WERSJA DO DYSKUSJI PROGRAMpolska-szkola.pl/file.php/1/programy/VIII_POLONIUSZKIi.pdf ·...

1

WERSJA DO DYSKUSJI

PROGRAM

dla uczniów 5–9 lat uczących się za granicą

Spis treści:

1. Wstęp. Przesłania programu

2. Cele kształcenia i wychowania

3. Treści – Karty programowe

4. Procedury osiągania celów

5. Opis założonych osiągnięć

2

Maria Lorek, Magda Szpyrko-Ankiewicz

1. Wstęp

Wyznacznikami prezentowanego poniżej programu są wartości humanistyczne. Jego akcent

położony jest na kształtowanie poczucia przynależności do narodu polskiego, zaś idee

kształcenia i wychowania sięgają do myśli konstruktywizmu społecznego. Zgodnie z

założeniami podstawy programowej MEN dla uczniów uczących się poza granicami kraju,

program integruje język polski i literaturę z historią i geografią Polski. Został skonstruowany

w taki sposób, aby stanowił praktyczny wzorzec, będąc użytecznym w codziennej pracy

nauczyciela. Jego struktura obejmuje 4 elementy:

Cele kształcenia i wychowania wskazujące, co chcemy osiągnąć i dokąd zmierzamy.

Treści – będące ofertą, która proponuje działania pozwalające osiągnąć zakładane cele.

Procedury osiągania celów – stanowiące swoisty poradnik wskazujący, jak organizować i

prowadzić zajęcia, poszerzony o przykładowe scenariusze oraz alternatywny model kart

programowych.

Przewidywane osiągnięcia – określające zestaw kompetencji, które powinny osiągnąć dzieci

9-letnie w wyniku działań przewidzianych w niniejszym programie wraz z proponowanym

sposobem ich dokumentowania.

Istotą programu jest 35 Kart Programowych. Każda karta zawiera 3 różne propozycje

przeprowadzenia kilkugodzinnych zajęć (2,5–3 godzin) z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym

(5–9 lat). Propozycje te, zredagowane w formie krótkich scenariuszy zajęć, zróżnicowane są

ze względu na wiek uczniów oraz ich umiejętności językowe. I tak:

• I grupa – to scenariusze zajęć dla dzieci w wieku przedszkolnym, będących w tzw.

okresie przed-literowym, gdyż nie znają jeszcze liter,

• II grupa – to scenariusze zajęć dla to dzieci, które przychodzą do szkoły, aby nauczyć

się czytać i pisać, poznają litery,

• III grupa – to scenariusze zajęć dla uczniów najstarszych w tym przedziale

wiekowym, którzy kontynuują naukę w polskiej szkole, doskonaląc umiejętności

językowe (zwłaszcza technikę czytania i pisania po polsku).

3

Tak opracowane propozycje scenariuszowe pozwalają poprowadzić lekcje zarówno w trzech

różnych zespołach, jak też – w zależności od warunków organizacyjnych szkoły – nauczyciel

będzie mógł równolegle prowadzić zajęcia z jednym zespołem, w którym znajdą się dzieci w

różnym wieku i na różnym poziomie kompetencji językowych. Skonstruowany w tak

uniwersalny sposób program przedstawia treści, założenia i metody, które można

wykorzystywać w każdych warunkach organizacyjnych. Tym niemniej, przesłania, które

akcenty powinny być zachowane, gdyż nawet w grupie jednorodnej wiekowo znajdują się

dzieci o różnych możliwościach, dlatego indywidualne podejście na tle idei współdziałania z

innymi jest tu bardzo ważne.

Biorąc pod uwagę rozkład zajęć w polskich szkołach, w których spotkania odbywają się

zwykle tylko 1 raz w tygodniu (najczęściej w sobotę), w programie zaproponowano 35

tematów ogólnych zebranych w 10 bloków problemowych, z założeniem, iż w ciągu trzech

lat trwania nauki na etapie początkowym należy powracać do tej samej tematyki na coraz

wyższym stopniu szczegółowości jej omawiania wraz z doskonaleniem umiejętności

językowych uczniów. Program proponuje następujące kręgi tematyczne:

I. WRZESIEŃ: JESTEM UCZNIEM POLSKIEJ SZKOŁY

1. Ja i moi koledzy

2. Ja i moja rodzina

3. Moje polskie korzenie

II. PAŹDZIERNIK: W MOIM DOMU

4. Mój dom rodzinny

5. Zwierzęta w domowe i przydomowe

6. Domowe obowiązki, rozrywki, zabawy i zabawki

PAŹDZIERNIK/LISTOPAD: POLSKA JESIEŃ

7. Jesienne zbiory w sadzie, ogrodzie, lesie, parku i na polu

8. Jesienna pogoda – stosowny ubiór

4

9. Jesienna pogoda – zdrowy tryb życia

III. LISTOPAD: LISTOPADOWE OPOWIEŚCI

10. Dawno temu w Polsce. Polskie legendy

11. Listopadowe święta w polskiej kulturze

12. Jesienne poezjowanie, rymy i rytmy

IV. GRUDZIEŃ: GRUDNIOWE ŚWIĘTOWANIA

13. Czas podarunków – Mikołajowe zwyczaje

14. Kalendarzowa zima

15. Idą święta – tradycje bożonarodzeniowe w polskiej kulturze

V. STYCZEŃ: ZEGAR ODMIERZA CZAS

16. Witamy Nowy Rok. Upływ czasu. Kalendarz, pory roku, miesiące

17. Karnawał w starym Krakowie

18. Pomagamy potrzebującym

19. W zdrowym ciele, zdrowy duch – zimowe sporty i zabawy

20. Długie zimowe wieczory – sposoby spędzania czasu wolnego

VI. LUTY: PIĘKNE MIEJSCA W POLSCE I SŁAWNI POLACY

21. Polskie góry

22. Warszawa stolicą Polski

23. Od Tatr do Bałtyku – najbardziej znane miasta w Polsce

24. Sławni Polacy – co o nich wiemy?

VII. MARZEC: W MARCU JAK W GARNCU

25. W naszej szkole mówimy, czytamy i piszemy po polsku

5

26. Książki to nasi przyjaciele – korzystamy z biblioteki

27. Pożegnanie zimy (przysłowia ludowe)

28. Wiosenne porządki – przygotowania do Świąt Wielkanocnych

VIII KWIECIEŃ: „ZIEMIA – NAJPIĘKNIEJSZY DOM W KOSMOSIE”

29. Wielkanoc

30. Nasza planeta Ziemia i Słońce. Święto Ziemi. Mikołaj Kopernik

31. Wiosna w pełni – świat roślin i zwierząt budzi się do życia

IX. MAJ/CZERWIEC: KOLOROWA POLSKA

32. Polska w bieli i czerwieni

33. Majowe barwy i dźwięki. Polscy muzycy, malarze

34. Kolorowe wakacje. Wyjeżdżamy na wakacje do Polski

35. Dzień Dziecka. Prawa Dziecka. Polski Dziecięcy Order Uśmiechu

Maria Lorek, Magda Szpyrko-Ankiewicz

2. Cele kształcenia i wychowania

W polskich szkołach obowiązuje Podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz

kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, rozstrzygająca o tym, czego powinien

uczyć się każdy młody Polak mieszkający w kraju. Zgodnie z zapisem tejże podstawy „celem

edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie dziecka w rozwoju intelektualnym,

emocjonalnym, społecznym, etycznym, fizycznym i estetycznym. Ważne jest również takie

wychowanie, aby dziecko w miarę swoich możliwości było przygotowane do życia w zgodzie

z samym sobą, ludźmi i przyrodą. Należy zadbać o to, aby dziecko odróżniało dobro od zła,

było świadome przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty

6

narodowej) oraz rozumiało konieczność dbania o przyrodę. Jednocześnie dąży się do

ukształtowania systemu wiadomości i umiejętności potrzebnych dziecku do poznawania i

rozumienia świata, radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz do kontynuowania nauki w

klasach IV-VI szkoły podstawowej”. (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23

grudnia 2008r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz

kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, załącznik 2 „Podstawa programowa

kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych”, Dz. U. nr 4, poz. 17, s. 4).

Polskie szkoły oraz polskie ośrodki edukacyjne działające poza krajem otrzymały od MEN

Podstawę programową dla uczniów polskich uczących się za granicą. Adresatem tego

dokumentu są nauczyciele z polskich szkół, zlokalizowanych poza krajem, a odgrywających

ważną rolę w codziennym życiu Polaków tam przebywających. Pracujący w tych szkołach

nauczyciele często zmagają się z ograniczeniami i trudnościami wynikającymi z warunków

kraju, w jakim odbywa się kształcenie, a mimo tego realizują ważne zadanie dla losów

polskiej wspólnoty narodowej – uczą polskie dzieci ich ojczystego języka, literatury, historii,

geografii i kultury Polski.

Zgodnie z zapisem tej podstawy celem edukacji dzieci w grupie wiekowej 5–9 lat jest

poszerzanie i utrwalanie wiedzy o polskiej kulturze, społeczeństwie polskim i środowisku

geograficznym Polski oraz wzmacnianie procesu identyfikowania się uczniów z ojczystą

tradycją przy jednoczesnym zachowaniu szacunku dla odmienności kulturowych i tradycji

kraju zamieszkania.

Program nauczania dla najmłodszych uczniów szkoły polskiej za granicą opracowany został w

taki sposób, aby był użyteczny w codziennej pracy polskich nauczycieli uczących w różnych

warunkach organizacyjno-dydaktycznych poza granicami kraju. Natomiast małym uczniom

ma zapewnić kształcenie umiejętności posługiwania się językiem polskim oraz systematyczne

wzbogacanie zasobu słownictwa. Jednocześnie realizowanie niniejszego programu ma

pomagać im lepiej funkcjonować w środowisku obcojęzycznym i wielokulturowym z

poczuciem własnej wartości oraz z szacunkiem dla innych, zaś dzieciom powracającym z

zagranicy powinien ułatwiać kontynuowanie nauki w Polsce.

7

W programie niniejszym wyszczególniono zatem następujące cele:

I. Cele ogólne

1. Umacnianie polskiej tożsamości narodowej i kulturowej.

2. Nabycie kompetencji językowych niezbędnych w procesie komunikowania się po

polsku, poznawania literatury, historii i kultury polskiej.

3. Kształcenie kulturowo-literackie na podstawie polskiej literatury dziecięcej i tekstów

kultury.

4. Zapoznanie, utrwalenie bądź poszerzenie wiedzy o polskiej kulturze, historii,

społeczeństwie polskim oraz środowisku przyrodniczo–geograficznym.

II. Cele szczegółowe

W zakresie umacniania polskiej tożsamości narodowej i kulturowej:

• Rozbudzenie zainteresowania Polską i umacnianie poczucia dumy z bycia Polakiem;

• Wzmocnienie procesu identyfikacji z ojczystą kulturą i tradycją przy jednoczesnym

zachowaniu szacunku dla odmienności kulturowych i tradycji kraju zamieszkania;

• Pielęgnowanie więzi z ojczystym krajem, z Polską jako krajem pochodzenia oraz

osobami, które tam pozostały;

• Podtrzymanie tożsamości kulturowej;

• Wzmacnianie świadomości przynależności do narodu polskiego;

• Propagowanie polskiej kultury w lokalnym środowisku. Zaszczepienie przekonania, że

zdobywana wiedza powinna również służyć promocji Polski na świecie;

• Łagodne wprowadzenie w inne kulturowo środowisko rówieśnicze;

• Zapewnienie możliwości kształcenia opartego o polski system edukacyjny.

8

W zakresie kompetencji językowych:

1) W zakresie słuchania, wyposażenie ucznia w następujące umiejętności:

– rozróżniania wszystkich głosek współczesnej polszczyzny,

– rozumienia rozbudowanych poleceń,

– rozumienia złożonych wypowiedzi monologowych i dialogowych,

– rozumienia tekstów literackich i innych tekstów kultury.

2) W zakresie mówienia, wyposażenie ucznia w następujące umiejętności:

– mówienia w sposób zrozumiały,

– stosowania zasad polskiej gramatyki w języku mówionym,

– skutecznego porozumiewania się z zastosowaniem właściwych form

komunikowania się,

– poprawnego używania popularnych w polskiej mowie związków frazeologicznych,

– płynnego wypowiadania się na tematy bliskie dzieciom,

– uczestniczenia w rozmowie i wyrażania w prosty sposób własnego zdania,

– formułowania kilkuzdaniowej wypowiedzi,

– konstruowania życzeń i zaproszeń,

– opowiadania o akcji utworu oraz charakteryzowania postaci literackiej,

– stosowania formuł grzecznościowych,

– recytowania wierszy.

3) W zakresie czytania, wyposażenie ucznia w następujące umiejętności:

– rozróżniania liter i odpowiadających im głosek (w tym samogłosek, spółgłosek i

dwuznaków),

9

– dzielenia wyrazu na sylaby,

– czytania cicho i na głos prostych, krótkich tekstów,

– czytania prostych form użytkowych, tj. życzenia, zaproszenie, ogłoszenie, list,

instrukcja,

– rozumienia utworów literackich dla dzieci i innych tekstów kultury,

– rozumienia podstawowego oraz przenośnego znaczenia wyrazów w tekście,

– zaznaczania wybranych fragmentów oraz wskazywania głównych bohaterów oraz

innych elementów świata przedstawionego w utworze literackim lub tekście kultury,

– rozumienia przesłania utworu literackiego lub innego tekstu kultury,

– wyszukiwania w tekście potrzebnych informacji,

– korzystania ze słowników i encyklopedii.

4) W zakresie pisania, wyposażenie ucznia w następujące umiejętności:

– pisania wszystkich małych i wielkich liter, dostrzegania różnic między literą i głoską,

– dbania o poprawność graficzną polskich liter,

– przepisywania wyrazów i prostych zdań, krótkich tekstów,

– pisania z pamięci i ze słuchu (wyrazów i prostych zdań),

– tworzenia krótkiej wypowiedzi składającej się z prostych zdań,

– pisania według wzoru prostych tekstów na znane dziecku tematy,

– pisania prostych tekstów związanych z utworami literackimi i innymi tekstami

Kultury,

– stosowanie podstawowych formuł grzecznościowych w wypowiedzi pisemnej,

– pisania poprawnie ortograficznie łatwych wyrazów, stosowania wielkiej litery w

nazwach własnych i interpunkcji.

10

W zakresie kształcenia kulturowo-literackiego:

• Zapoznanie z różnorodnymi tekstami kultury polskiej (utwory literatury dziecięcej,

teksty plastyczne, muzyczne, filmowe itp.);

• Zapoznanie z wybranymi utworami polskiej literatury dla dzieci;

• Zachęcanie do systematycznego czytania literatury polskojęzycznej;

• Zapoznanie z podstawowymi terminami z zakresu wiedzy o literaturze (baśń, bajka,

opowiadanie, powieść, wiersz, rym);

• Zapoznanie z podstawowymi terminami z zakresu wiedzy o języku: (głoska,

samogłoska, spółgłoska, litera, sylaba, wyraz, zdanie, rodzaje zdań, rzeczowniki,

czasowniki, przymiotniki, przyimki, przysłówki).

W zakresie wiedzy o polskiej kulturze, historii, społeczeństwie polskim oraz

środowisku przyrodniczo–geograficznym:

• Uwrażliwienie na wartości domu rodzinnego poprzez pełne uczestnictwo w życiu

rodzinnym i pielęgnowanie w nim polskich tradycji;

• Kształtowanie umiejętności współdziałania w szkolnej społeczności polskiej:

koleżeńskość, współpraca, pomoc młodszym i rówieśnikom;

• Wdrażanie do przestrzegania praw i obowiązków w polskiej szkole;

• Uwrażliwianie na potrzeby osób starszych, chorych, niepełnosprawnych;

• Kształtowanie postawy tolerancji wobec innych narodowości;

• Rozbudzanie zainteresowań, zdolności i kreatywnego myślenia;

• Wdrażanie do dbania o zdrowie, czystość, schludny wizerunek. Uwrażliwienie, że

wygląd świadczy o nas samych, jak również wpływa na postrzeganie Polaków wśród

innych narodowości;

• Wyposażenie w podstawowe informacje dotyczące ojczystego kraju: nazwa, hymn,

flaga, godło, granice, położenie, stolica, wybrane miasta;

• Zapoznanie z ważniejszymi wydarzeniami w historii Polski;

• Zapoznanie z wybranymi zabytkami kultury polskiej;

• Zapoznanie ze znaczącymi postaciami sławnych Polaków;

11

• Zapoznanie z najbardziej znanymi polskimi legendami;

• Zapoznanie z obrzędami i zwyczajami polskimi – współczesnymi i historycznymi;

• Zapoznanie z najważniejszymi polskimi świętami oraz związanymi z nimi tradycjami;

• Wdrożenie do poszanowania polskiej różnorodności tradycji kulturowej przy

jednoczesnym poszanowaniu tradycji i kultury innych narodów. Wskazanie na

niepowtarzalność kultury rodzimego kraju, również w kontekście kraju przyjmującego;

• Uwrażliwienie na konieczność dbałości o polonica w miejscu aktualnego

zamieszkania;

• Zapoznanie z polskimi pieśniami i piosenkami: patriotycznymi, religijnymi, ludowymi,

współczesnymi;

• Zapoznanie z wybranymi charakterystycznymi strojami ludowymi oraz tańcami

(ludowymi i narodowymi) jako elementami tradycji kulturowej;

• Zapoznanie z polskimi porami roku i charakterystycznymi ich cechami;

• Zapoznanie ze specyfiką polskiej przyrody i rodzimego krajobrazu;

• Zapoznanie z ważniejszymi polskimi roślinami i zwierzętami oraz miejscami ich

występowania: las, pole, łąka, sad (w tym niektóre rośliny chronione);

• Zaznajomienie z podstawowymi terminami geograficznymi: krajobraz nadbałtycki,

nizinny, wyżynny, górski;

• Kształtowanie świadomości istnienia wspólnego dla wszystkich środowiska

naturalnego Ziemi i potrzeby dbałości o jej zasoby;

• Zachęcenie do oglądania polskich programów telewizyjnych, słuchania radia,

korzystania z polskich stron Internetu i posługiwania się pocztą mailową w kontaktach

z rodziną i znajomymi w Polsce;

• Wdrożenie do poszukiwania i wykorzystywania informacji o Polsce z różnych źródeł

(słowniki, atlasy, Internet, albumy, fotografie).

12

3. Treści programowe oraz szczegółowe rozplanowanie materiału

w blokach tygodniowych – scenariusze lekcji

WRZESIEŃ

NAZWA BLOKU PROBLEMOWEGO: Jestem uczniem szkoły polskiej

KRĘGI TEMATYCZNE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ:

1. Ja i moi bliscy

– podstawowe informacje o sobie – wygląd zewnętrzny – najbliższa rodzina – przyjaciele, koledzy

2. Wiedza o Polsce

– polonica w miejscu zamieszkania – symbole narodowe

3. Podróże i turystyka – wakacje

5. Życie codzienne – moja klasa i obowiązki szkolne

4. Język nauki – podstawowe terminy historyczne i geograficzne; – wiedza o języku

HISTORIA. GEOGRAFIA:

Uczeń:

1) opowiada wybrane legendy ilustrujące narodziny państwa polskiego;

2) opowiada o tradycjach swojej rodziny, tworzy własne drzewo genealogiczne,

posługuje się terminami opisującymi pokrewieństwo;

3) opowiada, czym zajmowali się jego przodkowie lub znane rodziny z Polsce;

4) podaje nazwę regionu, z którego pochodzi jego rodzina, opisuje krajobraz tego

regionu i wymienia najważniejsze jego obiekty;

5) opisuje różnorodne przyczyny, które mogą prowadzić do emigracji;

6) pokazuje na mapie świata Polskę i kraj w którym przebywa oraz na mapie Polski

rodzinną miejscowość.

