WSPÓŁCZESNE

METODY REHABILITACJI

NARZĄDU SŁUCHU

dr n. med. Anna Geremek - Samsonowicz

Instytut Fizjologii i Patologii SłuchuKlinika Rehabilitacji

Rehabilitacja medyczna

kompleksowe i zespołowe działanie na rzecz osoby

niepełnosprawnej fizycznie lub psychicznie,

które ma na celu przywrócenie tej osobie pełnej

lub maksymalnej do osiągnięcia sprawności fizycznej

lub psychicznej, a także zdolności do pracy

oraz do brania czynnego udziału w życiu społecznym.

Model rehabilitacji

powszechność – każdy ma prawo do rehabilitacji, niezależnie od

rozpoznania, wieku i rokowania

wczesność (zapoczątkowania) – powinna być rozpoczęta jak

najwcześniej

kompleksowość – działanie prowadzone przez zespół specjalistów

kierowane na wszystkie sfery pacjenta (fizyczne, psychiczne, duchowe,

zachowania społeczne itd.) przy użyciu wielu terapii i technik

ciągłość – rehabilitacja jest procesem ciągłym, rozpoczęty proces

rehabilitacji jest kontynuowany do końca

Rehabilitacja osoby z wadą słuchu

Zjawisko nazywane rehabilitacją pacjenta z „wadą słuchu”

to program kompleksowych działań diagnostycznych,

wychowawczych i terapeutycznych, które zmierzają do stworzenia

pacjentowi z wadą słuchu optymalnych warunków rozwoju i

osiągania efektów w miarę jego możliwości, zaś rodzinie pacjenta

stworzenie warunków do zrozumienia sytuacji, w jakiej znalazł się

pacjent

i jego najbliżsi, i do jej akceptacji oraz do poradzenia sobie

ze wszystkimi trudnościami.

Rola słuchu

Słuch jest dla człowieka bardzo ważnym narządem zmysłu.

Dzięki niemu możemy uzyskać informacje o zagrażającym

niebezpieczeństwie, o wydarzeniach dziejących się wokół nas

– zarówno tych w pobliżu, jak i pewnej odległości.

Rola słuchu

Prawidłowe słyszenie jest warunkiem opanowania mowy.

Słuch zapewnia nam orientacje, służy osobistemu bezpieczeństwu,

a także ma duże znaczenie w zdobywaniu i rozwoju wielu sprawności.

Zaburzenie słuchu wpływa nie tylko na mowę, lecz na cały rozwój

człowieka. Wady słuchu są więc zaburzeniami, które utrudniają

odbiór mowy otoczenia, a w skrajnych przypadkach

– wręcz go uniemożliwiają.

Wychowanie słuchowe

Wychowanie słuchowe dziecka z uszkodzonym słuchem musi być

rozumiane jako proces gwarantujący wykorzystanie istniejącej

możliwości słyszenia na co dzień, od rana do wieczora oraz w sposób

optymalny dla przyswojenia sprawności

niezbędnych do porozumienia się

z wykorzystaniem mowy dźwiękowej.

Dzieci zdobywają te umiejętności najlepiej we wczesnym dzieciństwie

w sytuacjach życia codziennego.

Proces terapeutyczny to proces diagnostyczno-leczniczo-rehabilitacyjny

Wzmocnienie resztek słuchowych

– usprawnianie słuchu fizjologicznego

Wychowanie słuchowe

– usprawnianie słuchu funkcjonalnego

Założenia programu rehabilitacji

Istnieje konieczność stymulowania percepcji dźwięków

poprzez proces wychowania słuchowego.

Podniesienia percepcji słuchowej mowy wpływa korzystnie

na ekspresję słowną i rozwój języka.

Zasady wychowania słuchowego

optymalne wzmocnienie dźwięku

unisensoryczny charakter wychowania słuchowego

częste momenty uwagi słuchowej

włączenie wszystkich uczestników terapii

wywołanie i wzmacnianie motywacji do słuchania

postępowanie całościowe

wiodąca rola mowy

Rehabilitacja– charakter interdyscyplinarny

Współczesną rehabilitację

cechuje

podejście interdyscyplinarne

Rehabilitacja– interdyscyplinarny zespół specjalistów

W skład zespołu rehabilitacyjnego wchodzą specjaliści z zakresu:

medycyny, surdologopedii, surdopedagogiki, psychologii, fizjoterapii,

specjaliści od integracji sensorycznej.

Rehabilitacja– interdyscyplinarny zespół specjalistów

Dopiero współpraca całego zespołu umożliwia

osiągnięcie założonego celu rehabilitacji

Zespół tworzy program rehabilitacji. Do form pracy w zależności od wieku pacjenta należą

Diagnostyka psychologiczna

Terapie psychologiczna pacjenta

Terapia psychologiczna rodziny

Diagnostyka pedagogiczna

Terapie pedagogiczna

Reedukacja

Diagnostyka logopedyczna

Indywidualna surdologopedyczna terapia słuchu i mowy

Terapie słuchu – indywidualnie i grupowo

Zajęcia ruchowe

Logorytmika

Fizjoterapia

Ew. nauka fonogestów /języka migowego

Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego

Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego CAPD – (Central

Auditory Processing Disorders) według definicji ASHA (2005) to

trudności w przetwarzaniu informacji słuchowej na poziomie

centralnego układu nerwowego (przy prawidłowej budowie i pracy

części obwodowej). Są to procesy będące podstawą takich

umiejętności jak: lokalizacja i lateralizacja dźwięków, różnicowanie

dźwięków, rozpoznawanie wzorców dźwiękowych, analiza

czasowych aspektów sygnału dźwiękowego oraz integracja

czasowa dźwięków.

