Publikacja dofi nansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Wydziału Studiów Międzynaro-dowych i Politycznych oraz Instytutu Rosji i Europy Wschodniej

Recenzentprof. dr hab. Anna Raźny

Projekt okładkiAnna Sadowska

© Copyright by Agata Krzywdzińska & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2012 All rights reserved

Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.

ISBN 978-83-233-3456-9

www.wuj.pl

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-631-18-81, tel./fax 12-631-18-83Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98tel. kom. 506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.plKonto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325

Spis treści

I. Wprowadzenie metodologiczne do badanej problematyki ............................ 71. Wybór problematyki, cel badań, hipotezy badawcze ................................................ 72. Metodologia badań prasoznawczych. Analizy treści a analiza zawartości prasy ... 133. Kategoryzacja materiału prasowego, zasięg czasowy badania ................................. 17

II. Zagadnienie wizerunku prasowego kraju. Czynniki wpływające na wizerunek państwa w świecie ........................................................................... 19

1. Defi nicja wizerunku prasowego państwa ................................................................... 192. Informowanie o wydarzeniach ze świata w serwisach zagranicznych ................... 213. Selekcja informacji, koncepcja „uramowienia” i agenda setting w strukturze

informacji zagranicznej ................................................................................................. 254. Stereotypy dotyczące Rosji i USA i ich wpływ na obraz kraju w prasie ................ 285. Znaczenie obiektywizmu dziennikarskiego i wpływ języka artykułów prasowych

na kształtowanie obrazu państw .................................................................................. 326. Działania dyplomacji tradycyjnej w kształtowaniu wizerunku Rosji na świecie .. 377. Rola public relations i dyplomacji publicznej w kształtowaniu wizerunku USA

na świecie......................................................................................................................... 40

III. Wpływ transformacji systemowej w Polsce w 1989 roku na zmianywłasnościowe w tygodnikach opinii .................................................................. 45

1. „Wprost” .......................................................................................................................... 502. „Polityka” ......................................................................................................................... 543. „Newsweek Polska” ....................................................................................................... 58

IV. Analiza jakościowa publikacji dotyczących Rosji i USA .............................. 651. Wizerunek Rosji w „Polityce” – 1992 rok ................................................................ 652. Wizerunek Rosji we „Wprost” – 1992 rok ............................................................... 803. Wizerunek USA w „Polityce” – 1992 rok ................................................................. 954. Wizerunek USA we „Wprost” – 1992 rok ................................................................ 1055. Wizerunek Rosji w „Polityce” – 1993 rok ................................................................ 1116. Wizerunek Rosji we „Wprost” – 1993 rok ............................................................... 1327. Wizerunek USA w „Polityce” – 1993 rok ................................................................. 1458. Wizerunek USA we „Wprost” – 1993 rok ................................................................ 1519. Wizerunek Rosji w „Polityce” – 1994 rok ................................................................ 163

10. Wizerunek USA w „Polityce” – 1994 rok ................................................................ 17411. Wizerunek Rosji we „Wprost” – 1994 rok ............................................................... 18112. Wizerunek USA we „Wprost” – 1994 rok ............................................................... 19113. Wizerunek Rosji w „Polityce” – 1995 rok ................................................................ 196

14. Wizerunek USA w „Polityce” – 1995 rok ................................................................ 20715. Wizerunek Rosji we „Wprost” – 1995 rok ............................................................... 21116. Wizerunek USA we „Wprost” – 1995 rok ............................................................... 22517. Podsumowanie cząstkowe publikacji dotyczących Rosji i USA

z lat 1992–1995 ............................................................................................................. 22918. Wizerunek Rosji w „Newsweeku” – 2001 rok .......................................................... 23519. Wizerunek Rosji w „Newsweeku” – 2002 rok .......................................................... 23920. Wizerunek Rosji w „Newsweeku” – 2003 rok .......................................................... 24221. Wizerunek Rosji w „Newsweeku” – 2004 rok .......................................................... 24522. Wizerunek USA w „Newsweeku” – 2001 rok .......................................................... 24923. Wizerunek USA w „Newsweeku” – 2002 rok .......................................................... 26024. Wizerunek USA w „Newsweeku” – 2003 rok .......................................................... 27125. Wizerunek USA w „Newsweeku” – 2004 rok .......................................................... 28126. Podsumowanie cząstkowe publikacji dotyczących Rosji i USA

z lat 2001–2004 ............................................................................................................. 28627. Wizerunek Rosji i Stanów Zjednoczonych w polskich tygodnikach opinii