13

LITERATURA. TEKSTY KULTURY:

W. Bełza, Katechizm dziecka polskiego

O Piaście Kołodzieju (legenda)

Mam chusteczkę haftowaną (piosenka)

Mira Jaworczakowa, Jacek, Wacek i Pankracek

Dodatkowo:

Joanna Papuzińska, Nasza mama Czarodziejka

Wojciech Widłak, Pan Kuleczka

Grzegorz Rosiński, Legendarna historia Polski (komiks)

Henryk. J. Chmielewsk, Tytus, Romek i A’tomek księga XI Ochrona zabytków (komiks)

Pląs Mało nas + zdjęcia rodzinne, albumy, pamiątki

TEMATY ZAJĘĆ (zaplanowane na 3 spotkania po 2,5–3 godzin )

1. Ja i moi koledzy.

2. Ja i moja rodzina.

3. Moje polskie korzenie.

NOWE LITERY: o, a, m, t

KOMPETENCJE JĘZYKOWE:

Słuchanie:

Poziom A :

1. Słucha tekstów (wierszy, piosenek, legendy, opowiadania) popartych ilustracjami.

2. Rozumie proste polecenia.

Poziom B:

1. Słucha tekstów z dobieraniem do nich ilustracji.

2. Rozumie złożone polecenia.

Poziom C:

1. Słucha tekstów bez bodźca wzrokowego.

2. Włącza się w rozmowę na tematy poruszane w trakcie zajęć.

14

3. Słucha opowiadań (rodziców, nauczyciela) o rodzimej miejscowości, przeszłości, regionie.

Mówienie:

Poziom A:

1. Przedstawia się z imienia i nazwiska.

2. Stosuje zwroty grzecznościowe: dzień dobry, do widzenia, proszę, przepraszam.

3. Stosuje zwroty: To ja. To nie ja, to on. To oni. To one. To my. Mało nas. Dużo nas itp.

4. Śpiewa pląs Mało nas.

Poziom B:

1. Przedstawia się wraz z podaniem miejsca urodzenia oraz miejsca zamieszkania.

2. Powtarza za nauczycielem wiersze na temat zwrotów grzecznościowych.

3. Recytuje krótki prosty wiersz (W. Bełza, Katechizm dziecka polskiego).

4. Śpiewa pląs Mało nas.

Poziom C:

1. Przedstawia się za używając kilku zdań, mówiących o sobie, swojej rodzinie

(dziadkowie, ciocie, brat, siostra), swoich zainteresowaniach, upodobaniach.

2. Nauka na pamięć wiersza. Recytuje z właściwą modulacją głosową.

3. Uczestniczy w rozmowach na tematy poruszane w trakcie zajęć.

4. Śpiewa piosenkę Mam chusteczkę haftowaną.

Czytanie:

Poziom A:

1. Odczytywanie globalne swojego imienia oraz znaczka (mak, kot, tygrys itp.).

Poziom B:

1. Rozpoznawanie małych i wielkich liter „a, m, t, o”.

2. Odczytywanie niektórych imion, znaczków oraz prostych zwrotów: To mama. To tata. To Ola. To Ala.

3. Odczytywanie wyrazów, zdań na bazie poznanych liter:

Temat: Ja i moi koledzy: ......................................

15

Temat: Ja i moja rodzina: ma, mam, mama, mamo.

Temat: Moje polskie korzenie: oto, tata, ma, Tom, tam, to, mam, tama, mata, tamto,

Poziom C:

1. Barbara, Celina, Danuta, Ewa, Felicja, Grażyna, Helenka, Irenka, Jagoda, Kasia,

Odczytywanie wierszy oraz tekstów, w tym fragmentów lektury (także komiksu).

2. Porządkowanie imion w kolejności alfabetycznej (np. imiona dziewczynek: Agata,

Lucynka, Łucja, Marysia, Natalka, Ola, Pola, Renia, Sławka, Tereska, Ula, Wanda,

Zosia. Imiona chłopców: Adam, Bolek, Czarek, Dominik, Edek, Franek, Gustaw,

Heniek, Irek, Janek, Karolek, Lucek, Łukasz, Marek, Norbert, Olek, Piotruś, Romek,

Stefan, Tadek, Władek, Zenek).

3. Zwrócenie uwagi na imiona z trudnością ortograficzną.

4. Czytanie nazw geograficznych z mapy Polski.

Pisanie:

Poziom A:

1. Podpisanie się po śladzie.

Poziom B:

1. Pisanie liter O, o; A, a; M, m; T, t oraz wyrazów: ma, mam, mama, to, oto, tam, tata,

tato, tama, mata, motto, Ala, Ola.

Poziom C:

1. Poprawne pisanie imienia i nazwiska (wielka litera na początku).

2. Pisanie krótkiej wypowiedzi o sobie, mamie, tacie, rodzinnej miejscowości,

zwyczajach, tradycjach, regionalnych potrawach (przepis kulinarny).

3. Układanie drzewa genealogicznego.

4. Napisanie (również w formie elektronicznej) krótkiego listu do kolegi lub rodziny w

Polsce.

16

KARTA PROGRAMU nr 1 (Magda Szpyrko-Ankiewicz)

Ogólny temat zajęć: Ja i moi koledzy

Temat dla poziomu I: Po raz pierwszy w szkole Temat dla poziomu II: Witamy się po wakacjach Temat dla poziomu III: Witaj szkoło po wakacjach!

Poziom Główne działania

I

Temat: Po raz pierwszy w szkole 1. Poznajemy się nawzajem – nasze imiona jako prezenty od mamy i taty.

Poznawanie imion kolegów i koleżanek. Poprawna ich wymowa (najpierw przez

nauczyciela, potem powtarzanie przez uczniów).

2. Zabawy integrujące (np. rzucanie piłką do kolegi + równoczesne wybrzmiewanie

swojego imienia).

3. Wybieranie znaczków – wizytówek (np. mak, kot, tygrys itp.). Poprawna wymowa

nazw identyfikujących (czytanie globalne).

4. Kolorowanie znaczków.

5. Nauka pląsu Mało nas.

6. Słuchanie wiersza lub opowiadania odczytanego przez nauczyciela na temat

imion.

7. Prace plastyczne – mój portret. Zorganizowanie wystawy – galeria portretów –

podpisanie portretów literami drukowanymi przez nauczyciela.

8. Pogadanka nt. regulaminu obowiązującego w szkole.

9. Ustalenie wspólnych norm i zasad zachowania obowiązujących w polskiej szkole.

II

Temat: Witamy się po wakacjach 1. Przedstawianie się, przypominanie swoich imion wybrzmiewanych wyłącznie po

polsku; poznawanie imion nowych kolegów i koleżanek. Globalne czytanie

najpopularniejszych polskich imion (głoska „a” na końcu polskich imion

żeńskich); podawanie typowych imion w miejscu aktualnego zamieszkania –

porównywanie z polskimi imionami.

2. Zabawy integrujące.

3. Wprowadzenie litery O jak Ola i A jak Ala. Odszukiwanie małej i wielkiej litery

w imionach.

17

4. Rozpoznawanie i nazywanie emocji wyrażanych mimiką – okrzyk „OOO” i

„aaaaa” – za pomocą znaków ikonograficznych i/lub historyjek obrazkowych.

5. Nauka pisania liter „A, a”; „O, o”; wybrzmiewanie głosek/samogłosek.

6. Nauka pląsu (lub przypomnienie) Mało nas.

7. Słuchanie fragmentów lektury Jacek, Wacek i Pankracek czytanych głośno przez

nauczyciela.

8. Przypomnienie regulaminu obowiązującego w szkole.

9. W czym polska szkoła jest inna od szkoły obowiązkowej? Regulamin naszej szkoły

– przypomnienie (lub ponowne ustalenie) wspólnych norm i zasad zachowania

obowiązujących w grupie.

III

Temat: Witaj szkoło po wakacjach! 1. Przedstawianie się. Kształcenie umiejętności autoprezentacji – imię, nazwisko, miejsce

zamieszkania w kraju pobytu oraz miejsce (region) w Polsce, z którego pochodzę; kilka

słów o sobie (np. ulubiony kolor, potrawa); poznawanie imion nowych kolegów i

koleżanek; imiona typowe w kraju zamieszkania – szukanie polskich odpowiedników

tych imion.

2. Gry i zabawy integracyjne.

3. Szeregowanie i odczytywanie imion w kolejności alfabetycznej – najpierw imiona dzieci

w grupie, potem można dodać inne polskie imiona (zarówno męskie, jak i żeńskie) –

zwłaszcza jeśli grupa jest nieliczna . Zwrócenie uwagi na trudności ortograficzne w

pisowni imion.

4. Redagowanie własnej wizytówki z imieniem i nazwiskiem (np. na wzór wizytówek

biznesowych).

5. Wspomnienia z wakacji – opowiadanie o minionych wakacjach; wspólne

zredagowanie (na tablicy) i odczytanie krótkiej wypowiedzi na ten temat. Zdania

oznajmujące – wielka litera na początku, kropka na końcu zdania.

6. Przepisanie notatki do zeszytu.

7. Zabawa taneczna Mam chusteczkę haftowaną.

8. Samodzielne czytanie wybranego fragmentu (znanej z poprzedniego roku lektury) Jacek,

Wacek i Pankracek.

9. Regulamin szkolny – przypomnienie norm i zasad zachowania obowiązujących w

szkole i klasie; zwroty grzecznościowe (czyli „magiczne klucze”): proszę, przepraszam,

dziękuję, dzień dobry.

18

KARTA PROGRAMU nr 2 (Magda. Szpyrko-Ankiewicz)

Ogólny temat zajęć: Ja i moja rodzina Temat dla poziomu I: Kto należy do mojej rodziny? Temat dla poziomu II: Do kogo jesteśmy podobni i dlaczego?

Temat dla poziomu III: Moja rodzina – na co dzień i od święta


I

Temat: Kto należy do mojej rodziny?

1. Bawimy się w „dom” – podział ról – jakie role będą potrzebne do zabawy? (mama, tata, syn, córka, babcia, dziadek) – kto jeszcze należy do rodziny? (ciocia, wujek, kuzyn, itp.).

2. Czytanie globalne wyrazów (mama, tata, syn, córka, babcia, dziadek).

3. Nadawanie imion postaciom w fikcyjnej rodzinie i określanie stopnia

pokrewieństwa (mama Krystyna, tata Julian, dziadek Józek, babcia Halina, ciocia

Irenka, itp.) – dzieci wykorzystują swoje doświadczenia.

4. Wymienianie przez dzieci członków własnej rodziny (wraz z ich imionami).

5. Zabawa ruchowa – powtórzenie pląsu Mało nas.

6. Rysowanie przez uczniów rodzinnej „fotografii” – kto znajdzie się na zdjęciu i

dlaczego?

7. Odczytanie przez nauczyciela fragmentu książki J. Papuzińskiej Nasza mama

czarodziejka.

II

Temat: Do kogo jesteśmy podobni i dlaczego? 1. Członkowie mojej rodziny – rozmowa z uczniami o ich rodzinach, kto

wyemigrował (mama, tata, brat, siostra), a kto został w Polsce (np. babcia,

dziadek, ciocia, wujek).

2. Tworzenie prostego drzewa genealogicznego – ustalanie, kto w rodzinie do kogo

jest podobny i dlaczego? – używanie określeń: moja mama, mama mamy, mama

taty, mama babci.

3. Wprowadzenie litery m jak mama. Odszukiwanie małej i wielkiej litery w

imionach członków rodziny i innych wyrazach.

4. Nauka pisania litery „M, m”; pisanie pierwszych wyrazów po polsku: ma, mam,

mama.

5. Czytanie prostych zdań z użyciem piktogramów, np. Mama ma …. (kwiaty,

kapelusz).

6. Rysowanie portretu mamy i podpisanie go „mama” (po śladzie lub wg wzoru;

19

7. W czym jestem podobny (podobna) do mamy, a w czym do taty? – wygląd

fizyczny, cechy charakteru, zachowania.

8. Czytanie przez nauczyciela fragmentów książki J. Papuzińskiej Nasza mama

czarodziejka.

III

Temat: Moja rodzina – na co dzień i od święta

1. Pogadanka nt. członków najbliższej rodziny – kiedy zasiadamy do wspólnego

stołu (okazje codzienne i świąteczne) i jak wtedy wyglądamy (w co się

ubieramy)?

2. „Jak cię widzą, tak cię piszą” – czy ważny jest ubiór człowieka? Co podkreślamy

ubiorem? Co to znaczy „ubiór galowy”? Kiedy ubieramy się świątecznie (galowo,

wizytowo, elegancko, wieczorowo – wzbogacanie słownictwa)?

3. Ćwiczenie słownikowe – wypisywanie części garderoby potrzebnych na różne

okazje (ubiór sportowy, strój szkolny, ubiór świąteczny) – rzeczowniki (kto? co?);

4. Dyskusja nt. mody – czy „modnie” = „elegancko”? – porównywanie różnych

opinii.

5. Samodzielne zapisanie w zeszycie kilku zdań nt. własnego wyglądu i ubioru.

6. Przeglądanie magazynów mody (lub czasopism) przyniesionych przez uczniów.

7. Oglądanie reprodukcji malarzy polskich malujących portrety dzieci

(S. Wyspiański, T. Makowski).

8. Tworzenie autoportretu z wykorzystaniem wycinanych z czasopism części

ubioru.

9. Samodzielne czytanie lektury Nasza mama czarodziejka J. Papuzińskiej.

20


Ogólny temat zajęć: Moje polskie korzenie

Temat dla poziomu I: Gdzie jest Polska i jak to się zaczęło?

Temat dla poziomu II: Po kim dziedziczymy nazwisko?

Temat dla poziomu III: Gdzie są polscy emigranci i skąd pochodzą?


I

Temat: Gdzie leży Polska i jak to się zaczęło?

1. Odszukanie na mapie świata (najlepiej użyć globusa) miejsca położenia Polski

i kraju, w którym obecnie się znajdujemy.

2. Wysłuchanie legendy O Piaście Kołodzieju – odczytanej przez nauczyciela lub

obejrzanej np. w formie filmu.

3. Odszukanie na mapie fizycznej Polski miasta Kruszwica, z którym związane są

początki państwa polskiego oraz Warszawy, jako obecnej stolicy Polski

(wyjaśnienie, co oznaczają poszczególne kolory na mapie).

4. Nauka pląsu Mam chusteczkę haftowaną.

5. Wypełnianie za pomocą kolorowej plasteliny konturów Polski (każde dziecko

dostaje kartonik z konturami) zgodnie z mapą fizyczną (góry, niziny, wyżyny,

morze).

6. Oznaczanie przez każdego ucznia na zrobionej przez siebie „mapie” miejsca, z

którego pochodzi jego rodzina.

II

Temat: Po kim dziedziczymy nazwisko?

1. Ustalanie z uczniami miejsca ich urodzenia (najczęściej w Polsce) – wyszukiwanie

na mapie Polski regionu, nazwy miejscowości; poszukanie na mapie Warszawy.

2. Nauka na pamięć wiersza W. Bełzy Katechizm dziecka polskiego.

3. Uzupełnianie drzewa genealogicznego z poprzedniej lekcji – po kim nosimy nasze

nazwisko? Kto jeszcze w rodzinie nosi takie nazwisko? (tata, dziadek czyli tata

taty, bracia taty, bracia dziadka ze strony taty).

4. Wprowadzenie litery „t” jak tata. Odszukiwanie małej i wielkiej litery w imionach

21

członków rodziny oraz innych wyrazach.

5. Nauka pisania „T, t”; pisanie pierwszych wyrazów po polsku: to, oto, tata, tam,

tama, mata, motto.

6. Układanie prostych zdań z poznanych liter i ich przepisywanie: To mama, a to

tata. Oto mama, a tam tata.

7. Przypomnienie pląsu Mam chusteczkę haftowaną.

8. Rola taty w rodzinie – dyskusja (czym zajmuje się tata? czego mnie uczy?).

9. Czytanie przez nauczyciela fragmentów książki W. Widłaka Pan Kuleczka.

III

Temat: Gdzie są polscy emigranci i skąd pochodzą?

1. Pogadanka nt. zjawiska emigracji z wykorzystaniem mapy politycznej świata:

skąd/dokąd ludzie migrują? dlaczego migrują? jakie są przyczyny emigracji

Polaków? dokąd najczęściej emigrują Polacy? gdzie są największe ośrodki Polonii

na świecie? W jaki sposób Polacy pielęgnują miejsca związane z Polską w kraju

zamieszkania? (wyjaśnienie, czym są tzw. polonica) jakie są pozytywne rezultaty

emigracji?).

2. Przypomnienie wiersza W. Bełzy Katechizm dziecka polskiego – wspólna

recytacja wraz z podziałem na role.

3. Wypisywanie na tablicy nazw polskich miejscowości i regionów , skąd pochodzą

uczniowie – porównywanie ich z mapą Polski.

4. Reklamujemy regiony naszych przodków – prezentowanie krótkich opisów

(ciekawostek) związanych z tymi miejscami (dzieci zdobywają te informacje

wcześniej w ramach zadania domowego – np. z Internetu + albumy, widokówki).

5. Wspólne redagowanie krótkiej notatki nt. miejsc pochodzenia dzieci i zapisanie

jej na tablicy przez nauczyciela (nazwy miejscowości oznaczamy kolorem), np.

Olek pochodzi z Krakowa. Ewa urodziła się niedaleko Warszawy. Rodzinny dom

Sylwii jest w Pabianicach. Rodzice Basi wyemigrowali do Berlina z Kołobrzegu.

Wielka litera w pisowni nazw miast.

6. Przepisanie notatki połączone z pisaniem z pamięci nazw miejscowości, które

22

nauczyciel zasłania lub wymazuje, po wcześniejszym wielokrotnym odczytaniu

tych wyrazów – wielka litera w pisowni nazw własnych.

7. Przypomnienie pląsu Mam chusteczkę haftowaną (w ramach przerwy

śródlekcyjnej).

8. Formułowanie przez uczniów ustnych odpowiedzi na pytanie nauczyciela: gdzie

chcielibyśmy pojechać na wakacje do Polski – które regiony wydają się

atrakcyjne i dlaczego? (na podstawie przedstawionych wcześniej przez koleżanki

i kolegów prezentacji) – posługiwanie się terminami geograficznymi (krajobraz

górski, wyżynny, nizinny, nadmorski).

9. Napisanie pozdrowień (lub krótkiego listu, maila) do rodziny w Polsce.

10. Wklejanie do zeszytu widokówek z rodzinnych stron lub zdjęć zrobionych w

Polsce i podpisanie ich zgodnie z prezentowaną treścią.

11. Samodzielne czytanie komiksów: G. Rosińskiego Legendarna historia Polski (lub

jego fragmentów) i/lub ” H. J. Chmielewskiego Tytus, Romek i A’tomek, księga XI

Ochrona zabytków.

23

PAŹDZIERNIK

NAZWA BLOKU PROBLEMOWEGO: W moim domu


Dom i otoczenie

– pomieszczenia, meble, wyposażenie

– zabawki

– ciekawe miejsca

– podwórko, plac zabaw

Ja i moi bliscy

– wygląd zewnętrzny

– umiejętności i zainteresowani

– emocje, marzenia, świat wyobraźni

– najbliższa rodzina

Życie codzienne

– podstawowe czynności dnia

codziennego

– gry, zabawy, koła zainteresowań

Zdrowie i sport

– najważniejsze części ciała

– czystość i schludność

– umiejętności sportowe

Podróże i turystyka

– komunikacja lokalna

Wiedza o Polsce

– święta i zwyczaje

Technika, media

– domowe urządzenia techniczne;

– telewizja, radio, internet

Środowisko naturalne

– rośliny i zwierzęta (domowe

i hodowlane)

Język nauki – wiedza o języku

HISTORIA. GEOGRAFIA. PRZYRODA

Uczeń:

1) opowiada o tradycjach swojej rodziny;

2) opowiada o polskich świętach i związanych z nimi tradycjach i zwyczajach.


Julian Tuwim Wiersze dla dzieci (Skakanka)

Piosenka Wlazł kotek na płotek

Dodatkowo:

Wanda Chotomska Dla najmłodszych (Berek)

Wincenty Faber Niebezpieczny mecz

Jan Grabowski Puc, Bursztyn i goście

Mira Jaworczakowa Oto jest Kasia

24

Wojciech Widłak Pan Kuleczka

Maria Krüger Karolcia

TEMATY ZAJĘĆ (Zaplanowane na 3 spotkania po 2,5 – 3 godziny)

1. Mój dom rodzinny

2. Zwierzęta domowe (i przydomowe)

3. Domowe obowiązki, rozrywki, zabawy i zabawki

NOWE LITERY: d, y, l, e, k, i,


Słuchanie:

Poziom A :

1. Słucha tekstów (wierszy, piosenek, opowiadań) popartych ilustracjami.

2. Rozumie proste polecenia. Tworzy ilustracje adekwatne do wysłuchanego tekstu.

Poziom B:

1. Słucha fragmentów lektury Karolcia. Rozumie złożone polecenia.

Poziom C:



3. Słucha opowiadań (rodziców, nauczyciela) o rodzinnych tradycjach, zwyczajach.

4. Aktywnie – włączając się w rozmowę – słucha wypowiedzi kolegów o domu, rodzinie,

zabawach, zwyczajach, zwierzętach domowych.

