Wielka Brytania 1

Wielka Brytania

United Kingdom of Great Britain and NorthernIreland

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i IrlandiiPółnocnej

Flaga Wielkiej Brytanii Herb Wielkiej Brytanii

Dewiza: (fr.) Dieu et mon droit(Bóg i moje prawo)

Hymn: God save the Queen[1]

(Boże chroń królową)

Język urzędowy angielski[2]

Język używany angielski, kornijski, walijski, irlandzki, gaelicki szkocki i scots

Stolica Londyn

Ustrój polityczny monarchia parlamentarna

Głowa państwa królowa Elżbieta II

Następca tronu książę Karol

Szef rządu premier David Cameron

Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe

77. na świecie244 820 km²1,3%

Liczba ludności (2008) • całkowita  • gęstość zaludnienia

22. na świecie61 383 200[3] ▲250,7 osób/km²

PKB (2008) • całkowite  • na osobę

2787 mld USD[4] ▲45 681 USD▲

PKB (PPP) (2008) • całkowite  • na osobę

2331 mld. USD▲36 571 USD▲

Wielka Brytania 2

Jednostka monetarna funt szterling (£, GBP)

Utworzenie Akt Unii1 stycznia 1800

Religia dominująca anglikanizm

Strefa czasowa UTC 0 – zimaUTC+1 – lato

Kod ISO 3166 GB

Domena internetowa .uk i .gb

Kod samochodowy GB

Kod telefoniczny +44

Wielka Brytania (ang. United Kingdom[5] ), Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (ang.United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) – unitarne państwo wyspiarskie położone w EuropieZachodniej. W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania,Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia. Guernsey, Jersey i Wyspa Man, posiadają odrębnystatus dependencji Korony brytyjskiej i nie wchodzą w skład Zjednoczonego Królestwa.Terytoriami zależnymi Wielkiej Brytanii są: Akrotiri, Anguilla, Bermudy, Brytyjskie Terytorium Antarktyczne,Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Dhekelia, Kajmany, Falklandy, GeorgiaPołudniowa i Sandwich Południowy, Gibraltar, Montserrat, Pitcairn, Św. Helena, Turks i Caicos.Wielka Brytania jest członkiem-założycielem Wspólnoty Narodów zrzeszającej byłe kolonie, dominia i inneposiadłości brytyjskie, wchodzi także w skład G8. Jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ posiadającymprawo weta.Wielka Brytania to jedno z głównych mocarstw obecnych czasów. Jej siły zbrojne stacjonują w 80 krajach świata(największe stałe garnizony są w Niemczech, na Cyprze, na Falklandach, w Gibraltarze i w Kanadzie). WielkaBrytania posiada również ok. 200 głowic atomowych. Kraj ten jest również zaliczany do najbardziej wpływowych wUnii Europejskiej.

Wielka Brytania 3

Ustrój polityczny

Królowa Wielkiej Brytanii Elżbieta II

Westminster i Big Ben

Wielka Brytania jest monarchią parlamentarną z rządemodpowiedzialnym przed parlamentem. Stolicą państwa jestLondyn. Obecnym monarchą brytyjskim jest królowa Elżbieta II,która zasiadła na tronie w 1952 i została koronowana w 1953.Dzisiaj jej funkcje są głównie ceremonialne, a rzeczywiste rządyspoczywają w rękach premiera.

Wielka Brytania jest bardzo scentralizowanym państwem, wktórym Parlament Westminsterski zajmuje się większością sprawpolitycznych. W ostatnich latach jednak każdy z krajów,wchodzących w skład Wielkiej Brytanii poza Anglią, otrzymałwłasne organy rządowe, zajmujące się sprawami lokalnymi.

System prawny

Sąd Królewski

System prawny Wielkiej Brytanii dzieli się na prawoustawowe (statutowe) oraz prawo precedensowe (case lubcommon law). Pierwsze z nich składa się z aktów prawastanowionego (ustaw, aktów wykonawczych). Z kolei prawoprecedensowe stanowią wyroki sądowe wydane wdotychczasowych sprawach sądowych. Ponadto, w WielkiejBrytanii nie ma konstytucji w sensie formalnym, tzn. brakaktu prawnego, uchwalanego przy zachowaniu nadzwyczajnejprocedury legislacyjnej, jak i wymagającego do swej zmianykwalifikowanej większości głosów[6] .

Podział administracyjnyWielka Brytania składa się z czterech części składowych (constituent part)[7] [8] . W skład Wielkiej Brytaniiwchodzą:

Wielka Brytania 4

Jednostka Rodzaj Stolica Ludność Język urzędowy Język używany

 Anglia królestwo Londyn 51 092 002 angielski angielski, kornijski

 Szkocja królestwo Edynburg 5 144 200 angielski, gaelicki szkocki angielski, gaelicki szkocki i scots

 Walia księstwo Cardiff 3 004 600 angielski, walijski angielski, walijski

 Irlandia Północna prowincja Belfast 1 759 000 angielski, irlandzki angielski, irlandzki

Jednostki te z kolei dzielą się na własne jednostki administracyjne:•  Anglia: 9 regionów, 46 hrabstw (w tym 7 hrabstw metropolitalnych)•  Szkocja: 12 regionów, 32 jednostki administracyjne (zwane hrabstwami)•  Walia: 3 miasta, 9 hrabstw, 10 hrabstw miejskich•  Irlandia Północna: 26 dystryktów

Podział administracyjny Wielkiej Brytanii

Wyspa Man i Wyspy Normandzkie nie są częściami Wielkiej Brytanii,lecz stanowią dependencje Korony brytyjskiej, których politykązagraniczną kieruje Londyn.

Wielka Brytania posiada także szereg terytoriów zależnych w wielurejonach globu.

Regulacje samorządu terytorialnego Wlk. Brytanii w aktachnormatywnych. Status prawny organów administracji lokalnej wWielkiej Brytanii nie jest zagwarantowany w konstytucji. Jest takdlatego, że kraj ten nie posiada konstytucji. Obowiązuje doktrynazwierzchnictwa Parlamentu. Powoduje to, że najwyższą rangę mająustawy i to one określają rolę samorządu terytorialnego wspołeczeństwie. W rzeczywistości wygląda to tak, że rząd brytyjski maswobodę w kształtowaniu struktury i funkcjonowania organówadministracji lokalnej.

