Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Andrzej Zbigniew Leszczyński

Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi 313[05].Z1.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006


1

Recenzenci: mgr inż. Wanda Brześcińska mgr inż. Andrzej Polak Opracowanie redakcyjne: mgr Andrzej Zbigniew Leszczyński Konsultacja: dr inż. Krzysztof Symela Korekta: Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[05].ZI.04 „Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu fotograf. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006


2

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7

4.1. Wykonywanie zdjęć aparatem fotograficznym na materiale negatywowym i diapozytywowym 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 9 4.1.3. Ćwiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postępów 11

4.2. Wykonywanie zdjęć cyfrowym aparatem fotograficznym 13 4.2.1. Materiał nauczania 13 4.2.2. Pytania sprawdzające 13 4.2.3. Ćwiczenia 13 4.2.4. Sprawdzian postępów 17

4.3. Obróbka chemiczna materiałów negatywowych czarno-białych 18 4.3.1. Materiał nauczania 18 4.3.2. Pytania sprawdzające 18 4.3.3. Ćwiczenia 18 4.3.4. Sprawdzian postępów 20

4.4. Obróbka chemiczna barwnych materiałów negatywowych i diapozytywowych 22 4.4.1. Materiał nauczania 22 4.4.2. Pytania sprawdzające 23 4.4.3. Ćwiczenia 23 4.4.4. Sprawdzian postępów 24

4.5. Wykonywanie powiększeń pozytywowych czarno-białych 25 4.5.1. Materiał nauczania 25 4.5.2. Pytania sprawdzające 26 4.5.3. Ćwiczenia 26 4.5.4. Sprawdzian postępów 28

4.6. Wykonywanie barwnych powiększeń pozytywowych 29 4.6.1. Materiał nauczania 29 4.6.2. Pytania sprawdzające 31 4.6.3. Ćwiczenia 31 4.6.4. Sprawdzian postępów 33

4.7. Wykonywanie wydruków z plików graficznych 34 4.7.1. Materiał nauczania 34 4.7.2. Pytania sprawdzające 35 4.7.3. Ćwiczenia 35 4.7.4. Sprawdzian postępów 36

5. Sprawdzian osiągnięć 37 6. Literatura 43


3

1. WPROWADZENIE

Jesteś w posiadaniu „Poradnia dla ucznia”, który będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i podstawowych umiejętności dotyczących wykonywania prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi. Poznasz zasady wykonywania zdjęć aparatem fotograficznym na materiale negatywowym i pozytywowym, oraz zasady wykonywania zdjęć cyfrowym aparatem fotograficznym. Poznasz także podstawowe zasady obróbki chemicznej materiałów negatywowych czarno-białych oraz barwnych materiałów negatywowych i diapozytywowych, zasady wykonywania czarno-białych i barwnych powiększeń pozytywowych oraz wydruków z plików graficznych.

Zapoznaj się dokładnie z treścią rozdziału Wprowadzenie, ponieważ umożliwi Ci to skuteczne korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w nauce, w ramach jednostki modułowej „Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi” dla zawodu Fotograf 313[05] (patrz pozycja 10 w załączonej tabeli).

Zawód: Fotograf 313[05] Lp. Kod Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu 1. 313[05].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 2. 313[05].O1.02 Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań

zawodowych 3. 313[05].O1.03 Posługiwanie się terminologią zawodową 4. 313[05].O1.04 Rozróżnianie materiałów fotograficznych 5. 313[05].O1.05 Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych 6. 313[05].O1.06 Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych 7. 313[05].Z1.01 Organizowanie stanowiska pracy 8. 313[05].Z1.02 Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych 9. 313[05].Z1.03 Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów

fotograficznych 10. 313[05].Z1.04 Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi

i technikami cyfrowymi 11. 313[05].Z1.05 Wykonywanie zdjęć portretowych 12. 313[05].Z1.06 Wykonywanie zdjęć plenerowych 13. 313[05].Z1.07 Wykonywanie zdjęć architektonicznych 14. 313[05].Z1.08 Wykonywanie zdjęć reportażowych 15. 313[05].Z1.09 Wykonywanie zdjęć reklamowych 16. 313[05].Z1.10 Wykonywanie zdjęć technicznych

Poradnik składa się z pięciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia, Materiał nauczania, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.

W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które powinieneś posiadać przed przystąpieniem do realizacji niniejszej jednostki modułowej. Jeśli po analizie uznasz, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez Ciebie opanowane, wówczas powinieneś ponownie przestudiować materiał nauczania zawarty w poradnikach z poprzednich jednostek modułowych. W dotarciu do właściwego poradnika pomoże Ci załączona powyżej lista jednostek modułowych, która obejmuje swym zakresem cały program nauczania dla zawodu. W przypadku trudności skonsultuj się z nauczycielem w celu trafnego wyboru poradnika.


4

W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności jakie będziesz posiadał po zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie, czy rzeczywiście takie umiejętności opanowałeś, pomogą Ci załączone w poradniku sprawdziany postępów oraz sprawdzian osiągnięć.

Materiał nauczania jest podstawowym składnikiem poradnika i zawiera kompendium informacji, które powinieneś starannie przyswoić, aby przystąpić do wykonania zaplanowanych ćwiczeń oraz zaliczenia sprawdzianu osiągnięć. Przykład takiego sprawdzianu jest zawarty na końcu poradnika. Ponadto materiał nauczania zawiera Pytania sprawdzające stan Twojej wiedzy, która jest wymagana do realizacji danego ćwiczenia. Każde z Ćwiczeń zawartych w poradniku opisane jest w formie polecenia co należy wykonać. Natomiast uszczegółowieniem tego polecenia jest lista działań (czynności) określająca Sposób wykonania ćwiczenia. Ćwiczenia będziesz realizował indywidualnie lub pracując w zespole z innymi uczniami.

Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest również Lista wyposażenia stanowiska pracy. Lista ta umożliwia sprawdzenie czy stanowisko ćwiczeniowe jest wyposażone w środki dydaktyczne niezbędne do prawidłowego wykonania ćwiczenia. W celu dokonania samooceny, (określenia jaki jest efekt nabycia wiedzy i umiejętności z danego zakresu materiału nauczania) możesz posłużyć się narzędziem, które nazywa się Sprawdzian postępów. Jest to lista kontrolna, którą powinieneś wypełnić odpowiadając na pytanie „tak” lub „nie”, co jest równoznaczne z oceną, że potrafisz wykonać daną czynność lub jeszcze jej nie potrafisz. W tym drugim przypadku powinieneś powtórzyć trening wykonując ponownie odpowiednie ćwiczenie. Zasadne jest również to, abyś wówczas jeszcze raz przestudiował zakres materiału nauczania potrzebny do realizacji tych ćwiczeń. Pomoże Ci w tym Twój nauczyciel, do którego powinieneś zwracać się z pytaniami i wątpliwościami.

Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwia sprawdzenie poziomu Twoich wiadomości i umiejętności po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Pozytywnie rozwiązany przez Ciebie sprawdzian osiągnięć będzie stanowił dowód, że potrafisz zrealizować zdanie zawodowe polegające na wykonywaniu prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi. W przypadku sprawdzianu osiągnięć powinieneś również wiedzieć, że ma on formę testu podobnego do tych, jakie występują w części teoretycznej egzaminu zewnętrznego dla potwierdzenia kwalifikacji w zawodzie. Dlatego też istotne jest to, żebyś nabrał wprawy w rozwiązywaniu tego typu testów, co z pewnością będzie procentować w przypadku Twojego egzaminu zewnętrznego. W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy w zakresie tej jednostki modułowej możesz również skorzystać z listy materiałów źródłowych zamieszczonych w części poradnika nazwanej Literatura. Jednakże wymaga to od Ciebie inicjatywy aby dotrzeć do rekomendowanego zastawu literatury. Zestaw ten powinien być dostępny w zbiorach biblioteki szkolnej lub innych bibliotek publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możesz również uzyskać korzystając z zasobów internetowych. Jeśli będziesz miał jakiekolwiek trudności ze zrozumieniem treści materiału nauczania lub ćwiczeń to poproś nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienie i pomoc.

Bezpieczeństwo i higiena pracy W trakcie realizacji ćwiczeń musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających z prowadzonych prac. Przepisy te już wcześniej poznałeś lub poznasz w trakcie nauki. W czasie pracy koniecznie musisz dbać o ochronę środowiska naturalnego.