Mówienie:

Poziom A:

1. Wymawia poznane słowa w sposób zrozumiały.

2. Dom jako budynek: drzwi, okna, balkony, parter, piwnice, winda, schody, piętra, komin.

3. Tworzy z pomocą nauczyciela krótką wypowiedź składającą się z prostych zdań,

śpiewa piosenkę Wlazł kotek na płotek.

25

Poziom B:

1. Opowiada o własnych doświadczeniach, opisuje ludzi (siebie), przedmioty i miejsca.

2. Układa zdania posługując się słownictwem z poziomu A.

3. Opisuje w prosty sposób bohaterów i relacje między nimi; recytuje krótkie proste

wiersze.

4. Śpiewa piosenkę Wlazł kotek na płotek.

Poziom C:

1. Poprawnie wymawia słowa i zwroty.

2. Opisuje i charakteryzuje postać literacką (na podstawie wybranej lektury).

3. Uczestniczy w prostej dyskusji.

4. Śpiewa piosenkę Mam chusteczkę haftowaną.

Czytanie:

Poziom A:

1. Oglądanie książeczek, ilustracji.

Poziom B:

1. Rozpoznawanie małych i wielkich liter: d, y, l, e, k, i.

2. Odczytywanie prostych wyrazów i zdań utworzonych z poznanych liter:

Temat: Mój dom rodzinny: dom, domy, mam, mamy, my, tam, ty, dama, data, dym, dymy,

moda, motto, tomy, myty, dam, dodam, oddam, tamto, Ada, Adam, Doda.

Temat: Zwierzęta domowe (i przydomowe): koty, motek, oko, tak, kamyk, dotyka, matka,

Tomek, Tadek, dotyk, kakao, kod, mak, maki, matematyka, metka, metoda, temat.

Temat: Domowe obowiązki, rozrywki, zabawy i zabawki: daleko, lale, lalki, kilka, loki, Lola,

Ela, Lila, Lolek, motylki, mata, daktyle, kitka, lek, leki, mila, Ala, Matylda, Mietek, Tola, ile,

kiedy, tak.

Poziom C:

1. Odczytywanie wierszy oraz tekstów, w tym fragmentów lektury.

2. Rozumienie podstawowych oraz przenośnych znaczeń wyrazów w odczytywanym

(samodzielnie lub przez nauczyciela) tekście.

26

Pisanie:

Poziom A:

1. Kreślenie wzorów literopodobnych.

Poziom B:

1. Pisanie liter: d, D; y, Y; l, L; i, I; e, E; k, K, oraz przepisywanie wyrazów z nich

utworzonych.

2. Dbanie o poprawność graficzną w pisaniu liter i ich łączeniu w sylabach i wyrazach.

Poziom C:

1. Poprawne pisanie adresu zamieszkania (wielka litera w nazwach własnych).

2. Pisanie krótkiej wypowiedzi o sobie, tradycjach rodzinnych.

3. Samodzielne zapisanie planu dnia. Stosowanie zasad interpunkcji;

27


Ogólny temat zajęć: Mój dom rodzinny

Temat dla poziomu I: Tak wygląda mój dom

Temat dla poziomu II: Moje miejsce zamieszkania

Temat dla poziomu III: Zapraszam do naszego domu!


I

Temat: Tak wygląda mój dom

1. Pogadanka nt. domu (jakie pomieszczenia, elementy umeblowania) – bogacenie

słownictwa uczniów o nazwy mebli, sprzętów, pomieszczeń – poprawna

wymowa w języku polskim.

2. Zabawa ruchowa w „pokoje do wynajęcia”.

3. Ćwiczenia grafomotoryczne – np. kolorowanie fragmentów obrazka, aby

zobaczyć, jaki mebel ukrywa (każde dziecko otrzymuje inny obrazek do

kolorowania).

4. Meblujemy nasz dom – nauczyciel opisuje funkcjonalność danego mebla, a uczeń

ma zgadnąć o jaki mebel chodzi i czy ma go na swoim obrazku, np. „siedzisz

wygodnie, kiedy oglądasz TV” – kanapa, itd.

5. Kreślenie wzorów litero-podobnych (np. laseczki, daszki, okienka) nawiązujących

do tematyki „dom”.

6. Czytanie przez nauczyciela fragmentów lektury W. Widłaka Pan Kuleczka.

7. Tworzenie przez dzieci ilustracji adekwatnej do odczytanego fragmentu lektury.

II

Temat: Moje miejsce zamieszkania

1. Rozmowa nt. aktualnego miejsca zamieszkania uczniów– nazwa kraju, miasta lub

miejscowości, ulicy; czy znasz swój adres? Czy gdybyś się zgubił, umiałbyś

wyjaśnić, gdzie mieszkasz? Co trzeba pamiętać (nazwa ulicy i nr domu).

2. Jak może wyglądać dom? Jakie musi mieć elementy? – ćwiczenie słownikowe

(dach, ściany, okna, drzwi, komin, klatka schodowa, balkon) – wyszukiwanie na

dużej ilustracji (planszy) elementów domu i nazywanie ich.

3. Wprowadzenie litery d jak dom. Odszukiwanie małej i wielkiej litery w imionach

i innych nazwach.

4. Nauka pisania „D, d”; tworzenie i przepisywanie wyrazów: dom, dam, dama,

moda, data.

28

5. Potrzebujemy litery „y”, by napisać „domy” – wprowadzenie i nauka pisania „Y,

y”.

6. Tworzenie wyrazów w liczbie mnogiej, gdzie w wygłosie słychać głoskę „y”, np.

rowery, buty, samochody, schody, chłopcy.

7. Układanie wyrazów z poznanych liter: domy, damy, mamy, daty – przepisywanie

ich według wzoru lub pisanie po śladzie.

8. Mieszkamy w różnych domach (domek jednorodzinny, blok, kamienica,

szeregowiec) – każdy rysuje swój dom, z rysunków powstanie „miasteczko”.

9. Odczytanie przez nauczyciela fragmentu lektury Karolcia dotyczącego

przeprowadzki bohaterki do nowego domu.

III

Temat: Zapraszam do naszego domu!

1. Rozmowa nt. tego, kto gdzie mieszka – w jakiej miejscowości, dzielnicy, przy

jakiej ulicy, jakie są ciekawe miejsca w tej okolicy i lokalne atrakcje oraz w jaki

sposób można tam dojechać? – posługiwanie się zdaniem pytającym – znak

zapytania.

2. Ustalenie środków lokomocji dostępnych w danej miejscowości (autobus, metro,

trolejbus, pociąg, tramwaj) – wyjaśnienie różnic w sposobie korzystania z tych

pojazdów.

3. Zapraszamy kolegę lub koleżankę do domu (np. na urodziny) – jakie informacje

muszą znaleźć się w zaproszeniu?

4. Wspólne redagowanie treści zaproszenia z indywidualnym uzupełnianiem detali

(data, godzina, adres).

5. Zapisywanie adresu zamieszkania – adresowanie koperty do kolegi (np. z

zaproszeniem), również z podaniem swojego adresu jako nadawcy (nauczyciel

wcześniej przygotowuje czyste koperty).

6. Opowiadanie o domu, rodzinie, domownikach, zwyczajach domowych,

sąsiadach.

7. Samodzielne redagowanie krótkiej wypowiedzi na ten temat i głośne jej

odczytywanie.

8. Samodzielne czytanie fragmentów lektury M. Jaworczakowej Oto jest Kasia.

29


Ogólny temat zajęć: Zwierzęta domowe (i przydomowe)

Temat dla poziomu I: Zwierzęta, które kochamy

Temat dla poziomu II: Jakie zwierzęta towarzyszą człowiekowi?

Temat dla poziomu III: Zwierzęta jako nasi „bracia mniejsi”


I

Temat: Zwierzęta, które kochamy

1. Nauka piosenki Wlazł kotek na płotek.

2. Pogadanka nt. zwierząt domowych oraz hodowanych przez człowieka w

gospodarstwie – kto ma w domu jakieś zwierzątko? Jak ono wygląda? (rasy

psów i kotów). Jakie obowiązki wiążą się z posiadaniem zwierzaka w domu?

3. Zagadki słuchowe – „Jakie to zwierzę i gdzie ono żyje?” (nagrane odgłosy

zwierząt zarówno domowych, hodowanych przez człowieka, jak i żyjących

dziko).

4. Układanie zagadek o własnych zwierzętach – bogacenie słownictwa związanego z

cechami charakterystycznymi danego zwierzęcia (np. futro, wąsy, pazury, ogon,

kły, pióra, dziób, itp.).

5. Ćwiczenia manualne – lepienie z plasteliny zwierzaków lub tworzenie ich np. z

kasztanów (jeśli jest taka możliwość) lub rysowanie kredkami.

6. Przypomnienie piosenki Wlazł kotek na płotek.

7. Jakie zwierzątka mieszkały w domu Pana Kuleczki – przypomnienie bohaterów i

próba ich opisania.

8. Odczytanie przez nauczyciela dalszych fragmentów lektury Pan Kuleczka.

II

Temat: Jakie zwierzęta towarzyszą człowiekowi?

1. Przypomnienie piosenki Wlazł kotek na płotek.

2. Rozmowa nt. roli zwierząt w życiu człowieka – zwierzęta na wsi (także w

gospodarstwie) i w mieście (domowe, rasowe, w zoo) oraz żyjące dziko (gdzie?) –

obowiązki związane z hodowaniem zwierząt, odpowiedzialność właściciela za

zwierzę.

30

3. Jakie znamy koty – domowe (różne rasy, w polskich domach dominuje rasa

europejska) i dzikie (lampart, tygrys, w Polsce – ryś).

4. Wprowadzenie litery k jak kot. Odszukiwanie małej i wielkiej litery w imionach

i innych wyrazach.

5. Nauka pisania litery „k, K” i tworzenie nowych wyrazów z dotychczas poznanych

liter (mak, Kama, tak, kotek, domek, motek, dymek, kamyk, matematyka).

6. Wprowadzenie litery i jak indyk. Odszukiwanie małej i wielkiej litery w imionach

i innych wyrazach.

7. Nauka pisania litery „i, I” i tworzenie nowych wyrazów z dotychczas poznanych

liter (kotki, domki, maki, Kamil).

8. Układanie podpisów do obrazków i przepisywanie ich według wzoru, np.: „To

koty, a to kotki (na ilustracji dzikie koty i koty domowe). To kotek mamy, a to

kotek Kamila. Kotek Kamila to Milek. Kitka to kotka mamy.”

9. Odczytanie przez nauczyciela ciekawostek (np. z książki specjalistycznej, albumu

o kotach) nt. kotów.

III

Temat: Zwierzęta jako nasi „bracia mniejsi”

1. Wyjaśnienie zwrotu „bracia mniejsi” dla nazwania zwierząt (skąd pochodzi

nazwa?). Jaką odpowiedzialność ponosi człowiek za zwierzęta, które oswoił?

2. Skąd wzięły się zwierzęta w życiu człowieka – dyskusja na podstawie

zgromadzonych wcześniej materiałów (literatura fachowa, internet).

3. Zwierzęta w gospodarstwie hodowlanym – jakie gatunki, w jakich warunkach, po

co człowiek hoduje zwierzęta?

4. Zwierzęta pod ochroną – jakie gatunki w Polsce są pod ochroną? – praca z

encyklopedią, internetem, fachową literaturą.

5. Gromadzenie słownictwa opisującego najpopularniejsze zwierzęta domowe

(przymiotniki potrzebne do opisu, np. zwinny, szybki, łagodny, groźny, rasowy).

6. Samodzielne redagowanie pisemnej wypowiedzi nt. „Mój przyjaciel – kot (pies,

chomik, itp.) lub „Jaką rolę pełnią zwierzęta w moim życiu?”

7. Głośne odczytanie opracowanych wypowiedzi pisemnych.

8. Głośne czytanie przez nauczyciela fragmentów lektury Puc, Bursztyn i goście.

31


Ogólny temat zajęć: Domowe obowiązki i rozrywki, zabawy i zabawki

Temat dla poziomu I: W jaki sposób można się bawić na podwórku i placu zabaw?

Temat dla poziomu II: Zabawki w życiu dziecka

Temat dla poziomu III: Domowe obowiązki i przyjemności


I

Temat: W jaki sposób można się bawić na podwórku i placu zabaw?

1. Pogadanka na temat zasad bezpieczeństwa w trakcie zabaw ruchowych –

ustalenie „żelaznych” zasad.

2. Czas na zabawy ruchowe: w podrzucanie kamyków, w chowanego, w pokoje do

wynajęcia, w berka, w ciuciubabkę (do wyboru, w miarę możliwości

organizacyjnych – jeśli pogoda pozwoli można tę część zajęć przeprowadzić na

świeżym powietrzu) – uczymy się przestrzegać reguł i zasad każdej zabawy.

3. Słuchanie wiersza W. Chotomskiej Berek odczytanego przez nauczyciela.

4. Rozmowa nt. bohaterów wiersza (w jaką zabawę bawiły się zwierzaki? Czy znamy

taką zabawę? A gdzie się bawiły? Kto brał udział w zabawie? Czy dzieci mogłyby

bawić się tam bezpiecznie? Do czego autorka porównuje wiewiórki? Do czego

autorka porównuje futerko zajączka?

5. Wykonywanie ilustracji do wiersza – rysujemy bohaterów (wiewiórki i zajączka) –

można to ćwiczenie zrobić w grupach: I grupa rysuje wiewiórki, II grupa rysuje

zajączka w „sweterku”.

6. Miasteczko Zabawek – określanie stosunków przestrzennych na podstawie

planszy przedstawiającej kącik zabawek (typowy w przedszkolu); kto może

„zamieszkać” w takim miasteczku?

7. Wypowiedzi dzieci nt. ich ulubionych zabawek, które „mieszkają” w ich pokojach

– w jaki sposób dbamy o nasze zabawki?

II

Temat: Zabawki w życiu dziecka

1. Przypomnienie (ustalenie) zasad bezpieczeństwa wymaganych na placu zabaw.

2. Gry i zabawy ruchowe z wykorzystaniem piłek i skakanek (w miarę możliwości

32

organizacyjnych – najlepiej na świeżym powietrzu).

3. Wysłuchanie wierszy (odczytanych przez nauczyciela lub nagranie CD):

J. Tuwima Skakanka oraz W. Fabera Niebezpieczny mecz.

4. Dyskusja – co wspólnego mają zabawy opisane w wierszach z zabawami dzieci na

podwórku? Jakie wnioski?

5. Rozmowa na temat innych rodzajów zabawy ( w domu ) i ulubionych zabawek,

autek, maskotek, lalek – zabawy lalkami (nadawanie imion, uczenie lalek,

nazywanie ich części ciała) i/lub autkami (garaże, wyścigi, segregowanie aut wg

ich przeznaczenia).

6. Wprowadzenie litery l jak lala oraz „e” jak „lale”. Odszukiwanie małej i wielkiej

litery w imionach i innych wyrazach.

7. Nauka pisania litery „l, L” oraz litery „e, E”

8. Tworzenie nowych wyrazów (lala, lalka, lale, lalki, mleko, lody, dla, model).

9. Nadawanie imion lalkom i podpisywanie obrazków: „To lala Ola, a to lala Ala. To

lala Lila, a to lala Kamila”.

10. Przepisywanie (lub pisanie po śladzie) prostych zdań, np.: „ Te lale to lale Eli. Ela

ma 4 lale. A to domek dla lal. Tam Adam klei model, a tam lata motyl.”

11. O czym mogą rozmawiać lale Eli? – improwizowanie krótkich dialogów.

12. Projektowanie sukienki dla lal lub modelu samochodu/ domku – ćwiczenia

manualne.

13. Wysłuchanie fragmentów lektury Karolcia odczytanej przez nauczyciela (Karolcia

w domu towarowym na stoisku z zabawkami).

III

Temat: Domowe obowiązki i przyjemności

1. Rozmowa na temat przestrzegania zasad bezpieczeństwa w trakcie zabaw

ruchowych – posługiwanie się zdaniem rozkazującym, wykrzyknik na końcu

zdania.

2. Zabawa ruchowa Ojciec Wirgiliusz – naśladowanie ruchów opartych

o ćwiczenia kinezjologiczne.

3. Słuchanie opowiadania nauczyciela nt. dawnych zabaw i sposobów spędzania

wolnego czasu przez dzieci i dorosłych (np. na podstawie piosenki

(U prząśniczki).

33

4. Jak i czym bawili się nasi rodzice i dziadkowie – oglądanie dawnych zabawek na

fotografiach, ilustracjach lub na podstawie przyniesionych eksponatów

(koniki bujane, drewniane zabawki, lalki z gałganka).

5. „Co interesuje dzieci w XXI w. i jak spędzają swój wolny czas?”– dyskusja nt.

ulubionych zabaw, zajęć w wolnym czasie – zainteresowania, hobby,

predyspozycje, zdolności, umiejętności sportowe, talenty; spędzanie czasu przy

komputerze – czy komputer może być niebezpieczny?

6. Wspólne ustalanie planu dnia, z uwzględnieniem codziennych czynności

higienicznych, podstawowych obowiązków, zajęć oraz czasu przeznaczonego na

zabawę (dni tygodnia, pory dnia i godziny) – zapisanie na tablicy i/lub w

zeszytach (posługiwanie się czasownikiem w czasie teraźniejszym).

7. Uzupełnienie planu dnia o nazwy urządzeń, które usprawniają prace domowe

(zmywarka, pralka, mikser, odkurzacz, kosiarka itp.) i wypełniają czas wolny

(telewizor, komputer, odtwarzacz CD itp.).

8. Samodzielne redagowanie kilkuzdaniowej wypowiedzi nt. „Jakie mam obowiązki

w domu?” lub „ Jak spędzam mój czas wolny?” (temat do wyboru lub na zadanie

domowe).

9. Głośne czytanie fragmentów lektury Karolcia.

34

PAŹDZIERNIK /LISTOPAD

NAZWA BLOKU PROBLEMOWEGO: Polska jesień


Życie codzienne

– kalendarz (miesiące, dni tygodnia, pory dnia

– żywienie (artykuły spożywcze, posiłki i potrawy)

– ubranie (części garderoby)

– usługi (krawiec, szewc)

Zdrowie i sport

– samopoczucie

– czystość i schludność


– pogoda, pory roku

– rośliny i zwierzęta

Język nauki

– wiedza o języku

– wiedza o literaturze

HISTORIA, GEOGRAFIA, PRZYRODA:

Uczeń opisuje polski pejzaż z uwzględnieniem pór roku (jesień) oraz obyczaje związane z tymi

porami.

LITERATURA. TEKSTY KULTURY: Julian Tuwim Wiersze dla dzieci (Warzywa)

Jan Brzechwa Wiersze dla dzieci (Na straganie)

L. Staffa Jesienne liście

E. Szelburg-Zarembina Szara godzina, Królestwo baśni.

Dodatkowo:

Maria Lorek Przygody dębowego liścia, Pani Jesień, Jak smakuje jesień?

Pstrokata sałatka

TEMATY ZAJĘĆ (Zaplanowane na 3 spotkania po 2,5–3 godziny )

1. Jesienne zbiory – w sadzie i ogrodzie, lesie i parku.

2. Jesienna pogoda – adekwatny ubiór.

3. Jesienny jadłospis – zdrowe odżywianie, zdrowy tryb życia.

NOWE LITERY: u, ó, b, j

35


Słuchanie:

Poziom A:

1. Słucha wypowiedzi innych oraz tekstów literackich dotyczących poruszanej

problematyki, w dużej mierze wspieranej także ilustracjami.


Poziom B:

1. Słucha wierszy i opowiadań z dobieraniem do nich ilustracji.


Poziom C:



Mówienie:

Poziom A:

1. Ćwiczy poprawną artykulację.


3. Tworzy z pomocą nauczyciela krótką wypowiedź składającą się z prostych zdań.

Poziom B:

1. Opowiada o własnych doświadczeniach.

2. Opisuje miejsca (krajobraz). Recytuje krótkie proste wiersze.

3. Wzbogaca słownictwo w zakresie omawianej tematyki.

Poziom C:


2. Wypowiada się płynnie na podany temat (zmiany w przyrodzie jesienią).

3. Opisuje krajobraz.

4. Recytuje wiersze, stosując pauzę i intonację.

5. Prowadzi rozmowę w formie wywiadu.

Czytanie:

Poziom A:

1. Czyta globalnie wyrazy (np. nazwy pór roku, owoców, warzyw).

36

Poziom B:

1. Zna poznane dotychczas litery i odpowiadające im głoski.

2. Dzieli wyrazy na sylaby. Korzystając z obrazków odczytuje proste wyrazy i zdania

utworzone z poznanych liter (do wyboru):

Temat: Jesienne zbiory w sadzie, ogrodzie, lesie i parku: tu, mam, kilo, miód, lód, ule, Ula,

Ulka, Józek.

