Wprowadzenie do systemu UNIX
description
Transcript of Wprowadzenie do systemu UNIX
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 1
Wprowadzenie do systemu UNIX
dr inż. Mariusz Kopećpok. 217a, D-10tel. 617 [email protected]
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 2
Program wykładów
1. Podstawowe wiadomości o Uniksie2. Rozpoczynamy pracę z systemem3. Gdzie szukać pomocy?4. Poznajemy podstawowe polecenia systemu5. Podstawy pracy w powłoce bash6. Poznajemy filtry7. Tworzymy własne skrypty8. Przetwarzamy pliki9. Programy komunikacyjne i narzędzia sieciowe
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 3
Początki UNIXa 1965 MULTICS (MIT+ AT&T Bell Labs + GE)
MULTiplexed Information and Computing Service
1969 AT&T Bell Labs wycofuje się z projektu;
Ken Thompson i Dennis Ritchie (Bell Labs)
pracując na własną rękę, tworzą w oparciu o idee MULTICSa nowy system UNICS,(UNiplexed Information and Computing Service), który implementują na PDP-7
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 4
Początki UNIXa, cd 1971 AT&T UNIX First Edition (11/3/1971)
pierwsza oficjalna wersja systemu, zawierająca procesor tekstu, zaimplementowana na PDP-11
1973 3-th Edition UNIX (3/73) pojawiły się potoki (pipes) i filtry oraz
kompilator języka C. Jądro systemu napisane w asemblerze.
1973 4-th Edition UNIX (11/73) jądro systemu napisane w C.
1975 6-th Edition UNIX (V6 UNIX) pierwsza wersja systemu powszechnie
dostępna poza Bell Labs.
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 5
BSD UNIX Na skutek problemów prawnych AT&T nie mogło zarabiać na
sprzedaży UNIXa – postanowiło więc udostępnić go uniwersytetom, gdzie system był dalej rozwijany.
1977 Bill Joy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley wydaje pierwszą wersję Berkeley Software Distribution, znaną jako 1BSD.
1980 W następstwie otrzymania kontraktu DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) Bill Joy tworzy w Berkeley kolejną dystrybucję: 4.1BSD.
1984 Powstaje 4.2BSD zawierająca TCP/IP. Rok wcześniej Bill Joy odchodzi, by stworzyć Sun Microsystems.
1986 Powstaje poprawiona wersja 4.3BSD. 1994 Powstaje ostatnia wersja z Berkeley: 4.4BSD.
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 6
AT&T UNIX 1982 UNIX System Group (AT&T) wypuszcza System III UNIX.
1983 UNIX System Development Labs (AT&T) wypuszcza System V UNIX Release 1 (SVR1).
1984 Powstaje System V UNIX Release 2 (SVR2).
1985 Pojawia się SVR3 zawierająca m.in. NFS (Network File System).
1992 UNIX System Labs (AT&T) wypuszcza SVR4.2.
1993 Novell kupuje USL od (AT&T) i wypuszcza SVR4.2MP.
1995 SCO (Santa Cruz Operation) kupuje Uniksa od Novella.
2001 Caldera (dystrybutor Linuxa) kupuje Uniksa od SCO.
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 7
Inne wersje UNIXa (wybrane)
Xenix – Microsoft HP-UX – HP IRIX – SGI SunOS – Sun Unicos – CRAY UnixWare - SCO
Ultrix – DEC AIX – IBM Mac OS X – Apple Solaris – Sun OpenServer – SCO ...
Komercyjne
Free
386/BSD – Bill Jolitz FreeBSD – Jordan Hubbard Minix – Andy Tannenbaum GNU – Richard Stallman
NetBSD OpenBSD – Theo de Raadt Linux – Linus Torvalds
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 8
Linux Kernel
Linus Torvalds, Univ. Helsinki, 1991 właściwy LINUX to kernel
Narzędzia (utilities) Głównie z Free Software Foundation GNU/Linux (GNU’s Not UNIX)
Dystrybucje kernel + narzędzia + programy pomocnicze i instalacyjne Red Hat – najpopularniejszy pakiet dystrybucyjny Caldera OpenLinux – również w pakietach komercyjnych Debian – projekt całkowicie niekomercyjny SuSE – dystrybucja w języku niemieckim Mandrake – zbliżona do Red Hat; łatwa instalacja i konfiguracja
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 9
System operacyjny UNIX
System operacyjny – zespół programów pośredniczących pomiędzy użytkownikiem komputera a warstwą sprzętową (hardware), organizujący całość pracy komputera, a w szczególności:
zarządzanie zasobami sprzętowymi; obsługę urządzeń wejścia-wyjścia; zarządzanie systemem plików; obsługę kont użytkowników i kontrolę dostępu.
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 10
Warstwy systemu UNIX
Użytkownik
Warstwa sprzętowa (hardware)(CPU, pamięć, dyski, terminale, sterowniki, ...)
Interfejs warstwy sprzętowej
Jądro systemu (kernel)(zarządzanie procesami, pamięcią, zasobami, ...)
Interfejs wywołań systemowych
Biblioteki systemowe(open, read, write, ...)
Powłoki, polecenia, aplikacje Interfejs bibliotek
(programy, kompilatory,interpretery, ...)
Interfejs użytkownika
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 11
Zaczynamy pracę Rodzaje i uprawnienia użytkowników
superuser user
Identyfikacja użytkownika username password
Zmieniamy hasło polecenie passwd zasady doboru hasła (długość, zestaw znaków)
Kończymy pracę exit logout
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 12
Nazwy i polecenia Nazwa
case sensitive długość – zależna od implementacji (max. 255) zestaw znaków
znaki alfanumeryczne [A-Z], [a-z], [0-9] inne znaki: .=@#%^_+-:, znaki specjalne: `!$&*(){}[];”|’\<>?/spacja
wprowadzanie znaku specjalnego, np.: Mój\ Plik
Polecenie nazwa-polecenia opcje parametry opcje najczęściej poprzedza „-” parametry oddzielane spacjami przykład: ls -l
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 13
Rozwijanie nazw Rozwijanie nazw plików przez system:
znak * zastępuje dowolną grupę znaków, np.: * plik1.dat plik2.dat test.out wyniki.dat wyniki.txt wyjątek: „.” na początku
znak ? zastępuje jeden dowolny znak, np.: plik?.dat plik1.dat plik2.dat
nawias kwadratowy [] określa grupę znaków z której może być wybrany jeden znak, np.:
[pt]*.* plik1.dat plik2.dat test.out [p-t]*.* plik1.dat plik2.dat test.out
klamra {} podaje pasującą grupę znaków, np.: w*.{dat,txt} wyniki.dat wyniki.txt
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 14
Pomoc on-line
info info –-usage info passwd
man man passwd man 5 passwd
apropos (man –k) apropos –h apropos passwd
whatis (man –f) whatis –h whatis passwd
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 15
Zmiany danych użytkownika Zmiana hasła
passwd
Zmiana danych osobistych użytkownika chfn
Zmiana defaultowej powłoki (shell) użytkownika chsh
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 16
Przydatne informacje Informacje o systemie
uname -a
Kim jesteśmy w sieci? hostname dnsdomainname
Kim jesteśmy w systemie? whoami who am i (who mom likes)
Kto pracuje w systemie? who w
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 17
System plików wszystko jest plikiem:
pliki zwykłe katalogi (zawierają inne pliki) pliki urządzeń
struktura drzewa wszystko zaczyna się od „/” (root – katalog główny) podkatalogi zawierają się w katalogach lub
podkatalogach kolejne poziomy katalogów oddzielamy przez „/”,
a nie przez „\” jak w Windows lub DOS katalog bieżący oznaczamy „.” katalog „rodzicielski” (parent directory) oznaczamy „..” każdy plik posiada pełną ścieżkę dostępu, np.:/home/jan/prog/program1.c
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 18
System plików - przykład
/
etc usr bin home lib dev
jan ewa adamlocalbin
dane prog
program1.c
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 19
Operacje na katalogach
ls wypisanie zawartości katalogu
pwd wypisanie katalogu bieżącego> pwd
/home/stud/kowalski
> ls (tu to samo co ls /home/stud/kowalski)plik1.dat prog.e testy
> ls -a
. .. plik1.dat prog.e testy
> ls –a *
plik1.dat prog.e
testy:
. ..
