
ci n
aró
˝nyc
h p∏
aszc
zyzn
ach
zapo
moc
à pi
órka
, w´g
la, m
azak
a, o
∏ów
ka ja
ko n
arz´
dzi p
isar
skic
h w
ymag
ajàc
ych
zró˝
nico
wan
ego
napi
´cia
mi´
Êni r
´ki p
i-sz
àcej
iw
spom
agaj
àcej
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne
nale
˝àco
, akt
ywna
r´k
a, le
niw
e ós
emki
.
2. å
wic
zeni
e sp
raw
noÊc
i man
ualn
ej. W
ykon
anie
ste
mpl
i zzi
emni
aka.
Tw
orze
nie
prac
y pl
asty
czne
j far
bà p
laka
tow
à, s
tem
pla-
mi i
palc
ami.
Ruch
y na
prze
mie
nne
ró˝n
ego
typu
, akt
ywna
r´ka
, len
iwe
ósem
ki, u
gnia
tani
e gu
mow
ej p
i∏ki,
„wa∏
kow
anie
” d∏
o-ni
dre
wni
anym
wa∏
eczk
iem
zw
ypus
tkam
i.
3. å
wic
zeni
e or
ient
acji
prze
strz
enne
j iki
erun
kow
ej.
Kons
truo
wan
ie g
ry m
atem
atyc
znej
. Ro
zmie
szcz
anie
licz
b il
iter
napl
an-
szy.
U∏o
˝eni
e is
pisa
nie
regu
∏ gry
za
pom
ocà
pikt
ogra
mów
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne
wró
˝nyc
h uk
∏ada
ch, l
eniw
e ós
emki
, sow
a,s∏
oƒ, r
ysun
ek o
burà
cz, p
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni.
4. å
wic
zeni
a ks
zta∏
tujà
ce s
fer´
roz
woj
u em
ocjo
naln
ego
oraz
orie
ntac
j´ p
rzes
trze
nnà
ikie
runk
owà.
Gra
nie
wsk
onst
ruow
anà
napo
prze
dnic
h za
j´ci
ach
gr´
mat
emat
yczn
à. S
∏uch
anie
muz
yki
klas
yczn
ej p
odcz
as g
ry.
Ruch
y na
prze
mie
nne
wró
˝nyc
huk
∏ada
ch, l
eniw
e ós
emki
, sow
a, s
∏oƒ,
rys
unek
obu
ràcz
, pun
kty
pozy
tyw
ne, z
iem
i ipr
zest
rzen
i.
5. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owo-
wzr
okow
o-ru
chow
ej. S
∏uch
anie
czy
tane
go p
rzez
nau
czyc
iela
opo
wia
dani
a ki
nezj
olog
iczn
ego.
Uk∏
adan
ie o
dpow
iedz
i do
pyta
ƒ na
tem
at t
reÊc
i prz
eczy
tane
go o
pow
iada
nia
(pyt
ania
wsp
omag
ane
ilust
racj
ami).
Ruc
hy n
a-pr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, çw
icze
nie
nam
yÊle
nie,
zgi
nani
e st
opy,
poz
ycja
Den
niso
na.
6. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owo-
wzr
okow
o-ru
chow
ej. S
∏uch
anie
czy
tane
go p
rzez
nau
czyc
iela
opo
wia
dani
a ki
nezj
olog
iczn
ego.
Wym
yÊla
nie
inne
go z
akoƒ
czen
ia. T
wor
zeni
e „r
zeêb
” –
zapa
mi´
tyw
anie
stw
orzo
nych
prz
ez u
czni
ów u
k∏ad
ów (
uwzg
l´dn
ia-
jàcy
ch c
hara
kter
ysty
czne
pos
taci
e op
owia
dani
a) i
odtw
arza
nie
tych
uk∏
adów
wró
˝nyc
h od
st´p
ach
czas
u. R
uchy
nap
rze-
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, p
unkt
y po
zyty
wne
, poz
ycja
Den
niso
na.
7. å
wic
zeni
a ks
zta∏
tujà
ce s
fer´
em
ocjo
naln
o-sp
o∏ec
znà.
Tw
orze
nie
scen
ek im
prow
izow
anyc
h ty
pu „
stop
-kla
tka”
, kt
óryc
h te
-m
atem
jest
okr
eÊla
nie
inaz
ywan
ie u
czuç
. Odz
wie
rcie
dlen
ie u
czuc
ia Ê
rodk
ami p
last
yczn
ymi –
nam
alow
anie
obr
azu,
insp
iro-
wan
ego
oglà
dany
mi s
cenk
ami i
muz
ykà
rela
ksac
yjnà
, za
pom
ocà
farb
, gru
bego
p´d
zla,
na
du˝e
j pow
ierz
chni
kar
tonu
. Wy-
g∏as
zani
e af
irmac
ji in
tegr
ujàc
ych,
poz
ycja
Den
niso
na, p
unkt
y pr
zest
rzen
i, zi
emi,
pozy
tyw
ne.
8. å
wic
zeni
a st
ymul
ujàc
e fu
nkcj
e m
ó˝d˝
ka p
o∏àc
zone
zG
imna
styk
à M
ózgu
®i
met
odam
i pr
zysp
iesz
oneg
o uc
zeni
a si
´(p
atrz
: po
droz
dz.
5.2.
„å
wic
zeni
a st
ymul
ujàc
e fu
nkcj
e m
ó˝d˝
ka p
o∏àc
zone
zki
nezj
olog
ià e
duka
cyjn
à im
etod
ami p
rzy-
spie
szon
ego
ucze
nia
si´”
).
III
SP1.
åw
icze
nia
mot
oryk
i isp
raw
noÊc
i man
ualn
ej. R
ytm
iczn
e na
pina
nie
iroz
luên
iani
e m
i´Ên
i ist
awów
wçw
icze
niac
h: a
ktyw
nar´
ka, r
ysow
anie
leni
wej
óse
mki
, rys
unek
obu
ràcz
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne
iodd
ycha
nie
brzu
chem
wyk
onyw
ane
wró
˝nyc
h po
-zy
cjac
h.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 91
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
92
Klas
aM
iesi
àc
Styc
zeƒ
2. D
osko
nale
nie
spra
wno
Êci m
anua
lnej
. Wyk
onyw
anie
pre
cyzy
jnyc
h ru
chów
r´k
i pod
czas
kal
kow
ania
rys
unku
, nas
t´pn
ie li
ter
iich
po∏
àcze
ƒ w
wyr
az. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
, akt
ywna
r´k
a.
3. å
wic
zeni
e or
ient
acji
prze
strz
enne
j i
kier
unko
wej
wza
baw
ach
ruch
owyc
h. R
uchy
nap
rzem
ienn
e ró
˝neg
o ty
pu,
punk
tyna
myÊ
leni
e, s
owa,
akt
ywna
r´k
a, r
ysun
ek o
burà
cz, k
rà˝e
nie
szyj
à.
4. D
osko
nale
nie
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej i
kier
unko
wej
. O
kreÊ
lani
e po
∏o˝e
nia
prze
dmio
tów
na
obra
zku
oraz
wer
baliz
owan
iesp
ostr
ze˝e
ƒ. W
ykor
zyst
anie
kom
pute
row
ej g
ry e
duka
cyjn
ej. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, s
owa,
akt
ywna
r´-
ka, r
ysun
ek o
burà
cz, z
iew
anie
ene
rget
yczn
e, k
rà˝e
nie
szyj
à.
5. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owej
. Za
pam
i´ty
wan
ie w
yraz
ów z
apo
moc
à ∏a
ƒcuc
how
ej m
etod
y sk
ojar
zeƒ.
¸àc
zeni
e w
yraz
óww
logi
cznà
ca∏
oÊç,
stw
orze
nie
naic
h po
dsta
wie
opo
wia
dani
a. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, le
niw
e ós
emki
, ry-
sune
k ob
uràc
z.
6. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci w
zrok
owo-
ruch
owej
. Zap
isan
ie o
pow
iada
nia
stw
orzo
nego
na
pods
taw
ie ∏a
ƒcuc
how
ej m
etod
y sk
ojar
zeƒ.
Dos
kona
leni
e um
iej´
tnoÊ
ci w
ypow
iedz
i pi
sem
nej.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
len
iwe
ósem
ki,
rysu
nek
obur
àcz,
akt
ywna
r´k
a,s∏
oƒ, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
.
7. D
osko
nale
nie
sfer
y em
ocjo
naln
o-sp
o∏ec
znej
. „D
lacz
ego
pom
agam
y in
nym
ludz
iom
?” –
rozm
owa
psyc
holo
gicz
na p
row
adzà
-ca
do
stw
ierd
zeni
a, ˝
e ka
˝dy
cz∏o
wie
k po
trze
buje
wsp
arci
a dr
ugie
go c
z∏ow
ieka
. W
ykon
anie
rys
unku
pod
tytu
∏em
„Po
ma-
gam
”. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y po
zyty
wne
, odd
ycha
nie
brzu
chem
, poz
ycja
Den
niso
na.
8. D
osko
nale
nie
sfer
y em
ocjo
naln
o-sp
o∏ec
znej
. Zn
acze
nie
empa
tii.
Wiz
ualiz
owan
ie c
zyta
nego
prz
ez n
aucz
ycie
la k
rótk
iego
opow
iada
nia
przy
bli˝
ajàc
ego
poj´
cie
empa
tii.
Zbio
row
e uk
∏ada
nie
iza
pisy
wan
ie l
istu
do
chor
ego
kole
gi.
Leni
we
ósem
ki,
kapt
urek
myÊ
licie
la, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, poz
ycja
Den
niso
na.
IVSP
1. D
osko
nale
nie
mot
oryk
i isp
raw
noÊc
i man
ualn
ej.
Dra
ma
–dz
ia∏a
nia
pant
omim
iczn
e –
çwic
zeni
a do
skon
alàc
e ko
ordy
nacj
´m
i´dz
y m
i´Ên
iam
i ist
awam
i ram
ieni
a ip
rzed
ram
ieni
a. R
ysow
anie
po
linia
ch, p
oob
rze˝
ach
kart
ki, p
okw
adra
tach
wze
szy-
cie
krat
kow
anym
–çw
icze
nia
nadg
arst
ka, k
iÊci
d∏o
ni, m
i´Ên
i ist
awów
pal
ców
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, r
ysu-
nek
obur
àcz,
akt
ywna
r´k
a, o
ddyc
hani
e br
zuch
em.
2. D
osko
nale
nie
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej
iki
erun
kow
ej.
Kodo
wan
ie d
wóc
h di
agra
mów
na
pods
taw
ie i
nfor
mac
ji s∏
owne
j na
-uc
zyci
ela.
Zm
iana
dia
gram
u w
ed∏u
g um
owne
go d
êwi´
ku.
Wpi
syw
anie
wyr
azów
wok
reÊl
one
prze
z na
uczy
ciel
a m
iejs
cana
kart
kach
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
rys
unek
obu
ràcz
, pun
kty
prze
strz
eni,
ziem
i, na
myÊ
leni
e, s
owa,
s∏o
ƒ.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 92
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
93
3. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owo-
wzr
okow
o-ru
chow
ej. W
izua
lizow
anie
czy
tane
go p
rzez
nau
czyc
iela
opo
wia
dani
a za
wie
rajà
ce-
go g
∏osk
i brz
mie
niow
o po
dobn
e, n
apr
zyk∏
ad p
-b, s
z-˝.
Kon
stru
owan
ie m
apy
myÊ
li –
spos
obu
nani
elin
earn
e no
tow
anie
za-
pam
i´ta
nych
treÊ
ci. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, l
eniw
e ós
emki
, pom
pow
anie
pi´
tà, z
gi-
nani
e st
opy.
4. K
szta
∏tow
anie
sfe
ry e
moc
jona
lno-
spo∏
eczn
ej. K
oƒcz
enie
rozp
ocz´
tego
opo
wia
dani
a na
tem
at k
onie
czno
Êci u
dzie
lani
a po
mo-
cy p
otrz
ebuj
àcym
. Kl
asyf
ikow
anie
ucz
uç p
ozyt
ywny
ch i
nega
tyw
nych
. Te
rapi
a ta
ktyl
na –
çwic
zeni
a do
tyko
we
wpa
rach
przy
muz
yce
rela
ksac
yjne
j. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, a
firm
acje
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
VSP
1. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
ficzn
ych.
Pis
anie
okr
eÊlo
nych
prz
ez n
aucz
ycie
la p
owta
rzaj
àcyc
h si
´ lit
er,
syla
b, w
yraz
ówp∏
ynny
m, n
iepr
zerw
anym
ruch
em (n
p. e
eeoo
ouuu
baba
bape
pepe
alea
leal
e…).
Ró˝n
icow
anie
nap
i´ci
a m
i´Ên
i r´k
i na
okre
Êlo-
ny s
ygna
∏. U
zupe
∏nia
nie
luk
wzd
ania
ch –
pisa
nie
wyr
azów
ozd
obnà
czc
ionk
à w
ymag
ajàc
à pr
ecyz
yjny
ch r
uchó
w d
∏oni
. Ry-
sune
k ob
uràc
z, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, o
ddyc
hani
e br
zuch
em.
2. D
osko
nale
nie
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej i
kier
unko
wej
. Kon
stru
owan
ie m
apy
myÊ
li na
pods
taw
ie w
skaz
ówek
nau
czyc
iela
. Wpi
-sy
wan
ie z
daƒ
okre
Êlaj
àcyc
h za
chow
ania
ase
rtyw
ne. å
wic
zeni
a w
rozp
ozna
wan
iu ta
kich
zac
how
aƒ. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, ry
-su
nek
obur
àcz,
akt
ywna
r´k
a, s
∏oƒ,
sow
a, k
rà˝e
nie
szyj
à.
3. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owo-
wzr
okow
o-ru
chow
ej.
Zapa
mi´
tyw
anie
ase
rtyw
nych
zw
rotó
w n
apo
dsta
wie
kon
stru
owan
ych
pikt
ogra
mów
. Zac
how
ania
ule
g∏e
iagr
esyw
ne –
çwic
zeni
a w
rozp
ozna
wan
iu ta
kich
zac
how
aƒ. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unk-
ty n
am
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, a
firm
owan
ie a
sert
ywny
ch z
wro
tów
.
4. K
szta
∏tow
anie
sfe
ry e
moc
jona
lno-
spo∏
eczn
ej.
Zmia
na z
akoƒ
czen
ia c
zyta
nej p
rzez
nau
czyc
iela
baÊ
ni.
Okr
eÊla
nie
wyo
dr´b
-ni
onyc
h pr
ze˝y
ç bo
hate
rów
–ro
zpoz
naw
anie
ucz
uç –
rozm
owa
wpa
rach
. „Ki
edy
iwja
kich
syt
uacj
ach
u˝yw
aç z
acho
waƒ
aser
tyw
nych
?” –
scen
ki im
prow
izow
ane.
Ele
men
ty te
rapi
i tak
tyln
ej –
stym
ulac
ja d
otyk
iem
–çw
icze
nia
wpa
rach
. Afir
mac
ja,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, prz
estr
zeni
, zie
mi,
pozy
cja
Den
niso
na.
VISP
1. å
wic
zeni
e p∏
ynny
ch i
ciàg
∏ych
ruc
hów
pis
arsk
ich
prze
z pi
sani
e zd
aƒ b
ez o
dryw
ania
r´k
i na
p∏as
zczy
ênie
kar
tki w
okre
Êlo-
nej l
inia
turz
e, w
pisy
wan
ie w
yraz
ów w
alfa
bety
czne
óse
mki
wry
tmie
okr
eÊlo
nym
prz
ez m
uzyk
´. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, r
y-su
nek
obur
àcz,
akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y pr
zest
rzen
i, zi
emi,
ugni
atan
ie g
umow
ego
prze
dmio
tu.
2. D
osko
nale
nie
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej i
kier
unko
wej
. D
ok∏a
dne
wyk
onyw
anie
czy
nnoÊ
ci w
zrok
owo-
ruch
owyc
h po
dw
p∏y-
wem
bod
êca
s∏ow
nego
–w
pisy
wan
ie w
okie
nka
diag
ram
u zd
aƒ m
ówià
cych
oza
chow
ania
ch a
sert
ywny
ch. „
Dla
czeg
o w
ar-
to z
acho
wyw
aç s
i´ a
sert
ywni
e?”
–çw
icze
nia
dram
owe
wpa
rach
. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, ry
sune
k ob
uràc
z,ka
ptur
ek m
yÊlic
iela
, pun
kty
prze
strz
eni,
ziem
i, po
zyty
wne
.
3. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owo-
wzr
okow
o-ru
chow
ej. S
twor
zeni
e m
apy
myÊ
li do
ró˝n
ych
typó
w z
acho
waƒ
: ule
g∏yc
h, a
gres
yw-
nych
, ase
rtyw
nych
. Dog
∏´bn
a an
aliz
a ne
gaty
wny
ch z
acho
waƒ
. Wym
yÊle
nie
izap
isan
ie w
∏asn
ej a
firm
acji,
któ
ra u
trw
ala
na-
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 93
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
94
Klas
aM
iesi
àc
Styc
zeƒ
byte
zac
how
ania
ase
rtyw
ne. W
ykon
ywan
ie ç
wic
zeƒ
Gim
nast
yki M
ózgu
®w
ed∏u
g s∏
owno
-ruc
how
ego
uk∏a
du z
adem
onst
ro-
wan
ego
prze
z ch
´tne
go u
czni
a. Z
apam
i´ty
wan
ie i
odtw
arza
nie
zpa
mi´
ci o
dpow
iedn
iej k
olej
noÊc
i wyk
onyw
anyc
h çw
icze
ƒ.Ru
chy
napr
zem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, le
niw
e ós
emki
iin
ne ç
wic
zeni
a za
prop
onow
ane
prze
z ch
´tne
go u
czni
a.
4. K
szta
∏tow
anie
sfe
ry e
moc
jona
lno-
spo∏
eczn
ej. P
isan
ie s
pójn
ej w
ypow
iedz
i wfo
rmie
opo
wia
dani
a na
tem
at o
dczu
wan
ych
sta-
nów
em
ocjo
naln
ych
–in
spira
cja
muz
ykà
klas
yczn
à. S
twor
zeni
e sw
oist
ego
„kal
enda
rza
uczu
ç” („
kale
ndar
z” to
kar
tka,
na
któr
ejzn
ajdu
je s
i´ d
ata
oraz
zao
bser
wow
ane
uczu
cie.
Zad
anie
m u
czni
a je
st n
azw
anie
tego
ucz
ucia
ora
z za
pisa
nie
sytu
acji,
wkt
órej
si´
poja
wi∏o
. Poz
wal
a to
na
dok∏
adnà
obs
erw
acj´
sie
bie
irad
zeni
e so
bie
zne
gaty
wny
mi e
moc
jam
i). E
lem
enty
tera
pii d
otyk
iem
(takt
ylne
j) –
prac
a w
para
ch. A
firm
acja
, pun
kty
pozy
tyw
ne, p
ozyc
ja D
enni
sona
pod
czas
s∏u
chan
ia m
uzyk
i rel
aksa
cyjn
ej.
IG
1. K
szta
∏tow
anie
gra
ficzn
ej s
tron
y pi
sma
prze
z pi
sani
e af
irmac
ji be
z od
ryw
ania
r´k
i (d
otyc
zàcy
ch f
unkc
jono
wan
ia u
czni
aw
szko
le b
ez n
adm
iern
ego
napi
´cia
em
ocjo
naln
ego)
. Pis
owni
a rz
eczo
wni
ków
zak
oƒcz
onyc
h na
-ów
, -ów
ka, -
ówna
. Ruc
hyna
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, r
ówno
wag
i, po
zycj
a D
enni
sona
. Pow
tarz
anie
afir
-m
acji
podc
zas
trzy
man
ia p
unkt
ów p
ozyt
ywny
ch i
s∏uc
hani
a m
uzyk
i kla
sycz
nej.
2. å
wic
zeni
e or
ient
acji
prze
strz
enne
j iki
erun
kow
ej. K
lasy
fikow
anie
wyr
azów
wed
∏ug
wyb
rane
j cec
hy i
wpi
syw
anie
ich
wod
-po
wie
dnie
dia
gram
y. Z
apam
i´ty
wan
ie w
yraz
ów z
óni
ewym
ienn
ym z
u˝yc
iem
∏aƒ
cuch
owej
met
ody
skoj
arze
ƒ. R
uchy
na-
prze
mie
nne,
rys
unek
obu
ràcz
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, s∏o
ƒ, s
owa,
pun
kty
pozy
tyw
ne, p
rzes
trze
ni i
ziem
i. O
mów
ieni
e ro
dza-
jów
zac
how
aƒ:
uleg
∏ego
, ag
resy
wne
go i
aser
tyw
nego
. Tw
orze
nie
krót
kich
sce
nek
impr
owiz
owan
ych
dla
wyj
aÊni
enia
omaw
iany
ch z
acho
waƒ
.
3. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci w
zrok
owo-
ruch
owej
. Cic
he c
zyta
nie
teks
tu h
isto
rycz
nego
. Prz
edst
awie
nie
info
rmac
ji z
teks
tu n
aos
i cza
-su
. Utr
wal
anie
zas
ad p
isow
ni w
yraz
ów z
u(u
napo
czàt
ku i
nako
ƒcu
wyr
azu,
uw
czas
owni
kach
). Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
-ni
we
ósem
ki, s
∏oƒ,
rysu
nek
obur
àcz,
akt
ywna
r´ka
. Ase
rtyw
noÊç
jako
zac
how
anie
kon
stru
ktyw
ne. B
udow
anie
sce
nek
impr
o-w
izow
anyc
h –
çwic
zeni
a w
para
ch.
4. K
szta
∏tow
anie
sfe
ry e
moc
jona
lnej
. Odc
zyty
wan
ie u
twor
u po
etyc
kieg
o na
pozi
omie
met
afor
yczn
ym. K
lasy
fikow
anie
wyr
azów
wed
∏ug
nace
chow
ania
em
ocjo
naln
ego.
Por
zàdk
owan
ie w
yraz
ów z
awie
rajà
cych
ó, u
iokr
eÊle
nie
zasa
d ic
h pi
sow
ni. P
unkt
ypo
zyty
wne
, zie
mi,
prze
strz
eni,
rów
now
agi,
luên
e sk
∏ony
, ko∏
yska
. Zad
ania
pis
emne
typu
„pr
awda
czy
fa∏s
z” w
para
ch –
zde-
cydo
wan
ie, c
zy d
ane
zdan
ie o
kreÊ
la z
acho
wan
ie a
sert
ywne
.
IIG
1. D
osko
nale
nie
graf
iczn
ej s
tron
y pi
sma.
Zas
ady
piso
wni
uw
przy
rost
kach
iw
czas
owni
kach
. Rys
unek
obu
ràcz
, akt
ywna
r´-
ka,
wpi
syw
anie
wyr
azów
zu
wal
fabe
tycz
nà ó
sem
k´.
Um
iej´
tnoÊ
ç ró
˝nic
owan
ia z
acho
waƒ
ule
g∏yc
h, a
gres
ywny
ch i
aser
-ty
wny
ch n
apo
dsta
wie
sce
nek
impr
owiz
owan
ych.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 94
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
95
2. D
osko
nale
nie
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej i
kier
unko
wej
. ¸àc
zeni
e pu
nktó
w n
asi
atce
. åw
icze
nia
dosk
onal
àce
znaj
omoÊ
ç pi
sow
-ni
uw
po∏à
czen
iach
au,
eu.
Stw
orze
nie
opis
u po
stac
i (po
wst
a∏ej
w w
ynik
u po
∏àcz
enia
pun
któw
na
siat
ce).
Ruch
y na
prze
-m
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, pun
kty
ziem
i ipr
zest
rzen
i, ak
tyw
na r
´ka,
s∏o
ƒ, s
owa.
Prz
yczy
na–s
kute
k w
rozp
atry
wan
iu z
acho
waƒ
agre
syw
nych
.
3. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
wzr
okow
ej i
koor
dyna
cji w
zrok
owo-
ruch
owej
. Ogl
àdan
ie o
braz
ów w
krót
kich
ods
t´pa
ch c
zasu
. Opi
sw
ybra
nego
obr
azu.
åw
icze
nia
utrw
alaj
àce
znaj
omoÊ
ç w
yraz
ów z
ó, u
–pr
aca
ze s
∏ow
niki
em o
rtog
rafic
znym
. Ruc
hy n
aprz
e-m
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y. P
rzyc
zyna
–sku
tek
wro
zpat
ryw
aniu
zac
ho-
waƒ
ule
g∏yc
h.
4. K
szta
∏tow
anie
sfe
ry e
moc
jona
lnej
. Pu
nkty
poz
ytyw
ne,
ener
gety
czne
zie
wan
ie,
pozy
cja
Den
niso
na.
S∏uc
hani
e op
owia
dani
apr
zym
uzyc
e kl
asyc
znej
, pod
czas
le˝e
nia
wpo
zycj
i Den
niso
na. W
yodr
´bni
anie
treÊ
ci n
ate
mat
zac
how
aƒ u
leg∏
ych,
agr
esyw
-ny
ch i
aser
tyw
nych
. Roz
mow
a ps
ycho
logi
czna
na
tem
at p
otrz
eby
zach
owaƒ
ase
rtyw
nych
jako
kon
stru
ktyw
nych
, bud
ujàc
ych
zdro
we
rela
cje
mi´
dzy
ludê
mi.
III
G
1. D
osko
nale
nie
graf
iczn
ej s
tron
y pi
sma.
åw
icze
nie
kalig
rafii
. Utr
wal
enie
zna
jom
oÊci
zas
ad p
isow
ni u
oraz
çw
icze
nia
wza
sto-
sow
aniu
ich
wpr
akty
ce. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y po
zyty
wne
, zie
mi i
prze
strz
eni.
Pise
m-
ne r
ozw
ini´
cie
myÊ
li: „
Trac
´, k
iedy
jest
em u
leg∏
y”.
2. D
osko
nale
nie
orie
ntac
ji pr
zest
rzen
nej
iki
erun
kow
ej.
Wyk
onyw
anie
zad
aƒ z
labi
rynt
em (
plas
tikow
à p∏
ytkà
zro
wka
mi
wks
zta∏
cie
labi
rynt
u). U
trw
alen
ie p
isow
ni w
yraz
ów z
ó, u
. Zap
lano
wan
ie i
wyk
onan
ie g
ry o
rtog
rafic
znej
. Ruc
hy n
aprz
e-m
ienn
e, p
unkt
y zi
emi,
prze
strz
eni,
nam
yÊle
nie,
pom
pow
anie
pi´
tà.
Pise
mne
roz
win
i´ci
e m
yÊli:
„Tr
ac´,
kie
dy j
este
mag
resy
wny
”.
3. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
wzr
okow
ej i
koor
dyna
cji w
zrok
owo-
ruch
owej
. Ogl
àdan
ie w
krót
kich
ods
t´pa
ch c
zasu
obr
azkó
w o
raz
wyr
azów
zó,
u, u
mie
szcz
onyc
h na
kart
ce p
opra
wni
e lu
b w
lust
rzan
ym o
dbic
iu. Z
apis
wyr
azów
zpa
mi´
ci. R
uchy
nap
rze-
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, r
ysun
ek o
burà
cz, s
∏oƒ,
akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y po
zyty
wne
. Pis
emne
roz
win
i´ci
e m
yÊli:
„Zy
skuj
´, k
ie-
dy je
stem
ase
rtyw
ny”.
4. K
szta
∏tow
anie
odp
owie
dnie
go p
ozio
mu
napi
´cia
em
ocjo
naln
ego.
Pun
kty
pozy
tyw
ne, r
ówno
wag
i, po
zycj
a D
enni
sona
. Roz
-m
owa
psyc
holo
gicz
na n
apo
dsta
wie
prz
eczy
tany
ch p
rzez
ucz
niów
sce
nek.
Szu
kani
e od
pow
iedz
i na
pyta
nie:
„Ja
k po
stàp
iç?”
.Po
daw
anie
arg
umen
tów
pot
wie
rdza
jàcy
ch s
∏usz
noÊç
sto
sow
ania
zac
how
aƒ a
sert
ywny
ch.
Luty
ISP
1. C
zyta
nie
ipi
sani
e sy
lab
oraz
wyr
azów
. å
wic
zeni
a od
dech
owe.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
rys
unek
obu
ràcz
, od
dych
anie
brz
u-ch
em, a
ktyw
na r
´ka,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, poz
ycja
Den
niso
na. G
∏osk
a il
itera
W, w
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 95
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
96
Klas
aM
iesi
àc
Luty
2. C
zyta
nie
ipi
sani
e sy
lab,
wyr
azów
ikr
ótki
ch z
daƒ.
åw
icze
nia
arty
kula
cyjn
e. W
izua
lizow
anie
czy
tane
go p
rzez
nau
czyc
iela
opow
iada
nia
uwzg
l´dn
iajà
cego
wie
le w
yraz
ów z
sz. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, r
ysun
ek o
burà
cz, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, a
ktyw
-na
r´k
a, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, p
ozyc
ja D
enni
sona
. Dw
uzna
k sz
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
3. T
wor
zeni
e sp
ójne
j wyp
owie
dzi u
stne
j na
tem
at o
glàd
anyc
h sc
enek
dra
mow
ych.
Naz
ywan
ie s
tanó
w e
moc
jona
lnyc
h po
stac
i.Ru
chy
napr
zem
ienn
e, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, z
iew
anie
ene
rget
yczn
e. S
tym
ulow
anie
rece
ptor
ów z
najd
ujàc
ych
si´
napa
lcac
hd∏
oni i
stop
ach
(mas
a˝ d
rew
nian
ym w
a∏ec
zkie
m z
wyp
ustk
ami).
4. T
wor
zeni
e w
ypow
iedz
i ust
nej n
ate
mat
s∏u
chan
ego
opow
iada
nia
kine
zjol
ogic
zneg
o. N
azyw
anie
wys
t´pu
jàcy
ch w
opow
iada
-ni
u ro
dzaj
ów u
czuç
(np
. str
ach,
rad
oÊç,
zad
owol
enie
). Ru
chy
napr
zem
ienn
e, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, z
iew
anie
ene
rget
yczn
e,le
niw
e ós
emki
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
. Wyk
orzy
stan
ie e
lem
entó
w m
asa˝
u ta
ktyl
nego
–od
g∏as
kani
a do
ucis
kani
a. D
wuz
nak
czw
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m.
5. O
prac
owyw
anie
wyr
azów
zó.
Wiz
ualiz
owan
ie s
koja
rzeƒ
zty
mi w
yraz
ami w
pozy
cji D
enni
sona
, na
st´p
nie
utrw
alan
ie ic
hw
çwic
zeni
u „s
∏oƒ”
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
odd
ycha
nie
brzu
chem
, s∏o
ƒ, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
6. U
trw
alen
ie w
yraz
ów z
ó. W
izua
lizow
anie
sko
jarz
eƒ z
tym
i wyr
azam
i wpo
zycj
i Den
niso
na, r
ysow
anie
ich
wsa
mod
ziel
nie
wyk
onan
ym s
∏ow
nicz
ku o
rtog
rafic
znym
. Pis
anie
zpa
mi´
ci u
trw
alon
ych
wyr
azów
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
odd
ycha
nie
brzu
-ch
em, s
∏oƒ,
poz
ycja
Den
niso
na.
IISP
1. W
yszu
kiw
anie
wte
kÊci
e ic
zyta
nie
wyr
azów
zaw
iera
jàcy
ch li
tery
opo
dobn
ym k
szta
∏cie
, na
przy
k∏ad
d-b
, p-g
, m-n
-u, l
-t-∏.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki r
ysow
ane
wpo
wie
trzu
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
zgi
nani
e st
opy,
pom
pow
anie
pi´
tà.
2. å
wic
zeni
a w
pisa
niu
wyr
azów
zaw
iera
jàcy
ch li
tery
opo
dobn
ym k
szta
∏cie
, na
przy
k∏ad
d-b
, p-g
, m-n
-u, l
-t-∏
(kal
kow
anie
, pi-
sani
e z
pam
i´ci
). Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
rys
owan
e na
kart
ce, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wa-
nie
pi´t
à, a
ktyw
na r
´ka.
3. S
∏uch
anie
prz
ym
uzyc
e kl
asyc
znej
wie
rsza
czy
tane
go p
rzez
nau
czyc
iela
. Pre
zent
acja
treÊ
ci w
dzia
∏ani
ach
dram
owyc
h. W
zro-
kow
e se
greg
owan
ie w
yraz
ów (n
p. rz
eczo
wni
ków
) zaw
iera
jàcy
ch li
tery
opo
dobn
ym k
szta
∏cie
. Kap
ture
k m
yÊlic
iela
, ruc
hy n
a-pr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
, poz
ycja
Den
niso
na.
4. S
∏uch
anie
prz
ym
uzyc
e re
laks
acyj
nej o
pow
iada
nia
czyt
aneg
o pr
zez
nauc
zyci
ela.
S∏u
chow
e w
yodr
´bni
anie
s∏ó
w z
prze
czyt
a-ne
go te
kstu
(np.
prz
ymio
tnik
ów).
Zapi
sani
e pr
zym
iotn
ików
na
kolo
row
ych
kart
kach
. Kap
ture
k m
yÊlic
iela
, ruc
hy n
aprz
emie
n-ne
, rys
unek
obu
ràcz
, akt
ywna
r´k
a, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 96
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
97
5. P
ozna
nie
zasa
dy p
isow
ni r
z, je
Êli w
ymie
nia
si´
nar.
Dra
mow
e pr
zeds
taw
iani
e w
yraz
ów i
ich
wym
iany
. Wyk
orzy
stan
ie s
u-w
aków
igi
er o
rtog
rafic
znyc
h. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, sow
a, s
∏oƒ,
leni
we
ósem
ki.
6. K
szta
∏tow
anie
um
iej´
tnoÊ
ci o
rtog
rafic
znyc
h –
opra
cow
anie
wyr
azów
zrz
niew
ymie
nnym
. Wyk
orzy
stan
ie ∏a
ƒcuc
how
ej m
e-to
dy s
koja
rzeƒ
pod
czas
wiz
ualiz
acji
przy
muz
yce
klas
yczn
ej. Z
apis
anie
wyr
azów
do
s∏ow
nicz
ka. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, k
ap-
ture
k m
yÊlic
iela
, sow
a, s
∏oƒ,
akt
ywna
r´k
a, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
III
SP
1. C
zyta
nie
ipis
anie
wyr
azów
zaw
iera
jàcy
ch d
wuz
naki
. Kod
owan
ie i
odko
dow
ywan
ie w
yraz
ów –
prac
a na
diag
ram
ach.
Ruc
hyna
prze
mie
nne,
rys
unek
obu
ràcz
, len
iwe
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
rzes
trze
ni i
ziem
i, ak
tyw
na r
´ka.
2. C
zyta
nie
ipis
anie
wyr
azów
zaw
iera
jàcy
ch z
mi´
kcze
nia.
Kod
owan
ie i
odko
dow
ywan
ie w
yraz
ów –
prac
a na
diag
ram
ach.
Ru-
chy
napr
zem
ienn
e, r
ysun
ek o
burà
cz, l
eniw
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
prz
estr
zeni
izi
emi,
akty
wna
r´k
a.
3. S
∏uch
anie
wpo
zycj
i Den
niso
na i
przy
muz
yce
rela
ksac
yjne
j cz´
Êci o
pow
iada
nia.
Zna
lezi
enie
myÊ
li pr
zew
odni
ej. K
oƒcz
enie
opow
iada
nia
–uz
upe∏
nian
ie b
raku
jàcy
ch w
yraz
ów, z
daƒ.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, k
aptu
-re
k m
yÊlic
iela
, poz
ycja
Den
niso
na.
4. U
k∏ad
anie
opo
wia
dani
a z
poda
nych
cz´
Êci.
Zapo
znan
ie u
czni
ów z
e st
rukt
urà
tej w
ypow
iedz
i pis
emne
j. W
yodr
´bni
anie
cz´
-Êc
i kol
oram
i. W
yszu
kiw
anie
iza
pisy
wan
ie c
zaso
wni
ków
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, a
ktyw
-na
r´k
a, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
.
5. å
wic
zeni
e pi
sow
ni w
yraz
ów z
ch–
wyk
orzy
stan
ie ∏a
ƒcuc
how
ej m
etod
y sk
ojar
zeƒ,
poz
ycji
Den
niso
na i
wiz
ualiz
acji
przy
mu-
zyce
rel
aksa
cyjn
ej. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, w
ypad
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, sow
a, p
ozyc
ja D
enni
-so
na.
6. å
wic
zeni
e pi
sow
ni w
yraz
ów z
h–
wyk
orzy
stan
ie ∏a
ƒcuc
how
ej m
etod
y sk
ojar
zeƒ,
poz
ycji
Den
niso
na i
wiz
ualiz
acji
przy
muz
y-ce
rel
aksa
cyjn
ej. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, w
ypad
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, sow
a, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
IVSP
1. C
zyta
nie
ipi
sani
e zd
aƒ z
awie
rajà
cych
wyr
azy,
wkt
óryc
h lit
era
ipe
∏ni
podw
ójnà
fun
kcj´
: sy
labo
twór
czà
izm
i´kc
zajà
cà,
napr
zyk∏
ad:
zim
a, s
ito, c
icho
, sik
orka
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne
wró
˝nyc
h po
zycj
ach,
leni
we
ósem
ki, r
ysun
ek o
burà
cz, z
gina
-ni
e st
opy,
akt
ywna
r´k
a.
2. P
raca
zte
kste
m o
rtog
rafic
znym
. Kor
ekta
opr
acow
ywan
ego
opow
iada
nia
–za
mia
na tr
udny
ch o
rtog
rafic
znie
wyr
azów
na
in-
ne,
∏atw
iejs
ze i
znan
e uc
znio
wi.
Prez
enta
cja
treÊ
ci t
ekst
u w
dzia
∏ani
ach
pant
omim
iczn
ych.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
len
iwe
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
3. U
trw
alan
ie w
yraz
ów z
ch, h
. åw
icze
nie
korz
ysta
nia
ze s
∏ow
nika
ort
ogra
ficzn
ego.
Uzu
pe∏n
iani
e m
apy
myÊ
li no
wym
i wyr
a-za
mi.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ialfa
bety
czne
óse
mki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
akt
ywna
r´k
a, w
ypad
y, s
∏oƒ.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 97
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
98
Klas
aM
iesi
àc
Luty
VSP
1. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
czy
tani
a ip
isan
ia. O
prac
owan
ie te
kstu
odu
˝ym
zab
arw
ieni
u em
ocjo
naln
ym, z
awie
rajà
cego
wy-
razy
ze
zmi´
kcze
niam
i –za
dani
a ks
zta∏
tujà
ce p
erce
pcj´
wzr
okow
o-ru
chow
à. E
lem
enty
ter
apii
prop
rioce
ptyw
nej –
çwic
ze-
nia
wpa
rach
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, l
eniw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
2. W
spól
ne t
wor
zeni
e op
owia
dani
a po
dejm
ujàc
ego
tem
atyk
´ za
chow
aƒ a
sert
ywny
ch p
oup
rzed
nim
zap
reze
ntow
aniu
sce
nek
dram
owyc
h. P
rzep
isan
ie t
ekst
u do
zesz
ytu.
Aut
okor
ekta
. „Ja
k pr
ze˝y
ç od
tràc
enie
?” –
kier
owan
a, a
pote
m s
wob
odna
idy
s-ku
sja.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
prz
estr
zeni
, zie
mi,
pozy
tyw
ne, l
uêne
sk∏
ony,
ko∏
yska
.
3. U
trw
alen
ie z
asad
pis
owni
ch,
hw
dzia
∏ani
ach
dram
owyc
h ip
odcz
as w
izua
lizac
ji op
owia
dani
a w
pozy
cji D
enni
sona
. „Ja
k ra
dziç
sobi
e z
odtr
àcen
iem
?” –
çwic
zeni
a dr
amow
e ii
nteg
racy
jne.
Ele
men
ty te
rapi
i tak
tyln
ej –
çwic
zeni
a w
para
ch. R
uchy
nap
rzem
ien-
ne w
ró˝n
ych
pozy
cjac
h, le
niw
e ia
lfabe
tycz
ne ó
sem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, afir
mac
ja, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
VISP
1. S
twor
zeni
e iz
apis
anie
spó
jneg
o te
kstu
(np.
pro
test
u, li
stu…
) zai
nspi
row
aneg
o dz
ia∏a
niam
i dra
mow
ymi (
ucze
ƒ w
roli
nada
w-
cy, o
dbio
rcy
prog
ram
ów te
lew
izyj
nych
pro
pagu
jàcy
ch p
rzem
oc).