5

313[05].Z1 Technologia prac fotograficznych

313[05].Z1.01 Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02 Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych





313[05].Z1.05 Wykonywanie

zdjęć portretowych


zdjęć plenerowych


zdjęć architektonicznych


zdjęć reportażowych


zdjęć reklamowych


zdjęć technicznych

Schemat układu jednostek modułowych


6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − wykorzystywać elementy wiedzy o sztuce przy wykonywaniu zdjęć plenerowych, − posługiwać się terminologią zawodową w kontaktach z klientami i dokumentowaniu prac

fotograficznych, − rozpoznawać rodzaje materiałów światłoczułych oraz inne materiały fotograficzne, − dobierać czułości matrycy w aparacie cyfrowym oraz parametry rozdzielczości i kompresji

zapisu obrazu wytworzonego przez aparat, − posługiwać się komputerem w zakresie obróbki obrazu cyfrowego, w tym plików RAW

(danych zapisanych bezpośrednio z matrycy światłoczułej), − magazynować, przechowywać i dokumentować materiały fotograficzne zgodnie

z obowiązującymi przepisami i standardami, − wykonywać podstawowe czynności fotograficzne, a w szczególności:

- korzystać z różnych źródeł informacji, - posługiwać się aparatami fotograficznymi: lustrzanką średnioformatową, lustrzanką

małoobrazkową, lustrzanką cyfrową, cyfrowym aparatem kompaktowym z możliwością ręcznych ustawień parametrów,

- stosować obiektywy wymienne, - posługiwać się elektroniczną lampą błyskową, - posługiwać się światłomierzem z możliwością pomiaru zarówno światła odbitego jak

i padającego, - dokonać archiwizacji wykonanego zdjęcia poprzez naklejenie go na odpowiednie

podłoże i opatrzenie właściwym opisem, − organizować stanowisko pracy fotografa z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa

i ergonomii pracy, − dobierać optymalny sprzęt i materiały do wykonywania prac fotograficznych, − przygotowywać roztwory do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych.


7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − dobrać odpowiedni sprzęt fotograficzny tradycyjny lub cyfrowy do wykonania zdjęć, − dobrać odpowiedni sprzęt dodatkowy do wykonania zdjęć, − dobrać odpowiednie materiały fotograficzne do wykonania zdjęć, − wykonać zdjęcie aparatem fotograficznym na materiale negatywowym i diapozytywowym, − dobrać warunki ekspozycji z uwzględnieniem użytego materiału zdjęciowego, − stosować wyposażenie dodatkowe do aparatów tradycyjnych, − wykonać zdjęcie cyfrowym aparatem fotograficznym, − sterować podstawowymi parametrami rejestracji obrazu w aparacie cyfrowym, − wywołać film w koreksie i w procesorze, − posługiwać się różnymi typami procesorów, − wykonać powiększenie pozytywowe pod powiększalnikiem, − przeprowadzić obróbkę chemiczną materiałów pozytywowych, − wykonać odbitkę pozytywową na printerze, − przeprowadzić podstawową obsługę printera, − wykonać odbitkę techniką cyfrową, − przeprowadzić podstawową edycję obrazu cyfrowego w aplikacji graficznej, − wykonać retusz lub plamkowanie zdjęcia, − określić szacunkowo ilość potrzebnego materiału, − sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe, − przeprowadzić konserwację sprzętu i narzędzi, − porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami, − wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska.


8

4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Wykonywanie zdjęć aparatem fotograficznym na materiale

negatywowym i diapozytywowym 4.1.1. Materiał nauczania Fotografowanie na materiale negatywowym i pozytywowym. Fotografując na materiałach analogowych powinieneś pamiętać, że ewentualne błędy w ekspozycji bedziesz mógł ocenić dopiero po obróbce. Wprawdzie materiały te są opisane określonymi cechami użytkowymi, głównie światłoczułością, ale warto zdawać sobie sprawę z różnic między negatywem a diapozytywem. Polegają one na odmiennej budowie tych materiałów, zupełnie różnym procesie obróbki, innym ich przeznaczeniu czy kontraście. Wielu doświadczonych fotografów wychodzi z założenia, że lepsze efekty uzyskuje się na negatywie prześwietlonym (+2/3 EV) niż niedoświetlonym. Dlatego obficiej je naświetlają. Inaczej jest z diapozytywami. W ich przypadku ciekawszy efekt daje lekkie niedoświetlenie (-1/3 EV). Uzyskujemy wówczas ciemniejsze, głębokie cienie i nasycone barwy w światłach (najjaśniejszych miejscach obrazu). Wykonywanie zdjęć aparatem fotograficznym w zależności od tematu. Wiesz już, że w zależności od tematu zdjęcia warto jest dobrać sprzęt, który najlepiej spełni Twoje oczekiwania. Jeżeli sprzęt fotograficzny nie będzie dostosowany do Twojej osobowości i zainteresowań, to będziesz odczuwał niedosyt, a tym samym nie będziesz mógł robić dobrych zdjęć. Dodatkową pomocą może być przegląd dwudziestu dziedzin pracy fotograficznej i przyporządkowane im cechy aparatu fotograficznego. Pozwoli Ci on uporządkować wiadomości oraz wykonywać zdjęcia ciekawe i przemyślane. architektura

1. sterowanie perspektywą 2. ostrość i jakość odwzorowania 3. możliwość wykonania zdjęć szerokokątnych

dzieła sztuki 1. paralaksa 2. sterowanie perspektywą 3. ostrość i jakość odwzorowania 4. zdatność do zdjęć makrofotograficznych

fotografia ogólna 1. synchronizacja błysku 2. szybka praca 3. możliwość stosowania obiektywów długoogniskowych 4. możliwość wykonania zdjęć szerokokątnych

krajobrazy 1. sterowanie perspektywą 2. ostrość i jakość odwzorowania

ludzie (ogólnie) 1. obiektyw o dużej jasności


9

2. synchronizacja błysku 3. poręczność i masa 4. cicha praca 5. częstotliwość zdjęć 6. szybka praca

makrofotografia 1. paralaksa 2. zdatność do zdjęć makrofotograficznych

moda 1. obiektyw o dużej jasności, 2. synchronizacja błysku 3. paralaksa 4. poręczność i masa 5. szybka praca

podróże 1. synchronizacja błysku 2. poręczność i masa 3. cicha praca 4. szybka praca

portret 1. synchronizacja błysku 2. paralaksa 3. szybka praca

przemysł i technika 1. synchronizacja błysku 2. paralaksa 3. sterowanie perspektywą 4. ostrość i jakość odwzorowania 5. szybka praca 6. zdatność do zdjęć makrofotograficznych 7. możliwość wykonania zdjęć szerokokątnych 8. obiektyw o ekstremalnie szerokim kącie obrazowania

przyroda (ogólnie) 1. synchronizacja błysku 2. najkrótszy czas otwarcia migawki 3. obiektywy o najdłuższej ogniskowej 4. paralaksa 5. poręczność i masa 6. cicha praca 7. częstotliwość zdjęć 8. szybka praca 9. zdatność do zdjęć makrofotograficznych 10. możliwość stosowania obiektywów długoogniskowych

reportaż i dokumentacja 1. obiektyw o dużej jasności, 2. synchronizacja błysku 3. najkrótszy czas otwarcia migawki 4. obiektywy o najdłuższej ogniskowej

reprodukcje 1. paralaksa


10

2. sterowanie perspektywą 3. ostrość i jakość odwzorowania 4. szybka praca

sport 1. obiektyw o dużej jasności, 2. synchronizacja błysku 3. najkrótszy czas otwarcia migawki 4. poręczność i masa 5. częstotliwość zdjęć 6. szybka praca 7. możliwość stosowania obiektywów długoogniskowych

symbolika- kreacja 1. obiektyw o dużej jasności, 2. synchronizacja błysku 3. poręczność i masa 4. szybka praca

środki żywności 1. paralaksa 2. sterowanie perspektywą 3. ostrość i jakość odwzorowania 4. szybka praca

teatr i estrada 1. obiektyw o dużej jasności, 2. synchronizacja błysku 3. cicha praca 4. szybka praca

wnętrza 1. synchronizacja błysku 2. paralaksa 3. sterowanie perspektywą 4. ostrość i jakość odwzorowania 5. możliwość wykonania zdjęć szerokokątnych 6. obiektyw o ekstremalnie szerokim kącie obrazowania

zwierzęta (ogólnie) 1. synchronizacja błysku 2. poręczność i masa 3. cicha praca 4. szybka praca 5. zdatność do zdjęć makrofotograficznych 6. możliwość stosowania obiektywów długoogniskowych

zwierzęta dzikie na wolności 1. synchronizacja błysku 2. obiektywy o najdłuższej ogniskowej 3. poręczność i masa 4. cicha praca 5. częstotliwość zdjęć 6. szybka praca 7. możliwość stosowania obiektywów długoogniskowych

[2, s.198]


11

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Czym różni się materiał negatywowy od pozytywowego? 2. Jaki efekt daje lekkie niedoświetlenie diapozytywów? 3. Co oznacza wartość +2 EV? 4. Czym należy się kierować wybierając sprzęt fotograficzny? 5. Przy jakich zdjęciach ważna jest możliwość sterowania perspektywą? 6. Jakie zdjęcia wymagają najkrótszego czasu otwarcia migawki? 4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Zaplanuj fotografię dowolnego tematu na materiale negatywowym barwnym. Aparat ustaw na statywie i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie ze wskazaniami światłomierza. Następne dwie ekspozycje prześwietl kolejno o +1EV i o +2EV, a kolejne dwie ekspozycje niedoświetl o –1EV i o –2EV. Przy wyborze planu zdjęciowego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wywołaniu negatywu i wykonaniu odbitek zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw, nasyceniu kolorów. Zapisz wnioski. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będziesz konfigurował sprzęt i materiały fotograficzne,

5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii, 6) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiednie materiały fotograficzne do wykonywania

fotografii, 7) wykonać zaplanowaną serię zdjęć, 8) wywołać film, 9) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór

sprzętu i materiałów do wykonywania fotografii, 10) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia, 11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii, − tradycyjny aparat fotograficzny, − obiektywy wymienne, − statywy (co najmniej 1 statyw na zespół), − światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),


12

− wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne i elektroniczne),

− negatyw barwny do wybranego typu aparatu. Ćwiczenie 2 Zaplanuj fotografię dowolnego tematu na barwnym materiale odwracalnym. Aparat ustaw na statywie i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie ze wskazaniami światłomierza. Następne dwie ekspozycje prześwietl kolejno o +1EV i o +2EV, a kolejne dwie ekspozycje niedoświetl o –1EV i o –2EV. Przy wyborze planu zdjęciwego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wywołaniu materiału odwracalnego zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw, nasyceniu kolorów. Zapisz wnioski. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku




4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będziesz konfigurował sprzęt i materiały fotograficzne,

5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii, 6) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiednie materiały fotograficzne do wykonywania

fotografii, 7) wykonać zaplanowaną serię zdjęć, 8) wywołać film, 9) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór

sprzętu i materiałów do wykonywania fotografii, 10) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia, 11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii, − tradycyjny aparat fotograficzny, − obiektywy wymienne, − statywy (co najmniej 1 statyw na zespół), − światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę), − wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne

i elektroniczne), − film odwracalny barwny do wybranego typu aparatu, − procesor wywołujący, − zestaw chemikaliów do procesu E6.


