ANALIZA STANU BEZPIECZESTWA LOTW I SKOKW SPADOCHRONOWYCH W 2003 R.

I. `WSTP

Niniejsz Analiz opracowano w oparciu o materiay sprawozdawcze dostarczone przez jednostki organizacyjne Lotnictwa Cywilnego, protokoy powypadkowe Pastwowej Komisji Badania Wypadkw Lotniczych oraz meldunki o incydentach lotniczych. Rezultaty analizy przedstawione w formie tabel i wykresw dotycz oglnej liczby wypadkw lotni-czych i incydentw lotniczych, tych jednostek organizacyjnych oraz prywatnych uytkownikw statkw powietrznych (SP), ktrzy takie dane przekazay do ULC. W analizie nie byo moliwe okrelenie wsp-czynnika awaryjnoci (WA) w dziale lotni, paralotni, motolotni i ULM, poniewa uzytkownicy tych SP nie przesyaj danych o nalocie (z wyjtkiem uytkownikw zrzeszonych w Aeroklubie Polskim). Pojcia i definicje Art. 134. 2. 1) - Przez wypadek lotniczy rozumie si zdarzenie zwizane z eksploatacj statku powietrzne-go, ktre zaistniao od chwili, gdy jakakolwiek osoba wesza na jego pokad z zamiarem wykonania lotu, do chwili opuszczenia pokadu statku powietrznego przez wszystkie osoby znajdujce si na nim oraz podczas ktrego jakakolwiek osoba doznaa co najmniej powanych uszkodze ciaa lub statek powietrzny zosta uszkodzony lub nastpio zniszczenie jego konstrukcji albo statek powietrzny zagin i nie zosta odnalezio-ny, a urzdowe jego poszukiwania zostay odwoane lub statek powietrzny znajduje si w miejscu, do ktre-go dostp nie jest moliwy.

3. Wypadkiem lotniczym nie jest zdarzenie, podczas ktrego:

1) uszkodzenia ciaa powstay z przyczyn naturalnych, wywoanych przez poszkodowanego lub in-ne osoby,

2) osoby doznay uszkodze ciaa, jeeli uszkodze tych doznali pasaerowie przebywajcy na po-kadzie bez wanego biletu, ukrywajce si w miejscach, do ktrych zwykle zamknity jest do-stp dla pasaerw i czonkw zaogi, lub przebywajcy w miejscach nieprzeznaczonych dla pa-saerw lub czonkw zaogi,

3) nastpia przerwa w pracy lub uszkodzenie silnika, gdy uszkodzeniu uleg tylko silnik, jego osony lub agregaty wspomagajce lub gdy uszkodzone zostay opaty miga, kocwki skrzy-da, anteny, ogumienie k, urzdzenia hamowania, owiewki lub gdy pokrycie statku powietrz-nego posiada niewielkie wgniecenia albo przebicia oraz inne uszkodzenia statku powietrznego, nie stwarzajce zagroenia dla zdrowia lub ycia.

4. Incydentem lotniczym jest zdarzenie zwizane z eksploatacj statku powietrznego inne ni wypa-dek lotniczy, ktre ma lub mogoby mie niekorzystny wpyw na bezpieczestwo eksploatacji. Po-wanym incydentem lotniczym jest incydent, ktrego okolicznoci wskazuj, e nieomal doszo do wypadku lotniczego.

Wypadek lotniczy jest zjawiskiem losowym. Powstaje wwczas, gdy w odpowiednim stop-niu naronie zagroenie bezpieczestwa lotu (rys. 1), na skutek pojawienia si czynnikw destruk-cyjnie wpywajcych na przebieg lotu. W praktyce lotniczej potencjalne zagroenie pojawienia si czynnikw destrukcyjnych wystpuje cigle i wynika z ograniczonej niezawodnoci, zarwno zao-gi, jak i SP oraz rodowiska, formuowanego jako otoczenie naturalne (np.: ptaki, zjawiska atmos-feryczne, ktrych nie mona przewidzie) i sztuczne (cay system zabezpieczenia lotw).2)

1) Art. 134, ust.2, 3, pkt 1), 2) i 3) i 4 Ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze [Dz. U. nr 130, poz. 1112] 2) A. Milkiewicz Podstawy organizacji i metodyki badania wypadkw lotniczych w lotnictwie cywilnym - wyd. 2 1996 r.