Dzi
eci u
czà
si´
przy
okaz
ji re
agow
aç n
apr
zem
oc. å
wic
ze-
nie
aser
tyw
nych
zac
how
aƒ. W
ys∏a
nie
doKr
ajow
ej R
ady
Radi
ofon
ii iT
elew
izji
listu
zaw
iera
jàce
go g
∏osy
spr
zeci
wu
wob
ec p
ro-
pago
wan
ia p
rzem
ocy
wpr
ogra
mac
h te
lew
izyj
nych
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, zgi
nani
est
opy,
pom
pow
anie
pi´
tà, a
ktyw
na r
´ka.
2. In
dyw
idua
lne
stw
orze
nie
izap
isan
ie k
rótk
iego
opo
wia
dani
a na
tem
at a
sert
ywny
ch z
acho
waƒ
. Ins
pira
cja
muz
ykà
klas
yczn
à,w
ybra
nym
i his
tory
jkam
i obr
azko
wym
i, w
∏asn
ymi p
rze˝
ycia
mi.
åw
icze
nie
zach
owaƒ
, któ
re u
znal
iÊm
y za
aser
tyw
ne. L
eniw
eós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
.
3. T
wor
zeni
e ry
mow
anyc
h te
kstó
w u
trw
alaj
àcyc
h po
znan
e w
yraz
y z
ch,
h. P
reze
ntac
ja t
wór
czoÊ
ci w
dow
olne
j fo
rmie
prze
dgr
upà.
Wyb
ór m
uzyk
i rel
aksa
cyjn
ej, k
lasy
czne
j, no
woc
zesn
ej –
jako
pod
kreÊ
lajà
cego
treÊ
ç t∏a
. Len
iwe
ósem
ki, k
aptu
-re
k m
yÊlic
iela
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
.
IG
1. W
yszu
kiw
anie
ww
ybra
nym
tekÊ
cie
znac
zeƒ
dos∏
owny
ch i
ukry
tych
ora
z za
pisy
wan
ie ic
h na
map
ie m
yÊli.
Utr
wal
enie
zas
adpi
sow
ni w
yraz
ów z
chw
ymie
niaj
àcym
si´
na
sz, s
, Ê. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, s
owa,
s∏o
ƒ, k
rà˝e
nie
szyj
à, p
unkt
y po
zyty
wne
,lu
êne
sk∏o
ny, a
ktyw
na r
´ka.
Wyp
owia
dani
e af
irmac
ji m
ówià
cych
oza
chow
aniu
ase
rtyw
nym
(np.
Mam
pra
wo
zadb
aç o
w∏a
-sn
e do
bro,
moj
e w
ybor
y sà
traf
ne),
przy
jedn
ocze
snym
trzy
man
iu p
unkt
ów p
ozyt
ywny
ch.
2. S
amod
ziel
ne u
∏o˝e
nie
izap
isan
ie li
stu
dow
ybra
nego
nau
czyc
iela
(z
proÊ
bà n
p. o
pom
oc w
nauc
e).
Zam
iesz
czen
ie o
dpo-
wie
dnic
h zw
rotó
w u
wzg
l´dn
iajà
cych
ase
rtyw
ne c
echy
nad
awcy
. åw
icze
nia
piso
wni
wyr
azów
zch
nako
ƒcu.
Ruc
hy n
aprz
e-m
ienn
e, lu
êne
sk∏o
ny, e
nerg
etyz
ator
, ko∏
yska
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 98
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
99
3. T
wor
zeni
e pr
zym
uzyc
e re
laks
acyj
nej k
rótk
ich
teks
tów
(wty
m r
ymow
anyc
h) n
apo
dsta
wie
obr
azkó
w. å
wic
zeni
a w
piso
wni
wyr
azów
zch
posp
ó∏g∏
osce
s. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, krà
˝eni
e sz
yjà,
zgi
nani
e st
opy.
IIG
1. G
rupo
we
wyk
onyw
anie
zad
aƒ te
stow
ych
jako
çw
icze
nie
czyt
ania
ze
zroz
umie
niem
. Dos
kona
leni
e zn
ajom
oÊci
zas
ad p
isow
-ni
wyr
azów
zch
wym
ieni
ajàc
ym s
i´ n
asz
, s, Ê
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
ziem
i, pr
zest
rzen
i, po
zyty
wne
, len
iwe
ósem
-ki
, zgi
nani
e st
opy.
Wyp
owia
dani
e af
irmac
ji m
ówià
cych
oas
erty
wny
m z
acho
wan
iu, p
rzy
jedn
ocze
snym
trzy
man
iu p
unkt
ówpo
zyty
wny
ch.
2. D
osko
nale
nie
wyp
owie
dzi p
isem
nych
. Ind
ywid
ualn
e tw
orze
nie
opis
u pa
cynk
i –st
rach
a na
wró
ble.
Prz
ypom
nien
ie p
isow
niw
yraz
ów z
chna
koƒc
u. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, lu
êne
sk∏o
ny, p
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni.
3. K
szta
∏tow
anie
sfe
ry e
moc
jona
lnej
: –ry
tmic
zny
ruch
, wyk
onan
ie p
rzy
muz
yce
klas
yczn
ej p
racy
pla
styc
znej
: „M
oje
doÊw
iad-
czen
ia”.
Roz
mow
a ps
ycho
logi
czna
na
tem
at w
ykon
anyc
h pr
ac.
Wyp
owie
dzi
uczn
iów
na
zasa
dzie
dob
row
olno
Êci.
Leni
we
ósem
ki, p
unkt
y po
zyty
wne
, rów
now
agi,
oddy
chan
ie b
rzuc
hem
, poz
ycja
Den
niso
na.
III
G
1. In
dyw
idua
lne
wyk
onan
ie z
adaƒ
tes
tow
ych
jako
dos
kona
leni
e cz
ytan
ia t
ekst
u ze
zro
zum
ieni
em. P
rzyg
otow
anie
do
podj
´cia
zada
nia
(çw
icze
nia
Gim
nast
yki M
ózgu
®, w
yg∏o
szen
ie a
firm
acji
–um
ocni
enie
wia
ry w
e w
∏asn
e m
o˝liw
oÊci
edu
kacy
jne,
wi-
zual
izow
anie
rad
oÊci
zw
ykon
ania
zad
ania
ios
iàgn
i´ci
a do
breg
o ef
ektu
).
2. U
trw
alan
ie z
najo
moÊ
ci z
asad
pis
owni
wyr
azów
zch
wçw
icze
niac
h ró
˝neg
o ty
pu. W
ykor
zyst
anie
map
y m
yÊli
dogr
afic
zne-
go p
rzed
staw
ieni
a zd
obyt
ych
wia
dom
oÊci
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, s
∏oƒ,
pun
kty
pozy
tyw
ne, z
iem
i ipr
zest
rze-
ni, p
ozyc
ja D
enni
sona
. Pró
ba c
hara
kter
ysty
ki w
∏asn
ej o
soby
, szu
kani
e od
pow
iedz
i na
pyta
nie:
„C
zy je
stem
ase
rtyw
ny?”
. Za-
pis
cech
wpo
stac
i map
y m
yÊli.
3. D
osko
nale
nie
rów
now
agi e
moc
jona
lnej
. Sk
onst
ruow
anie
gry
pla
nszo
wej
prz
edst
awia
jàce
j rod
zaje
ucz
uç (
odne
gaty
wny
chdo
pozy
tyw
nych
: z∏
oÊç,
sm
utek
, za˝
enow
anie
, zaz
droÊ
ç, ˝
al, r
adoÊ
ç, z
adow
olen
ie, s
atys
fakc
ja it
p.).
Gra
wed
∏ug
usta
lony
chiz
aakc
epto
wan
ych
regu
∏. Le
niw
e ós
emki
, pun
kty
pozy
tyw
ne, r
ówno
wag
i, zi
emi,
prze
strz
eni,
pozy
cja
Den
niso
na.
Mar
zec
ISP
1. Im
pres
je p
last
yczn
e um
o˝liw
iajà
ce w
yra˝
enie
sie
bie.
Mal
owan
ie i
ryso
wan
ie n
adu
˝ej p
owie
rzch
ni z
apo
moc
à p´
dzli
ró˝n
ejgr
uboÊ
ci, p
iórk
a ii
nnyc
h w
ybra
nych
prz
ez d
ziec
ko p
rzyb
orów
. S∏u
chan
ie m
uzyk
i kla
sycz
nej.
Mal
owan
ie le
niw
ych
ósem
ek,
rysu
nek
obur
àcz
zw
yobr
aêni
. Wys
taw
a pr
ac z
kom
enta
rzem
s∏o
wny
m s
ameg
o au
tora
. Opr
acow
ywan
ie d
wuz
naku
Dz,
dz.
Wpi
syw
anie
dw
uzna
ku w
leni
wà
ósem
k´.
2. Im
pres
je r
ytm
iczn
o-m
uzyc
zne
umo˝
liwia
jàce
wyr
a˝en
ie s
iebi
e. T
wor
zeni
e ry
tmów
, m
elod
ii ze
zgr
omad
zony
ch p
rzed
mio
-tó
w i
inst
rum
entó
w p
erku
syjn
ych
imel
odyc
znyc
h. R
ytm
izow
anie
wie
rszy
kin
ezjo
logi
czny
ch. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, k
aptu
-re
k m
yÊlic
iela
, ko∏
yska
. Opr
acow
ywan
ie d
wuz
nakó
w:
D˝,
d˝
oraz
Dê,
dê.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 99
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
100
Klas
aM
iesi
àc
Mar
zec
3. K
szta
∏tow
anie
um
iej´
tnoÊ
ci c
zyta
nia
ze z
rozu
mie
niem
. Czy
tani
e kr
ótki
ch z
daƒ
wsp
omag
ane
obra
zkie
m s
twor
zony
m w
wy-
niku
dzi
a∏aƒ
dra
mow
ych:
„st
op-k
latk
i”, p
anto
mim
y, s
cene
k im
prow
izow
anyc
h. W
ykor
zyst
anie
do
czyt
ania
oki
enek
, pat
ycz-
ka lu
b pa
lca
wsk
azuj
àceg
o do
min
ujàc
ej r
´ki.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, r
ysun
ek o
burà
cz, z
iew
anie
ene
rget
ycz-
ne, a
ktyw
na r
´ka,
s∏o
ƒ, s
owa.
4. K
szta
∏tow
anie
um
iej´
tnoÊ
ci c
zyta
nia
ze z
rozu
mie
niem
. Czy
tani
e te
kstu
prz
ez n
aucz
ycie
la –
mod
ulow
anie
g∏o
su, a
kcen
tow
a-ni
e za
koƒc
zeni
a m
yÊli
krót
kà p
rzer
wà
wcz
ytan
iu, z
mia
ny t
empa
isi
∏y g
∏osu
. Udz
iela
nie
odpo
wie
dzi n
apy
tani
a do
tycz
àce
teks
tu.
Sam
odzi
elne
czy
tani
e pr
zez
uczn
iów
kró
tkic
h zd
aƒ,
wsp
omag
ane
ilust
racj
à w
ksià
˝ce.
Wyk
orzy
stan
ie d
ocz
ytan
iaok
iene
k, p
atyc
zka
lub
palc
a. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, l
eniw
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
, zie
wan
ie e
nerg
e-ty
czne
, akt
ywna
r´k
a. O
prac
owyw
anie
g∏o
ski o
podw
ójny
m z
apis
ie:
rz-˝
.
5. O
prac
owyw
anie
g∏o
ski o
podw
ójny
m z
apis
ie: c
h-h.
Wys
zuki
wan
ie w
tekÊ
cie
oraz
odw
zoro
wyw
anie
syl
ab i
wyr
azów
zch
, h.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, a
ktyw
na r
´ka,
rys
unek
obu
ràcz
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
.
6. T
wór
cze
ryso
wan
ie p
rzed
mio
tów
, pos
taci
, zja
wis
k m
ajàc
ych
wna
zwie
: ch
, h. W
ymyÊ
lani
e sk
ojar
zeƒ
insp
irow
anyc
h m
uzy-
kà. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, r
ysun
ek o
burà
cz, k
aptu
rek
myÊ
licie
la.
7. W
spól
ne tw
orze
nie
gry
orto
graf
iczn
ej u
wzg
l´dn
iajà
cej p
ozna
ne d
wuz
naki
. Red
ukow
anie
zby
tnie
go n
api´
cia
emoc
jona
lneg
opo
dcza
s gr
y za
pom
ocà
rozm
owy
kier
owan
ej p
rzez
nau
czyc
iela
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
trzy
man
ie p
unk-
tów
poz
ytyw
nych
, poz
ycja
Den
niso
na.
8. K
szta
∏tow
anie
odp
owie
dnie
go p
ozio
mu
emoc
ji za
pom
ocà
çwic
zeƒ,
zab
aw, g
ier
prop
onow
anyc
h w
podr
ozdz
iale
5.1.
„Za
-j´
cia
wsp
omag
ajàc
e ro
zwój
em
ocjo
naln
y”. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, tr
zym
anie
pun
któw
poz
ytyw
nych
, pun
kty
rów
now
agi,
po-
zycj
a D
enni
sona
.
IISP
1. M
uzyc
zne
wyr
a˝an
ie s
iebi
e. „
Rado
Êç”
–ek
spre
syjn
e w
yra˝
enie
tego
ucz
ucia
wdz
ia∏a
niac
h m
uzyc
znyc
h. T
wór
cze
wyk
orzy
-st
anie
inst
rum
entó
w d
êwi´
kona
Êlad
owcz
ych
(np.
pus
zek
wyp
e∏ni
onyc
h gr
oche
m, k
lock
ów d
rew
nian
ych)
. åw
icze
nie
wra
˝-liw
oÊci
s∏u
chow
o-ru
chow
ej. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, r
ysun
ek o
burà
cz, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, s
owa,
s∏o
ƒ, p
unkt
y po
zyty
wne
.
2. W
spom
agan
ie r
ozw
oju
emoc
jona
lneg
o. „
Pozw
ól,
aby
z∏oÊ
ç ul
ecia
∏a w
pow
ietr
ze”
–za
baw
a po
zwal
ajàc
a na
roz∏
adow
anie
nega
tyw
nych
em
ocji
wko
ntro
low
any
spos
ób. L
eniw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y po
zyty
wne
, poz
ycja
Den
niso
na.
3. D
osko
nale
nie
tech
niki
czy
tani
a. C
zyta
nie
krót
kieg
o te
kstu
za
pom
ocà
wsk
aêni
ka. W
ykor
zyst
anie
pod
pórk
i pod
ksià
˝k´
wy-
znac
zajà
cej o
dpow
iedn
i kàt
czy
tani
a. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
, krà
˝eni
e sz
yjà,
luên
e sk
∏ony
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 100
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
101
4. K
szta
∏tow
anie
um
iej´
tnoÊ
ci c
zyta
nia
ze z
rozu
mie
niem
. Udz
iela
nie
odpo
wie
dzi n
aza
dane
prz
ez n
aucz
ycie
la p
ytan
ia d
otyc
zà-
ce te
kstu
. Nar
ysow
anie
his
tory
jki o
braz
kow
ej lu
b st
wor
zeni
e pi
ktog
ram
u w
celu
utr
wal
enia
treÊ
ci o
prac
owan
ego
teks
tu. R
u-ch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, r
ysun
ek o
burà
cz, ç
wic
zeni
e pe
ryfe
ryjn
ego
wid
zeni
a, g
imna
styk
a ok
a.
5. S
∏uch
anie
kin
ezjo
logi
czne
j pio
senk
i wra
z z
jedn
ocze
snym
wyk
onyw
anie
m p
owta
rzaj
àcyc
h si
´ ru
chów
obu
ràk
(ja
k ry
so-
wan
ie o
burà
cz).
S∏u
chow
e w
yodr
´bni
anie
wyr
azów
okr
eÊla
jàcy
ch r
odza
j çw
icze
nia
Gim
nast
yki M
ózgu
®z
jedn
ocze
snym
dok∏
adny
m w
ykon
ywan
iem
çw
icze
ƒ. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, r
ysun
ek o
burà
cz, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, zgi
nani
e st
opy,
akt
yw-
na r
´ka.
6. å
wic
zeni
a s∏
ucho
wo-
wzr
okow
o-ru
chow
e. R
ysow
anie
pik
togr
amów
do
kine
zjol
ogic
znyc
h ry
mow
anek
. Ind
ywid
ualn
a re
cyta
-cj
a ry
mow
anek
na
pods
taw
ie n
arys
owan
ych
obra
zków
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, len
iwe
ósem
ki, p
ompo
-w
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y.
7. Z
abaw
y or
togr
afic
zne.
Dra
mow
e pr
zeds
taw
iani
e tr
udny
ch w
yraz
ów z
ch, h
–sc
enki
impr
owiz
owan
e, „
rzeê
ba”,
„st
op-k
lat-
ka”.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, ry
sune
k ob
uràc
z, s
owa,
s∏o
ƒ, o
ddyc
hani
e br
zuch
em,
ener
gety
czne
zie
wan
ie.
8. å
wic
zeni
e w
ra˝l
iwoÊ
ci o
rtog
rafic
znej
ipa
mi´
ci w
zrok
owej
. Zap
ami´
tyw
anie
wyr
azów
zch
, hza
pom
ocà
∏aƒc
ucho
wej
me-
tody
sko
jarz
eƒ. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, r
ysun
ek o
burà
cz, s
owa,
s∏o
ƒ, o
ddyc
hani
e br
zuch
em.
III
SP
1. M
oje
cia∏
o m
ówi:
„To
jest
em ja
”. P
rzed
staw
iani
e uc
zuci
a za
pom
ocà
w∏a
sneg
o ci
a∏a.
Wyk
orzy
stan
ie d
ram
y iz
abaw
y do
eks-
pono
wan
ia g
∏ów
nych
cec
h ch
arak
teru
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
rów
now
agi i
prze
strz
eni,
ko∏y
ska,
ene
rget
yzat
or.
2. „
Mam
sw
oje
mar
zeni
a” –
rysu
nek
dow
olny
mi Ê
rodk
ami p
last
yczn
ymi p
rzy
muz
yce
rela
ksac
yjne
j. Sw
obod
ne ro
zmow
y na
te-
mat
rys
unkó
w. P
unkt
y po
zyty
wne
, rów
now
agi,
pozy
cja
Den
niso
na.
3. å
wic
zeni
e cz
ytan
ia z
e zr
ozum
ieni
em. S
∏uch
anie
w∏a
sneg
o cz
ytan
ia p
rzez
„s∏
ucha
wki
”. W
yszu
kiw
anie
wte
kÊci
e od
pow
iedz
ina
pyta
nia
izaz
nacz
anie
kol
orow
ymi z
akre
Êlac
zam
i. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
krà
˝eni
e sz
y-jà
, ko∏
yska
, odd
ycha
nie
brzu
chem
.
4. C
zyta
nie
ze z
rozu
mie
niem
. Sam
odzi
elne
wyk
onan
ie k
ilku
pole
ceƒ
spra
wdz
ajàc
ych
stop
ieƒ
rozu
mie
nia
teks
tu. R
uchy
nap
rze-
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, s
owa,
s∏o
ƒ, o
ddyc
hani
e br
zuch
em.
5. P
isan
ie k
ilku
spój
nych
zda
ƒ na
pods
taw
ie z
grom
adzo
nego
s∏o
wni
ctw
a. Z
naki
prz
esta
nkow
e ii
ch r
ola.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, a
ktyw
na r
´ka,
ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
.
6. W
spól
ne p
isan
ie k
rótk
iego
opo
wia
dani
a. P
reze
ntow
anie
treÊ
ci w
wyb
rany
prz
ez u
czni
a sp
osób
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
-w
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
akt
ywna
r´k
a, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, zgi
nani
e st
opy,
pom
pow
anie
pi´
tà.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 101
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
102
Klas
aM
iesi
àc
Mar
zec
7. Z
abaw
y or
togr
afic
zne.
Kon
stru
owan
ie k
art d
oPi
otru
sia
zw
yraz
ami z
awie
rajà
cym
i tru
dnoÊ
ç or
togr
afic
znà
ch, h
iodp
owie
d-ni
mi o
braz
kam
i. O
kreÊ
leni
e w
∏asn
ych
uczu
ç po
skoƒ
czon
ej g
rze.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, a
ktyw
na r
´ka,
pun
k-ty
poz
ytyw
ne, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
8. U
k∏ad
anie
iro
zwià
zyw
anie
reb
usów
iza
gade
k po
dsum
owuj
àcyc
h um
iej´
tnoÊ
ç st
osow
ania
zas
ad p
isow
ni w
yraz
ów z
ch, h
.Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y po
zyty
wne
, ko∏
yska
, luê
ne s
k∏on
y, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
IVSP
1. W
yra˝
anie
w∏a
snyc
h uc
zuç
wko
lora
ch t´
czy.