Zauważ:1. * nie rozwija nazw . i ..2. testy to katalog; listowana jest
jego zawartość
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 20
Operacje na katalogach, cd
> ls –d *
plik1.dat prog.e testy
> ls -l
-rw-r--r-- 1 kowalski stud 10 Oct 10 2002 plik1.dat
-rwxr-xr-x 1 kowalski stud 445 Jul 21 2001 prog.e
drwxr-xr-x 2 kowalski stud 4096 Jul 21 2001 testy
mkdir utworzenie nowego katalogu
> mkdir zajecia1;ls –d *
plik1.dat prog.e testy zajecia1
> mkdir /home/stud/kowalski/zajecia1
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 21
Operacje na katalogach, cd cd zmiana katalogu bieżącego
> cd /usr/local;pwd
/usr/local
> cd ..;pwd
/usr
> cd;pwd
/home/stud/kowalski
> cd -;pwd
/usr
> cd ~/zajecia1;pwd
/home/stud/kowalski/zajecia1
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 22
Operacje na katalogach, cd rmdir usunięcie katalogu (pustego)
> cd
> rmdir zajecia1; ls
plik1.dat prog.e testy
> mkdir zajecia1
> mkdir zajecia1/zadanie1; ls zajecia1
zadanie1
> rmdir zajecia1
rmdir: `zajecia1’: Directory not empty
> rm –r zajecia1; ls
plik1.dat prog.e testy
Katalog nie jest pusty – trzeba inaczej:
Ostrożnie!
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 23
Prawa dostępu do pliku
-rwxr--r-- 1 user group ... prog1.e
read wartość = 4 (r albo -)
write wartość = 2 (w albo -)
execute wartość = 1 (x albo -)
u g o
others
group
user
typ - zwykły plikd katalog...
execute:zwykły plik – program, scriptkatalog – wykonanie cd
mod tego pliku =
744
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 24
Zmiana praw dostępu Zmiana modu
chmod [-R] [kto]op[zezw][,...] plik kto - grupa znaków ugoa:
u – user g – group o – other a – all (a=ugo)
op - operacja: + - dodaj zezwolenie - - odbierz zezwolenie = - zastąp zezwolenie
zezw - typ zezwolenia: r – czytanie w – pisanie x – wykonanie (cd do katalogu)
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 25
Zmiana praw dostępu, cd Przykłady:
chmod a+x plik1.e chmod o-w plik1.e chmod u=rw,go=r plik1.e
chmod [-R] kod_oktalny plik kod_oktalny – suma kodów oktalnych w grupach:
user - r=400 w=200 x=100 group - r=040 w=020 x=010 others - r=004 w=002 x=001
Przykłady: chmod 644 plik1.e chmod 777 plik1.e
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 26
Zmiana praw dostępu, cd Zmiana właściciela
chown [-R] user[:group] plik user – właściciel pliku group - właściciel grupowy opcja –R - zmiany rekurencyjne w
podkatalogach Przykład:
chown jan:stud plik1.e
Zmiana właściciela grupowego chgrp [-R] group plik
group - właściciel grupowy opcja –R - zmiany rekurencyjne w podkatalogach
Przykład: chgrp stud plik1.e
Ostrożnie!
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 27
Operacje na plikach Utworzenie pliku
touch> touch plik2.dat; ls –l plik2.dat
-rwxr-xr-x 1 kowalski stud 0 ... plik2.dat
cat> cat > plik2.dat
Linia1 wprowadzonego tekstu<Enter>
Linia2 wprowadzonego tekstu<Enter>
Ctrl-D
> ls –l plik2.dat
-rwxr-xr-x 1 kowalski stud 56 ... plik2.dat
dowolny edytor, np. vi> vi plik2.dat
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 28
Operacje na plikach, cd rm - usuwa jeden lub wiele plików (katalogów)
> rm plik usuwa plik
> rm –r katalog usuwa rekurencyjnie katalog
> rm –i * usuwa po potwierdzeniu
cp - kopiuje pliki (katalogi)
> cp plik1 plik2 kopiuje plik1 do plik2
> cp –R katalog1 katalog2 kopiuje rekurencyjniekatalog1 do katalog2
mv – przenosi lub przemianowuje pliki (katalogi)
> mv plik1 plik2 przemianowuje plik1 na plik2
> mv plik1 katalog1 przenosi plik1 do katalogu1
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 29
Operacje na plikach, cd Wypisanie zawartości pliku
cat – wypisanie zawartości jednego lub kilku plików> cat plik2.dat
Linia1 wprowadzonego tekstu
Linia2 wprowadzonego tekstu
more – wypisanie zawartości pliku strona po stronie> more plik3.dat
less – wypisanie zawartości pliku strona po stronie> less plik3.dat
tac – wypisanie zawartości pliku od końca> tac plik2.dat
Linia2 wprowadzonego tekstu
Linia1 wprowadzonego tekstu
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 30
Operacje na plikach, cd Wypisanie fragmentu pliku
head – wypisanie początkowych linii pliku (plików) head plik1 pierwsze 10 linii pliku head –n plik1 plik2 pierwsze n linii każdego pliku
tail – wypisanie końcowych linii pliku (plików) tail plik1 ostatnie 10 linii pliku tail –n plik1 ostatnie n linii pliku tail +n plik1 10 linii poczynając od n-tej
linii
Wypisanie zawartości pliku w kolumnach column – tworzenie tabeli
column –t plik1 separatorem jest „biały znak” column –t –s: plik1 separatorem jest :
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 31
Operacje na plikach, cd Dzielenie plików
cut – wycina kolumny lub pola z pliku cut –c10-15 plik1 wypisuje 10.-15. znak z linii pliku
csplit – dzieli plik na części csplit plik1 10 30 tworzy trzy pliki: xx00, xx01, xx02
zawierające linie: 1 do 9, 10 do 29, od 30
cut –f3 –d\ plik1 wypisuje 3. pole z linii pliku
csplit plik1 /wz1/ /wz2/ tworzy trzy pliki:xx00 – od pierwszej linii,xx01 – od linii zawierającej wzorzec wz1xx02 – od linii zawierającej wzorzec wz2
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 32
Operacje na plikach, cd Łączenie plików
cat – łączy kilka plików w jeden (konkatenacja) cat p1 p2 p3 łączy kolejno p1, p2, p3
paste – łączy równolegle linie plików paste plik1 plik2 wypisuje w jednej linii
odpowiednielinie plików plik1 i plik2