Obecna, nowoczesna struktura samorządu terytorialnego zostałazapoczątkowana przez szereg ustaw. Pierwszą była ustawa Poor LawAmendment Act z 1834 r. Zreorganizowała ona administrację opiekinad ubogimi, która obok policji była wówczas najważniejszą funkcją

samorządową. Kolejna ustawa The Municipal Corporations Act z 1835 r. stanowiła, że władza w poszczególnychregionach miała należeć do pochodzącej z wyborów rady. W latach 1888-1894 wprowadzono jeszcze kilka bardzoważnych ustaw, które miały na celu zdemokratyzowanie wyborów do rad. Dzięki temu można było do nich należeć zwyboru a nie poprzez kupno mandatu. W 1894 r. uchwalono ustawę The Local Government Act, która podzieliłahrabstwa na dystrykty miejskie i wiejskie. W późniejszym okresie zaczęły pojawiać się kolejne akty o nazwie LocalGovernment Act, które usprawniały działanie organów administracji lokalnej.

Wielka Brytania 5

Partie polityczneBrytyjska scena polityczna jest zdominowana przez dwa ugrupowania polityczne: Partię Konserwatywną i PartięPracy.

Demografia

PopulacjaWedług spisu powszechnego z 2001 liczba ludności Wielkiej Brytanii wynosiła 58 789 194 osoby, zaś w połowie2008 – 61 383 200[3] , z czego ok. 7,5 mln to mieszkańcy stolicy państwa[9] . Umiejętność pisania i czytania posiada99% ludności. Obowiązek edukacji dotyczy dzieci w wieku od 5 do 16 lat. Według danych OECD jednym znajwiększych problemów społecznych są znacznie częstsze niż w innych krajach rozwiniętych tzw. ryzykownezachowania nastolatków: nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, częste ciąże nieletnich. W latach 2005-2006 ok.33% Brytyjczyków w wieku 13-15 lat upiło się przynajmniej dwa razy (w porównaniu do 12% Amerykanów i 14%Francuzów w tym wieku), natomiast w 2005 na 1000 brytyjskich nastolatek statystycznie 23,4 zostało matkami[10] .

MigracjeWspółcześni Brytyjczycy wywodzą się przede wszystkim z różnych ludów, które osiedliły się w Wielkiej Brytaniiprzed XII wiekiem – Celtów, Rzymian, Anglosasów i Normanów. W Wielkiej Brytanii mieszkają także liczne grupystosunkowo niedawnych imigrantów z Afryki, Azji i Europy Wschodniej.Od II wojny światowej Wielka Brytania przyjęła spore migracje ludności z Europy, Afryki oraz Azji Południowej.Szczególnie duży napływ imigrantów miał miejsce w latach 1960 – 1973 oraz w latach 80. W 2001 r. 13,1%populacji stanowiły osoby pochodzące spoza Wielkiej Brytanii, co wskazuje na najwyższy wskaźnik imigracji wEuropie. W niektórych miastach Wielkiej Brytanii procent mniejszości narodowych jest niemalże zbliżony dopołowy ludności danego miasta i tak m.in. w Leicester stanowi 41,7%, w Londynie 40,1%, w Birmingham 34,4%.W maju 2004 r., kiedy nastąpiło kolejne rozszerzenie Unii Europejskiej odnotowano rekordowy napływ imigrantówz krajów Europy Środkowo-Wschodniej (ok. pół miliona). „Daily Telegraph" oszacował, że w latach 2004 – 2007 doWielkiej Brytanii przybyło około miliona nowych imigrantów zwiększając liczbę obcokrajowców z 5,2 do 6,3miliona. 2/3 spośród nowych imigrantów stanowili Polacy, stając się tym samym trzecią największą po Hindusach iIrlandczykach mniejszością narodową w Wielkiej Brytanii[11] .Obecnie dorasta trzecie pokolenie przybyłych po II wojnie światowej imigrantów. Nieznana jest natomiastrzeczywista liczba mniejszości etnicznych żyjących w Wielkiej Brytanii. 6,3 miliona obcokrajowców w 2007 r. toosoby urodzone poza granicami kraju. Liczba ta jest większa, jeśli wziąć pod uwagę urodzone na terenie WielkiejBrytanii dzieci i wnuki imigrantów, którzy napłynęli kilkadziesiąt lat temu. W 2008 r. 35,6% wszystkich urodzonychw Wielkiej Brytanii dzieci było dziećmi mniejszości etnicznych, które formalnie są wliczane do narodubrytyjskiego[12] . Szacuje się, że w 2008 roku 82,4% mieszkańców Wielkiej Brytanii było pochodzeniaeuropejskiego (Anglikami, Szkotami, Walijczykami, Irlandczykami i napływową ludnością europejską zkontynentu), 6,2% pochodziło z Azji Południowej (głównie z Indii, Pakistanu i Bangladeszu), 3,5% było rasyczarnej (głównie z Afryki i Karaibów), 1,1% z Azji Wschodniej, a 1,6% to pozostali.Wielka Brytania posiada również wysoki wskaźnik emigracji. W 2006 r. zanotowano, że co najmniej 5,5 mln osóburodzonych w Wielkiej Brytanii mieszka za granicą, a kolejne pół miliona, mieszka i pracuje tam tymczasowo.

Wielka Brytania 6

Religie

Katedra w Canterbury

Katedra w Yorku

Według spisu powszechnego z 2001 r., 71,6%mieszkańców Wielkiej Brytanii określiło swąprzynależność religijną do chrześcijaństwa, przy czymnie uwzględniono rozróżnienia na odłamy i Kościoły.Około 6% utożsamiało się z inną niż chrześcijaństworeligią: 2,7% z islamem, 1,0% z hinduizmem, 0,7% zJedi, 0,6% z sikhizmem, 0,5% z judaizmem, 0,3% zbuddyzmem i 0,3% z pozostałymi religiami, sektami idenominacjami. Około 7% nie chciało lub nie potrafiłopodać swej przynależności religijnej, a 15,5% określiłosię jako ateiści, agnostycy lub bezwyznaniowcy[14] .