Wiz
ualiz
owan
ie s
∏uch
aneg
o z
taÊm
y m
agne
tofo
now
ej te
kstu
oko
lora
ch u
czuç
.„M
alow
anie
” w
∏asn
ego
obec
nego
sta
nu e
moc
jona
lneg
o pr
zyw
ykor
zyst
aniu
ró˝
nych
Êro
dków
pla
styc
znyc
h. K
aptu
rek
my-
Êlic
iela
, akt
ywna
r´k
a, p
ozyc
ja D
enni
sona
, pun
kty
pozy
tyw
ne, r
uchy
nap
rzem
ienn
e, lu
êne
sk∏o
ny, k
o∏ys
ka.
2. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
czy
tani
a ze
zro
zum
ieni
em. C
zyta
nie
teks
tu w
spom
agan
e pi
ktog
ram
em. S
amod
ziel
ne u
k∏ad
anie
pyta
ƒ do
teks
tu i
udzi
elan
ie o
dpow
iedz
i. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
, akt
ywna
r´k
a, p
ompo
wa-
nie
pi´t
à, z
gina
nie
stop
y.
3. D
ram
owe
impr
owiz
owan
ie tr
eÊci
prz
eczy
tane
go p
rzez
nau
czyc
iela
teks
tu s
praw
ozda
nia
nate
mat
trad
ycji
pow
itani
a w
iosn
y.U
zupe
∏nia
nie
luk
wzd
ania
ch. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, luê
ne s
k∏on
y, k
o∏ys
ka, k
aptu
rek
myÊ
licie
la.
4. Z
abaw
y or
togr
afic
zne.
Tw
orze
nie
rym
ów d
opo
dany
ch w
yra˝
eƒ z
trud
noÊc
ià o
rtog
rafic
znà.
Uk∏
adan
ie r
ytm
u do
rym
ówza
pom
ocà
inst
rum
entó
w d
êwi´
kona
Êlad
owcz
ych.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
leni
we
ósem
ki, k
aptu
rek
my-
Êlic
iela
, zgi
nani
e st
opy,
pom
pow
anie
pi´
tà.
VSP
1. B
udow
anie
w∏a
sneg
o po
rtre
tu o
sobo
woÊ
ciow
ego
zak
cent
em n
apo
zyty
wne
str
ony.
Dra
ma
plas
tycz
na –
nana
szki
cow
anym
kont
urze
w∏a
snej
syl
wet
ki u
mie
jsco
wie
nie
cech
oso
bow
ych,
na
przy
k∏ad
prz
yse
rcu
zobr
azow
anie
ucz
uç. P
unkt
y po
zyty
w-
ne, r
ówno
wag
i, po
zycj
a D
enni
sona
, wyp
owia
dani
e af
irmac
ji do
war
toÊc
iow
ujàc
ych.
2. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
czy
tani
a ze
zro
zum
ieni
em. O
dczy
tyw
anie
wyr
a˝eƒ
izd
aƒ z
map
y m
yÊli,
dot
yczà
cej e
fekt
ywny
ch s
po-
sobó
w n
are
laks
acj´
. Poz
nani
e m
o˝liw
oÊci
red
ukow
ania
str
esu.
Ugn
iata
nie
gum
oweg
o pr
zedm
iotu
, pun
kty
pozy
tyw
ne, p
ozyc
jaD
enni
sona
, afir
mac
ja, m
uzyk
a re
laks
acyj
na, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, r
uchy
nap
rzem
ienn
e w
ró˝n
ych
pozy
cjac
h, le
niw
e ós
emki
.
3. S
∏uch
anie
wpo
zycj
i Den
niso
na,
ztr
zym
anie
m p
unkt
ów p
ozyt
ywny
ch,
przy
muz
yce
rela
ksac
yjne
j –w
ypow
iedz
i oul
ubio
-ny
ch s
poso
bach
sp´
dzan
ia w
olne
go c
zasu
. Sa
mod
ziel
ne n
apis
anie
rek
lam
y za
ch´c
ajàc
ej d
oud
zia∏
u w
zaw
odac
h sp
orto
-w
ych.
åw
icze
nia
inte
rper
sona
lne
–ra
dzen
ie s
obie
ze
stre
sem
. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, l
eniw
e ós
emki
, ka
ptur
ek m
yÊlic
iela
,pu
nkty
poz
ytyw
ne, p
ozyc
ja D
enni
sona
, akt
ywna
r´k
a.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 102
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
103
4. Z
abaw
y or
togr
afic
zne
wsp
omag
ane
ruch
em z
elem
enta
mi w
spó∏
zaw
odni
ctw
a (n
p. z
abaw
a „R
zuç
doce
lu –
poda
j zas
ad´
or-
togr
afic
znà
iwyr
az d
otyc
zàcy
tej z
asad
y”).
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, prz
estr
ze-
ni, r
ówno
wag
i, ko
∏ysk
a, a
ktyw
na r
´ka.
VISP
1. „
To je
stem
ja”
–pr
ezen
tacj
a w
∏asn
ych
cech
oso
bow
oÊci
na
pods
taw
ie w
ybra
nego
prz
ez s
iebi
e Êr
odka
wyr
azu.
Wyg
∏asz
anie
afirm
acji
jako
wzm
ocni
enie
poz
ytyw
nego
myÊ
leni
a. P
ozyc
ja D
enni
sona
, pun
kty
pozy
tyw
ne, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, zgi
na-
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
.
2. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
czy
tani
a ze
zro
zum
ieni
em. C
zyta
nie
wyb
rane
go p
rzez
ucz
niów
teks
tu –
napo
dsta
wie
zas
ad s
a-m
odzi
elne
go u
czen
ia s
i´. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, pun
kty
ziem
i, pr
zest
rzen
i, po
mpo
wan
ie p
i´tà
. Zas
toso
wa-
nie
ró˝n
ych
spos
obów
na
wyc
isze
nie
si´
–m
ówie
nie
afirm
acji,
wiz
ualiz
acja
, poz
ycja
Den
niso
na, t
rzym
anie
pun
któw
poz
y-ty
wny
ch, p
atrz
enie
na
X.
3. S
∏uch
anie
odt
wor
zone
go z
taÊm
y m
agne
tofo
now
ej o
pow
iada
nia
oak
tyw
nych
spo
soba
ch s
p´dz
ania
wol
nego
cza
su.
Rada
napr
zed∏
u˝aj
àcy
si´
stre
s: e
fekt
ywne
gos
poda
row
anie
cza
sem
. Sam
odzi
elne
zre
dago
wan
ie o
g∏os
zeni
a o
zbli˝
ajàc
ej s
i´ a
k-cj
i cha
ryta
tyw
nej.
Kapt
urek
myÊ
licie
la, l
eniw
e ós
emki
, ruc
hy n
aprz
emie
nne,
s∏o
ƒ, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
4. Z
abaw
y or
togr
afic
zne.
Wej
Êcie
wro
l´ n
aucz
ycie
la (
wyk
orzy
stan
ie e
lem
entó
w „
nauc
zani
a ró
wie
Ênic
zego
”).
Utr
wal
enie
za-
sad
orto
graf
iczn
ych
ró˝n
ymi
spos
obam
i w
ybra
nym
i pr
zez
„nau
czyc
iela
”. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, l
eniw
e ós
emki
, pu
nkty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, l
uêne
sk∏
ony,
sow
a, s
∏oƒ.
IG
1. „
Lubi
´ to
, co
robi
´” –
zapr
ojek
tow
anie
, wyk
onan
ie i
zapr
ezen
tow
anie
rek
lam
y. Z
apam
i´ty
wan
ie w
yraz
ów z
ch∏a
ƒcuc
how
àm
etod
à sk
ojar
zeƒ.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
luên
e sk
∏ony
, ene
rget
yzat
or, k
o∏ys
ka, p
unkt
y po
zyty
wne
. Wyg
∏asz
anie
afir
mac
ji m
a-jà
cych
na
celu
um
ocni
enie
wia
ry w
e w
∏asn
e m
o˝liw
oÊci
(np
. Lub
i´ to
, co
robi
´. M
am d
u˝e
mo˝
liwoÊ
ci).
2. C
iche
czy
tani
e te
kstu
lite
rack
iego
. Pis
emne
udz
iele
nie
odpo
wie
dzi n
apy
tani
a zw
iàza
ne z
teks
tem
. Utr
wal
enie
zas
ad p
isow
-ni
wyr
azów
zch
. Len
iwe
ósem
ki, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, zgi
nani
e st
opy,
wyp
ady,
pun
kty
pozy
tyw
ne. å
wic
zeni
e um
iej´
tnoÊ
cipo
dejm
owan
ia d
ecyz
ji. S
zuka
nie
odpo
wie
dzi n
apy
tani
e: „
Dla
czeg
o w
a˝ne
jest
pod
ejm
owan
ie d
ecyz
ji?”.
3. S
∏uch
anie
odt
wor
zone
go z
taÊm
y m
agne
tofo
now
ej o
pow
iada
nia
opis
ujàc
ego
prob
lem
och
arak
terz
e sp
o∏ec
znym
. Pró
by o
d-po
wie
dzi n
apy
tani
e: „
Dla
czeg
o bo
hate
r po
djà∏
tak
à de
cyzj
´?”.
Utr
wal
anie
zas
ad p
isow
ni w
yraz
ów z
hw
ymie
niaj
àcym
si´
nag,
˝, z
. Kap
ture
k m
yÊlic
iela
, zgi
nani
e st
opy,
pom
pow
anie
pi´
tà, w
ypad
y.
4. å
wic
zeni
a do
skon
alàc
e um
iej´
tnoÊ
ç za
pam
i´ty
wan
ia tr
udny
ch w
yraz
ów (w
izua
lizow
anie
sko
jarz
eƒ d
ow
ybra
nych
wyr
azów
ztr
udno
Êcià
ort
ogra
ficzn
à pr
zym
uzyc
e kl
asyc
znej
lub
rela
ksac
yjne
j, bu
dow
anie
opo
wia
daƒ
doci
àgu
wyr
azów
, zap
ami´
ty-
wan
ie w
yraz
ów w
çwic
zeni
u „s
∏oƒ”
). Za
pam
i´ty
wan
ie w
yraz
ów z
h, c
h. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y po
zyty
wne
, zgi
nani
est
opy,
pom
pow
anie
pi´
tà, w
ypad
y. „
Pode
jmow
anie
w∏a
Êciw
ej d
ecyz
ji” –
twor
zeni
e sc
enek
impr
owiz
owan
ych,
oce
na s
ytu-
acji,
pod
j´ci
e de
cyzj
i.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 103
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
104
Klas
aM
iesi
àc
Mar
zec
IIG
1. L
ista
cec
h os
obow
ych.
Stw
orze
nie
w∏a
sneg
o po
rtre
tu, n
akt
órym
uw
idac
znia
jà s
i´ c
hara
kter
ysty
czne
cec
hy o
sobo
we.
Do-
skon
alen
ie z
asad
pis
owni
wyr
azów
zch
. Pr
zysw
ojen
ie15
wyr
azów
∏aƒ
cuch
owà
met
odà
skoj
arze
ƒ. R
uchy
nap
rzem
ienn
e,pu
nkty
na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, rów
now
agi,
kapt
urek
myÊ
licie
la, p
ozyc
ja D
enni
sona
. Wyg
∏asz
anie
afir
mac
ji m
ajàc
ej n
ace
-lu
bud
owan
ie w
iary
we
w∏a
sne
mo˝
liwoÊ
ci. S
wob
odne
roz
mow
y na
tem
at w
∏asn
ych
doÊw
iadc
zeƒ
zwià
zany
ch z
pode
jmo-
wan
iem
dec
yzji.
2. å
wic
zeni
e um
iej´
tnoÊ
ci k
orzy
stan
ia z
ró˝n
ych
êród
e∏ in
form
acji:
s∏o
wni
ków
, enc
yklo
pedi
i, In
tern
etu.
Pra
ca w
para
ch:
uk∏a
-da
nie
wpo
rzàd
ku c
hron
olog
iczn
ym n
azw
isk
s∏aw
nych
pos
taci
his
tory
czny
ch, a
utor
ów k
sià˝
ek –
umie
szcz
enie
na
osi t
arcz
yze
garo
wej
. Pun
kty
nam
yÊle
nie,
rów
now
agi,
ziem
i ipr
zest
rzen
i, po
mpo
wan
ie p
i´tà
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie. P
rzyg
otow
anie
iprz
epro
wad
zeni
e fik
cyjn
ego
wyw
iadu
zw
ybra
nà p
osta
cià
nate
mat
: „J
aka
decy
zja
wPa
na/P
ani ˝
yciu
by∏
a na
jwa˝
niej
sza
idla
czeg
o?”
(dzi
a∏an
ia d
ram
owe
wpa
rach
).
3. S
∏uch
anie
wyw
iadu
odt
wor
zone
go z
taÊm
y m
agne
tofo
now
ej. å
wic
zeni
a te
stow
e do
skon
alàc
e ro
zum
ieni
e te
kstu
. Utr
wal
e-ni
e pi
sow
ni w
yraz
ów z
hw
ymie
niaj
àcym
si´
na
g, ˝
, z. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, s
∏oƒ,
sow
a, p
ompo
wan
iepi
´tà,
zgi
nani
e st
opy.
4. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
ort
ogra
ficzn
ych.
Zap
ami´
tyw
anie
wyr
azów
zch
, hza
pom
ocà
∏aƒc
ucho
wej
met
ody
skoj
arze
ƒ, tw
o-rz
enie
map
y m
yÊli.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne,
rów
now
agi,
pozy
cja
Den
niso
na.
Wiz
ualiz
owan
ie(w
pozy
cji D
enni
sona
, pod
czas
s∏u
chan
ia m
uzyk
i rel
aksa
cyjn
ej) b
ezpi
eczn
ego
mie
jsca
, wkt
órym
pod
ejm
uje
si´
wa˝
nà d
ecyz
j´.
III
G
1. å
wic
zeni
e ko
ordy
nacj
i wzr
okow
o-ru
chow
ej p
odcz
as u
trw
alan
ia z
asad
pis
owni
wyr
azów
zch
. Wys
zuki
wan
ie n
adi
agra
mac
hod
pow
iedn
ich
wyr
azów
ipi
sani
e do
nich
sko
jarz
eƒ. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, z
gina
nie
stop
y, s
∏oƒ,
akt
yw-
na r
´ka.
Wyg
∏asz
anie
prz
ym
uzyc
e re
laks
acyj
nej a
firm
acji
doty
czàc
ej c
elu,
któ
re u
czeƒ
pra
gnie
osi
àgnà
ç w
najb
li˝sz
ym c
za-
sie.
Zap
isan
ie te
j afir
mac
ji do
zesz
ytu.
Pod
j´ci
e de
cyzj
i osy
stem
atyc
znym
pow
tarz
aniu
afir
mac
ji w
dom
u or
az r
ealiz
acji
wy-
znac
zone
go c
elu.
2. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
kor
zyst
ania
zró
˝nyc
h êr
óde∏
info
rmac
ji: c
zaso
pism
, s∏o
wni
ków
, enc
yklo
pedi
i, In
tern
etu.
Pra
cazb
ioro
wa:
szu
kani
e in
form
acji
nate
mat
mo˝
liwoÊ
ci ro
zwija
nia
w∏a
snyc
h za
inte
reso
waƒ
. Spo
rzàd
zeni
e ze
staw
ieni
a w
∏asn
ych
zam
i∏ow
aƒ, c
ech
osob
owyc
h z
ró˝n
ymi s
poso
bam
i roz
woj
u za
inte
reso
waƒ
. Len
iwe
ósem
ki, s
owa,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
rów
-no
wag
i, zi
emi i
prze
strz
eni,
pom
pow
anie
pi´
tà. P
isem
ne d
okoƒ
czen
ie m
yÊli:
„In
tere
suj´
si´
..., d
late
go c
hcia
∏bym
...”.
3. U
trw
alan
ie n
awyk
u do
breg
o cz
ytan
ia (d
ok∏a
dnoÊ
ç, o
dpow
iedn
ie te
mpo
, dyk
cja)
. Roz
wià
zyw
anie
zad
aƒ te
stow
ych
dopr
zecz
y-ta
nego
teks
tu. U
trw
alan
ie z
asad
pis
owni
wyr
azów
zh
wym
ieni
ajàc
ym s
i´ n
ag,
˝, z
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, e
ner-
gety
czne
zie
wan
ie, a
ktyw
na r
´ka.
Wyg
∏asz
anie
afir
mac
ji do
tycz
àcej
pos
taw
y zd
ecyd
owan
ia w
sytu
acji
pode
jmow
ania
dec
yzji.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 104
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
105
4. U
trw
alan
ie n
awyk
u po
praw
nej p
isow
ni w
yraz
ów z
hdo
zapa
mi´
tani
a. U
k∏ad
anie
opo
wia
dani
a do
zgro
mad
zony
ch w
yraz
ówpr
zyu˝
yciu
∏aƒc
ucho
wej
met
ody
skoj
arze
ƒ (le
˝eni
e w
pozy
cji D
enni
sona
, prz
ym
uzyc
e re
laks
acyj
nej).
Zap
isan
ie s
pójn
ej w
y-po
wie
dzi n
ate
mat
: „J
akà
decy
zj´
podj
à∏em
ost
atni
o? C
zy jà
zre
aliz
owa∏
em?”
.
Kwie
cieƒ
ISP
1. å
wic
zeni
a pa
mi´
ci i
konc
entr
acji.
Poz
nani
e za
k∏ad
kow
ej m
etod
y za
pam
i´ty
wan
ia –
zapa
mi´
tyw
anie
5 ta
blic
zek
ozr
ó˝ni
co-
wan
ej f
aktu
rze.
Wzr
okow
o-ru
chow
e id
enty
fikow
anie
tab
licze
k z
odpo
wie
dnià
cyf
rà.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki,
sow
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y, p
ozyc
ja D
enni
sona
. Zm
i´kc
zeni
e Si
, siw
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m.
2. å
wic
zeni
a pa
mi´
ci i
konc
entr
acji.
Sto
sow
anie
zak
∏adk
owej
met
ody
zapa
mi´
tyw
ania
do
zapa
mi´
tani
a10
tabl
icze
k o
zró˝
ni-
cow
anej
fak
turz
e. W
zrok
owo-
czuc
iow
o-ru
chow
e id
enty
fikow
anie
tab
licze
k z
odpo
wie
dnià
cyf
rà. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
-ni
we
ósem
ki,
sow
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà,
zgin
anie
sto
py,
pozy
cja
Den
niso
na,
patr
zeni
e na
punk
t. Zm
i´kc
zeni
e C
i, ci
wop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
3. K
szta
∏tow
anie
poz
ytyw
nej m
otyw
acji
dopr
acy.
Wyg
∏asz
anie
afir
mac
ji po
wod
ujàc
ej w
zros
t mot
ywac
ji, n
apr
zyk∏
ad:
Ch´
tnie
anga
˝uj´
si´
wpr
ac´
naza
j´ci
ach.
Z∏a
twoÊ
cià
przy
swaj
am w
iedz
´. P
ozyc
ja D
enni
sona
, trz
yman
ie p
unkt
ów p
ozyt
ywny
ch, r
u-ch
y na
prze
mie
nne
wró
˝nyc
h po
zycj
ach,
leni
we
ósem
ki. Z
mi´
kcze
nie
Zi, z
iwop
raco
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
4. K
szta
∏tow
anie
poz
ytyw
nej m
otyw
acji
dopr
acy
iwia
ry w
e w
∏asn
e m
o˝liw
oÊci
. Wyg
∏asz
anie
afir
mac
ji po
zwal
ajàc
ej u
trw
alaç
wia
r´ w
e w
∏asn
e m
o˝liw
oÊci
, na
przy
k∏ad
: „Z
otw
arto
Êcià
prz
yjm
uj´
now
e um
iej´
tnoÊ
ci. C
zuj´
si´
siln
a”. P
ozyc
ja D
enni
so-
na, t
rzym
anie
pun
któw
poz
ytyw
nych
, ruc
hy n
aprz
emie
nne
wró
˝nyc
h po
zycj
ach,
leni
we
ósem
ki. Z
mi´
kcze
nie
Ni,
niw
opra
-co
wan
iu p
olis
enso
rycz
nym
.