Temat: Jesienna pogoda, adekwatny ubiór: buty, lato, bób, buda, buk, butelka, kubek, obiad,

lubi, albo, lub, Beata, Bolek i Lolek, Kuba.

Temat: Jesienny jadłospis – zdrowe odżywianie, zdrowy tryb życia: lekka, dieta, je, obiad,

kleik, omlet, olej, lejek, je, jemy, jest, maluje, moja, mój, dalej, jutro, tutaj, Jola, Jolka, Julia,

Kajtek, Majka.

Poziom C:

1. Czyta wiersze oraz teksty wierszowane.

2. Rozumie podstawowe oraz przenośne znaczenia wyrazów w odczytywanym


3. Odczytuje na głos w sposób poprawny i wyrazisty krótkich prostych tekstów.

4. Czyta instrukcje – przepisy kulinarne i teksty na etykietach produktów spożywczych.

Pisanie:

Poziom A:

1. Kreśli wzory literopodobne.

Poziom B:

1. Pisze litery u, U; ó, Ó; b, B; j, J oraz przepisuje wyrazy z nich utworzone; dba o

poprawność graficzną w pisaniu liter i ich łączeniu w sylabach i wyrazach.

Poziom C:

1. Zapisuje z pamięci pojedyncze zdania.

2. Stosuje zasady ortografii („ó” i „rz” wymienne i niewymienne) i interpunkcji.

3. Ćwiczy kolejność alfabetyczną.

4. Tworzy słowniczki tematyczne – rzeczowniki, przymiotniki.

37

KARTA PROGRAMU nr 7 (Beata Pietrzyk)

Ogólny temat zajęć: Jesienne zbiory – w sadzie, ogrodzie, lesie i parku

Temat dla poziomu I: Dary jesieni

Temat dla poziomu II: Na tropach jesieni

Temat dla poziomu III: Jesień różne dary niesie

I Temat: Dary jesieni

1. Oglądanie ilustracji przedstawiających pory roku. Podzielenie ilustracji ze

względu na przedstawioną porę roku. Zwrócenie uwagi na kolorystykę ilustracji

przedstawiających poszczególne pory roku. Wyróżnianie i nazywanie kolorów.

2. Czytanie globalne podpisów pod ilustracjami – nazwy pór roku.

3. Złota polska jesień – wymienienie kolorów charakterystycznych dla jesieni –

ćwiczenie poprawnej wymowy (artykulacja).

4. Z jakich drzew pochodzą te liście? – rozróżnianie i nazywanie drzew, z których

pochodzą pokazywane przez nauczyciela na ilustracji lub wycięte z kartonu liście.

5. Odczytanie tekstu M. Lorek Przygody dębowego liścia.

6. Stemplowanie liści kasztanowca, dębu, klonu i innych – praca plastyczna –

wykonanie bukietu w kolorach jesieni. Mieszanie kolorów. Barwy pochodne.

7. Zabawa Wirujące liście (dzieci poruszają się w rytm muzyki naśladując wirujące

na wietrze liście).

8. Jesień w sadzie i ogrodzie – zbieramy owoce i warzywa. Rysowanie w koszyczku

owoców i warzyw jako darów Pani Jesieni.

9. Globalne odczytywanie podpisów pod ilustracjami warzyw i owoców (dobieranie

podpisów do właściwej ilustracji).

II Temat: Na tropach jesieni

1. Skąd wiemy, że już przyszła jesień? – wypowiedzi uczniów na temat oznak jesieni

w sadzie, ogrodzie, parku, lesie i na polu.

2. Jak ludzie i zwierzęta przygotowują się do zimy? Zimowe zapasy – wypowiedzi

uczniów w oparciu o ilustracje oraz własne obserwacje przyrody.

3. Analiza i synteza wyrazów „ul” i „miód”. Zbudowanie wyrazu z kolorowych

cegiełek. Zaznaczenie liter „u” i „ó”.

4. Pokaz litery „u” i „ó” drukowanej i pisanej; kreślenie kształtu litery pisanej w

38

powietrzu, na ławce itp.; wyszukiwanie małej i wielkiej, pisanej i drukowanej

litery „u” i „ó” wśród innych liter alfabetu ruchomego.

5. Pisanie małej i wielkiej litery „u” i „ó” w liniaturze.

6. Wyszukiwanie „u, ó” w imionach i innych wyrazach (np. Józek, Ula),

przepisywanie tych wyrazów.

7. Ćwiczenia artykulacyjne z poznanymi samogłoskami.

8. Odczytanie przez nauczyciela przysłów związanych z jesienią, wyjaśnianie

przysłowia „Pracowity jak pszczoła”.

9. Gromadzimy w spiżarni zimowe zapasy – rysowanie lub naklejanie obrazków.

10. Przygotowanie inscenizacji wiersza J. Brzechwy Na straganie.

III Temat: Jesień różne dary niesie

1. Samodzielne, ciche czytanie wiersza M. Lorek Pani Jesień.

2. Jesień różne dary niesie – wypowiedzi uczniów na temat darów jesieni w oparciu

o przeczytany wiersz (lub inne teksty) oraz własne obserwacje przyrody.

3. O co chciałbym zapytać Panią Jesień? – układanie i zapisywanie pytań do

wywiadu z Panią Jesienią (zdanie pytające).

4. Wywiad z Panią Jesienią – zabawa „Konferencja prasowa z Panią Jesienią”.

5. Układanie i zapisywanie zdań o jesieni w oparciu o wywiad (np. w formie notatki

prasowej).

6. Układanie w kolejności alfabetycznej nazw owoców i warzyw – darów Pani

Jesieni; zwrócenie uwagi na wyrazy z „ó” i „u” (np. gruszka, pietruszka,

truskawka, miód) .

7. Tworzenie słowniczka tematycznego pt. „Dary Jesieni” – utrwalanie

rzeczowników i przymiotników.

8. Sukienka Pani Jesieni – naklejanie, rysowanie lub zapisywanie nazw darów

Jesieni – praca w grupach: 1. grupa – jesień w sadzie i ogrodzie, 2. grupa – jesień

w lesie i parku, 3. grupa – jesień na polu.

39


Ogólny temat zajęć: Jesienna pogoda – adekwatny ubiór

Temat dla poziomu I: Ubranie na jesienne chłody

Temat dla poziomu II: Buty dla Pani Jesieni

Temat dla poziomu III: Jesienna pogoda w poezji dziecięcej

I Temat: Ubranie na jesienne chłody 1. Złota polska jesień lub jesienna szaruga – co to oznacza? Cechy charakterystyczne

jesiennej pogody.

2. Ubranie na jesienne chłody, szarugę – nazwy poszczególnych elementów odzieży –

czytanie globalne (np. buty, beret).

3. Robimy porządki w szafie – nazwy poszczególnych elementów odzieży na różne

pory roku – naklejanie obrazków z ubraniami na odpowiedniej półce

(z nazwą pory roku) – dostosowanie ubioru do poszczególnych pór roku.

Kolorowanie obrazków.

4. Zgadnij, co to za ubranie i na jaką porę roku? Samodzielne układanie

i rozwiązywanie zagadek opisujących ubrania znajdujące się na odpowiedniej półce

w szafie.

5. Zabawa w parach – kupujemy ubranie na jesienną szarugę lub zamawiamy u

krawca (np. płaszcz, palto). Wybieranie i nazywanie ubrań – stosowanie zwrotów

grzecznościowych (poproszę, proszę, dziękuję).

6. Praca plastyczna „Jestem projektantem mody – oto strój dla Pani Jesieni”

(uczniowie naklejają na szablon postaci poszczególne elementy odzieży

i ozdabiają je rysując np. warzywa, owoce, kolorowe liście, grzyby, deszcz, itp.).

7. Wystawa i omówienie prac plastycznych.

8. Odczytanie fragmentów lektury E. Szelburg-Zarembiny Królestwo baśni.

II Temat: Buty dla Pani Jesieni 1. Odczytanie przez nauczyciela tekstu/wiersza (np. z e-podręcznika) nt. jesieni.

2. Czym różni się jesień od innych pór roku? – swobodne wypowiedzi uczniów na

podstawie wysłuchanego tekstu oraz własnych doświadczeń.

3. Wskazanie w kalendarzu miesięcy jesiennych (od kiedy do kiedy trwa tzw..

kalendarzowa jesień).

40

4. Bogacenie słownictwa czynnego uczniów – nazwy poszczególnych elementów

odzieży (ubranie na jesienne chłody, szarugę) oraz nazwy obuwia (na różne pory

roku).

5. Analiza i synteza słów, w których występuje głoska „b”. Układanie wyrazów z

cegiełek. Zaznaczanie kolorami spółgłosek i samogłosek – czym różnią się te głoski?

6. Pokazanie litery „b , B „– drukowanej i pisanej.

7. Zaznaczenie litery „b” w wyrazie „buty”, wyszukiwanie i zaznaczanie litery „b”,” B”

w innych wyrazach (np. z gazet).

8. Nauka pisania litery „b” ,” B” w liniaturze.

9. Tworzenie, czytanie i zapisywanie sylab z nową literą. Zwrócenie uwagi

na łączenie liter.

10. Kupujemy buty dla Pani Jesieni – scenki dramy.

11. A kto robi buty? – wyjaśnienie zawodu szewca, czym zajmuje się szewc.

III Temat: Jesienna pogoda w poezji dziecięcej 1. Jesienna pogoda w wierszach: L. Staffa Jesienne liście i E. Szelburg-Zarembiny Szara

godzina wysłuchanych z płyty CD (lub odczytanych przez nauczyciela) – wiersz jako

forma literacka.

2. Wypowiedzi uczniów na temat nastroju jesiennej pogody w oparciu o wysłuchane

wiersze.

3. Stopniowanie przymiotników, np. smutny, bardziej smutny, najbardziej smutny lub

najsmutniejszy.

4. Wyszukiwanie w wierszach słownictwa opisującego jesienną pogodę.

5. Gromadzenie słownictwa związanego z jesienią – tworzenie słownika

tematycznego z podziałem na grupy tematyczne (owoce, warzywa, pogoda,

ubranie, kolory i inne). Wypisywanie nazw, zwrócenie uwagi na ich poprawną

pisownię (np. warzywa, jarzębina, jarzyny, śliwka, czereśnia, mżawka, szaruga,

mgła).

6. Indywidualne układanie i zapisywanie zdań (także w formie poetyckiej) z wyrazami

z poszczególnych grup tematycznych.

7. Głośne czytanie zapisanych zdań.

8. Uzupełnienie ilustracji przedstawiającej jesień (naklejenie elementów stroju, np.

parasol – elementy pogody, kapelusz – kolorowe liście) i ich podpisywanie.

41


Temat zajęć: Jesienny jadłospis – zdrowe odżywianie, zdrowy tryb życia

Temat dla poziomu I: Tajemnice zdrowego odżywiania

Temat dla poziomu II: Co to są witaminy i gdzie ich szukać?

Temat dla poziomu III: W mojej spiżarni – zasady zdrowego żywienia

I Temat: Tajemnice zdrowego odżywiania 1. Co jem na śniadanie, obiad i kolację? Swobodne wypowiedzi uczniów

w oparciu o własne doświadczenia.

2. Rozmowa na temat zdrowego odżywiania – co należy jeść jesienią? Zdrowe

posiłki i potrawy.

3. Wysłuchanie wiersza J. Tuwima Warzywa – odczytanego przez nauczyciela lub

odtworzonego z płyty z CD.

4. Co położyła kucharka na stole? – wymieniamy nazwy warzyw występujących

w wierszu.

5. Odrysowanie z szablonów warzyw i kolorowanie ich – ćwiczenia

grafomotoryczne.

6. Globalne czytanie podpisów pod warzywami. Wyklaskiwanie sylab.

7. Zabawa tematyczna „W sklepie” (lub na targu) – kupujemy owoce i warzywa w

celu sporządzenia sałatki owocowej lub warzywnej. Liczebniki + zwroty

grzecznościowe.

8. Poznanie i stosowanie zasad higieny w przygotowywaniu i spożywaniu potraw –

wspólne przygotowanie sałatki owocowej lub warzywnej (nazywanie czynności:

mycie, krojenie, tarcie warzyw i owoców). Zachowanie bezpieczeństwa w czasie

przygotowywania potraw.

II Temat: Co to są witaminy i gdzie ich szukać? 1. Jak odżywiać się jesienią? co to są witaminy i gdzie ich szukać? – swobodne

wypowiedzi uczniów na temat zdrowego odżywiania.

2. Wyszukiwanie na ilustracjach produktów zawierających najwięcej witamin.

3. Utworzenie słownika tematycznego – zdrowa żywność – poprzez naklejenie na

dużym kartonie produktów zawierających najwięcej wartości odżywczych.

4. Analiza i synteza nazw wybranych produktów. Układanie wyrazów z cegiełek.

42

Zaznaczanie w ułożonych wyrazach dotychczas poznanych liter.

5. Analiza i synteza wyrazu podstawowego „jajko”. Ułożenie wyrazu z cegiełek.

Zaznaczenie spółgłosek i samogłosek.

6. Demonstracja małej i wielkiej, pisanej i drukowanej litery „J, j”.

7. Nauka pisania litery „j, J” w liniaturze.

8. Zegar sylabowy – tworzenie i zapisywanie sylab z literą „j”. Tworzenie wyrazów

przez dodanie do sylab odpowiednich sylab.

9. Przygotowanie „kolorowej kanapki”, sałatki lub surówki z wykorzystaniem

warzyw i owoców – darów jesieni. Przyrządzanie ozdób i smakołyków z jajek –

nazywanie czynności (myję, kroję, smaruję, dekoruję, posypuję, układam, podaję,

jem).

10. Wspólne ucztowanie – estetyczne podawanie potraw i kulturalne zachowanie się

w trakcie spożywania posiłku.

11. Wysłuchanie tekstu M. Lorek Jak smakuje jesień? odczytanego przez nauczyciela.

III Temat: W mojej spiżarni – zasady zdrowego żywienia

1. Wspólne, głośne odczytanie tekstu J. Papuzińskiej Pstrokata sałatka.

2. Swobodne wypowiedzi uczniów na temat ulubionych potraw – jakie produkty

wchodzą w ich skład?

3. Nazywanie i podział artykułów spożywczych (owoce i warzywa; nabiał: mleko,

sery; jaja; mięso i wędliny; ryby; tłuszcze: smalec, olej, masło, margaryna;

przetwory zbożowe: mąka, kasze, ryż; słodycze) – uczniowie tworzą plansze

z odpowiednimi kategoriami artykułów (piramida żywieniowa).

4. Co trzeba jeść, aby być zdrowym i uniknąć przeziębień? Uczniowie wymyślają

hasła reklamowe, zachęcające do spożywania produktów z najbardziej zdrowych

grup żywności – zastosowanie zdań oznajmujących, pytających, rozkazujących.

5. Stopniowanie przymiotników; zdrowy, zdrowszy, najzdrowszy.

6. Odczytywanie informacji zawartych na produktach żywnościowych: data

produkcji, termin przydatności do spożycia, skład, sposób przechowywania.

7. Sporządzenie dziennego lub tygodniowego jadłospisu z uwzględnieniem zasad

zdrowego żywienia – praca indywidualna.

8. Omówienie zasad higieny przyrządzania i spożywania posiłków.

43

LISTOPAD

NAZWA BLOKU PROBLEMOWEGO: Listopadowe opowieści


Ja i moi bliscy


Wiedza o Polsce

– symbole narodowe


– polonica w miejscu zamieszkania

Język nauki

– podstawowe terminy historyczne

– podstawowe terminy z zakresu wiedzy o literaturze (legenda)

– podstawowe terminy z zakresu wiedzy o języku (rymy, wielka litera)


Uczeń:

1) opowiada o tradycjach swojej rodziny, posługuje się terminami opisującymi

pokrewieństwo (w związku z 1 listopada);

2) opowiada o najważniejszych polskich świętach (11 listopada) oraz związanych z nimi

tradycjach, porównuje polskie tradycje świąteczne z tradycjami kraju zamieszkania;

3) opowiada wybrane legendy i podania ilustrujące narodziny państwa polskiego;

4) wymienia symbole narodowe (godło), wyjaśnia ich znaczenie.


Legenda o Lechu, Czechu i Rusie

Legenda o Warsie i Sawie

Legenda o smoku wawelskim

Piosenka Krakowiaczek jeden

Barbara Tylicka Polskie miasta w baśni legendzie. O krakowskich psach i kleparskich kotach

Jan Brzechwa Żaby, ryby, raki

Dodatkowo:

Wybrane fraszki, przekorniki

TEMATY ZAJĘĆ: (Zaplanowane na 3 spotkania po 2,5 – 3 godziny)

44

1. Dawno temu w Polsce – polskie legendy.

2. Listopadowe święta w polskiej kulturze.

3. Jesienne poezjowanie – rymy i rytmy.

NOWE LITERY: s, p, r


Słuchanie:

Poziom A:

1. Słucha tekstów (wierszy, legend, opowiadań) popartych ilustracjami.

2. Układa historyjki obrazkowe na bazie wysłuchanych tekstów.


4. Słucha i rozpoznaje hymn Polski.

Poziom B:

1. Słucha tekstów z dobieraniem do nich ilustracji.


Poziom C:



3. Słucha opowiadań (rodziców, nauczyciela) i legend o polskich tradycjach i zwyczajach

świątecznych.

4. Słucha opowiadań na temat historii Polski.

Mówienie:

Poziom A:


2. Tworzy z pomocą nauczyciela krótką wypowiedź składającą się z prostych zdań.

Poziom B:

1. Opowiada o własnych doświadczeniach, recytuje krótkie proste wiersze.

2. Śpiewa hymn, słownie inscenizuje zdarzenia.

45

Poziom C:

1. Poprawnie wymawia słowa i zwroty. Wypowiada się płynnie na podany temat, opisuje krajobraz.


3. Śpiewa hymn (dwie pierwsze zwrotki).

4. Mówi o najważniejszych polskich świętach i tradycjach.

5. Wyjaśnia znaczenie polskich symboli.

Czytanie:

Poziom A:

1. Czyta globalnie proste, rymujące się wyrazy.

Poziom B:

1. Zna poznane dotychczas litery i odpowiadające im głoski, dzieli wyrazy na sylaby.

2. Odczytuje proste wyrazy i zdania utworzone z poznanych liter (do wyboru):

Temat: Dawno temu w Polsce – polskie legendy: smok, lata, jama, lubi, smak, mlaska,

komiks, maska, maskotka, miasto, miska, most, osa, skok, smak, sobota, sok, sos, sól, sto,

usta, syty, stoi.

Temat: Listopadowe święta w polskiej kulturze: listopad, bukiet, polski, pióro, dyplom, lipa,

lupa, mapa, palto, pas, pasek, pasieka, pastele, pismo, poeta, pokój, pole, potomek, pustka,

sklep, topola, kupi, opada, pada, pali, pyta, spada, spali, pusty, dopóki, pod spodem, potem,

Polska, Polak, Polka.

Temat: Jesienne poezjowanie – rymy i rytmy: koty, psoty, krety, rety, pieski, deski, patyki,

króliki, bratki, klatki, raki, maki, makrela – morska ryba, sum, karp, barka, barometr, berek,

beret, bratek, broda, burak, deser, euro, kalarepa, kara, kareta, karp, karta, kartka, kokarda,

kolor, komputer, koparka, koperek, kora, koral, korale, korek, kram, kreda, kredka, tektura,

kreska, kret, krokus, kropka, kropla, król, królik, kruk, kura, kurtka, lustro, mur, opera,

operetka, papryka, para, park, pirat, por, pora, port, portret, prasa, pstrokaty, porada, radio,

rak, rakieta, rama, ramka, rarytas, rata, rebus, robak, rok, rolki, rosa, rota, rudy, rumak,

rybak, rym, ser, srebro, skarb, start, stokrotka, strumyk, tatarak, teatr, teraz, tor, tort, trud,

tur, turysta, kroi, kropi, stary, Barbara, Barbórka, Bartek, Burek, Darek, Karol, Krak, Marek,

Maria, Odra, Piotrek, Radek, Rus, Rysiek, Tatry, Warta.