Epidemiologia

Szacuje się, że centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego występują

• 2–3% dzieci (Chermak, Musiek ).

• 2–3% populacji dzieci w wieku szkolnym, 2 razy częściej u chłopców,

20–30% populacji dzieci z dysleksją rozwojową,

10–20 % osób w wieku powyżej 65 lat.( Senderski)

Objawy

problemy z rozumieniem mowy;

• brak reakcji na polecenia słowne;

• trudności podczas wykonywania prac

wymagających skupienia uwagi;

• trudności szkolne wynikające z braku koncentracji uwagi

na lekcjach;

Objawy

• tzw. „wyłącznie się”;

• problemy z rozumieniem złożonych poleceń;

• mylenie podobnie brzmiących słów;

• problemy z kończeniem podjętych czynności.

Konsultacja audiologiczno-foniatryczna

lekarz przeprowadza wywiad z rodzicem opiekunem,

badanie otolaryngologiczne

audiometrii tonalnej,

audiometrię słowną,

impedancyjnej,

rejestrację otoemisji akustycznych

badanie potencjałów wywołanych z pnia mózgu

Testy wyższych funkcji słuchowych

TSC – Test Sekwencji Częstotliwości (FPT – Frequency Pattern Test) – test obejmuje 40 sekwencji dźwięków. Każda sekwencja składa się z trzech tonów z których jeden różni się częstotliwością od pozostałych (ton wysoki– 1122 Hz, ton niski – 880 Hz). Podczas badania zadaniem pacjenta jest podawanie kolejności dźwięków dla każdej usłyszanej sekwencji;

TRC- Test Rozdzielnouszny Cyfrowy (DDT – Dichotic Digit Test) – test polegający na powtarzaniu cyfr podawanych obuusznie. Podczas badania pacjent słyszy jednocześnie dwie pary cyfr, inne podawane do ucha prawego i inne do lewego. Zadanie wykonywane jest 3-krotnie. Pierwsza część polega na powtarzaniu usłyszanych liczb z obu uszu. Kolejne dwie części to ukierunkowanie uwagi na jedno z uszu, gdzie pacjent ma powtarzać usłyszane liczby najpierw z ucha prawego a następnie lewego.

Testy wyższych funkcji słuchowych

TWP – Test Wykrywania Przerw (GDT – Gap Detection Test) – test polegający na prezentacji 30 krótkich szumów z ukrytymi w ich obrębie przerwami o długości od 1 do 50 ms. Zadaniem osoby badanej jest naciśnięcie przycisku w momencie wykrycia przerwy;

TRC- Test Rozdzielnouszny Cyfrowy (DDT – Dichotic Digit Test) – test polegający na powtarzaniu cyfr podawanych obuusznie. Podczas badania pacjent słyszy jednocześnie dwie pary cyfr, inne podawane do ucha prawego i inne do lewego. Zadanie wykonywane jest 3-krotnie. Pierwsza część polega na powtarzaniu usłyszanych liczb z obu uszu. Kolejne dwie części to ukierunkowanie uwagi na jedno z uszu, gdzie pacjent ma powtarzać usłyszane liczby najpierw z ucha prawego a następnie lewego.

•

Testy wyższych funkcji słuchowych

Adaptacyjny test rozumienia mowy w szumie (aSPN – Adaptive Speech In Noise) – test polegający na powtarzaniu usłyszanych słów na tle szumu;

TRS – Test Rozdzielnousznego Słyszenia – test polegający na powtarzaniu słów podawanych obu usznie. Podczas badania pacjent słyszy jednocześnie 6 wyrazów, 3 podawane do ucha prawego i inne 3 do lewego. Zadanie wykonywane jest 3-krotnie. Pierwsza część polega na powtarzaniu usłyszanych wyrazów z obu uszu. Kolejne dwie części to ukierunkowanie uwagi jedno z uszu, gdzie pacjent ma powtarzać usłyszane wyrazy najpierw z ucha prawego a następnie lewego.

Testy wykonywane przez terapeutów

Test uwagi i lateralizacji słuchowej – obejmujący badanie uwagi słuchowej zewnętrznej i wewnętrznej, umiejętność lokalizacji i dyskryminacji dźwięków oraz lateralizację słuchową (opr. A. Tomatis);

Profil lateralizacji funkcjonalnej – obejmujący próby określające lateralizację: oka, ucha, ręki i nogi (opr. Z.M. Kurkowski)

Rehabilitacja dzieci przy pomocy metody Tomatisa odbywa się w

Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu od 1998 roku

Podsumowanie

Opracowany schemat postępowania diagnostycznego,

kwalifikujący na terapię dla pacjentów z zaburzeniami koncentracji

uwagi słuchowej oraz centralnymi zaburzeniami przetwarzania

słuchowego obejmuje interdyscyplinarną diagnozę prowadzoną

przez różnych specjalistów umożliwiającą podjęcie

wielowymiarowej terapii, która w efekcie umożliwi rozwój

naturalnej komunikacji w codziennym życiu, edukację w szkołach

powszechnych lub klasach integracyjnych, jak też aktywność

zawodową.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

INSTYTUTU FIZJOLOGII I PATOLOGII SŁUCHU