5. K
onku
rs c
zyta
nia.
Czy
tani
e fr
agm
entu
prz
ynie
sion
ej z
dom
u ul
ubio
nej k
sià˝
ki (
zach
owan
ie o
dpow
iedn
iego
ryt
mu
item
pa).
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki,
ener
gety
czne
zie
wan
ie,
ko∏y
ska,
krà
˝eni
e sz
yjà,
akt
ywna
r´k
a. Z
mi´
kcze
nie
Dzi
, dz
iw
opra
cow
aniu
pol
isen
sory
czny
m.
6. K
onku
rs p
isan
ia. P
rzep
isan
ie z
czas
opis
ma
dla
dzie
ci d
wóc
h w
ybra
nych
prz
ez u
czni
a zd
aƒ (
odpo
wie
dnie
um
iesz
czen
ie z
a-pi
su w
linia
turz
e pr
zez
uwzg
l´dn
ieni
e w
ielk
oÊci
, pro
porc
ji lit
er).
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, e
nerg
etyc
zne
ziew
a-ni
e, k
o∏ys
ka, k
rà˝e
nie
szyj
à, a
ktyw
na r
´ka.
IISP
1. å
wic
zeni
e w
ra˝l
iwoÊ
ci i
pam
i´ci
dot
ykow
ej,
w´c
how
ej,
s∏uc
how
ej,
wzr
okow
ej i
ruch
owej
. M
anip
ulow
anie
tab
liczk
ami
oró
˝nej
fakt
urze
wed
∏ug
wsk
azów
ek n
aucz
ycie
la. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, r
ysun
ek o
burà
cz, l
eniw
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
-ni
e, s
∏oƒ,
sow
a, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, z
gina
nie
stop
y.
2. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci i
konc
entr
acji.
Sto
sow
anie
zak
∏adk
owej
met
ody
zapa
mi´
tyw
ania
–na
daw
anie
naz
w p
onum
erow
a-ny
m ta
blic
zkom
ze
zró˝
nico
wan
à fa
ktur
à. P
reze
ntow
anie
tabl
icze
k w
ró˝n
ych
eksp
ozyc
jach
prz
estr
zenn
ych,
odg
adyw
a-
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 105
Klas
aM
iesi
àc
Kwie
cieƒ
nie
nada
nych
naz
w.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
rys
unek
obu
ràcz
, le
niw
e ós
emki
, pu
nkty
na
myÊ
leni
e, s
∏oƒ,
sow
a, k
aptu
rek
myÊ
licie
la.
3. P
odni
esie
nie
mot
ywac
ji do
prac
y –
uk∏a
dani
e iw
yg∏a
szan
ie a
firm
acji
doty
czàc
ej c
elu
zaj´
ç, n
apr
zyk∏
ad: J
este
m w
ytrw
a∏y.
Po-
traf
i´ s
koƒc
zyç
rozp
ocz´
tà p
rac´
. Ana
liza
wys
∏uch
aneg
o op
owia
dani
a pr
ezen
tujà
cego
zm
agan
ia b
ohat
era,
jego
ogr
omny
wy-
si∏e
k w
∏o˝o
ny w
poko
nyw
anie
s∏a
boÊc
i ira
doÊç
zos
iàgn
i´te
go s
ukce
su. W
yg∏a
szan
ie a
firm
acji,
poz
ycja
Den
niso
na, p
unkt
ypo
zyty
wne
, na
myÊ
leni
e, lu
êne
sk∏o
ny, o
ddyc
hani
e br
zuch
em.
4. K
szta
∏tow
anie
wia
ry w
e w
∏asn
e m
o˝liw
oÊci
–pr
ezen
tow
anie
osi
àgni
´ç z
wià
zany
ch z
wys
i∏kie
m w
∏o˝o
nym
wre
aliz
acj´
za-
dani
a (n
p. w
∏asn
ej p
asji,
kol
ekcj
i, pi
´kni
e na
pisa
nej p
racy
itp.
). Za
uwa˝
enie
, wyo
dr´b
nien
ie i
zapa
mi´
tani
e uc
zuci
a to
war
zy-
szàc
ego
tej p
reze
ntac
ji. L
eniw
e ós
emki
, krà
˝eni
e sz
yjà,
pun
kty
pozy
tyw
ne, o
ddyc
hani
e br
zuch
em.
5. K
onku
rs c
zyta
nia.
Czy
tani
e w
ybra
nych
prz
ez d
ziec
ko fr
agm
entó
w b
ajki
(rów
nom
iern
e, n
iezb
yt s
zybk
ie c
zyta
nie,
zdo
brà
in-
tona
cjà)
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki r
ysow
ane
wpo
wie
trzu
, çw
icze
nie
pery
fery
jneg
o w
idze
nia.
6. K
onku
rs p
isan
ia. P
isan
ie z
pam
i´ci
kilk
u zd
aƒ (
popr
awne
, bez
b∏´d
ne z
apis
anie
wyr
azów
ora
z do
k∏ad
ne ∏à
czen
ie li
ter)
. Ru-
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
rys
owan
e na
kart
ce p
apie
ru, r
ysun
ek o
burà
cz, a
ktyw
na r
´ka,
ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, o
d-dy
chan
ie b
rzuc
hem
.
III
SP
1. å
wic
zeni
e ko
ncen
trac
ji. G
ra w
koÊc
i zza
pam
i´ty
wan
iem
sum
y oc
zek.
Dod
awan
ie w
pam
i´ci
. Kon
cent
racj
a na
kolo
row
ych
punk
tach
. Pa
trze
nie
naX,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
len
iwe
ósem
ki,
rysu
nek
obur
àcz,
sow
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà,
pozy
cja
Den
niso
na.
2. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci i
konc
entr
acji.
Zap
ami´
tyw
anie
iod
twar
zani
e uk
∏adu
fig
ur i
liter
wm
ozai
ce g
eom
etry
czne
j ilit
erow
ej.
Zak∏
adko
wa
met
oda
zapa
mi´
tyw
ania
–na
k∏ad
anie
info
rmac
ji na
tabl
iczk
i iza
pam
i´ty
wan
ie t
ych
info
rmac
ji. P
unkt
y na
my-
Êlen
ie, l
eniw
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
, sow
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
3. K
szta
∏tow
anie
mot
ywac
ji iw
iary
we
w∏a
sne
mo˝
liwoÊ
ci e
duka
cyjn
e. W
izua
lizow
anie
czy
tane
go p
rzez
nau
czyc
iela
opo
wia
-da
nia.
Roz
mow
a w
para
ch n
ate
mat
treÊ
ci o
pow
iada
nia
–um
o˝liw
ieni
e pr
zeka
zani
a w
∏asn
ych
odcz
uç i
czuc
ie s
i´ w
ys∏u
cha-
nym
. Kap
ture
k m
yÊlic
iela
, odd
ycha
nie
prze
pono
we,
ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, p
unkt
y po
zyty
wne
, poz
ycja
Den
niso
na.
4. B
udow
anie
poz
ytyw
nych
rel
acji
spo∏
eczn
ych.
Tw
orze
nie
impr
owiz
owan
ych
scen
ek p
anto
mim
iczn
ych,
prz
edst
awia
jàcy
ch k
on-
flikt
owe
sytu
acje
szk
olne
wÊr
ód r
ówie
Ênik
ów. U
akty
wni
anie
myÊ
leni
a pr
zycz
ynow
o-sk
utko
weg
o po
dcza
s an
aliz
y pr
ezen
tow
a-ny
ch w
scen
kach
syt
uacj
i. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, s
∏oƒ,
sow
a, p
unkt
y ró
wno
wag
i, po
zycj
a D
enni
sona
.
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
106
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 106
5. K
onku
rs c
zyta
nia.
Czy
tani
e pr
zygo
tow
aneg
o pr
zez
nauc
zyci
ela
krót
kieg
o te
kstu
wzb
ogac
oneg
o ob
razk
iem
(p∏
ynne
, wyr
azi-
ste
czyt
anie
zod
pow
iedn
ià in
tona
cjà)
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
rys
unek
obu
ràcz
, len
iwe
ósem
ki, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, od-
dych
anie
brz
uche
m.
6. K
onku
rs p
isan
ia. P
isan
ie z
pam
i´ci
wyb
rany
ch z
daƒ
(pop
raw
noÊç
zap
isu,
∏àcz
enie
lite
r). R
uchy
nap
rzem
ienn
e, r
ysun
ek o
bu-
ràcz
, len
iwe
ósem
ki, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, odd
ycha
nie
brzu
chem
, akt
ywna
r´k
a.
IVSP
1. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
iko
ncen
trac
ji. N
auka
na
pam
i´ç
wie
rsza
na
pods
taw
ie p
ikto
gram
u. W
izua
lizac
ja z
adaƒ
do
wyk
onan
iana
nast
´pne
zaj
´cia
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, s
∏oƒ,
sow
a, z
gina
nie
stop
y, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
2. K
szta
∏tow
anie
mot
ywac
ji iw
iary
we
w∏a
sne
mo˝
liwoÊ
ci. P
rzek
azyw
anie
kol
edze
info
rmac
ji na
tem
at s
poso
bów
real
izac
ji w
y-br
aneg
o pr
zed
tygo
dnie
m z
adan
ia –
rozm
owa
wpa
rach
. Pr
ezen
tow
anie
wyn
ików
w∏a
snej
pra
cy z
auto
kore
ktà.
Pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, z
iew
anie
ene
rget
yczn
e.
3. K
onku
rs c
zyta
nia
ipis
ania
. Czy
tani
e pr
zygo
tow
aneg
o pr
zez
nauc
zyci
ela
teks
tu (
tem
po, w
yraz
isto
Êç, z
naki
inte
rpun
kcyj
ne).
Pisa
nie
ze s
∏uch
u ki
lku
zdaƒ
(pop
raw
noÊç
zap
isu
pod
wzg
l´de
m o
rtog
rafic
znym
igr
afic
znym
). Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
eós
emki
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, k
rà˝e
nie
szyj
à, k
o∏ys
ka, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, a
ktyw
na r
´ka.
VSP
1. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
iko
ncen
trac
ji. R
ytm
iczn
e ry
sow
anie
sch
emat
u sy
mbo
li gr
afic
znyc
h (s
posó
b na
konc
entr
acj´
) pod
czas
s∏uc
hani
a cz
ytan
ego
prze
z na
uczy
ciel
a fr
agm
entu
lekt
ury.
Odt
war
zani
e za
pam
i´ta
nej t
reÊc
i utw
oru
wdz
ia∏a
niac
h pa
ntom
i-m
iczn
ych.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
rys
unek
obu
ràcz
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, s∏o
ƒ, s
owa,
zgi
nani
e st
opy,
po-
zycj
a D
enni
sona
.
2. K
szta
∏tow
anie
mot
ywac
ji iw
iary
we
w∏a
sne
mo˝
liwoÊ
ci. „
Jak
dà˝y
ç do
pe∏n
ej r
ealiz
acji
wyb
rane
go p
rzez
sie
bie
celu
?”. B
u-rz
a m
ózgó
w –
prze
dsta
wie
nie
spos
obów
na
pikt
ogra
mac
h. å
wic
zeni
a in
terp
erso
naln
e w
zmac
niaj
àce
pocz
ucie
w∏a
snej
war
-to
Êci –
„Pap
iero
wa
torb
a”. P
unkt
y po
zyty
wne
, na
myÊ
leni
e, le
niw
e ós
emki
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, poz
ycja
Den
niso
na, w
ypo-
wia
dani
e af
irmac
ji.
3. K
onku
rs c
zyta
nia
ipis
ania
. Czy
tani
e te
kstu
ozr
ó˝ni
cow
anej
czc
ionc
e, w
ielk
oÊci
iró
˝nym
ksz
ta∏c
ie li
ter
(ca∏
oÊci
owe,
p∏y
nne
iwyr
azis
te c
zyta
nie)
. Pis
anie
ze
s∏uc
hu z
daƒ
zaw
iera
jàcy
ch w
yraz
y z
utra
tà d
êwi´
czno
Êci n
ako
ƒcu
iwÊr
odku
wyr
azu
(po-
praw
noÊç
zap
isu,
dok
∏adn
oÊç
po∏à
czen
ia li
ter)
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, a
ktyw
na r
´ka.
VISP
1. D
osko
nale
nie
pam
i´ci
iko
ncen
trac
ji. U
gnia
tani
e gu
mow
ego
prze
dmio
tu p
odcz
as s
∏uch
ania
czy
tane
go p
rzez
nau
czyc
iela
frag
men
tu le
ktur
y. P
rzek
azyw
anie
treÊ
ci z
apo
moc
à m
apy
myÊ
li. P
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, pom
pow
anie
pi´
tà, z
gina
-ni
e st
opy,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, akt
ywna
r´k
a, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
2. M
otyw
owan
ie d
opr
acy
nad
zada
niem
prz
ez w
ykor
zyst
anie
moc
nych
str
on. P
rzyp
omni
enie
wia
dom
oÊci
na
tem
at e
fekt
yw-
nego
ucz
enia
si´
wko
nkre
tnym
zad
aniu
. UÊw
iado
mie
nie
sobi
e od
nies
iony
ch s
ukce
sów
szk
olny
ch p
odcz
as w
izua
lizac
ji. å
wi-
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
107
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 107
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
108
Klas
aM
iesi
àc
Kwie
cieƒ
czen
ia in
terp
erso
naln
e w
zmac
niaj
àce
pocz
ucie
w∏a
snej
war
toÊc
i –„Z
wie
rz´t
a”. A
firm
acja
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne,
kapt
urek
myÊ
licie
la.
3. K
onku
rs c
zyta
nia
ipis
ania
. Czy
tani
e pr
zez
uczn
ia t
ekst
u w
obra
nej p
rzez
sie
bie
roli
(p∏y
nnoÊ
ç, b
ieg∏
oÊç,
wyr
azis
toÊç
czy
ta-
nego
test
u, p
omys
∏ow
oÊç
wpr
zeds
taw
iani
u ro
li). P
isan
ie z
e s∏
uchu
zda
ƒ za
wie
rajà
cych
wyr
azy
z: à
, om
, ´, e
n(p
opra
wno
Êçza
pisa
nych
wyr
azów
, ∏àc
zeni
e lit
er).
Ruch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, a
ktyw
-na
r´k
a, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
.
IG
1. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owej
iko
ncen
trac
ji. P
isan
ie i
g∏oÊ
ne c
zyta
nie
wiz
ytów
ek m
ened
˝ers
kich
. Zap
ami´
tyw
anie
naz
w fi
rmpr
ezen
tow
anyc
h uc
znio
m w
krót
kich
ods
t´pa
ch c
zasu
. åw
icze
nie
pisa
nia
àw
koƒc
ówka
ch o
dmia
ny r
ó˝ny
ch c
z´Êc
i mow
y.Ka
ptur
ek m
yÊlic
iela
, len
iwe
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, poz
ycja
Den
niso
na, p
atrz
enie
naX.
„Ja
kà p
odjà
ç de
cyzj
´?”
–ro
zmow
a ps
ycho
logi
czna
na
pods
taw
ie p
rzed
staw
ione
j prz
ez n
aucz
ycie
la s
ytua
cji w
ymag
a-jà
cej p
odj´
cia
decy
zji.
Uza
sadn
ieni
e w
ybor
u.
2. U
Êwia
dom
ieni
e uc
znio
m m
ocny
ch s
tron
ich
osob
owoÊ
ci. Z
asto
sow
anie
zas
ad e
fekt
ywne
go u
czen
ia s
i´ w
opra
cow
aniu
tek-
stu
liter
acki
ego
(s∏u
chan
ie m
uzyk
i kl
asyc
znej
pod
czas
czy
tani
a, w
ykor
zyst
anie
wsk
aêni
ka d
ocz
ytan
ia i
tp.;
patr
z: z
a∏àc
z-ni
k10
). Pi
sem
ne w
ykon
anie
pol
eceƒ
do
teks
tu. å
wic
zeni
e pi
sow
ni ´
wko
ƒców
kach
odm
iany
ró˝
nych
cz´
Êci m
owy.
Wyg
∏a-
szan
ie a
firm
acji,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, k
aptu
rek
myÊ
licie
la. R
ozm
owa
kier
owan
a na
tem
at d
ecyz
ji po
dj´t
ych
prze
zuc
znió
w w
osta
tnim
cza
sie.
3. K
onku
rs c
zyta
nia.
Czy
tani
e pr
zez
uczn
ia t
ekst
u w
obra
nej p
rzez
sie
bie
roli
(p∏y
nnoÊ
ç, w
yraz
isto
Êç c
zyta
nego
tes
tu, p
omy-
s∏ow
oÊç
prze
dsta
wia
nej r
oli).
Oce
na c
zyta
nia
zuz
asad
nien
iem
. åw
icze
nie
piso
wni
wyr
azów
zà,
´w
ymie
niaj
àcym
i si´
wza
-je
mni
e. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, w
ypad
y. „
Czy
pot
rafi´
pod
ejm
owaç
dec
yzje
?” –
roz-
mow
a po
dsum
owuj
àca
prac
´ na
dty
m z
agad
nien
iem
.
IIG
1. å
wic
zeni
a st
ymul
ujàc
e fu
nkcj
e m
ó˝d˝
ka z
zest
awu
çwic
zeƒ
rozw
oju
emoc
jona
lneg
o (p
atrz
: pod
rozd
z.5.
2. „
åw
icze
nia
sty-
mul
ujàc
e fu
nkcj
e m
ó˝d˝
ka p
o∏àc
zone
zki
nezj
olog
ià e
duka
cyjn
à im
etod
ami p
rzys
pies
zone
go u
czen
ia s
i´”)
. åw
icze
nia
do-
skon
alàc
e pi
sow
ni´
àw
koƒc
ówka
ch o
dmia
ny r
ó˝ny
ch c
z´Êc
i mow
y. „
Wyb
ierz
, jak
à po
djàç
dec
yzj´
?” –
sam
odzi
elne
prz
e-cz
ytan
ie k
rótk
ich
teks
tów
, wyb
ór w
∏aÊc
iwej
dla
sie
bie
decy
zji s
poÊr
ód k
ilku
prze
dsta
wio
nych
.
2. O
prac
owan
ie k
rótk
iego
teks
tu li
tera
ckie
go n
apo
dsta
wie
zas
ad e
fekt
ywne
go u
czen
ia s
i´ (p
atrz
: za∏
àczn
ik10
). å
wic
zeni
e pi
-so
wni
´w
koƒc
ówka
ch o
dmia
ny r
ó˝ny
ch c
z´Êc
i mow
y. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, zg
inan
ie s
topy
, s∏
oƒ,
luên
esk
∏ony
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 108
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
109
3. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owej
iko
ordy
nacj
i wzr
okow
o-ru
chow
ej. W
ykon
ywan
ie p
olec
eƒ p
oddy
ktan
do n
aucz
ycie
la. W
pisy
-w
anie
na
map
ie P
olsk
i naz
w m
iejs
cow
oÊci
, zaz
nacz
anie
gra
nic
paƒs
tw s
àsia
dujà
cych
zna
szym
kra
jem
, kol
orow
anie
form
te-
renu
. åw
icze
nie
piso
wni
à, ´
ww
yraz
ach
doza
pam
i´ta
nia.
Wyk
orzy
stan
ie ç
wic
zeni
a „s
∏oƒ”
do
zapa
mi´
tyw
ania
opr
acow
a-ny
ch w
yraz
ów (
patr
z: z
a∏àc
znik
12).
Kapt
urek
myÊ
licie
la, a
ktyw
na r
´ka,
s∏o
ƒ, p
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni.
III
G
1. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owej
iko
ncen
trac
ji. S
∏uch
anie
opo
wia
dani
a na
uczy
ciel
a pr
zym
uzyc
e kl
asyc
znej
, pod
czas
sie
dzen
ia w
po-
zycj
i Den
niso
na. S
∏uch
owe
wyo
dr´b
nien
ie w
yraz
ów z
h, c
hii
ch g
rupo
wan
ie. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, l
uêne
sk∏o
ny, w
ypad
y, p
ozyc
ja D
enni
sona
. Kon
kurs
na
u∏o˝
enie
cie
kaw
ej h
isto
ryjk
i, w
któr
ej b
ohat
er p
odej
muj
e w
∏aÊc
iwà
decy
zj´.