13

4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wymienić podstawowe różnice między materiałem negatywowym a

diapozytywowym?

2) wyjaśnić, co oznacza niedoświetlenie warunków ekspozycji? 3) dobrać najważniejsze cechy aparatu fotograficznego do konkretnego tematu

zdjęciowego?

4) wykonać zdjęcie prześwietlone o +2 EV? 5) określić, jakie cechy powinien mieć aparat do wykonywania zdjęć

reportażowych?

6) określić, jakiej konstrukcji aparat nadaje się do wykonywania zdjęć technicznych?

7) poznać, czy film negatywowy został prawidłowo naświetlony?


14

4.2. Wykonywanie zdjęć cyfrowym aparatem fotograficznym

4.2.1. Materiał nauczania Specyfika fotografowania aparatem cyfrowym. Masz już za sobą praktykę w fotografowaniu technikami tradycyjnymi. Wiesz także, że coraz bardziej popularne staje się stosowanie fotografii cyfrowej. Dobranie warunków ekspozycji w aparacie cyfrowym i analogowym przeprowadza się podobnie. Różnica polega na tym, że po wykonaniu zdjęcia aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wyświetla obraz na wyświetlaczu ciekłokrystalicznym. Oceniając ten obraz warto zmienić przyzwyczajenie i nie dopatrywać się maksymalnej wielkości tonalnej z fotografowanym motywem. Z powodów konstrukcyjnych matrycy aparatu cyfrowego im jaśniejszy jest rejestrowany obraz, tym lepszą ma jakość (niższy poziom szumów). Z tego powodu warto tak dobierać ekspozycję, aby wykres przedstawiający jasność pikseli obrazu, zwany histogramem układał się możliwie blisko prawej strony. Stosując tą zasadę przy każdym temacie zdjęciowym może się okazać, że podczas fotografowania ciemnych motywów na ciemnym tle uzyskamy obraz tonalnie zbyt jasny. Należy jednak pamiętać, że w programie edycyjnym tonalność obrazu doprowadzimy do oczekiwanej, nie tracąc tym samym wysokiej jakości obrazu (niski poziom szumów). Jeżeli taki ciemny motyw sfotografujemy w sposób standardowy, to uzyskamy obraz tonalnie zgodny z oczekiwaniami, lecz gorszej jakości- o podwyższonym poziomie szumów. 4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Czym różni się dobieranie ekspozycji w aparacie analogowym i cyfrowym? 2. Do czego służy wyświetlacz ciekłokrystaliczny? 3. Co oznacza termin „histogram”? 4. O czym informuje histogram? 5. Jak sposób trzymania aparatu cyfrowego wpływa na jakość fotografowanego obrazu? 6. Jakie parametru aparatu cyfrowego decydują o odwzorowaniu barw? 7. Jakie parametru aparatu cyfrowego wpływają na ilość szczegółów fotografowanego obrazu? 8. Co oznacza ikona ? 9. Jakie są możliwości wyzwalania spustu migawki? 10. Na czym polega system redukcji czerwonych oczu w cyfrowym aparacie fotograficznym? 4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Zaplanuj wykonanie ujęcia dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat ustaw na statywie i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie ze wskazaniami światłomierza. Następne trzy ekspozycje prześwietl kolejno o +1EV, o +2EV i o +3EV, a kolejne trzy ekspozycje niedoświetl o –1EV, o –2EV i o –3EV. Przy wyborze planu zdjęciwego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw, nasyceniu kolorów. Zapisz wnioski.


15

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku




4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będziesz konfigurował sprzęt, 5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii, 6) wykonać zaplanowaną serię zdjęć, 7) wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość, 8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór

sprzętu, 9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia, 10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii, − aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją, − obiektywy wymienne, − statywy (co najmniej 1 statyw na zespół), − światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę), − wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne

i elektroniczne), − komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć. Ćwiczenie 2 Zaplanuj wykonanie fotografii dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat ustaw na statywie i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie ze wskazaniami światłomierza i automatycznym ustawieniem balansu bieli. Następnie wykonaj serię zdjęć, kolejno ustawiając możliwe typy zrównoważenia bieli. Przy wyborze planu zdjęciwego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw, nasyceniu kolorów. Zapisz wnioski. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku




4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będziesz konfigurował sprzęt, 5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii,


16

6) wykonać zaplanowaną serię zdjęć, 7) wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość, 8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór

sprzętu, 9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia, 10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii, − aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją, − obiektywy wymienne, − statywy (co najmniej 1 statyw na zespół), − światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę), − wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne

i elektroniczne), − komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć. Ćwiczenie 3 Zaplanuj wykonanie ujęcia dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat ustaw na statywie i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie ze wskazaniami światłomierza. Następnie wykonaj kilka kolejnych zdjęć, zmieniając za każdym razem możliwy tryb pomiaru i ustalenia naświetlenia. Przy wyborze planu zdjęciowego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw, nasyceniu kolorów. Zapisz wnioski. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku





sprzętu, 9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia, 10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii, − aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją, − obiektywy wymienne, − statywy (co najmniej 1 statyw na zespół), − światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),


17

− wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne i elektroniczne),

− komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć. Ćwiczenie 4 Zaplanuj wykonanie fotografii dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat trzymaj w rękach i w nie zmienionych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie ze wskazaniami światłomierza. Zwróć uwagę na sposób trzymania aparatu fotograficznego. Następnie dokonaj modyfikacji ustawień ekspozycji, stopniowo wydłużając czas naświetlania. Przy wyborze planu zdjęciowego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości obrazu, ostrości i czytelności szczegółów (aby dokładniej zobaczyć zmiany ostrości użyj powiększenia fragmentu obrazu). Jak sposób trzymania w rękach aparatu fotograficznego wpływa na jakość rejestracji? W jaki sposób jest to związane z czasem otwarcia migawki? Zapisz wnioski. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku





sprzętu, 9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia, 10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii, − aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją, − obiektywy wymienne, − światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę), − komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć. Ćwiczenie 5 Zaplanuj wykonanie ujęcia dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat trzymaj w rękach i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie ze wskazaniami światłomierza. Zwróć uwagę na sposób trzymania aparatu fotograficznego. Następnie zmieniaj obiektywy, stosując różne ogniskowe lub zmieniaj ustawienia zooma. Modyfikuj czas naświetlania tak, aby stwierdzić, czy zastosowana ogniskowa także wpływa na ostrość obrazu. Przy wyborze planu zdjęciowego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości obrazu,


18

ostrości i czytelności szczegółów (aby dokładniej zobaczyć zmiany ostrości użyj powiększenia fragmentu obrazu). Zapisz wnioski. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku





sprzętu, 9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia, 10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii, − aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją, − obiektywy wymienne, − światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę), − komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) włączyć zasilanie w aparacie cyfrowym? 2) ustawić wielkość rejestrowanego obrazu? 3) wybrać sposób sterowania ekspozycją? 4) operować funkcją Autofocus? 5) ustawić balans bieli? 6) wymienić obiektyw w aparacie? 7) użyć samowyzwalacz? 8) zastosować funkcję breketingu ekspozycji? 9) wyłączyć redukcję czerwonych oczu? 10) zinterpretować histogram? 11) skorygować przy pomocy ekspozycji ułożenie histogramu?