(weryfi kacja hipotez badawczych i synteza obrazu) ................................................ 287

Zakończenie ....................................................................................................................... 293

Bibiliografi a ....................................................................................................................... 295

Summary ............................................................................................................................. 303

6 Spis treści

I. Wprowadzenie metodologiczne do badanej problematyki

1. Wybór problematyki, cel badań, hipotezy badawcze„Polityka”, „Wprost” i „Newsweek” to jedne z najważniejszych tytułów praso-wych wśród polskich tygodników opinii. Autorka wybrała je celowo, ponieważ są to czasopisma o największych nakładach i sprzedaży w segmencie maga-zynów polityczno-społecznych, a jednocześnie najwyżej oceniane w sonda-żach przez Polaków1. Według sondażu grupy badawczej IPSOS z marca 2004 roku na pytanie” „Które z wymienionych tygodników opinii ma Pana/Pani zdaniem największy wpływ na kształtowanie społecznych i politycznych opi-nii Polaków?”, 29 procent ankietowanych odpowiedziało, że jest to „Polityka”, 16 procent – „Wprost”, a 13 procent „Newsweek Polska”. W grupie wiekowej od 20–24 lat tytuły prasowe mają już inną pozycję w rankingach – „Newsweek Polska” otrzymał 29 procent głosów, „Polityka” – 22 procent, a „Wprost” – 21 procent2.

Artykuły w tygodnikach opinii pozwalają czytelnikowi na pogłębioną, anali-tyczną percepcję treści, pokazują fakty obudowane w szerszy kontekst w odróż-nieniu od przekazów telewizyjnych lub radiowych, które cechuje krótkotrwa-łość i ulotność przekazu. Tygodniki opinii wydawane z rzadszą częstotliwością prezentują syntetyczne spojrzenie na wydarzenia ubiegłego tygodnia, komen-tują, interpretują fakty, jak również prognozują zjawiska społeczne, polityczne i ekonomiczne. Natomiast w prasie codziennej większość informacji zagranicz-nych ma niewielki rozmiar, ogranicza się do szczegółów bez wnikania w szer-szy kontekst, a rzadziej pokazuje ujęcie przekrojowe. Amerykański naukowiec Charles E. Rogers wysoko ocenia rolę tygodnika: „Powód, dla którego tygodnik jest lustrem przekonań, postaw społeczeństwa, wzorów zachowań, wydaje się ukryty w jego trwaniu jako skuteczny instrument społeczny”3. W ocenie innego amerykańskiego badacza Charlesa Laurela Allena z Uniwersytetu w Illinois rola

1 Dla przykładu: nakład „Polityki” w 1998 roku według Związku Kontroli Dystrybucji Prasy wy-niósł 286 516 egz., sprzedaż 198 083 egz., „Wprost” – nakład 324 263, sprzedaż 212 050. W 2001 roku do grona tygodników opinii dołączyła polska edycja „Newsweeka”, nakład tygodnika wyniósł 492 047, a sprzedaż 325 181 tys. Te dane są zmienne, we wprowadzeniu do pracy mają jedynie charakter poglą-dowy. Źródło: http://www.zkdp.pl/upload/1147291884Komunitat%20ZKDP%20za%201998%20rok.pdf [dostęp: 8.10.2008].

2 http://www.medianews.com.pl/info_media1399.php3 [dostęp: 22.09.2009].3 Ch.E. Rogers, The role of the weekly newspaper, „Annals of the American Academy of Political and

Social Science”, t. 219, s. 151–157 (tłum. A.K.).

Wizerunek Rosji i Stanów Zjednoczonych w polskich tygodnikach opinii po 1991 roku8

czasopisma jest znacznie większa: „Magazyn jest czymś więcej niż lustrem, to, co się dzieje, powinno być zapisane albo «odbite w sposób lustrzany w gazecie», a ponadto dokładnie wyjaśnione”4.

Tygodniki „Polityka”, „Wprost” i „Newsweek Polska” są również ze wzglę-du na zawartość przypisywane do grupy czasopism opinii. I co istotniejsze, ta merytoryczna, zwykle głęboko analityczna treść powoduje społeczny od-dźwięk, nie tylko w kraju, ale i za granicą. Stanisław Nowicki uważa, że ten czynnik w połączeniu z nakładem decyduje o prestiżu czasopisma: „[…] ich publikacje zyskują sobie (poważny niekiedy) społeczny (częściej jednak me-dialny!) rezonans. I to właśnie on – a nie osiągane nakłady i sprzedaż wszyst-kich (i poszczególnych) czasopism „opinii” przesądza o ich wyjątkowej pozycji w prasowej ofercie”.

