WIELKANOC – TRADYCJE I ZWYCZAJE
43
WIELKANOC – TRADYCJE I ZWYCZAJE
description
WIELKANOC – TRADYCJE I ZWYCZAJE. Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem chrześcijańskim. Wielkanoc jest świętem ruchomym. Może wypadać pomiędzy 21 marca a 25 kwietnia. . - PowerPoint PPT Presentation
Transcript of WIELKANOC – TRADYCJE I ZWYCZAJE
Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem
chrześcijańskim.Wielkanoc jest świętem
ruchomym. Może wypadać pomiędzy 21 marca a 25 kwietnia.
Dość długo spierano się, kiedy Wielkanoc ma być obchodzona.
Dopiero podczas soboru nicejskiego w 325 r. ustalono, że
obchodzić ją będziemy w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni
Księżyca.
W roku 1583 po wprowadzeniu kalendarza gregoriańskiego pojawiły
się rozbieżności pomiędzy datą Wielkanocy obchodzoną w Kościele prawosławnym, a datą w Kościele
katolickim. W Kościele prawosławnym Wielkanoc (Pascha) obchodzona jest według dat kalendarza juliańskiego.
Święta Wielkanocne poprzedza Wielki Post. Trwa on 40 dni. Zaczyna się od
Środy Popielcowej nazywanej również wstępną środą lub Popielcem.
Kiedyś wierzono, że posypuje się głowy popiołem ze szczątków ludzkich
znalezionych na cmentarzach. Obecnie popiół pochodzi z palm poświęconych
w Niedzielę Palmową w roku ubiegłym.
Od X wieku posypywanie popiołem stało się obrzędem dla wszystkich wiernych – symbolem pokuty, żalu za grzechy, gotowości do wielkiego
postu – umartwień i rozważań.
Wielki TydzieńWielki Tydzień to tydzień
bezpośrednio poprzedzający Wielkanoc. To czas przygotowań do
świąt. Czas porządków, przygotowywania potraw
wielkanocnych, a przede wszystkim czas codziennych nabożeństw.
Wielki Tydzień rozpoczyna się Niedzielą Palmową. Zwana kiedyś
kwietniową lub wierzbną symbolizuje uroczysty wjazd Jezusa
Chrystusa do Jerozolimy.
Tradycyjne palmy wielkanocne są robione z gałązek wierzby, która
w symbolice kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności
duszy.
Ostatnie trzy dni Wielkiego Postu - Wielki Czwartek (wieczór), Wielki Piątek, Wielka Sobota i Niedziela
Zmartwychwstania (poranek) znane są jako Triduum Paschalne, kiedy to
w kościele chrześcijańskim odbywają się najważniejsze uroczystości w ciągu całego roku.
Wielki Czwartek w Kościele katolickim jest obchodzony jako
pamiątka ustanowienia przez Chrystusa
sakramentów kapłaństwa i Eucharystii podczas Ostatniej
Wieczerzy.
Wielki Piątek jest drugim dniem
Triduum Paschalnego – dramatycznym
dniem sądu, męki i śmierci
Chrystusa.
Wielka Sobota, to ostatni dzień Triduum Paschalnego, tuż przed
Niedzielą Wielkanocną. W Kościele Katolickim dzień ten jest dniem
wyciszenia i oczekiwania na przyjście Chrystusa. Przez cały dzień trwa
adoracja Najświętszego Sakramentu w przygotowanej specjalnie na tę okazję kaplicy symbolizującej grób
Chrystusa.
Wnętrze grobu Pańskiego – Ziemia Święta.
Tradycyjnie w Wielką Sobotę dokonywany jest obrzęd poświęcenia
pokarmów spożywanych następnie podczas śniadania w Niedzielę
Wielkanocną. Pokarmy przynoszone są najczęściej w wiklinowych
koszykach nierzadko przyozdobionych wstążkami, kwiatami i białymi,
koronkowymi serwetkami.
Wśród święconki nie może zabraknąć:chleba — na pamiątkę cudownego
rozmnożenia chleba dokonanego przez Chrystusa na pustyni,
jaj— symbolizujących nowe życie, mięsa — na pamiątkę baranka paschalnego
spożywanego przez Chrystusa podczas uczty w wieczerniku w Wielki Czwartek,
baranka – symbolizującego zmartwychwstanie Chrystusa,
soli – mającej chronić od zepsucia,chrzanu - oznaczającego siłę
fizyczną, krzepę,domowych wypieków – symbolu
umiejętności i doskonałości.
,,Wielkanocny, mały koszyczek,Pisanki, malowane jajeczka,Cukrowy baranek w nim stoi,
Drożdżowa leży babeczka.Przystrojony zielonym
bluszczykiem,Serwetka kolorowa,
Krochmalona, śliczna, bieluśka, Do święcenia właśnie gotowa”.
W Wielką Niedzielę
o świcie dźwięk dzwonów
obwieszcza, że rozpoczęły się obchody dnia,
w których Chrystus zmartwychwstał.
Po porannej mszy katolicy zasiadają do uroczystego śniadania
wielkanocnego. Składają sobie życzenia i dzielą się święconką. Na
stole znajduje się wszystko, co zostało dzień wcześniej poświęcone
w kościele, świąteczne ciasta i pierwsze wiosenne kwiaty.