19

4.3. Obróbka chemiczna materiałów negatywowych czarno-białych 4.3.1. Materiał nauczania Obróbka materiałów negatywowych czarno-białych Wielu, zwłaszcza początkujacych fotografów zaczyna od samodzielnego wywoływania czarno-białych filmów. Możliwe, że Ty również masz już za sobą pracę z koreksem w warunkach domowej ciemni, stworzonej specjalne do tego właśnie celu. Aktualnie w laboratoriach fotograficznych coraz rzadziej przeprowadza się tradycyjną czarno-białą obróbkę. Ze wzgledu na coraz niższą popularność procesu czarno-białego i trudności z prowadzeniem tego procesu w małym laboratorium producenci filmów oferują szczególny film czarno-biały. Po naświetleniu wywołuje się go w standardowym procesie barwnych negatywów C-41. Uzyskany obraz jest negatywem czarno-białym. Wywoływanie filmów czarno-białych w koreksie prowadzą zapaleńcy fotografii w warunkach domowych, a laboratoria przyjmują taki film do obróbki bardzo niechętnie. Przebieg czynności wywołania filmu czarno-białego:

1. wyjęcie filmu z kasetki i włożenie go do koreksu w warunkach ciemniowych, 2. ustalenie temperatury wywoływacza i zalecanego czasu wywołania, 3. przeprowadzenie obróbki (wywoływanie, płukanie, utrwalanie), 4. wysuszenie filmu.

Istnieje kilka typów wywoływaczy, a ich wybór zależy od zaleceń producenta filmu oraz osobistych preferencji, potrzeb i oczekiwań (kontrastowość, ziarnistość). 4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz typy wywoływaczy negatywowych? 2. Dlaczego kontrolowanie czasu i temperatury wywołania filmu jest takie ważne? 3. Ile mililitrów roztworu wywoływacza należy wlać do koreksu, wywołując 2 filmy typu 135? 4. Ile mililitrów roztworu wywoływacza należy wlać do koreksu, wywołując 1 film typu 120? 5. Jaka jest rola roztworu nawilżającego w procesie obróbki filmu? 6. Jak rozpoznać film zbyt krótko wywoływany? 7. Jak rozpoznać film niedoświetlony? 8. Jak rozpoznać film zbyt długo wywoływany? 9. Jak rozpoznać film prześwietlony? 10. Jak rozpoznać film zbyt krótko utrwalany?

4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Spróbuj w jak najkrótszym czasie nawinąć fotograficzny materiał zdjęciowy typu 135 (typowy film małoobrazkowy 36 klatkowy) na szpulę koreksu. Powtórz to zadanie z rękami schowanymi pod ławką. Powtórz to samo z filmem typu 120.


20

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),


3) wybrać odpowiedni sprzęt: koreks lub szpulę do nawijania filmu, 4) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem czas i miejsce ćwiczenia, 5) kilkukrotnie wykonać polecenie tak, aby pewnie zakładać film bez użycia wzroku, 6) powtórzyć prace z filmem typu 120.

Wyposażenie stanowiska pracy: − koreks do wywoływania filmów 135 i 120, − materiał zdjęciowy typu 135, − materiał zdjęciowy typu 120. Ćwiczenie 2

Wywołaj dowolny film czarno-biały, stosując się do zaleceń producenta. Oceń wywołanie i omów wnioski razem z prowadzącym zajęcia nauczycielem.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),


3) nawinąć film na szpulę koreksu w warunkach ciemniowych, 4) skontrolować temperaturę wywoływacza, 5) przeprowadzić kolejno obróbkę filmu, pamiętając o odmierzaniu czasu wywoływania

i okresowym poruszaniu filmem, 6) po wypłukaniu - wysuszyć film, 7) dołączyć negatywy do arkuszy, 8) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 9) przedstawić nauczycielowi do oceny. Wyposażenie stanowiska pracy: − różne typy koreksów, − materiał fotograficzny zdjęciowy negatywowy czarno-biały typu 135 lub 120, − zestaw chemikaliów, niezbędnych do obróbki negatywu; wywoływacz negatywowy,

utrwalacz, przerywacz, roztwór nawilżający, − oznakowane butelki na roztwory, − lejki, − termometr, − stoper, − nożyczki, − otwieracz do kaset,


21

− suszarka negatywowa. Ćwiczenie 3 Naświetl w taki sam sposób trzy 6. klatkowe odcinki czarno-białego filmu. W trakcie naświetlenia pierwszą klatkę zostaw nienaświetloną, następną prześwietl o +2EV, kolejną o +1EV, czwartą klatkę naświetl zgodnie ze wskazaniami światłomierza, kolejne - niedoświetl o –1EV i –2EV. W trakcie obróbki wykonanych testów pierwszy odcinek wywołaj zgodnie z zaleceniami producenta filmu, kolejny – dwa razy dłużej, ostatni – dwa razy krócej. Po wysuszeniu porównaj otrzymane negatywy. Czy są widoczne różnice również w polach nienaświetlonych?


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),


3) zaplanować i zapisać kolejność postępowania, 4) dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu – tradydycjny aparat małoobrazkowy, 5) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem plan fotograficzny, 6) ustawić aparat na statywie, załadować film, wykonać pierwszych sześć zdjęć, 7) w warunkach ciemniowych wyjąć film i nawinąć na szpulę koreksu, 8) poddać film obróbce chemicznej, 9) załadować drugi film do aparatu i wykonać kolejne zdjęcia, 10) wyjąć film i po nawinięciu na szpulę koreksu poddać obróbce chemicznej, zmieniając

odpowiednio czas wywołania, 11) załadować trzeci film do aparatu i wykonać kolejne zdjęcia, 12) nawinąć na szpulę koreksu i wywołać film, zmieniając czas wywołania, 13) wysuszyć trzy wywołane odcinki filmu, 14) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 15) dołączyć materiał negatywowy do opisu ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − aparat fotograficzny: lustrzanka małoobrazkowa z obiektywem, − materiał fotograficzny zdjęciowy negatywowy czarno-biały typ 135, − statyw fotograficzny, − oświetlenie planu zdjęciowego, − światłomierz, − koreks do wywołania filmów, − chemikalia do przeprowadzenia obróbki; wywoływacz, utrwalacz, przerywacz, roztwór

nawilżający, − lejki, − termometr, − stoper, − suszarka negatywowa.


22


Tak

Nie 1) przygotować koreks do nawinięcia filmu? 2) nawinąć na szpulę film typu 135? 3) nawinąć na szpulę film typu 120? 4) ustalić parametry wywołania filmu? 5) przygotować chemikalia potrzebne do obróbki filmu? 6) wysuszyć wywołany film tak, aby nie powstały na nim zacieki? 7) ocenić prawidłowość wywołania filmu? 8) sprawdzić stopień zużycia utrwalacza? 9) rozpoznać film czarno-biały, przystosowany do obróbki w procesie C-41? 10) ocenić prawidłowość utrwalenia filmu?


23

4.4. Obróbka chemiczna barwnych materiałów negatywowych i diapozytywowych

4.4.1. Materiał nauczania Obróbka chemiczna barwnych negatywów. W warunkach domowej fotociemni możesz samodzielnie wywoływać materiały negatywowe czarno-białe. Barwne materiały negatywowe i diapozytywowe wymagają jednak specyficznych warunków, które może zapewnić profesjonalne laboratorium fotograficzne. Proces obróbki materiałów barwnych odbywa się według procedury, opracowanej przez firmę Kodak, oznaczonej symbolem C-41. Modyfikacjami tego procesu, opracowanego dla procesów minilabowych, są jego dwie uproszczone odmiany nie wymagające płukania negatywu w bieżącej wodzie: pierwsza o nazwie C-41 BNP oraz druga wersja o znacznie skróconym czasie obróbki C-41 RA. Obróbka procesu odbywa się w temperaturze 37,8ºC. Proces prowadzony jest w maszynach, które kontrolują stabilność temperatury, czas obróbki i gwarantują cyrkulację roztworów roboczych w trakcie obróbki. Kolejność kąpieli w trakcie procesu: − wywoływanie, oznaczenie kąpieli CD, − wybielanie - BL, − utrwalanie - FX, − stabilizowanie - ST, − suszenie. Całkowity czas wywołania w tym procesie wynosi 12 minut. Odbywa się on automatycznie, a o wszelkich awariach czy kłopotach maszyna informuje obsługę. W związku z tym praca laboranta ogranicza się do podania negatywu do maszyny i odebrania filmu po obróbce oraz konfekcjonowania. W takcie pracy maszyna kontroluje i w razie potrzeby wymaga uzupełnienia zbiorników zapasowych, regeneracji poszczególnych kąpieli, oraz opróżnienia zbiorników zużytych chemikaliów. Maszyny nie wymagają podłączenia do kanalizacji, więc laborant przenosi płyny robocze w zbiornikach do przeznaczonego dla nich pomieszczenia. Jak mogłeś zauważyć, proces obróbki chemicznej barwnych materiałów negatywowych jest tak dalece zautomatyzowany, że ingerencja człowieka ograniczona jest do minimum.