Celem teoretycznym tej książki jest sprecyzowanie pojęcia wizerunku pra-sowego państwa i zidentyfi kowanie czynników wpływających na budowę jego obrazu. Do realizacji tego celu niezbędne będzie wyjaśnienie struktury infor-macji zagranicznej, funkcji języka w prasie opinii, znaczenia stereotypów na-rodowych, roli dyplomacji tradycyjnej i publicznej w kształtowaniu wizerunku w świecie czy też coraz większego znaczenia public relations dla obydwu krajów.

Celem praktycznym książki jest analiza ewolucji wizerunku Rosji i Stanów Zjednoczonych na podstawie publikacji prasowych tygodników „Polityka”, „Wprost” i „Newsweek Polska”. Analiza tych publikacji w dłuższej perspek-tywie czasowej pozwoli na uchwycenie pewnych tendencji i zależności do-tyczących sposobu prezentowania Rosji i USA w prasie opinii, a dotąd nie-sformułowanych szerzej w żadnych większych syntetycznych opracowaniach. Dotychczas nie wydano szerszego studium omawiającego wizerunek prasowy wymienionych krajów, chociaż liczba artykułów pojawiających się po 1991 roku w polskiej prasie opinii wyraźnie wskazuje, że te państwa odgrywają kluczową rolę w kreowaniu polityki światowej. Istnieje zaledwie kilka artykułów o zbliżo-nej tematyce badawczej w czasopismach medioznawczych, przy czym materiał badawczy pochodzi w większości z prasy codziennej5. Ta książka ma zatem za-równo charakter przeglądowy, gdyż skupia się na jeszcze nieopisanym dokład-nie materiale tygodników społeczno-politycznych, jak i charakter problemowy, ponieważ jest próbą wykazania związków przyczynowo-skutkowych, charakte-rystycznych tendencji w prezentowaniu Rosji i USA przez prasę opinii.

4 Ch.L. Allen, Country journalism, New York 1928, s. 14–15 (tłum. A.K.).5 Do takich publikacji należy Obraz ZSRR i Niemiec w polskiej prasie Walerego Pisarka oparty na pub-

likacjach z „Gazety Wyborczej”, „Tygodnika Solidarność” i „Trybuny” („Zeszyty Prasoznawcze” 1991, nr 3–4); Obraz polityki zagranicznej Rosji w prasie polskiej po 1991 r., Zbigniewa Anculewicza opublikowany w tomie Europa a Rosja, Olsztyn 2003; Obraz świata w polskiej prasie w 1994 r:: liczby i stereotypy, „Zeszyty Prasoznawcze” 1995, nr 1–2 i artykuł Pawła Płanety Obraz świata w polskiej prasie w 1994 r. (5 wybranych dzienników), „Zeszyty Prasoznawcze” 1995, nr 1–2.

Dlaczego przedmiotem badania są publikacje dotyczące takich krajów, jak Rosja i Stany Zjednoczone? Oba państwa można określić jako dominujących aktorów polityczno-gospodarczych na świecie, biorąc pod uwagę ich uwarun-kowania historyczne, geopolityczne i ekonomiczne6. To dwa największe pod względem powierzchni kraje na świecie, o ogromnym potencjale militarnym, członkowie najważniejszych formacji polityczno-zbrojnych i jednocześnie w wymiarze socjologicznym państwa o mocno zróżnicowanej strukturze spo-łecznej. Michał Dobroczyński na początku lat 90. tak określił ciężką sytuację Rosji po upadku ZSRR:

[…] pomimo dramatycznego kryzysu społeczno-ekonomicznego, upadku systemu, rozpadu więzi gospodarczych w stosunkach między radzieckimi republikami, kompletnego załamania dotychczasowej wymiany z krajami Europy Środkowej, pomimo ostrej konieczności restruk-turyzacji całego aparatu wytwórczego, a przejściowo nawet likwidacji ostatnich rezerw (złoto), Rosja niezmiennie utrzymuje wysoką pozycję w amerykańskiej i światowej polityce oraz opinii publicznej7.

Ten badacz współczesnych stosunków międzynarodowych ocenił wówczas, że Rosja może jedynie czuć się pewnie jako posiadacz broni jądrowej i tym sa-mym decydować o układzie sił nie tylko w republikach postradzieckich:

Atuty Stanów Zjednoczonych – supermocarstwa militarnego, ekonomicznego i naukowego – w światowej strukturze głównych sił są oczywiste. […] Udziałem Rosji pozostaje potęga jądrowa, szanse nadrabiania utraconego dystansu wraz z przeobrażeniami ustrojowymi oraz nowe mechanizmy zaawansowanej współpracy z postradzieckimi republikami, ekonomicznie obiektywnie zmuszonymi do ciążenia w stronę konfederacji8.

