Anetta Buras-Marciniak Stanisław Goźdź-Roszkowski ndash Uniwersytet Łoacutedzki Wydział Filologiczny

Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej 91-404 Łoacutedź ul Pomorska 171173

RECENZENTLeszek Berezowski

REDAKTOR INICJUJĄCYWitold Szczęsny

OPRACOWANIE REDAKCYJNEKrzysztof Lindstedt

SKŁAD I ŁAMANIEAGENT PR

KOREKTA TECHNICZNAAnna Sońta

PROJEKT OKŁADKIPolkadot Studio Graficzne

Aleksandra Woźniak Hanna Niemierowicz

copy Copyright by Authors Łoacutedź 2020copy Copyright for this edition by Uniwersytet Łoacutedzki Łoacutedź 2020

Wydane przez Wydawnictwo Uniwersytetu ŁoacutedzkiegoWydanie I W09864200K

Ark wyd 90 ark druk 105

ISBN 978-83-8220-071-3e-ISBN 978-83-8220-072-0

Wydawnictwo Uniwersytetu Łoacutedzkiego90-131 Łoacutedź ul Lindleya 8

wwwwydawnictwounilodzple-mail ksiegarniaunilodzpl

tel 42 665 58 63

SPIS TREŚCI

Wstęp 7

Sambor Grucza Lingwistyczne podstawy badań specjalistycznej komunikacji mię-dzykulturowej 11

Stanisław Goźdź-Roszkowski Wymiar gatunkowy zdania odrębnego i jego uza-sadnienia na przykładzie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w Polsce Zarys problematyki 21

Paulina Nowak-Korcz Makrostruktura tekstoacutew orzeczeń sądowych na przykładzie polskich i francuskich wyrokoacutew 33

Joanna Kozłowska Wielojęzyczność w tłumaczeniach unijnych na przykładzie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w ujęciu interdyscy-plinarnym 49

Katarzyna Fronczak Blogi w dyskursie korporacyjnym język rola i funkcje 61Łukasz Grabowski Teksty farmaceutyczne i dyskurs farmaceutyczny definicje spe-

cyfika i kroacutetki przegląd pola badawczego 79Aleksandra Matulewska O języku przyrodniczym i łowieckim w komunikacji mię-

dzykulturowej Studium przypadku 95Wioleta Karwacka Wybrane cechy języka medycznego ndash terminologia normaliza-

cja gatunki tekstoacutew medycznych i relacje międzygatunkowe 105Julia Mazurkiewicz-Sułkowska Język pracownikoacutew służb specjalnych w Polskiej

Rzeczpospolitej Ludowej i w Bułgarskiej Republice Ludowej (na przykładzie analizy teczek TW bdquoBolekrdquo i TW bdquoSabinardquo) 119

Anetta Buras-Marciniak Od Jugosławii do Bośni i Hercegowiny ndash wpływ wzajem-nych relacji na wspoacutełczesną komunikację 133

Magdalena Rekść Komunikacja symboliczna w podaytońskiej Bośni i Hercegowinie 145Katarzyna Bednarska Media a pamięć zbiorowa ndash analiza wspoacutełczesnego słoweń-

skiego dyskursu medialnego dotyczącego grobu masowego w Hudej Jamie 159

WSTĘP

Niniejsza publikacja proponuje szerokie spojrzenie na problematykę językoacutew specjalistycznych Wychodzi poza ramy badawcze wyznaczane przez lingwistykę glottodydaktykę i translatorykę W prezentowanym zbiorze skła-dającym się z dwunastu artykułoacutew uwaga Autoroacutew koncentruje się przede wszystkim na kontekstach komunikacyjnych zwłaszcza międzykulturowych Poszczegoacutelne teksty zostały przygotowane przez pracownikoacutew powstałej w roku 2018 na Uniwersytecie Łoacutedzkim Katedry Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej a także przez zaproszonych specjalistoacutew z wiodących ośrodkoacutew badawczych w Polsce Wszystkie artykuły mają orygi-nalny charakter i zawierają bogaty przegląd najnowszej ndash zaroacutewno krajowej jak światowej ndash literatury przedmiotu

Tom otwiera programowy tekst Sambora Gruczy podejmujący funda-mentalne zagadnienie podstaw lingwistycznych badań nad komunikacją spe-cjalistyczną definiowanych z perspektywy antropocentrycznej komunikologii Wskazując na potrzebę całościowego traktowania językoacutew specjalistycznych Autor koncentruje się na problematyce specjalistycznej komunikacji między-kulturowej Przedstawia ją w kontekście transferencji wiedzy specjalistycznej możliwej dzięki roacuteżnorodnym kompetencjom zaroacutewno nadawcoacutew jak i odbior-coacutew tekstoacutew specjalistycznych

Dwa kolejne artykuły przedstawiają wąskie genologiczne spojrzenie na orzeczenie sądowe w komunikacji prawnej Stanisław Goźdź-Roszkowski za przedmiot analizy obiera mało zbadane w literaturze juryslingwistycznej zda-nie odrębne oraz jego uzasadnienie Korzystając z korpusu tekstoacutew voti separati zgłoszonych do orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego koncentruje się na ich formie i strukturze Prezentuje najczęstsze i skonwencjonalizowane sposoby sygnalizowania odrębnej decyzji sędziego Analizie środkoacutew językowych towa-rzyszy refleksja nad pojęciem funkcjami oraz adresatami tego komunikatu spe-cjalistycznego Z kolei Paulina Nowak-Korcz poddaje analizie poroacutewnawczej polskie i francuskie teksty wyrokoacutew z zakresu prawa cywilnego Przyjmując perspektywę translatologiczną ukazuje podobieństwa i roacuteżnice na poziomie makrostruktury polskich i francuskich wyrokoacutew sądowych Wskazuje na war-tość tekstoacutew poroacutewnywalnych jako nie tylko wiarygodnego źroacutedła informacji terminologicznej tekstowo-normatywnej ale roacutewnież cennego źroacutedła ekwiwa-lentoacutew konotacyjnych

8 Wstęp

Wątek związany z tłumaczeniami kontynuowany jest w pracy Joanny Kozłowskiej ktoacutera skupia się na zagadnieniu wielojęzyczności w tłumaczeniach orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Autorka opowiada się za wyodrębnieniem tłumaczeń unijnych z ogoacutelnej teorii przekładoznawstwa wskazując na to iż niektoacutere kluczowe pojęcia wciąż wymagają przedefiniowania oraz dostosowania do potrzeb translatorskich w instytucjach unijnych

Katarzyna Fronczak koncentruje się na blogach jako stosunkowo nowej for-mie komunikacji korporacyjnej Z uwagi na brak większych bardziej systematycz-nych opracowań prezentowane studium można uznać za pracę pionierską pre-zentującą najważniejsze cechy językowe i dyskursywne blogoacutew korporacyjnych

Dwa kolejne artykuły łączy kontekst dziedziny specjalistycznej Łukasz Grabowski przedstawia modele opisu dyskursu farmaceutycznego sygnalizu-jąc trudności związane z klasyfikacją gatunkoacutew tekstoacutew występujących w jego obszarze ktoacutere wynikają w dużej mierze z braku autonomiczności tego dys-kursu Wioleta Karwacka prezentuje wybrane cechy języka medycznego jako skutecznego narzędzia komunikacji zawodowej podkreślając jego wewnętrzne zroacuteżnicowanie

Aleksandra Matulewska przybliża w swoim tekście problemy komunika-cji międzykulturowej w zakresie języka przyrodniczego i łowieckiego Przyjęta perspektywa łączy translatorykę i dydaktykę a obiektem analizy są błędy popeł-niane przez studentoacutew pierwszej z wymienionych dziedzin głoacutewnie w warstwie terminologicznej

Julia Mazurkiewicz-Sułkowska analizuje język pracownikoacutew służb specjal-nych w aspekcie konfrontatywnym na przykładzie dwoacutech teczek z Polski i Buł-garii postulując że tego typu materiały powinny być zbadane nie tylko przez archiwistoacutew i historykoacutew ale także przez językoznawcoacutew W kontekście komu-nikacji specjalistycznej stawia ważne pytania dotyczące statusu języka donosoacutew jako gatunku tekstu

W artykule przygotowanym przez Katarzynę Bednarską refleksja nad komunikacją przenosi się na obszar słoweńskiego dyskursu medialnego w kon-tekście odkrycia grobu masowego w Hudej Jamie Autorka pokazuje jak media tworzą pamięć zbiorową ktoacutery dyskurs jest dominujący oraz jakie znaczenie poszczegoacutelne czasopisma lub serwisy przypisują zdarzeniom powojennym

Anetta Buras-Marciniak po przedstawieniu zarysu najnowszej histo-rii Bośni i Hercegowiny (BiH) wyjaśnia w swoim tekście jak skutki ostatniej wojny wpływają tam na wspoacutełczesną komunikację międzykulturową Dopeł-nieniem obrazu wspomnianego kraju jest artykuł Magdaleny Rekść ktoacutera poru-sza zagadnienia związane z komunikacją symboliczną Jednym z przejawoacutew bdquodysfunkcjonalności podaytonowskiejrdquo w BiH jest całkowity brak komunikacji pomiędzy zamieszkującymi tam Serbami Chorwatami i Boszniakami

9Wstęp

Naszym zdaniem dwanaście artykułoacutew zaprezentowanych w niniejszym zbiorze oddaje bogactwo poruszanej tematyki oraz roacuteżnorodność metodolo-giczną wspoacutełczesnych refleksji nad językami specjalistycznymi Ukazuje roacutew-nież rozległość zainteresowań pracownikoacutew nowej jednostki jaką jest Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej Uniwersytetu Łoacutedzkiego1 Liczymy iż zaprezentowane prace będą inspirować dalsze badania w coraz bardziej złożonych kontekstach komunikacji międzykulturowej

Stanisław Goźdź-RoszkowskiAnetta Buras-Marciniak

Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej

1 Zob httpkjsunilodzpl (dostęp 26072020)

SPIS TREŚCI

Wstęp 7

Sambor Grucza Lingwistyczne podstawy badań specjalistycznej komunikacji mię-dzykulturowej 11

Stanisław Goźdź-Roszkowski Wymiar gatunkowy zdania odrębnego i jego uza-sadnienia na przykładzie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w Polsce Zarys problematyki 21

Paulina Nowak-Korcz Makrostruktura tekstoacutew orzeczeń sądowych na przykładzie polskich i francuskich wyrokoacutew 33

Joanna Kozłowska Wielojęzyczność w tłumaczeniach unijnych na przykładzie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w ujęciu interdyscy-plinarnym 49

Katarzyna Fronczak Blogi w dyskursie korporacyjnym język rola i funkcje 61Łukasz Grabowski Teksty farmaceutyczne i dyskurs farmaceutyczny definicje spe-

cyfika i kroacutetki przegląd pola badawczego 79Aleksandra Matulewska O języku przyrodniczym i łowieckim w komunikacji mię-

dzykulturowej Studium przypadku 95Wioleta Karwacka Wybrane cechy języka medycznego ndash terminologia normaliza-

cja gatunki tekstoacutew medycznych i relacje międzygatunkowe 105Julia Mazurkiewicz-Sułkowska Język pracownikoacutew służb specjalnych w Polskiej

Rzeczpospolitej Ludowej i w Bułgarskiej Republice Ludowej (na przykładzie analizy teczek TW bdquoBolekrdquo i TW bdquoSabinardquo) 119

Anetta Buras-Marciniak Od Jugosławii do Bośni i Hercegowiny ndash wpływ wzajem-nych relacji na wspoacutełczesną komunikację 133

Magdalena Rekść Komunikacja symboliczna w podaytońskiej Bośni i Hercegowinie 145Katarzyna Bednarska Media a pamięć zbiorowa ndash analiza wspoacutełczesnego słoweń-

skiego dyskursu medialnego dotyczącego grobu masowego w Hudej Jamie 159

WSTĘP

Niniejsza publikacja proponuje szerokie spojrzenie na problematykę językoacutew specjalistycznych Wychodzi poza ramy badawcze wyznaczane przez lingwistykę glottodydaktykę i translatorykę W prezentowanym zbiorze skła-dającym się z dwunastu artykułoacutew uwaga Autoroacutew koncentruje się przede wszystkim na kontekstach komunikacyjnych zwłaszcza międzykulturowych Poszczegoacutelne teksty zostały przygotowane przez pracownikoacutew powstałej w roku 2018 na Uniwersytecie Łoacutedzkim Katedry Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej a także przez zaproszonych specjalistoacutew z wiodących ośrodkoacutew badawczych w Polsce Wszystkie artykuły mają orygi-nalny charakter i zawierają bogaty przegląd najnowszej ndash zaroacutewno krajowej jak światowej ndash literatury przedmiotu

Tom otwiera programowy tekst Sambora Gruczy podejmujący funda-mentalne zagadnienie podstaw lingwistycznych badań nad komunikacją spe-cjalistyczną definiowanych z perspektywy antropocentrycznej komunikologii Wskazując na potrzebę całościowego traktowania językoacutew specjalistycznych Autor koncentruje się na problematyce specjalistycznej komunikacji między-kulturowej Przedstawia ją w kontekście transferencji wiedzy specjalistycznej możliwej dzięki roacuteżnorodnym kompetencjom zaroacutewno nadawcoacutew jak i odbior-coacutew tekstoacutew specjalistycznych

Dwa kolejne artykuły przedstawiają wąskie genologiczne spojrzenie na orzeczenie sądowe w komunikacji prawnej Stanisław Goźdź-Roszkowski za przedmiot analizy obiera mało zbadane w literaturze juryslingwistycznej zda-nie odrębne oraz jego uzasadnienie Korzystając z korpusu tekstoacutew voti separati zgłoszonych do orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego koncentruje się na ich formie i strukturze Prezentuje najczęstsze i skonwencjonalizowane sposoby sygnalizowania odrębnej decyzji sędziego Analizie środkoacutew językowych towa-rzyszy refleksja nad pojęciem funkcjami oraz adresatami tego komunikatu spe-cjalistycznego Z kolei Paulina Nowak-Korcz poddaje analizie poroacutewnawczej polskie i francuskie teksty wyrokoacutew z zakresu prawa cywilnego Przyjmując perspektywę translatologiczną ukazuje podobieństwa i roacuteżnice na poziomie makrostruktury polskich i francuskich wyrokoacutew sądowych Wskazuje na war-tość tekstoacutew poroacutewnywalnych jako nie tylko wiarygodnego źroacutedła informacji terminologicznej tekstowo-normatywnej ale roacutewnież cennego źroacutedła ekwiwa-lentoacutew konotacyjnych

8 Wstęp

Wątek związany z tłumaczeniami kontynuowany jest w pracy Joanny Kozłowskiej ktoacutera skupia się na zagadnieniu wielojęzyczności w tłumaczeniach orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Autorka opowiada się za wyodrębnieniem tłumaczeń unijnych z ogoacutelnej teorii przekładoznawstwa wskazując na to iż niektoacutere kluczowe pojęcia wciąż wymagają przedefiniowania oraz dostosowania do potrzeb translatorskich w instytucjach unijnych

Katarzyna Fronczak koncentruje się na blogach jako stosunkowo nowej for-mie komunikacji korporacyjnej Z uwagi na brak większych bardziej systematycz-nych opracowań prezentowane studium można uznać za pracę pionierską pre-zentującą najważniejsze cechy językowe i dyskursywne blogoacutew korporacyjnych

Dwa kolejne artykuły łączy kontekst dziedziny specjalistycznej Łukasz Grabowski przedstawia modele opisu dyskursu farmaceutycznego sygnalizu-jąc trudności związane z klasyfikacją gatunkoacutew tekstoacutew występujących w jego obszarze ktoacutere wynikają w dużej mierze z braku autonomiczności tego dys-kursu Wioleta Karwacka prezentuje wybrane cechy języka medycznego jako skutecznego narzędzia komunikacji zawodowej podkreślając jego wewnętrzne zroacuteżnicowanie

Aleksandra Matulewska przybliża w swoim tekście problemy komunika-cji międzykulturowej w zakresie języka przyrodniczego i łowieckiego Przyjęta perspektywa łączy translatorykę i dydaktykę a obiektem analizy są błędy popeł-niane przez studentoacutew pierwszej z wymienionych dziedzin głoacutewnie w warstwie terminologicznej

Julia Mazurkiewicz-Sułkowska analizuje język pracownikoacutew służb specjal-nych w aspekcie konfrontatywnym na przykładzie dwoacutech teczek z Polski i Buł-garii postulując że tego typu materiały powinny być zbadane nie tylko przez archiwistoacutew i historykoacutew ale także przez językoznawcoacutew W kontekście komu-nikacji specjalistycznej stawia ważne pytania dotyczące statusu języka donosoacutew jako gatunku tekstu

W artykule przygotowanym przez Katarzynę Bednarską refleksja nad komunikacją przenosi się na obszar słoweńskiego dyskursu medialnego w kon-tekście odkrycia grobu masowego w Hudej Jamie Autorka pokazuje jak media tworzą pamięć zbiorową ktoacutery dyskurs jest dominujący oraz jakie znaczenie poszczegoacutelne czasopisma lub serwisy przypisują zdarzeniom powojennym

Anetta Buras-Marciniak po przedstawieniu zarysu najnowszej histo-rii Bośni i Hercegowiny (BiH) wyjaśnia w swoim tekście jak skutki ostatniej wojny wpływają tam na wspoacutełczesną komunikację międzykulturową Dopeł-nieniem obrazu wspomnianego kraju jest artykuł Magdaleny Rekść ktoacutera poru-sza zagadnienia związane z komunikacją symboliczną Jednym z przejawoacutew bdquodysfunkcjonalności podaytonowskiejrdquo w BiH jest całkowity brak komunikacji pomiędzy zamieszkującymi tam Serbami Chorwatami i Boszniakami

9Wstęp

Naszym zdaniem dwanaście artykułoacutew zaprezentowanych w niniejszym zbiorze oddaje bogactwo poruszanej tematyki oraz roacuteżnorodność metodolo-giczną wspoacutełczesnych refleksji nad językami specjalistycznymi Ukazuje roacutew-nież rozległość zainteresowań pracownikoacutew nowej jednostki jaką jest Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej Uniwersytetu Łoacutedzkiego1 Liczymy iż zaprezentowane prace będą inspirować dalsze badania w coraz bardziej złożonych kontekstach komunikacji międzykulturowej

Stanisław Goźdź-RoszkowskiAnetta Buras-Marciniak

Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej

1 Zob httpkjsunilodzpl (dostęp 26072020)

WSTĘP

Niniejsza publikacja proponuje szerokie spojrzenie na problematykę językoacutew specjalistycznych Wychodzi poza ramy badawcze wyznaczane przez lingwistykę glottodydaktykę i translatorykę W prezentowanym zbiorze skła-dającym się z dwunastu artykułoacutew uwaga Autoroacutew koncentruje się przede wszystkim na kontekstach komunikacyjnych zwłaszcza międzykulturowych Poszczegoacutelne teksty zostały przygotowane przez pracownikoacutew powstałej w roku 2018 na Uniwersytecie Łoacutedzkim Katedry Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej a także przez zaproszonych specjalistoacutew z wiodących ośrodkoacutew badawczych w Polsce Wszystkie artykuły mają orygi-nalny charakter i zawierają bogaty przegląd najnowszej ndash zaroacutewno krajowej jak światowej ndash literatury przedmiotu

Tom otwiera programowy tekst Sambora Gruczy podejmujący funda-mentalne zagadnienie podstaw lingwistycznych badań nad komunikacją spe-cjalistyczną definiowanych z perspektywy antropocentrycznej komunikologii Wskazując na potrzebę całościowego traktowania językoacutew specjalistycznych Autor koncentruje się na problematyce specjalistycznej komunikacji między-kulturowej Przedstawia ją w kontekście transferencji wiedzy specjalistycznej możliwej dzięki roacuteżnorodnym kompetencjom zaroacutewno nadawcoacutew jak i odbior-coacutew tekstoacutew specjalistycznych

Dwa kolejne artykuły przedstawiają wąskie genologiczne spojrzenie na orzeczenie sądowe w komunikacji prawnej Stanisław Goźdź-Roszkowski za przedmiot analizy obiera mało zbadane w literaturze juryslingwistycznej zda-nie odrębne oraz jego uzasadnienie Korzystając z korpusu tekstoacutew voti separati zgłoszonych do orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego koncentruje się na ich formie i strukturze Prezentuje najczęstsze i skonwencjonalizowane sposoby sygnalizowania odrębnej decyzji sędziego Analizie środkoacutew językowych towa-rzyszy refleksja nad pojęciem funkcjami oraz adresatami tego komunikatu spe-cjalistycznego Z kolei Paulina Nowak-Korcz poddaje analizie poroacutewnawczej polskie i francuskie teksty wyrokoacutew z zakresu prawa cywilnego Przyjmując perspektywę translatologiczną ukazuje podobieństwa i roacuteżnice na poziomie makrostruktury polskich i francuskich wyrokoacutew sądowych Wskazuje na war-tość tekstoacutew poroacutewnywalnych jako nie tylko wiarygodnego źroacutedła informacji terminologicznej tekstowo-normatywnej ale roacutewnież cennego źroacutedła ekwiwa-lentoacutew konotacyjnych

8 Wstęp

Wątek związany z tłumaczeniami kontynuowany jest w pracy Joanny Kozłowskiej ktoacutera skupia się na zagadnieniu wielojęzyczności w tłumaczeniach orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Autorka opowiada się za wyodrębnieniem tłumaczeń unijnych z ogoacutelnej teorii przekładoznawstwa wskazując na to iż niektoacutere kluczowe pojęcia wciąż wymagają przedefiniowania oraz dostosowania do potrzeb translatorskich w instytucjach unijnych

Katarzyna Fronczak koncentruje się na blogach jako stosunkowo nowej for-mie komunikacji korporacyjnej Z uwagi na brak większych bardziej systematycz-nych opracowań prezentowane studium można uznać za pracę pionierską pre-zentującą najważniejsze cechy językowe i dyskursywne blogoacutew korporacyjnych

Dwa kolejne artykuły łączy kontekst dziedziny specjalistycznej Łukasz Grabowski przedstawia modele opisu dyskursu farmaceutycznego sygnalizu-jąc trudności związane z klasyfikacją gatunkoacutew tekstoacutew występujących w jego obszarze ktoacutere wynikają w dużej mierze z braku autonomiczności tego dys-kursu Wioleta Karwacka prezentuje wybrane cechy języka medycznego jako skutecznego narzędzia komunikacji zawodowej podkreślając jego wewnętrzne zroacuteżnicowanie

Aleksandra Matulewska przybliża w swoim tekście problemy komunika-cji międzykulturowej w zakresie języka przyrodniczego i łowieckiego Przyjęta perspektywa łączy translatorykę i dydaktykę a obiektem analizy są błędy popeł-niane przez studentoacutew pierwszej z wymienionych dziedzin głoacutewnie w warstwie terminologicznej

Julia Mazurkiewicz-Sułkowska analizuje język pracownikoacutew służb specjal-nych w aspekcie konfrontatywnym na przykładzie dwoacutech teczek z Polski i Buł-garii postulując że tego typu materiały powinny być zbadane nie tylko przez archiwistoacutew i historykoacutew ale także przez językoznawcoacutew W kontekście komu-nikacji specjalistycznej stawia ważne pytania dotyczące statusu języka donosoacutew jako gatunku tekstu

W artykule przygotowanym przez Katarzynę Bednarską refleksja nad komunikacją przenosi się na obszar słoweńskiego dyskursu medialnego w kon-tekście odkrycia grobu masowego w Hudej Jamie Autorka pokazuje jak media tworzą pamięć zbiorową ktoacutery dyskurs jest dominujący oraz jakie znaczenie poszczegoacutelne czasopisma lub serwisy przypisują zdarzeniom powojennym

Anetta Buras-Marciniak po przedstawieniu zarysu najnowszej histo-rii Bośni i Hercegowiny (BiH) wyjaśnia w swoim tekście jak skutki ostatniej wojny wpływają tam na wspoacutełczesną komunikację międzykulturową Dopeł-nieniem obrazu wspomnianego kraju jest artykuł Magdaleny Rekść ktoacutera poru-sza zagadnienia związane z komunikacją symboliczną Jednym z przejawoacutew bdquodysfunkcjonalności podaytonowskiejrdquo w BiH jest całkowity brak komunikacji pomiędzy zamieszkującymi tam Serbami Chorwatami i Boszniakami

9Wstęp

Naszym zdaniem dwanaście artykułoacutew zaprezentowanych w niniejszym zbiorze oddaje bogactwo poruszanej tematyki oraz roacuteżnorodność metodolo-giczną wspoacutełczesnych refleksji nad językami specjalistycznymi Ukazuje roacutew-nież rozległość zainteresowań pracownikoacutew nowej jednostki jaką jest Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej Uniwersytetu Łoacutedzkiego1 Liczymy iż zaprezentowane prace będą inspirować dalsze badania w coraz bardziej złożonych kontekstach komunikacji międzykulturowej

Stanisław Goźdź-RoszkowskiAnetta Buras-Marciniak

Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej

1 Zob httpkjsunilodzpl (dostęp 26072020)

8 Wstęp

Wątek związany z tłumaczeniami kontynuowany jest w pracy Joanny Kozłowskiej ktoacutera skupia się na zagadnieniu wielojęzyczności w tłumaczeniach orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Autorka opowiada się za wyodrębnieniem tłumaczeń unijnych z ogoacutelnej teorii przekładoznawstwa wskazując na to iż niektoacutere kluczowe pojęcia wciąż wymagają przedefiniowania oraz dostosowania do potrzeb translatorskich w instytucjach unijnych

Katarzyna Fronczak koncentruje się na blogach jako stosunkowo nowej for-mie komunikacji korporacyjnej Z uwagi na brak większych bardziej systematycz-nych opracowań prezentowane studium można uznać za pracę pionierską pre-zentującą najważniejsze cechy językowe i dyskursywne blogoacutew korporacyjnych

Dwa kolejne artykuły łączy kontekst dziedziny specjalistycznej Łukasz Grabowski przedstawia modele opisu dyskursu farmaceutycznego sygnalizu-jąc trudności związane z klasyfikacją gatunkoacutew tekstoacutew występujących w jego obszarze ktoacutere wynikają w dużej mierze z braku autonomiczności tego dys-kursu Wioleta Karwacka prezentuje wybrane cechy języka medycznego jako skutecznego narzędzia komunikacji zawodowej podkreślając jego wewnętrzne zroacuteżnicowanie

Aleksandra Matulewska przybliża w swoim tekście problemy komunika-cji międzykulturowej w zakresie języka przyrodniczego i łowieckiego Przyjęta perspektywa łączy translatorykę i dydaktykę a obiektem analizy są błędy popeł-niane przez studentoacutew pierwszej z wymienionych dziedzin głoacutewnie w warstwie terminologicznej

Julia Mazurkiewicz-Sułkowska analizuje język pracownikoacutew służb specjal-nych w aspekcie konfrontatywnym na przykładzie dwoacutech teczek z Polski i Buł-garii postulując że tego typu materiały powinny być zbadane nie tylko przez archiwistoacutew i historykoacutew ale także przez językoznawcoacutew W kontekście komu-nikacji specjalistycznej stawia ważne pytania dotyczące statusu języka donosoacutew jako gatunku tekstu

W artykule przygotowanym przez Katarzynę Bednarską refleksja nad komunikacją przenosi się na obszar słoweńskiego dyskursu medialnego w kon-tekście odkrycia grobu masowego w Hudej Jamie Autorka pokazuje jak media tworzą pamięć zbiorową ktoacutery dyskurs jest dominujący oraz jakie znaczenie poszczegoacutelne czasopisma lub serwisy przypisują zdarzeniom powojennym

Anetta Buras-Marciniak po przedstawieniu zarysu najnowszej histo-rii Bośni i Hercegowiny (BiH) wyjaśnia w swoim tekście jak skutki ostatniej wojny wpływają tam na wspoacutełczesną komunikację międzykulturową Dopeł-nieniem obrazu wspomnianego kraju jest artykuł Magdaleny Rekść ktoacutera poru-sza zagadnienia związane z komunikacją symboliczną Jednym z przejawoacutew bdquodysfunkcjonalności podaytonowskiejrdquo w BiH jest całkowity brak komunikacji pomiędzy zamieszkującymi tam Serbami Chorwatami i Boszniakami

9Wstęp

Naszym zdaniem dwanaście artykułoacutew zaprezentowanych w niniejszym zbiorze oddaje bogactwo poruszanej tematyki oraz roacuteżnorodność metodolo-giczną wspoacutełczesnych refleksji nad językami specjalistycznymi Ukazuje roacutew-nież rozległość zainteresowań pracownikoacutew nowej jednostki jaką jest Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej Uniwersytetu Łoacutedzkiego1 Liczymy iż zaprezentowane prace będą inspirować dalsze badania w coraz bardziej złożonych kontekstach komunikacji międzykulturowej

Stanisław Goźdź-RoszkowskiAnetta Buras-Marciniak

Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej

1 Zob httpkjsunilodzpl (dostęp 26072020)

9Wstęp

Naszym zdaniem dwanaście artykułoacutew zaprezentowanych w niniejszym zbiorze oddaje bogactwo poruszanej tematyki oraz roacuteżnorodność metodolo-giczną wspoacutełczesnych refleksji nad językami specjalistycznymi Ukazuje roacutew-nież rozległość zainteresowań pracownikoacutew nowej jednostki jaką jest Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej Uniwersytetu Łoacutedzkiego1 Liczymy iż zaprezentowane prace będą inspirować dalsze badania w coraz bardziej złożonych kontekstach komunikacji międzykulturowej

Stanisław Goźdź-RoszkowskiAnetta Buras-Marciniak

Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturowej

1 Zob httpkjsunilodzpl (dostęp 26072020)

Sambor GruczaInstytut Komunikacji Specjalistyczneji InterkulturowejUniwersytet Warszawski samborgruczauwedupl

LINGWISTYCZNE PODSTAWY BADAŃ SPECJALISTYCZNEJ KOMUNIKACJI

MIĘDZYKULTUROWEJ

1

Przez dłuższy czas zajmowano się językami specjalistycznymi w taki sposoacuteb jak gdyby komponentalnie ograniczały się do składu specyficznych wyrażeń określanych mianem bdquoterminoacutewrdquo W pewnym momencie zauważono jednak że języki te należy traktować z funkcjonalnego punktu widzenia jako swego rodzaju językowe całości zawierające komponent fonemiczny grafe-miczny morfologiczny leksykalny terminologiczny gramatyczny oraz tek-stemiczny czyli tak jakby były bdquocałymirdquo i bdquoautonomicznymirdquo językami a nie tylko składami terminologicznymi Stało się tak ponieważ dostrzeżono że komunikacja specjalistyczna odbywa się dzięki bdquocałymrdquo językom a nie tylko dzięki pewnym ich komponentom W konsekwencji języki specjalistyczne zaczęto badać z punktu widzenia spełniania przez nie funkcji komunikacyj-nych w obrębie odnośnych wspoacutelnot specjalistoacutew i niestety tylko w taki sposoacuteb jak gdyby ich rola polegała wyłącznie na spełnianiu wspomnianych funkcji Zarazem zaczęto traktować je jako narzędzia komunikacji specja-listycznej Dopiero poacuteźniej zauważono że języki specjalistyczne spełniają także funkcje kognitywne tj takie dzięki ktoacuterym możliwe jest wytwarzanie porządkowanie i utrwalanie wiedzy specjalistycznej ( Jahr 1996 Knobloch Schaumlder 1996 Engberg 2002 2007 Engberg Janich 2007 Faber 2012 Gru-cza S 2013b Grygiel 2017 Pelikan Roelcke Weber 2019 Pelikan Roelcke Weber 2020)

12 Sambor Grucza

W kolejnych częściach artykułu podejmę proacutebę naszkicowania lingwistycz-nych podstaw badań specjalistycznej komunikacji międzykulturowej jakie pro-ponuje antropocentryczna komunikologia (Grucza F 2012) stanowiąca rozwi-nięcie antropocentrycznej teorii językoacutew ludzkich (Grucza S 2017)

2

Czym roacuteżni się komunikacja specjalistyczna od komunikacji niespecjali-stycznej Po pierwsze w akcie komunikacji specjalistycznej transferencji pod-lega wiedza specjalistyczna a po drugie transferencja ta odbywa się w oparciu o szczegoacutelne obiekty sygnałowe tj teksty specjalistyczne Ostatecznie roacuteżnica między komunikacją specjalistyczną i niespecjalistyczną polega na tym że udział w tej pierwszej biorą osoby ktoacutere posiadają odpowiednią (a) wiedzę specjalistyczną oraz (b) odpowiednią kompetencję specjalistyczną czyli taką kompetencję ktoacutera umożliwia im wykonywanie jakiegoś rodzaju specjalistycz-nej pracy ponadto zaś posiadają (c) wiedzę o tym co robią czego ich praca dotyczy oraz (d) potrafią wypowiadać się o tym co robią jak wykonują swą pracę a także umieją moacutewić o jej rezultatach (Grucza F 1994 Kalverkaumlmper 1998 Schubert 2007 Roelcke 2020)

Zakres kompetencji na podstawie ktoacuterej możliwa jest językowa transfe-rencja wiedzy specjalistycznej (tak po stronie nadawcy jak obiorcy) można określić mianem specjalistycznej kompetencji komunikacyjnej W jej obrębie wyroacuteżnić można takie wspoacutełczynniki jak (a) specjalistyczną kompetencję językową (b) specjalistyczną kompetencję dyskursywną (c) specjalistyczną kompetencję kulturową oraz (d) specjalistyczną kompetencję międzykultu-rową (interkulturową) czyli takie umiejętności ktoacutere umożliwiają specjaliście komunikacyjne bdquoprzełączanie sięrdquo między roacuteżnymi kulturami

Ramy specjalistycznej kompetencji językowej zależą od tego czy wąsko czy też szeroko wyznaczymy zakres tego co uznajemy za język specjalistyczny a ten można określić tak że obejmie on (a) tylko struktury wyrażeniowe lub (b) struktury wyrażeniowe powiązane ze znaczeniem bądź (c) struktury wyra-żeniowe powiązane ze znaczeniem i regułami komunikacyjnymi (pragmatycz-nymi) (Grucza F 1983 330) Niezależnie od tego jak ujmiemy zakres specja-listycznej kompetencji językowej trzeba w każdym przypadku wyroacuteżnić w jej obrębie umiejętności formacyjne (generatywne) oraz funkcyjne Oznacza to że specjalistyczna kompetencja formacyjna w najwęższym rozumieniu językoacutew specjalistycznych to umiejętności tworzenia wyrazoacutew specjalistycznych (termi-noacutew) a specjalistyczna kompetencja funkcyjna to umiejętność posługiwania się nimi w funkcji znakowej W szerszym rozumieniu językoacutew specjalistycznych

13Lingwistyczne podstawy badań specjalistycznej komunikacji międzykulturowej

specjalistyczna kompetencja formacyjna obejmuje umiejętności tworzenia zdań a specjalistyczna kompetencja funkcyjna ndash umiejętność posługiwania się nimi W najszerszym rozumieniu językoacutew specjalistycznych specjalistyczna kompe-tencja formacyjna obejmuje umiejętności tworzenia tekstoacutew a specjalistyczna kompetencja funkcyjna ndash umiejętność posługiwania się nimi czyli wyrażania za ich pomocą wiedzy specjalistycznej (Grucza S 2013b)

Specjalistyczna kompetencja dyskursywna to najogoacutelniej rzecz ujmując umiejętności pozwalające specjalistom uczestniczyć w interakcji specjalistycz-nej czyli prowadzić dialog dyskusję polemikę ktoacuterych przedmiotem jest wiedza specjalistyczna Oznacza to że w obrębie specjalistycznej kompetencji dyskursywnej należy wyroacuteżnić najpierw umiejętności prowadzenia dyskursu za pomocą tekstoacutew zrealizowanych w formie graficznej lub taktylnej (potocznie nazywanych tekstami pisanymi) czyli tekstową kompetencję dyskursywną oraz umiejętności prowadzenia dyskursu za pomocą tekstoacutew zrealizowanych w for-mie audialnej (potocznie nazywanych tekstami moacutewionymi) czyli mowną kompetencję dyskursywną a także umiejętności prowadzenia dyskursu za pomocą tekstoacutew zrealizowanych w formie migowej (ktoacutere nazwać można tek-stami migowymi) czyli migową kompetencję dyskursywną

Specjalistyczną kompetencję kulturową tworzą specyficzne umiejętno-ści wytworzone przez specjalistę (specjalistoacutew) na potrzeby danego rodzaju komunikacji specjalistycznej prowadzonej w obrębie określonych wspoacutelnot specjalistoacutew Umiejętności te dotyczą styloacutew tworzenia wiedzy specjalistycz-nej oraz jej językowego (tekstowego) wyrażania a także styloacutew prowadzenia określonych specjalistycznych dyskursoacutew Specyfika danej specjalistycznej kompetencji kulturowej może być pochodną specyfiki kultury etnowspoacutelnoty bądź specyfiki kultury danej wspoacutelnoty specjalistoacutew Zauważyć trzeba że dwie wspoacutelnoty specjalistoacutew ktoacuterych członkowie należą do roacuteżnych etnowspoacutelnot ale do tej samej wspoacutelnoty branżowej mogą ndash ale niekoniecznie muszą ndash roacuteżnić się swoimi komunikacyjnymi kulturami Oznacza to że specjalistyczne kompe-tencje kulturowe umożliwiające członkom takich wspoacutelnot komunikację spe-cjalistyczną mogą ale niekoniecznie muszą być roacuteżne

Specjalistyczna kompetencja międzykulturowa (nazywana też interkultu-rową) to po pierwsze umiejętność bdquoprzełączania sięrdquo między paralelnymi spe-cjalistycznymi kulturami będącymi elementami roacuteżnych etnokultur po drugie zaś umiejętność bdquoprzełączania sięrdquo między roacuteżnymi branżowymi dziedzino-wymi czy korporacyjnymi kulturami specjalistycznymi będącymi elementami tej samej etnokultury

Dodać trzeba że wielokulturowość (multikulturowość) to nie to samo co międzykulturowość (interkulturowość) Czym innymi jest bycie w posiadaniu dwoacutech lub więcej kultur (bycie wielokulturowym) czyli posiadanie więcej niż

14 Sambor Grucza

jednej kompetencji kulturowej a czym innym umiejętność bdquoprzełączania sięrdquo między tymi kulturami czyli posiadanie kompetencji międzykulturowej (inter-kulturowej)

Z uwag poczynionych w tej części wynika także że specjalistyczna kom-petencja kulturowa implikuje specjalistyczną kompetencję dyskursywną a spe-cjalistyczna kompetencja dyskursywna implikuje odpowiednią specjalistyczną kompetencję językową

3

W badaniach komunikacji specjalistycznej w tym oczywiście także specja-listycznej komunikacji międzykulturowej trzeba koniecznie dokonać jeszcze ontologicznej dyferencjacji tego do czego odnoszą się wyrażenia bdquojęzyk spe-cjalistycznyrdquo bdquowiedza specjalistycznardquo i bdquokultura specjalistycznardquo Z ontologicz-nego punktu widzenia rzeczy do ktoacuterych się odnoszą trzeba podzielić na trzy kategorie (Grucza S 2013b) a) rzeczywiste języki1 specjalistyczne czyli języki specjalistyczne konkretnych

osoacuteb tzw idiolekty specjalistyczne rzeczywiste wiedze specjalistyczne tj wiedze konkretnych osoacuteb czyli idiowiedze specjalistyczne rzeczywiste kultury specjalistyczne czyli kultury specjalistyczne konkretnych osoacuteb tj idiokultury specjalistyczne

b) przekroje bądź sumy logiczne idiolektoacutew specjalistycznych idiowiedz specjalistycznych idiokultur specjalistycznych osoacuteb wziętych pod uwagę czyli odpowiednio polilekty specjalistyczne poliwiedze specjalistyczne polikultury specjalistyczne

c) modele konkretnych polilektoacutew specjalistycznych poliwiedz specjalistycz-nych polikultur specjalistycznych ktoacutere określa się przykładowo jako bdquopolski język specjalistyczny medycynyrdquo bdquowiedza medycznardquo bdquokultura medycznardquo Modele te to intelektualne konstrukty odwzorowujące w mniejszym lub większym stopniu albo idolekt idiowiedzę idiokulturę jakiegoś konkret-nego specjalisty albo polilekt poliwiedzę polikulturę jakiegoś zbioru wzię-tych pod uwagę specjalistoacutew Z powyższych ustaleń wynika że zaroacutewno punktem wyjścia jak i punktem

ostatecznego odniesienia rozważań oraz badań specjalistycznej komunikacji mię-dzykulturowej są rzeczywiste języki specjalistyczne rzeczywiste wiedze specjali-styczne oraz rzeczywiste kultury specjalistyczne konkretnych specjalistoacutew czyli idiolekty specjalistyczne idiowiedze specjalistyczne i idiokultury specjalistyczne

1 Wyrażenia bdquojęzykrdquo używam tu w znaczeniu bdquojęzyk ludzkirdquo

15Lingwistyczne podstawy badań specjalistycznej komunikacji międzykulturowej

4

Jak wspomniałem kultura (idiokultura) a tym samym także kultura spe-cjalistyczna (idiokultura specjalistyczna) to pewne umiejętności (wiedza i sprawności) wytworzone przez człowieka (specjalistę) ktoacuterymi kieruje się on w swoim działaniu widzeniu świata w swojej pracy twoacuterczości itd (Suchodol-ski 1982 Kłoskowska 1983 Labuda 1985 Grucza F 1989 1992 2012 Sucho-dolski Wojnar 1990)

Języki specjalistyczne (idiolekty specjalistyczne) i kultury specjalistyczne (idiokultury specjalistyczne) należy badać tak jak gdyby były kulturami auto-nomicznymi pełnymi mimo tego że w sensie ontologicznym takimi nie są ponieważ każdy idiolekt specjalistyczny jest powiązany z idiolektem ogoacutelnym a każda idiokultura specjalistyczna jest w jakimś stopniu połączona nie tylko z idiokulturą ogoacutelną lecz roacutewnież z inną idiokulturą specjalistyczną Poszcze-goacutelnych kultur specjalistycznych nie można w żadnym razie traktować jako wariantoacutew idiokultury ogoacutelnej Podobnie sprawa ma się z językami specjali-stycznymi ndash nie są one wariantami języka ogoacutelnego

Stopień pokrywania się zakresu danej kultury specjalistycznej z zakresem odnośnej kultury ogoacutelnej oraz innych kultur specjalistycznych jest względny ponieważ ndash po pierwsze ndash roacuteżnie można wyznaczyć zakres rzeczywistości nazy-wany za pomocą wyrażenia bdquokulturardquo i ndash po drugie ndash także roacuteżnie można wyzna-czyć zakres rzeczywistości nazywany za pomocą wyrażeń bdquokultura ogoacutelnardquo i bdquokultura specjalistycznardquo Stopień pokrywania się zakresu danej kultury spe-cjalistycznej z zakresem odnośnej kultury ogoacutelnej oraz zakresami innych kul-tur specjalistycznych zależy także od tego w jakim stopniu członkowie danej wspoacutelnoty specjalistoacutew wytworzyli specjalistyczne formy kulturowe w obrębie swojej wspoacutelnoty następnie od tego w jakim stopniu członkowie odnośnej wspoacutelnoty etnokulturowej rozwinęli swoją kulturę ogoacutelną oraz ndash ostatecznie ndash od tego w jakim stopniu członkowie innych wspoacutelnot specjalistoacutew wytwo-rzyli specjalistyczne formy kulturowe w obrębie swoich wspoacutelnot

Ponadto wszystkie specjalistyczne umiejętności (wiedza i sprawności) kul-turowe tak jak każde inne umiejętności mają charakter gradualny a w związku z tym granicy między kulturą specjalistyczną (idiokulturą specjalistyczną) a kulturą ogoacutelną (idiokulturą ogoacutelną) oraz granicy między innymi kulturami specjalistycznymi (idiokulturami specjalistycznymi) nie należy traktować jako granicy ostrej

Na gruncie przedstawionej powyżej ontologicznej charakterystyki rzeczy-wistości określanej za pomocą wyrażenia bdquospecjalistyczna kompetencja kultu-rowardquo stwierdzić trzeba że pojęcie bdquospecjalistycznej kompetencji kulturowejrdquo implikuje pojęcie bdquospecjalistycznej kompetencji językowejrdquo Inaczej moacutewiąc

16 Sambor Grucza

zakres rzeczywistości określanej za pomocą wrażenia bdquoidiolektalna kompeten-cja specjalistycznardquo jest częścią zakresu rzeczywistości określanej za pomocą wyrażenia bdquoidiokulturowa kompetencja specjalistycznardquo

Wszystkie ontologiczne uwagi jakie poczyniłem wyżej w odniesieniu do zakresoacutew znaczeniowych wyrażenia bdquospecjalistyczna kompetencja kulturowardquo można przez analogię odnieść do zakresoacutew znaczeniowych wyrażenia bdquospecja-listyczna kompetencja międzykulturowardquo Oznacza to że na gruncie przyjętej tu koncepcji antropocentrycznej pojęcie bdquospecjalistycznej kompetencji mię-dzykulturowejrdquo implikuje bdquopojęcie specjalistycznej kompetencji kulturowejrdquo Innymi słowy specjalistyczna kompetencja kulturowa jest częścią specjalistycz-nej kompetencji międzykulturowej

5

Warto zaznaczyć że żaden język a więc także żaden język specjalistyczny nie jest ponieważ być nie może narzędziem żadnej komunikacji Jeżeli jed-nak w odniesieniu do komunikacji językowej użyjemy wyrażenia bdquonarzędzierdquo to za narzędzia komunikacji (specjalistycznej) uznać można wyłącznie tekstywypowiedzi (specjalistyczne) a nie języki (specjalistyczne) bowiem to one a nie języki (specjalistyczne) mają postacie sygnałowe i jako takie mogą pełnić funkcję zastępnikoacutew znaczeń nadanych im przez ich twoacutercoacutew Nie ma przy tym znaczenia czy moacutewimy o płaszczyźnie denotatoacutew czy też o płaszczyźnie desy-gnatoacutew dlatego że ani jednych ani drugich nie można traktować jako obiektoacutew zawierających się (w dosłownym sensie tego wyrazu) w tekstach (specjalistycz-nych) ndash trzeba je raczej postrzegać jako wartości przypisywane im przez ich twoacutercoacutew i odbiorcoacutew

W takim rozumieniu teksty specjalistyczne to językowe eksponenty wiedzy specjalistycznej i tylko w takim znaczeniu można określać je mianem bdquonarzędzirdquo Teksty specjalistyczne są tworami językowymi obiektami wytworzonymi bdquoza pomocąrdquo (jakiegoś) języka specjalistycznego Jest rzeczą oczywistą że języki specjalistyczne jako bdquonarzędzierdquo tworzenia tekstoacutew specjalistycznych nie są bdquonarzędziamirdquo komunikacji specjalistycznej tak jak umiejętności za pomocą ktoacuterych wytworzono narzędzie do grabienia liści nie są narzędziem do grabie-nia liści (Grucza F 1993 Grucza S 2013a)

Dodam jeszcze że transferencja wiedzy specjalistycznej nie polega na przekazywaniu jej bowiem żadnej wiedzy nie można nikomu przeka-zać Nadawca może przekazać odbiorcy jedynie pewien obiekt sygnałowy np tekst specjalistyczny ktoacuteremu przyporządkował (w swoim moacutezgu) okre-śloną treść znaczeniową tj określoną wiedzę specjalistyczną Odbiorca

17Lingwistyczne podstawy badań specjalistycznej komunikacji międzykulturowej

odbiera ten obiekt sygnałowy i dzięki niemu wytwarza w swoim moacutezgu okre-śloną treść znaczeniową tj określoną wiedzę specjalistyczną W moacutezgu nadawcy następuje zatem przyporządkowanie określonym treściom znaczeniowym określonych obiektoacutew sygnałowych a w moacutezgu odbiorcy przyporządkowa-nie określonym obiektom sygnałowym określonych treści znaczeniowych Relacja pomiędzy obiektem sygnałowym a treścią znaczeniową do ktoacuterej ten obiekt się odnosi ma oczywiście charakter konwencjonalny

Komunikacja specjalistyczna polega zatem na wytwarzaniu obiektoacutew sygnałowych będących zastępnikami wiedzy specjalistycznej odbieraniu ich i tworzeniu na podstawie tych obiektoacutew sygnałowych wiedzy specjalistycznej W tym zakresie komunikacja specjalistyczna niczym nie roacuteżni się od komuni-kacji niespecjalistycznej

Języki specjalistyczne spełniają zaroacutewno funkcje komunikacyjne tj służą do transferowania (komunikowania bdquoprzekazywaniardquo) wiedzy specjalistycznej jak i funkcje kognitywne czyli służą do wytwarzania porządkowania i utrwa-lania wiedzy specjalistycznej przy czym funkcja kognitywna jest podstawowa Stwierdzić trzeba ponadto że to nie języki specjalistyczne (same z siebie) wie-dzę specjalistyczną wytwarzają porządkują utrwalają i transferują lecz ludzie ndash specjaliści posługujący się tymi językami Ostatecznie trzeba powiedzieć że celem komunikacji specjalistycznej jest transferencja wiedzy specjalistycznej

6

Instytucjonalizacja akademickich badań komunikacji specjalistycznej w Polsce sięga przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku i wiąże się z pracami badawczymi prowadzonymi w Instytucie Lingwistyki

Rysunek 1 Wyrażanie i rekonstruowanie wiedzy

18 Sambor Grucza

Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego2 Pierwszym akademickim ośrod-kiem w Polsce w ktoacuterym prowadzono systematyczne badania nad komunika-cją specjalistyczną była założona w 2000 roku na Uniwersytecie Warszawskim Katedra Językoacutew Specjalistycznych przekształcona poacuteźniej w dzisiejszy Insty-tut Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej3 W jego ramach działają obecnie cztery centra badawcze ktoacutere zajmują się szczegoacutełowymi rodzajami specjalistycznej komunikacji (międzykulturowej)4 Research Center for Busi-ness Communication Audit5 Business Communication Research Center6 Aviation Communication Research Centre7 International Legal Communica-tion Research Center8 Badania specjalistycznej komunikacji międzykulturowej prowadzi także założona dzięki staraniom prof Stanisława Goździa-Roszkow-skiego Katedra Językoacutew Specjalistycznych oraz Komunikacji Międzykulturo-wej Uniwersytetu Łoacutedzkiego9 Badania takie prowadzone są ponadto w Zakła-dzie Językoacutew Specjalistycznych Instytutu Filologii Angielskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz w kilku innych ośrodkach akademickich Nie zostały one jednak jeszcze zinstytucjonalizowane w taki sposoacuteb jak ma to miejsce w przy-padku wymienionych wyżej jednostek

Bibliografia

Engberg J (2002) Fachsprachlichkeit ndash eine Frage des Wissens [w] Ch Schmidt (red) Wirtschaftsalltag und Interkulturalitaumlt Fachkommunikation als interdi-sziplinaumlre Herausforderung Wiesbaden s 219ndash238

Engberg J (2007) Wie und warum sollte die Fachkommunikationsfroschung in Richtung Wissenstrukturen erweitert werden bdquoFachsprache International Journal of LSPrdquo z 3ndash4 s 2ndash25

Engberg J Janich N (2007) Uumlber die Komplexitaumlt fachkomunikativer Sprach-kompetenz und ihre Beschreibung [w] D Heller K Ehlich (red) Studien zur Rechtskommunikation Bern s 209ndash234

2 Wyniki pierwszych badań przedstawiono w Grucza Kozłowska 19943 Zob httpwwwiksiuwedupl (dostęp 26072020)4 Na ich stronach zamieszczona została obszerna literatura przedmiotu5 Zob httprc-bcaiksiuwedupl (dostęp 26072020)6 Zob httpbcrciksiuwedupl (dostęp 26072020)7 Zob httpacrciksiuwedupl (dostęp 26072020)8 Zob httplegal-communicationiksiuwedupl (dostęp 26072020)9 Zob httpkjsunilodzpl (dostęp 26072020)