join – łączy równolegle linie plików z polem łączącym Przykład: plik1: rok1 anna plik2: rok1 jan
rok2 ewa rok3 tom
> join plik1 plik2
rok1 anna jan
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 33
Operacje na plikach, cd Sortowanie plików i ich przetwarzanie
sort – sortuje jeden lub kilka plików (konkatenacja) sort plik1 sortuje plik1
sort –k 2 p1 p2 dołącza p2 do p1 a następniesortuje wg pola 2
uniq – usuwa powtarzające się linie uniq plik1
comm – wypisuje takie same linie z dwóch plików comm plik1 plik2
uniq –t: -W2 plik1 bada tylko 2 pierwsze pola „:” jest separatorem pól
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 34
Operacje na plikach, cd
Porównywanie plików
cmp – porównuje dwa pliki lub ciągi bajtów cmp plik1 plik2 pokazuje pierwszą różnicę
sdiff – wypisuje różnice między plikami sdiff -s p1 p2 wypisuje różniące się linie
sdiff –i -s p1 p2 ignoruje wielkość liter
diff3 – wypisuje różnice między trzema plikami diff3 p1 p2 p3 wypisuje różniące się linie
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 35
Ustalanie charakteru pliku
file – określenie trybu pliku: > file ls.txt
ls.txt: ASCII English text, ... > file /bin/ls
/bin/ls: ELF 32-bit LSB executable, ...
stat – wypisanie statusu pliku: > stat ls.txt
File: „ls.txt” Size: 7132Device: 851h/2129hAccess: (0744/-rw-r—r-) Uid: (751/.) Gid: (700/.)Access: Tue Nov 4 14:02:00 2003Modify: Mon Oct 27 11:48:40 2003Change: Mon Oct 27 11:50:45 2003
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 36
Filtry
Przetwarzają w określony sposób pliki wejściowe, np: wyszukują wzorce sortują wycinają fragmenty linii edytują zliczają znaki, słowa, linie
Potoki (pipes) – przesyłają wyjście jednego poleceniabezpośrednio na wejście następnego:
polecenie1 | polecenie2 [ | polecenie3 ...]> ls -l | sort> cat ls.txt | head –n20 | wc
Działają zazwyczaj w trybie potokowym
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 37
Filtry: wc (word count) Wypisuje liczbę linii, słów, znaków w pliku
wc [opcje] [plik] [...] wc ls.txt wypisuje liczbę linii, słów i znaków w ls.txt
wc -l ls.txt wypisuje tylko liczbę linii w pliku ls.txt
wc -w ls.txt wypisuje tylko liczbę słów w pliku ls.txt
wc -c ls.txt wypisuje tylko liczbę znaków w pliku ls.txt
wc jako filtr
> ls –l /usr/games | wc –l50
wc -l *.txt wypisuje liczbę linii w każdym z plików o zakończeniu „.txt” oraz ich sumę
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 38
Filtry: grep Wyszukuje linie zawierające wzorzec
grep [opcje] wzór [plik ...]
grep –inr ‘wz’ * wypisuje nazwy plików i numery linii zawierających ‘wz’ ignorując różnice wielkości liter. Badane są pliki w katalogu bieżącym i rekurencyjnie w podkatalogach.
grep ‘wz’ * wypisuje linie zawierające łańcuch ‘wz’, poprzedzone nazwą pliku
grep –v ‘wz’ * wypisuje linie nie zawierające łańcucha ‘wz’, poprzedzone nazwą pliku
grep –c ‘wz’ * wypisuje tylko nazwy plików i liczby linii zawierających łańcuch ‘wz’
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 39
Filtry: grep – wzorce wzorzec – wyrażenie regularne:
[^...] dowolny znak nie występujący na liście [^Pp]lik klik, ale nie plik
. dowolny znak ‘plik.a’ plik1a, plikaa12, ale nie plika
\ następny znak nie jest traktowany jako specjalny ‘plik\.’ plik.12, plik., ale nie plik1
[...] dowolny znak (jeden) z podanej listy [Pp]lik Plik, plik, ...
* zero lub więcej powtórzeń poprzedniego znaku ‘plik.*a’ plik.12a, plika123a, plik1a, ...
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 40
Filtry: grep – wzorce, cd ^ początek linii
‘^plik’ plik1a, plikaa12, ale nie replika
$ koniec linii ‘plik$’ nowyplik, ale nie plik1
\n odwołanie do n-tego podwyrażenia \(plik\).*\1 plik.*plik
\b łańcuch na krawędzi słowa ‘\bplik’ plik.12a, plika123a, ale nie replika ‘plik\b’ nowyplik
\(...\) określenie podwyrażenia \(plik\) plik jest pierwszym podwyrażeniem
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 41
Filtry: grep Przykłady zaawansowanego użycia wzorców:
> grep –v ’^$’ ls.txt Wypisuje wszystkie niepuste linie
> grep ’\(time\).*\1’ ls.txt Wypisuje wszystkie linie, w których „time” występuje więcej
niż jeden raz
> grep ’\btime\b’ ls.txt Wypisuje wszystkie linie, w których „time” występuje jako
samodzielne słowo
> file /etc | grep ’English text.*with’ Wypisuje z katalogu /etc nazwy plików zawierających tekst
angielski z dodatkowymi atrybutami
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 42
Filtry: sed – edytor strumieni Wykonuje ciąg poleceń edycyjnych na pliku
sed [-e skrypt] [...] [-f plikskryptu] [...] plik skrypt – ciąg poleceń; może być kilka skryptów plikskryptu – plik zawierający skrypt; może być ich kilka
Wybrane przykłady:
> sed ’11,174d’ ls.txt
Kasuje z pliku ls.txt linie 11-174
> sed –n ’1,/Sort/p’ ls.txt
Wypisuje z ls.txt tylko linie od 1 do zawierającej „Sort”
> sed –n ’/file/p’ ls.txt
Wypisuje z ls.txt tylko linie zawierające „file”
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 43
Filtry: sed – przykłady
> sed –n –e’s/character/file/g’ \? –e’s/file/FILE/p’ ls.txt
Zamienia w ls.txt „character” na „file” a następnie „file” na „FILE” i wypisuje linie w których dokonano drugiej zmiany
> sed –n ’/mod/s/time/TIME/p’ ls.txt
Zamienia „time” na „TIME” tylko w liniach zawierających „mod”, po czym wypisuje linie w których dokonano zmian
> ls –1 /usr/games | sed –n ’/^[crw].*s$/p’
Wypisuje z katalogu /usr/games nazwy plików zaczynające się na „c” lub „r” lub „w”, a kończące się na „s”.