46

Poziom C:

1. Czyta wiersze, opowiadania oraz krótkie teksty historyczne.

2. Rozumie podstawowe oraz przenośne znaczenie wyrazów w odczytywanym


3. Czyta cicho wybrane fragmenty lektury.

4. Odczytuje na głos w sposób poprawny i wyrazisty krótkie proste teksty.

Pisanie:

Poziom A:

1. Kreśli wzory literopodobne.

Poziom B:

1. Pisze litery s, S; p, P; r, R oraz przepisuje wyrazy z nich utworzone.

2. Dba o poprawność graficzną w pisaniu liter i ich łączeniu w sylabach i wyrazach.

Poziom C:

1. Zapisuje z pamięci pojedyncze zdania.

2. Samodzielnie tworzy teksty – dziecięce poezjowanie; stosuje zasady ortografii: wielka

litera w nazwach miast, państw, imionach, nazwiskach, tytułach książek.

3. Słownie zapisuje liczby.

47

KARTA PROGRAMU nr 10 (Dorota Koszutska)

Ogólny temat zajęć: Dawno temu w Polsce – polskie legendy Temat dla poziomu I: Jak powstała Warszawa? Temat dla poziomu II: Co się stało ze smokiem wawelskim?

Temat dla poziomu III: Legendy o polskich miastach


I

Temat: Jak powstała Warszawa?

1. Wysłuchanie piosenki o Warszawie (z płyty CD).

2. Pogadanka nt. treści piosenki – o jakim mieście opowiada treść

piosenki? Kto był w tym mieście? – wykorzystanie ilustracji, fotografii

(albumy, pocztówki, zdjęcia).

3. Jak powstała nazwa miasta? Co mówi nt. temat legenda? – opowiadanie

(lub odczytanie) przez nauczyciela legendy Wars i Sawa popartej

ilustracjami (planszami demonstracyjnymi).

4. Wypowiedzi uczniów (ukierunkowane pytaniami nauczyciela) nt.

założenia miasta, wyodrębnienie głównych postaci i wydarzeń w

legendzie.

5. Układanie historyjki obrazkowej według kolorowanie ilustracji.

6. Globalne kolejności zdarzeń w legendzie; czytanie wyrazów „Wars”,

Sawa”, wybrzmiewanie wyrazu „Warszawa” – ćwiczenia artykulacyjne.

7. Warszawa – obecna stolica Polski, odnalezienie Warszawy na mapie Polski.

II

Temat: Co się stało ze smokiem wawelskim?

1. Swobodne wypowiedzi dzieci o Krakowie na podstawie albumów i ilustracji.

2. Przypomnienie legendy o smoku wawelskim – wspólne ustalenie

przebiegu zdarzeń (Gdzie mieszkał smok? Dlaczego zginął smok? Kto

pokonał smoka? Kim był Dratewka? Jak król nagrodził szewczyka?)

48

3. Wprowadzenie litery „s” na podstawie wyrazu podstawowego „smok”;

wyszukiwanie wyrazów z głoską „s” – w nagłosie, wygłosie, śródgłosie.

4. Nauka pisania wielkiej i małej litery „s, S”, ćwiczenia w prawidłowym

łączeniu „s” z samogłoskami.

5. Odczytywanie powstałych sylab (otwartych i zamkniętych).

6. Krakowiaczek jeden – nauka podstawowych kroków i figur krakowiaka.

7. Kraków – dawna stolica Polski. Odszukanie Krakowa na mapie Polski.

Wielka litera w pisowni nazwy miasta.

8. Wykonanie ilustracji do różnych fragmentów legendy. Wystawa prac –

ułożenie ilustracji w kolejności wydarzeń.

9. Inscenizacja lektury O smoku wawelskim. Prezentacja inscenizacji grupie

młodszej.

III Temat: Legendy o polskich miastach

1. Praca w grupach (2-3) – ciche czytanie ze zrozumieniem przez każdą

grupę jednej z wybranych legend z książki B. Tylickiej O krakowskich

psach i kleparskich kotach.

2. Zaprezentowanie przez każdą z grup wybranej legendy, ustalenie

kolejności wydarzeń – użycie czasownika w czasie przeszłym.

3. Redagowanie wielozdaniowych wypowiedzi na temat treści

przeczytanej legendy – cd. pracy w grupie.

4. Odszukanie na mapie Polski miast występujących w legendach –

zapisanie ich nazw na tablicy (wielka litera).

5. Wspólne układanie zdań dotyczących poznanych legend – poprawna

pisownia nazw własnych (tytuły, nazwy miast, imię i nazwisko autora,

imiona bohaterów).

6. Projektowanie okładki i karty tytułowej do książeczki zawierającej

przeczytaną legendę (każdy uczeń projektuje swoją książeczkę).

49


Ogólny temat zajęć: Listopadowe święta

Temat dla poziomu I: O powstaniu państwa polskiego

Temat dla poziomu II: Jak powstało państwo Polskie?

Temat dla poziomu III: Listopadowe święta


I

Temat: O powstaniu państwa polskiego

1. Wprowadzenie w tematykę zajęć – opowiadanie nauczyciela o godle

polskim na podstawie rekwizytu (charakterystyczne elementy i kolory:

biały orzeł, złota korona, czerwone tło – co symbolizują, co znaczą dla

Polaków?).

2. Opowiadanie (lub odczytanie) przez nauczyciela legendy O Lechu,

Czechu i Rusie.

3. Pogadanka sprawdzająca zrozumienie treści legendy: Jak powstała

nazwa miasta Gniezno? Co mówi na ten temat legenda? Wypowiedzi

uczniów ukierunkowane pytaniami nauczyciela nt. założenia miasta,

wyodrębnienie głównych postaci i wydarzeń w legendzie.

4. Układanie historyjki obrazkowej według kolejności wydarzeń w

legendzie.

5. Globalne czytanie wyrazów: Polska, Lech, Czech, Rus, orzeł.

6. Ćwiczenia w pisaniu wzorów literopodobnych – najpierw po śladzie,

potem samodzielnie.

7. Oglądanie albumu i ilustracji o Gnieźnie.

8. Zapoznanie z symbolami narodowymi Polski – prezentacja godła i flagi

narodowej.

50

9. Wysłuchanie hymnu narodowego. Próba wspólnego śpiewania refrenu.

10. Kolorowanie godła Polski.

II

Temat: Jak powstało państwo Polskie?

1. Zaznaczenie w kalendarzu listopadowych świąt: Święto Zmarłych, Dzień

Zaduszny, Święto Niepodległości.

2. Rozmowa na temat obchodzenia tych świąt w kraju zamieszkania

i w kraju pochodzenia – jakie są różnice i podobieństwa. (Czy w kraju,

w którym mieszkacie obchodzi się Święto Zmarłych? Jak Polacy

przygotowują się do Dnia Wszystkich Świętych? Co robią w tym

szczególnym dniu? Czy będziecie uczestniczyć w tym Święcie?

A dlaczego obchodzimy Święto Niepodległości? – kiedy, w jaki sposób?).

3. Przypomnienie legend związanych z początkami państwa polskiego:

O Lechu, Czechu i Rusie oraz O Piaście Kołodzieju.

4. Odczytanie przez Nauczyciela legendy O Lechu, Czechu i Rusie.

5. Przypomnienie kolejności wydarzeń w legendzie.

6. Układanie podpisów pod ilustracjami odnoszącymi się do legendy.

7. Wskazywanie na mapie dawnych stolic polski – Gniezna i Krakowa oraz

obecnej stolicy – Warszawy.

8. Wyodrębnienie wyrazu podstawowego Polska (ptak), analiza słuchowo

dźwiękowa wyrazu – wprowadzenie litery „p”, „P”.

9. Nauka pisania litery „p”, „P”, ćwiczenia w prawidłowym łączeniu liter.

Pisanie w zeszycie wyrazów z literą „p”.

10. Prace plastyczne – wykonanie ilustracji do legendy. Wystawa prac –

odgadywanie do jakich części utworu się odnoszą.

51

III

Temat: Listopadowe święta

1. Wymienianie listopadowych świąt: 1 listopada – Święto Zmarłych,

2 listopada – Zaduszki, 11 listopada – Święto Odzyskania Niepodległości.

2. Swobodne wypowiedzi dotyczące świąt obchodzonych 1 i 2 listopada.

Określanie nastroju tych świąt.

3. Opowiadanie nauczyciela o walkach polskich żołnierzy podczas I i II

wojny światowej na wszystkich frontach. Pokazanie zdjęć pomników

upamiętniających bohaterstwo polskich żołnierzy poległych w walkach.

(Monte Casino, Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie, Cmentarz

Orląt Lwowskich – przypomnienie, czym są tzw. polonica).

4. Praca ze słownikiem – odnalezienie w słowniku wyrazu ojczyzna i

niepodległość - odczytanie haseł.

5. Próba odpowiedzi na pytanie: Czym jest dla Ciebie Ojczyzna?

6. Słuchanie opowiadania czytanego przez nauczyciela o odzyskaniu przez

Polskę niepodległości.

7. Wypowiedzi związane z przeczytanym tekstem – użycie formy czasu

przeszłego i teraźniejszego.

8. Słuchanie wybranych pieśni wojskowych z płyty CD, np.: Wojenko,

wojenko, Przybyli ułani, O mój rozmarynie.

9. Wyszukiwanie w tekście wydarzeń związanych z odzyskaniem

niepodległości i głośne ich odczytanie.

10. Zapisywanie daty odzyskania przez Polskę niepodległości słowami oraz

za pomocą cyfr arabskich – posługiwanie się liczebnikami.

11. Wysłuchanie hymnu państwowego w postawie na baczność.

12. Nauka na pamięć słów Mazurka Dąbrowskiego.

13. Przepisanie do zeszytu tekstu hymnu – I zwrotka i refren.

52

KARTA PROGRAMU nr 12 (Maria Lorek)

Ogólny temat zajęć: Jesienne poezjowanie, rymy i rytmy

Temat dla poziomu I: Zabawa w rymy

Temat dla poziomu II: Słowne igraszki

Temat dla poziomu III: Dziecięce poezjowanie


I

Temat: Zabawa w rymy

1. Wprowadzenie w tematykę: Rozmowa w kręgu: Skąd biorą się wiersze?

Przeglądanie książek z tomikami polskiej poezji dziecięcej.

2. Recytowanie przez dzieci znanych im rymowanek.

3. Słuchanie wierszy czytanych przez nauczyciela z polską poezją dziecięcą.

4. Gry i zabawy ze słowami: Domino obrazkowe. Tworzenie par obrazków

przedstawiających rymujące się nazwy. Słowne tworzenie rymów do

pojedynczych wyrazów: Uzupełnianie wersu słowem, które się rymuje: Jaś

umie rymować, Ptyś umie….. Lata mucha, koło ….. Polskie wyliczanki –

rymowanki, zabawy słowno – muzyczno – ruchowe. Zabawy kinestetyczne na

podstawie rymowanek: Dziecięce masażyki wg prof. Marty Bogdanowicz.

5. Kolorowanie par obrazków.

6. Spacer do parku, lasu. Zwrócenie uwagi na piękno otaczającego świata.

Inspiracje: Co przypominają chmury? O czym opowiada wiatr? Co szepczą

drzewa? Oglądanie fotografii, obrazów przedstawiających polską ”złotą jesień”

(np. S. Wyspiański).

7. Słuchanie wybranych polskich utworów poetyckich na temat jesieni.

8. Tworzenie „obrazkowych” wierszyków. Zebranie ich we wspólnym tomiku

wierszyków napisanych przez dzieci. Ilustrowanie go. Dołączenie do kącika

książek.

II

Temat: Słowne igraszki

1. Wprowadzenie w tematykę: Rozmowa w kręgu: Kim jest poeta? Przeglądanie

książek z tomikami polskiej poezji dziecięcej (głównie z zestawu lektur).

53

Zwrócenie uwagi na ich twórców. Recytowanie przez dzieci znanych im wierszy.

2. Słuchanie nagrań z polską poezją dziecięcą.

3. Wykorzystanie tekstów inspirujących zabawy słowami: „Do komara melodie noc

niesie. Komar nutki notuje w notesie. W tym koncercie wtóruje mu ćma.

Krasnoludek do nutek tekst da.” Wymyśl tekst krasnoludka.

4. Bawimy się w rymy? Tak, to jest to, co lubimy. Jaś lubi, jak mama opowiada

historyjki. Lubi, gdy się rymują. Jaś myśli i mówi: Nietrudna robota dać rym do

kota. Mama dodaje: A ten bury kotek lubi nici motek. Proponujemy konkurs na

rymowanki. To nie jest takie trudne!

5. Wprowadzenie do poznania nowej litery: Słuchanie wiersza J. Brzechwy Żaby,

ryby, raki. Rozmowa na temat wiersza. Teatralna improwizacja wiersza.

6. Nauka pisania litery „r, R” na podstawie wyrazów: ryba, rak, rym.

7. Zapisywanie „słownych igraszek”: koty, psoty, krety, rety, pieski, deski, patyki,

króliki, bratki, klatki, raki, maki, Romek – Tomek.

8. Spacer do parku, lasu. Zwrócenie uwagi na piękno otaczającego świata.

Inspiracje: Co przypominają chmury?

9. Słuchanie wybranych polskich utworów poetyckich na temat jesieni.

10. Wykonywanie ilustracji do wierszy (z ewentualnym podpisem – jeśli umożliwiają

to poznane litery), np. z wykorzystaniem technik Freineta.

III

Temat: Dziecięce poezjowanie

1. Rozmowa o ulubionych wierszach dzieci.

2. Opracowanie klasowej listy bestsellerów dziecięcej poezji. Zwrócenie uwagi na

wielkie litery w imionach i nazwiskach oraz tytułach utworów.

3. Czytanie fraszek (J. Kochanowski), przekorników (T. Fangrat), andronów

(J. Brzechwa).

4. Próby tworzenia własnych. Zapisywanie i ilustrowanie wymyślonych słownych

igraszek.

5. Czytanie wybranych polskich utworów poetyckich na temat jesieni.

6. Dziecięce poezjowanie, wykorzystanie technik Freineta oraz cinquain (opis

metody poniżej) – zabawnej formy poezji (wspólne układanie wierszy przez

starsze dzieci dobrze posługujące się polską mową).

54

Linia 1: Zaczynasz od rzeczy (to słowo nazywa się rzeczownik).

Linia 2: Używasz 2 wyrazów określających (przymiotników).

Linia 3: Używasz 3 słów opisujących akcję (czasowników).

Linia 4: Piszesz zdanie składające się z kilku (4) słów.

Linia 5: Używasz słowa, które ma takie samo znaczenie (lub podobne) jak to

pierwsze.

Na przykład:

Klon/

Rozłożysty, kolorowy/

Rośnie, szumi, szeleści/

Rozmawia z kolorowymi listkami/

Drzewo

7. Tworzenie wspólnego tomiku wierszyków napisanych przez dzieci. Ilustrowanie

go. Dołączenie do kącika książek.

55

GRUDZIEŃ

NAZWA BLOKU PROBLEMOWEGO: Grudniowe świętowanie


Życie codzienne

– kalendarz (miesiące, dni tygodnia, pory

dnia)

– zakupy (kupowanie)

– ubranie (części garderoby)




Wiedza o Polsce


Język nauki

– z zakresu wiedzy o języku

– z zakresu wiedzy o literaturze


Uczeń:


pokrewieństwo (np. przy wigilijnym stole);

2) opowiada o najważniejszych polskich świętach (Boże Narodzenie) oraz związanych z nimi

tradycjach, porównuje polskie tradycje świąteczne z tradycjami kraju zamieszkania;

3) opisuje obyczaje związane z porami roku (zima).


Legenda o Św. Mikołaju

Wybrane kolędy

TEMATY ZAJĘĆ: (Zaplanowane na 3 spotkania po 2,5 – 3 hgodziny)

1. Czas podarunków – Mikołajowe zwyczaje.

2. Kalendarzowa zima.

3. Idą Święta – tradycje bożonarodzeniowe w polskiej kulturze.

NOWE LITERY: w, ę, ą

56


Słuchanie:

Poziom A :

1. Rozróżnia większość głosek istotnych dla języka polskiego, w tym nosowe „ę” i „ą”.

2. Rozumie proste polecenia związane z organizacja dnia codziennego.

3. Rozumie proste teksty wspierane obrazkami, gestami, rekwizytami i inne teksty

kultury, otrzymując dodatkowe wyjaśnienia poparte symbolami – np. symbole

zjawisk atmosferycznych.

Poziom B:

1. Rozróżnia głoski współczesnej polszczyzny z wyjątkiem najtrudniejszych.

2. Rozumie proste polecenia – wykonywanie ozdób świątecznych.

3. Rozumie proste teksty literackie (zwłaszcza pisane współczesną polszczyzną)

wspierane obrazkami, gestami, rekwizytami, słucha kolęd, pastorałek.

Poziom C:

1. Rozróżnia wszystkie głoski współczesnej polszczyzny.

2. Rozumie rozbudowane polecenia, w tym instrukcje.

3. Rozumie złożone wypowiedzi monologowe i dialogowe – jasełka.

4. Rozumie teksty literackie(zwłaszcza pisane współczesną polszczyzną) i inne teksty kultury.

Mówienie:

Poziom A:

1. Zrozumiale składa proste życzenia świąteczne.

2. Porozumiewa się w prostych sytuacjach komunikacyjnych.

3. Stosuje podstawowe formuły grzecznościowe – zwłaszcza w sytuacjach świątecznych.

4. Odtwarza z pamięci krótkie pastorałki i kolędy.

Poziom B:

1. Skutecznie porozumiewa się w codziennych i świątecznych sytuacjach, stosując

właściwe formy komunikowania się.

2. Uczestniczy w rozmowie, wyraża w prosty sposób własne zdanie.

3. Formułuje kilkuzdaniową wypowiedź, opowiada o tradycjach bożonarodzeniowych.

4. Formułuje życzenia świąteczne.

57

5. Stosuje formuły grzecznościowe adekwatne do zaistniałej sytuacji.

6. Recytuje wiersze, śpiewa kolędy.

Poziom C:

1. Poprawnie wymawia słowa i zwroty związane z omawianą tematyką.

2. Wypowiada się płynnie na temat świątecznych zwyczajów.

3. Uczestniczy w rozmowie i prostej dyskusji.

4. Stosuje formuły grzecznościowe – życzenia.

5. Recytuje wiersze, stosując pauzę i intonację. Śpiewa pastorałki i kolędy.

Czytanie:

Poziom A:

1. Zna niektóre litery i odpowiadające im głoski.

2. Dzieli wyraz na sylaby.

3. Czyta globalnie wyrazy związane z poruszaną tematyką.

4. Rozumie proste i krótkie utwory literackie wspierane materiałem ilustracyjnym.

5. Korzysta z obrazkowych słowników i encyklopedii.

Poziom B:

1. Czyta na głos, prawidłowo akcentując wyrazy (do wyboru):

Temat: Czas podarunków – mikołajowe zwyczaje: podarki, kokardki, kredki, maskotki,

lalki, komiksy, krawat, wór, worek, dla mamy, dla taty, opakuj, dajmy, krowa, lew, lodowisko,

lokomotywa, rower, obrus, serwetka, sowa, sprawa, wiatr, widok, wiek, wiwat, woda, wosk,

wróbel, wujek, wybór, wyprawa, wyspa, wiruje, wykleja, wyskakuje, lewy, prawy,

purpurowy, wielki, wiejski, wspólny, swój, twój, wielu, wtedy, wysoko, Ewa, Kraków, Tuwim,

Warta, Wawel, Witek.

Temat: Kalendarzowa zima: opady, biel, ubiór, sporty, wyprawy, park, temperatura, lód.

Temat: Idą Święta – tradycje bożonarodzeniowe w polskiej kulturze: piękna, bombka

bombkę, mak, miód, karp, lampki, królowie, dary, lulaj, kolęda, stroik, dąb, ląd, mąka, pająk,

ręka, trąba, trąbka, wąsy, lubię, idę, mają, robią, święta.