1

ANALIZA STANU BEZPIECZESTWA LOTW I SKOKW SPADOCHRONOWYCH W 2003 R.

WYPADEK LOTNICZY !!! 4 AWARIA 3 USZKODZENIE 2 GRANICA NIEUCHRONNOCI INCYDENT LOTNICZY 1 GRANICA BEZPIECZNEGO LOTU ODCHYLENIE OD NORMY

NA

RA

STA

NIE

Z

AG

RO

EN

IA

Rys. 1

Narastanie niebezpieczestwa Uszkodzenie (U) - pod tym pojciem rozumie si uszkodzenie SP, ktre moe by usunite w drodze naprawy biecej, albo przez wymian uszkodzonego elementu lub zespou SP. Granica nieuchronnoci (GN) to taka granica w acuchu przyczynowo-skutkowym, po przekro-czeniu ktrej musi nastpi wypadek lotniczy. Np.: podjcie decyzji na ldowanie w warunkach braku mo-liwoci wyhamowania samolotu na drodze startowej i nie przejcia na drugie zajcie, utrata skrzyde samolo-tu, wyczenie si silnika uniemoliwiajce lot poziomy, podczas gdy teren nie nadaje si do ldowania.

Incydent lotniczy (I) - z definicji wynika, e zdarzenie to jest cile zwizane z wykonywaniem lotu, mona wic przyj, i jego definicja jest podobna do definicji wypadku lotniczego, a wic: incydent lotniczy jest zdarzeniem lotniczym, ktre powstao w zwizku z uytkowaniem SP w czasie od chwili, gdy choby jedna osoba wesza na pokad SP z zamiarem odbycia lotu, do chwili opuszczenia przez ostatni osob pokadu SP, ktre spowodowao potencjalne zagroenie bezpieczestwa lotu i w ktrym nikt z zaogi lub pasaerw nie odnis obrae, a SP nie uleg uszkodzeniu.

Incydenty lotnicze nie obciaj konta i nie maj ujemnego wpywu na ocen stanu bezpiecze-stwa lotw jednostki organizacyjnej, jak rwnie, nie stanowi podstawy do wycigania konsekwencji w sto-sunku do personelu lotniczego. Wprost przeciwnie, im wicej incydentw lotniczych zostanie w danej jedno-stce wykrytych i przeanalizowanych, tym wiksz mona mie gwarancj, e dziaalno danej jednostki w zakresie zapobiegania wypadkom lotniczym jest prawidowa i przynosi bdzie sukcesy. Zdarzenie lotnicze (ZL) - jest okreleniem oglnym, zwizane jest z uytkowaniem SP przez zao-g i ma miejsce wwczas, gdy wpyno lub mogo wpyn na zagroenie bezpieczestwa lotu, wzgldnie, na zaistnienie wypadku lotniczego. Okrelenie - zdarzenie lotnicze oznacza wszystko co zdarzyo si pod-czas uytkowania statku powietrznego, a wic: odstpstwa od norm, incydenty lotnicze, uszkodzenia sprztu lotniczego oraz wypadki lotnicze. Powany incydent lotniczy (PI) - jest to incydent lotniczy, ktrego okolicznoci zaistnienia wska-zuj, i niemal e nie doszo do wypadku lotniczego (pojcie to zawarte jest w Aneksie 13 ICAO). A wic, rnica midzy wypadkiem lotniczym i powanym incydentem lotniczym zawiera si jedynie w ich skut-kach. Powane incydenty lotnicze powinny by badane w takim samym trybie jak wypadki lotnicze.

Uszkodzenie statku powietrznego na ziemi (Uz) - nie jest wypadkiem lotniczym, jeeli powstao

w wyniku kolizji rodkw naziemnych lub ludzi ze statkiem powietrznym. Czynnik awaryjnoci - dowolne warunki, zjawisko lub okoliczno, ktre mog doprowadzi do wypadku lotniczego.

Zapobieganie wypadkom lotniczym - dziaania polegajce na wykrywaniu, analizowaniu i elimi-

nowaniu lub unikaniu czynnikw awaryjnoci.

2

ANALIZA STANU BEZPIECZESTWA LOTW I SKOKW SPADOCHRONOWYCH W 2003 R.