Obróbka chemiczna barwnych materiałów odwracalnych. Proces odwracalny z oznaczeniem E-6 jest procesem wysokotemperaturowym (38ºC±0,3ºC) i może być realizowany w maszynach o różnej konstrukcji. Różnice te wynikają z wielkości maszyny i materiału światłoczułego, jaki mogą wywoływać. Powinieneś poznać dwa główne typy maszyn: − maszyny bezdotykowe (ramowe), w których wywoływany materiał nie ma żadnego

kontaktu z maszyną, jest przenoszony z tanku do tanku i zanurzany w roztworach; − maszyny przeciągowe, gdzie film przyklejony do lidera jest prowadzony przez poszczególne

tanki i przesuwa się przez maszynę po wałkach. Proces E-6 jest bardziej złożony od C-41 i procesor wymaga podłączenia wody do płukania obrabianych filmów. Przebieg procesu E-6: − pierwszy wywoływacz FD, − płukanie, − roztwór odwracający (zadymiający) RE,


24

− wywoływacz barwny CD, − wybielacz BL, − utrwalacz FX, − płukanie końcowe − suszenie.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Dlaczego procesy C-41 i E-6 nazywane są wysokotemperaturowymi? 2. Dlaczego dla procesów wysokotemperaturowych nie zaleca się prowadzenia ręcznej obróbki

w koreksie? 3. W jakiego typu maszynach można prowadzić obróbkę filmów negatywowych? 4. Na czym polega różnica pomiędzy procesami C-41 i E-6? 5. Dlaczego film diapozytywowy nazywany jest „odwrotką”? 6. Jak rozpoznać negatyw barwny niedoświetlony? 7. Jak rozpoznać negatyw barwny prześwietlony? 8. Jak rozpoznać diapozytyw niedoświetlony? 9. Jak rozpoznać diapozytyw prześwietlony? 10. Jak rozpoznać negatyw barwny niedostatecznie wybielony?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Wywołaj dowolny negatyw barwny w procesorze. Oceń efekt.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie,


3) przygotować negatyw do wywołania - procedura wynika z typu procesora, 4) sprawdzić parametry obróbki, jeżeli procedura tego wymaga, 5) uruchomić procesor, 6) po obróbce wysuszyć film, 7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 8) dołączyć materiał negatywowy do opisu ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − procesor automatycznie wywołujący negatywy, np. typu Jobo lub przeciągowy, wraz

z instrukcją obsługi, − zestaw chemikaliów roboczych, − suszarka do filmów (przy procesorze typu Jobo). Ćwiczenie 2 Wywołaj dowolny film odwracalny w procesorze. Oceń efekt.


25


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie, 2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą wyposażenia dla tego stanowiska, 3) przygotować diapozytyw do wywołania - procedura wynika z typu procesora, 4) sprawdzić parametry obróbki, jeżeli procedura tego wymaga, 5) uruchomić procesor, 6) po obróbce wysuszyć diapozytyw, 7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 8) dołączyć materiał odwracalny do opisu ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − procesor automatycznie wywołujący negatywy, np. typu Jobo lub przeciągowy, wraz

z instrukcją obsługi, − zestaw chemikaliów roboczych, − suszarka do filmów (przy procesorze typu Jobo).

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak

Nie

1) przygotować film do wywołania w procesorze? 2) wyjąć końcówkę filmu z kasetki? 3) nawinąć film na szpulę procesora? 4) przykleić film do lidera? 5) skontrolować parametry obróbki filmu w procesorze? 6) uruchomić procesor wywołujący? 7) rozróżnić chemikalia do procesu C-41 od chemikaliów stosowanych

w procesie E-6?

8) ocenić prawidłowość przeprowadzonego procesu po wyglądzie wywołanego negatywu?

9) ocenić prawidłowość przeprowadzonego procesu po wyglądzie wywołanego diapozytywu?

10) obchodzić się z wywołanymi filmami tak, aby ich nie porysować?


26

4.5. Wykonywanie powiększeń pozytywowych czarno-białych 4.5.1. Materiał nauczania Wykonywanie czarno-białej odbitki. Rozróżniamy dwa rodzaje odbitek czarno-białych: stykowe i powiększenia. Odbitka stykowa ma dokładnie wielkość negatywu, z którego została wykonana i posiada większość jego dobrych i złych właściwości. Odbitki stykowe wykonuje się za pomocą kopioramki lub kopiarki. Powiększenie jest większe od negatywu, z którego się je wykonuje. Na powiększenie można w dużej mierze wpływać i w znacznym stopniu korygować niepożądane cechy negatywu. Powiększenia wykonuje się powiększalnikiem na pozytywowym papierze czarno-białym. Poza wymienionymi różnicami, obróbka odbitek stykowych i powiększeń jest taka sama. Przeprowadza się ją w temperaturze 20ºC. Etapy pracy przy wykonywaniu stykówek i powiększeń: − przygotowanie, − naświetlanie, − wywoływanie, − przerywanie, − utrwalanie, − płukanie, − suszenie. Powinieneś pamiętać, że od momentu wyjęcia papieru z opakowania ochronnego do połowy czasu procesu utrwalania możesz korzystać wyłącznie z ochronnego oświetlenia ciemniowego, dobranego do typu papieru. Wykonywanie czarno-białego powiększenia. W trakcie wykonywania czarno-białych powiększeń powinieneś pamiętać o stosowaniu się do konkretnych wytycznych. Pierwszym warunkiem do uzyskania dobrej kopii powiększenia jest czysty negatyw o prawidłowej gęstości i właściwym kontraście. Drugim warunkiem jest wybór papieru o gradacji odpowiedniej do kontrastowości negatywu. Trzecim jest prawidłowe nastawienie ostrości obrazu przy otwartym obiektywie powiększalnika. Czwartym warunkiem do uzyskania dobrej kopii powiększenia jest prawidłowe naświetlenie papieru. Kolejnym warunkiem jest zachowanie czasu i temperatury wywoływania odbitki w granicach zalecanych przez producenta danego typu papieru. Spełnienie tych wszystkich wymagań powinno być wystarczające do uzyskania przez Ciebie czarno-białego powiększenia, z którego będziesz zadowolony. Wyposażenie do sporządzania czarno-białych odbitek. Do sporządzania czarno-białych odbitek potrzebne Ci będzie określone wyposażenie. Zalicza się do niego: kopiarka lub kopioramka, powiększalnik, maskownica, kuwety, płuczka, przyrząd do nastawiania ostrości, szczypce. Kopiarka albo kopioramka. Stosuje się ją przede wszystkim do sporządzania wglądówek, ułatwiających identyfikację, katalogowanie i archiwizacje negatywów. Najczęściej odbija się wszystkie negatywy danej rolki w odcinkach po 6 (małoobrazkowych) lub po 3 w formacie 6x6. Odcinki te układa się jeden przy drugim na arkuszu papieru fotograficznego 18x24 cm.


27

Powiększalnik. Urządzenie do rzutowania powiększonego obrazu na płaszczyznę. Jego głównymi elementami budowy są:

− stabilna podstawa, − kolumna, − latarnia, − żarówka mleczna specjalnego typu, − kondensor, − ramka negatywowa, − obiektyw.

Powiększalniki mogą być dostosowane do różnej wielkości negatywów, ale należy pamiętać, że w żadnym nie zmieści się negatyw o formacie większym od założonego przez konstruktorów. Można natomiast używać negatywów mniejszych. Maskownica. Służy do zapewnienia płaskiego położenia papieru w płaszczyźnie ostrości. Kuwety do obróbki chemicznej. Są to pojemniki, w których przeprowadzana jest obróbka chemiczna. Płuczka. Jest to zbiornik podłączony do sieci wodociągowej, który zapewnia przepływ świeżej wody płuczącej do wykonanych zdjęć. Przyrząd do nastawiania ostrości. Najlepsze są przyrządy tak silnie powiększające obraz, że można nastawić ostrość na poszczególne ziarna negatywu. Szczypce. Służą do chwytania odbitek, poruszania nimi i przenoszenia do kolejnej kąpieli. Powinieneś pamiętać, że każda kąpiel wymaga oddzielnych szczypiec.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak zbudowany jest powiększalnik? 2. Jak dobrać obiektyw do wielkości klatki negatywu? 3. Od czego zależy kolor oświetlenia w ciemni pozytywowej? 4. Jakie urządzenia służą do regulacji ostrości powiększalnika? 5. Od czego zależy wielkość odbitki? 6. Po co w obiektywie powiększalnikowym znajduje się przesłona? 7. Co jest niezbędne do uzyskania ostrości na całej powierzchni powiększenia? 8. Jak przeprowadzić obróbkę papieru czarno-białego? 9. Co zrobić, gdy wywołane zdjęcie jest zbyt ciemne? 10. W jaki sposób należy suszyć powiększenia?

4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj fotogram obrazu, przygotowanego jako wycinanka.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie,


28


3) uzgodnić z nauczycielem technikę zdjęciową, 4) przygotować z czarnego papieru wycinankę, 5) w ciemni pozytywowej, pod powiększalnikiem, umieścić papier fotograficzny, skierowany

emulsją światłoczułą w kierunku obiektywu powiększalnikowego, 6) na emulsji papieru umieścić wycinankę i dokonać próbnego naświetlenia, 7) wywołać papier fotograficzny w zalecanym czasie, 8) ocenić jakość uzyskanego obrazu, skonsultować z nauczycielem, skorygować czas

naświetlania, dokonać naświetlenia kolejnej próbki, 9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 10) skopiowaną odbitkę dołączyć do teczki wraz z opisem ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − nożyczki i czarny papier, − powiększalnik, − oświetlenie ciemniowe, − chemikalia do obróbki pozytywowej czarno-białej, − papier fotograficzny czarno-biały, − przybory i materiały do wykonania załącznika do teczki (karton, taśma klejąca, nożyczki,

nożyk itp.) Ćwiczenie 2

Przeprowadź przegląd, czyszczenie i konserwację powiększalnika. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie, 2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą wyposażenia dla tego stanowiska, 3) rozebrać powiększalnik na elementy, wyczyścić i złożyć, 4) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − powiększalnik, − środki czystości, − śrubokręt. Ćwiczenie 3

Wykonaj odbitkę z dowolnego czarno-białego negatywu na papier fotograficzny.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie, 2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą wyposażenia dla tego stanowiska,


29

3) umieścić negatyw w powiększalniku, 4) ustawić wielkość powiększenia, 5) wyregulować ostrość i przymknąć przysłonę obiektywu powiększalnika, 6) naświetlić papier fotograficzny, 7) poddać papier fotograficzny obróbce, 8) ocenić próbkę i w razie konieczności powtórzyć naświetlenie z korektą czasu naświetlenia, 9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 10) omówić pracę z nauczycielem.