2. Rozumie krótkie teksty użytkowe – przepisy na potrawy wigilijne.

3. Rozpoznaje formy użytkowe, np. życzenia świąteczne, zaproszenie na sylwestra.

4. Rozumie krótkie utwory literackie i inne teksty kultury.

5. Wyszukuje w tekście potrzebne informacje.

58


Poziom C:

1. Czyta na głos, poprawnie i wyraziście krótki i prosty tekst (także nieznany).

2. Rozumie utwory literackie i inne teksty kultury.

3. Rozumie podstawowe oraz przenośne znaczenie wyrazów w tekście.

4. Korzysta ze słowników i encyklopedii.

Pisanie:

Poziom A:

1. Pisze znaki litero podobne i litery swojego imienia, dostrzega różnicę między literą

i głoską

2. Pisze po śladzie proste wyrazy.

3. Tworzy, z pomocą nauczyciela proste życzenia świąteczne.

4. Dba o poprawność graficzną polskich liter.

Poziom B:

1. Przepisuje wspólnie ułożone świąteczne życzenia.

2. Pisze z pamięci (kilka wyrazów) i ze słuchu (proste krótkie teksty) – na bazie znanych

i nowopoznanych liter „w”, „ę”, „ą”.

3. Z pomocą nauczyciela tworzy krótką wypowiedź (życzenia, zaproszenia).

4. Tworzy słowno-obrazkowy słowniczek tematyczny.

5. Stosuje podstawowe formuły grzecznościowe – w sytuacjach codziennych

i świątecznych.

6. W sposób poprawny ortograficznie i interpunkcyjnie zapisuje życzenia świąteczne.

Prawidłowo adresuje kopertę listu.

Poziom C:

1. Tworzy krótką wypowiedź dotyczącą omawianej tematyki.

2. Redaguje list do Świętego Mikołaja.

3. Stosuje podstawowe formuły grzecznościowe w życzeniach świątecznych.

4. Zna i na ogół stosuje zasady ortografii i interpunkcji

59


Ogólny temat zajęć: Czas podarunków: Mikołajki.

Temat dla poziomu I: Spotkanie z Mikołajem

Temat dla poziomu II: Mikołaje są na świecie

Temat dla poziomu III: List do św. Mikołaja


I

Temat: Spotkanie z Mikołajem

1. Opowiadanie (lub odczytanie ) przez nauczyciela legendy o św. Mikołaju.

2. Swobodne wypowiedzi na temat opowiadania.

3. Opisywanie świętego Mikołaja i miejsca jego zamieszkania.

4. Odnalezienie na mapie Laponii. Wyszukiwanie w atlasie zwierząt reniferów.

5. Wymarzone podarunki od Mikołaja – rozmowa z dziećmi nt. prezentów, jakie

chciałyby dostać od Mikołaja.

6. Globalne czytanie wyrazów: Mikołaj, podarunki , zabawki, lalki, maskotki itd.

7. Wyklaskiwanie sylab.

8. Malujemy list do św. Mikołaja – malowanie na kartkach oczekiwanych

prezentów od Mikołaja.

9. Spotkanie mikołajkowe. Obdarowywanie się prezentami.

10. Słuchanie fragmentu książki przyniesionej przez Mikołaja.

II

Temat: Mikołaje są na świecie

1. Zabawa „Worek – niespodzianka“.

2. Rozpoznawanie za pomocą dotyku przedmiotów znajdujących się w worku,

nazywanie i opisywanie jego cech, np. klucz, długopis, kasztan, dowolna figura

3. geometryczna.

4. Słuchanie wiersza o Mikołaju i określanie jego nastroju.

5. Rozmowa dotycząca treści wiersza.

60

6. Głośne indywidualne czytanie wiersza z odpowiednią intonacją.

7. Wprowadzenie spółgłoski w na podstawie wyrazu worek . Odszukiwanie małej i

wielkiej litery w imionach i innych wyrazach.

8. Nauka pisania w, W; tworzenie i przepisywanie wyrazów i zdań.

9. Zegar sylabowy – tworzenie i zapisywanie sylab z literą w. Tworzenie wyrazów

przez dodanie do sylab odpowiednich sylab.

10. Drama: Prezent od świętego Mikołaja. Dzieci prezentują gestami co chciałyby

dostać od Mikołaja. Pozostałe dzieci odgadują.

11. Projektowanie i wykonanie prezentu dla świętego Mikołaja. Ozdabianie np.

szalika wzorami literopodobnymi.

12. Zabawy ruchowe ze śpiewem.

III

Temat: List do świętego Mikołaja

1. Zabawa w skojarzenia. Dzieci siedzą w kręgu, rzucają do siebie piłeczkę i podają

wyrazy, które kojarzą im się z Mikołajem.

2. Przypomnienie legendy o św. Mikołaju (gdzie żył, kim był).

3. Droga listu od nadawcy do adresata (odbiorcy) na podstawie historyjki

obrazkowej.

4. Zapoznanie z prawidłowym adresowaniem kopert:

a. adres odbiorcy listu (korespondencji)

b. imię i nazwisko osoby do, której piszemy

c. nazwa ulicy, numer domu, mieszkania

d. kod miejscowości, miejscowość

e. państwo

5. Wielka litera w nazwiskach i nazwach miejscowości.

6. Samodzielne zapisywanie własnego adresu.

61

7. Adresowanie kopert do Mikołaja pod kierunkiem nauczyciela.

8. Wspólne redagowanie treści listu do św. Mikołaja.

Wielka litera w zwrotach grzecznościowych.

9. Mikołajki w naszej klasie. Rozdanie przygotowanych przez rodziców drobnych

upominków lub paczek ze słodyczami.

62


Ogólny temat zajęć: Kalendarzowa zima

Temat dla poziomu I: Co wiemy o zimie.

Temat dla poziomu II: Czy to już zima?

Temat dla poziomu III: Zimowe wiersze i rymowanki


I Temat: Co wiemy o zimie?

1. Układanie z puzzli obrazków przedstawiających piękno zimowego krajobrazu.

Nazywanie kolorów zimy.

2. Skąd wiemy, że nadchodzi zima? Zmiany w krajobrazie, życiu ludzi, roślin i

zwierząt – wypowiedzi uczniów na podstawie ilustracji i czytanych przez

nauczyciela tekstów.

3. Odczytanie z mapy meteorologicznej pogody w danym dniu (opady,

zachmurzenie, siła wiatru, temperatura).

4. Elementy pogody w poszczególnych porach roku. Sporządzenie mapy

meteorologicznej dla poszczególnych pór roku (opady, temperatura…).

5. Zabawa śnieżkami przy muzyce (rzucanie kulami papieru).

6. Zgadnij jaką jestem porą roku? Układanie zagadek o porach roku

uwzględniających charakterystyczne elementy dla danej pory, np. kolory,

liście, owoce, ubranie, opady, temperatura…

7. Rysowanie drzew w różnych porach roku, np. jabłoni. Drzewa w szacie

wiosennej, letniej, jesiennej i zimowej – zwrócenie uwagi uczniów na

kolorystykę drzew.

II Temat: Czy to już zima?

1. Swobodne wypowiedzi uczniów na temat zmian zachodzących w przyrodzie

(temperatura powierza, długość dnia i nocy, opady, ubranie, zachowanie się

roślin i zwierząt). Zwiastuny zimy.

2. Odczytanie z kalendarza miesięcy zimowych – kiedy się zaczyna, a kiedy

kończy kalendarzowa zima?

3. Piękno zimy – słuchanie poezji i prozy, ukazującej typowe cechy zimy.

63

4. Tworzenie klasowego słowniczka obrazkowego związanego z zimą.

Uzupełniane podpisów pod obrazkami poznanymi literami.

5. Gdzie ukryła się wielka litera? Wyszukiwanie wielkiej litery wśród liter

alfabetu ruchomego. Przyporządkowywanie małym literom wielkich.

6. Tworzenie słownika obrazkowego – uczniowie dorysowują przedmiot,

zwierzę itd. które rozpoczyna się od danej litery (spółgłoski: m, t, d, , l, k, b, s,

p, r, w) – ćwiczenia utrwalające poznane spółgłoski.

7. Tworzenie zbiorów wyrazów z samogłoskami - wyszukiwanie w gazetach i

wycinanie wyrazów z samogłoskami o, a, y, e, i, u, ó – ćwiczenia utrwalające

poznane samogłoski.

8. Układanie zdań lub rymowanek z wybranymi wyrazami.

9. Przepisywanie krótkich tekstów drukowanych – zwrócenie uwagi na

poprawne odtwarzanie kształtu liter i połączeń w wyrazie.

III Temat: Zimowe wiersze i rymowanki

1. Nazwy zimowych miesięcy. Wypowiedzi na temat: skąd wzięły się nazwy

zimowych miesięcy. Przysłowia związane z tymi miesiącami.

2. Zimowe wierszowanie – uczniowie otrzymują teksty wierszy o tematyce

zimoweji uzupełniają brakujące wersy – praca w grupach.

3. „Łańcuszek skojarzeń” – hasło: ZIMA – uczniowie wymieniają kolory,

przedmioty, zabawy, cechy przyrody itp. związane z zimą.

4. W krainie liter – układanie zbiorów spółgłosek, samogłosek, spółgłosek

miękkich, dwuznaków. Przeliczanie zbiorów.

5. Pisownia wyrazów ze spółgłoskami miękkimi. Zwrócenie uwagi na dwie

możliwości zapisu spółgłosek miękkich.

6. Układanie i zapisywanie zdań o zimie.

7. Twórcza ekspresja uczniów – zabawa w słowa – wyszukiwanie rymów do

podanych przez nauczyciela wyrazów lub obrazków.

8. Samodzielne tworzenie krótkiej rymowanki z wykorzystaniem

zgromadzonego słownictwa i rymów. Głośne odczytanie rymowanki.

9. Inscenizowanie wybranych przysłów.

64


Ogólny temat zajęć: Idą Święta – tradycje bożonarodzeniowe w polskiej

kulturze

Temat dla poziomu I: Gdy zaświeci pierwsza gwiazdka…

Temat dla poziomu II: Kiedy przyjdą święta…

Temat dla poziomu III: Święta tuż, tuż…


I Temat: Gdy zaświeci pierwsza gwiazdka…

1. Słuchanie opowiadania nauczyciela na temat zwyczajów związanych ze świętami

Bożego Narodzenia w Polsce.

2. Wypowiedzi uczniów na temat zwyczajów bożonarodzeniowych w ich domach.

3. Klasowe świąteczne drzewko. Ozdabianie drzewka obrazkami ilustrującymi

tradycjei obrzędy bożonarodzeniowe (opłatek, siano, talerz, choinka, kolędy,

gwiazdka, św. Mikołaj, pasterka, prezenty, jasełka, kolędnicy, ozdoby, wigilijna

wieczerza, wigilijne potrawy, jemioła, szopka).

4. Zgadnij, co to za zwyczaj? – odgrywanie scenek dramowych ilustrujących

zwyczaje związane ze świętami Bożego Narodzenia.

5. Ubieramy choinkę – wykonanie bombki, na której dzieci rysują wymarzony

prezent. Słuchanie kolęd.

6. Nauka kolędy Przybieżeli do Betlejem pasterze.

7. Inscenizacja kolędy – zabawa ze śpiewem.

8. Wykonanie świątecznej kartki z rysunkiem zamiast życzeń.

9. Słuchanie wiersza Z. Lorek Wigilia w karmniku.

II Temat: Kiedy przyjdą święta…

1. Piękno zwyczajów świątecznych – swobodne wypowiedzi dziećmi dotyczące

obrzędów i zwyczajów bożonarodzeniowych – przygotowań do świąt w

rodzinnych domach (świąteczne zakupy, prezenty, odświętny strój).

2. jakich zwyczajach mowa? – wypowiedzi uczniów na podstawie wysłuchanego

tekstu/wiersza o tematyce bożonarodzeniowej.

3. Klasowe świąteczne drzewko. Ozdabianie drzewka wykonanymi z papieru

65

dekoracjami: aniołki, gwiazdki, łańcuszki itp.

4. Prezentacja drukowanych i pisanych liter „ę” i „ą” – samogłoski nosowe.

5. Wyszukiwanie liter „ę” i „ą” wśród innych liter alfabetu ruchomego.

6. Pisanie liter „ę” i „ą” w liniaturze, zapisanie wyrazu „kolęda”.

7. Nauka kolędy Dzisiaj w Betlejem.

8. Rozmowa na temat życzeń składanych bliskim i kolegom z okazji świat. Czego

życzymy sobie z okazji świąt? – składanie sobie nawzajem życzeń świątecznych –

scenki dramy.

9. Wykonanie świątecznej kartki z życzeniami – pisanie życzeń po śladzie. Wielka

litera w nazwach świąt.

III Temat: Święta tuż, tuż…

1. Rozmowa z uczniami na temat obrzędów i zwyczajów bożonarodzeniowych na

podstawie wybranej literatury oraz doświadczeń wyniesionych z domu. Zwyczaje

bożonarodzeniowe w kraju zamieszkania.

2. Ciche i głośne czytanie oraz słuchanie tekstów okolicznościowych.

3. Adwentowy kalendarz – wykonanie adwentowego kalendarza – wykorzystanie

pojęć związanych z czasem – tydzień, nazwy dni tygodnia. Utrwalanie

liczebników.

4. Tradycja wigilijnego stołu – ustalanie listy potraw, które zgodnie z polską tradycją

znajdą się na wigilijnym stole. Nazwy potraw wigilijnych – przepisy kulinarne.

5. Wspólne słuchanie i śpiewanie kolęd.

6. Redagowanie i zapisywanie świątecznych życzeń i zaproszeń na spotkanie

wigilijne – ćwiczenia ortograficzne na „ż” niewymienne. Adresowanie kartek.

7. Czytanie z podziałem na role tekstu Jasełka.

8. Przygotowanie jasełek – ćwiczenie umiejętności recytowania, organizowania

przedstawienia, przeżywania treści związanych z Bożym Narodzeniem.

66

STYCZEŃ

NAZWA BLOKU PROBLEMOWEGO: Zegar odmierza czas


Ja i moi bliscy


– emocje, marzenia, świat wyobraźni;




Zdrowie i sport

– umiejętność sportowe;


– ciekawostki turystyczne

Życie codzienne

– gry i zabawy;

– kalendarz (miesiące);

– ubranie, części garderoby (strój karnawałowy);

Wiedza o Polsce

– symbole narodowe (np. Wawel jako

symbol polskości)


Język nauki


Uczeń:


pokrewieństwo (Dzień Babci i Dziadka);

2) wymienia najważniejsze miasta (Kraków) i rzeki (Wisła);

3) opowiada o najważniejszych polskich świętach oraz związanych z nimi tradycjach,

porównuje polskie tradycje świąteczne z tradycjami kraju zamieszkania;

4) opisuje polski pejzaż z uwzględnieniem pór roku (zima) oraz obyczaje związane z tymi

porami.


Legenda o smoku wawelskim, o hejnale mariackim

Piosenki: Stary niedźwiedź mocno śpi

Krakowiaczek jeden

Dodatkowo:

Joanna Kulmowa Zasypianki

Ewa Szelburg-Zarembina Idzie niebo ciemną nocą

67

Wanda Chotomska Herbatka, Kto tam?

TEMATY ZAJĘĆ (Zaplanowane na 5 spotkań po 2,5 – 3 godziny )

1. Witamy Nowy Rok – noworoczne życzenia.

2. Karnawał w starym Krakowie.

3. Pomagamy potrzebującym – nie tylko zimą.

4. W zdrowym ciele zdrowy duch – zimowe zabawy i sporty.

5. Zimowe wieczory – sposoby spędzania czasu wolnego.

NOWE LITERY: ł, c, n


Słuchanie:

Poziom A :

1. Rozróżnia większość głosek istotnych dla języka polskiego.


3. Rozumie proste wypowiedzi monologowe i dialogowe, o ile otrzymuje dodatkowe wyjaśnienia.

4. Rozumie proste teksty literackie wspierane obrazkami, gestami, rekwizytami

i inne teksty kultury, o ile otrzymuje dodatkowe wyjaśnienia.

Poziom B:



3. Rozumie proste wypowiedzi monologowe i dialogowe bez dodatkowych wyjaśnień.

4. Rozumie proste teksty literackie (zwłaszcza pisane współczesną polszczyzną) wspierane obrazkami, gestami, rekwizytami i inne teksty kultury.

Poziom C:


2. Rozumie rozbudowane polecenia.

3. Rozumie złożone wypowiedzi monologowe i dialogowe.

4. Rozumie teksty literackie(zwłaszcza pisane współczesną polszczyzną) i inne teksty kultury.

68

Mówienie:

Poziom A:

1. Prawidłowo wymawia poznane słowa.

2. Tworzy z pomocą nauczyciela, krótką wypowiedź na tematy poruszane w trakcie zajęć.

3. Porozumiewa się w prostych sytuacjach komunikacyjnych – przestrzeganie zasad

bezpieczeństwa w trakcie zimowych zabaw i sportów.

4. Stosuje podstawowe formuły grzecznościowe – życzenia noworoczne, życzenia dla

dziadków.

5. Odtwarza z pamięci rymowanki i inne krótkie, proste teksty

Poziom B:


2. Skutecznie porozumiewa się w codziennych sytuacjach, stosując właściwe formy komunikowania się – szczególnie w kontaktach z dziadkami.


4. Formułuje kilkuzdaniową wypowiedź, opowiada o własnych doświadczeniach, opisuje ludzi, przedmioty, miejsca i sytuacje.

5. Formułuje życzenia i zaproszenie – z okazji Dnia Babci i Dnia Dziadka.

6. Opowiada w prosty sposób akcję utworu oraz opisuje bohaterów i relacje między

nimi, a także świat przedstawiony w omawianych tekstach.

7. Stosuje formuły grzecznościowe.

8. Recytuje wiersze.

Poziom C:

1. Poprawnie wymawia słowa i zwroty dotyczące omawianej tematyki.

2. Opowiada płynnie o wydarzeniach planowanych bądź zrealizowanych.

3. Opisuje, opowiada, charakteryzuje postać literacką.



69

6. Recytuje wiersze, stosując pauzę i intonację, podkreśla ich recytacje

w sposób niewerbalny – laurki, upominki, gesty, mimika.

Czytanie:

Poziom A:



3. Czyta na głos i cicho proste, krótkie teksty związane z omawiana tematyką.

4. Rozumie proste i krótkie teksty użytkowe.

5. Rozumie proste i krótkie utwory literackie wspierane materiałem ilustracyjnym

i inne teksty kultury.


Poziom B:


Temat: Witamy Nowy Rok – noworoczne życzenia: tyka, tik – tak, bije, bim – bom, mija,

wstaje, sypia, odlatują, pora, pory roku, rok.

Temat: Karnawał w starym Krakowie: strój karnawałowy, bałwanek, aniołek, pląs, kółko,

bawią się, podskoki, sala balowa, bal, balują, kostium, kukiełki, ubiory, melodii, wirują,

krakowiak, polonez, polka, słodkie, smakołyki, piłka, włosy, wąsy, jabłka, wełna, wokół,

dookoła, był, była, błyskotki, mały, mała, mało, woła, miły, bibuła, bułka, dołek, dół, jodła,

kawałek, kłódka, koło, kołyska, łapa, łopata, łódka, łuska, masło, młotek, ołówek, pomysł,

płot, połowa, pudełko, skała, słoma, słowo, stół, włosy, był, była, lubił, oddał, rysował,

smakował, spał, spała, biały, łysy, młody, łatwy, pół, Bałtyk, Łokietek, Małopolska, Matejko,

Włodek.

Temat: Pomagamy potrzebującym – nie tylko zimą: babcia, owoce, cytrusy, koc, kocyk,

serce, cebula, pomoc, piec, piecyk, spacer, wspieramy, całkiem sporo, więcej, wypadek,

ratujemy, cel, cenny, praca, baca, cena, centrum, cera, cerata, cukier, cukierek, cyrk,

dobranoc, klocki, kolacja, kopiec, noc, sen, owca, owoce, pajac, stacja, stolica, tablica,

warcaby, scenki teatralne, cały, więc, Cecylia, Jacek, Lucek, Wacek, Wrocław.

70

Temat: W zdrowym ciele zdrowy duch – zimowe zabawy i sporty: sanki, slalom, kijki, narty ,

stok, skok, tor, trasa, lodowisko, taternik, ona, on, trenujemy, mocne, ramiona, kondycja,

rekreacja, rekordy sportowe, sport, strój sportowy, sukces sportowca, start, meta, medal,

noc, sen, witaminy, luty, podskoki, skłony, balon, bałwanek, cena, ekran, karmnik, kołysanka,

koncert, minuta, naród, natura, nauka, neon, nuty, panorama, poranek, rano, sarenka, sarna,

sosna, wanna, nowy, nadal, Wanda.

Temat: Zimowe wieczory – sposoby spędzania czasu wolnego: spacer, lektury, legendy, bajki,

komiksy, biblioteka, dobranocka, telewizor, telewizja, komputer, rozmowa, spotkanie, gry,

zabawy, polska prasa, teatr, koncert, kino, płyty, pomysły, łamigłówki, rebusy, papier, kredki,

klej.

