WEŹ HISTORIĘ W SWOJE RĘCE

Autorzy:Nauczyciel: Elżbieta JazowskaUczniowie: Marta ChlostOliwia WarmuzMagdalena MożdżeńAleksandra CiszewskaTomasz BąkTymoteusz OdrzywolskiSebastian LelkoGrzegorz RozkochaMateusz Seruga ZSO Gimnazjum nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi Marcin Lachowicz i Oddziałami Dwujęzycznymi w JaworznieKamil Krupa

To nas zainteresowało…

17 września 1939 zostało wydane 17 września 1939 zostało wydane rozporządzenie pozbawiające ludność polską rozporządzenie pozbawiające ludność polską

prawa własności. prawa własności. 12 lutego 1940 ukazało się zarządzenie, na 12 lutego 1940 ukazało się zarządzenie, na

mocy którego tereny leśne przeszły pod mocy którego tereny leśne przeszły pod zarząd publiczny.zarząd publiczny.

Cały polski majątek w Jaworznie Cały polski majątek w Jaworznie został przejęty przez został przejęty przez

Grundstückgesellschaft. Wszystkie Grundstückgesellschaft. Wszystkie fabryki, kopalnie fabryki, kopalnie

i większe zakłady pracy przeszły pod i większe zakłady pracy przeszły pod komisaryczny zarząd Głównego Urzędu komisaryczny zarząd Głównego Urzędu

Powierniczego „Wschód” z siedzibą Powierniczego „Wschód” z siedzibą w Berlinie.w Berlinie.

Wszystkie zakłady rzemieślnicze w Wszystkie zakłady rzemieślnicze w Jaworznie, Szczakowej i innych Jaworznie, Szczakowej i innych

miejscowościach należące przed wojną do miejscowościach należące przed wojną do Żydów i Polaków zostały przekazane Żydów i Polaków zostały przekazane Niemcom, którzy w znacznej części Niemcom, którzy w znacznej części

przybywali z Europy Środkowej i przybywali z Europy Środkowej i Wschodniej. Przydzielano im mieszkania i Wschodniej. Przydzielano im mieszkania i

domy po wysiedlanych Żydach i Polakach. domy po wysiedlanych Żydach i Polakach.

Jaworznickie kopalnie węgla kamiennego: Jaworznickie kopalnie węgla kamiennego: „Piłsudski”, „Sobieski”, „Kościuszko” „Piłsudski”, „Sobieski”, „Kościuszko”

i „Jan Kanty” otrzymały nazwy: „Friedrich-i „Jan Kanty” otrzymały nazwy: „Friedrich-Augustgrube”, „Robertgrube”, „Ru dolfgrube”, Augustgrube”, „Robertgrube”, „Ru dolfgrube”,

„Dachsgrube” i razem „Dachsgrube” i razem z budowaną kopalnią „Richard” oraz szybem z budowaną kopalnią „Richard” oraz szybem

„Leopold” zostały w 1940 r. podporządkowane „Leopold” zostały w 1940 r. podporządkowane spółce akcyjnej „Ener gieversorgung spółce akcyjnej „Ener gieversorgung

Oberschlesien Aktiengesellschaft” (EVO) z Oberschlesien Aktiengesellschaft” (EVO) z siedzibą w Katowicach. Spółkę tę założył siedzibą w Katowicach. Spółkę tę założył

generalny inspektor Rzeszy do spraw Wody i generalny inspektor Rzeszy do spraw Wody i Energii, Albert SpeerEnergii, Albert Speer. .

kopalnia „Jan Kanty”

kopalnia „Piłsudski”

kopalnia „Kościuszko”

kopalnia „Sobieski”

garbarnia w Szczakowej

zakłady chemiczne „Azot”

szyb Piłsudskipozostałości po szybie Kościuszko

pozostałości po kopalni „Jan Kanty”

  Rok1938 1943 1944

Wydobycie węgla( w tys. ton)

700 1434 1324

Zatrudnienie pracowników fizycznych

3400 6700 6700

Zatrudnienie pracowników

umysłowych, nadzoru techniczno-

ekonomicznego.

 

200 

580  550

Już w 1943 r. zarysował się spadek wydobycia węgla w Już w 1943 r. zarysował się spadek wydobycia węgla w kopalniach Jaworzna. Sytuację górnictwa jaworznickiego w tym kopalniach Jaworzna. Sytuację górnictwa jaworznickiego w tym

okresie ilustruje tabela.okresie ilustruje tabela.