Badanie wypadku lotniczego (incydentu) - dziaania prowadzone w celu zapobiegania wypadkom lotniczym (incydentom), obejmujce zbieranie informacji, ich analiz, wypracowanie wnioskw, ustalenie rzeczywistej przyczyny (przyczyn) ich zaistnienia oraz opracowanie zalece profilaktycznych w zakresie bezpieczestwa lotw. Badania wypadkw lotniczych (incydentw) nie maj na celu ustalenia czyjejkolwiek winy lub odpowiedzialnoci. Ryzyko - konsekwencja dziaa niepewnych, obliczonych na szczliwy zbieg okolicznoci, traf, mogce przynie zarwno powodzenie, jak i niepowodzenie (zysk lub strat). S to konsekwencje nie bra-nia pod uwag czynnika awaryjnoci.

Wykaz przykadw powanych incydentw lotniczych - Aneks 13 ICAO

- niebezpieczne zblienie, w trakcie ktrego, w celu uniknicia zderzenia lub sytuacji niebezpiecznej, trzeba wykona ma-newr zmiany kierunku (unik) lub, kiedy celowe jest podjcie dziaa w celu zmiany kierunku;

- sytuacja, w ktrej ledwie udao si unikn zderzenia sprawnego statku powietrznego z ziemi; - przerwane starty z zamknitej lub zajtej DS; - starty z zamknitej lub zajtej DS w minimalnej odlegoci od przeszkody (przeszkd); - ldowanie lub prba ldowania na zamknitej lub zajtej DS; - wyrana niezdolno osignicia wymaganych parametrw podczas rozbiegu, podczas startu lub na pocztkowym odcinku

naboru wysokoci; - poary i przypadki pojawienia si dymu w kabinie pasaerskiej, przedziaach bagaowych lub poary silnika, w tym poa-

ry stumione przy pomocy substancji ganiczych; - sytuacje, w ktrych czonkowie zaogi zostali zmuszeni do awaryjnego uycia instalacji tlenowej; - przypadki zniszcze konstrukcji statku powietrznego lub uszkodze silnika, ktrych nie mona zakwalifikowa do wypad-

kw lotniczych; - niejednokrotna odmowa pracy jednego lub kilku systemw pokadowych, majcych zasadnicze znaczenie dla eksploatacji

statku powietrznego; - przypadki utraty zdolnoci do wykonywania czynnoci przez czonkw zaogi statku powietrznego; - ilo (pozostao) paliwa wymagajca od pilota zgoszenia o zaistnieniu sytuacji awaryjnej; - przesanki wypadkw lotniczych podczas startu lub ldowania, takie jak np. niedolot lub wytoczenie si poza granice DS; - odmowa pracy systemw, wejcie w stref niebezpiecznych zjawisk meteorologicznych, przekroczenia ustalonych ogra-

nicze lub inne sytuacje, ktre mog spowodowa utrudnienia w pilotowaniu statku powietrznego; - odmowa pracy wicej ni jednego systemu w ukadach rezerwowych, ktre s niezbdne do kierowania statkiem powietrz-

nym.

Powyszy wykaz nie jest wyczerpujcy i suy ma jedynie do zilustrowania okrelenia powany incydent lotniczy.

3

ANALIZA STANU BEZPIECZESTWA LOTW I SKOKW SPADOCHRONOWYCH W 2003 R.

Wskanik awaryjnoci (WA): jest to stosunek iloczynu liczby wypadkw lotniczych i liczby 100 000 do nalotu oglnego (liczby skokw spadochronowych), sluy do okrelania stanu bezpieczestwa lotw w badaniach statystycznych i porwnawczych, a obliczany jest ze wzoru:

WA = (w x 100 000) : N

WA - wskanik awaryjnoci; w - liczba wypadkw; N - nalot oglny (liczba skokw).

Uwagi oglne Dla poszczeglnych oraz zbiorowych uytkownikw statkw powietrznych stosuje si (w tek-cie, w tabelach i na wykresach) nastpujce skrty:

LK - Lotnictwo Komunikacyjne; AP - Aeroklub Polski; OKL - Orodek Ksztacenia Lotniczego w Rzeszowie; LS - Lotnictwo Sanitarne; LR - Lotnictwo resortowe - podlege rnym resortom (pastwowe); LP - Lotnictwo prywatne.