2. Rozumie krótkie teksty dotyczące omawianej tematyki.

3. Rozpoznaje formy użytkowe, np. życzenia, zaproszenie, list.


5. W tekście literackim zaznacza wybrane fragmenty, określa czas i miejsce akcji, wskazuje głównych bohaterów.



Poziom C:



3. Określa podstawowe elementy świata przedstawionego w utworze literackim lub innym tekście kultury.



Pisanie:

Poziom A:

1. Pisze poznane małe i wielkie litery, dostrzega różnicę między literą i głoską.

2. Przepisuje wyrazy i proste zdania – głownie po śladzie.


71

Poziom B:

1. Pisze poprawnie małe i wielkie litery „ł”, „c”, „n”. Przepisuje krótkie teksty z wykorzystaniem poznanych liter.

2. Pisze z pamięci (kilka wyrazów) i ze słuchu (proste krótkie teksty)

3. Z pomocą nauczyciela tworzy krótką wypowiedź (opis, list prywatny, życzenia, zaproszenie

4. Pisze według wzoru proste teksty dotyczące omawianej tematyki.

5. Pisze proste teksty związane z poznanymi utworami literackimi i innymi tekstami kultury

6. Stosuje podstawowe formuły grzecznościowe – życzenia noworoczne.

7. Stara się pisać poprawnie ortograficznie i stosować podstawową interpunkcję.

Poziom C:

1. Pisze z pamięci nazwy miesięcy i pór roku.

2. Tworzy krótką wypowiedź na omawiane tematy.

3. Tworzy wypowiedź związaną z poznanymi utworami literackimi i innymi tekstami kultury.

4. Stosuje podstawowe formuły grzecznościowe – życzenia noworoczne oraz z okazji Dnia Babci i Dnia Dziadka.

5. Zna i na ogół stosuje zasady ortografii („ó” niewymienne) i interpunkcji. Stosuje wielką literę w tytułach książek.

72

KARTA PROGRAMU NR 16 (Dorota Koszutska)

Ogólny temat zajęć: Witamy Nowy Rok

Temat dla poziomu I: Witamy Nowy Rok

Temat dla poziomu II: Spotykamy się w Nowym Roku

Temat dla poziomu III: Inscenizacja baśni O dwunastu braciach


I Temat: Witamy Nowy Rok

1. Zabawa integracyjna Powitalna piosenka.

Wszyscy są, witam was, zaczynamy już czas.

Jestem ja, jesteś ty, raz, dwa, trzy.

2. Pogadanka na temat witania Nowego Roku.

– Jak ludzie witają Nowy Rok?

– Jak witany jest Nowy Rok w kraju zamieszkania, a jak w kraju

pochodzenia?

– Jak zachowują się ludzie w tę noc?

– Jak Wy witaliście Nowy Rok?

3. Wzajemne składanie życzeń noworocznych przy dowolnej muzyce.

4. Wysłuchanie wiersza czytanego przez nauczyciela o prośbach do

Nowego Roku.

5. Wypowiedzi uczniów w związku z treścią wiersza – Jakie macie życzenia i o

co prosicie Nowy Rok?

6. Globalne czytanie nazw pór roku.

7. Zagadki – jaka to pora roku?

8. Odgadywanie nazw pór roku przedstawionych na obrazkach.

9. Jaką porę roku lubisz najbardziej? – Przedstawienie środkami

73

plastycznymi ulubionej pory roku.

10. Nauka piosenki o zimie.

II Temat: Spotykamy się w Nowym Roku

1. Powitanie w Nowym Roku. Składanie życzeń noworocznych przy

dowolnej muzyce.

2. Inscenizacja spotkania Starego Roku z Nowym Rokiem. Opisywanie

Starego i Nowego Roku.

3. Rozmowa na temat : „Jak witamy Nowy Rok w kraju zamieszkania, a jak

w kraju pochodzenia”– jakie są różnice i podobieństwa.

4. Czytanie tekstu lub wiersza o Nowym Roku.

5. Wypowiedzi na temat treści opowiadania lub wiersza.

6. Oglądanie kalendarzy przyniesionych przez dzieci. Różne rodzaje

kalendarzy, np.: ścienne, kieszonkowe.

7. Kalendarz – podział roku na dni, tygodnie, miesiące, kwartały.

8. Wyszukanie w kalendarzu najkrótszego miesiąca w roku oraz miesięcy

mających 30 i 31 dni.

9. Odczytanie informacji zapisanych w kalendarzach: nazwy dni, długość

dnia, imiona, liczbę dni do końca roku.

10. Śpiewanie piosenek o zimie poznanych w poprzedniej klasie.

11. Wykonanie klasowego kalendarza – praca w grupach, każda grupa

projektuje i wykonuje kartkę z kalendarza na określony miesiąc.

12. Pogrupowanie kartek z kalendarza zgodnie z porami roku.

13. Naniesienie na klasowy kalendarz ważnych dat, w tym z historii Polski.

III Temat: Inscenizacja baśni O dwunastu braciach

1. Składanie życzeń noworocznych. Swobodne wypowiedzi dzieci na temat

tradycji witania Nowego Roku.

74

2. Słuchanie ( lub samodzielne czytanie) baśni pt. O dwunastu Miesiącach.

3. Postacie realistyczne i fantastyczne występujące w baśni.

4. Ustalenie kolejności wydarzeń i próba oceny postępowania bohaterów.

5. Redagowanie wielozdaniowych wypowiedzi nt. przeczytanej baśni.

6. Ilustrowanie wybranego fragmentu baśni środkami plastycznymi.

7. Układanie zilustrowanych wydarzeń w porządku chronologicznym.

8. Wyraziste czytanie przez uczniów fragmentów baśni odnoszących się do

poszczególnych ilustracji.

9. Inscenizacja improwizowana na podstawie tekstu baśni pt. O dwunastu

braciach. Uczniowie odgrywają role bohaterów baśni.

10. Układanie kart z nazwami miesięcy. Gry i zabawy utrwalające nazwy

miesięcy.

11. Pogrupowanie kart z nazwami miesięcy zgodnie z porami roku.

12. Wyjaśnianie pochodzenia nazw miesięcy.

75


Ogólny temat zajęć: Karnawał w starym Krakowie

Temat dla poziomu I: Wybieramy się na szkolny bal karnawałowy

Temat dla poziomu II: Kraków i karnawał

Temat dla poziomu III: Królewski Kraków dawniej i dziś


I

Temat: Wybieramy się na szkolny bal karnawałowy

1. Pogadanka nt. karnawału: czym jest karnawał? Po czym poznajemy, że jest

karnawał? Czym charakteryzuje się zabawa karnawałowa? Za kogo chciałbyś się

przebrać idąc na bal karnawałowy? – świat wyobraźni, emocje towarzyszące

zabawie.

2. Wysłuchanie legendy O smoku wawelskim opowiedzianej (lub odczytanej)

przez nauczyciela.

3. Rozmowa na podstawie wysłuchanej legendy z wykorzystaniem plansz i

ilustracji (jakie postaci występują w legendzie? jak wyglądał smok? Kto pokonał

smoka? W jaki sposób smok zginął? Dlaczego smok był niebezpieczny?)

4. Wykonywanie rekwizytów (lub masek karnawałowych) – według szablonu –

związanych z bohaterami legendy.

5. Nauka na pamięć fragmentów legendy – wypowiedzi poszczególnych

bohaterów legendy.

6. Przygotowanie krótkiej inscenizacji – recytacja fragmentów + improwizacja

dzieci.

7. Inscenizacja z wykorzystaniem rekwizytów (np. maska smoka, czapka

Szewczyka, korona i berło króla, korona królewny) – nauczyciel w roli narratora

(można zaprosić rodziców).

II Temat: Kraków i karnawał

1. Uczniowie opowiadają o polskich tradycjach karnawałowych na podstawie

76

wcześniej przeprowadzonej rozmowy z rodzicami (zadanie domowe) – bale

karnawałowe, bale przebierańców, fajerwerki, chodzenie z turoniem (na wsi).

2. Wyjaśnienie słowa „karnawał” – zwrócenie uwagi na głoskę, jaką słyszymy na

końcu tego wyrazu (bez zapisywania).

3. Nawiązanie do wyrazu „hejnał”, gdzie również słychać głoskę „ł” na końcu –

wyjaśnienie, co oznacza to słowo (bez zapisywania).

4. Opowiadanie (lub głośne przeczytanie) przez nauczyciela legendy

O krakowskim hejnale z Wieży Mariackiej – kilkakrotne użycie słowa „łuk”

(tatarski).

5. Wprowadzenie spółgłoski ł na podstawie wyrazu „łuk” . Odszukiwanie małej i

wielkiej litery w imionach i innych wyrazach;

6. Nauka pisania „ł, Ł”; tworzenie i przepisywanie wyrazów: „ ławka, Wisła, łódka,

głowa”.

7. Oglądanie fotografii związanych z Krakowem i wyszukiwanie(wysłuchiwanie)

wśród nazw własnych tych, które zawierają głoskę „ł”: Kościół Mariacki, Rynek

Główny, Wisła, Małopolska, Kardynał Karol Wojtyła, Pomnik Jagiełły, Pałac

Biskupów, Teatr Słowackiego, hejnał mariacki, ławki na Plantach.

8. Nauka piosenki Krakowiaczek jeden.

III

Temat: Królewski Kraków dawniej i dziś

1. Praca w grupach – gromadzenie informacji nt. dawnego i dzisiejszego Krakowa:

Kraków – królewskie miasto nad Wisłą; była stolica Polski; Wawel – siedziba

królów polskich najważniejsze zabytki Krakowa: Zamek Królewski na Wawelu,

Katedra Wawelska, Brama Floriańska i ulica Floriańska, Kościół Mariacki,

Barbakan, Rynek Główny, Sukiennice, Kopiec Kościuszki, Wieża Ratuszowa

(przeglądanie albumów, zdjęć z zabytkami Krakowa, wykorzystanie Internetu).

2. Tworzenie rodziny wyrazów od słów „król” (królowa, królewna, królewicz,

77

królestwo, królewski, po królewsku) oraz „dwór” (dworzanin, dwórka, na

dworze, dworski).

3. Utrwalanie pisowni wyrazów z „ó” (niewymiennym), „rz” (wymiennym) oraz

„ó” wymiennym, np. w końcówkach „-ów”, (np. Kraków – w Krakowie, Maków

– w Makowie).

4. Czytanie tekstu o Krakowie.

5. Pisanie ze słuchu krótkiego tekstu z użyciem ćwiczonych wcześniej wyrazów

6. Wspólna poprawa tekstu napisanego ze słuchu (np. na tablicy).

7. Dyskusja – odwołanie do historii Polski – gdzie w Polsce najczęściej urządzano

kiedyś bale? (w pałacach, zamkach, na dworach królewskich, w salach

balowych).

8. Zabawa tematyczna „bal na dworze królewskim” – nauka dowolnego tańca

polskiego, np. poloneza (do muzyki M. Ogińskiego).

78


Ogólny temat zajęć: Pomagamy potrzebującym – nie tylko zimą

Temat dla poziomu I: Dzień Babci, Dzień Dziadka

Temat dla poziomu II: Zwierzęta potrzebują naszej pomocy

Temat dla poziomu III: Jak można pomagać i komu?


I

Temat: Dzień Babci, Dzień Dziadka

1. Rozmowa z uczniami nt. ich dziadków – gdzie mieszkają? Jak często się z nimi

widzimy? W czym nam pomagają? Jak my im pomagamy? Czy jesteśmy do nich

podobni (np. kolor włosów, oczu), za co ich kochamy?

2. Ustalenie kalendarzowej daty, kiedy w polskiej kulturze obchodzony jest Dzień

Babci (21 stycznia) i Dzień Dziadka (22 stycznia).

3. Dyskusja – w jaki sposób możemy uczcić to święto? – na miejscu : wręczyć

laurkę, zaśpiewać piosenkę, pójść z babcią lub dziadkiem na spacer, do kina,

udzielić pomocy w drobnych pracach lub jeśli mieszka daleko: zadzwonić z

życzeniami, wysłać list.

4. Przygotowanie laurki – np. z rysunkiem lub ozdobioną zdjęciem.

5. Wysłuchanie wiersza W. Chotomskiej Kto tam? lub Herbatka odczytanego przez

nauczyciela (lub nagranie na CD).

6. Rozmowa nt. treści wiersza, wyjaśnienie niezrozumiałych wyrażeń (np. esencja)

– wiersz Herbatka można zainscenizować używając konkretów (szklanki,

herbatniki).

7. Nauka pląsu Stary niedźwiedź mocno śpi.

II

Temat: Zwierzęta potrzebują naszej pomocy

1. Przypomnienie (lub nauka) piosenki-pląsu Stary niedźwiedź mocno śpi.

2. Pogadanka nt. zachowań zwierząt w zimie (odwołujemy się do zimy w polskich

warunkach).

3. Wyjaśnienie określenia „sen zimowy” – jakich zwierząt dotyczy?

4. Rozmowa nt. pomocy zwierzętom w okresie zimy (dokarmianie ptaków i

79

zwierząt – karmniki i paśniki).

5. Jaką głoskę słyszymy na końcu wyrazu „pomoc”? W jakich innych wyrazach

słychać tę głoskę na końcu? (koc, noc, owoc, pajac, piec); a na początku?

(cytryna, cebula, cena, cerata, córka, cyrk, centrum), a w środku (owoce, praca,

klocki, tablica, proca, piecyk).

6. Wprowadzenie spółgłoski c na podstawie wyrazu „cebula”; odszukiwanie małej

i wielkiej litery w imionach (Wacek, Jacek, Pankracek, Lucek, Celina, Cecylia)

i nazwach własnych (np. miejscowości – Kielce, Wrocław, Pacanów, Katowice).

7. Nauka pisania „c, C”; tworzenie i przepisywanie wyrazów: koc, pomoc, pajac,

cyrk, tablica, stolica, ; co to? kto to?

8. Odczytanie kilku wierszy ze zbioru Zasypianki J. Kulmowej.

9. Jak zasypiają zwierzęta i dlaczego? – próba wspólnej interpretacji wierszy.

III

Temat: Jak można pomagać i komu?

1. Szukamy odpowiedzi na pytanie postawione w temacie – gromadzenie

słownictwa: pomagać można ludziom: słabszym (np. w nauce), starszym (np.

dziadkom), chorym (inwalidom, niepełnosprawnym) , samotnym, biednym,

potrzebującym doraźnej pomocy, w trudnej sytuacji (materialnej, lokalowej,

itp.) oraz zwierzętom (zwłaszcza w zimie, w polskich warunkach klimatycznych).

2. Pomoc humanitarna i pomoc charytatywna – co oznaczają te określenia? –

pogadanka oraz praca ze słownikiem (encyklopedia, internet).

3. Szukanie polskich przykładów pomocy humanitarnej (np. PAH Polska Akcja

Humanitarna Janiny Ochojskiej) oraz akcji charytatywnej (np. popularna w

Polsce „Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy” Jurka Owsiaka) – wyjaśnienie, na

czym polegają te formy pomocy, do kogo są skierowane, jaki mają cel? – praca

w dwóch grupach, każda grupa szuka odpowiedzi dot. innej formy pomocy.

Czytanie relacji o przebiegu akcji.

4. Sporządzenie kilkuzdaniowej notatki nt. form pomocy innym na podstawie

przeprowadzonej dyskusji i zgromadzonych materiałów z różnych źródeł.

5. Pomoc najbliższym – komu, kiedy, w jaki sposób? – wyszukiwanie przykładów z

80

życia codziennego i zapisywanie ich na tablicy.

6. Opowiadanie o relacjach w rodzinie – kolejnych pokoleniach (dzieci – rodzice –

dziadkowie)– z wykorzystaniem zdjęć i fotografii rodzinnych (np. kiedy mama

była małą dziewczynką, kiedy dziadek był młody) – zwrócenie uwagi na upływ

czasu, szacunek okazywany starszym ( nawiązanie do Dnia Babci i Dnia Dziadka

obchodzonych w Polsce w styczniu).

7. Samodzielne redagowanie życzeń dla babci i dziadka, które można przesłać e-

mailem, listem lub na ozdobnej kartce (lub wręczyć w formie własnej laurki –

jeśli dziadkowie są na miejscu).

81


Ogólny temat zajęć: W zdrowym ciele zdrowy duch – zimowe zabawy

i sporty

Temat dla poziomu I: Jak dbamy o swoje zdrowie? Temat dla poziomu II: Zdrowo się odżywiamy Temat dla poziomu III: Ulubione sporty zimowe


1. I

Temat: Jak dbamy o swoje zdrowie?

1. Gry i zabawy sprawnościowo–ruchowe. Wykonywanie ćwiczeń w rytm liczenia:

raz, dwa, trzy, raz, dwa, trzy.

2. Ilustracja ruchowa rymowanki:

• gimnastyka to podstawa,

• sport dla ucznia ważna sprawa,

• w górę ręce, w przód i w bok,

• skłon do przodu, przysiad, skok.

Zabawę można powtórzyć kilkakrotnie przyśpieszając lub zwalniając tempo

recytacji.

3. Wysłuchanie czytanego przez nauczyciela wiersza J. Tuwima pt. Raz- dwa-trzy!.

Wyodrębnienie kolejnych fragmentów wiersza.

4. Rozmowa na temat przeczytanego wiersza. Wymienianie sposobów na zdrowie

opisane w wierszu. Rady jakich udziela autor dzieciom.

5. Prace plastyczne – wykonywanie ilustracji do wiersza.

6. Wystawa prac. Odgadywanie, do którego fragmentu wiersza się odnoszą.

7. Jak dbam o swoje zdrowie? Co robię aby być zdrowym? – swobodne wypowiedzi

na podstawie własnych doświadczeń.

8. Zabawy ruchowe przy muzyce.

82

II

Temat: Zdrowo się odżywiamy

1. Powitanie znaną piosenką.

2. Zabawa „Worek – niespodzianka“.

Dzieci mają zasłonięte oczy chustką i za pomocą dotyku i węchu rozpoznają

i wymieniają charakterystyczne cechy wybranego przez siebie owocu czy

warzywa.

3. Pogrupowanie okazów według wspólnie ustalonych kryteriów: owoce i warzywa.

4. Umieszczenie kartoników z nazwami warzyw i owoców w odpowiednich

miejscach.

5. Praca w grupach: „Jak powinniśmy zimą zdrowo się odżywiać“, „Wartości

odżywcze warzyw i owoców“, „Co jest ważne w odżywianiu“.

– Jakie owoce i warzywa możemy o tej porze roku spożywać?

– W jakiej postaci najlepiej spożywać owoce i warzywa?

6. Wprowadzenie spółgłoski n i spółgłoski zmiękczonej przez i - ni.

7. Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu wyrazów i zdań ze spółgłoską „n“ i „ni“.

8. Przepisywanie fragmentu tekstu jako ćwiczenie kształtnego pisania – proporcje

liter.

9. Czytanie tekstu na temat zdrowego odżywiania.

10. Kilkuzdaniowe wypowiedzi : „Moje ulubione danie to..., nie lubię...“

11. Jak pomagamy rodzicom w przygotowaniu posiłków?

12. Praca w grupach: Układamy i zapisujemy jadłospis śniadania.

III

Temat: Ulubione sporty zimowe

1. Wyjaśnienie znaczenia przysłowia : W zdrowym ciele zdrowy duch.

2. Zabawa w skojarzenia. Dzieci podają słowa kojarzące się z podanym przez

83

nauczyciela hasłem: sporty zimowe.

3. Wzorowe czytanie przez nauczyciela wiersza lub opowiadania o sportach

zimowych.

4. Poznanie różnych sportów zimowych i ich znaczenie dla zdrowia człowieka.

5. Zabawy dramowe: pokazywanie ruchem różnych zimowych dyscyplin

sportowych. Kolejne grupy pokazują scenki, a pozostałe dzieci odgadują nazwy

dyscyplin.

6. Ustne opisywanie ulubionego sportu zimowego.

7. Czytanie tekstu na temat sportów zimowych

8. Zachowanie bezpieczeństwa podczas zabaw zimowych na podstawie ilustracji

oraz własnych doświadczeń:

• redagowanie i zapisywanie zdań w formie wskazówek – zasady

związane z bezpiecznym uprawianiem sportów zimowych,

• przedstawienie postaci w ruchu – „Moja ulubione dyscyplina

sportowa“. Malowanie farbami plakatowymi,

• praca w grupach: każda z grup reklamuje wybraną przez siebie zimową

dyscyplinę sportową.