> sed –n ’s/character/file/p’ ls.txt
Zamienia w ls.txt „character” na „file” i wypisuje tylko linie w których dokonano zmian
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 44
Filtry: tr – zamienia znaki Usuwa lub zamienia określone znaki innymi
tr [opcje] zestaw1 zestaw2 zestaw1 – znaki do usunięcia lub zastąpienia zestaw2 – znaki zastępujące odpowiednio znaki z zestawu1
Wybrane przykłady: tr –d eEoO < ls.txt | head
Usuwa z pliku ls.txt znaki „e”, „E”, „o” i „O”
tr ”[A-Z]” ”[a-z]” < ls.txt | headWypisuje plik ls.txt zamieniając duże litery na małe
ls –l /usr | tr –s ”[:space:]” Wypisuje zawartość katalogu /usr zastępując ciąg spacji jedną spacją
echo J mpwf Vojy | tr B-z A-y ?
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 45
Filtry: awk (gawk)
Przetwarza w określony sposób plik wejściowy gawk ’wzór {akcja}’ [plik] [...]
Polecenie to zostanie omówione dokładniej w dalszej części wykładów
Wybrane przykłady:
> cat /etc/passwd | gawk ’/^[m-s].*\/csh$/’ Wypisuje z pliku /etc/passwd linie użytkowników zaczynających się na litery od „m” do „s”, używających csh jako login shell (ale nie tcsh)
> cat /etc/passwd | gawk –F: \? ’length($1)<7 {print $1,”\t”,$5}’Wypisuje z pliku /etc/passwd pierwsze i piąte pole każdej linii, przyjmując za separator pól znak „:”. Pomiędzy polami wpisywany jest znak tabulacji. Wypisywanie następuje jeżeli pierwsze pole liczy mniej niż 7 znaków.
> gawk ’/Andrzej/’ /etc/passwdWypisuje z pliku /etc/passwd linie zawierające łańcuch „Andrzej”
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 46
Filtry: tee Kopiuje wejście na wyjście i dodatkowo do pliku
tee [-a] plik [...] -a – dołącz do istniejącego pliku
Wybrane przykłady: cat ls.txt | tee kopia1 kopia2 | less
Wypisuje na ekranie plik ls.txt (strona po stronie) i tworzy dwie kopie: kopia1 i kopia2
ls –l /usr/games | tee usr.games | wc
Wypisuje ilość plików w katalogu /usr/games, którego zawartość zachowana zostaje w pliku usr.games
who | sort | tee users
Wypisuje posortowaną listę zalogowanych użytkowników i zachowuje ją w pliku users
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 47
Filtry: przykłady who | tr –s ”[:space:]” | cut –f5 –d’ ’ | sort
Ciągi spacji na wyjściu komendy zamieniane są na jedną spację, następnie wycinane jest piąte pole z linii, przyjmując, że spacja jest separatorem. Posortowane wyjście wypisywane jest na ekran.
ls –la /etc | grep ’^d’ | wc -l
Wypisywana jest liczba podkatalogów w katalogu /etc. (Gdzie można sprawdzić czy jest poprawna?)
cat /etc/passwd | column –s: -t | sort | less
Lista zarejestrowanych w systemie użytkowników wypisywana jest strona po stronie w formie posortowanej tabeli.
sort ls.txt | uniq | tee linie | wc -lZ posortowanego pliku ls.txt usuwane są powtarzające się kolejne linie, a wynik zapisywany jest w pliku „linie”. Na ekran wyświetlana jest ilość linii.
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 48
Kompresja plików gzip – kompresja/dekompresja zawartości plików
gzip [opcje] [plik] [...]
Wybrane przykłady:
gzip ls.txt
Kompresuje plik ls.txt, na którego miejsce tworzony jest ls.txt.gz.
gzip –d ls.txt ( gunzip ls.txt)
Dekompresuje plik ls.txt.gz, przywracając ls.txt.
gzip –r *
Kompresuje wszystkie pliki w bieżącym katalogu i w podkatalogach
gzip –dr * ( gunzip –r *)
Dekompresuje wszystkie pliki w bieżącym katalogu i w podkatalogach.
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 49
Archiwizacja plików
tar – archiwizuje i odtwarza pliki tar [opcje] [plik] [...]
Wybrane przykłady: tar –cvf mojkatalog.tar *
Tworzy archiwum mojkatalog.tar z bieżącego katalogu.
tar –tvf mojkatalog.tarListuje zawartość archiwum mojkatalog.tar.