2. U
trw
alan
ie p
isow
ni à
, ´w
koƒc
ówka
ch o
dmia
ny r
ó˝ny
ch c
z´Êc
i mow
y. W
pisy
wan
ie p
odob
razk
ami w
yraz
ów w
odpo
wie
d-ni
ej f
orm
ie.
Uk∏
adan
ie s
pójn
ych
zdaƒ
ze
zgro
mad
zony
mi
wyr
azam
i. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, l
eniw
eós
emki
, zgi
nani
e st
opy.
3. å
wic
zeni
e pa
mi´
ci s
∏uch
owej
, koo
rdyn
acji
wzr
okow
o-ru
chow
ej i
zdol
noÊc
i man
ualn
ych.
Wyk
onyw
anie
pol
eceƒ
nau
czyc
ie-
la: r
obie
nie
w´z
∏ów
ze
sznu
rka,
ogl
àdan
ie ic
h na
obra
zku,
zap
ami´
tani
e ip
rzer
ysow
anie
tego
sch
emat
u do
zesz
ytu.
åw
icze
-ni
a ut
rwal
ajàc
e pi
sow
ni´
à, ´
ww
yraz
ach
doza
pam
i´ta
nia.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, len
iwe
ósem
ki, a
k-ty
wna
r´k
a, w
ypad
y. P
isem
ne d
okoƒ
czen
ie m
yÊli:
„Po
djà∏
em d
ecyz
j´…
”.
Maj
ISP
1. G
imna
styk
a M
ózgu
®w
zaba
wac
h ut
rwal
ajàc
ych
dok∏
adno
Êç r
uchó
w. O
prac
owan
ie g
∏ose
k il
iter
ci, ç
.
2. å
wic
zeni
a st
ymul
ujàc
e fu
nkcj
e m
ó˝d˝
ka, G
imna
styk
a M
ózgu
®im
etod
y pr
zysp
iesz
oneg
o uc
zeni
a si
´ (p
atrz
: pod
rozd
z.5.
1.„Z
aj´c
ia r
ozw
oju
emoc
jona
lneg
o”).
åw
icze
nia
utrw
alaj
àce
znaj
omoÊ
ç zm
i´kc
zeƒ
ci, ç
.
3. D
ram
owe
prze
dsta
wia
nie
sytu
acji
(sce
nki
impr
owiz
owan
e) u
wzg
l´dn
iajà
cych
kol
ejno
Êç d
zia∏
aƒ,
s∏u˝
àce
orga
niza
cji
nauk
iw
dom
u. U
trw
alen
ie z
asad
dob
rej o
rgan
izac
ji pr
acy
wsz
kole
. Pun
kty
ziem
i, pr
zest
rzen
i, ró
wno
wag
i, na
myÊ
leni
e, o
ddyc
ha-
nie
brzu
chem
. Opr
acow
anie
g∏o
sek
ilite
r zi
, ê.
4. Z
apis
anie
zas
ad d
obre
j org
aniz
acji
prac
y w
szko
le i
wdo
mu
wfo
rmie
map
y m
yÊli.
Pun
kty
ziem
i, pr
zest
rzen
i, ró
wno
wag
i,na
myÊ
leni
e, o
ddyc
hani
e br
zuch
em. å
wic
zeni
a ut
rwal
ajàc
e zn
ajom
oÊç
zmi´
kcze
ƒ zi
, ê.
5. Z
asto
sow
anie
poz
nany
ch m
etod
prz
yspi
eszo
nego
ucz
enia
si´
(afir
mac
je, w
izua
lizac
je, m
uzyk
a re
laks
acyj
na i
klas
yczn
a, m
a-pa
myÊ
li ii
nne)
wko
nkre
tnyc
h dz
ia∏a
niac
h. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
sow
a, s
∏oƒ,
pom
po-
wan
ie p
i´tà
, zgi
nani
e st
opy,
poz
ycja
Den
niso
na. O
prac
owan
ie g
∏ose
k il
iter
ni, ƒ
.
6. Z
asto
sow
anie
poz
nany
ch m
etod
prz
yspi
eszo
nego
ucz
enia
si´
wko
nkre
tnyc
h dz
ia∏a
niac
h –
dout
rwal
enia
zna
jom
oÊci
zm
i´kc
zeƒ
ni,
ƒ. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
sow
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 109
Klas
aM
iesi
àc
Maj
7. D
osko
nale
nie
graf
iczn
ego
pozi
omu
pism
a –
ryso
wan
ie le
niw
ej ó
sem
ki n
aró
˝nyc
h p∏
aszc
zyzn
ach:
pio
now
ej, p
ozio
mej
, ze
zró˝
nico
wan
ym n
acis
kiem
na
narz
´dzi
e do
ryso
wan
ia;
wpi
syw
anie
lite
r iw
ybra
nych
wyr
azów
wal
fabe
tycz
ne ó
sem
ki. R
u-ch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ialfa
bety
czne
óse
mki
, akt
ywna
r´k
a, z
gina
nie
stop
y, p
ompo
wan
ie p
i´tà
. Opr
acow
anie
g∏o
sek
ili-
ter
dzi,
dê.
8. D
osko
nale
nie
graf
iczn
ego
pozi
omu
pism
a –
ryso
wan
ie o
burà
cz p
rzy
stol
iku
(pos
taw
a le
kko
poch
ylon
a, n
ogi o
part
e o
pod-
∏og´
ca∏
ymi s
topa
mi)
ze Ê
redn
im n
acis
kiem
na
narz
´dzi
e do
ryso
wan
ia. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a,zg
inan
ie s
topy
, pom
pow
anie
pi´
tà. U
trw
alen
ie z
najo
moÊ
ci z
mi´
kcze
ƒ dz
i, dê
.
IISP
1. D
osko
nale
nie
popr
awno
Êci w
ykon
ywan
ia G
imna
styk
i Móz
gu®
oraz
çw
icze
ƒ ry
tmic
zneg
o ru
chu
przy
muz
yce
rela
ksac
yjne
j.
2. Z
abaw
y, g
ry i
çwic
zeni
a z
zest
awu
zaj´
ç ro
zwoj
u em
ocjo
naln
ego.
Wyk
orzy
stan
ie m
uzyk
i rel
aksa
cyjn
ej i
klas
yczn
ej. R
uchy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y po
zyty
wne
, poz
ycja
Den
niso
na.
3. C
zyta
nie
frag
men
tów
wie
rsza
wyb
rane
go z
czas
opis
ma
dla
dzie
ci. „
Wja
ki s
posó
b uc
zyç
si´
czyt
ania
?” –
zebr
anie
ipr
zeçw
i-cz
enie
zas
ad e
fekt
ywne
go c
zyta
nia.
Wyk
orzy
stan
ie o
kien
ek, w
skaê
nika
, pod
pórk
i pod
ksià
˝k´.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki r
ysow
ane
wpo
wie
trzu
.
4. å
wic
zeni
a re
laks
acyj
ne. „
Wja
ki s
posó
b w
ypoc
zyw
aç?”
–pr
zeds
taw
ieni
e ok
reÊl
onyc
h um
iej´
tnoÊ
ci w
dram
ie. P
unkt
y po
zy-
tyw
ne, z
iem
i, pr
zest
rzen
i, ró
wno
wag
i, en
erge
tycz
ne z
iew
anie
, odd
ycha
nie
brzu
chem
, poz
ycja
Den
niso
na.
5. M
etod
y pr
zysp
iesz
oneg
o uc
zeni
a si
´ za
stos
owan
e do
opra
cow
ania
kró
tkie
go t
ekst
u o
wio
Ênie
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
-w
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
sow
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
6. W
iosn
a w
muz
yce
klas
yczn
ej (
Czt
ery
pory
rok
u. W
iosn
aA.
Viv
aldi
ego)
–in
spira
cja
muz
yczn
a do
dzia
∏aƒ
plas
tycz
nych
. Ana
-liz
a ry
sunk
u (o
dpow
iedz
i na
pyta
nie:
„Ja
kie
lubi
´ ko
lory
idl
acze
go?”
). Ka
ptur
ek m
yÊlic
iela
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne,
rów
now
agi,
akty
wna
r´k
a.
7. K
szta
∏tow
anie
gra
ficzn
ego
pozi
omu
pism
a. P
isan
ie a
lfabe
tu b
ez o
dryw
ania
r´k
i, w
pisy
wan
ie w
yraz
ów w
alfa
bety
czne
óse
m-
ki, p
rzep
isyw
anie
wyr
azów
wok
reÊl
one
pola
na
pow
ierz
chni
kar
tki –
uwzg
l´dn
ieni
e od
pow
iedn
iej w
ielk
oÊci
lite
r. Ru
chy
na-
prze
mie
nne,
leni
we
ialfa
bety
czne
óse
mki
, akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y na
myÊ
leni
e.
8. D
osko
nale
nie
graf
iczn
ego
pozi
omu
pism
a. Z
amal
owyw
anie
wi´
kszy
ch i
mni
ejsz
ych
pow
ierz
chni
figu
r geo
met
rycz
nych
. Kal
-ko
wan
ie n
azw
figu
r ru
chem
cià
g∏ym
r´k
i. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, akt
ywna
r´k
a, p
unkt
y zi
emi i
prze
strz
eni.
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
110
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 110
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
111
III
SP
1. D
osko
nale
nie
prec
yzji
ruch
ów p
odcz
as w
ykon
ywan
ia G
imna
styk
i Móz
gu®
. Pra
ca w
para
ch: j
edna
oso
ba w
ydaj
e s∏
owne
po-
lece
nia
doty
czàc
e ok
reÊl
oneg
o çw
icze
nia,
adr
uga
wyk
onuj
e je
zdu
˝à d
ok∏a
dnoÊ
cià;
pot
em z
mia
na r
ól.
2. D
osko
nale
nie
prec
yzji
ruch
ów o
raz
praw
id∏o
weg
o od
dych
ania
–w
yd∏u
˝one
go, p
rzep
onow
ego
podc
zas
çwic
zeƒ
rytm
iczn
e-go
ruc
hu (
rytm
iczn
oÊç
wyz
nacz
ana
spok
ojnà
muz
ykà
rela
ksac
yjnà
).
3. U
trw
alen
ie z
asad
dob
rej o
rgan
izac
ji pr
acy
wdo
mu.
Spo
rzàd
zeni
e pi
ktog
ram
ów. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e,po
zyty
wne
, prz
estr
zeni
, zie
mi,
akty
wna
r´k
a.
4. U
trw
alen
ie z
asad
dob
rej o
rgan
izac
ji pr
acy
wsz
kole
. Spo
rzàd
zeni
e m
apy
myÊ
li. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e,po
zyty
wne
, prz
estr
zeni
, zie
mi,
akty
wna
r´k
a.
5. M
etod
y pr
zysp
iesz
oneg
o uc
zeni
a si
´ za
stos
owan
e do
nauk
i wie
rsza
na
pam
i´ç.
Wyb
ór m
etod
y pr
zez
uczn
ia. R
uchy
nap
rze-
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, sow
a, s
∏oƒ,
krà
˝eni
e sz
yjà,
poz
ycja
Den
niso
na.
6. å
wic
zeni
e sp
ostr
zega
wcz
oÊci
ipa
mi´
ci w
zrok
owej
. Zap
ami´
tyw
anie
wyb
rany
ch w
yraz
ów (
np. z
trud
noÊc
ià o
rtog
rafic
znà)
∏aƒc
ucho
wà
met
odà
skoj
arze
ƒ. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, s
∏oƒ,
zgi
nani
e st
opy,
pom
pow
anie
pi´
tà, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
7. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
ficzn
ych.
Pis
anie
lite
r is
ylab
wci
àgu
(bez
odr
ywan
ia r
´ki p
iszà
cej),
ze
zró˝
nico
wan
ym n
api´
-ci
em r
´ki (
nazm
ian´
nac
isk
bard
zo s
∏aby
, moc
ny, Ê
redn
i). R
uchy
nap
rzem
ienn
e, a
ktyw
na r
´ka,
pom
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y, le
niw
e ós
emki
.
8. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
ficzn
ych.
Pis
anie
zpa
mi´
ci w
yraz
ów i
zdaƒ
wod
pow
iedn
im t
empi
e, z
e Êr
edni
m n
acis
kiem
.Ru
chy
napr
zem
ienn
e, a
ktyw
na r
´ka,
pom
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y, le
niw
e ós
emki
.
IVSP
1. Â
wia
dom
e w
ykor
zyst
anie
çw
icze
ƒ G
imna
styk
i Móz
gu®
wce
lu d
osko
nale
nia
konk
retn
ych
umie
j´tn
oÊci
szk
olny
ch. D
ok∏a
d-ne
wyk
onan
ie ç
wic
zeƒ
zw
yjaÊ
nien
iem
cel
owoÊ
ci ic
h st
osow
ania
.
2. Z
asad
y do
brej
org
aniz
acji
prac
y w
dom
u iw
szko
le. S
porz
àdze
nie
trze
ch li
st, n
akt
óryc
h na
le˝y
wyp
isaç
: „C
o zr
ealiz
owa-
∏em
wpe
∏ni?
Cze
go n
ie z
do∏a
∏em
zro
biç?
Jaki
ch z
asad
sam
si´
dop
raco
wa∏
em?”
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unk-
ty n
am
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, p
rzes
trze
ni, z
iem
i, ak
tyw
na r
´ka.
3. Z
asto
sow
anie
met
od p
rzys
pies
zone
go u
czen
ia s
i´ d
ore
aliz
acji
tem
atu
zw
ybra
nego
prz
ez u
czni
a pr
zedm
iotu
, na
przy
k∏ad
pow
tórk
i zhi
stor
ii. P
róba
oce
ny p
rzyd
atno
Êci p
oszc
zegó
lnyc
h m
etod
prz
ez k
olej
nych
ucz
niów
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
k-ty
na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, len
iwe
ósem
ki, l
uêne
sk∏
ony,
s∏o
ƒ, k
rà˝e
nie
szyj
à, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
4. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
ficzn
ych.
Pis
anie
wyr
azów
bez
odr
ywan
ia r
´ki,
pisa
nie
zdaƒ
zpa
mi´
ci –
sam
odzi
elne
uzu
pe∏-
nian
ie lu
k w
zdan
iach
. Ucz
niow
ie c
zyta
jà k
olej
no z
dani
a z
tabl
icy.
Nau
czyc
iel Ê
cier
a ni
ektó
re t
rudn
e el
emen
ty (
po∏à
czen
ia
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 111
Klas
aM
iesi
àc
Maj
posz
czeg
ólny
ch li
ter
lub
trud
noÊc
i ort
ogra
ficzn
e). U
czeƒ
zpa
mi´
ci z
apis
uje
kole
jne
zdan
ia, u
zupe
∏nia
jàc
brak
ujàc
e el
emen
-ty
. Zw
raca
nie
uwag
i na
harm
onijn
e pi
smo.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, k
aptu
rek
myÊ
licie
la,
akty
wna
r´k
a, r
ysun
ek o
burà
cz.
VSP
1. U
czeƒ
wro
li na
uczy
ciel
a –
popr
owad
zeni
e ze
staw
u çw
icze
ƒ G
imna
styk
i Móz
gu®
. Pop
raw
ne n
azyw
anie
çw
icze
ƒ. å
wic
ze-
nia
inte
rper
sona
lne
„Jak
pod
jàç
konk
retn
à de
cyzj
´?”
–w
spól
na a
naliz
a sy
tuac
ji pr
oble
mow
ych.
2. Z
asto
sow
anie
zas
ad d
obre
j org
aniz
acji
prac
y w
dom
u iw
szko
le. W
ykon
anie
map
y m
yÊli.
Szu
kani
e od
pow
iedz
i na
pyta
nia:
„Nad
czym
jesz
cze
pow
inie
nem
pop
raco
waç
? C
zy z
real
izow
a∏em
pod
j´tà
prz
ez s
iebi
e de
cyzj
´?”.
Wni
oski
zpr
acy
wci
àgu
tygo
dnia
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
ziem
i, pr
zest
rzen
i, ró
wno
wag
i, po
zycj
a D
enni
sona
.
3. Z
asto
sow
anie
met
od p
rzys
pies
zone
go u
czen
ia s
i´ d
out
rwal
ania
wi´
kszy
ch p
artii
mat
eria
∏u.
Prac
a w
para
ch.
Prez
enta
cja
opra
cow
anyc
h tr
eÊci
. Um
iej´
tnoÊ
ç po
rozu
mie
wan
ia s
i´ n
iew
erba
lneg
o –
çwic
zeni
a. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
le-
nie,
poz
ytyw
ne, l
eniw
e ós
emki
, rys
unek
obu
ràcz
, luê
ne s
k∏on
y, s
∏oƒ,
krà
˝eni
e sz
yjà,
poz
ycja
Den
niso
na.
4. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
ficzn
ych.
Pis
anie
bez
odr
ywan
ia r´
ki z
daƒ
nate
mat
efe
ktyw
nego
por
ozum
iew
ania
si´
. Pod
zia∏
zdaƒ
na
wyr
azy.
åw
icze
nia
inte
rper
sona
lne
„Jak
si´
por
ozum
iew
aç?”
–ko
mun
ikac
ja w
erba
lna.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, a
ktyw
na r
´ka,
ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, k
rà˝e
nie
szyj
à, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
VISP
1. K
wiz
spr
awdz
ajàc
y w
iado
moÊ
ci n
ate
mat
cel
owoÊ
ci w
ykon
ywan
ia o
kreÊ
lone
go r
odza
ju ç
wic
zeƒ
Gim
nast
yki M
ózgu
®z
jed-
nocz
esny
m p
rakt
yczn
ym ic
h w
ykon
ywan
iem
. Aut
okor
ekta
. åw
icze
nie
umie
j´tn
oÊci
pod
ejm
owan
ia d
ecyz
ji.
2. Z
alet
y iw
ady
korz
ysta
nia
zza
sad
dobr
ej o
rgan
izac
ji pr
acy
wdo
mu
iwsz
kole
. Spo
rzàd
zeni
e lis
ty z
alet
iw
ad o
raz
wpi
sani
ew
∏asn
ych
refle
ksji.
„W
jaki
spo
sób
pode
jmuj
´ de
cyzj
e?”
–w
nios
ki z
tygo
dnio
wej
pra
cy. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y zi
emi,
prze
strz
eni,
rów
now
agi,
pozy
cja
Den
niso
na.
3. M
etod
y pr
zysp
iesz
oneg
o uc
zeni
a si
´ ja
ko fo
rma
prez
enta
cji n
iety
pow
ych
umie
j´tn
oÊci
, na
przy
k∏ad
zap
ami´
tyw
anie
wie
luw
yraz
ów,
cyfr
wod
pow
iedn
iej k
olej
noÊc
i, od
czyt
ywan
ie s
umy
ocze
k na
kilk
u ko
stka
ch d
ogr
y, s
porz
àdza
nie
map
y m
yÊli,
pikt
ogra
mów
itp.
Por
ozum
iew
anie
si´
nie
wer
baln
e –
çwic
zeni
a, r
efle
ksje
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
y-ty
wne
, len
iwe
ósem
ki, r
ysun
ek o
burà
cz, s
∏oƒ,
krà
˝eni
e sz
yjà,
poz
ycja
Den
niso
na.
4. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
ficzn
ych.
Pis
anie
bez
odr
ywan
ia r
´ki z
daƒ
–af
irmac
ji na
tem
at s
wob
ody
poro
zum
iew
ania
si´
niew
erba
lneg
o. P
isan
ie z
e s∏
uchu
ze
zwró
ceni
em u
wag
i na
p∏yn
noÊç
ruc
hów
r´k
i. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
le-
nie,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, sow
a, a
ktyw
na r
´ka,
s∏o
ƒ.
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
112
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 112
IG
1. U
trw
alen
ie p
opra
wno
Êci w
ykon
ywan
ia G
imna
styk
i Móz
gu®
(zw
róce
nie
uwag
i na
wyd
∏u˝o
ny o
ddec
h w
fazi
e w
dech
u iw
y-de
chu,
pic
ie w
ody
min
eral
nej o
raz
nado
k∏ad
noÊç
wyk
onan
ia k
a˝de
go r
uchu
). Pi
sow
nia
wyr
azów
z-o
m, -
on. P
rzyp
omni
e-ni
e sp
osob
ów n
aef
ekty
wne
por
ozum
iew
anie
si´
zak
oƒcz
one
grup
owym
spo
rzàd
zeni
em m
apy
myÊ
li.
2. P
rzyp
omni
enie
wsk
azów
ek d
obre
j org
aniz
acji
prac
y w
dom
u iw
szko
le. S
porz
àdze
nie
inst
rukc
ji ko
rzys
tani
a z
tych
zas
ad.