Pod niemieckim zarządem znalazły się również pozostałe zakłady Pod niemieckim zarządem znalazły się również pozostałe zakłady przemysłowe Jaworzna przemysłowe Jaworzna

i Szczakowej. Największa w rejonie Jaworzna fabryka materiałów i Szczakowej. Największa w rejonie Jaworzna fabryka materiałów budowlanych „Fabryka Portland-Cementu Szczakowa SA”, przeżywająca w budowlanych „Fabryka Portland-Cementu Szczakowa SA”, przeżywająca w

latach 1938-1939 okres pomyślnego rozwoju, wznowiła produkcję w latach 1938-1939 okres pomyślnego rozwoju, wznowiła produkcję w październiku 1939 r. Otrzymała nazwę: „Fels” Portlandcement-październiku 1939 r. Otrzymała nazwę: „Fels” Portlandcement-

Dolomitwerke Schakowa, a jej zarządcą został Austriak, inż. Bruno Dolomitwerke Schakowa, a jej zarządcą został Austriak, inż. Bruno Westermeier. Huta szkła w Szczakowej podlegała także inż. Bruno Westermeier. Huta szkła w Szczakowej podlegała także inż. Bruno

Westermeierowi. Westermeierowi. W pierwszej kolejności uruchomiono produkcję szkła lanego. Szkło okienne W pierwszej kolejności uruchomiono produkcję szkła lanego. Szkło okienne

zaczęto wytwarzać dopiero w 1943 r.zaczęto wytwarzać dopiero w 1943 r. fabryka Portland-Cementu

huta szkła w Szczakowej

Pierwsze próby zorganizowania pracy skautowej na terenie naszego Pierwsze próby zorganizowania pracy skautowej na terenie naszego miasta miały miejsce już przed I wojną światową. Przy organizacji miasta miały miejsce już przed I wojną światową. Przy organizacji

"Sokół" w Jaworznie istniał Oddział Skautowy. Naczelnym zadaniem "Sokół" w Jaworznie istniał Oddział Skautowy. Naczelnym zadaniem tego była działalność na rzecz odzyskania niepodległościtego była działalność na rzecz odzyskania niepodległości ojczyzny. ojczyzny. W Jaworznie powstaje w dniu 1 kwietnia 1921 roku z inicjatywy prof. W Jaworznie powstaje w dniu 1 kwietnia 1921 roku z inicjatywy prof.

Tadeusza Gduli drużyna Harcerzy im. Kazimierza Puławskiego. Tadeusza Gduli drużyna Harcerzy im. Kazimierza Puławskiego. Pierwszym drużynowym zostaje Dh. E. Fonferko uczeń 3 klasy Pierwszym drużynowym zostaje Dh. E. Fonferko uczeń 3 klasy Gimnazjum. W obchodach rocznicy Konstytucji 3 maja drużyna Gimnazjum. W obchodach rocznicy Konstytucji 3 maja drużyna

pierwszy raz bierze udział w pełnym umundurowaniu. pierwszy raz bierze udział w pełnym umundurowaniu. W tym dniu odbyło się także pierwsze uroczyste przyrzecznie W tym dniu odbyło się także pierwsze uroczyste przyrzecznie harcerskie. W dniu 29.06.1923r. miejscowa organizacja Sokół harcerskie. W dniu 29.06.1923r. miejscowa organizacja Sokół

przekazuje drużynie sztandar. Uroczystość przyjęcia sztandaru przez przekazuje drużynie sztandar. Uroczystość przyjęcia sztandaru przez drużynę staje się wielką uroczystością w której bierze udział całe drużynę staje się wielką uroczystością w której bierze udział całe miasto. Z nowym rokiem pracy harcerskiej funkcje drużynowego miasto. Z nowym rokiem pracy harcerskiej funkcje drużynowego obejmuje dh. Garczyński, uczeń 6 klasy gimnazjum a po nim dh. obejmuje dh. Garczyński, uczeń 6 klasy gimnazjum a po nim dh. Stawarski. W tym czasie będąc już duża drużyną pod względem Stawarski. W tym czasie będąc już duża drużyną pod względem

liczebności, wyłącza najmłodszych harcerzy tworząc z nich 2 Drużynę liczebności, wyłącza najmłodszych harcerzy tworząc z nich 2 Drużynę Harcerzy, a w listopadzie 3 Drużynę Harcerzy Rzemieślniczą, której Harcerzy, a w listopadzie 3 Drużynę Harcerzy Rzemieślniczą, której

drużynowym zostaje dh Stocerz.drużynowym zostaje dh Stocerz.