-c tworzy nowe archiwum -r dodaje pliki do istniejącego archiwum -x wyciąga pliki z archiwum -f nazwa podaje nazwę archiwum -t listuje zawartość archiwum -v informuje o wykonywanych operacjach
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 50
Powłoki (shells) Podstawowe zadania powłoki:
interfejs między użytkownikiem a jądrem
język programowania
interpreter poleceń
Najważniejsze rodzaje powłok: sh (Bourne shell)
bash (Bourne again shell)
csh (C shell) tcsh (C shell improved)
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 51
Powłoki Co robi powłoka:
wczytuje wejście (z pliku lub terminala)
przetwarza tokeny na polecenia
dzieli wejście na słowa i operatory (tokeny)
zamienia pewne tokeny (np. *) na odpowiednie listy (np. plików)
dokonuje odpowiednich przekierowań strumieni i usuwa odpowiednie operatory i argumenty z listy
wykonuje polecenie czeka na zakończenie polecenia (opcjonalnie)
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 52
Powłoka bash Niektóre znaki specjalne powłoki:
blank spacja lub tabulator
<, > przekierowanie strumieni
| potok (pipe)
(, ) definiowanie podpowłoki
; koniec polecenia
& wykonanie polecenia w tle
metaznaki
metaznaki nie muszą być otoczone przez blank
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 53
Powłoka bash
’ ’ anuluje specjalne znaczenie znaków
\Enter kontynuacja w następnej linii
# komentarz (działa do końca linii)
\ następny znak (poza Enter) nie ma specjalnego znaczenia, np:> mkdir Moje\ wyniki
inne znaki specjalne:
anulowanie specjalnego znaczenia znaków:
” ” anuluje specjalne znaczenie znaków z wyjątkiemznaków ’$’, ’\’, ’`’
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 54
Powłoka bash
~aga katalog domowy użytkownika aga > echo ~aga/home/stud/aga
{a,b} podstawiana jest lista a b :> echo {a,b}{a,b}aa ab ba bb
~ $HOME (katalog domowy użytkownika)> echo ~/home/prac/mariusz
rozwinięcie nawiasów klamrowych {}:
rozwinięcie tyldy ~:
~nic jeżeli wynikowy katalog nie istnieje to rozwinięcie nie jest przeprowadzane
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 55
Powłoka bash
${par:-słowo} jeżeli parametr par jest ustawiony topodstawiana jest jego wartość :
> echo ${par:-~}projekt jeżeli nie, podstawiana jest wartość słowa, a parametr nie jest ustawiany:> echo ${rap:-~}/home/prac/mariusz
ustalam przykładowo wartość parametru par:> par=projekt
${par} projekt (= $par)> echo ${par}projekt
rozwinięcie parametrów:
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 56
Powłoka bash ${par:=słowo} jeżeli parametr par nie jest ustawiony to
podstawiana jest do niego wartość słowa:> echo $rap > echo ${rap:=~}/home/prac/mariusz> echo $rap/home/prac/mariusz
${par:+słowo} jeżeli parametr par nie jest ustawiony to
rozwinięcie jest puste; jeśli jest ustawiony, rozwinięcie jest rozwinięciem słowa:> echo ${par:+~}/home/prac/mariusz> echo $parprojekt
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 57
Powłoka bash
$(polecenie) podstawiany jest wynik polecenia
podstawienie poleceń:
albo
`polecenie` podstawiany jest wynik polecenia
> echo ’Dlugosc pliku:’ \> `cat ls.txt | wc –l` \> ’linii’Dlugosc pliku: 198 linii
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 58
Powłoka bash
* ciąg znaków (w tym pusty) nie zaczynający się od ’.’
podstawienie nazw plików:
? jeden dowolny znak (ale nie ’.’ na początku)
[...] jeden z wymienionych znaków
[.-.] jeden znak z zakresu
[!...] jeden znak z wyłączeniem wymienionych
jak to działa? wynikiem podstawienia jest lista nazw plików z
bieżącego katalogu, pasujących do podanego wzorca jeżeli lista taka jest pusta, podstawienie nie jest
dokonywane (wynikiem jest sam wzorzec)
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 59
Powłoka bash
$(( wyrażenie ))
rozwinięcie arytmetyczne:
jak to działa? wszystkie elementy wyrażenia podlegają rozwinięciu
parametrów i podstawieniu poleceń
wynikiem rozwinięcia jest wynik wyrażenia arytmetycznego
przykłady: > echo $((2+5))7
> echo $((`ls –l | wc –l`+3))55
> echo $((`wc –l<ls.txt`>`ls –l|wc –l`))1
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 60
Powłoka bash
+ - dodawanie i odejmowanie
kolejność działań w rozwinięciu:
< > <= >= porównania arytmetyczne
++id --id pre-in/dekrementacja zmiennej
id++ id-- post-in/dekrementacja zmiennej
! ~ negacja logiczna i binarna
- + znak – lub +
** potęgowanie
* / % mnożenie, dzielenie, modulo
<< >> przesunięcia bitowe
== != równość i nierówność
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 61
Powłoka bash kolejność działań, cd:
= *= /= %= += -= <<= >>= &= ^= |= przypisania
^ bitowe XOR
& bitowe AND
&& logiczne AND
| bitowe OR
expr1 , expr2 przecinek
|| logiczne OR
expr ? expr : expr wyrażenie warunkowe
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 62
Powłoka bash przekierowanie strumieni:
numery strumieni: 0 – standardowe wejście 1 – standardowe wyjście 2 – wyjście diagnostyczne (error)
przekierowanie wejścia: <word
przekierowanie wyjścia: >word
przekierowanie wyjścia diagn.: 2>word
łączne przekierowanie 1 i 2: >word 2>&1 Uwaga: >word 2>&1 2>&1 >word
Operatory przekierowania (z zastrzeżeniem powyższej uwagi) mogą pojawić się w dowolnym miejscu linii polecenia, np.:> > ls.txt man ls
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 63
Powłoka bash „here document”:> polecenie <<ogranicznik {nie „-”}> ....> ogranicznik
Jeżeli ogranicznik jest ujęty w apostrofy, to wprowadzane linie nie są rozwijane; w przeciwnym razie podlegają one rozwinięciu para-metrów, rozwinięciu arytmetycznemu i podstawieniu poleceń:
> cat <<+> `whoami`> +mariusz
> cat <<’+’> `whoami`> +`whoami`
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 64
Powłoka bash Lista – sekwencja poleceń (potoków)
oddzielonych separatorami: ; & && || polecenie1 & polecenie2
polecenie1 wykonywane jest asynchronicznie (w tle)
polecenie1 ; polecenie2 polecenie1 i polecenie2 wykonywane są sekwencyjnie
polecenie1 && polecenie2 polecenie2 wykonywane jest tylko wtedy, gdy
polecenie1 zwróci status 0 (zakończy się sukcesem)
polecenie1 || polecenie2 polecenie2 wykonywane jest tylko wtedy, gdy
polecenie1 zwróci status 0 (zakończy się błędem)
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 65
Powłoka bash Grupowanie poleceń – lista wykonywana jest
jako osobna całośćprzekierowanie strumieni może wówczas dotyczyć całej grupy
(lista) tworzona jest podpowłoka w której lista jest wykonywana> (mkdir Test; cd Test)> pwd/home/prac/mariusz
{ lista; } lista jest wykonywana w bieżącej powłoce> { mkdir Test; cd Test; }> pwd/home/prac/mariusz/Test
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 66
Powłoka bash Konstrukcje pętli
until until polecenia_testujące; do polecenia_do_wykonania; done
polecenia_do_wykonania wykonywane są tak długo, dopókipolecenia_testujące zwracają zerowy kod powrotu
while while polecenia_testujące; do polecenia_do_wykonania; done
polecenia_do_wykonania wykonywane są tak długo, dopókipolecenia_testujące zwracają niezerowy kod powrotu
Uwaga: syntaktyczny ’;’ może być zastąpiony przez znak nowej linii (/Enter)
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 67
Powłoka bash
for for nazwa [in słowo ...]; do polecenia_do_wykonania; done
słowo jest rozwijane; polecenia_do_wykonania wykonywane sątak długo, dopóki nazwa odpowiada kolejnym elementomrozwinięcia; jeżeli [in słowo ...] nie pojawia się, porównuje sięnazwę z kolejnymi parametrami pozycyjnymi
for (( wyr1; wyr2; wyr3 )); do polecenia_do_wykonania; done
wyrażenia wyr1, wyr2, wyr3 są wyrażeniami arytmetycznymi, adziałanie pętli jest takie jak w C
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 68
Powłoka bash Konstrukcje warunkowe
if if polecenia_testujące; then
polecenia_do_wykonania;[elif inne_polecenia_testujące; then
inne_polecenia_do_wykonania;][else polecenia_alternatywne;]fi
w zależności od wyniku poleceń testujących wykonywane są
odpowiednie zestawy poleceń
Uwaga: syntaktyczny ’;’ może być zastąpiony przez znak nowej linii (/Enter)
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 69
Powłoka bash
case case słowo in [ [(] wzór [| wzór] ... ) polecenia ;; ... esac
jeżeli słowo znajduje się na liście wzorów, to wykonywane są
polecenia Przykład
case $swiatlo in
czerwone ) echo ”STOP” ;;
zielone ) echo ”JAZDA” ;;
default ) echo „”CZEKAJ” ;;
esac
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 70
Powłoka bash Parametry i zmienne powłoki
parametry – przechowują wartość (nazwę, liczbę, ...)
parametry pozycyjne: np. $1, $9, ${12} kolejne parametry z linii wywołania polecenia
parametry specjalne: $0 – nazwa powłoki lub wykonywanego skryptu
$* – wszystkie parametry pozycyjne razem
$# – ilość parametrów pozycyjnych
Przykład: > cat mtestecho ’$1=’$1’ $2=’$2’ $0=’$0’ $#=’$#’ $*=’$*> . mtest Moj test$1=Moj $2=test $0=bash $#=2 $*=Moj test
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 71
Powłoka bash zmienne – nazwane parametry
przypisanie zmiennej wartości: zmienna1=wartość
podczas przypisania dokonywane są wszystkie konieczne rozwinięcia
do wartości zmiennej odwołujemy się następująco:
$zmienna1
Przykład 1:
> zmienna1=~> echo $zmienna1> /home/prac/mariusz
Przykład 2:
> i=5> j=$i+2> echo $((j))7
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 72
Powłoka bash zmienne powłoki (automatycznie ustawiane)
zmienne powłoki sh (są też w bash):
HOME katalog domowy użytkownika
IFS lista znaków-separatorów pól
PATH lista katalogów, w których powłoka szuka programów do wykonania
PS1 podstawowy znak zachęty powłoki (default: ’\s-\v\$’)
PS2 drugi znak zachęty powłoki (default: ’> ’)
Jak odczytać ich wartości? Na przykład: > echo $PATH
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 73
Powłoka bash zmienne powłoki bash (w sh ich nie było):
BASH_VERSION numer wersji wykonywanej powłoki bash
HISTSIZE max. liczba pamiętanych poleceń (d: 500)
HOSTNAME nazwa hosta
PROMPT_COMMAND polecenie wykonywane przed wypisaniem $PS1
HOSTTYPE typ maszyny
HOSTTYPE typ maszyny
PWD bieżący katalog
UID identyfikator użytkownika
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 74
Powłoka bash Jak powłoka znajduje polecenia do wykonania?
1. Jeżeli nazwa polecenia zawiera ’/’ to polecenie traktowane jest jako program i wykonywane we własnym środowisku.
2. Jeżeli nie, to wykonywana jest funkcja powłoki o tej nazwie (o ile istnieje). Wykonanie następuje w środowisku powłoki.
3. Jeżeli takiej funkcji nie ma, to wykonywane jest polecenie wbudowane powłoki (builtin) o tej nazwie. Wykonanie następuje w środowisku powłoki.
4. Jeżeli takiego polecenia nie ma, to program o podanej nazwie poszukiwany jest w katalogach podanych w PATH. Wykonanie następuje w osobnym środowisku.
5. Jeżeli znaleziony plik nie jest w formacie wykonywalnym, to traktowany jest jako skrypt powłoki.
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 75
Powłoka bash Funkcje powłoki
grupują polecenia do późniejszego wykonania
[function] nazwa () { lista polecen; }
Przykład:
> moja_funkcja () {
> echo To jest moja funkcja
> ls
> ls –l | wc –l; }
> moja_funkcja
To jest moja funkcja
ls.txt plik1.txt plik2.txt
3
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 76
Powłoka bash Polecenia wbudowane powłoki sh
. polecenie [argumenty]wykonuje polecenie (program) w bieżącym środowisku
cd [nazwa katalogu]zmienia bieżący katalog
pwd [nazwa katalogu]wypisuje nazwę bieżącego katalogu
exit [n]kończy pracę powłoki zwracając kod wyjścia n
export [nazwa[=wartość]]przekazuje wielkość określoną przez nazwę (zmienną,funkcję powłoki) do środowisk procesów potomnych; jeżeli nazwy nie podano wypisuje eksportowane wielkości
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 77
Powłoka bash return [n]
wyjście z funkcji powłoki z kodem n
shift [n]przesunięcie parametrów pozycyjnych o n pozycji
test wyrażenie lub [ wyrażenie ]zwraca wynik opracowania wyrażenia
set [ -opcje ] [ -o opcje] [ argumenty ]ustawia lub kasuje atrybutu powłoki; set pokazuje zmienne
unset [nazwa]usuwa ustawione wcześniej zmienne lub funkcje powłoki
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 78
Powłoka bash Polecenia wbudowane powłoki bash
alias [nazwa[=wartość]]ustawia lub wypisuje aliasy
declare [nazwa[=wartość]]deklaruje zmienne i nadaje im wartość; wypisuje zmienne
echo [argumenty]wypisuje argumenty oddzielając je blankami i kończąc \n
exit [n]kończy pracę powłoki zwracając kod wyjścia n
unalias [nazwa]usuwa aliasy
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 79
Powłoka bash let wyrażenie [wyrażenie]
wykonuje wyrażenie arytmetyczne
logout [n]wyjście z powłoki logowania z kodem powrotu n
echo [argumenty]wypisuje argumenty oddzielając je blankami i kończąc \n
printf format [argumenty]wypisuje argumenty zgodnie z formatem
read [opcje] [nazwa ...]wczytuje linię ze standardowego wejścia
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 80
Powłoka bash shopt [opcje]
wypisuje albo przełącza atrybuty powłoki
ulimit [opcje] [limit]pokazuje albo ustawia limity powłoki
pushd katalogprzechodzi do katalogu i zapisuje go na stosie
popdzdejmuje nazwę katalogu ze stosu i wykonuje do niego cd
helpwyświetla informacje o poleceniach powłoki
dirswypisuje stos katalogów
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 81
Powłoka bash Polecenia sterowania procesami powłoki bash
jobswypisuje aktywne procesy
suspend (ctrl Z)zatrzymuje wykonanie procesu
bg nr_procesunp. %1kontynuacja realizacji zatrzymanego procesu w tle ( jak &)
fg nr_procesu np. %1kontynuacja realizacji zatrzymanego
kill [-s sygnał] nr_procesu lub pidprzesyła sygnał do procesu
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 82
Powłoka bash Przykłady rozwinięcia linii polecenia:
> echo cat `whoami` ~ $((2+3)) {a,b}c p?.txtcat mariusz /home/prac/mariusz 5 ac bc p1.txt p2.txt
> echo ls p*.txtls p1.txt pl1.txt pl2.txt plik1.txt plik2.txt
p*.txt zastępowane jest odpowiednią listą plików
> echo ls p{l,lik}*.txtls pl1.txt pl2.txt plik1.txt plik2.txt
rozwinięcie następuje w dwóch krokach:
p{l,lik}*.txt -> pl*.txt plik*.txt -> ...