Przewidując przyszły układ mocarstwowych stosunków, naukowiec progno-zował, że „pozycje Stanów Zjednoczonych i spadkobierców Związku Radzie-ckiego – zwłaszcza Rosji – pozostaną jednak najprawdopodobniej decydujący-mi przez dłuższy jeszcze czas podmiotami światowych przemian”9.

Oceniając z perspektywy kilkunastu lat zmiany polityczno-ekonomiczne, które zaszły w obydwu państwach, można uznać te słowa za niezwykle cel-ne. W zestawieniu stu najpotężniejszych republik świata, które przygotował tygodnik „Wprost” w kwietniu 2000 roku, opierając się na danych z różnych źródeł (International Financial Statistics Yearbook, Honkong Statistics Department,

6 Biorąc pod uwagę jeszcze relacje amerykańsko-rosyjskie sięgające kilkudziesięciu lat, aż do 2008 roku, kiedy USA znalazły się w najgorszej w swej historii sytuacji kryzysu gospodarczego. W 2009 roku do roli dominujących aktorów gospodarczych z pewnością dołączyły Chiny i Japonia.

7 M. Dobroczyński, Stany Zjednoczone i Związek Radziecki w światowych stosunkach mocarstwowych, War-szawa: UW 1992 r., s. 37. Naukowiec odnosi się w tym miejscu do książki senatora, wykładowcy aka-demickiego Gerezo Harta z 1991 roku zatytułowanej Russia shakes the World („Rosja trzęsie światem” – tłum. A.K.).

8 Ibidem, s. 51.9 Ibidem, s. 53.

Wprowadzenie metodologiczne do badanej problematyki 9

Bibliografi a

A) TEKSTY ŹRÓDŁOWE

„Polityka”

1991, nr 1–52 egz.1992, nr 1–52 egz.1993, nr 1–52 egz.1994, nr 1–52 egz.1995, nr 1–52 egz.

„Wprost”

1991, nr 1–51 egz.1992, nr 1–51 egz.1993, nr 1–53 egz.1994, nr 1–52 egz.1995, nr 1–53 egz.

„Newsweek Polska”

2001, nr 1–17 egz.2002, nr 1–52 egz.2003, nr 1–52 egz.2004, nr 1–53 egz.

B) OPRACOWANIA KSIĄŻKOWE DOTYCZĄCE TYGODNIKÓW OPINII1. Nowicki S., „Polityka”, czytelnicy i pozycja pisma na rynku prasowym, Kraków 1993.2. Nowicki S., Tygodnik „Wprost” – jego czytelnicy i pozycja na rynku prasowym, Kraków 1993.3. Romiszewska B., Nowe czasy „Polityki”, Lublin 2005.4. Władyka W., „Polityka” i jej ludzie, Warszawa 2007.

C) HISTORIA PRASY W POLSCEDobek-Ostrowska B., Przejście do demokracji a transformacja systemów medialnych w Europie Środko-

wej i Wschodniej po upadku komunizmu [w:] Transformacja systemów medialnych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, Wrocław 2002, s. 13–33.

Wizerunek Rosji i Stanów Zjednoczonych w polskich tygodnikach opinii po 1991 roku296

Filas R., Czytelnictwo prasy oraz odbiór radia i telewizji w latach 1989–1995 [w:] Media i dziennikar-stwo w Polsce 1989–1995, red. G. Kopper, I. Rutkiewicz, K. Schliep, Kraków 1996, s. 21–37.

Filas R., Czytelnictwo prasy w połowie lat dziewięćdziesiątych: od czytelnictwa do oglądactwa?, „Zeszyty Prasoznawcze” 1995, nr 3–4.

Filas R., Dziesięć lat przemian mediów masowych w Polsce (1989–1999), „Zeszyty Prasoznawcze” 1999, nr 1–2.

Grzelewska D., Habielski R., Kozieł A., Osica J., Piwońska-Pykało L., Prasa, radio, telewizja. Zarys dziejów, Warszawa 2001.