1 września 1939 wybuchła II wojna światowa a 1 września 1939 wybuchła II wojna światowa a Polska po przegranej bitwie dostaje się do niewoli. Polska po przegranej bitwie dostaje się do niewoli.

Okupacja to okres kiedy okupant zniszczył cały Okupacja to okres kiedy okupant zniszczył cały dorobek harcerstwa. Nastąpiły aresztowania. Ginie dorobek harcerstwa. Nastąpiły aresztowania. Ginie były hufcowy dh. Antoni Latowiecki. Wielu byłych były hufcowy dh. Antoni Latowiecki. Wielu byłych

harcerzy i harcerek także zginęło lub było harcerzy i harcerek także zginęło lub było torturowanych w trakcie przesłuchań na gestapo. torturowanych w trakcie przesłuchań na gestapo.

Działacze harcerscy się jednak nie poddają. Pracują Działacze harcerscy się jednak nie poddają. Pracują w konspiracji. w konspiracji.

W miarę swoich sił i możliwości pomagają rodzinom W miarę swoich sił i możliwości pomagają rodzinom uwięzionych, spotykają się w domach prywatnych, uwięzionych, spotykają się w domach prywatnych,

słuchają radia a potem kolportują uzyskane słuchają radia a potem kolportują uzyskane wiadomości podtrzymując na duchu społeczeństwo, wiadomości podtrzymując na duchu społeczeństwo,

biorąbiorą udział udział w akcjach sabotażowych itp.w akcjach sabotażowych itp.

Po bardzo długim oczekiwaniu i ciągłej walce Po bardzo długim oczekiwaniu i ciągłej walce nastąpiło oczekiwane wyzwolenie miasta w dniach nastąpiło oczekiwane wyzwolenie miasta w dniach

21-22 stycznia 1945 roku. 21-22 stycznia 1945 roku.

Zbrodniarze posuwali się do wytwarzania abażurów z Zbrodniarze posuwali się do wytwarzania abażurów z ludzkiej skóry, materiałów ludzkiej skóry, materiałów

z włosów, mydła z ludzkiego tłuszczu. To nie tylko z włosów, mydła z ludzkiego tłuszczu. To nie tylko działania określane mianem „praktycznych”. Medycy III działania określane mianem „praktycznych”. Medycy III

Rzeszy poprzez swoje doświadczenia dążyli do masowych Rzeszy poprzez swoje doświadczenia dążyli do masowych mordów, które światu przedstawiano jako czyn „w myśl mordów, które światu przedstawiano jako czyn „w myśl

nauki”. Zbrodnicze działania nauki”. Zbrodnicze działania w obozach koncentracyjnych można pogrupować na:w obozach koncentracyjnych można pogrupować na:

1.1.Doświadczenia z dziedziny chorób zakaźnychDoświadczenia z dziedziny chorób zakaźnych2.2.Eksperymenty z zakresu problematyki rasowejEksperymenty z zakresu problematyki rasowej3.3.Doświadczenia z zakresu medycyny wojennejDoświadczenia z zakresu medycyny wojennej

4.4.Doświadczenia terapeutyczneDoświadczenia terapeutyczneoraz ioraz inne różne doświadczenia medycznenne różne doświadczenia medyczne

Warto przytoczyć głośną sprawę dotyczącą Warto przytoczyć głośną sprawę dotyczącą Rudolfa Marię Rudolfa Marię SpanneraSpannera, oficera SS, patologa oraz, co najważniejsze, , oficera SS, patologa oraz, co najważniejsze, uznanego profesora medycyny w Gdańsku w Instytucie uznanego profesora medycyny w Gdańsku w Instytucie

Anatomii Akademii Medycznej.Anatomii Akademii Medycznej.Najlepiej opisuje tą barbarzyńską działalność Zofia Najlepiej opisuje tą barbarzyńską działalność Zofia

Nałkowska Nałkowska w swoim dziele „Medaliony”:w swoim dziele „Medaliony”:

„„(...) Z początku nawet jeden kolega widział: miałem (...) Z początku nawet jeden kolega widział: miałem dreszcz, że można się tym myć. dreszcz, że można się tym myć.

W domu mama też się obrzydzała. Ale się dobrze mydliło, W domu mama też się obrzydzała. Ale się dobrze mydliło, więc go używała do prania. Ja się przyzwyczaiłem, bo było więc go używała do prania. Ja się przyzwyczaiłem, bo było

dobre... Na jego chudej, wybladłej twarzy pojawia się dobre... Na jego chudej, wybladłej twarzy pojawia się wyrozumiały uśmiech. W Niemczech, można powiedzieć, wyrozumiały uśmiech. W Niemczech, można powiedzieć,

ludzie umieją coś zrobić - z niczego...ludzie umieją coś zrobić - z niczego...””

7 października 2006r. IPN podjął definitywną decyzję po 7 października 2006r. IPN podjął definitywną decyzję po sześcioletnim śledztwie: w pracowni prof. Rudolfa Spannera sześcioletnim śledztwie: w pracowni prof. Rudolfa Spannera

dokonywano produkcji mydła dokonywano produkcji mydła z ludzkiego tłuszczu do celów użytkowych. Potwierdzało to z ludzkiego tłuszczu do celów użytkowych. Potwierdzało to

sceny opisane w „Medalionach” Nałkowskiej. sceny opisane w „Medalionach” Nałkowskiej.

Rudolf Maria Spanner

Nazistowskie Niemcy pełne były przykładów nieetyczności

i bestialstwa. Przykład to opiewany dr Mengele, który wykonywał doświadczenia na więźniach

obozowych oraz zarażał ich tyfusem, rozsadzał ich w komorach kesonowych. Głównym celem „lekarzy” niemieckich była eliminacja istot

zbędnych – Żydów, Słowian, Romów i niższych ras. Podczas terroru niemieckiego około 350 medyków

uśmierciło nieuleczalnie i psychicznie chorych.

dr Josef Mengele

Na dni 9 grudnia 1946 – 20 sierpnia 1947 przypadają procesy norymberskie. Jako pierwszy zostaje dokonany proces lekarzy.

Sądzono 20 wykształconych doktorów i 3 amatorów. Z nich czterech zginęło na gilotynie(w tym trzech profesorów),

pięciu skazano na dożywocie. Sprawę produkcji mydła i garbowania ludzkich skór badał Międzynarodowy Trybunał

Wojskowy w Norymberdze w 1946r. W rozpatrzeniu wyroku, posiłkowano się zeznaniami Zygmunta Mazura – pomocnika z otoczenia prof. Spannera. Złożył je 19 lutego 1945 przed

sądem w Norymberdze.

proces norymberski

 

prof. Clauberg i dr Schumann

Niektóre doświadczenia dotyczyły sterylizacji w celu masowego mordu Słowian. Chemicznie wprowadzano do

kobiecych narządów rodnych substancje wywołujące stany zapalne i niedrożność jajowodów, co czasami prowadziło do zgonu. To właśnie mogło stanowić cel medyków, albowiem

wówczas byli w stanie przeprowadzić sekcję zwłok pacjentów. Takie badania realizował prof. dr Carl Claugerg na kilkuset

kobietach żydowskich w bloku 10 KL Auschwitz.Sterylizacja dotyczyła również promieni Roentgena –

naświetlano jądra i jajniki, co doprowadzało do rozległych oparzeń. Karygodne eksperymenty przeprowadzał w obozie

oświęcimskim dr Horst Schauman.Następne eksperymenty przeprowadzane w Birkenau to sekcje

zwłok więźniów najbardziej wycieńczonych i skatowanych głodem. Studiowano zmiany zachodzące w anatomii człowieka,

zwłaszcza w okolicach wątroby, śledziony i trzustki. W KL Auschwitz badaniom dowodził prof. dr i SS-Obersturmführer

Johann Paul Kremer. Oprócz analizy na żywych organizmach – tworzono zbiór szkieletów 115 skazańców o zróżnicowaniu

rasowym oraz wieku i płci, czemu przewodniczył SS-Hauptsturmführer prof. dr August Hirt.

„Zdawało się oczom głupich, że pomarli, zejście ich poczytano za nieszczęście i

odejście od nas za unicestwienie, a oni trwają w pokoju”

(Mdr 3,1)