\ J Giorgioflgamben

i I

Wsplnotaktra nadchodzi

Z otchani

2.

Skd pochodz jakiekolwiek pojedynczoci? Gdzie ley ich krlestwo? Czciow odpowied na te pytania zawieny zagadnienia z Sumy teologiczn witego Tomasza, powicone problemo- wi otchani. Zdaniem teologa* dzieci ktre zmary nieochrzczone, a na ktrych ciy jedynie grzech pierworodny* nie mog cierpie kary dolegliwej, jak stanowi strcenie do pieka, s jedynie trwale pozbawione moliwoci ogldania Boga. Tym* ktrzy trafiaj do otchani* w odrnieniu od potpionych, niemono ta nie przysparza jednak cierpie: poniewa posiadjooi wycznie wiedz przyrodzon, a brakuje* im wiedzy nadprzyrodzonej , zaszczepionej w nas w chwili chrztu, s niewiadomi tego, i pozbawiono ich najwyszego dobra, a nawet jeli zdaj sobie z tego spraw (jak twierdz niektrzy), nie mog cierpie z tego powodu bardziej anieli czowiek rozumny trapiby si tym, e nie potrafi lata. Gdyby doznawali bu, cierpieliby w istocie za grzechy, ktrych nie mogliby zmaza, a ich cierpienie doprowadzioby ich

11

w kocu na skraj rorym y. bfdwj udsakm pot*. | pionych, to za nie sprawiedliwe. Ich cia*| ponadto, na podobiestwo cia istot bogosawip. i nych, s pod pewnym w^ d w i nietykalne - ni* I moe ich dosign bota sprawiedl iwo. pod ka. I dym innym ciesz si w peni sw przyrodzon | doskonaoci.

Najwyzsza kara. jak jest niemono oglda* nia Boga. obraca m zatem w przyrodzon szczt.I liwo: skaiane nieodwoalnie na utraty, te istoty [ opuszczone praca Boga wiod sw egzystencj bez : blu. Wszelako to nie Bg o nich zapomnia. to one

pogrone s w wiekuistym zapomnieniu o Bogu, a wobec ich niepamici bezst Ina pozostaje rwnie niepami samego Bogi Jak listy pozostawione bez adresata, te odrodzone istoty pozbawione s wasnego bstL Am bogosawione, jak wybracy. ani pogrone w rozpaczy, jak potpiecy, prze penione s niezbywaln aaeaiwo.

Ta waciwa otchani natura stanowi Ujemni- i c wiata Roberta WaJeera. Zaludniajce go isfco- ty s nieodwoalnie zagubione, bkaj si jednak po krainie, w ktrej niemoliwe jest Ju zarwno potpienie, jak zbawienie: zniewno, ktr tak si szczyc, jest przede wszystkim obojtnoci wobec jakiejkolwiek moliwoci zbawienia - najbardziej Radykalnym sprzeciwem, jaki podniesiono wobec samej idei odkupienia. Niemoliwe do zbawienia jest w istocie ycie, w ktrym nie ma nic do ocalenia, i o to wanie rozbija si caa potna ma* china teologiczna chrzecijaskiej ekonomii. Std owa osobliwa mieszanka ajdactwa i unionosci.

kornifOWOstd i w ki do *40 zwj egzyi spra

Ptkarmmord1 spn to ni wstaj lak o! nim.

12

komikaowej lekkomylnoci i mmmnmf dwihiat* gowoci, jakimi odtnactj m poKan W ilw w ; #td rwnie ich dwumacsny charakter, aa spraw ktrego kady kontakt s nimi abpi alf wie do aekau. I nie khe Hi ani o poa Aet hybru , ans o swiersc pochliwo, lecs jedyni* o waciw egaysUycym w otchani motoa nietykalno - sprawiedliwo bota ni mota ich omgn^

Podobnie jak ekataniec s kafkowaltMf kokain karnej, ktry sdoa unikn im m na w trybach morderca* machiny, iatoty ta opuciy wiat winy t sprawiedliwoci: wito faifajpy i aa ach blirta to nienaprawtalne wiato hraaaku dnia, ktry wstaje po noi tMtma die* sdu aftatectnefpD W*se* lako yda, ktre rodzi ai na Ziemi po dniu oetat nim, jest po proatu ydem udiktm.

N N

t! P

t 1 1 \ 1_ I I c d l ^ L C l C A . Y V I C t Z C i ^ - k C W( J i \ % I 1 i l l / l H l

T u ^ T T n n * o t a * , r lY ^ a I i i * L~ o 7 n o n 7 ^ a t t t * t t ^ ^ A i r * o . ^ \ A| p e i V * ^ w ^ ^ t r ^ w 4. . 1 ^ . d Z . i l d l L i Z ^ C > > u Z . x * C ____ * t

wr \ ^ a / \ i'" i > * A K y \ A t ^ | 0 i t > ^ A T I * 7 f . * _^ | | ^ ^ J -- f * - ^ v ^ ^ f f

do tego zjawiska, dostrzegli w nim jednak pewien pozytywny aspekt, jak gdyby natrafili na jaki zatarty tekst przepowiedni o przekroczeniu granic kapitalistycznego sposobu produkcji, wymagajcy odczytania. To wanie zainspirowao obserwacje poczynione przez Siegfrieda Kracauera na temat girls oraz refleksje Waltera Benjamina dotyczce zaniku aury.