Kowalczyk R., Między polityką a dziennikarstwem. Szkice politologiczno-prasoznawcze, Poznań 2004.Schliep K., Prywatyzacja prasy [w:] Media i dziennikarstwo w Polsce 1989–1995, red. red. G. Kop-

per, I. Rutkiewicz, K. Schliep, Kraków 1996.Słomkowska A., Transformacja prasy polskiej (1989–1992), Warszawa 1992.Sończyk W., Transformacja polskiego systemu prasowego – nadzieje i zagrożenia [w:] Polskie media

w okresie przemian, red. J. Olędzki, Warszawa 1991.Strzyczkowski K., Likwidacja RSW „Prasa–Książka–Ruch [w:] Polskie media w okresie przemian,

red. J. Olędzki, Warszawa 1991.

D) METODOLOGIA BADAŃ PRASOZNAWCZYCHDubiel P., Metody analizy zawartości prasy i jej praktyczne zastosowanie [w:] Wstęp do prasoznawstwa,

red. J. Mądry, Katowice 1982.Dudek W., Ewolucja zainteresowań badawczych mediami [w:] Środki masowej informacji w Polsce po

likwidacji cenzury (1990–2000), red. J. Adamowski, Warszawa 2000.Fiut I.S., Analiza zawartości prasy w świetle ewolucyjnej teorii poznania, „Zeszyty Prasoznawcze”

1992, nr 1–2.Fiut I.S., Kierunki zmian w analizie zawartości, „Zeszyty Prasoznawcze” 1995, nr 1.Goban-Klas T., Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i internetu,

Warszawa–Kraków 1999.Golka B., Polskie prasoznawstwo – oczekiwania i rzeczywistość [w:] Media i dziennikarstwo na przeło-

mie wieków, red. J. Adamowski, Warszawa 1998. Gackowski T., M. Łączyński, Analiza wizerunku w mediach, Warszawa 2008.Kafel M., Metody i techniki badawcze w prasoznawstwie, Warszawa 1969, t. 1–3.Kafel M., Prasoznawstwo. Wstęp do problematyki, Warszawa 1966.Lisowska-Magdziarz M., Analiza zawartości mediów, Kraków 2004.Maślanka J., Encyklopedia wiedzy o prasie, Wrocław 1976.Pisarek W., Analiza zawartości prasy, Kraków 1983.Tetelowska I., Szkice prasoznawcze, Kraków 1972.Załubski J., Komu potrzebne jest prasoznawstwo [w:] Media i medioznawstwo, Toruń 2006, s. 11–28.

E) GATUNKI PRASOWE, JĘZYK PRASYBralczyk J., Manipulacja językowa [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziń-

ski, Kraków 2000, s. 244–250.Bralczyk J., Manipulacja językowa [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, Kraków 2008.Dubisz S. (red.), Uniwersalny Słownik Języka Polskiego, T. 3, Warszawa. Fras J., Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław 1999.

Bibliografi a 297

Kępka-Figura D., Nowak P., Językowy obraz świata a medialny obraz świata, „Zeszyty Prasoznaw-cze” Kraków 2006, XLIX Nr 1/2.

Lisowska-Magdziarz M., Analiza tekstu w dyskursie medialnym, Kraków 2006.Michalewski K., Teksty medialne a analfabetyzm funkcjonalny [w:] Tekst w mediach, red. K. Micha-

lewski, Łódź 2002, s. 62–71.Nowak P., R. Tokarski, Kreowanie światów w języku mediów, Lublin 2007.Piekot T., Dyskurs polskich wiadomości prasowych, Kraków 2006.Pisarek W., O mediach i języku, Kraków 2007.Sobol E., Słownik wyrazów obcych PWN, Warszawa 1996.Szkudlarek E., Zakłócenia funkcjonalności tekstów prasowych [w:] Tekst w mediach, red. K. Micha-

lewski, Łódź 2002, s. 334–345.Tetelowska I., Analiza zawartości gazet – wstępne studium typologii prasy, „Zeszyty Prasoznawcze”

1962, nr 4.Wojtak M., Gatunki prasowe, Lublin 2004.Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W., Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka,

język, Warszawa 2006.

F) POLSKA LITERATURA PRZEDMIOTUAnculewicz Z., Obraz polityki zagranicznej Rosji w prasie polskiej po 1991 roku [w:] Europa a Rosja.

Opinie, konfl ikty, współpraca, red. Z. Anculewicz, J. Sobczak, Olsztyn 2003.Anculewicz Z., Obraz rosyjskiej polityki zagranicznej po ataku na WTC w Nowym Jorku (11 września

2001 r.) w opinii redaktorów i współpracowników dziennika „Rzeczpospolita” [w:] Europa a Rosja, red. J. Gancewski, J. Sobczak, Elbląg 2005.