Wyposażenie stanowiska pracy: − papier fotograficzny czarno-biały, − oświetlenie ciemniowe, − wywoływacz, przerywacz, utrwalacz, − pojemnik na roztwory, − termometr, − trzy kuwety, − szczypce, − powiększalnik, − pędzelek z dmuchawą do czyszczenia negatywu, − lupa powiększalnikowa, − maskownica, − zegar ciemniowy. 4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wymienić elementy budowy powiększalnika? 2) określić, w jaki sposób należy dobierać czas naświetlania odbitki? 3) regulować ostrość powiększenia? 4) wpływać na tonalność powiększenia? 5) wymienić różnice pomiędzy papierem twardym a normalnym? 6) regulować kontrast w trakcie stosowania papieru wielokontrastowego? 7) wkładać negatyw do powiększalnika w taki sposób, aby obraz nie był

lustrzanym odbiciem?

8) suszyć papiery barytowe? 9) suszyć papiery laminowane polietylenem? 10) wyjaśnić, dlaczego można skrócić płukanie papierów polietylenowych?


30

4.6. Wykonywanie barwnych powiększeń pozytywowych 4.6.1. Materiał nauczania Ręczne wykonywanie barwnych odbitek na papierze. Każdy, kto samodzielnie wykonuje powiększenia czarno-białe, może się też nauczyć podobnej pracy w pracowni barwnej. Istnieje duże podobieństwo obu procesów i można powiedzieć, że w ogólnych zarysach pokrywają się one ze sobą. Różnicą w obu procesach nie jest jednak wyłącznie długość naświetlenia. Na pozytyw barwny przenosi się nie tylko wartości tonalne, ale także odcienie barw. Należy doprowadzić do właściwych wzajemnych proporcji trzy barwy podstawowe: żółtą, purpurową i niebieskozieloną w taki sposób, aby uzyskać oczekiwane oddanie barw. Najdokładniej można przeprowadzić korekcję (usuwanie dominanty) pracując powiększalnikiem, wyposażonym w głowicę barwną o bezstopniowo nastawianej filtracji. W zależności od producenta, gęstości filtracji poszczególnych filtrów na głowicy podaje się najczęściej w wartościach densytometrycznych. Szybkie usunięcie dominanty wymaga metodycznych prób i dla ułatwienia obliczeń należy każdą próbę opisywać wartościami użytych filtrów. Dobrze jest, gdy wypracujesz sobie taki system pracy, w którym zapis filtracji domyślnie będzie oznaczał konkretny układ barw. W związku z tym zapis 40 60 - oznacza 40 jednostek gęstości filtru żółtego, 60 purpurowego i 0 niebieskozielonego. Z zasady stosuje się maksymalnie tylko dwie barwy filtrów, a wartość trzeciego jest równa zero. Należy pamiętać, że używanie trzech filtrów jednocześnie jest błędne. Reguły postępowania: − dominantę barwną pozytywu usuwamy filtrem o tej samej barwie, − barwy filtrów nie odpowiadające jednej z trzech barw podstawowych można otrzymać ze zsumowania filtrów o dwóch barwach podstawowych, − aby dominanta zniknęła gęstość filtracji korekcyjnej musi się równać gęstości dominanty,

Tabela 1 zasada stosowania filtrów korekcyjnych

Barwa dominanty

jeśli były użyte, zmniejszyć

gęstość filtrów

albo zwiększyć gęstość filtrów

niebieska zielona

czerwona żółta

purpurowa niebieskozielona

żółty

purpurowy niebieskozielony

purpurowy+niebieskozielony żółty+niebieskozielony

żółty +purpurowy

purpurowy+niebieskozielony

żółty+niebieskozielony żółty+purpurowy

żółty purpurowy

niebieskozielony

"Źródło:opracowanie autorskie" Podczas zmieniania filtracji należy odpowiednio dostosować czas naświetlania. Używając filtrów: purpurowego i niebieskozielonego należy przedłużyć czas naświetlania według następującej zasady: przy zmianie o 10 jednostek filtru- dodajemy 10% czasu. Używając filtrów: żółtego należy przedłużyć czas naświetlania według następującej zasady: przy zmianie o 40 jednostek filtru- dodajemy 10% czasu.


31

Wykonywanie barwnych odbitek na papierze w automatycznych procesorach. Współczesne urządzenia do obróbki zdjęć pozytywowych są coraz bardziej nowoczesne i wielofunkcyjne. Łączą w sobie technikę analogową i cyfrową. Na rynku funkcjonują maszyny różnych producentów, na przykład Didital Minilab Frontier firmy FUJIFILM czy Noritsu. Maszyna Noritsu QSS 3300 typu print-skan jest wielofunkcyjnym automatem naświetlającym obraz z wielu nośników na papier fotograficzny za pomocą precyzyjnej głowicy LED. Ma wbudowany skaner, który analizuje w świetle przechodzącym zarówno negatywy jak i diapozytywy, oraz posiada uniwersalny czytnik wszelkich elektronicznych nośników pamięci. Dane są odczytane i w razie potrzeby zamienione na cyfrowe, a następnie wyświetlone na monitorze w formie pozytywów jednocześnie z sześciu obrazów. Laborant może przeprowadzić indywidualną korektę kontrastu, jasności, ostrości, gęstości, balansu barw i nasycenia. Po zatwierdzeniu poprawek dane przenoszone są do sekcji printera, gdzie, linia po linii, wkopiowywane są na papier podawany z rolki. Następnie odcięty arkusz papieru zostaje poddany obróbce chemicznej w procesie pozytywowym RA-4. Jest to typowy proces wysokotemperaturowy trzykąpielowy, bez płukania w bieżącej wodzie. Kąpiele to wywoływacz (CD), odbielacz-utrwalacz (BL-Fix) i stabilizator (St). Po wywołaniu maszyna suszy odbitki i umieszcza na sortowniku w kolejności wykonanych zleceń. Do printera może być podłączone przy pomocy światłowodu samodzielne stanowisko przeznaczone dla klienta, tzw. kiosk umieszczony na ladzie. Jest to jednostka komputerowa z aplikacją i czytnikiem kart pamięci i innymi nośnikami takimi jak CD-R, Zip, gdzie klient może samodzielnie dokonać podstawowych kroków edycji obrazu, postępując zgodnie z obrazkowym lub słownym przewodnikiem postępowania. Po potwierdzeniu wyboru dane przenoszone są do printera i tam, po naświetleniu, poddane obróbce. Obsługa takiej maszyny jest wysoce zautomatyzowana. Posiada ona system samoczyszczący, który codziennie, po zakończonej pracy, obmywa elementy ruchome wystające z roztworów roboczych, (wałki, zwrotnice) na których często krystalizują się osady. Raz w tygodniu należy wyjąć prowadnice z wałkami, tzw. raki i starannie opłukać z wszelkich osadów, pod bieżącą wodą. Również sektor papierowy raz na tydzień lub dwa należy oczyścić przy pomocy odkurzacza, ponieważ przy cięciu wstęgi papieru wytwarza się pył, który tworzy osady i powoduje ślizganie się papieru na podajniku. Interesująco jest rozwiązana kalibracja maszyny. Procesor ma fabrycznie zakodowany wzorzec, który naświetla się na konkretny typ papieru i poddaje go obróbce chemicznej. Powstały obraz analizowany jest przez wbudowany skaner, który ustawia autopoprawki w sterowaniu głowicą naświetlającą LED. Skuteczność zastosowanych poprawek można potwierdzić, powtarzając całą procedurę. Klienci dokonujący edycji zdjęć na swoich komputerach mogą pobrać profil monitora kontrolnego maszyny i ustawić go w programie edycyjnym, dzięki czemu uzyskają zbliżony obraz barwny do efektów obróbki. Obróbka chemiczna papierów barwnych. Papiery obrabia się w zestawach chemikaliów odnośnego producenta, gdyż to gwarantuje właściwe wywołanie. Użycie chemikaliów innego pochodzenia nie zawsze prowadzi do zadowalających wyników. Współczesny proces pozytywowy przeprowadza się według obróbki oznaczonej RA-4 Jest to proces wysokotemperaturowy i powinien być przeprowadzony w całkowitej ciemności, dlatego obróbka w kuwetach jest nieefektywna i zbyt mało dokładna. Przebieg procesu RA-4: − wywoływanie CD, − wybielanie- utrwalanie BL-FX, Całkowity czas obróbki razem z płukaniem trwa 3 minuty. Pomocny może być procesor, który zapewnia stabilizowanie temperatury i czasu procesu.