Dane te jednak nie oddają rzeczywistej sytuacjiwyznaniowej w Wielkiej Brytanii. Przynależność dookreślonego Kościoła czy związku wyznaniowego wWielkiej Brytanii jest uwarunkowana w większymstopniu tradycją i rozwiązaniamiprawno-administracyjnymi (zwłaszcza w przypadkuuprzywilejowanych wspólnot protestanckich), wmniejszym stopniu oznacza natomiast podzielaniedoktryn i teologii tych wspólnot. Przykładowowiększość badańspołecznychWikipedia:Weryfikowalność pokazuje, żeBrytyjczycy na ogół są narodem silniezsekularyzowanym. Dane o rzeczywistejprzynależności religijnej wśród Brytyjczyków różniąsię między sobą w zależności od ośrodkówbadawczych, doboru próby, sposobu definiowaniareligii, pytań badawczych i sposobu realizowaniabadań. Przykładowo, według British Social Attitudes,w 2006 r. jedynie 31% badanych Brytyjczykówzdeklarowało czynną przynależność religijną (spadek z74% w 1964 roku). Natomiast aż 38% zdeklarowałobrak przynależności do religii (wzrost z 3% w 1964roku)[14] .

Wiarę w Boga osobowego, według różnych badań naprzestrzeni 2003 – 2008 r., deklarowało od 35 do 60%dorosłych Brytyjczyków. Wśród nastolatków wiara wBoga była najniższa i w niektórych regionach (np. wKornwalii) spadła do 22%. Według sondażu społecznego Eurobarometr na zlecenie Komisji Europejskiej, jedynie38% Brytyjczyków potwierdziło wiarę w Boga osobowego, dalsze 40% przyznało, że

Wielka Brytania 7

Katedra św. Pawła w Londynie

Baitul Futuh Meczet. Największy meczet w Europie Zachodniej[13] .

dopuszcza możliwość istnienia nieokreślonej siływyższej, a 20% zdeklarowało ateizm lub brak wiary.Pozostałe 2% nie chciało lub nie potrafiło się określić.

Brytyjska Agencja Pomocy i Rozwoju Tearfund w2007 r. opublikowała dane, że zaledwie 10%Brytyjczyków uczestniczy w nabożeństwach conajmniej raz w tygodniu, a 59% nigdy lub prawie nigdynie odwiedza kościołów. Były to jednak dane zebrane zdeklaracji, podczas gdy w rzeczywistości uczestnictwow niedzielnych nabożeństwach okazało się niższe. O ilew 1979 r. 12% Brytyjczyków odwiedzało kościoły, tow 1999 r. już tylko 7,5%. Tearfund oszacował, że do2007 r. systematyczne uczestnictwo w niedzielnychnabożeństwach spaść mogło do 6%[14] .

Z przyczyn finansowych liczne świątynie i kościoły sąodsprzedawane państwu, instytucjom publicznym lubprywatnym przedsiębiorcom, a następnie przerabianena sale konferencyjne, galerie, hotele, dyskoteki lubprywatne posesje[15] [16] . Bardzo istotny jest równieżsystematyczny spadek chrztów, konfirmacji w wiekunastoletnim i małżeństw sakramentalnych. WielkaBrytania formalnie jest państwem wyznaniowym, wktórym wywodzące się z anglikanizmu Kościoły Angliioraz z prezbiterianizmu Kościół Szkocji są Kościołamipaństwowymi. Biskupi mają zagwarantowane miejscaw Izbie Lordów w parlamencie brytyjskim, a monarchabędący głową państwa, jest jednocześnie głowąKościoła anglikańskiego.

Dane z 2000:• Protestantyzm: 52,38%

• Anglikanizm: 43,3%

• Kalwinizm: 3%• Metodyzm: 1,87%• Baptyzm: 1,04%• Zielonoświątkowcy: 0,93%

• Ateizm: 30%• Katolicyzm: 9,69%• Islam: 2%• Hinduizm: 0,84%• Sikhizm: 0,68%• Prawosławie: 0,63%• Judaizm: 0,52%• Świadkowie Jehowy: 0,37%• Mormoni: 0,31%[17]

Wielka Brytania 8

JęzykGłównym językiem jest angielski, choć w użyciu są także walijski, irlandzki i języki szkockie. Imigranci posługująsię także swoimi językami, np. pendżabskim, bengalskim, czy urdu[18] .Nazwa państwa w językach używanych w Wielkiej Brytanii:• angielski: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland• walijski: Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon• gaelic: An Rìoghachd Aonaichte na Breatainn Mhòr agus Eirinn mu Thuath• irlandzki: Riocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann• scots: Unitit Kinrick o Great Breetain an Northren Ireland• kornijski: An Rywvaneth Unys a Vreten Veur hag Iwerdhon Glédh.

Geografia

Mapa topograficzna Wielkiej Brytanii

Kraina Jezior

Generalnie góry i wzgórza są w zachodniej części wyspy iopadają łagodnie na wschód, przy czym wysokośćwzniesień na ogół rośnie w kierunku północnym.U wybrzeży Wielkiej Brytanii występują pływy morskie, do15 m w estuarium Severn, co jest drugą najwyższąwielkością w świecie po zatoce Fundy. Istnienie pływówpowoduje, że rzeki uchodzą estuariami.

W Anglii najdłuższe i największe rzeki to Severn (354 km),Tamiza (346 km) i Trent (298 km). Największymi miastamisą Londyn (7,56 mln osób), Birmingham (1,02 mln),Manchester, Sheffield, Liverpool, Leeds, Bristol orazNewcastle upon Tyne. Podmorski tunel niedaleko Doverłączy Wielką Brytanię z Francją.

Walia jest krajem górzystym, a jej najwyższy szczyt toSnowdon (1085 m n.p.m.). Na północ od głównego ląduleży wyspa Anglesey. Największym miastem i stolicą jestCardiff, znajdujące się w południowej Walii.

Szkocja pod względem geograficznym jest krajem bardzozróżnicowanym, z wyżynami na południu, wąskim pasemnizin między Edynburgiem a Glasgow oraz górami napółnocy i zachodzie, gdzie znajduje się najwyższy szczytWielkiej Brytanii – Ben Nevis (1343 m n.p.m.). Płynie tuTay – największa rzeka Wielkiej Brytanii, biorąc poduwagę przepływ przy ujściu. W Szkocji można spotkaćwiele zatok, fiordów i jezior. U jej północnych wybrzeżyrozsianych jest wiele wysp: Hebrydy, Orkady czy

Szetlandy. Główne miasta to Edynburg, Glasgow i Aberdeen.

Irlandia Północna, obejmująca północno-wschodnią część wyspy Irlandia, jest krajem pagórkowatym. Głównemiasta to Belfast i Derry.

Wielka Brytania 9

Ujście Severn

Tay w Perth

Największe miasta

Wielka Brytania 10

miasto liczba mieszkańców (2001) hrabstwo kraj

1 Londyn 7 172 091 Wielki Londyn  Anglia

2 Birmingham 970 892 West Midlands  Anglia

3 Glasgow 629 501 Glasgow  Szkocja

4 Liverpool 469 017 Merseyside  Anglia

5 Leeds 443 247 West Yorkshire  Anglia

6 Sheffield 439 866 South Yorkshire  Anglia

7 Edynburg 430 082 Edynburg  Szkocja

8 Bristol 420 556 City of Bristol  Anglia

9 Manchester 394 269 Greater Manchester  Anglia

10 Leicester 330 574 Leicestershire  Anglia

Historia

Starożytność

Londyn

Plac Wiktorii w Birmingham

W starożytności obszar dzisiejszej Wielkiej Brytanii byłzasiedlany przez plemiona celtyckie. Prawdopodobnieprzybyli oni z centralnej lub wschodniej Europy. Celtowieznali metody obróbki żelaza, dzięki czemu posiadali lepsząbroń niż dotychczasowi mieszkańcy wyspy (którzy dalejstosowali brąz). Przypuszcza się, że napór Celtówspowodował ich migracje na tereny stanowiące dzisiajWalię, Szkocję i Irlandię. Celtowie ciągle napływali doBrytanii przez kolejne 700 lat. Zajmują oni szczególnemiejsce w historii Brytanii, gdyż to od nich właśniewywodzi się duża liczba mieszkańców obecnej Szkocji,Kornwalii, Walii i Irlandii. Ich kultura oraz język zostałyprzyjęte przez ówczesnych mieszkańców wyspy.

W 55 roku p.n.e. inwazji na Brytanię dokonał Juliusz Cezar.Swoje wrażenia opisał w dziele O wojnie galijskiej.

Przyczyną inwazji Rzymian na Brytanię była pomoc, którejmieszkający tam Celtowie udzielali Celtom z Galii.Dostarczali im żywność i udzielali schronienia na wyspie.Rzymianie chcieli powstrzymać te praktyki oraz przejąćkontrolę nad tamtejszą produkcją żywności.

W trakcie dwóch pierwszych prób inwazji na Brytanię,dokonanych przez Cezara w 55 i 54 roku p.n.e., nie zdobytożadnych terytoriów. Właściwy podbój Brytanii przez Rzymian rozpoczął się w roku 43. Dzięki przewadzewojskowej oraz walkom jakie toczyli między sobą

Wielka Brytania 11

Panorama Glasgow

Liverpool

Katedra w Sheffield

Celtowie, nie był on trudny. Największym aktem oporubyło powstanie Celtów pod przywództwem Boudiki okołoroku 60, lecz i to zostało stłumione. Rzymianie nie zdołalipodbić jedynie Kaledonii, czyli dzisiejszej Szkocji, mimocałego wieku starań. Ostatecznie na granicy pomiędzyKaledonią a terenami przez nich zajętymi zbudowanofortyfikacje. W latach 121-129 powstał Mur Hadriana, a wroku 142 Mur Antoninusa.

Od około 367 r. wzmogły się ataki Celtów z Kaledonii.Wojsko rzymskie miało coraz większe kłopoty z ichodpieraniem. Było to odbiciem sytuacji na kontynencie,która wieszczyła początek końca panowania Rzymian wBrytanii. W 409 r. wycofano ostatnich żołnierzy rzymskichz Brytanii, a zromanizowanych Celtów pozostawionosamym sobie w obliczu najazdów.Widocznymi śladami pobytu Rzymian w Brytanii sązbudowane przez nich drogi. Używano ich jeszcze długo poodejściu Rzymian. W tym okresie powstało także wielemiast. Niektóre z nich były początkowo obozamiwojskowymi (po łacinie castra). Pochodne tego wyrazumożna odnaleźć w nazwach miast takich jak Lancaster,Winchester, Leicester, Gloucester.

Średniowiecze do XI w.

W VI w. Anglia została podbita przez plemionaanglosaskie, które z czasem stworzyły system państw,zwany heptarchią, na który składało się 7 głównychkrólestw walczących o hegemonię. Pod koniec tego samegowieku rozpoczęła się chrystianizacja tych ziem. W IX w.największe znaczenie uzyskał Wessex. W tych czasachrozpoczęły się najazdy Normanów na Wyspy Brytyjskie,którzy podbili znaczną część Anglii, tworząc na tych obszarach tzw. Danelaw.

Średniowiecze od XI w.W XI w. Normanowie z francuskiej Normandii podjęli udaną inwazję na Anglię, a jej królem został w 1066 ichdowódca Wilhelm I Zdobywca. Po wygaśnięciu dynastii normandzkiej (1135) na tronie Anglii zasiedli w 1154Plantageneci. W XI-XIII w. dokonał się podbój Walii, a rozpoczął Irlandii i Szkocji. W 1337 Edward III wysunąłroszczenia do dziedzictwa tronu francuskiego po Kapetyngach, co doprowadziło do wybuchu wojny stuletniej wlatach 1337-1453. W 1399 na tronie Anglii zasiedli Lancasterowie. W 1455 wybuchły walki o tron międzyLancasterami a Yorkami (tzw. wojna Dwóch Róż), które zakończyły się w 1485 objęciem tronu przez Henryka VII zdynastii Tudorów.

Wielka Brytania 12

XVI-XVII wiekW 1534 Henryk VIII uniezależnił Kościół Angielski od Stolicy Apostolskiej, ogłaszając się jego głową, a przez totworząc nowe wyznanie religii chrześcijańskiej – anglikanizm. Pokonanie w 1588 hiszpańskiej Wielkiej Armadywzmocniło pozycję polityczną Anglii i stworzyło podstawy jej morskiej potęgi. Po wygaśnięciu Tudorów w 1603władze przejęli szkoccy Stuartowie, łącząc oba państwa unią personalną.

XVIII wiekW 1707 dotychczasowa unia personalna łącząca Anglię ze Szkocją została przekształcona w unię realną. Powstałowówczas Królestwo Wielkiej Brytanii. W 1714 na jego tronie zasiedli władcy z dynastii hanowerskiej. WielkaBrytania podejmowała walkę z Francją o dominację morską i kolonialną zdobywając w 1713 Gibraltar, Akadię iNową Fundlandię, a w 1763 Kanadę, Luizjanę i Florydę. W wyniku amerykańskiej walki o niepodległość 1775-1783Wielka Brytania musiała uznać niepodległość swoich 13 kolonii. W 1793 Wielka Brytania przystąpiła do wojnyprzeciwko rewolucyjnej i napoleońskiej Francji.

XIX wiekDo 1815 Wielka Brytania zainicjowała 6 koalicji antynapoleońskich. W 1801 utworzono Zjednoczone KrólestwoWielkiej Brytanii i Irlandii. W 1837 tron objęła królowa Wiktoria, panująca do 1901, pod rządami której WielkaBrytania stała się największym imperium światowym (zob. Epoka wiktoriańska). Do 1849 zwierzchnictwembrytyjskim objęte zostały Indie, w 1875 dokonali zakupu akcji Kanału Sueskiego, a także m.in.: w 1878 zajęli Cypr,w 1882 Egipt, w 1886 objęli zwierzchnictwo nad Birmą, do 1898 podbili Sudan.

Lata 1901-1945W 1901 na tronie zasiedli władcy z dynastii sasko-kobursko-gotajskiej (od 1917 zwanej windsorską), panującej wWielkiej Brytanii do dziś.W 1902 w celu powstrzymania ekspansji rosyjskiej na Bliskim Wschodzie Wielka Brytania zawarła sojusz zJaponią.W sierpniu 1914 Wielka Brytania wypowiedziała Niemcom wojnę. Po jej zakończeniu pozycja mocarstwowaWielkiej Brytanii uległa zachwianiu, jej liczne dominia stały się suwerenne np.: Kanada, Australia, Nowa Zelandia.W 1921 Irlandia uzyskała niepodległość, Wielkiej Brytanii pozostała jedynie Irlandia Północna.Po ataku Niemiec w 1939 na Polskę Wielka Brytania wypowiedziała Niemcom wojnę, która ostatecznie zburzyła jejimperialną pozycje na świecie. Niemal wszystkie jej kolonie uzyskały niepodległość do lat 60.

Historia Wielkiej Brytanii po 1945 rokuW 1945 Wielka Brytania została członkiem-założycielem ONZ i stałym członkiem jej Rady Bezpieczeństwa NZ. W1949 uzyskała członkostwo w NATO, w latach 1960-1972 była członkiem EFTA, a od 1973 EWG.W 1979 władzę przejęła Partia Konserwatywna, która utrzymała ją aż do 1997. Pozycja konserwatystów uległadodatkowo umocnieniu po udanej interwencji militarnej na Falklandach, które zostały zajęte przez Argentynę w1982.W 1991 siły wojskowe Wielkiej Brytanii uczestniczyły w operacji wyzwolenia Kuwejtu spod okupacji Iraku, a od1992 biorą udział w misjach pokojowych ONZ w Jugosławii.W 1997, zgodnie z wcześniejszymi umowami, Wielka Brytania oddała Chinom Hongkong.W XXI w. Wielka Brytania wzmocniła swoją pozycję w świecie m.in. poprzez współpracę ze StanamiZjednoczonymi na Bliskim Wschodzie i w Afganistanie.

Wielka Brytania 13

Gospodarka

Canary Wharf – kompleks biurowy we wschodnim Londynie

Londyn-Heathrow – największy port lotniczy Europy

Concorde – naddźwiękowy samolot pasażerski

Wielka Brytania jest państwem o gospodarce rynkowej,drugim co do PKB rynkiem w Europie (po Niemczech iprzed Francją), a piątym na świecie (po USA, Japonii,Niemczech i Chinach). W ciągu ostatnich dwóch dekad rząddokonał prywatyzacji wielu przedsiębiorstw państwowych,odchodząc w znacznym stopniu od zasad tzw. państwaopiekuńczego (welfare state).

Intensywne, wysoko zmechanizowane i wydajne rolnictwozaspokaja potrzeby żywnościowe kraju w 60%, przy czymw tym dziale gospodarki zatrudnione jest tylko 1,5%społeczeństwa.

Wielka Brytania posiada bogate złoża węgla, gazuziemnego i ropy naftowej.

Usługi, głównie bankowe i ubezpieczeniowe, stanowiąnajwiększy udział w brytyjskim PKB i w tym sektorzeWielka Brytania jest druga na świecie za USA, natomiastprzemysł traci na znaczeniu. Podatki stanowią 37% PKB.

W czasach premiera Blaira kontynuowano w dużej mierzepolitykę Margaret Thatcher, chociaż zwiększono wydatki naedukację i służbę zdrowia z budżetu. Poziom zatrudnieniana poziomie 70% należy do najwyższych na świecie. PKBper capita wynosi nominalnie 39 213, a po zmierzeniuparytetem siły nabywczej 35 051 dolarów, czyli mniejwięcej tyle, ile w Holandii, Niemczech i Skandynawii.Sławne są luksusowe brytyjskie marki samochodówosobowych jak: Rolls-Royce, Bentley, Aston Martin,Jaguar.

Transport i komunikacja

Wielka Brytania posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą siećpołączeń kolejowych. W 2006 posiadała 16 567 km liniikolejowych (w tym: 5361 km zelektryfikowanych), coodpowiada gęstości sieci 6,77 km/100 km². Istnieje tu także gęsta sieć dróg i autostrad. W 2006 funkcjonowało tutaj398 366 km dróg (w tym: 3520 km autostrad), co daje wskaźnik gęstości wynoszący 162,7 km/100 km². Żeglugaśródlądowa wykorzystuje drogi wodne o łącznej długości 3200 km (dane z 2003), lecz tylko 620 km spełnia warunkiumożliwiające regularny transport towarów.

W Wielkiej Brytanii obowiązuje ruch lewostronny.

Wielka Brytania 14

Największe przedsiębiorstwa• BP (branża naftowa)• Royal Dutch Shell (brytyjsko–holenderski koncern naftowy)• HSBC (sektor bankowy)• Royal Bank of Scotland Group (sektor bankowy)• Barclays Bank (sektor bankowy)• Reuters (media)• Unilever (brytyjsko–holenderski koncern branży FMCG)• Imperial Chemical Industries (przemysł chemiczny)• BAE Systems (przemysł lotniczy i zbrojeniowy)• BT Group (łączność)• BG Group (energetyka)• Virgin Group (konglomerat)• British Airways (lotnictwo)• Vodafone (telekomunikacja)• Corus (metalurgia)• Rio Tinto (górnictwo)• BHP Billiton (brytyjsko-australijski koncern górniczy)

Siły zbrojneWielka Brytania zalicza się do 9 mocarstw atomowych. Jej arsenał to około 200 głowic atomowych, które mogą byćprzenoszone na odległość 12 tysięcy kilometrów.

Kultura

Nauka i oświata

Oxford

W Wielkiej Brytanii znajduje się duża liczbauniwersytetów, m.in.: Oxford, Cambridge, UniversityCollege London, Imperial College, King's College.Wielka Brytania wydała wielu naukowców takich jakIsaac Newton, James Watt, Charles Darwin,AlexanderFleming i Graham Bell. Co do liczby nagród Nobla,Brytyjczycy są na drugim miejscu po obywatelachStanów Zjednoczonych.

Na terenie Wielkiej Brytanii, znajdują się polskieszkoły działające w soboty tzw. Szkoły PrzedmiotówOjczystych działające przez Polską Macierz Szkolną.

Wielka Brytania 15

LiteraturaDramaturg William Szekspir jest przez wielu literaturoznawców uważany za najwybitniejszego pisarza angielskiego.Inni dobrze znani pisarze to Alan Alexander Milne, Agatha Christie, Charles Dickens, sir Arthur Conan Doyle,Geoffrey Chaucer, Jane Austen, J.R.R. Tolkien, Terry Pratchett oraz J.K.Rowling. Wśród poetów na uwagęzasługują George Herbert, John Donne, Robert Burns, Thomas Hardy, John Milton, Alfred Tennyson, RudyardKipling, Dylan Thomas i William Wordsworth.

Muzyka

Queen

Wielka Brytania odgrywa także dużą rolę wewspółczesnej muzyce rozrywkowej, będąc krajempochodzenia dla wielu cenionych zespołów iwykonawców rockowych i metalowych. Największąrolę w światowej muzyce brytyjskie zespoły odgrywaływ latach 60. XX wieku. Należały do nich m.in. TheBeatles, Led Zeppelin, The Rolling Stones i PinkFloyd. W latach 80. z Wielkiej Brytanii wywiodła sięlegenda rocka Phil Collins a także jego grupa Genesis.W latach 90. Wielka Brytania stała się ojczyzną wielugatunków muzyki elektronicznej, np. acid, house,jungle, drum and bass, trip hop i dubstep.

WolnomularstwoWielka Brytania jest ojczyzną masonerii. Żyje tam obecnie około 300 tys. masonów. Wśród członków było i jestwielu arystokratów, królów i książąt. Należy do niej wielu oficerów policji, urzędników i zwykłych Brytyjczyków,głównie przedstawicieli elity na służbie państwowej[19] . Obecnym wielkim mistrzem jest Edward Windsor, książęKentu, członek rodziny królewskiej[20] . Zjednoczona Wielka Loża Anglii jest uznawana za lożę-matkę wielkich lóżw innych krajach.

Przypisy[1] Nieoficjalny[2] Brak języka oficjalnego ogólnokrajowego, angielski de facto traktowany jest jako język urzędowy; w Walii i Szkocji językami urzędowymi

są angielski oraz odpowiednio walijski i gaelicki szkocki[3] www.statistics.gov.uk (http:/ / www. statistics. gov. uk/ statbase/ Product. asp?vlnk=15106). [dostęp 10 stycznia 2010].[4] Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2008 World Economic Outlook Database,

October 2008: United Kingdom (http:/ / www. imf. org/ external/ pubs/ ft/ weo/ 2008/ 02/ weodata/ weorept. aspx?sy=2006& ey=2013&scsm=1& ssd=1& sort=country& ds=. & br=1& c=112& s=NGDPD,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC,LP& grp=0& a=& pr1. x=54& pr1. y=5)(ang.). [dostęp 25 lutego 2009].

[5] W języku angielskim nazwą państwa jest United Kingdom (Zjednoczone Królestwo), podczas gdy nazwa Great Britain (Wielka Brytania)odnosi się wyłącznie do Anglii, Szkocji i Walii (bez Irlandii Północnej). W języku polskim natomiast poprawną nazwą państwa jest "WielkaBrytania" ( KSNG (http:/ / ksng. gugik. gov. pl/ pliki/ nazwy_panstw_swiata. pdf), MSZ (http:/ / www. msz. gov. pl/ index.php?placowka_id=182& portlet=bazy/ placowki))

[6] Maciej Koszowski, Anglosaska doktryna precedensu. Porównanie z polską praktyką orzeczniczą, Warszawa 2009.[7] Permanent Committee on Geographical Names for British Official Use, Ordnance Survey of Great Britain: Report of the United Kingdom of

Great Britain and Northern Ireland, par. "Geopolitical terminology (http:/ / unstats. un. org/ unsd/ geoinfo/ 9th-UNCSGN-Docs/E-CONF-98-48-Add1. pdf) (ang.). [dostęp 2008-02-07].

[8] International Organization for Standardization: ISO 3166-2 NEWSLETTER, par. UNITED KINGDOM (http:/ / www. iso. org/ iso/newsletter_i-9. pdf) (ang.). [dostęp 2008-02-07].

[9] National Statistics Online (http:/ / www. statistics. gov. uk/ cci/ nugget. asp?id=1812)

Wielka Brytania 16

[10] The Daily Telegraph: Britain leads the world in under-age drinking, OECD study shows (http:/ / www. telegraph. co. uk/ health/ healthnews/6121619/ Britain-leads-the-world-in-under-age-drinking-OECD-study-shows. html) (ang.). [dostęp 4 września 2009].

[11] Wprost 24 – Wielka Brytania – kraj imigrantów (http:/ / www. wprost. pl/ ar/ 157175/ Wielka-Brytania-8211-kraj-imigrantow/ )[12] Only two in three babies born in England and Wales are white British | Mail Online (http:/ / www. dailymail. co. uk/ news/ article-1050593/

Only-babies-born-England-Wales-white-British. html)[13] Western Europe's largest mosque opens in Morden | UK news | guardian.co.uk (http:/ / www. guardian. co. uk/ uk/ 2003/ oct/ 02/ religion.

world)[14] Religion in the United Kingdom: Diversity, Trends and Decline (http:/ / www. vexen. co. uk/ UK/ religion. html#25)[15] Kup pan kościół (http:/ / www. opoka. org. pl/ biblioteka/ Z/ ZD/ kuppankosciol. html)[16] "Opoka" – strony mobilne (http:/ / www. opoka. org. pl/ pda/ news. php?id=448& s=ciekawostki)[17] (http:/ / kzbb. org/ ind. php?kzbb=statystyka& w=rzws& ac=p& id=6& idp=45) Dane statystyczne zaczerpnięto z książki Patricka Johnstona

i Jasona Mandryka pt. "Operation World", oraz z innych źródeł.[18] Languages of United Kingdom (http:/ / www. ethnologue. com/ show_country. asp?name=GB) (ang.). Ethnologue – Languages of the

World. [dostęp 2010-09-16].[19] BBC News, Freemasons - moral guardians or centre of corruption? (http:/ / news. bbc. co. uk/ 2/ hi/ uk_news/ 57463. stm)[20] UGLE, Grand Masters (http:/ / www. ugle. org. uk/ about-ugle/ whos-who/ )

Linki zewnętrzne• National Statistics Online (http:/ / www. statistics. gov. uk)• UK in Poland – Strona Ambasady Brytyjskiej w Warszawie (http:/ / ukinpoland. fco. gov. uk/ pl)• VisitBritain w Polsce (http:/ / www. visitbritain. com/ pl/ PL/ )kbd:Британиэшхуэ ltg:Lelbritaneja