Bartnicki A., Demokratycznie legitymizowany autorytaryzm w Rosji 1991–2004, Białystok, 2007.Borkowski I., Woźny A., Nowe media – nowe w mediach. W kulturze pierwszych stron, Wrocław

2007.Dobroczyński M., Stany Zjednoczone i Związek Radziecki w światowych stosunkach mocarstwowych,

Warszawa 1992.Fiut I.S., Kunda B., Geopolityczny obraz świata w polskiej prasie. Raport OBP, Kraków 1990.Fiut I.S., Kunda B., Obraz świata w wybranych tytułach dzienników polskich lat osiemdziesiątych. Ra-

port OBP, Kraków 1984.Głębocki H., Media o stosunkach polsko-rosyjskich, Warszawa 2003.Hołubowicz M., Obraz państw nadbałtyckich w prasie polskiej 1990–2002, „Zeszyty Prasoznaw-

cze” 2003, nr 1–2.Kapuściński R., Lapidarium, Warszawa 2002.Kiełdanowicz M., Public relations w teorii i praktyce, Wrocław 2003.Kolarska-Bobińska L., Odmienność przyswajana. Obraz Polski w krajach Unii Europejskiej [w:]

Obraz Polski i Polaków w Europie, Warszawa 2003.Kołodziej J., Obraz świata w polskiej prasie w 1994 roku: liczby i stereotypy, „Zeszyty Prasoznaw-

cze” 1995, nr 1–2.Kukliński A., Pawłowska K., Kreowanie obrazu Polski w świecie, Nowy Sącz 1999.Kunczik M., Wprowadzenie do dziennikarstwa, Warszawa 2000.Machnikowski R., Sąsiedzi Polski w wybranych tygodnikach [w:] Polityka i politycy w okresie wyborów,

(red.) G. Matuszak, Łódź 1996.

Wizerunek Rosji i Stanów Zjednoczonych w polskich tygodnikach opinii po 1991 roku298

Machnikowski R.M., Wybrane tygodniki społeczno-polityczne o sąsiadach Polski [w:] Podmioty i przed-mioty polityki w wybranych tygodnikach, red. S. Dzięcielska-Machnikowska i J.F. Górski, Łódź 1997.

Mazur M., Marketing polityczny. Studium porównawcze prezydenckich kampanii wyborczych, Warszawa 2002.

Mazurkiewicz A., Wybory prezydenckie w Polsce w latach 1989–1995 w zwierciadle opiniotwórczej prasy północnoamerykańskiej, „Zeszyty Prasoznawcze” 2002, nr 1–2.

Molendowski E., Polan W., Dyplomacja gospodarcza. Rola i znaczenie w polityce zagranicznej państwa, Kraków 2007.

Ociepka B., Kształtowanie wizerunku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.

Olędzki J., Wiadomości zagraniczne w polskich środkach przekazu, „Przekazy i Opinie” 1981, nr 4, s. 56–74.

Olędzki J., Wiadomości zagraniczne w środkach przekazu dwudziestu dziewięciu krajów (analiza porów-nawcza), „Przekazy i Opinie” 1981, nr 4, s. 20–38.

Pisarek W., Obraz ZSRR i Niemiec w polskiej prasie na przykładzie „Gazety Wyborczej”, „Tygodni-ka Solidarność” i „Trybuny”. Analiza środków perswazyjnych, „Zeszyty Prasoznawcze” 1991,nr 3–4.

Płaneta P., Obraz świata w polskiej prasie w 1994 roku. 5 wybranych dzienników – podobieństwa i róż-nice, „Zeszyty Prasoznawcze” 1995, nr 1–2.

Sakowicz R., Obraz Rosjanina w prasie londyńskiej w II poł. XIX wieku [w:] Europa a Rosja. Opinie, konfl ikty, współpraca, red. Z. Anculewicz, J. Sobczak, Olsztyn 2003.

Szymańska A., Wizerunek Polski w „Spieglu” w latach 1990–1999, „Zeszyty Prasoznawcze” 2000, nr 3–4.

Wizerunek Polski w prasie krajów Unii Europejskiej, red. M. Warchali, Warszawa 2002.

G) ARTYKUŁY Z LITERATURY PRZEDMIOTU W JĘZYKUANGIELSKIMAllen C., Foreign news coverage in selected U.S. newspapers 1927–1997, Uniwersytet Stanowy w Luiz-

janie, 2005 r.Galtung J., Ruge M.H., The structure of foreign news. The presentation of the Congo, Cuba and Cyprus

Crisis in Four Foreign Newspapers, „Journal of Peace Research” 1965, s. 64–91.Goss B.M., Foreign Correspondent: Spain in the gaze of „The New York Times” and „The Guardian”,

„Journalism Studies” 2004, nr 2. Kayser J., One week’s news: comparative study of 17 major dailies for a seven day period, Paris 1953.Lent J.A., Foreign News in the American Media, „Journal of Communication” 1977, nr 1, t. 27,

s. 46–51.Merrill J.C., The image of the United States in ten Mexican Dailies, „Journalism Quarterly”, Spring

1962.Mc Quail D., Analysis of newspaper content, Royal Commission on the press, „Research Series” 4,

London 1977.Östgard E., Factors infl uencing the fl ow of news, „Journal of Peace Research” 1965, nr 2, s. 39–63.Saleem N., U.S. Media Framing of Foreign Countries Images: An Analitycal Perspective, „Canadian

Journal of Media Studies”, Vol. 2 (1).

Bibliografi a 299

Scammell M., How the UK press viewed the US presidential election, „Journalism Studies”, Volu-me 6, Nr 2.

Smith R., On the structure of foreign news, „Journal of Peace Research”, Vol. 6, 1969.Wayne W., Images of the United States in the Latin American Press, „Journalism Quarterly”,

s. 79–86.

H) MEDIA A POLITYKADobek-Ostrowska B., Media masowe i aktorzy polityczni w swietle studiów nad komunikowaniem po-

litycznym, Wrocław 2004.Klimkiewicz B., Własność medialna i jej wpływ na pluralizm oraz niezależność mediów, Kraków 2005.Pisarek W., Czwarta władza czy czwarty stan [w:] Jak polskie media wpływają na opinię publiczną, red.

W. Nentwig, Poznań 1995.Schulz W., Polityczne skutki działania mediów, „Zeszyty Prasoznawcze” 1995, nr 1–2.Street J., Mass media, polityka, demokracja, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

2006.

I) POLACY, ROSJANIE, AMERYKANIE – WZAJEMNE PO-STRZEGANIEBłuszkowski J., Stereotypy narodowe w świadomości Polaków: studium socjologiczno-polityczne, Warsza-

wa 2003.Błuszkowski J., Stereotypy a tożsamość narodowa, Warszawa 2005.Bokszański Z., Obrazy innych etnicznych a tożsamość narodowa, „Kultura i Społeczeństwo” 1995,

nr 4.Duczmal M., Nierenberg B., Media elektroniczne w procesie kom. rynk., Opole 2005.Handke K., Wizerunek sąsiadów [w:] Polacy w oczach Rosjan – Rosjanie w oczach Polaków, red.

R. Boryk, J. Faryno, Warszawa 2000, s. 11–14.Karpowicz-Ćwiek J., Opinia publiczna o obawach i nadziejach wobec Rosji i Niemiec, ISP, Warszawa

2002.Kubiak H., Stereotypy etniczne a komunikacja międzynarodowa, „Przegląd Polonijny” Nr 93/4.Kukułka J., Postrzeganie międzynarodowe, Warszawa 1992.Olędzki J., Amerykanie o Polsce i Polakach, Warszawa 1985.Polacy i Rosjanie – przezwyciężenie uprzedzeń, red. A. de Lazari, T. Rongińska, Łódź 2006.Schaff A., Stereotypy a działania ludzkie, Warszawa 1981.Siciński A., Stereotypy krajów, narodów i mężów stanu, „Kultura i Społeczeństwo” 1967, nr 2.Sondaże CBOS: Nasz stosunek do innych narodów, Warszawa 1994; Stosunek Polaków do innych

narodowości, Warszawa 1996.Zagadnienie rosyjskie: myślenie o Rosji: oglądy i obrazy spraw rosyjskich – praca zbiorowa, (red.)

M. Bohun i J. Goćkowski, Wydawnictwo Secesja, Kraków 2000.

J) ŹRÓDŁA INTERNETOWEhttp://www.bankier.pl/wiadomosc/Gadzet-rzadzi-prasa-1686048.html http://www.kprm.gov.pl/archiwum/2130_13964.htm

Wizerunek Rosji i Stanów Zjednoczonych w polskich tygodnikach opinii po 1991 roku300

http://www.zkdp.pl/upload/1147291884Komunikat%20ZKDP%20za%201998%20rok.pdfhttp://www.senat.gov.pl/k5/agenda/seminar/040224.htm http://1000gp.ovh.net/dziennik http://www.wirtualnemedia.pl/article/2354023_Za_malo_informacji_o_polityce_

zagranicznej_w_mediach.htmhttp://www.wirtualnemedia.pl/artykul/tygodniki-opinii-co-to-takiegohttp://www.wirtualnemedia.pl/article/2354023_Za_malo_informacji_o_polityce_

zagranicznej_w_mediach.htmhttp://www.szkolareklamy.pl/article1755.htmlhttp://www.wirtualnemedia.pl/print.htm?article=130044http://www.ejo.ch/index.php?option=com_content&task=view&id=1389&Itemid=190http://www.forumakad.pl/archiwum/2004/12/24-bn-o_jezyku_w_mediach%20.htmht tp ://www.wash ing tonpos t . com/w p-dyn/content/ar t i c l e/2008/03/05/

AR2008030503539_pf.html conference.piar.pl.index.phpwww.state.gov/www/policy/www.news.bbc.co.uk./go/pr/ http://media2.pl/media/8661-nowy-naczelny-wprost.htmlhttp://pewresearch.org/http://pl.wikipedia.org/wiki/Spotkania_(tygodnik).http://www.wirtualnemedia.pl/blog/index.php?/authors/10-Bajka-Zbigniew/archives/

374-Tygodniki-opinii-co-to-takiego.htmlhttp://wyborcza.pl/1,75478,5698243,Kiepski_image_USA.htmlwww.adme.ru/adnews/2005/14/337 www.gazeta.pl www.wirtualnemedia.plwww.fontanka.ruwww.imageland.ru/examwww.money.pl/gospodarka/wiadomościwww.printthis.clickability.comwww.publicdiplomacy.org/19.htmwww.publicdiplomacy.org/9.htmhttp://www.brief.pl/wiadomosci/in-brief/art574,marketing-to-nie-wszystko-przede-

wszystkim-wartosci-brief-cafe-12-09-2008-brief-tv.htmlhttp://mmpr.id.uw.edu.pl/publikacje/pr_spoleczne_wyzwania.htmhttp://manager.money.pl/news/artykul/gazpromhttp://www.medianews.com.pl/info_media1399.php3http://media.newsweek.pl/artykuly/artykul.asp?Artykul=29131 http://polish.poland.usembassy.gov/poland-pl/wydarzenia_20010/ambasada-nagradza-

zwycizcw-konkursu-dla-modych-dziennikarzy-20-wrzenia-2007.htmlhttp://whitehouse.georgewbush.org/initiatives/ogc/index.asphttp://wiadomosci.wordpress.com/category/tematy/mediahttp://wiadomosci.mediarun.pl/news/2351,Swiateczna_Poltyka,group4,strona6 http://www.przeglad-tygodnik.pl/index.php?site=artykul&id=4134http://www.wprost.pl/o_fi rmie/

Bibliografi a 301

http://www.wprost.pl/ar/107682/Reklama-imperium/?I=1276http://www.bankier.pl/wiadomosc/Gadzet-rzadzi-prasa-1686048.htmlhttp://www.opoka.org.pl/biblioteka/X/XB/media_raport.htmlhttp://www.tvn24.pl/12692,1558393,0,1,polsat-w-rekach-cypryjskich-spolek,wiadomosc.

htmlhttp://www.wprost25.pl/wywiady.html http://www.interia.tv/rozne,,,,1021717http://www.pbsdga.pl/x.php?x=223/Ranking-wiarygodnosci-dziennikarzy.html http://www.instytut.com.pl/IMM/o_fi rmie/Analiza_cytaty_2004.pdfhttp://www.polityka.pl/historia-polityki/Lead30,1692,239522,18.http://www.newsweekmediakit.com/newsite/la/about/history http://www.newsweekmediakit.com/newsite/la/about/index.shtml. http://www.nytimes.com/2006/03/22/politics/22lincoln.html?ex=1300683600&en=3bc7

b03a5c92b0b2&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rsshttp://en.wikipedia.org/wiki/File:Newsweek_05_24_09.jpghttp://www.magazine.org/ASME/top_40_covers/16996.aspx http://media.newsweek.pl/artykuly/artykul.asp?Artykul=29131

REDAKTOR PROWADZĄCYJadwiga Makowiec

ADIUSTACJA JĘZYKOWO-STYLISTYCZNAJózefa Kunicka-Synowiec

SKŁAD I ŁAMANIEWojciech Wojewoda

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-631-18-81, 12-631-18-82, tel./fax 12-631-18-83