32


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak jest zbudowana głowica filtracyjna? 2. Jak usunąć dominantę barwną w kolorze czerwonym? 3. Dlaczego należy przedłużyć czas naświetlania po zwiększeniu korekcji barwnej? 4. Dlaczego oświetlenie ciemni jest tak słabe? 5. Jak przebiega proces wywołania papieru barwnego? 6. Jakich filtrów używa się w metodzie subtraktywnej? 7. Co należy zrobić, gdy uzyskany na próbce obraz wydaje się zbyt jasny? 8. Jak zmieni się dominanta zdjęcia, gdy usuwając purpurę użyjemy za dużo filtra M? 9. Na czym polega zautomatyzowanie procesu kopiowania w printerze? 10. W jaki sposób należy suszyć papiery barwne? 4.6.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj 3 odbitki barwne z dowolnego negatywu czarno-białego, używając kolejno filtrów korekcyjnych o następujących wielkościach:

1) Y +100, M+100, C 0 2) Y 0, M+100, C+100 3) Y+100, M 0, C+100 Oceń uzyskane efekty. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie,


3) umieścić negatyw w powiększalniku, 4) ustawić wielkość i ostrość obrazu, 5) dokonać próbnego naświetlenia, ustalającego czas, 6) przeprowadzić szereg naświetleń z ustawieniem filtrów, wynikających z treści ćwiczenia, 7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 8) omówić efekty pracy z nauczycielem. Wyposażenie stanowiska pracy: − papier fotograficzny barwny, − powiększalnik z głowicą filtracyjną, − maskownica do próbnego naświetlenia, − lupa do ustawienia ostrości, − pędzelek do czyszczenia negatywu, − procesor do obróbki papieru, − suszarka do papieru.


33

Ćwiczenie 2 Wykonaj korekcyjną odbitkę barwną metodą substraktywną z dowolnego negatywu barwnego 35mm.




3) umieścić negatyw w powiększalniku, 4) ustawić wielkość i ostrość obrazu, 5) dokonać próbnego naświetlenia, ustalającego czas, 6) przeprowadzić szereg naświetleń, usuwających dominantę barwną, 7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 8) omówić efekty pracy z nauczycielem.

Wyposażenie stanowiska pracy: − papier fotograficzny barwny, − powiększalnik z głowicą filtracyjną, − maskownica do próbnego naświetlenia, − lupa do ustawienia ostrości, − pędzelek do czyszczenia negatywu, − procesor do obróbki papieru, − suszarka do papieru. Ćwiczenie 3 Wykonaj korekcyjną odbitkę barwną metodą substraktywną z dowolnego negatywu barwnego typu 120.




3) umieścić negatyw w powiększalniku, 4) ustawić wielkość i ostrość obrazu, 5) dokonać próbnego naświetlenia, ustalającego czas, 6) przeprowadzić szereg naświetleń, usuwających dominantę barwną, 7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 8) omówić efekty pracy z nauczycielem.

Wyposażenie stanowiska pracy: − papier fotograficzny barwny, − powiększalnik z głowicą filtracyjną,


34

− maskownica do próbnego naświetlenia, − lupa do ustawienia ostrości, − pędzelek do czyszczenia negatywu, − procesor do obróbki papieru, − suszarka do papieru. Ćwiczenie 4 Wykonaj korekcyjną odbitkę barwną metodą subtraktywną z dowolnego negatywu barwnego 35mm na printerze.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane w zespołach (2-3 osób)


3) umieścić negatyw w karetce negatywowej, 4) ustawić korekty obrazów, korzystając z podglądu na monitorze printera, 5) wywołać naświetlony papier, 6) ocenić efekty pracy i omówić je z nauczycielem, 7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − papier fotograficzny barwny, − printer, − chemikalia do obróbki papierów barwnych.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak

Nie

1) omówić budowę głowicy filtracyjnej? 2) usunąć dominantę barwną w kolorze brązowym? 3) usunąć dominantę barwną w kolorze żółtym? 4) przedłużyć czas naświetlania po wprowadzeniu filtracji? 5) wprowadzić negatyw do printera? 6) przygotować chemikalia do obróbki papieru w printerze? 7) oczyścić printer z zużytych chemikaliów? 8) sprawdzić liczniki printera, informujące o ilości wykonanych odbitek? 9) zakończyć pracę procesora?


35

4.7. Wykonywanie wydruków z plików graficznych 4.7.1. Materiał nauczania Wydruki z plików graficznych. Do tej pory zapoznałeś się z obszernym materiałem na temat wykonywania różnego rodzaju odbitek i powiększeń. Wszystkie one wykorzystywały techniki tradycyjne. Teraz dowiesz się, na czym polega uzyskiwanie wydruków z plików graficznych, czyli przy pomocy techniki cyfrowej. Jak każdy materiał wizualny, odbitki fotograficzne ogląda się w zasadzie z pewnej odległości. Jeśli patrzymy z bliska, tylko najwyższej jakości odbitki pozostaną nieskazitelne, bez widocznego ziarna, czyli drobinek atramentu. Z pewnego oddalenia- powiedzmy na wyciągnięcie ręki- oko ludzkie nie potrafi dostrzec słabszej jakości wydruku. Dzieje się tak dlatego, gdyż odległość powoduje zatarcie granic pomiędzy poszczególnymi kroplami atramentu, czy pikselami, optycznie łącząc je ze sobą. Duże wydruki atramentowe czy bilboardy reklamowe nie mają aż tak ostrego obrazu, jak wysokojakościowe fotografie, zamieszczane w kolorowych magazynach. Wybór drukarki. Do komputera można podłączyć trzy rodzaje drukarek kolorowych. Najbardziej popularne są drukarki atramentowe. Drukarki laserowe są szybsze i czyściej drukują tekst niż przeciętne atramentowe, ale na ogół gorzej sprawują się przy drukowaniu zdjęć. Trzeci typ to drukarki sublimacyjne. W czasie drukowania następuje wyparowanie z kolorowej taśmy barwnika, który przenika na specjalny papier. Metoda ta daje rezultaty najbardziej przypominające tradycyjną fotografię, ale nie nadaje się do drukowania tekstu. Powstawanie wydruku. Drukarki atramentowe cieszą się największą popularnością wśród zajmujących się fotografią cyfrową. Drukarka ta korzysta z procesu rastrowania, stosując atramenty o barwach CMYK. Tworzony przez nią wydruk barwny powstaje z milionów drobnych kropelek koloru, ułożonych w różnych odstępach od siebie. Oglądane z pewnej odległości mikroskopijne cząsteczki atramentu łączą się ze sobą, dając wrażenie ciągłości barw. Słowo rozdzielczość określa faktyczną liczbę kropelek atramentu rozpylanych na nośniku obrazu, wyrażoną w punktach na cal (dpi), na przykład 300dpi, 1440dpi lub 2880dpi. Im większa jest ta liczba, tym doskonalsze i bardziej realistyczne są wydruki. W oprogramowaniu drukarki rozdzielczość, rodzaj papieru czy balans kolorów określają fabryczne ustawienia, mające decydujący wpływ na jakość wydruku. Niezadowalające rezultaty możemy uzyskać, gdy na przykład przez pomyłkę wybierzemy niewłaściwy rodzaj papieru. Wykonanie bardzo dobrego zdjęcia cyfrowego to jedynie połowa sukcesu. Należy jeszcze zrobić jego wydruk, a to jest czasochłonne i wymaga pracy. Definicja dobrej odbitki fotograficznej jest taka sama zarówno dla cyfrowej, jak i tradycyjnej fotografii. Polega na przedstawieniu bogactwa i różnorodności odcieni pomiędzy obszarami najgłębszych czerni i najczystszych bieli. Szczegóły powinny być dobrze widoczne na całym obszarze zdjęcia, a główny motyw uwydatniony. Słabej jakości wydruki charakteryzuje ograniczony i przytłumiony zakres odcieni, nie uwydatniają motywu, a detale skrywają w głębokich cieniach lub znikają w wypalonych światłach.


36

Jak więc widzisz wykonanie wydruku wiąże się z podjęciem wielu przemyślanych decyzji, które pozwolą Ci uzyskać jak najlepszy efekt pracy. Powinieneś dokładnie wiedzieć, czego oczekujesz i konsekwentnie realizować cele. 4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak działa drukarka atramentowa? 2. Dlaczego na jakość wydruku wpływa jakość papieru? 3. Co określa gramatura papieru? 4. Jak rozdzielczość obrazu wpływa na jakość wydruku? 5. Jak ustawić profil koloru drukarki? 6. Co określa rozdzielczość drukarki? 7. Czym należy kierować się przy wyborze drukarki? 8. Jakie cechy ma wydruk fotorealistyczny? 9. Jakich barwników używają drukarki do drukowania zdjęć we wszystkich barwach? 10. Dlaczego drukarki laserowe nie są stosowane do drukowania obrazów fotograficznych?

4.7.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj wydruk obrazu czarno-białego.




3) otworzyć plik obrazu w programie edycyjnym, 4) ustawić parametry obrazu, wielkość, rozdzielczość, 5) wybrać rodzaj papieru do wydruku, 6) wydrukować obraz, 7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 8) omówić z nauczycielem powstały wydruk.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

− drukarka, − komputer z oprogramowaniem, monitor, − papier do wydruków, − plik z obrazem. Ćwiczenie 2 Wykonaj wydruk obrazu barwnego.