Niniejsze opracowanie suy do:

o analizy statystycznej przyczyn wypadkw lotniczych zaistniaych w 2003 r.; o porwnania aktualnego stanu bezpieczestwa lotw i skokw spadochronowych ze stanem

z roku ubiegego (2003) i rednim stanem z lat od 1994 do 2003; o analizy i oceny skutecznoci dziaalnoci profilaktycznej prowadzonej przez jednostki organi-

zacyjne lotnictwa cywilnego RP na rzecz zapobiegania wypadkom lotniczym; o okrelenia kierunkw zagroe bezpieczestwa w lotnictwie cywilnym RP; o sprecyzowania wnioskw majcych na celu podwyszenie poziomu bezpieczestwa w trak-

cie realizacji zada lotniczych przez lotnictwo cywilne RP w 2004 r. i w latach nastpnych.

4

ANALIZA STANU BEZPIECZESTWA LOTW I SKOKW SPADOCHRONOWYCH W 2003 R.

II. INFORMACJE OGLNE W 2003 roku wydarzyo si w lotnictwie cywilnym RP ogem 90 wypadkw lotniczych, w tym 18 wypadkw lotniczych na lotniach, paralotniach, motolotniach. W wypadkach tych ponioso mier ogem 17 osb, a 36 osb doznao powanych obrae ciaa, w tym na lotniach, paralotniach, motolotniach mier ponioso 7 osb, a 12 osb doznalo powanych obrae ciaa. Zniszczeniu ulego 8 statkw powietrz-nych, 13 statkw powietrznych zostao powanie uszkodzonych, a 49 statkw powietrznych lekko. Og-em w lotnictwie cywilnym zrejestrowano 922 incydenty lotnicze.

W biecym roku po raz pierwszy Wydzia Bezpieczestwa Lotw notowa wypadki lotnicze na lotniach, paralotniach, motolotniach. W niniejszej analizie ten dzia lotnictwa cywilnego potraktowano jed-nak oddzielnie. Przyczyni si do tego brak penych danych o nalocie osignitym na tych statkach powietrz-nych w lotnictwie prywatnym. Jedynie Aeroklub Polski, w ktrym nie zanotowano wypadkw lotniczych na tych statkach powietrznych, poda dane o nalocie. Powysze nie pozwolio jednak na poprawne okrelenie wspczynnika awaryjnoci (WA) dla caego lotnictwa cywilnego.

W porwnaniu z rokiem 2002, w roku 2003 (nie uwzgldniajc lotni, paralotni, motolotni) poziom bezpieczestwa lotw znacznie si obniy. Odzwierciedleniem powyszego jest wzrost wskanika awaryj-noci (WA) lotnictwa cywilnego w 2003 r. (WA2002 8,8; WA2003 23,6). Zwikszya si te oglna liczba wypadkw lotniczych (z 26 w 2002 r. do 72 w 2003 r.). Zmniejszya si natomiast liczba wypadkw lotni-czych ze skutkiem miertelnym (z 12 w 2002 r. do 4 w 2003 r.). Nalot oglny lotnictwa cywilnego wzrs o 1,4 % (z 294 372 godz. w 2002 r. do 304 568 godz. w 2003 r.).

Na taki obraz stanu bezpieczestwa lotw w lotnictwie cywilnym, zoy si take wzrost liczby przesanych do GILC sprawozda z wykonania zada lotniczych w 2003 r. (Formularz C-4). Dla przykadu: w roku 2003 otrzymalimy 127 sprawozdania za 2002 r., natomiast w roku biecym (niektre z duym opnieniem) 142 sprawozdania. Nie obyo si jednak bez upomnie. Mimo tego, mamy podstaw twier-dzi, e liczba otrzymanych sprawozda i tak nie odzwierciedla rzeczywistej liczby uytkownikw statkw powietrznych. Pragniemy wic przypomnie wszystkim uytkownikom, e zoenie takiego sprawozdania w terminie do 31 stycznia danego roku za ubiegy rok kalendarzowy jest obowizkowe*). Ponadto, dla wy-gody uytkownikw statkw powietrznych, formularz sprawozdania z wykonania zada lotniczych (C-4) publikowany jest na stronie internetowej ULC Bezpieczestwo.

Z analizy danych zawartych w tabeli 1 wynika, e w 2003 r.(w stosunku do danych z roku 2002) liczba wypadkw na samolotach znacznie wzrosa (z 8 do 26). W wypadkach tych 7 osb ponioso mier a 6 osb doznao powanych obrae ciaa. Na samolotach wzrs rwnie wskanik awaryjnoci (z 4,2 do 12,7). Pogorszy si take stan bezpieczestwa w szybownictwie, w ktrym liczba wypadkw wzrosa z 7 do 26, a wskanik awaryjnoci wzrs z 4,8 do 15,6. W wypadkach na szybowcach ycie straciy 2 osoby, a 3 doznay powanych obrae ciaa. W lotnictwie migowcowym take wzrosa liczba wypadkw z 3 do 4 (bez ofiar miertelnych i rannych) i wzrs wskanik awaryjnoci z 20,2 do 32,5. W spadochroniarstwie tak-e zwikszya si liczba wypadkw - z 8 do 16, w ktrych mier poniosa 1 osoba, a 15 osb doznao po-wanych obrae ciaa. Wskanik awaryjnoci w spadochroniarstwie wzrs z 18,3 do 49,8, do czego przy-czynia si rwnie duo mniejsza, ni w roku poprzednim, oglna liczba wykonanych skokw spadochro-nowych.

Analiza tabeli 2 oraz wykresu 2, dotyczcych gwnych uytkownikw (lub ich grup) statkw po-wietrznych, pokazuje, e w najwyszym stopniu, w porwnaniu z rokiem 2002, w 2003 roku wzrosa liczba wypadkw lotniczych w lotnictwie prywatnym (z 1 do 15), co przy wyranie mniejszym nalocie oglnym spowodowao powany wzrost wskanika awaryjnoci (WA2002 3,7; WA2003 75,2),. Znacznie wzrosa liczba wypadkw w Aeroklubie Polskim (z 19 do 53), co nawet przy zwikszonym nalocie oglnym spowo-dowao znaczny wzrost wskanika awaryjnoci (WA2002 15,8; WA2003 43,3). Poprawia si natomiast sytuacja w lotnictwie resortowym, w ktrym liczba wypadkw zmniejszya si z 4 do 2, w zwizku z czym, przy obnionym nalocie oglnym, wskanik awaryjnoci rwnie wyranie si obniy (WA2002 22,1; WA2003 14,4). Dwa wypadki wydarzyy si na migowcach Lotnictwa Sanitarnego ( w roku 2002 1), a wskanik awaryjnoci, mimo wikszego nalotu, wzrs do wartoci 35,9 (w roku 2002 18,5). Linie Lot-nicze oraz Orodek Ksztacenia Lotniczego zakoczyy rok 2003 bez wypadkw lotniczych. *) Podstawa Organizacja i zasady dziaanie organw bezpieczestwa lotniczego lotnictwa cywilnego. Wydanie MK DGLC 1987 r.

5

ANALIZA STANU BEZPIECZESTWA LOTW I SKOKW SPADOCHRONOWYCH W 2003 R.

Wypadki lotnicze w 2003 r. - wg rodzajw statkw powietrznych (stan na 31.12 2003 r.)

samoloty - 26 wypadkw - 7 ofiar miertelnych; 5 osb powanie rannych; migowce - 4 wypadki - bez ofiar miertelnych i rannych; szybowce - 23 wypadki - 2 ofiary miertelne; 2 osoby powanie ranne; motoszybowce - 3 wypadki - bez ofiar; 1 osoba powanie ranna; spadochrony - 16 wypadkw - 1 ofiara miertelna; 15 osb powanie rannych; lotnie - bez wypadkw motolotnie - 6 wypadkw - 5 ofiar miertelnych; 4 osoby powanie ranne; paralotnie - 10 wypadkw - bez ofiar miertelnych; 9 osb powanie rannych; paralotnie z nap. - 2 wypadki - 2 ofiary miertelne; RAZEM 90 wypadkw 17 ofiar miertelnych; 36 osb powanie rannych

Wypadki lotnicze w 2003 r. gwni uytkownicy statkw powietrznych

Linie lotnicze - bez wypadkw Aeroklub Polski, w tym:

- 53 wypadki - 4 ofiary miertelne; 18 osb powanie rannych;

a) samoloty b) szybowce c) motoszybowce d) spadochrony e) lotnie f) motolotnie g) paralotnie h) paralotnie z nap.

- 14 wypadkw - 22 wypadki - 2 wypadki - 15 wypadkw - bez wypadkw - bez wypadkw - bez wypadkw - bez wypadkw

- 2 ofiary miertelne; 1 osoba powanie ranna; - 2 ofiary miertelne; 2 osoby powanie ranne; - bez ofiar i rannych - bez ofiar miertelnych; 15 osb powanie rannych;

Lotnictwo oglnego przeznaczenia, w tym:

a) samoloty b) migowce c) szybowce d) motoszybowce e) spadochrony f) lotnie g) motolotnie h) paralotnie i) paralotnie z

nap.

- 33 wypadki - 11 wypadkw - 1 wypadek - 1 wypadek - 1 wypadek - 1 wypadek - bez wypadkw - 6 wypadkw - 10 wypadkw - 2 wypadki

- 12 ofiar miertelnych; 17 osb powanie rannych; - 4 ofiary miertelne; 3 osoby powanie ranne; - bez ofiar i rannych; - bez ofiar i rannych; - bez ofiar miertelnych, 1 osoba powanie ranna; - 1 ofiara miertelna; - 5 ofiar miertelnych; 4 osoby powanie ranne; - bez ofiar miertelnych; 9 osb powanie rannych; - 2 ofiary miertelne.

Lotnictwo sanitarne - migowce:

- 2 wypadki

- bez ofiar i rannych.

ZUA - samoloty;

- 1 wypadek

- 1 ofiara miertelna; 1 osoba powanie ranna.

PZL widnik - migowce;

- 1 wypadek

- bez ofiar i rannych.

Zagraniczne SP **) - samoloty; - migowce;

- 2 wypadki - 1 wypadek

- bez ofiar i rannych - 2 ofiary miertelne

**) wypadki zagranicznych SP zostay wyczone ze statystyki bezpieczestwa lotw polskich SP

6

ANALIZA STANU BEZPIECZESTWA LOTW I SKOKW SPADOCHRONOWYCH W 2003 R.

Nadal niepokojce jest do powszechne niedocenianie potrzeby stosowania racjonalnej profilaktyki

bezpieczestwa lotw. Jeeli kto opiera profilaktyk wycznie na wnioskach z ju zaistniaych wypadkw lotniczych, to czyni duy i zasadniczy bd. Jest to dziaanie po fakcie, czyli spnione. Podstaw profilakty-ki bepieczestwa lotw jest bowiem szukanie rde zagroe, ktre mog w odpowiednich warunkach sta si przyczyn wypadku lotniczego. rda zagroe bezpieczestwa lotw mog znajdowa si - mona powiedzie - wszdzie, a wic, w technice lotniczej (niewaciwa obsuga, wady konstrukcyjne i tp.), w czowieku (ze przygotowanie do lotw, zmczenie, lekkomylno, przerost ambicji nad umiejtnociami i tp.), w otaczajcym nas rodowisku (pogoda, infrastruktura lotnisk, przeszkody naziemne, ptaki itp.).

Istotn spraw w profilaktyce bezpieczestwa lotw jest wykrywanie (wyszukiwanie) i reje-

strowanie incydentw lotniczych oraz czynnikw awaryjnoci, wnikliwe ich badanie, okrelanie okolicz-noci i przyczyn zaistnienia, opracowywanie wnioskw majcych na celu ich identyfikowanie i eli-minowanie, a przez to, zapobieganie wypadkom lotniczym (definicja incydentu lotniczego w poprzednim rozdziale). Pocieszajcy jest fakt oglnej liczby zgoszonych incydentw lotniczych w lotnictwie cywilnym za 2003 r. - wykrytych i miejmy nadziej, solidnie zbadanych (tabela 3 i wykres 7). Pocieszajcy jest rw-nie fakt, e od dwch lat liczba ta znowu zaczyna si zwiksza (2001 r. 823 incydenty, i 2002 r. 707 incydentw; 2003 r. 922 incydenty), co powoduje, i przy rosncym z roku na rok nalocie oglnym lotnic-twa cywilnego, stosunek liczby wypadkw do liczby incydentw poprawia si. Lecz z drugiej strony, w lad za zgoszeniami incydentw nie id formularze z wynikami bada tych incydentw. Uniemoliwia nam to prowadzenie analiz i powiadamianie rodowiska lotniczego o kierunkach zagroe bezpieczestwa lotw. Mona jednak wnioskowa, e dbao o bezpieczestwo lotw w lotnictwie cywilnym nabiera coraz wik-szego znaczenia.

Najlepiej ten problem rozumiany i realizowany jest w lotnictwie resortowym (453 zarejestrowane

incydenty) i w Liniach Lotniczych (235 zarejestrowanych incydentw). Coraz wicej uwag powica si badaniom i okrelaniu przyczyn zaistnienia incydentw lotniczych w Lotnictwie Sanitarnym (2 wypadki i 107 zarejestrowanych incydentw). Aeroklub Polski wykazuje corocznie spor liczb (niestety, naszym zda-niem w 2003 r. zbyt ma - 101 incydentw), przez co stosunek liczby wykrytych incydentw do liczby za-istniaych wypadkw lotniczych ksztatuje si niezbyt korzystnie. W lotnictwie prywatnym zarejestrowano zaledwie 16 incydentw i 15 wypadkw lotniczych stosunek jw. Wniosek z tego jest jeden: niektre jed-nostki organizacyjne lotnictwa cywilnego, lekcewace problem badania incydentw lotniczych, czekaj na powane wypadki lotnicze.

Z dowiadcze innych pastw wynika e poziom bezpieczestwa lotw w danym pastwie mona

oceni jako dobry wwczas, gdy wskanik awaryjnoci nie przekracza wartoci 6, a stosunek liczby zbada-nych incydentw lotniczych do zaistniaych wypadkw zawiera si w przedziale od 1 : 10 do 1 : 100. Jak to przedstawiao si w polskim lotnictwie cywilnym w 2003 r., przedstawia ponisza tabela ):

JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA

NALOT OGLNY

LICZBA WYPADKW

LICZBA INCYDENTW

STOSUNEK Li / Lw

Aeroklub Polski 122515 53 101 1 : 1,9 Lotnictwo Komunikacyjne 138327 0 235 0 Lotnictwo Sanitarne 5574 2 107 1 : 53,5 OKL Rzeszw 4325 0 10 0 Lotnictwo resortowe 13879 2 453 1 : 226,5 Lotnictwo prywatne 26696 15 16 1,07

Lotnictwo Cywilne - ogem 304568 72 922 1 : 12,8

) W tabeli nie uwzgldniono wypadkw na lotniach, paralotniach i motolotniach brak wiarygodnych danych o nalocie i liczbie incydentw

7

ANALIZA STANU BEZPIECZESTWA LOTW I SKOKW SPADOCHRONOWYCH W 2003 R.

Urzd Lotnictwa Cywilnego, majc na uwadze niesienie pomocy producentom, uytkownikom, konsultantom ds. bezpieczestwa lotw oraz personelowi lotniczemu w zrozumieniu idei i znaczenia racjo-nalnego prowadzenia dziaalnoci profilaktycznej na rzecz zapobiegania wypadkom lotniczym, wyda, w przekadzie na jzyk polski podrcznik ICAO pt. Zapobieganie wypadkom lotniczym (Doc 9422-AN/923), wydanie pierwsze z 1984 r. Podrcznik ten zosta wprowadzony do uytku w lotnictwie cywilnym RP Poleceniem Subowym Nr 4 Gwnego Inspektora Lotnictwa Cywilnego z dnia 3 marca 2000 r. Wik-szo egzemplarzy zostaa ju przekazana, zgodnie z rozdzielnikiem, j.o. lotnictwa cywilnego. Pozostao jeszcze kilkanacie egzemplarzy, ktre moemy przekaza nieodpatnie tym, ktrzy jeszcze go nie maj. W przypadku wikszego zapotrzebowania jestemy w stanie w krtkim czasie je zaspokoi..

8

ANALIZA STANU BEZPIECZESTWA LOTW I SKOKW SPADOCHRONOWYCH W 2003 R.

III. ZALECENIA PROFILAKTYCZNE

PREZESA URZDU LOTNICTWA CYWILNEGO NA 2004 ROK W celu podniesienia poziomu bezpieczestwa lotw w Lotnictwie Cywilnym RP w 2004 roku, na podstawie wnioskw z analizy zdarze lotniczych zaistniaych w 2003 r. oraz w latach ubiegych, kierowni-cy jednostek organizacyjnych lotnictwa, jako odpowiedzialni za zarzdzanie bezpieczestwem lotw w swoich jednostkach, powinni w peni i systematycznie realizowa nw. zalecenia:

1. Aktywizowa dziaalno podlegych komrek i konsultantw ds. bezpieczestwa lotw oraz nadzo-rowa w trybie cigym ich dziaalno. Wikszy nacisk ka na ujawnianie incydentw lotniczych i czynnikw awaryjnoci, ktrych dokadna analiza pozwoli na okrelenie i wyeliminowanie przy-czyny (przyczyn) ich zaistnienia, a tym samym, zmniejszy ryzyko wypadkw lotniczych.

2. Dokadnie realizowa zalecenia profilaktyczne Prezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego i Pastwowej Komisji Badania Wypadkw Lotniczych, formuowanych na podstawie analizy przyczyn oraz oko-licznoci wypadkw i incydentw lotniczych. Prowadzi rejestr tych zalece.

3. Zaostrzy kryteria doboru i selekcji kandydatw na instruktorw lotniczych. Dobr ten opiera na dogbnej analizie predyspozycji intelektualnych, psychicznych i fizycznych kandydata do penienia tak wanej i odpowiedzialnej funkcji. W trakcie szkolenia instruktorskiego nadzorowa postpy oraz dyscyplin szkoleniow kandydata. Ksztatoa umiejtnoci przekazywania wiedzy i nauczania tech-niki pilotowania, a w tym, poprawiania bdw pilotaowych oraz postpowania w szczeglnych przypadkach lotu. Po uzyskaniu uprawnie, ocenia wyniki pracy instruktorskiej i okresowo podda-wa szkoleniom metodycznym w teorii i praktyce.

4. W sporcie spadochronowym podnie na wyszy poziom szkolenie kandydatw na skoczkw. Biorc pod uwag postp techniczny w spadochroniarstwie i coraz nowoczeniejszy sprzt spado-chronowy, szkoli instruktorw oraz dostosowa metodyk szkolenia skoczkw do nowych wymo-gw w tym zakresie. Zalecam rwnie stosowanie awaryjnych urzdze do automatycznego otwie-rania spadochronw zapasowych.

5. W sporcie lotniowym, paralotniowym, motolotniowym i na ULM podnie na wyszy poziom ja-ko szkolenia kandydatw na pilotw. Do lotw w trudniejszych warunkach atmosferycznych do-puszcza tylko tych kandydatw, ktrzy doskonale opanowali wiedz nt. postpowania w szczegl-nych sytuacjach lotu. W trakcie szkolenia, oprcz przedmiotw specjalistycznych, uczy i wymaga znajomoci prawa oraz przepisw lotniczych i wynikajcych z nich obowizkw.

6. Zapewni odpowiednie warunki i wymaga od personelu lotniczego:

a) utrzymywania wysokiego poziomu wiedzy i umiejtnoci praktycznych; b) doskonaej znajomoci zasad uytkowania i obsugi sprztu lotniczego; c) znajomoci i cisego stosowania si do prawa i przepisw lotniczych; d) bezwzgldnego przestrzegania dyscypliny lotniczej i szkoleniowej; e) dokadnoci w przygotowywaniu si do wykonywania planowanych zada; f) utrzymywania nawykw lotniczych w cigoci oraz przestrzegania terminw KWT i KTP; g) utrzymywania sprawnoci psychofizycznej.

7. Dokadnie prowadzi dokumentacj dziaalnoci lotniczej (w tym szkoleniowej) j.o. lotnictwa i sto-sowa si do ustalonych przez Prezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego terminw skadania sprawoz-da z wykonania zada lotniczych (Formularz C-4), tj. do 31 stycznia kadego roku, za ubiegy rok kalendarzowy.

9

ANALIZA STANU BEZPIECZESTWA LOTW I SKOKW SPADOCHRONOWYCH W 2003 R.

Strona celowo pusta

10

WYPADEK LOTNICZY !!!AWARIAUSZKODZENIEGRANICA BEZPIECZNEGO LOTUODCHYLENIE OD NORMYWykaz przykadw powanych incydentw lotniczych - Ane

II. INFORMACJE OGLNERAZEM

Lotnictwo oglnegoZUAIII. ZALECENIA PROFILAKTYCZNEPREZESA URZDU LOTNICTWA CYWILNEGO NA 2004 ROK