Wojny Rzeczypospolitej z Kozakami

Kim byli Kozacy?Kozacy zaporoscy byli społecznością zorganizowaną na sposób wojskowy. Ich siedzibą było Zaporoże (a obozem wojskowym – sicz zaporoska). Dowodził nimi Ataman. Kozakami byli ludzie różnych narodowości, takich jak Czesi, Rusini, Polacy, ale i różnych stancji – chłopi, mieszczanie, szlachcice. Kozak zaporoski

Rejestr powstał za panowania Zygmunta II Augusta po unii lubelskiej. Kozacy, którzy byli na niego wpisani, byli żołnierzami Rzeczypospolitej. Kozacy wpisanie do rejestru byli wolni osobiście i otrzymywali żołd od państwa. Mieli oni chronić południowo-wschodnie kresy przed najazdami Tatarów krymskich. Początkowo rejestr obejmował 500 kozaków, jednak z czasem ich liczba zwiększała się.

Rejestr kozacki

Kozacy byli niezadowoleni z małego rejestru – jedynie niewielka cześć Kozaków dostawała wynagrodzenie za walkę

Szlachta polska zmuszała chłopów ukraińskich (w tym Kozaków) do odrabiania pańszczyzny

Konflikt pomiędzy prawosławnymi a unitamiPlany wojenne Władysława IV (planował on atak

na Turcję przy pomocy Kozaków, jednak szlachta nie pozwoliła mu na rozpoczęcie wojny i to stało się główną przyczyną wybuchu powstania Chmielnickiego)

Przyczyny wojen z Kozakami

Powstanie Chmielnickiego Powstanie Chmielnickiego - powstanie w latach 1648-1657 Kozaków Zaporoskich i chłopstwa ruskiego pod przywództwem hetmana kozackiego Bohdana Chmielnickiego przeciwko magnaterii i szlachcie polskiej.

Bohdan Chmielnicki

luty 1648 – wybuch powstania29 kwietnia-16 maja 1648 – bitwa nad Żółtymi Wodami

(przegrana Polaków) 26 maja 1648 – bitwa pod Korsuniem

(przegrana Polaków)23-25 września 1648 – bitwa pod Piławcami

(przegrana Polaków)10 lipca-22 sierpnia 1649 – obrona Zbaraża pod

dowództwem Jeremiego Wiśniowieckiego (wygrana Polaków)

15-16 sierpnia 1649 – bitwa pod Zborowem (wojska Jana II Kazimierza zostały zaatakowane podczas marszu na odsiecz Zbaraża – bitwa zakończyła się rozejmem w Zborowie)

Ważne daty

Ważne daty17 sierpnia 1649 – Ugoda w Zborowie

powiększenie rejestru do 40 tys.wydzielenie Kozakom terytorium

(województwa: kijowskie, bracławskie i czernichowskie)

na terenie tych województw urzędy miała pełnić tylko szlachta prawosławna

28 czerwca-10 lipca 1651 – bitwa pod Beresteczkiem (wygrana Polaków)

23-25 września 1651 – bitwa pod Białą Cerkwią (bitwa zakończyła się rozejmem w Białej Cerkwi)

Ważne daty28 września 1651 - Ugoda w Białej Cerkwi

zmniejszenie rejestru do 20 tys.odebranie Kozakom województw:

bracławskiego i czernichowskiego 18 stycznia 1654 – ugoda w Perejasławiu

między Kozakami a Rosjązwiększenie rejestru do 60 tys. (rejestr

rosyjski)od tej pory Kozacy walczą dla Rosjan

1654-1667 – wojna polsko-rosyjska (zajęcie Ukrainy i znacznej części Litwy przez Kozaków i Rosjan)

Ważne daty16 września 1658 – Unia hadziacka

powstanie Rzeczypospolitej Trojga Narodów (Polska + Litwa + Księstwo Ruskie)

zmniejszenie rejestru do 30 tys.30 stycznia 1667 – rozejm w Andruszowie

pomiędzy Rosją a Polskąpodział Ukrainy wzdłuż Dniepru

Przebieg powstania Chmielnickiego

Dziękuję za uwagę