37




3) otworzyć plik obrazu w programie edycyjnym, 4) ustawić parametry obrazu, wielkość, rozdzielczość, 5) wybrać rodzaj papieru do wydruku, 6) wydrukować obraz, 7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 8) omówić z nauczycielem powstały wydruk.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

− drukarka, − komputer z oprogramowaniem, monitor, − papier do wydruków, − plik z obrazem.


Tak

Nie 1) podłączyć drukarkę do komputera? 2) zainstalować odpowiednie oprogramowanie do komputera? 3) ustawić wielkość drukowanego obrazu? 4) dobrać rozdzielczość do oczekiwanej jakości wydruku? 5) wymienić pojemniki z tuszem? 6) wybrać właściwy papier do wydruków fotorealistycznych? 7) wydrukować zdjęcie bezpośrednio z karty pamięci aparatu cyfrowego? 8) wyjaśnić zależność pomiędzy wielkością pliku cyfrowego a jakością

wydruku?

9) przygotować plik obrazu do wydruku wielkoformatowego? 10) oczyścić zapchane dysze drukarki?


38

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych, który zawiera 20 pytań o różnym stopniu

trudności. 4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając znak „X” lub

wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

5. Test składa się z dwóch części: Część I – poziom podstawowy, Część II – poziom ponadpodstawowy. W sumie możesz uzyskać 20 punktów, jeśli prawidłowo odpowiesz na wszystkie pytania w teście. Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymujesz „1” punkt, natomiast za złą odpowiedź lub jej brak otrzymujesz „0” punktów.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi Ci trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. 8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut czasu.

Powodzenia. ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH Część I – Poziom podstawowy 1. Co przedstawia poniższa fotografia?

a) MicroDriwer. b) Kartę pamięci xD-Picture Card. c) Kartę pamięci Compact Flash. d) Kartę Pro Card.

2. Czego dotyczy skrót CMOS?

a) jest to technologia wykonania czujnika (matrycy) obrazu, b) kontrolowane mechanicznie sterowanie automatyką ostrości, c) jest to określenie najnowszej generacji warstw przeciwodblaskowych na obiektywach

i filtrach fotograficznych, d) to rozwinięcie technologii matrycy cyfrowej CCD.

3. Negatyw to obraz, na którym wzrostowi luminacji oryginału odpowiada

a) zwiększanie się transmisji, b) stabilizacja gęstości na stałym poziomie, c) zwiększanie się gęstości optycznej (czyli zmniejszanie się transmisji), d) zwiększenie się współczynnika odbicia światła.

4. Światłoczułość jest wielkością odwrotnie proporcjonalną do intensywności naświetlenia,

powodującą a) zmianę kierunku promieni światła rozchodzącego się w przezroczystym ośrodku, b) zmiany zachodzące w długo przechowywanych materiałach światłoczułych, c) uzyskanie na światłoczułym nośniku efektu określonego przez kryterium

światłoczułości, d) reakcję bodźców nerwowych w narządach wzroku, odbieraną w świadomości jako

wrażenie jasności i barwy.


39

5. Ustawienie aparatu przedstawione na szkicu powoduje

a) pozorne poszerzenie obiektów pierwszoplanowych, b) zmniejszenie kontrastów i czytelności szczegółów zdjęcia, c) uzyskanie wrażenia trzeciego wymiaru, d) wyolbrzymienie przedmiotów pierwszoplanowych w kierunku pionowym w stosunku

do tła.

6. Przyrząd do pomiarów wartości oświetlenia planu zdjęciowego, wyposażonego w lampy błyskowe to

a) miernik błyskowego naświetlenia z fototranzystorem, b) światłomierz optyczny klinowy, c) miernik naświetlenia z komórką CdS, d) miernik naświetlenia z fotodiodą.

7. Przedstawiony szkic przedstawia pomiar światła

a) odbitego, b) padającego, c) odbitego z użyciem karty wzorcowej, d) punktowego.

1. aparat fotograficzny 2. model 3. softbox 4. światłomierz 5. tło

8. Dla którego z procesów charakterystyczne są dwa rodzaje wywoływania, czarno-białe

i barwne? a) RA-4. b) E-6. c) C-41. d) EP-2.


40

9. Do czego służy narzędzie „stempel” (stamp): a) do stemplowania dokumentów na zdjęciu, b) do cyfrowego retuszu obrazów fotograficznych, c) kopiuje obraz do obrazu, d) do korekcji kontrastu zdjęć w aplikacji.

10. Fotografując z lampą błyskową należy zazwyczaj stosować czas otwarcia migawki, zwany

czasem synchronizacji, który a) wynika ze światłoczułości zastosowanego filmu, b) wynosi 1/125s, c) wynika z konstrukcji lampy błyskowej, d) jest możliwie najkrótszym czasem otwarcia migawki, w trakcie którego cała klatka

filmu poddana jest działaniu światła błyskowego. 11. Poniższy szkic oświetlenia planu zdjęciowego przedstawia podkreślenie

a) nasycenia barwy fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła rozproszonego, b) faktury powierzchni fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła kontrastowego, c) konturu fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła punktowego, d) konturu fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła kontrastowego.

12. Co przedstawia fotografia obok?

a) podkładkę pod mysz komputerową, b) tablet – cyfrową tabliczkę do rysowania, c) notes elektroniczny, d) GPS.


41

13. W jakim procesie należy wywołać przedstawiony film? a) negatywowym barwnym C-41, b) negatywowym czarno-białym, c) odwracalnym czarno-białym, d) odwracalnym barwnym E-6.

14. Zbyt intensywne wywołanie negatywu barwnego można rozpoznać po

a) zbyt ciemnej masce, b) zbyt jasnej masce, c) częściowej zamianie obrazu negatywowego na pozytywowy, d) widocznym cząstkowym obrazie srebrowym.

Część II – Poziom ponadpodstawowy 15. Temperatura barwowa zastosowanego źródła światła nie wpływa na jakość obrazu

zarejestrowanego na: a) negatywie barwnym, b) negatywie czarno-białym, c) matrycy cyfrowej, d) materiale odwracalnym.

16. Chcąc uzyskać możliwie najwyższą ostrość obrazu przy dobieraniu wartość przesłony,

warto pamiętać o a) dyfrakcji światła, która występuje na krawędziach przesłony i powoduje pogarszanie się

ostrości przy zbyt małym otworze przesłony, b) tym, że im mniejszy otwór przesłony tym mniejsza średnica dopuszczalnych krążków

rozproszenia, c) tym, że przesłona o najmniejszej wartości przepuszcza przez obiektyw najszerszą

wiązkę światła, d) zastosowaniu największej wartości przesłony.

17. Zaproponuj interpretację wykresu przedstawionego poniżej, a dotyczącego sterowania

ekspozycją aparatu fotograficznego.


42

18. Przedstaw plan działania: jak wywołasz czarno-biały film w koreksie. 19. Zaplanuj, jak wykonać barwne powiększenie korekcyjne pod powiększalnikiem. 20. Wykonując zdjęcia reporterskie w słabych warunkach oświetleniowych można doświetlić

pierwszy plan przy pomocy lampy błyskowej. Aby połączyć światło błyskowe z zastanym należy

a) zwiększyć otwór przesłony, prześwietlając pierwszy plan, b) zastosować czas synchronizacji, c) dobrać zastosowaną przysłonę do siły lampy, a czas otwarcia migawki odpowiednio

wydłużyć, d) zwiększyć wartość przesłony, niedoświetlając pierwszy plan.


43

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi Zakreśl poprawną odpowiedź lub wykonaj zdanie.

Nr Zadania Odpowiedź Punkty

1. a b c d 2. a b c d 3. a b c d 4. a b c d 5. a b c d 6. a b c d 7. a b c d 8. a b c d 9. a b c d 10. a b c d 11. a b c d 12. a b c d 13. a b c d 14. a b c d 15. a b c d 16. a b c d 17.

18.

19.

20. a b c d

Razem:


44

6. LITERATURA 1. Daly T.: Encyklopedia fotografii cyfrowej. Wydawnictwo G+J Gruner+ Jahr, Warszawa

2004 2. Feininger A.: Nauka o fotografii. WAiF, Warszawa 1987 3. Freeman M.: Fotografia studyjna. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1993 4. Hedgecoe J.: Nowy podręcznik fotografii. Arkady, Warszawa 2005 5. Hedgecoe J.: Praktyczny kurs fotografii. Wyd. Ryszard Kluszczyński, Kraków 2000 6. Klimecki T.: Technika powiększania w fotografii. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne,

Warszawa 1987 7. Kotecki A., Nowak W., Rybarczyk I.: Obróbka barwnych materiałów światłoczułych

w podwyższonej temperaturze. Wydawnictwo Fotograficzne, Gdańsk 1991 8. Kotecki A.: Pracownia fotograficzna 1. WSiP, Warszawa 1978 9. Marchesi J.J.: Profesjonalna technika świetlna. MILSO, Warszawa 10. McWhinnie A.: Fotografia Podręcznik. Arkady, Warszawa 2001 11. Wszystko o fotografii. Arkady, Warszawa 1984

Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi

Education

Transcript of Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi