1

Wieści z 314 nr 40

Szkolna gazetka historyczna sierpień-wrzesień 2014 r.

Drodzy Czytelnicy! Sierpień i wrzesień to wyjątkowe miesiące dla nas Polaków. Dnia 15 sierpnia pod Warszawą

odbudowana po ponad 123-letniej niewoli armia Rzeczpospolitej, pod dowództwem Józefa Piłsudskie-

go, powstrzymała marsz ogromnej i niezliczonej armii bolszewickiej, kroczącej w kierunku Europy

Zachodniej. Owo starcie zostało wpisane na listę największych bitew w historii świata. Wielu twierdzi,

że na przedpolach stolicy, doszło w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny do cudu. Dziś

jednak jesteśmy pewni, że sukces wynika, bez wątpienia, z geniuszu dowodzenia marszałka Piłsudskie-

go. Na pamiątkę tego spektakularnego sukcesu, ustanowione zostało Święto Wojska Polskiego. Sierpień

to także czas zrywu młodych Warszawiaków w 1944 r. Kwiat młodzieży polskiej toczył podczas Po-

wstania Warszawskiego bój z armią niemiecką przez 63 dni, z kilkukrotnie silniejszym przeciwnikiem.

Przez ten krótki czas młodzież stolicy miała nadzieję, na nadejdą długo wyczekiwane dni chwały. Mimo

ostatecznie klęski Niemiec, dostaliśmy się pod wpływy Związku Radzieckiego tracąc na 45 lat suwe-

renność. Osoba wspomnianego już Piłsudskiego ale i Chruściela, dowódcy walk w 1944 r., to postacie,

które kształtowały sierpniowe wydarzenia. Smutne są dni września, które to łączą się nierozerwalnie z

75 rocznicą ataku, 1 września Niemiec i 17 września ZSRR na Polskę. Zajęcie Kresów Wschodnich

przez Armię Czerwoną, spowodowało, że oderwane od Rzeczpospolitej już na zawsze zostały m.in.

Lwów i Wilno. Wybuch II wojny światowej rozpoczął się w Polsce, czego efektem jest dokonana przez

Niemców eksterminacja Żydów i wymordowanie milionów Polaków, m.in.w gettach i obozach koncen-

tracyjnych, jak choćby: Auschwitz-Birkenau, Stutthoff, Majdanek czy Bełżec. Z kolei okupacja radziec-

ka to tysiące zamordowanych żołnierzy, lekarzy, prawników, duchownych m.in. w Katyniu, Charkowie,

Ostaszkowie czy Miednoje. W 1939 r. cudu już nie było, natomiast zaczęła się trwająca ponad 5 lat

wojna i okupacja Polski. W dniu 1 września beztrosko udaliśmy się na inaugurację roku szkolnego. Na-

tomiast w trudnej rzeczywistości września w 1939 r. próbowało odnaleźć się dowództwo walczącej ar-

mia polskiej i rządzący krajem politycy, ci na ziemiach okupowanych, jak również kierujący państwem

na emigracji, z Londynu. W tym celu na ziemiach polskich utworzono Polskie Państwo Podziemne,

które od 27 września 1939 r. miało sprawować wojskową i cywilną kontrolę nad walczącym krajem.

Wielu historyków twierdzi, że utworzone w ten sposób struktury były czymś wyjątkowym i nie spoty-

kanym, by w ukryciu odzwierciedlić poszczególne organy państwa.

Do zredagowania czterdziestego numeru naszej gazetki, zgłosili się uczniowie uczęszczający na

zajęcia Koła historycznego. Efektem ich pracy jest kilka tekstów, które odnoszą się do sierpniowo-

wrześniowych rocznic historycznych, zamieszczonych w egzemplarzu, który trzymacie w dłoniach.

Pierwszym zamysłem wydania był początek października, ale szereg czynników odnoszących

się do terminowości dostarczania tekstów przez autorów, czy kwestie druku, spowodowały przesunięcie

terminu na koniec miesiąca.

Znane już są Wam nazwiska: Ali Dejneki czy Mateusza Stuleblaka. Jednak aktywnością wyka-

zali się inni „kołowicze” jak Ignacy Idzkiewicz i Eryk Mińkowski, a także: Rafał Karasek, Mateusz

Zaborowski, Julka Garniewska, Karolina Marat, Paweł Pałyga, a Olga Hamerska z Martą Marszalec, by

umilić nam lekturę, przygotowały rebusy. Zachęcam do lektury i dzielenia się swoimi wrażenia i spo-

strzeżeniami z koleżankami i kolegami!

Przemysław Lewandowski, nauczyciel historii

2

Święto na pamiątkę „Cudu nad Wisłą” Święto Wojska Polskiego obchodzone jest w dniu 15 sierpnia na pamiątkę zwycięskiej Bitwy War-

szawskiej, stoczonej w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r.

Wybrano ów dzień, ponieważ właśnie w tym dniu, w 1920 r., w godzinach nocnych pierwsze od-

działy 21 Dywizji Piechoty rozpoczęły forsowanie rzeki Wieprz pod miejscowością Kock. Rozpoczęto w ten

sposób słynną kontrofensywę, w wyniku której rozbito wojska rosyjskiego Frontu Zachodniego pod dowódz-

twem Michaiła Tuchaczewskiego.

W dniach 13-15 sierpnia 1920 r. na przedpolach Warszawy rozegrała się decydująca bitwa wojny

polsko-bolszewickiej. Określona została mianem „Cudu nad Wisłą” i uznana za osiemnastą przełomową

bitwę w historii świata. Zdecydowała ona o zachowaniu przez Polskę niepodległości i uratowaniu Europy

przez widmem bolszewizmu.

Dzień Wojska Polskiego jest dniem ustawowo wolnym od pracy ponieważ zbiega się z kościelnym

świętem Wniebowzięcia Matki Bożej. Wcześniej owe święto

obchodzono:

12 października; założeniem było upamiętnienie w

ten sposób chrztu bojowego I Dywizji Piechoty im.

Tadeusza Kościuszki pod Lenino. Uznano, że ten

czyn zbrojny był jednym z wielu epizodów na szlaku

bojowym żołnierzy polskich w latach II wojny świa-

towej),

3 maja; założeniem było upamiętnienie rocznicy

uchwalenia konstytucji 3 maja (obchodzone w latach

1990-1992).

Ustawa Sejmu z dnia 30 lipca 1992 r. przywróciła

obchody Wojska Polskiego w dniu 15 sierpnia. Po raz

pierwszy centralne uroczystości odbyły się 15 sierpnia 1992

r. przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

Źródło ilustracji: www.dsh.waw.pl oprac. Ignacy Idzkiewicz, Eryk Mińkowski z kl.5e

Józef Piłsudski - architekt zwycięstwa w 1920 roku

Józef Piłsudski podczas I wojny światowej organizował oddziały zbrojne, które stanowiły początek przyszłej

armii polskiej, w tym Związek Strzelecki. W chwili wybuchu I wojny światowej stanął na czele wyszkolonych

oddziałów, z którymi wkroczył do Królestwa Polskiego. W wyniku prowadzonych akcji na ziemiach rosyjskich i

austriackich powstały Legiony Polskie. Osobiście dowodził I Brygadą Legionów, na czele której stoczył z Ro-

sjanami wiele bitew. Równocześnie zaczął tworzyć i kierować konspiracyjną organizacją POW (Polska Orga-

nizacja Wojskowa).

Józef Piłsudski walcząc z legionami u boku armii austriackiej, konsekwentnie domagał się od Niemiec i Austrii

utworzenia niezawisłego rządu polskiego. W 1917 r. odmówił złożenia przysięgi przez polskich żołnierzy na

wierność Austrii i Niemiec. Został za to aresztowany i osadzony w twierdzy w Magdeburgu, gdzie pozostawał

do listopada 1918 r. Wtedy to powrócił do warszawy i objął urząd Naczelnika Państwa.

W latach 1919-1920 jego główną misją była obrona zdobytej przez Polskę niepodległości. Jednym z licznych

sukcesów Piłsudskiego jako Naczelnego Wodza wojsk polskich było przeprowadzenie zwycięskiej wojny z

bolszewicką Rosją. Walka ta zakończyła się pokojem w Rydze.

3

Józef Piłsudski by także autorem i realizatorem planu bitwy warszawskiej nazywanej też Cudem nad Wisłą.

Bitwa ta stoczona została w dniach 12-25 sierpnia 1920 w

czasie wojny polsko- bolszewickiej. Zdecydowała

ona o zachowaniu niepodległości przez Polskę i nie rozprze-

strzenieniu się rewolucji komuni- stycznej na Europę Zachodnią.

Kluczową rolę odegrał manewr Wojska Polskiego oskrzydlają-

cy Armię Czerwoną przeprowa- dzony przez Józefa Piłsudskie-

go, wyprowadzony znad Wieprza 16 sierpnia, przy jednoczesnym

związaniu głównych sił bolsze- wickich na przedpolach War-

szawy. Od 1920 r. Piłsudski piastował

urząd Marszałka Polski. W 1922 r., gdy Gabriel Narutowicz zo-

stał prezydentem, Piłsudski złożył urząd Naczelnika Państwa. W

kolejnym roku zrezygnował ze wszystkich funkcji wojskowych.

Obrany przez demokrację Pań- stwa kierunek rozczarowywał

go i w związku z tym odsunął się od życia politycznego. Za-

mieszkał w Sulejówku pod War- szawą wraz z żona Aleksandrą,

którą w 1921 r. poślubił.

W maju 1926 r. ponownie stanął na czele wiernych mu oddzia-

łów wojskowych i przejął władzę, zmuszając tym samym do ustąpienia z urzędu prezydenta Wojciechowskiego

i premiera Witosa. Do sytuacji tej doprowadziły niepokoje społeczne, rosnąca liczba bezrobotnych i kryzys

gospodarczy. Od tej chwili Piłsudski wywierał decydujący wpływ na wszystkie ważniejsze zagadnienia poli-

tyczne w Polsce sprawując bez przerwy urząd Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych oraz Ministra Spraw

Wojskowych. Był również dwukrotnie premierem (w latach 1926-28 i 1930r.). Ograniczył wtedy także upraw-

nienia Sejmu.

W polityce zagranicznej Piłsudski dążył do utrzymania dobrych stosunków z ZSRR (pakt o nieagresji z roku

1932) i Niemcami (1934). Obie umowy miały wzmocnić pozycję Polski wobec naszych sojuszników i sąsiadów.

Wiosną 1935 r. u Marszałka stwierdzono raka wątroby. 12 maja 1935 roku Józef Piłsudski zmarł. Został po-

chowany na Wawelu, serce zaś - zgodnie z Jego ostatnią wolą - spoczęło w grobie matki na wileńskim cmen-

tarzu na Rossie.

Źródło ilustracji: pl.wikipedia.org oprac. Rafał Karasek kl.6c

Osiemnasta bitwa świata!

Bitwa Warszawska, nazywana też Cudem Nad Wisłą była bitwą stoczoną w dniach 12-15 sierpnia

1920 r. w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Została uznana za 18-tą na liście przełomowych bitew w histo-

rii świata!

Plan operacyjny opracowali gen. Tadeusz Rozwadowski, pułk Tadeusz Piskora oraz kpt Jerzy Re-

gulski na podstawie koncepcji Józefa Piłsudskiego. Bitwa Warszawska była decydującą bitwą w tej wojnie,

ponieważ zdecydowała o zachowaniu niepodległości przez Polskę i zahamowaniu rozprzestrzenienia się

rewolucji komunistycznej na Europę Zachodnią. W wyniku bitwy, po stronie polskiej zginęło ok. 4,5 tys.

żołnierzy. Straty radzieckie nie są dokładnie znane, wg. szacunków 25 tys. poległo lub było ciężko rannych,

60 tys. trafiło do polskiej niewoli, zaś 45 tys. zostało internowanych przez Niemców.

Data 15 sierpnia 1920 r. będąca w bitwie m.in. dniem zdobycia sztabu 4 armii sowieckiej, jej kance-

larii, głównej, radiostacji oraz odzyskania pozycji pod Radzyminem uznana została za symboliczną i stała się

w Polsce świętem narodowym. Od roku 1992 obchodzimy w tym dniu Święto Wojska Polskiego.

oprac. Alicja Dejneka kl. 5c

4

70. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego 1944

Powstanie Warszawskie, to wystąpienie zbrojne przeciwko wojskom niemieckim, okupującym stoli-

cę, zorganizowane przez Armię Krajową od 1 sierpnia 1944 r.

Powstanie Warszawskie w 1944 r. zostało przeprowadzone w ramach Akcji „Burza”. Za początek

powstania uznaje się datę 1 sierpnia 1944 r., tzw. Godzina W. Głównym celem powstańczego zrywu było

obalenie Niemców, a także ratowanie suwerenności, kształtu granicy wschodniej sprzed wojny, jak również

obrona przed stworzeniem w Warszawie władz narzuconych przez ZSRR. Istotna rolę jeśli chodzi o działa-

nia zbrojne odegrał Tadeusz Bór-Komorowski. Dziś śladem po tych działaniach jest Muzeum Powstania

Warszawskiego. Powstanie w 1944 r. bez wątpienia zaliczane jest do jednej z najistotniejszych wydarzeń

końca wojny.

W przededniu wybuchu działań, do ludności zaapelował Związek Patriotów Polskich, apelując do

walki przeciwko niemieckiemu okupantowi. Zbliżająca się Armia Czerwona, jej sukcesy na froncie i ryzyko

dalszego powodzenia przesądziły o wybuchu powstania. Polsce dowódcy, m.in. Bór-Komorowski, oceniali,

że walki zostaną przeprowadzone szybko i potrwają zaledwie kilka, w rzeczywistości trwały aż 63 dni.

W momencie wybuchu Powstania Warszawskiego niemieckie siły zbrojne Wehrmachtu otrzymały

od Hitlera rozkaz zrównania Warszawy z ziemią,

miasto miało przestać istnieć. Plan nie do końca

się spełnił, jednak straty poniesione podczas

dwumiesięcznych walk były ogromne. Po stronie

polskiej wyniosły ok. 10 tys. Zabitych i 7 tys.

Zaginionych, 5 tys. Rannych żołnierzy oraz od

120 do 200 tys. Ofiar spośród ludności cywilnej.

Wśród Niemców było 10 tys. Zabitych, 7 tys.

Zaginionych, 9 tys. rannych żołnierzy oraz 300

zniszczonych czołgów i pojazdów pancernych.

Dziś żywym świadectwem po Powstaniu War-

szawskim i tamtych działaniach jest Muzeum

skupiające pamiątki z tego heroicznego czynu

narodowego z 1944 r.

Ilustracja przedstawia Muzeum Powstania Warszawskiego, źródło: o-historii.pl

oprac. Mateusz Zaborowski kl.6d

Bagnet na broń

Władysław Broniewski

Kiedy przyjdą podpalić dom, ten, w którym mieszkasz -

Polskę, kiedy rzucą przed siebie

grom, kiedy runą żelaznym woj-

skiem i pod drzwiami staną, i nocą kolbami w drzwi załomocą - ty, ze snu podnosząc skroń, stań u drzwi.

Bagnet na broń! Trzeba krwi!

Są w ojczyźnie rachunki

krzywd, obca dłoń ich też nie przekre-

śli, ale krwi nie odmówi nikt: wysączymy ją z piersi i z pie-

śni. Cóż, że nieraz smakował

gorzko na tej ziemi więzienny chleb?

5

Za tę dłoń podniesioną nad

Polską - kula w łeb!

Ogniomistrzu i serc, i słów, poeto, nie w pieśni troska. Dzisiaj wiersz - to strzelecki

rów, okrzyk i rozkaz:

Bagnet na broń! Bagnet na broń! A gdyby umierać przyszło, przypomnimy, co rzekł Cam-

bronne, i powiemy to samo nad Wisłą.

kwiecień 1939

1 września, zaczęło się w Polsce

Dzień 1 września to najważniejsza data w historii Polski. Tego dnia wybuchła II wojna światowa. Był to jeden z największych konfliktów zbrojnych w dziejach ludzkości, który zaczął się w Polsce. Tego dnia Niemcy zaatakowali nasz kraj. Polacy długo oczekiwali na pomoc sojuszników. O godzinie 4.45 niemieccy żołnierze rozpoczęli ostrzał polskiej składnicy wojskowej na Westerplatte. Pierwsze strzały padły z niemieckiego pancernika Schleswig-Holstein. Polacy dzielnie bronili Westerplatte przez tydzień. Pierwszy atak bombowców na Polskę miał miejsce w Wieluniu. Wzdłuż całej granicy z Niemcami przeważające siły wroga ruszyły w kierunku polskich oddziałów. Siły nieprzyjaciela były znakomicie wyposażone w nowoczesne uzbrojenie zwłaszcza lotnictwo, siły pancerne i zmechanizowane. Wróg nie spodziewał się, że polscy żołnierze będą gotowi oddać swoje życie za ojczyznę.

oprac. Julia Garniewska kl.6d

6

Rozpoczęcie II wojny światowej

Przypomnij sobie pierwszy dzień tego roku szkolnego. Kto, zwlekając się z łóżka pomyślał „Czemu

ta szkoła nie może się zawalić”? Prawie każdy uczeń. Uwierzcie, w 1939 roku dzieci podzielały

Wasze nadzieje. Ich marzenia spełniły się, ale od razu tego pożałowały. „Ja nie byłbym smutny” -

pomyślałeś. Nie byłbyś? To posłuchaj tej historii. Dnia 1 września 1939 roku. Zapewne był śliczny

poranek. Polacy wstali według codziennego schematu. Dzieci ubrane w mundurki szły do szkoły i

jedyne o czym myślały, to o tym, że właśnie skończyła się laba, bo nadeszła nauka. Jeszcze o tym

nie wiedziały, ale nie tylko nauka była końcem nieograniczonego czasu wolnego. Ogólnie - nikt nie

sądził, że ten dzień odmieni ich życie.

Doświadczyła tego cała zachodnia granica Polski. Jedni usłyszeli tylko hałas inni zobaczyli wy-

buch, a reszta zginęła - rozpoczęły się naloty bombowe. Polacy byli zszokowani. Z początku nie

podjęli żadnych działań. Dopiero gdy Francja i Wielka Brytania wypowiedziały Niemcom wojnę 3

września 1939 roku rozpoczęliśmy wdrażać pierwsze „porządne” działania wojenne.

Druga wojna światowa trwała 6 lat i 1 dzień. Podczas jej trwania zginęło 5 mln 600 tys. ludzi. Za-

stanów się jeszcze raz - wolisz przejść przez taką wojnę, która spełniłaby Twoje życzenie o znisz-

czeniu szkoły, czy może wolisz docenić to co masz, docenić swoje prawa i możliwość nauki?

Źródło ilustracji: www.narodowikonserwatysci.pl

oprac. Karolina Marat kl.6b

75. rocznica napaści

wojsk niemieckich i

radzieckich na Polskę

Wszystko zaczęło się 23 sierpnia 1939 roku gdy ministrowie spraw zagranicznych Niemiec i ZSRR

podpisali sławny pakt o nieagresji zwany Ribbentrop-Mołotow, którego tajna klauzula mówiła o podziale

Polski i innych państw bałtyckich pomiędzy oba państwa.

O świcie 1 września 1939 roku niemieckie wojska przeprowadziły zmasowany atak na Polskę. Luftwaffe

rozpoczęło bombardowanie polskich miast, lotnisk oraz strategicznych celów wojskowych.

Słynny niemiecki okręt pancerny Schleswig-Holstein prowadził ciągły ostrzał półwyspu Westerplatte, na

którym bronił się niewielki oddział wojskowy w sile około 200 polskich żołnierzy. Natomiast w ciągu dnia

armia niemiecka przekroczyła granice Polski.

Starcie Wojska Polskiego z armią III Rzeszy było od samego początku nierówne. Wojsko Polskie było mniej

liczne i słabiej uzbrojone, mimo to dzielnie stawiało opór najeźdźcy. Bohatersko walczący Polacy na próżno

usiłowali powstrzymać Niemców, którzy posiadali liczniejszy i nowoczesny sprzęt wojskowy. Trzynastego

września Niemcy zaczęli oblężenie Warszawy i tego samego dnia dotarli do Lwowa.

7

W dniu 17 września, kiedy Armia Polska

resztkami sił próbowała stawiać jeszcze

opór

w dorzeczu Wisły i Sanu, na ziemie pol-

skie wkroczyła Armia Czerwona, która w

przeciągu kilku dni definitywnie położyła

kres zbrojnej działalności Wojska Polskie-

go. Wszystkim jednostkom nakazano od-

wrót, a żołnierzy internowano do Rumunii

i Węgier. Natomiast Warszawa walczyła

dalej, aż do dwudziestego ósmego wrze-

śnia po czym skapitulowała. Agresorzy

uczcili to wydarzenie wspólną defiladą

zwycięską w Brześciu Litewskim.

Źródła: Atlas II wojny światowej wyd.

Buchmann; Podręcznik wczoraj i dziś,

wyd. Nowa era.

Źródło ilustracji: http://www.gigant.pl

oprac. Mateusz Stuleblak kl.6c

Agresja radziecka na Polskę 17 września 1939 roku W niedziela 17 września 1939 r. nastąpiła sowiecka napaści na Polskę. To był początek niewypowiedzianej

wojny, rozpoczętej w chwili, gdy rozpędzone niemieckie uderzenie na Polskę wyraźnie osłabło. Była jeszcze

szansa na znaczące przedłużenie polskiego oporu, a przez to skłonienie Wielkiej Brytanii i Francji do aktyw-

nych działań militarnych przeciwko Niemcom na Zachodzie, co - przy ówczesnym, niepełnym potencjale

Wehrmachtu - mogło mieć duże znaczenie dla przebiegu wojny, mogło powstrzymać jej eskalację na cały

świat.

Atak sowiecki na Polskę, niezależnie od jego otoczki propagandowej (używano m.in. zwrotów: „rozkład

państwa polskiego, wyzwolenie, ochrona ludności zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy”), był aktem

agresji i - o czym wówczas Polacy nie wiedzieli - pierwszym krokiem w realizacji postanowień tajnego nie-

miecko - sowieckiego protokołu z 23 sierpnia 1939 r., nazywanego dziś powszechnie paktem Ribbentrop-

Mołotow. Z dłuższej perspektywy historycznej można traktować ten atak jako ponowienie wielkiej operacji

bolszewickiej przeciwko odrodzonej Rzeczypospolitej, z lat 1919-1920, która miała prowadzić "przez trupa

Polski do światowej rewolucji", czyli do bolszewickiej Europy.

17 września jest dla Polaków datą złowrogą, początkiem czerwonej apokalipsy, początkiem okresu nazywa-

nego przez kresowian "za pierwszego sowieta". Wszystko, co najważniejsze w polityce eksterminacyjnej

zbrodniczego państwa sowieckiego wobec obywateli Rzeczypospolitej, wydarzyło się "za pierwszego sowie-

ta".

Źródło: nowahistoria.interia.pl Źródło ilustracji: subiektywna.blogspot.com

„Monter” – dowódca Powstania Warszawskiego

Antoni Chruściel urodził się w Gniewczynie Łańcuckim 16 czerwca 1895 r. We wrześniu 1914 r., po wybuchu I wojny światowej został wcielony do armii austriackiej. W trakcie

wojny skończył studia wojskowe i został oficerem. Objął dowództwo kompanii 90 pp., a jego jednostka, jako jedyna w armii austriackiej, powróciła z bronią i sprzętem w 1918 r. do garnizonu.

8

W okresie międzywojennym ciągle pogłębiał swoją wiedzę we Lwowie i później dowodził kilkoma różnymi bata-lionami i kompaniami Wojska Polskiego, m.in. był dowódcą II batalionu 6.pułku Strzelców Podhalańskich. W 1931 r. ukoń-czył Wyższą Szkołę Wojskową i nauczał przedmiotu taktyki piechoty na tejże uczelni.

We wrześniu 1939 r. został dowódcą 82 pp. Strzelców Syberyjskich. Walczył w obronie Twierdzy Modlin, a po jej kapitulacji trafił na dwa miesiące do niewoli do Działdowa. Następnie wrócił do Warszawy gdzie od 1940 r. działał w kon-spiracji będąc szefem sztabu i zastępcą płk. Zdzisława Zającz-kowskiego – komendanta Okręgu Warszawa-Miasto Związku Walki Zbrojnej. Miał wiele pseudonimów: Adam, Ryż, Dozor-ca, Sokół i inne, ale najsłynniejszym stał się „Monter”.

Chruściel walczył w Powstaniu Warszawskim. Był do-wódcą całości walczących sił. Chciał walczyć jak najdłużej i domagał się odwleczenia decyzji o kapitulacji. Za swe męstwo

i wybitne dowodzenie w czasie walk o Warszawę w 1944 r. został awansowany, rozkazem Wodza Naczelnego na generała. Od 20 września 1944 r. dowodził nowoutworzonym Warszawskim Korpusem Armii Krajowej w skład którego weszły oddziały powstańcze z Warszawy i Kampinosu.

Po klęsce powstania trafił do Obozu Oflag w Norymberdze, a następnie do obozu w Lipsku. Został uwol-niony przez wojska amerykańskie w 1945 r.

Po II wojnie światowej musiał pozostać na emigracji, gdzie działał i pracował w Londynie i Waszyngtonie jako członek Rady Narodowej AK oraz organizacji Wolność i Niezawiłość.

Zmarł 30 listopada 1960 r. w stolicy USA. Jego prochy sprowadzono do Polski dopiero w 2004 r. w 60.rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Grób generała znajduje się w alei zasłużonych na warszawskich Powązkach.

Generał Antoni Chruściel był wybitnym i zasłużonym żołnierzem. Odegrał bardzo ważną rolę jako jeden z głównodowodzących Wojska Polskiego w czasie II wojny światowej, ale szczególnie w czasie Powstania War-szawskiego. Wielokrotnie został odznaczony ważnymi medalami i orderami. Źródło ilustracji: www.klasalatina.bloog.pl oprac. Paweł Pałyga kl.4d

Warszawo ma Warszawo ma, o Warszawo ma Wciąż płaczę, gdy ciebie zobaczę Warszawo, Warszawo ma. Tam w gettcie głód I nędza i chłód I gorsza od głodu, od chłodu tęsknota Warszawo ma. Warszawo ma, Patrz w oku mym łza Bo nie wiem czy jeszcze zobaczę cię jutro Warszawo ma. Warszawo ma, o Warszawo ma Wciąż płaczę, gdy ciebie zobaczę Warszawo, Warszawo ma. Warszawo ma,

9

Patrz w oku mym łza Bo nie wiem czy jeszcze zobaczę cię jutro Warszawo ma.

Autor tekstu i melodii nieznany.

Powstanie Warszawskie to pierwszy na

świecie dramat wojenny non-fiction - film fabularny zmontowany w całości z materiałów dokumentalnych, opowiadający o tytułowym wydarzeniu poprzez historię dwóch młodych reporterów, świadków powstańczych walk. Film wykorzystuje autentyczne kroniki filmowe z sierpnia 1944 roku. Posiłkując się nowoczesną technologią koloryzacji i rekonstrukcji materiałów audiowizualnych oraz zapraszając do współpracy grupę znamienitych twórców, jego autorzy zrealizowali projekt, który nie ma odpowiednika w skali światowej.

Źródło plakatu i opis: www.filmweb.pl

Rocznica Polskiego Państwo Podziemnego

Dnia 5 września Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Łukasz Kamiński, napisał w swoim liście skierowa-

nym do nauczycieli i dyrektorów placówek szkolnych całego kraju m.in.: „Przed 75 laty, 27 września 1939

r., rozpoczęto tworzenie struktur Polskiego Państwa Podziemnego. Było ono fenomenem na skalę światową.

Tajne struktury państwa polskiego, podległe Rządowi RP na uchodźstwie nie miały swojego odpowiednika

w żadnym innym kraju. Rozbudowane piony wojskowy i cywilny pozwalały na zachowanie ciągłości struk-

tur państwowych. Dziełem Polskiego Państwa Podziemnego było nie tylko podjęcie otwartej walki z oku-

pantem w ramach akcji „Burza”, której 70. rocznicę również w tym roku, obchodzimy, ale stworzenie siły

moralnej, niepodległościowej tradycji, która pozwoliła przetrwać także czas komunistycznej dyktatury”.

Polskim Państwem Podziemnym nazywa się struktury instytucjonalne podziemia w latach 1939-1945, które

były lojalne wobec Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na emigracji.

SZP-ZWZ

Jeszcze w dogorywającej stolicy, grupa oficerów, z gen. Michałem Tokarzewskim-Karaszewiczem, utworzy-

ła Służbę Zwycięstwu Polski, której polityczną nadbudówkę stanowiła Rada Główna Obrony Narodowej na

czele z Mieczysławem Niedziałkowskim. Meldunek o powstaniu organizacji przesłany został do Londynu.

Gen. Władysław Sikorski preferował rozdział działalności politycznej od wojskowej. Zdecydował się na

rozwiązanie SZP, a na jej miejsce w grudniu 1939 r. Związek Walki Zbrojnej, którego dowództwo objął gen.

Kazimierz Sosnkowski (na obczyźnie), ale faktyczne kierownictwo organizacją spoczywało w rękach ofice-

rów w kraju. Gen. Stefan Grot-Rowecki otrzymał nominację na szefa okupacji niemieckiej, natomiast Toka-

rzewski – sowieckiej.

Latem 1940 r. Rowecki otrzymał stanowisko zastępcy komendanta głównego a kierownictwo ZWZ prze-

kształcono w Komendę Główną. Utworzony wcześniej Komitet Polityczny przekształcony został w Delega-

turę Rządu na Kraj. Działacze Komitetu z Sikorskim uzgodnili powołanie delegata RP w osobie Cyryla Ra-

tajskiego. Delegatura powołała także swoje struktury terenowe, stając się w ten sposób administracją pań-

stwa podziemnego.

10

AK

W styczniu 1942 r. gen. Sikorski,

aby dowartościować żołnierzy

ZWZ, zmienił jej nazwę na Ar-

mię Krajową. W 1943 r. po roz-

mowach partyjnych w kraju i na

emigracji, do struktur AK weszły

Bataliony Chłopskie. Była to

wielka organizacja, która podle-

gała Stronnictwu Ludowemu. Do

Komendy Głównej dokooptowa-

no gen. Franciszka Kamińskiego,

który był szefem Batalionów.

Zarówno Delegatura, jak i AK

nieprzerwanie rozwijały swoją

działalność – mimo aresztowania

Roweckiego, a później Tadeusza Bora-Komorowskiego i Leopolda Okulickiego-Niedźwiadka.

Delegatura tworzyła bądź nadzorowała instytucje niezbędne do funkcjonowania podziemnej administracji

(poprzez tajne komplety, nauczanie, sądy, informację, wywiad, działalność wydawniczą). Czasami ocierała

się kompetencyjnie o podobną działalność komórki Komendy Głównej AK – Biura Informacji i Propagandy.

Rząd

Delegat przystąpił do tworzenia organizmu, który miał być odzwierciedleniem rządu, poszczególnych mini-

sterstw RP na emigracji, posiadających jego kompetencje.

Najważniejszym elementem było Biuro Prezydialne. Głównym jego zadaniem było wspieranie Delegata w

każdej dziedzinie jego działalności. Do najważniejszych obowiązków Biura należało organizowanie spotkań

Delegata z członkami podziemia. Najbardziej powiązany z Delegatem był Departament Spraw Wewnętrz-

nych. Pracę swoją realizował poprzez: organizowanie delegatur okręgowych i powiatowych, dokonywane w

porozumieniu z Głównym Komitetem Politycznym według klucza partyjnego. Kolejnym był Departament

Informacji i Prasy. Jego głównym zadaniem było zaopatrywanie kraju w wiarygodne i sprawdzone informa-

cje, a także utworzenie prasy podziemnej. Departament Oświaty i Kultury natomiast powołany został dla

związania i ujednolicenia tajnej oświaty oraz propagowanie polskiej kultury. Departament Pracy i Opieki

Społecznej roztaczał opiekę nad więźniami politycznymi i ich rodzinami poprzez organizowanie pomocy dla

uczonych, profesorów, pisarzy, artystów itp. Następnym powołanym był Departament Przemysłu i Handlu.

Prowadził on spisy przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych przejętych przez Niemców. Departament

Rolnictwa z kolei powołany został wraz z Dyrekcją Lasów Państwowych. Badał politykę okupanta i przygo-

towywał sprawozdania dla Delegata i rządu. Politykę okupanta na odcinku wymiaru sprawiedliwości prowa-

dził Departament Sprawiedliwości, rejestrował on i zestawiał straty jakie spowodował okupant i wojna. De-

partament Robót i Dróg Publicznych zajmował się natomiast spisem

zniszczeń dokonanych w miastach, drogach itp. i planów dotyczących

późniejszej odbudowy. Najpóźniej (w 1944 r.) powstał Departament

Obrony Narodowej, który zajął się planowaniem i prowadzeniem dzia-

łań zbrojnych skierowanych przeciwko władzy okupacyjnej. Pozostałe

to: Departament Skarbu, Poczt i Telegrafów oraz Komunikacji. Pań-

stwo Podziemne miało – jak widać – znakomicie przemyślane i świet-

nie zorganizowane struktury.

W 1942 r. Komendant AK, a także delegat rządu utworzyli Kierownic-

two Walki Cywilnej. Koordynowały one działania z zakresu admini-

stracyjno-wojskowego. Jej długoletnim szefem był Stefan Korboński.

Natomiast w 1943 r. utworzono Kierownictwo Walki Podziemnej, któ-

re koordynowało działania konspiracyjne organizacji cywilnych i woj-

skowych.

11

Parlament

Nie bez problemów formowała się też instytucja o charakterze parlamentu, którą nazwano Krajową Repre-

zentacją Polityczną. Wywodziła się ona z Politycznego Komitetu Porozumiewawczego. Tymczasem nabrała

znaczenia przy rozpoczynającej się rywalizacji o władzę w wyzwolonym kraju z komunistami, którzy two-

rzyli fakty dokonane, wsparte głównie przez Związek Sowiecki.

Dnia 9 stycznia 1944 r. po powstaniu samozwańczej Krajowej Rady Narodowej, uznającej się jedyną legalną

władzą i podziemnym parlamentem, z kolei powstała Rada Jedności Narodu, pełniąca rolę konspiracyjnego

Sejmu z Kazimierzem Pużakiem na czele. Jej program polityczny nosił tytuł „O co walczy naród Polski”.

Posuwała się naprzód, choć nie bez oporów akcja, która miała na celu zjednoczenie podziemnych organizacji

zbrojnych pod skrzydłami ZWZ. Najciekawsze jest to, że nie była ona wcale największą spośród działają-

cych. Jedną z wielu była także np. Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa. Mimo znaczących sukcesów

do końca okupacji wiele odłamów podziemia pozostało poza strukturami ZWZ-AK (np. Narodowe Siły

Zbrojne, czy Pomorski Gryf.

Źródło ilustracji: www.holdruski.pl; www.literatura.gildia.pl

USTAWA z dnia 10 czerwca 2014 r.

o ochronie Znaku Polski Walczącej

Art. 1. 1. Znak Polski Walczącej, będący symbolem walki polskiego narodu z niemieckim agresorem i okupan-

tem podczas II wojny światowej, stanowi dobro ogólnonarodowe i podlega ochronie należnej historycznej spuściź-

nie Rzeczy- pospolitej Polskiej.

2. Znakiem Polski Walczącej jest symbol w kształcie kotwicy składającej się z połączonych ze sobą liter „P” i

„W”, w taki sposób, że litera „P” umieszczona jest nad środkiem litery „W”.

Art. 2. Otaczanie Znaku Polski Walczącej czcią i szacunkiem jest prawem i obowiązkiem każdego obywatela

Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 3. 1. Kto publicznie znieważa Znak Polski Walczącej, podlega karze grzywny.

2. Do postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia

2001 r.

– Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2013 r. poz. 395, z późn. zm.1)).

Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: B. Komorowski

Źródło: isap.sejm.gov.pl

Z niepodległością na TY - rebusy. Przyjrzyj się uważnie zamieszczonym poniżej ilustracjom, spróbuj je rozszyfrować, a następnie wpisać rozwiązania w haseł w wyznaczone miejsca. Życzymy udanej zabawy!

Po+ ć +nie a +skie

Hasło: ______________ _________________

12

…Polskie Pod+ ie +mne

Hasło: _____________ _________________

oprac. Olga Hamerska kl.6b

oprac. Marta Marszalec kl.6a

„Wieści z 314”, nr 40, Wydanie Specjalne Historyczne

Redakcja: Szkoła Podstawowa nr 314 im. Przyjaciół Ziemi w Warszawie

Redagował zespół uczniów w składzie: Alicja Dejneka kl.5c, Julia Garniewska kl.6d, Olga Hamerska kl. 6b, Ignacy Idzkiewicz kl.5e, Rafał Karasek kl.6c, Karolina Marat kl.6b, Marta

Marszalec kl.6a, Eryk Mińkowski kl.5e, Paweł Pałyga kl.4d, Mateusz Stuleblak kl.6c, Mateusz Zaborowski kl.6d, pod opieką p. Przemysława Lewandowskiego, nauczyciela historii.

Redakcja i skład: Przemysław Lewandowski

Wiele tekstów zostało skróconych i przeredagowanych przede wszystkim przez wzgląd na objętość.