Utowarowienie, poddajc ludzkie ciao elaznym prawom umasowienia i wartoci wymiennej, zdawao si zarazem uwalnia je od pitna niezwykoci, jakim byo naznaczone od tysicleci. Zrywajc si z podwjnego acucha biologicznego przeznaczenia i indywidualnej biografii, uwalniao si ono zarwno od nieartykuowanego krzyku ciaa tragicznego, jak od niemoty ciaa komicznego, ukazujc si po raz pierwszy jako ciao w peni dostpne, zrozumiae i widoczne. W tanecznych wyczynach girls, w obrazach reklamowych i w pokazach mody, zwieczenie i kres znajduje dziejowy proces wieckiej emancypacji ludzkiej postaci, zrywajcej teologiczne wizy, ktry skal przemysow osign u zarania XIX wieku, wraz z wynalezieniem litografii i fotografii, technik umoliwiajcych rozpowszechnianie niewielkim kosztem obrazw pornograficznych: ani oglne, ani jednostkowe, nie bdce ani wizerunkiem boskoci, ani postaci zwierzc ciao stawao si odtd naprawd jakiekolwiek.

W tym miejscu towar wyjawi sw potajemn (przewidywan przez Marksa) wi czc go z teologi i jej kruczkami. Zaczerpnita z Ksigi Ro

dzaju formua na obraz i podobiestwo, mocujca posta ludzk w Bogu, wizaa j jednak z pewnym niewidzialnym prawzorem, tworzc w ten sposb paradoksalne pojcie cakowicie niematerialnego podobiestwa. Proces utowarowienia, mimo e odrywa ciao od jego teologicznego wzorca, zachowuje wszake podobiestwo: jakikolwiek to odwzorowanie bez pierwowzoru, innymi sowy - Idea. I nawet jeli cakowicie wymienne stechnicyzowane pikno nie ma ju nic wsplnego z ukazaniem si pewnego unicum, niczym Heleny u Skajskiej Bramy, ktrej widok wprawi w osupienie starych ksit trojaskich, mimo to tli si w nim co na ksztat podobiestwa (niemiertelne boginie piknoci swoj straszliwie przypomina). Ciao ludzkie nie przypomina ju Boga ani zwierzcia, lecz jedynie inne ludzkie ciaa. Std rwnie odejcie od przedstawie postaci ludzkiej we wspczesnych sztukach piknych i idcy z nim w parze upadek sztuki portretowej: zadaniem portretu jest uchwycenie wyjtkowoci; uchwycenie bytu jakiegokolwiek wymaga ju jednak obiektywu fotograficznego.

W pewnym sensie jgroces emncypacjL-j^sjt rwnie dawny jak wynalezienie sztuk. Bowiem od chwili, w ktrej do ludzka wykrelia bd wyrzebia po raz pierwszy wizerunek ludzkiej postaci, obecne w niej byo powodujce ni marzenie Pigmaliona marzenie o tym, by uksztatowa nie tylko obraz umiowanego ciaa, lecz rwnie inne ciao na w obraz i podobiestwo, przeama organiczne bariery stojce na przeszkodzie bezwarunkowemu ludzkiemu pragnieniu szczcia.

C dzi, w dobie spenionego panowania formy towarowej nad wszystkimi aspektami ycia spoecznego, pozostaje z milczcej, szalonej obietnicy szczcia, jak w pmroku sal kinowych skaday nam dziewczta odziane w rajstopy Dim? Wszak nigdy wczeniej ciao ludzkie, zwaszcza kobiece, nie byo obiektem tak potwornych manipulacji, nigdy wczeniej nie byo do tego stopnia dogbnie ksztatowane przez techniki marketingowe i produkcj towarow: niezgbionym rnicom seksualnym kam zadao ciao transseksualne, nieprzeniknion obco jednostkowej physis znis proces spektakularnej mediatyzacji, miertelno ciaa organicznego zakwestionowaa swobodna wymiana z rynkowym ciaem bez organw, intymno ycia erotycznego obnaya za pornografia. Proces technicyzacji odwrci si jednak od ciaa materialnego, skupiajc si na konstruowaniu pewiisj wydzielonej sfery, pozbawionej praktycznie jakiegokolwiek punktu stycznoci z nim: technicyzacji- poddano nie tyle samo ciao, ile jego obraz. W ten sposb chwalebne ciao z reklamy stao si mask, za ktr inne, kruche i wte ciao wiedzie sw niepewn egzystencj, za geometryczny splendor girls skrywa cignce si w nieskoczono szeregi bezimiennych nagich cia prowadzonych na mier w obozach, tysice istnie ponoszcych mczesk mier w rzeziach, do jakich co dzie dochodzi na autostradach.

Przyswoi sobie przemiany historyczne natury ludzkiej, ktre kapitalizm chciaby zamkn w granicach spektaklu, zespoli obraz i ciao

w przestrzeni, w ktrej niepodobna ich ju od siebie oddzieli, i powoa w ten sposb do istnienia ciao jakiekolwiek, ciao, ktrego physis jest podobiestwo oto dobro, ktre ludzko powinna wydrze chylcemu si ku upadkowi rynkowi. Reklama i pornografia, odprowadzajce go do grobu jak najte paczki, mimowolnie towarzysz w charakterze akuszerek narodzinom tego nowego ciaa ludzkoci.