przeprowadzane są wszystkie konieczne rozwinięcia
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 83
Powłoka bash - skrypty Skrypty
skrypt – sekwencja poleceń wykonywana przez interpreter (powłokę), zapisana jako samodzielny plik.
wykonanie skryptu:
bash plik_skryptu skrypt jest wykonywany w nowym otoczeniu
./plik_skryptu skrypt jest wykonywany w nowym otoczeniu. Uwaga: plik_skryptu musi mieć mod pozwalający na wykonanie
. plik_skryptu skrypt jest wykonywany w bieżącym otoczeniu
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 84
Powłoka bash - skrypty ustalenie programu wykonującego skrypt -
w pierwszej linii skryptu podawana jest nazwa programu wraz z pełną ścieżką dostępu:
#!/bin/bash skrypt wykonany będzie przez bash
#!/bin/csh skrypt wykonany będzie przez csh
mogą być też inne programy:
#!/bin/tcsh skrypt wykonany będzie przez tcsh
#!/bin/sed -f skrypt wykonany będzie przez sed
#!/usr/bin/perl skrypt wykonany będzie przez perl
#!/usr/bin/less skrypt wykonany będzie przez less
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 85
Powłoka bash - skrypty Przykłady skryptów
#!/bin/bash
parametry=””
while [ $# -gt 1 ]; do
parametry=”$parametry $1”
shift
done
ostatni_parametr=$1
shift
echo $parametry
echo $ostatni_parametr
Skrypt z pętlą while, wypisujący ostatni podany parametr:
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 86
Powłoka bash - skrypty
#!/bin/bash
echo "Pytamy o plik $1"
if [ -e $1 ]; then
echo "Plik $1 istnieje";
if [ -d $1 ]; then
echo "Plik $1 jest katalogiem";
else
echo "Plik $1 nie jest katalogiem";
fi
else
echo "Plik $1 nie istnieje";
fi
Skrypt z konstrukcją warunkową if
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 87
Powłoka bash - skrypty
#!/bin/bash
echo Rozwiniecie nazw plikow: *
for ff in *; do
if file $ff | grep text > /dev/null; then
echo "Plik $ff jest plikiem tekstowym"
fi
done
Skrypt z pętlą for
Skrypt wypisuje nazwy plików z bieżącego katalogu i informuje czy dany plik jest plikiem tekstowym
Skrypt ten jest wywoływany bez parametrów
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 88
Powłoka bash - skrypty
#!/bin/bash
while true; do
echo –n ”Wypisac biezacy katalog? (y/n) ”
read yn
case $yn in
y* | Y* ) ls –l . ; break ;;
[nN]* ) echo ”pomijamy” ; break ;;
q* ) exit ;;
* ) echo ”Niezrozumiala odpowiedz” ;;
esac
done
Skrypt z pętlą while i konstrukcją case
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 89
Powłoka bash - skrypty
#!/bin/bash
a=0 b=0 c=0 d=0
while [ $a –le 4 ]; do
echo $a $b $c $d
a=$(($a + 1))
b=$((b + a))
d=$((c += a))
done
Skrypt z obliczeniami arytmetycznymi
W rozwinięciu arytmetycznym zmienna może być używana bez poprzedzającego znaku $
Wynikiem rozwinięcia arytmetycznego jest wartość w instrukcji przypisania
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 90
Powłoka bash - skrypty
#!/bin/bash
katalog=”$1”
: ${katalog:=$HOME}
echo ”Zawartosc katalogu $katalog:”
ls –1 ”$katalog”
Skrypt zaw_kat wykorzystujący instrukcję pustą
Przykłady wykonania:> zaw_kat
> Zawartosc katalogu /home/prac/mariusz
...
> zaw_kat .
> Zawartosc katalogu .
...
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 91
Powłoka bash Podstawy konfiguracji powłoki
Pliki konfiguracyjne dla login shell /etc/profile
Pliki konfiguracyjne dla non-login shell
~/.bash_profile ~/.bash_login ~/.profile ~/.bash_logout
/etc/bashrc ~/.bashrc
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 92
Powłoka bash Konfiguracja znaku zachęty
PS1=’[\u@\h \w]\$’ znaczenie:
\u nazwa użytkownika \h nazwa hosta \H pełna nazwa hosta (z domeną) \w bieżący katalog \s nazwa powłoki \t czas HH:MM:SS \A czas HH:MM \$ # dla roota, $ dla innych \! numer polecenia w zapisie historii \n newline \\ backslash
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 93
Powłoka bash Niektóre przydatne kombinacje klawiszy
edycja linii komend C-a przesunięcie kursora na początek linii C-e przesunięcie kursora na koniec linii C-l clear screen C-_ usuwanie wprowadzonych zmian (kolejne) A-r usunięcie wszystkich zmian
poruszanie się po pliku historii A-< na początek pliku historii A-> na koniec pliku historii C-r szukanie wstecz w pliku historii C-s szukanie do przodu w pliku historii
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 94
Powłoka bash uzupełnienia
TAB uzupełnienia ogółem A-? wypisz możliwe uzupełnienia A-/ uzupełnienie nazwy pliku A-~ uzupełnienie nazwy użytkownika A-@ uzupełnienie nazwy hosta A-! uzupełnienie poleceń
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 95
Powłoka bash Korzystanie z historii poleceń
fc –l listuje ostatnio wykonane polecenia wraz z ich numerami z listy historii
fc operuje na liście historii
fc –l n1 n2 listuje polecenia o numerach od n1 do n2
fc n1 n2 wpisuje polecenia o numerach od n1 do n2 do edytora; po edycji polecenia są kolejno wykonywane.
fc –s old=new wykonuje poprzednie polecenie po zastąpieniu old przez new
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 96
Powłoka bash
history [n] listuje [n] ostatnich pozycji z listy historii wraz z ich numerami; pozycje oznaczone ‘*’ zostały zmodyfikowane
history operuje na liście i/lub pliku historii
history -c kasuje listę historii
history -a dołącza nowe pozycje (wprowadzone od początku bieżącej sesji bash) do pliku historii
history -r wczytuje plik historii i dołącza jego zawartość do aktualnej listy historii
history –d n kasuje pozycję n z listy historii
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 97
Powłoka bash
!n linia n z listy historii
rozwinięcia historii
!-n linia –n pozycji wstecz na liście historii
!?string ostatnia linia zawierająca string
^old^new^ powtarza ostatnie polecenie zastępując old przez new
!! poprzednia linia (to samo co ’!-1’)
!string ostatnia linia zaczynająca się od string
!n:p wypisuje linię n z listy historii, ale jej nie wykonuje
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 98
Zarządzanie procesami
top pokazuje aktywne procesy z czasie rzeczywistym
Informacje o procesach
h lub ? help
f zmiana formatu wyświetlanych wyników
Sterowanie zachowaniem programu:
spacja odświeżenie ekranu
q quit
k przesłanie sygnału do procesu (kill)
n określenie ilości śledzonych procesów
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 99
Zarządzanie procesami 14:22:12 up 12 days, 4:55, 23 users, load average: 1.31, 1.21, 1.18
219 processes: 217 sleeping, 2 running, 0 zombie, 0 stopped
CPU states: 0.4% user, 1.7% system, 49.8% nice, 48.7% idle
Mem: 515152K total, 462184K used, 52912K free, 25800K buffers
Swap: 536136K total, 126633K used, 463500K free, 228936K cache
PID USER PRI NI SIZE RSS SHARE STAT %CPU %MEM TIME COMMAND
29203 mariusz 12 0 1076 1076 748 R 1.7 0.2 0.45 top
1 root 8 0 468 424 424 S 0.0 0.0 0.15 init
...
PRI: priorytet procesuRSS: wykorzystywana pamięć fizycznaSTAT: status procesu (Running, Sleeping, Zombie, Traced/sTopped)%CPU: procentowe wykorzystanie czasu CPU%MEM: procentowe wykorzystanie pamięci
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 100
Zarządzanie procesami ps pokazuje aktywne procesy
ps –ef wypisuje wszystkie procesy w formacie pełnym
ps –fu user wypisuje wszystkie procesy użytkownika user
ps a wypisuje wszystkie procesy (w tym innych użytkowników) skojarzone z terminalami
ps –fNu user wypisuje wszystkie procesy użytkowników innych niż user (zwykle root)
ps –C nazwa wypisuje wszystkie procesy związane z poleceniem o podanej nazwie
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 101
Zarządzanie procesami pstree pokazuje działające procesy
w formie drzewa
pstree –a pokazuje działające procesy wraz z odpowiednimi argumentami linii poleceń
pstree –h zaznacza rozjaśnieniem bieżący proces oraz jego ’przodków’
pstree –p wypisuje dodatkowo PID procesów
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 102
Zarządzanie procesami kill przesyła sygnały do procesów
kill –l wypisuje numery i nazwy wszystkich sygnałow
kill –l n wypisuje nazwę sygnału o numerze n
kill pid ... przesyła sygnał TERM (terminate) do procesów o podanych identyfikatorach pid
kill –n pid przesyła sygnał o numerze n do procesu o podanym identyfikatorze pid
Przykład:> kill –9 1213 przesyła sygnał bezwarunkowego
zakończenia procesu o pid 1213
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 103
Zarządzanie procesami sleep opóźnia rozpoczęcie następnego
procesu o podany interwał czasu
sleep n[smhd] proces ”nic nie robi” (ale działa) przez n sekund. Dodany modyfikator [smhd] zmienia jednostki czasu:
s – sekundym – minutyh – godzinyd - dni
Przykład:> sleep 5m; ls polecenie ls zostanie
wykonane po 5 sek.
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 104
Zarządzanie procesami at wykonuje polecenie
wprowadzone ze standardowego wejścia w określonym czasie
at TIME rozpoczyna wykonanie polecenia o czasie TIME
Przykłady określenia czasu:
at –m TIME rozpoczyna wykonanie polecenia o czasie TIME i wysyła mail po zakończeniu działania polecenia
HH:MM
10am Jul 31
1am tomorrownow + 3 weeks
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 105
Zarządzanie procesami atq wypisuje zadania użytkownika
oczekujące na rozpoczęcie wykonania
Przykład:
atrm nr usuwa zadanie o numerze nr z kolejki
> at –m now + 1 hour <<+
> ls –l
> +
job 352 at 2004-01-22 09:24
> atq
352 2004-01-22 09:24 a mariusz
> atrm 352
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 106
Zarządzanie procesami batch rozpoczyna wykonanie
zadania w tle kiedy obciążenie systemu na to pozwoli
Przykład:
batch -m wysyła mail po zakończeniu zadania
> batch <<+
> ls –l
> +
job 353 at 2004-01-22 08:39
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 107
Zarządzanie procesami nohup wykonuje polecenie w
sposób ”odporny na zawieszenia”
nohup polec & wykonuje polecenie polec w tle, nawet jeśli polecenie to przesyła wyniki na wyjście standardowe lub diagnostyczne, które może zostać zamknięte (np. przez wylogowanie użytkownika)
Uwaga:
Wyjście kierowane jest na plik nohup.out lub $HOME/nohup.out
Przykład:
> nohup moj_program &
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 108
Przestrzeń dyskowa
du informuje o wykorzystaniu przestrzeni dyskowej
du podaje dane dla bieżącego katalogu i jego podkatalogów
Informacje o wykorzystaniu przestrzeni dyskowej
du -a podaje dane dla wszystkich plików w bieżącym katalogu i jego podkatalogach
du -s podaje tylko sumaryczne dane dla bieżącego katalogu i jego podkatalogów
du -h podaje dane w kilo-, mega- i gigabajtach
Przykład:> du –sh
1.5M .
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 109
Przestrzeń dyskowa df pokazuje wykorzystanie
zamontowanych systemów plików
df -l pokazuje tylko lokalne systemy plików
df -T wypisuje dodatkowo typy zamontowanych systemów plików
du –t typ podaje tylko dane dla określonego typu systemu plików
du -h podaje dane w kilo-, mega- i gigabajtach
du –x typ podaje dane z wyłączeniem określonego typu systemu plików
(C) Mariusz Kopeć, WFiTJ AGH, 2004 110
Przestrzeń dyskowa quota pokazuje wykorzystanie przestrzeni
dyskowej oraz przyznane limity
quota wypisuje dane dla bieżącego użytkownika
quota –g wypisuje dane dla grup, do których należy bieżący użytkownik
Przykład:
Disk quotas for user mariusz (uid 751):
Filesystem blocks quota limit grace files quota limit grace
/dev/sdb1 8 40960 50000 1 0 0
/dev/sdf1 39764 40960 50000 1099 0 0
> quota