Poniedziałek wielkanocny (zwany też Lanym Poniedziałkiem lub
Śmigusem – dyngusem) – drugi dzień świąt Wielkanocy, który należy spędzać w gronie rodzinnym.
W polskiej tradycji tego dnia polewa się dla żartów wodą inne osoby,
nawet nieznajome.
Wielkanocne zwyczaje ludowe
Palemki na szczęściePalemki – rózgi wierzbowe, gałązki bukszpanu, malin, porzeczek – ozdabiano kwiatkami, mchem, ziołami, kolorowymi piórkami. Po poświęceniu palemki biło
się nią lekko domowników, by zapewnić im szczęście na cały rok. Połknięcie jednej poświęconej bazi
wróżyło zdrowie i bogactwo. Zatknięte za obraz lub włożone do
wazonów palemki chroniły mieszkanie przed nieszczęściem i złośliwością sąsiadów.
Świąteczne porządkiPrzed Wielkanocą robimy wielkie
świąteczne porządki nie tylko po to, by mieszkanie lśniło czystością.
Porządki mają także symboliczne znaczenie – wymiatamy z mieszkania
zimę, a wraz z nią wszelkie zło i choroby.
Topienie Judasza W Wielką Środę młodzież, zwłaszcza
chłopcy, topili Judasza. Ze słomy i starych ubrań robiono wielka kukłę, którą następnie wleczono na łańcuchach po całej
okolicy. Przy drodze ustawiali się gapie, którzy okładali kukłę kijami. Na koniec
wrzucano „zdrajcę” do stawu lub bagienka. Wymierzanej w ten sposób sprawiedliwości
stawało się zadość.
Pogrzeb żuruOstatnie dwa dni postu były wielkim przygotowaniem do święta. W te dni
robiono „pogrzeb żuru” – potrawy spożywanej przez cały post. Kiedy
więc zbliżał się czas radości i zabawy, sagany żuru wylewano na ziemię.
Wieszanie śledziaW równie widowiskowy sposób rozstawano się też ze śledziem –
kolejnym symbolem wielkiego postu. Z wielką radością i satysfakcją „wieszano”
go, czyli przybijano rybę do drzewa. W ten sposób karano śledzia za to, że przez
sześć niedziel „wyganiał” z jadłospisu mięso.
Święconka
Wielka Sobota była dniem radosnego oczekiwania. Koniecznie należało tego dnia
poświęcić wielki kosz z jedzeniem. Święconkę jadło się następnego dnia, po rezurekcji. Tego dnia święcono też wodę.
W Wielką Niedzielę poranny huk petard i dźwięk dzwonów miał obudzić śpiących w
Tatrach rycerzy, poruszyć zatwardziałe serca skąpców
i złośliwych sąsiadów. Po rezurekcji zasiadano do świątecznego śniadania. Najpierw
dzielono się jajkiem. Na stole nie mogło zabraknąć baby wielkanocnej i dziada, – czyli
mazurka.
Lany poniedziałekLany poniedziałek, śmigus-dyngus,
święto lejka – to zabawa, którą wszyscy doskonałe znamy. Oblewać można było wszystkich i wszędzie. Zmoczone tego dnia panny miały
większe szanse na zamążpójście. A jeśli któraś się obraziła – to nieprędko znalazła męża.
,,Zwyczaj zachodni” - Szukanie zajączka
Wyrazem wielkanocnej radości rodziny może być po
zakończeniu śniadania, wspólna zabawa – zwana szukaniem zajączka, czyli małej niespodzianki dla
każdego.
Walatka (zwana też na wybitki) to zabawa wielkanocna. Dwie osoby stukają się jajkami
trzymanymi w dłoni – wygrywa ten, którego jajko nie pękło.
Zamiast uderzania jajkami o siebie można je toczyć po stole.
Nieodłącznym elementem świąt wielkanocnych jest pisanka. Do dziś
cieszy się wielką popularnością wśród dzieci. Pisanka jest to najczęściej kurze
jajko, które zrobione jest rożnymi technikami. W zależności od niej jaja
mają rożne nazwy np.: kraszanka – jajko ugotowane w barwniku naturalnym.
Kolor kraszonek (pisanek) robionych na Śląsku ma swoje istotne znaczenie:
czerwony- miłość,zielony- nadzieja,
żółty- dla chłopaka którego się nie chce,
czarny- dla ważnych ludzi - księdza, sołtysa.
Przysłowia związane z Wielkanocą
• Suchy post - dobry rok.• W Wielki Piątek, gdy deszcz
hojnie doliny zleje, że dużo mleka będzie, są pewne nadzieje.
• W dnie krzyżowe męka Boża, wstrzymaj się od siewu zboża.
• Gdy mokro w Wielką Niedzielę, rok się sucho ściele.
Tradycyjne potrawy wielkanocne
• Żurek z białą kiełbasą• Babka świąteczna• Mazurek• Pasztet z zająca• Święconka
Życzenia świąteczne
,,Niech Wam jajeczko dobrze smakuje,
bogaty zajączek uśmiechem czaruje,
mały kurczaczek spełni marzenia,wiary, radości, miłości, spełnienia”.
Dziękuję za uwagę!
MAGDALENA KONIECZNA KLASA IVA