Źródła i autorzy artykułu 17

Źródła i autorzy artykułuWielka Brytania  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=26595658  Autorzy: A., Abronikowski, Adam1993, Adi Pokrywka, Adziura, Al70ex, Albinoni, Alkamid, Andre Engels,AndrzejCC, AndrzejzHelu, Antycyklon, Aotearoa, Arek1979, Arom, Arvedui89, Astromp, Bacus15, Bardyt, Baronnet, Barosz II, Bartozza, Basshuntersw, Beau, Beno, Berasategui, BeŻet,Bolkow86, Bozto, Bukaj, Buldożer, Cancre, Catz, Chepry, Chlorofil, Ciacho5, CommonsDelinker, Corleone1807, Daniel-85, Dawid86, Delta 51, Derbeth, Dicta, Don Wasyl, Drozdp, EMeczKa,Ecko, Egon, Ejdzej, Elfhelm, EligiuszJakimowicz, Eu, Faxe, Fraximus, FreeBird, Fsopolonezcaro, FxJ, Gaj777, Garfield333, Goral105, Gustaf28, Gytha, Gładka, Holek, Hulek, Humanista,Ingene, Interfector, Jan-kord, Jarekbl, Jaro7788, Jaskch, Jersz, Joymaster, Kacper 10 000, Kaszkawal, Kbsc, Kdebem, Keisyz, Kelvin, Kenraiz, Kggucwa, Kpjas, Krzema, Krzysier, KrzysiuJarzyna, Kuba G, Lajsikonik, Le Hibou, Leafnode, Leinad, Lemonek, Leo Messi, Leopold, Lingedolf, Logolego, Lolek01, Londyncouk, Loraine, Lorcan, Lord Ag.Ent, Los, Louve, Luccasj,LukKot, Lukasz Lukomski, MK wars, MZM, Macieias, Maikking, Maire, Malarz pl, ManamyPL, Maral, Marcin Łukasz Kiejzik, Marek013, Marek2, Mareklug, Margoz, Masur, Mat999c,Mateusz.woźniak, Matiolafoskar, Matiz5000, Matusz, Małgosia Tarnicka, McMonster, Meister, MesserWoland, Meteor2017, Mfloryan, Mintho, Mirek46, Mix321, Monopol, Morg,MosinNagant, Moviemax, Mpfiz, Mpn, Muzyk98, Mzopw, Nefi, Odder, Odojl, Okrach, Omega933, Paelius, Patryker, Paweł ze Szczecina, PawełMM, PawełS, Pe7er, Peaceworld111,Peploski11, Pibwl, Picus viridis, Pimke, Plogi, Polimerek, Poncjusz Piłat, Powerek38, Premia, Przykuta, Ptaq, Pugno, Purodha, Rabus, Refycul, Remigiu, Renaud, Robson309, Romanm,Romuald Wróblewski, Roo72, Rovdyr, Ryuu, S99, Sadhu, Sagi2007, Sebek2d, Sebo.PL, Seibun, Selena von Eichendorf, Serwius, Siałababamak, Siekierki, Silthor, Slaweks, Slubicer, Sobi3ch,Sobol2222, Spacejam2, Stanmar, Steal, Stefaniak, Steifer, Stv, Suisui, Szamotl, Szczecinolog, Szwejk, Szymon Żywicki, TAMM, TR, Tadam, Template namespace initialisation script, The boss,Tilia, ToSter, Tomek37, Tomski, Topory, Triskaidekafil, Trivelt, Tsca, Varlaam, Vuvar1, WTM, WarX, Waćpan, Webkid, Wiktoryn, Wimmer, Wobiektywie, Wpedzich, Yaevin, Yarek, Yarl,Yenidai, Youandme, Zaphod, Zero, conversion script, pa119.glowno.sdi.tpnet.pl, pg223.czestochowa.sdi.tpnet.pl, Świstak1, Żbiczek, 485 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafikPlik:Flag of the United Kingdom.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Flag_of_the_United_Kingdom.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: Original flag by James I ofEngland/James VI of ScotlandSVG recreation by User:Zscout370Plik:Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Royal_Coat_of_Arms_of_the_United_Kingdom.svg  Licencja: Creative CommonsAttribution-Sharealike 3.0,2.5,2.0,1.0  Autorzy: SodacanPlik:Location UK EU Europe.png  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Location_UK_EU_Europe.png  Licencja: Public Domain  Autorzy: QuizimodoPlik:PL United Kingdom map.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:PL_United_Kingdom_map.svg  Licencja: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported Autorzy: Krzysztof SzymańskiPlik:Queen Elisabeth II.JPG  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Queen_Elisabeth_II.JPG  Licencja: GNU Free Documentation License  Autorzy: Herbythyme, Kuerschner,Kürschner, Lzur, OsamaK, Place Clichy, Samulili, Thuresson, 1 anonimowych edycjiPlik:Palace of Westminster, London - Feb 2007.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Palace_of_Westminster,_London_-_Feb_2007.jpg  Licencja: Creative CommonsAttribution-Sharealike 2.5  Autorzy: DiliffPlik:Royal courts of justice.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Royal_courts_of_justice.jpg  Licencja: Creative Commons Attribution 2.0  Autorzy: Billinghurst,FlickrLickr, FlickreviewR, Madmedea, Man vyi, ParaPlik:Flag of England.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Flag_of_England.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: Created by Nicholas ShanksPlik:Flag of Scotland.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Flag_of_Scotland.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: User:KbolinoPlik:Flag of Wales 2.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Flag_of_Wales_2.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: AlexD, Cecil, Dbenbenn, Duduziq, F. F. Fjodor,FruitMonkey, Fry1989, Homo lupus, Iago4096, Pumbaa80, Red devil 666, Srtxg, Torstein, Vernanimalcula, Vzb83, Wouterhagens, 4 anonimowych edycjiPlik:Ulster banner.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Ulster_banner.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: Jean-Pierre DemaillyPlik:Map of the administrative geography of the United Kingdom.png  Źródło:http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Map_of_the_administrative_geography_of_the_United_Kingdom.png  Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0  Autorzy:Maximilian Dörrbecker (Chumwa)Plik:Canterbury Cathedral - Portal Nave Cross-spire.jpeg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Canterbury_Cathedral_-_Portal_Nave_Cross-spire.jpeg  Licencja: GNU FreeDocumentation License  Autorzy: Hans MusilPlik:York Minster close.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:York_Minster_close.jpg  Licencja: GNU Free Documentation License  Autorzy: Original uploader was Stevenova at en.wikipediaPlik:St Paul's Cathedral, London, England - Jan 2010.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:St_Paul's_Cathedral,_London,_England_-_Jan_2010.jpg  Licencja: CreativeCommons Attribution-Sharealike 3.0  Autorzy: DiliffPlik:Baitul Futuh.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Baitul_Futuh.jpg  Licencja: Public Domain  Autorzy: MuffinggPlik:Uk topo en.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Uk_topo_en.jpg  Licencja: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported  Autorzy: Captain Blood, Juetho,PawełS, Sting, Sémhur, 1 anonimowych edycjiPlik:Keswick Panorama - Oct 2009.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Keswick_Panorama_-_Oct_2009.jpg  Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Autorzy: DiliffPlik:Severn Aerial.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Severn_Aerial.jpg  Licencja: Public domain  Autorzy: Julo, Kingpin13, Man vyi, Mogelzahn, Ratarsed, Ronaldino,Thryduulf, ZeimusuPlik:Kinnoull Hill and the River Tay - geograph.org.uk - 8703.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Kinnoull_Hill_and_the_River_Tay_-_geograph.org.uk_-_8703.jpg Licencja: Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic  Autorzy: Adambro, Ardfern, RedWolf, RootologyPlik:City of London skyline from London City Hall - Oct 2008.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:City_of_London_skyline_from_London_City_Hall_-_Oct_2008.jpg Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0  Autorzy: DiliffPlik:Victoria Square, Birmingham at dusk.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Victoria_Square,_Birmingham_at_dusk.jpg  Licencja: Creative Commons Attribution 2.0 Autorzy: Cristian BortesPlik:Glasgow panorama.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Glasgow_panorama.jpg  Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.0  Autorzy: Tomek Augustynfrom Glasgow, UKPlik:Liverpool Pier Head.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Liverpool_Pier_Head.jpg  Licencja: GNU Free Documentation License  Autorzy: Original uploader wasChowells at en.wikipediaPlik:Sheffield Cathedral.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Sheffield_Cathedral.jpg  Licencja: Creative Commons Attribution 2.0  Autorzy: Ian ParkesPlik:Canary Wharf at night, from Shadwell cropped.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Canary_Wharf_at_night,_from_Shadwell_cropped.jpg  Licencja: PublicDomain  Autorzy: Canary_Wharf_at_night,_from_Shadwell.jpg: Dave Pape derivative work: Pointillist (talk)Plik:Heathrow T5.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Heathrow_T5.jpg  Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.0  Autorzy: Warren RohnerPlik:British Airways Concorde G-BOAC 03.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:British_Airways_Concorde_G-BOAC_03.jpg  Licencja: nieznany  Autorzy: EduardMarmetPlik:St cross blackwell quad.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:St_cross_blackwell_quad.jpg  Licencja: Public Domain  Autorzy: Brian FencePlik:QueenInArgentina1981.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:QueenInArgentina1981.jpg  Licencja: Public Domain  Autorzy: Cambalachero, CarolSpears, Diego HC,RedAndr, TheStig118

Licencja 18

LicencjaCreative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unportedhttp:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/