Piso
wni
a w
yraz
ów z
em, e
n. K
aptu
rek
myÊ
licie
la, p
unkt
y zi
emi,
prze
strz
eni,
rów
now
agi,
zgin
anie
sto
py, p
ompo
wan
ie p
i´-
tà. W
izua
lizow
anie
(pr
zym
uzyc
e re
laks
acyj
nej,
wpo
zycj
i Den
niso
na)
prze
czyt
aneg
o pr
zez
nauc
zyci
ela
opis
u sy
tuac
ji pr
a-w
id∏o
weg
o po
rozu
mie
wan
ia s
i´.
3. M
etod
y pr
zysp
iesz
oneg
o uc
zeni
a si
´ za
stos
owan
e do
opra
cow
ania
kon
kret
nego
zad
ania
(np.
tem
atu
zbi
olog
ii). P
raca
wpa
-ra
ch. P
róba
aut
oref
leks
ji is
amoo
ceny
po
zapr
ezen
tow
aniu
zad
ania
. Pis
owni
a fo
rm r
zecz
owni
ków
zak
oƒcz
onyc
h na
-ja, -
ia,
-ea.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne
ró˝n
ego
typu
(na
stoj
àco,
le˝à
co i
sied
zàco
), le
niw
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, p
om-
pow
anie
pi´
tà,
zgin
anie
sto
py,
ko∏y
ska.
Wiz
ualiz
owan
ie (
przy
muz
yce
rela
ksac
yjne
j, w
pozy
cji D
enni
sona
) pr
zecz
ytan
ego
prze
z na
uczy
ciel
a op
isu
sytu
acji
wym
agaj
àcej
zas
toso
wan
ia s
poso
bów
na
redu
kcj´
zby
tnie
go n
api´
cia
emoc
jona
lneg
o. P
rzy-
pom
nien
ie w
iado
moÊ
ci n
ate
mat
„Ja
k ra
dziç
sob
ie z
e st
rese
m?”
.
4. K
szta
∏tow
anie
um
iej´
tnoÊ
ci g
rafic
znyc
h io
rtog
rafic
znyc
h. W
yodr
´bni
anie
ipr
zepi
syw
anie
zte
kstu
wyr
azów
ztr
udno
Êcia
mi
orto
graf
iczn
ymi (
rz, ˝
, ó, u
). O
kreÊ
lani
e za
sad
piso
wni
tych
wyr
azów
. Sam
ooce
na p
opra
wno
Êci ∏
àcze
nia
posz
czeg
ólny
ch li
-te
r w
wyr
azie
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, a
ktyw
na r
´ka,
zgi
nani
e st
opy,
pom
pow
anie
pi´
tà. S
amod
ziel
ne u
k∏ad
a-ni
e iw
ypow
iada
nie
afirm
acji
nate
mat
∏ago
dzen
ia s
ytua
cji s
tres
owej
(np
. Jes
tem
spo
kojn
y io
pano
wan
y. Z
pew
noÊc
ià p
ora-
dz´
sobi
e z
tym
zad
anie
m),
podc
zas
trzy
man
ia p
unkt
ów p
ozyt
ywny
ch).
IIG
1. R
ozm
owa
psyc
holo
gicz
na n
ate
mat
rac
jona
lneg
o m
yÊle
nia
oraz
szu
kani
a ko
nstr
ukty
wne
go r
ozw
iàza
nia
wm
omen
cie
poja
-w
ieni
a si
´ pr
oble
mu.
Wsp
ólne
nap
isan
ie r
ozpr
awki
na
tem
at:
„Pod
j´∏a
m/P
odjà
∏em
w∏a
Êciw
à de
cyzj
´”. D
osko
nale
nie
znaj
o-m
oÊci
zas
ad p
isow
ni w
yraz
ów z
om, o
n, e
m, e
n. S
porz
àdze
nie
gry
orto
graf
iczn
ej u
wzg
l´dn
iajà
cej t
e za
sady
. Ruc
hy n
aprz
e-m
ienn
e ró
˝neg
o ty
pu, l
eniw
e ós
emki
, pun
kty
ziem
i, pr
zest
rzen
i, ró
wno
wag
i, po
zyty
wne
.
2. Z
asad
y do
brej
org
aniz
acji
prac
y w
dom
u iw
szko
le p
rzed
staw
ione
wpo
stac
i obr
azkó
w. P
odpi
syw
anie
obr
azkó
w ró
wno
wa˝
-ni
kam
i zda
ƒ. G
rupo
we
wyk
onan
ie m
apy
myÊ
li z
przy
goto
wan
ego
mat
eria
∏u j´
zyko
weg
o. å
wic
zeni
e pi
sow
ni fo
rm r
zecz
ow-
nikó
w z
akoƒ
czon
ych
na-ja
, -ia
, -ea
. Pun
kty
ziem
i, pr
zest
rzen
i, ak
tyw
na r
´ka,
zgi
nani
e st
opy.
Prz
ypom
nien
ie z
asad
efe
ktyw
-ne
go p
oroz
umie
wan
ia s
i´ w
prac
y gr
upow
ej.
3. M
etod
y pr
zysp
iesz
oneg
o uc
zeni
a si
´ w
nauc
e hi
stor
ii, m
atem
atyk
i, j´
zyka
obc
ego.
Wyb
ór m
etod
do
opra
cow
ania
pod
anyc
hza
daƒ
(15
min
na
wyk
onan
ie p
olec
enia
, prz
ydy
skre
tnej
pom
ocy
nauc
zyci
ela)
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unk-
ty n
am
yÊle
nie,
zie
mi i
prze
strz
eni,
s∏oƒ
, sow
a, p
ozyc
ja D
enni
sona
. „Ja
k po
kona
ç st
res
prze
dw
ykon
anie
m z
adan
ia?”
–pr
zy-
pom
nien
ie in
form
acji.
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
113
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 113
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
114
Klas
aM
iesi
àc
Maj
4. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
gra
ficzn
ych
iort
ogra
ficzn
ych.
Wys
zuki
wan
ie w
diag
ram
ie w
yraz
ów z
rz, ˝
, ó, u
. Prz
epis
ywan
iezn
alez
iony
ch w
yraz
ów b
ez o
dryw
ania
r´k
i. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, pun
kty
ziem
i ipr
zest
rzen
i, po
mpo
wan
iepi
´tà,
krà
˝eni
e sz
yjà.
Odg
ryw
anie
sce
nek
impr
owiz
owan
ych
prze
dsta
wia
jàcy
ch z
acho
wan
ia a
sert
ywne
.
III
G
1. R
ozm
owa
psyc
holo
gicz
na n
ate
mat
spo
sobó
w p
oroz
umie
wan
ia s
i´ z
rów
ieÊn
ikam
i –„Z
mie
rzam
y do
kons
truk
tyw
nych
roz
-w
iàza
ƒ”. W
spól
ne n
apis
anie
roz
praw
ki n
ate
mat
: „R
ozm
owa
zni
elub
ianà
kol
e˝an
kà”.
Utr
wal
enie
zna
jom
oÊci
pis
owni
wy-
razó
w z
om, o
n, e
m, e
n. R
uchy
nap
rzem
ienn
e ró
˝neg
o ty
pu, s
∏oƒ,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, r
ówno
wag
i, ak
tyw
na r
´-ka
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie.
2. R
ozm
owa
psyc
holo
gicz
na n
ate
mat
spo
sobó
w p
oroz
umie
wan
ia s
i´ z
nauc
zyci
elam
i –zm
ierz
amy
doko
nstr
ukty
wny
ch r
oz-
wià
zaƒ.
Pis
emne
dok
oƒcz
enie
myÊ
li: „
Kied
y ro
zmaw
iam
zna
uczy
ciel
em...
”. A
naliz
a za
pisa
nych
myÊ
li. å
wic
zeni
a ut
rwal
ajà-
ce p
isow
ni´
form
rze
czow
nikó
w z
akoƒ
czon
ych
na-ja
, -ia
, -ea
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
s∏o
ƒ, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
,ró
wno
wag
i, ak
tyw
na r
´ka,
ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie.
3. R
ozm
owa
psyc
holo
gicz
na n
ate
mat
spo
sobó
w p
oroz
umie
wan
ia s
i´ z
rodz
icam
i –zm
ierz
amy
doko
nstr
ukty
wny
ch r
ozw
ià-
zaƒ.
Pis
emne
dok
oƒcz
enie
myÊ
li: „
Wro
zmow
ie z
rodz
icem
...”.
Ana
liza
zapi
sany
ch m
yÊli.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, r
ówno
wag
i, ak
tyw
na r
´ka,
ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie.
4. M
etod
y pr
zysp
iesz
oneg
o uc
zeni
a si
´ w
nauc
e ró
˝nyc
h pr
zedm
iotó
w.
Wyb
ór m
etod
do
opra
cow
ania
pod
anyc
h za
daƒ
(15
min
na
wyk
onan
ie p
olec
enia
, prz
ydy
skre
tnej
pom
ocy
nauc
zyci
ela)
. Utr
wal
enie
pis
owni
wyr
azów
zrz
, ˝, ó
, u. R
uchy
nap
rze-
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, z
iem
i ipr
zest
rzen
i, s∏
oƒ, s
owa,
poz
ycja
Den
niso
na. M
etod
y ra
dzen
ia s
obie
ze
stre
sem
–po
wtó
rzen
ie.
Cze
rwie
c
ISP
1. Z
abaw
y or
togr
afic
zne.
Poz
nani
e ko
lejn
ych
trud
nych
wyr
azów
wçw
icze
niu
„s∏o
ƒ”, w
pozy
cji D
enni
sona
, pod
czas
trzy
man
iapu
nktó
w p
ozyt
ywny
ch. U
trw
alen
ie w
szys
tkic
h w
yraz
ów p
ozna
nych
tà m
etod
à. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, pun
k-ty
na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, sow
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
2. S
posó
b na
orto
graf
i´. U
trw
alen
ie p
ozna
nych
wyr
azów
inny
mi m
etod
ami:
poka
zani
e zn
acze
nia
trud
nych
wyr
azów
prz
ez ç
wi-
czen
ia d
ram
owe,
rys
owan
ie s
koja
rzeƒ
dot
yczà
cych
dan
ej t
rudn
oÊci
, ko
rzys
tani
e z
orto
graf
iczn
ych
suw
aków
, za
pisy
wan
iew
yraz
ów d
os∏
owni
czkó
w. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, sow
a, s
∏oƒ,
pom
-po
wan
ie p
i´tà
, zgi
nani
e st
opy,
poz
ycja
Den
niso
na.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 114
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
115
3. P
reze
ntac
ja u
mie
j´tn
oÊci
nab
ytyc
h po
dcza
s za
j´ç
wci
àgu
roku
szk
olne
go (
przy
goto
wan
a pr
zez
uczn
iów
wdo
mu)
. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, odd
ycha
nie
brzu
chem
, zie
wan
ie e
nerg
etyc
zne,
luên
e sk
∏ony
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
-ne
, poz
ycja
Den
niso
na.
4. K
onku
rs p
i´kn
ego
pisa
nia
(ksz
ta∏t
liter
, ich
∏àcz
enie
, est
etyk
a). P
isan
ie p
oÊl
adzi
e, o
dwzo
row
ywan
ie, p
isan
ie z
apo
moc
à ka
l-ki
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, a
ktyw
na r
´ka,
rys
unek
obu
ràcz
.
5. å
wic
zeni
a w
spom
agaj
àce
rozw
ój e
moc
jona
lny
–„W
rzuç
z∏o
Êç d
osp
ecja
lnej
mas
zyny
” (p
atrz
: pod
rozd
z.5.
1. „
Zaj´
cia
wsp
o-m
agaj
àce
rozw
ój e
moc
jona
lny”
). Pu
nkty
poz
ytyw
ne, k
rà˝e
nie
szyj
à, lu
êne
sk∏o
ny, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
6. „
Ja i
moj
a gr
upa”
–çw
icze
nia
inte
grac
yjne
, utr
wal
ajàc
e w
zaje
mne
rel
acje
em
ocjo
naln
o-sp
o∏ec
zne
zgr
upà
rów
ieÊn
iczà
(pe
-da
gogi
k´ z
abaw
y). P
róba
wyp
owie
dzi w
raz
zuz
asad
nien
iem
–„J
ak c
zu∏e
m s
i´ w
grup
ie?”
. Wyk
onan
ie o
braz
ka p
rzed
staw
ia-
jàce
go w
∏asn
e uc
zuci
a. P
odaw
anie
info
rmac
ji zw
rotn
ej r
ówie
Ênik
om i
nauc
zyci
elow
i. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, p
unkt
y na
my-
Êlen
ie, p
ozyt
ywne
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, s∏o
ƒ, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, odd
ycha
nie
brzu
chem
, poz
ycja
Den
niso
na.
IISP
1. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
ort
ogra
ficzn
ych.
Prz
ypom
nien
ie o
prac
owan
ych
wcz
eÊni
ej o
pow
iada
ƒ za
wie
rajà
cych
wyr
azy
ztr
udno
Êcià
ort
ogra
ficzn
à. W
yjaÊ
nien
ie z
asad
ich
piso
wni
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, k
ap-
ture
k m
yÊlic
iela
, sow
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
2. U
trw
alen
ie s
poso
bów
na
skut
eczn
à na
uk´
orto
graf
ii: ç
wic
zeni
e „s
∏oƒ”
, po
zycj
a D
enni
sona
, m
apa
myÊ
li, r
ysow
anie
sko
ja-
rzeƒ
do
wyr
azów
, uk∏
adan
ie o
pow
iada
ƒ na
pods
taw
ie ∏a
ƒcuc
how
ej m
etod
y sk
ojar
zeƒ.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
-ki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, s
owa,
s∏o
ƒ, p
ompo
wan
ie p
i´tà
, zgi
nani
e st
opy,
poz
ycja
Den
niso
na.
3. Z
apre
zent
owan
ie w
∏asn
ych
prac
, b´d
àcyc
h w
ynik
iem
um
iej´
tnoÊ
ci n
abyt
ych
podc
zas
ca∏o
rocz
nej p
racy
na
zaj´
ciac
h. R
uchy
na-
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, z
iew
anie
ene
rget
yczn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, poz
ycja
Den
niso
na.
4. Z
apre
zent
owan
ie w
∏asn
ych
prac
, b´d
àcyc
h w
ynik
iem
sam
odzi
elne
j pra
cy w
dom
u. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, od-
dych
anie
brz
uche
m, z
iew
anie
ene
rget
yczn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, poz
ycja
Den
niso
na.
5. O
cena
w∏a
snej
pra
cy n
apo
dsta
wie
ana
lizy
kart
wys
i∏ku.
Wni
oski
wyn
ikaj
àce
zsa
moo
ceny
. Prz
ypom
nien
ie ç
wic
zeƒ
kine
zjo-
logi
i edu
kacy
jnej
(pr
ecyz
ja r
uchó
w p
rzy
dok∏
adny
m, w
yd∏u
˝ony
m o
ddec
hu).
6. „
Ja i
moj
a gr
upa”
–çw
icze
nia
inte
grac
yjne
(zab
awa
idra
ma)
pod
sum
owuj
àce
spos
ób r
ealiz
acji
regu
∏ fun
kcjo
now
ania
gru
py.
Ruch
y na
prze
mie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, s
∏oƒ,
odd
ycha
nie
brzu
chem
, ene
rget
yczn
e zi
e-w
anie
, poz
ycja
Den
niso
na.
III
SP1.
Utr
wal
enie
spo
sobó
w n
ask
utec
znà
nauk
´ or
togr
afii.
Pre
zent
owan
ie m
etod
à dr
amy
wyr
azów
ztr
udno
Êcià
ort
ogra
ficzn
à. R
u-ch
y na
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, sow
a, s
∏oƒ,
pom
pow
anie
pi´
tà, z
gi-
nani
e st
opy,
poz
ycja
Den
niso
na.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 115
Klas
aM
iesi
àc
Cze
rwie
c
2. S
poso
by n
aci
ekaw
à na
uk´
orto
graf
ii. Z
apam
i´ty
wan
ie i
utrw
alan
ie w
yraz
ów z
trud
noÊc
ià o
rtog
rafic
znà
zapo
moc
à çw
icze
-ni
a „s
∏oƒ”
ora
z ∏a
ƒcuc
how
ej m
etod
y sk
ojar
zeƒ.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, s
owa,
s∏o
ƒ, p
om-
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
3. P
reze
ntac
ja n
abyt
ych
wci
àgu
roku
um
iej´
tnoÊ
ci –
rozw
iàza
nie
prob
lem
u ok
reÊl
oneg
o pr
zez
nauc
zyci
ela.
Ruc
hy n
aprz
emie
n-ne
, len
iwe
ósem
ki, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, z
iew
anie
ene
rget
yczn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, poz
ycja
Den
niso
na.
4. D
osko
nale
nie
logi
czne
go m
yÊle
nia.
Gry
wsk
ojar
zeni
a. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, s
owa,
krà
˝eni
e sz
yjà,
pun
kty
ziem
i, pr
zest
rze-
ni i
rów
now
agi.
5. „
Ja i
moj
a gr
upa.
Cze
go n
aucz
yliÊ
my
si´
odsi
ebie
?” –
twor
zeni
e „c
egie
∏ek”
, kar
tono
wyc
h pr
osto
kàtó
w, n
akt
óryc
h je
st p
rzez
uczn
iów
rys
owan
y lu
b za
pisy
wan
y ic
h w
k∏ad
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, a
ktyw
na r
´ka,
kap
tu-
rek
myÊ
licie
la, s
∏oƒ,
odd
ycha
nie
brzu
chem
, ene
rget
yczn
e zi
ewan
ie, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
6. „
Jak
zorg
aniz
owaç
cie
kaw
e w
akac
je?”
–za
plan
owan
ie z
esta
wu
çwic
zeƒ,
któ
re z
aakc
eptu
je k
a˝dy
ucz
estn
ik g
rupy
. Zan
oto-
wan
ie ty
ch in
form
acji
wpo
stac
i map
y m
yÊli.
Wyk
onan
ie ç
wic
zeƒ
Gim
nast
yki M
ózgu
®po
ddy
ktan
do c
h´tn
ego
uczn
ia.
IVSP
1. U
trw
alen
ie s
poso
bów
na
skut
eczn
à na
uk´
orto
graf
ii. S
kons
truo
wan
ie m
apy
myÊ
li z
pozn
anym
i zas
adam
i ort
ogra
ficzn
ymi.
Prac
a gr
upow
a. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, s
owa,
s∏o
ƒ, p
om-
pow
anie
pi´
tà, z
gina
nie
stop
y, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
2. P
reze
ntac
ja w
∏asn
ych
umie
j´tn
oÊci
prz
edgr
upà.
Odg
ryw
anie
rol
i nau
czyc
iela
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
leni
we
ósem
ki, o
ddy-
chan
ie b
rzuc
hem
, zie
wan
ie e
nerg
etyc
zne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
3. „
Ja i
moj
a gr
upa”
. Zbi
orow
e w
ykon
anie
„ta
Êmy
film
owej
” –
nary
sow
anie
sce
nek
z˝y
cia
grup
y. P
rzek
azan
ie in
form
acji
zwro
t-ny
ch. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, akt
ywna
r´ka
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, s∏o
ƒ, o
ddyc
hani
e br
zuch
em,
ener
gety
czne
zie
wan
ie, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
VSP
1. U
trw
alen
ie s
poso
bów
na
skut
eczn
à na
uk´
orto
graf
ii. P
isan
ie o
pow
iada
nia
wyb
rane
go z
e zb
ioru
wyr
azów
um
iesz
czon
ych
win
dy-
wid
ualn
ych
s∏ow
nicz
kach
. Aut
okor
ekta
iau
topr
ezen
tacj
a. D
ziel
enie
si´
w∏a
snym
i prz
yk∏a
dam
i zac
how
aƒ a
sert
ywny
ch. R
uchy
na-
prze
mie
nne,
leni
we
ósem
ki, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, kap
ture
k m
yÊlic
iela
, akt
ywna
r´ka
, sow
a, s
∏oƒ,
poz
ycja
Den
niso
na.
2. Z
bior
owe
pisa
nie
listu
do
auto
ra p
rogr
amu
tera
peut
yczn
ego.
Zaw
arci
e w
liÊci
e od
pow
iedz
i na
pyta
nie:
„Pr
zyjm
uj´
czy
od-
rzuc
am z
awar
te w
prog
ram
ie m
etod
y?”.
Zap
reze
ntow
anie
wyk
orzy
styw
anyc
h sp
osob
ów n
ast
res.
Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
le-
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
116
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 116
3 . 1 . R O Z K ¸ A D Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J D L A U C Z N I Ó W. . .
117
niw
e ós
emki
, odd
ycha
nie
brzu
chem
, zie
wan
ie e
nerg
etyc
zne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, l
uêne
sk∏
ony,
krà
˝eni
e sz
yjà,
pozy
cja
Den
niso
na.
3. „
Ja i
moj
a gr
upa”
–w
ykon
anie
nag
rani
a na
taÊm
ie m
agne
tofo
now
ej.
Nau
czyc
iel w
roli
dzie
nnik
arza
. U
dzie
lani
e w
ywia
duna
tem
at s
cene
k z
˝yci
a gr
upy.
Uzu
pe∏n
ieni
e te
stu
nied
okoƒ
czon
ych
zdaƒ
pod
sum
owuj
àceg
o pr
ac´
wgr
upie
. Ruc
hy n
aprz
e-m
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, k
aptu
rek
myÊ
licie
la, e
nerg
etyc
zne
ziew
anie
, odd
ycha
nie
brzu
chem
, poz
ycja
Den
niso
na.
VISP
1. U
trw
alan
ie s
poso
bów
na
skut
eczn
à na
uk´
orto
graf
ii. W
ykon
anie
pla
katu
zac
h´ca
jàce
go d
ona
uki o
rtog
rafii
kon
kret
nym
i spo
-so
bam
i. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, l
eniw
e ós
emki
, pu
nkty
na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, ka
ptur
ek m
yÊlic
iela
, ak
tyw
na r
´ka,
sow
a,s∏
oƒ, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
2. In
dyw
idua
lne
pisa
nie
listu
do
auto
ra p
rogr
amu
tera
peut
yczn
ego.
Zaw
arci
e w
liÊci
e od
pow
iedz
i na
pyta
nie:
„Pr
zyjm
uj´
czy
odrz
ucam
zaw
arte
wpr
ogra
mie
met
ody?
”. R
uchy
nap
rzem
ienn
e, le
niw
e ós
emki
, odd
ycha
nie
brzu
chem
, zie
wan
ie e
nerg
e-ty
czne
, pun
kty
nam
yÊle
nie,
poz
ytyw
ne, l
uêne
sk∏
ony,
krà
˝eni
e sz
yjà,
poz
ycja
Den
niso
na.
3. „
Ja i
moj
a gr
upa”
. Sko
nstr
uow
anie
gry
, któ
rej k
olej
ne p
unkt
y b´
dà o
braz
ami z
˝yci
a gr
upy.
Uzu
pe∏n
ieni
e te
stu
nied
okoƒ
czo-
nych
zda
ƒ po
dsum
owuj
àceg
o pr
ac´
wgr
upie
. Ruc
hy n
aprz
emie
nne,
pun
kty
nam
yÊle
nie,
kap
ture
k m
yÊlic
iela
, ene
rget
yczn
ezi
ewan
ie, o
ddyc
hani
e br
zuch
em, p
ozyc
ja D
enni
sona
.
IG
1. U
trw
alan
ie s
poso
bów
na
skut
eczn
à na
uk´
orto
graf
ii. W
ykon
anie
rek
lam
y fir
my
prez
entu
jàce
j naj
leps
ze s
poso
by n
aop
ano-
wan
ie o
rtog
rafii
iau
topr
ezen
tacj
a na
foru
m g
rupy
. Ru
chy
napr
zem
ienn
e, p
unkt
y na
myÊ
leni
e, p
ozyt
ywne
, zg
inan
ie s
topy
,zi
ewan
ie e
nerg
etyc
zne,
wyp
ady.
Wiz
ualiz
owan
ie p
rzy
muz
yce
rela
ksac
yjne
j, w
pozy
cji D
enni
sona
prz
eczy
tane
go p
rzez
na-
uczy
ciel
a op
isu
sytu
acji
wym
agaj
àcej
odp
owie
dzi n
apy
tani
e: „
Jak
si´
zach
owa∏
boh
ater
?”. O
kreÊ
leni
e ce
ch z
acho
wan
ia a
ser-
tyw
nego
.
2. å
wic
zeni
e um
iej´
tnoÊ
ci p
isan
ia r
ó˝ny
ch f
orm
wyp
owie
dzi.
Indy
wid
ualn
e pi
sani
e pr
oÊby
do
auto
ra p
rogr
amu
tera
peut
ycz-
nego
(np
. pro
Êby
ouz
upe∏
nien
ie p
rogr
amu
ww
ybor
ze t
reÊc
i). U
trw
alen
ie z
asad
pis
owni
wyr
azów
zch
, h, à
, ´. R
uchy
na-
prze
mie
nne,
luên
e sk
∏ony
, ene
rget
yzat
or, k
o∏ys
ka. W
izua
lizow
anie
prz
ym
uzyc
e kl
asyc
znej
wpo
zycj
i Den
niso
na c
zyta
nego
prze
z na
uczy
ciel
a fr
agm
entu
lek
tury
. O
dpow
iedê
na
pyta
nie:
„Ja
kà n
ale˝
a∏o
podj
àç d
ecyz
j´?”
. Pr
zypo
mni
enie
inf
orm
acji
nate
mat
pod
ejm
owan
ia d
ecyz
ji.
3. U
dzie
leni
e in
form
acji
zwro
tnyc
h na
tem
at p
racy
wze
spol
e te
rape
utyc
znym
. Ind
ywid
ualn
e uz
upe∏
nien
ie te
stu
nied
okoƒ
czo-
nych
zda
ƒ (n
p. „
Prac
a w
grup
ie...
”; „
Naj
bard
ziej
zap
ami´
ta∏e
m...
” itd
.). P
rzep
is n
aud
ane
wak
acje
. Sam
odzi
elny
wyb
ór i
za-
pisa
nie
çwic
zeƒ
kine
zjol
ogii
eduk
acyj
nej d
ow
ykon
ania
wok
resi
e w
akac
yjny
m.
IIG
1. D
osko
nale
nie
umie
j´tn
oÊci
ort
ogra
ficzn
ych.
Sko
nstr
uow
anie
pom
ocy
dyda
ktyc
znej
do
nauk
i ort
ogra
fii w
ed∏u
g w
∏asn
ych
po-
mys
∏ów
(np
. gra
pla
nszo
wa,
kar
ty d
oPi
otru
sia,
dom
ino,
puz
zle)
. Wyp
isan
ie z
asad
gry
do
stw
orzo
nych
pom
ocy.
Dyk
tand
out
rwal
ajàc
e po
znan
e za
sady
pop
raw
nej p
isow
ni. W
ykon
anie
wsz
ystk
ich
çwic
zeƒ
Gim
nast
yki M
ózgu
®.
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 117
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
118
Klas
aM
iesi
àc
Cze
rwie
c
2. D
osko
nale
nie
znaj
omoÊ
ci w
ykon
ywan
ia ç
wic
zeƒ
Gim
nast
yki M
ózgu
®na
posz
czeg
ólne
um
iej´
tnoÊ
ci:
czyt
anie
g∏o
Êne,
czy
-ta
nie
cich
e ze
zro
zum
ieni
em, u
mie
j´tn
oÊci
mat
emat
yczn
e, g
rafic
zne,
ort
ogra
ficzn
e, o
rgan
izac
yjne
. Gra
ficzn
e pr
zeds
taw
ie-
nie
tego
zad
ania
wed
∏ug
w∏a
sneg
o po
mys
∏u. W
ykon
anie
çw
icze
ƒ zg
odni
e z
podz
ia∏e
m n
apo
szcz
egól
ne u
mie
j´tn
oÊci
.
3. In
form
acje
zw
rotn
e na
tem
at p
racy
iw
spó∏
prac
y w
grup
ie.
Indy
wid
ualn
e uz
upe∏
nien
ie t
estu
nie
doko
ƒczo
nych
zda
ƒ(n
p.„P
raca
wgr
upie
...”;
„N
ajba
rdzi
ej z
apam
i´ta
∏em
...”
itd.).
Prz
epis
na
udan
e w
akac
je. S
amod
ziel
ny w
ybór
iza
pisa
nie
çwi-
czeƒ
Gim
nast
yki M
ózgu
®do
wyk
onan
ia w
okre
sie
wak
acyj
nym
.
III
G
1. K
onku
rs u
mie
j´tn
oÊci
ort
ogra
ficzn
ych.
Wyk
onan
ie te
stu
uwzg
l´dn
iajà
cego
zna
jom
oÊç
zasa
d or
togr
afii
oraz
um
iej´
tnoÊ
ç ic
hpr
akty
czne
go z
asto
sow
ania
. Wyk
onan
ie ç
wic
zeƒ
Gim
nast
yki M
ózgu
®ko
lejn
o, z
godn
ie z
ich
prze
znac
zeni
em (
np. z
esta
wçw
icze
ƒ na
czyt
anie
, tw
órcz
e m
yÊle
nie
itd.).
2. K
onku
rs p
i´kn
ego
pisa
nia.
Wyk
onan
ie p
olec
eƒ s
praw
dzaj
àcyc
h po
ziom
gra
ficzn
y pi
sma.
Wyk
onan
ie w
szys
tkic
h çw
icze
ƒG
imna
styk
i Móz
gu®
stym
uluj
àcyc
h m
otor
yk´
du˝à
, ma∏
à, s
praw
noÊç
man
ualn
à, o
rient
acj´
prz
estr
zenn
à ik
ieru
nkow
à or
azko
ordy
nacj
´ w
zrok
owo-
ruch
owà.
3. In
form
acje
zw
rotn
e na
tem
at p
racy
iw
spó∏
prac
y w
grup
ie. K
ilkuz
dani
owe,
pis
emne
dok
oƒcz
enie
myÊ
li: „
Wie
m, j
akie
mam
mo˝
liwoÊ
ci...
”; „
Mog
´ o
sobi
e po
wie
dzie
ç, ˝
e...”
; „P
odjà
∏em
dec
yzj´
...”
(wyb
ór z
dani
a, z
któr
ym u
czeƒ
si´
uto
˝sam
ia).
XRP-05-tabele 8/4/09 12:19 PM Page 118
3.2. Przyk∏adowy scenariusz zaj´ç terapii pedagogicznej
Temat nr 2 / grupa klas VI / wrzesieƒ
Temat: åwiczenie orientacji kierunkowej i przestrzennej w zadaniach ró˝negotypu, od prostych do skomplikowanych. Ruchy naprzemienne, s∏oƒ, luêne sk∏o-ny. Dyktando graficzne wykonane w okreÊlonym czasie. W∏asne preferencjew uczeniu si´ – badanie za pomocà leniwej ósemki. Integracja grupy – test nie-dokoƒczonych zdaƒ.
Cele. Uczeƒ:v wykonuje z dok∏adnoÊcià çwiczenia Gimnastyki Mózgu®; v ma poczucie orientacji kierunkowej i przestrzennej;v zna swój typ uczenia si´ i wie, jak efektywnie z niego korzystaç;v rozumie korzyÊci pracy w dobrze zintegrowanym zespole terapeutycznym.
Metody:v kinezjologia edukacyjna (Gimnastyka Mózgu®: ruchy naprzemienne, s∏oƒ,
luêne sk∏ony, punkty na myÊlenie, leniwe ósemki, pozycja Dennisona);v przyspieszone uczenie si´ (s∏uchanie muzyki relaksacyjnej podczas rysowania
leniwych ósemek, çwiczenia integracyjne);v trening interpersonalny (test niedokoƒczonych zdaƒ).
Pomoce dydaktyczne:v zabawki „labirynt”;v karty diagramu;v arkusze szarego papieru;v çwiczenie z programu profilaktycznego Jak ˝yç z ludêmi;v Z. Handzel, Dyktanda graficzne (Gdaƒsk 2001);v kredki;v drewniany wa∏eczek z wypustkami.
Przebieg zaj´ç: I etap – wywo∏anie pozytywnej motywacji 1. åwiczenia integrujàce. Uczniowie siedzà w kr´gu na dywanie. Ka˝dy z nich
trzyma w r´kach pod∏u˝ny, drewniany wa∏eczek z wyraênie wyczuwalnymi
119
3 . 2 . P R Z Y K ¸ A D O W Y S C E N A R I U S Z Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J
XRP-06 8/4/09 12:20 PM Page 119
w dotyku wypustkami. Podczas rozmowy dzieci obracajà wa∏eczek w d∏o-niach, stymulujàc w ten sposób receptory mowy znajdujàce si´ w koniusz-kach palców. a) Nauczyciel terapeuta pyta uczniów, jak si´ obecnie czujà. Prosi, aby na-
zwali to uczucie (np.: Jestem smutny, radosny, z∏y...), a nast´pnie okreÊlilijego intensywnoÊç w skali od –50 do +50. Potem ch´tni uczniowie wyja-Êniajà przyczyn´ swojego stanu emocjonalnego.
b) Terapeuta rozdaje karteczki i prosi uczniów o dokoƒczenie rozpocz´tychzdaƒ (np.: W mojej grupie czuj´ si´...; Wspó∏praca w grupie pozwala mi...).
2. Przypomnienie zasad obowiàzujàcych uczestników grupy. (Jest to bardzowa˝ny element, który wyznacza przebieg spotkania, daje poczucie bezpie-czeƒstwa i sprawia, ˝e wszyscy czujà si´ tak samo wa˝ni).
II etap – osiàgni´cie stanu gotowoÊci do pracyGimnastyka Mózgu® – çwiczenia rytmizujàce (picie niegazowanej wody mi-
neralnej ma∏ymi ∏ykami, punkty na myÊlenie, ruchy naprzemienne, pozycjaDennisona).
III etap – wprowadzenie do procesu uczenia si´1. åwiczenia orientacji (ró˝nicowanie stron – prawa, lewa, orientacja w schema-
cie cia∏a, reakcja na s∏uch). Uczniowie wykonujà çwiczenia w parach. Jedno dziecko le˝y na dywanie,na plecach, r´ce k∏adzie wzd∏u˝ cia∏a, nogi z∏àczone. Drugie dziecko delikat-nie dotyka kolejnych koƒczyn. Dotkni´ta r´ka lub noga unoszà si´ lekkow gór´, a potem wracajà na swoje miejsce. Nast´puje zmiana çwiczàcych.Dotykanie odbywa si´ w kolejnoÊci: r´ka lewa, r´ka prawa, noga lewa, nogaprawa, obydwie r´ce równoczeÊnie, obydwie nogi równoczeÊnie, lewa r´kai lewa noga równoczeÊnie, prawa r´ka i prawa noga równoczeÊnie, nast´pnienaprzemiennie – r´ka lewa, noga prawa i odwrotnie. åwiczenie jest powta-rzane w zró˝nicowanej kolejnoÊci, wed∏ug uznania dziecka, które dotyka.W wersji trudniejszej çwiczenie wykonuje si´ z zamkni´tymi oczami.
2. åwiczenie koordynacji wzrokowo-s∏uchowo-ruchowej – Gimnastyka Mó-zgu®: „s∏oƒ”.
3. åwiczenie poczucia równowagi i koordynacji – Gimnastyka Mózgu®: „luênesk∏ony”.
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
120
XRP-06 8/4/09 12:20 PM Page 120
IV etap – ca∏oÊciowe zapoznanie uczniów z materia∏em do pracy1. Motywowanie uczniów. Terapeuta w sposób obrazowy opowiada uczniom
o celowoÊci wykonywania çwiczeƒ na orientacj´ kierunkowà i przestrzennài wymienia umiej´tnoÊci szkolne, które ulegnà poprawie.
2. Podanie kolejnych etapów pracy uczniów na zaj´ciach.
V etap – praca w∏aÊciwa1. åwiczenie orientacji kierunkowej i przestrzennej.
a) Zabawa ruchowa. Uczniowie stojà, majàc obok siebie wolnà przestrzeƒdo wykonywania swobodnych ruchów. Terapeuta podaje polecenia typu:Dotknij prawà r´kà prawego ucha (prawà r´kà lewego ucha, lewà r´kà prawe-go kolana). Spójrz przed siebie, zrób dwa kroki i dotknij lewà nogà pod∏ogi.
b) Uczniowie siadajà przy stolikach. Otrzymujà zabawki „labirynt” – plastiko-we p∏ytki z rowkami labiryntu. Palcem prawej, a potem lewej r´ki wodzàpo rowkach. Poczàtkowo z otwartymi oczami, potem z zamkni´tymi, a na-st´pnie ponownie z zamkni´tymi oczami wed∏ug ustnych poleceƒ tera-peuty, który kieruje ruchem palca, na przyk∏ad: prosto, w prawo itd.
2. Opracowywanie materia∏u ortograficznego – zasady pisowni wyrazów z ó. a) Uczniowie wype∏niajà diagramy wed∏ug poleceƒ terapeuty.
Na przyk∏ad:v W okienku A1 wpisz wyraz kózka,v B2 – mrówka,v C3 – chór,v A1 – wózek,v B2 – Kraków,v C3 – ogórek.Po wype∏nieniu diagramu terapeuta pyta uczniów, jakà prawid∏owoÊç orto-graficznà zauwa˝yli w zapisie. Uczniowie odpowiadajà, ˝e w okienku A1 sàwyrazy z ó wymiennym, w B2 wyrazy koƒczàce si´ na -ówka, -ów, w C3– wyrazy z ó niewymiennym. Terapeuta poleca uczniom samodzielnie dopi-saç dwa wyrazy w ka˝dej kolumnie zgodnie z zasadà ortograficznà.
3 . 2 . P R Z Y K ¸ A D O W Y S C E N A R I U S Z Z A J ¢ å T E R A P I I P E D A G O G I C Z N E J
121
A B C
1
2
3
XRP-06 8/4/09 12:20 PM Page 121
b) Samodzielne wykonanie „dyktanda graficznego”. Zadaniem uczniów jest po-∏àczenie ze sobà wskazanych punktów. Po wykonaniu zadania uczeƒ widzirezultat swojej pracy w postaci rysunku, na przyk∏ad jakiegoÊ przedmiotu.
3. Organizacja nauki w szkole i w domu. Uczniowie otrzymujà arkusz szaregopapieru, na którym narysowane sà dwa du˝e kwadraty. Terapeuta wyjaÊnia,˝e jeden kwadrat to pokój ucznia w domu, a drugi – to pokój terapii w szko-le. Zadaniem uczniów jest zaplanowanie, a nast´pnie naniesienie na te kwa-draty pomys∏ów graficznych. Praca ma byç plastycznà odpowiedzià na pyta-nie: „Jak umieÊciç poszczególne sprz´ty i przedmioty w pokojach, abych´tnie w nich pracowaç?” Po zakoƒczeniu pracy terapeuta pyta wybranychuczniów, gdzie zosta∏y umieszczone dane przedmioty. Uczniowie odpowia-dajà, okreÊlajàc po∏o˝enie (np. „Szafa stoi przy drzwiach, obok okna...”).
VI etap – relaksacjaRysowanie leniwych ósemek przy muzyce relaksacyjnej. Ka˝dy uczeƒ otrzymujekartk´ formatu A4. Siedzàc przy stoliku, umieszcza kartk´ przed sobà. Kredkà ry-suje leniwe ósemki – 15 razy r´kà dominujàcà, potem 15 razy drugà r´kà, a na-st´pnie 15 razy, trzymajàc kredk´ oburàcz. Pami´ta przy tym, aby wodziç wzro-kiem za ruchem r´ki. Po zakoƒczonej pracy wspólnie z terapeutà analizujà kszta∏tósemki. Ósemka stanowi komunikat dla ucznia, który kana∏ ma najbardziej aktyw-ny. Wiedza o tym, czy uczeƒ jest wzrokowcem, s∏uchowcem czy kinestetykiem,jest niezb´dna w procesie nabywania umiej´tnoÊci.
VII etap – podsumowanie pracy i ustalenie celów na przysz∏e zaj´cia1. Podsumowanie opracowanych zagadnieƒ. Terapeuta kolejno omawia ich ce-
lowoÊç, uczniowie s∏uchajà, siedzàc w kr´gu.2. Próba samooceny w∏asnej pracy na zaj´ciach. 3. Zanotowanie punktacji na kartach wysi∏ku (za∏àcznik 8).
3 . T E R A P I A P E D A G O G I C Z N A W P R A K T Y C E S Z KO L N E J
122
A B C D E
1 . . . . .
2 . . . . .
3 . . . . .
4 . . . . .
5 . . . . .
XRP-06 8/4/09 12:20 PM Page 122