9. Śpiewanie znanych piosenek o zimie.

84


Ogólny temat zajęć: Zimowe wieczory – sposoby spędzania czasu wolnego

Temat dla poziomu I: Dla każdego coś miłego

Temat dla poziomu II: Książka sposobem na spędzanie czasu wolnego

Temat dla poziomu III: Jak spędzam wolny czas?


I Temat: Dla każdego coś miłego

1. W co lubię się bawić. Jak spędzam czas wolny. Swobodne wypowiedzi dzieci.

2. Zabawy i gry zespołowe.

3. Oglądanie książek z poezją dla dzieci – sięgnij po którąś z książek i zgadnij o czym

może być.

4. Czytanie przez nauczyciela fragmentu lektury. Zgadywanie ciągu dalszego lektury.

5. Projektowanie okładki do czytanej przez nauczyciela lektury.

6. Wystawa prac.

II Temat: Książka sposobem na spędzanie czasu wolnego

1. Słuchanie profesjonalnej recytacji wierszy dla dzieci z płyt CD.

2. Prezentacja życiorysów – nowinek z życia sławnych polskich pisarzy i poetów: Jana

Brzechwy, Juliana Tuwima, Wandy Chotomskiej, Ewy Szelburg–Zarembiny.

3. Oglądanie wyeksponowanych książek z poezją dla dzieci. Sprawdzanie nazwiska

autora oraz czy zawierają tytuły wysłuchanych wierszy. Czytanie globalne.

4. Czytanie fragmentów książek.

5. Rozpoznawanie tytułu wiersza po recytowanym fragmencie, dopasowywanie

rekwizytu do wiersza.

6. Przygotowanie klasowej wystawy z poezją dla dzieci i lekturami. Czytanie tytułów

książek i wierszy.

7. Zwrócenie uwagi na prawidłowy zapis tytułu utworu, imion i nazwisk autorów.

Pisownia wielką literą.

8. Pisanie tytułów książek, wierszy, imion i nazwisk autorów – utrwalenie pisowni

poznanych liter.

85

9. Różne rodzaje książek: albumy, encyklopedie, słowniki, książki historyczne,

przyrodnicze, baśnie …

10. Zgadnij z jakiego utworu, lektury pochodzi ten bohater – odgrywanie krótkich

scenek.

III Temat: Jak spędzam wolny czas?

1. Rozmowy na temat: „Moja ulubiona książka, film, program telewizyjny, portal

internetowy ...” . Prezentacje uczniów – zachęcanie do czytania książek i

oglądania programów dla dzieci w tym wieku.

2. Zorganizowanie kącika – wystawki książek przyniesionych przez dzieci.

3. Czytanie tytułów książek. Łączenie ich z nazwiskami autorów. Pisownia wielką

literą.

4. Czytanie tytułów filmów i programów telewizyjnych. Łączenie ich z

odpowiednimi bohaterami.

5. Zabawa: Zgadnij jak nazywa się ten bohater i jaki tytuł nosi książka, program

telewizyjny, film, z którego pochodzi? – scenki dramowe.

6. Ouiz: Jaka to książka? Czytanie fragmentów książek.

7. Układanie i zapisywanie zdań na temat: „Jak spędzam wolny czas?”.

8. Czytanie zapisanych zdań.

86

LUTY

NAZWA BLOKU PROBLEMOWEGO: Piękne miejsca w Polsce

i sławni Polacy


Ja i moi bliscy

– umiejętności i zainteresowania



– wakacje

– ciekawostki turystyczne (znane miejsca

i zabytki w Polsce)

Wiedza o Polsce


– znani Polacy

– polonica w miejscu zamieszkani


Uczeń:

1) Określa położenie Polski w Europie;

2) Wymienia wybrane postaci z historii Polski (Mikołaj Kopernik, Tadeusz Kościuszko, Adam

Mickiewicz, Fryderyk Chopin, Jan Matejko, Maria Skłodowska-Curie, Jan Paweł II, Lech

Wałęsa);

3) Opisuje położenie Polski, wymienia obecną i dawne stolice Polski, wymienia najważniejsze

miasta, góry, rzeki;

4) Opisuje krajobrazy Polski: nadbałtycki i górski.


Legenda o śpiących rycerzach

Legenda o Warsie i Sawie (przypomnienie)

Legenda o Lechu, Czechu i Rusie (przypomnienie)

Piosenki: Zasiali górale

Płynie Wisła, płynie

Dodatkowo:

Barbara Tylicka: O krakowskich psach i kleparskich kotach

Polskie miasta w baśni i legendzie

Henryk Chmielewski Tytus, Romek i A’tomek (księga VIII Tytus Astronomem

Hanna Januszewska Pyza na polskich dróżkach

87

TEMATY ZAJĘĆ: (Zaplanowane na 4 spotkania po 2,5 – 3 h )

1. Polskie góry.

2. Stolica Polski – Warszawa.

3. Od Tatr do Bałtyku – najbardziej znane miasta w Polsce.

4. Sławni Polacy – co o nich wiemy?

NOWE LITERY: g, z, ż, rz, f


Słuchanie:

Poziom A : 1. Rozróżnia większość głosek istotnych dla języka polskiego.


3. Rozumie proste wypowiedzi monologowe i dialogowe, poparte dodatkowymi wyjaśnieniami nauczyciela.

4. Rozumie proste teksty literackie wspierane obrazkami, gestami, rekwizytami, albumami.

Poziom B: 1. Rozróżnia głoski współczesnej polszczyzny, w szczególności: „g”, „z”, „ż”, „rz”, „f” .



4. Rozumie proste teksty literackie – legendy wspierane obrazkami, gestami, rekwizytami i inne teksty kultury.

Poziom C: 1. Rozróżnia wszystkie głoski współczesnej polszczyzny.



4. Rozumie teksty literackie (zwłaszcza pisane współczesną polszczyzną) i inne teksty kultury. Słucha gwary góralskiej.

Mówienie:

Poziom A: 1. Wymawia poznane słowa w sposób na ogół zrozumiały.

2. Tworzy z pomocą nauczyciela, krótką wypowiedź składającą się z prostych zdań.

88

3. Porozumiewa się w prostych sytuacjach komunikacyjnych – praca w grupach. Rozmowa na temat talentów, zainteresowań.

4. Stosuje podstawowa formuły grzecznościowe.

5. Odtwarza z pamięci rymowanki i inne krótkie, proste teksty.

Poziom B: 1. Wymawia poznane słowa w sposób zrozumiały.

2. Skutecznie porozumiewa się w codziennych sytuacjach, stosując właściwe formy komunikowania się.


4. Formułuje kilkuzdaniową wypowiedź w zakresie omawianego tematu.

6. Opowiada w prosty sposób akcję utworu oraz opisuje bohaterów i relacje między nimi, a także świat przedstawiony w tekstach kultury.



Poziom C: 1. Poprawnie wymawia słowa i zwroty.

2. Wypowiada się płynnie w zakresie omawianej tematyki.

3. Opisuje krajobraz i położenie Polski, wymienia główne miasta i rzeki. Opisuje strój folklorystyczny.

4. Uczestniczy w rozmowie – praca grupowa.



Czytanie:

Poziom A: 1. Zna wszystkie litery i odpowiadające im głoski


3. Czyta na głos i cicho proste, krótkie teksty, w tym również popularnonaukowe.

4. Rozumie proste i krótkie utwory literackie wspierane materiałem ilustracyjnym i inne teksty kultury.

5. Korzysta z obrazkowych słowników i encyklopedii, albumów, filmów.

Poziom B: 1. Czyta na głos, prawidłowo akcentując wyrazy (do wyboru):

89

Temat: Polskie Góry: góry, góral, góralka, regle, grota, gawra, legowisko, gawęda, ładny

widok, panorama, pamiątka, ciupaga, atrakcje, kolejka linowa, Kasprowy, Giewont,

wejdą, wspinamy się, turysta, ogromne, granitowe, legenda o Morskim Oku, watra –

ognisko, baranki, jodły, sosny, skały, góralski taniec, góralskie piosenki, kulig, Tatry,

Beskidy, Sudety, bigos, garnek, godło, gorąco, gołąb, gród, grypa, gumka, kogut, kolega,

ogród, rogi, waga, uwaga, bogaty, granatowy, Agata, Jadwiga, Kinga.

Temat: Stolica Polski – Warszawa: zamek królewski, kolumna Zygmunta, zabytek,

muzeum, zbroja, waza, wazon, zegar, obraz, złoto, Wisła, znany, narodowy, Wawel,

rynek, mury, zbudowany, odbudowany, starodawne, dawne, zakątek, zaułek, dworek,

ulica, droga, trasa, miasto, osada, stare miasto, park, sklep, bilet, mapa, metro, album,

Pałac Kultury i Nauki, Starówka, Stare Miasto, most, Syrenka, legenda o Warsie i Sawie,

bazar, bluza, gwiazda, koza, kozica, mazurek, muzeum, oaza, obraz, pazur, wzór, wzrok,

zabawa, zabawka, zadymka, zagadki, zakątek, zapałka, zaułek, ząb, zdrowe zęby, zero,

zerka, zgaduj-zgadula, zwrotka, zabiera, zjada, zarumieniony, zdolny, zmarznięty,

wzorowy, zdrowy, razem, Zakopane, Zenek, Zygmunt Waza.

Temat: Od Tatr do Bałtyku – znane miasta w Polsce: brzeg, port, transportować, towary,

drewno, pożywienie, barki, tratwy, zimą, rzeka skuta lodem, łowienie ryb, wędka,

zarzucanie, woda, droga, mosty, tama, młyny, korzystanie, żeglarz, żegluga, żaglówka,

bagaż, brzoza, burza, drużyna, drzazga, drzemka, drzewo, drzwi, dworzec, filiżanka,

grzyb, jarzębina, korzenie, książka, księżyc, łyżka, marzec, marzenia, morze, mżawka,

nietoperz, orzech, orzeł, podróż, podróżnik, porzeczka, powietrze, pożytek, przebiśnieg,

przodek, przód, róża, rycerz, rzepa, rzęsa, rzodkiewka, sprężyna, straż, stróż, warzywa,

wierzba, wieża, wróżka, wrzosy, wstążka, wyżyna, zboże, zwierzęta, żaba, żak, żarówka,

żart, żądło, żbik, żebra, żelazko, żelazo, żmija, żniwa, żołądek, żółtko, żółw, żubr, życie,

życiorys, życzenia, żyto, żywica, żywienie, żywioł, żywopłot, drży, mży, ważę, żartuje,

duży, różowy, ważny, żółty, jeżeli, już, dobrze, dużo, Bożena, Grażyna, Grzegorz,

Marzena.

Temat: Sławni Polacy – co o nich wiemy?: fortepian, talent, sławni, wystawy, koncerty,

wynalazki, wielcy, znani, obrazy, utwory, muzyka, film, teatr, fantastyka, sport, finały,

flet, fujarka, film, obrazy, farby, melodia, muzyka, utwory literackie, wynalazca,

90

odkrywca, nagroda Nobla, cyfra, fabryka, fajka, fasolka, figle, fiołek, foka, fontanna, fotel,

fotografia, fregata, fryzjer, furtka, refren, renifer, Franek, Frombork, Fryderyk.

2. Rozumie krótkie utwory literackie i inne teksty kultury – albumy, widokówki, programy multimedialne.

3. W tekście literackim zaznacza wybrane fragmenty, określa czas i miejsce akcji, wskazuje głównych bohaterów.


5. Korzysta z obrazkowych słowników i encyklopedii

Poziom C: 1. Czyta na głos, poprawnie i wyraziście krótki i prosty tekst (także nieznany).

2. Rozumie utwory literackie i inne teksty kultury

3. Określa podstawowe elementy świata przedstawionego w utworze literackim lub innym tekście kultury.


5. Korzysta ze słowników i encyklopedii, albumów, programów multimedialnych.

Pisanie:

Poziom A: 1. Pisze wszystkie małe i wielkie litery, dostrzega różnicę między literą i głoską.

2. Przepisuje wyrazy i proste zdania.

3. Pisze z pamięci (pojedyncze wyrazy) i ze słuchu (proste zdania), po omówieniu pisowni z nauczycielem.

4. Tworzy, z pomocą nauczyciela, krótka wypowiedź składającą się z prostych zdań (opis , pozdrowienia, życzenia).

5. Pisze według wzoru krótki tekst o sobie.

6. Stosuje podstawowe formuły grzecznościowe.


Poziom B:

1. Pisze poprawnie małe i wielkie litery: „g”, „z”, „ż”, „rz”, „f” i. Pisze z pamięci (kilka wyrazów) i ze słuchu (proste krótkie teksty).

2. Przepisuje krótkie teksty z wykorzystaniem poznanych liter.

3. Z pomocą nauczyciela tworzy krótką wypowiedź dotyczącą omawianej tematyki.

91

4. Pisze według wzoru proste teksty na znane mu tematy (np. związane z jego zainteresowaniami.

5. Pisze proste teksty związane z poznanymi utworami literackimi i innymi tekstami kultury.


7. Na ogół pisze poprawnie ortograficznie i stosuje podstawową interpunkcję.

Poziom C:

1. Pisze wyrazy w kolejności alfabetycznej.

2. Redaguje kilkuzdaniową wypowiedź (np. związaną z jego zainteresowaniami).

3. Tworzy wypowiedź związaną z poznanymi utworami literackimi i innymi tekstami kultury.

4. Zna i na ogół stosuje zasady ortografii i interpunkcji – „ó” niewymienne, „ż”, „rz”. Stosuje wielką literę w nazwach geograficznych.

92


Ogólny temat zajęć: Polskie góry

Temat dla poziomu I: Na góralską nutę

Temat dla poziomu II: Zima w górach

Temat dla poziomu III: Wyprawa w Tatry


I

Temat: Na góralską nutę

1. Wprowadzenie w tematykę: Oglądanie przestrzennej mapy Polski. Ustalanie,

gdzie znajdują się góry. Gdzie są najwyższe szczyty.

2. Tworzenie mapy myśli. Co nam się kojarzy z górami? Ustalenie, co dzieci już

wiedzą na temat polskich gór.

3. Zabawa ruchowa z opowieścią „Zasiali górale”: Stajemy w grupach po sześć

osób, dłonie opieramy na barkach sąsiadów. Śpiewając, podnosimy raz jedną, raz

drugą nogę. W czasie refrenu dobieramy się parami i wirujemy.

4. Oglądanie zdjęć krajobrazu górskiego. Nazywanie poszczególnych elementy

krajobrazu, poprzez wskazywanie elementów na ilustracji: góra, góral, góralka,

turnia, hala, owieczka, ciupaga

5. Prace plastyczne: Wyklejanie watą wnętrza konturu owieczki

6. Słuchamy i oglądamy prezentacje prac grupy starszej.

7. Ilustrujemy ruchem do muzyki wiersz W. Chotomskiej pt. Zbójnicki z tomiku

Tańce górskie.

8. Słuchanie nagrania gwary góralskiej.

9. Góralskie przysmaki – ser górski — oscypek.

II

Temat: Zima w górach

1. Oglądanie mapy Polski. Umiejscowienie pasm górskich: Tatry, Beskidy, Sudety,

Bieszczady.

2. Oglądanie zdjęć, prezentacji multimedialnych, filmów prezentujących

różnorodny krajobraz polskich gór, zwrócenie uwagi na zimowy krajobraz gór.

3. Wprowadzenie spółgłoski „g” na podstawie wyrazu: „góry” oraz „G” jak Giewont.

93

4. Ćwiczenia w pisaniu. Ćwiczenie czujności ortograficznej „ó”.

5. Czytanie tekstów z wykorzystaniem słownictwa: góry, góral, góralka, regle, grota,

gawra, legowisko, gawęda, grule (po góralsku ziemniaki), ładny widok,

panorama, pamiątka, ciupaga, kolejka linowa, Kasprowy, wejdą, wspinamy się,

turysta, ogromne, granitowe, gawęda, legenda o Morskim Oku, watra – ognisko,

baranki, jodły, sosny, skały, turysta, Janosik, graby, buki, góralski taniec, góralskie

piosenki, kulig.

6. Prace plastyczne: Zima w górach.

7. Oglądanie zdjęć przedstawiających Zakopane – „zimową stolicę Polski”. Atrakcje

turystyczne.

8. Słuchanie i oglądanie prezentacji grupy starszej.

9. Słuchanie nagrania gwary góralskiej.

10. Słuchanie muzyki góralskiej.

III

Temat: Wyprawa w Tatry

1. Wprowadzenie w tematykę. Zaproszenie do wędrówki w góry słowami poety:

„Hej ze mną w Tatry! W ziemię czarów. Na strome szczyty gór..." Władysław

Anczyc.

2. Przygotowanie materiału dydaktycznego do samodzielnej pracy w grupach:

albumy, pocztówki, słowniki, programy multimedialne, dostęp do internetu.

3. Podział dzieci na 3 grupy: folklorystyczną, gawędziarzy i przyrodników.

• Zadania dla grupy folklorystycznej:

– odszukajcie w albumach lub internecie zdjęcia i krótki opis stroju

góralskiego: damskiego i męskiego, możecie skorzystać z zasobów

internetu,

– stwórzcie mini-słownik "góralsko– polski", ułóżcie słowa alfabetycznie,

– odszukajcie zdjęcia i krótkie informacje na temat sztuki góralskiej:

malowanie na szkle, rzeźbie w drewnie.

94

• Zadania dla grupy gawędziarzy:

– odszukajcie legendę O śpiących rycerzach,

– podzielcie legendę na części,

– do każdej części narysujcie ilustrację,

– tekst legendy przeczytajcie z podziałem na role.

• Zadania dla grupy przyrodników:

– odszukajcie zdjęcia i krótkie informacje na temat zwierząt zamieszkujących

Tatry: niedźwiedzia, kozicy, świstaka oraz występujących tam roślin, krokusa,

pierwiosnka wyniosłego, szarotki alpejskiej.

4. Prezentacja prac poszczególnych grup.

5. Ćwiczenia ortograficzne na bazie poznanego słownictwa.

6. Wysłuchanie muzyki góralskiej. Próby tańca zbójnickiego i krzesanego.

95


Ogólny temat zajęć: Stolica Polski – Warszawa

Temat dla poziomu I: Warszawska Syrenka

Temat dla poziomu II: Na królewskim zamku

Temat dla poziomu III: Warszawa, jej zabytki, legendy i historia


I

Temat: Warszawska Syrenka

1. Odczytanie zagadki o Syrence: Kamienna panienka miecz i tarczę ma w rękach.

Chociaż nie jest rycerzem, to stolicy nam strzeże. Rozmowa z czym się nam kojarzy

syrenka, w którym z polskich miast w herbie jest syrenka, jak ten herb wygląda?

2. Praca z mapą – na rozwieszonej mapie Polski pokazujemy miejsce położenia

Warszawy – planem miasta, albumami.

3. Zaproszenie do „podróży” do stolicy Polski: „Jedzie pociąg z daleka, ani chwili nie

czeka, konduktorze łaskawy zabierz nas do Warszawy”. Na podłodze rozłożone są

pocztówki z ciekawymi miejscami, które można zwiedzić w Warszawie.

4. Przystanek I – Pomnik Syrenki warszawskiej. Dzieci opowiadają co wiedzą na ten

temat, następnie starsze dzieci czytają młodszym Legendę o warszawskiej

Syrence. Kolorowanie herbu Warszawy.

5. Przystanek II – Zamek królewski. Oglądanie zdjęć w albumach. Budowanie zamku

z klocków.

6. Przystanek III – Łazienki – oglądanie zdjęć, filmu.

7. Przystanek IV – Pałac Kultury i Nauki lub inne wybrane miejsca.

8. Podsumowanie zajęć: Kończenie zdań: Stolicą Polski jest…. Warszawa leży nad

rzeką…. Najbardziej znaną legendą o Warszawie to…. W herbie Warszawy jest….

Najpiękniejszy zamek to….

9. Przystanek V – warszawskie lotnisko – powrót do aktualnego miejsca

96

zamieszkania. Wykonanie samolocików z papieru.

II

Temat: Na królewskim zamku

1. Odgadywanie zagadek związanych ze stolicą.

2. Praca z mapą i albumami.

3. Zaproszenie do „podróży” do stolicy Polski: „Jedzie pociąg z daleka, ani chwili nie

czeka, konduktorze łaskawy zabierz nas do Warszawy”. Na podłodze rozłożone są

pocztówki z ciekawymi miejscami, które można zwiedzić w Warszawie.

4. Przystanek I – Pomnik Syrenki warszawskiej. Układanie historyjki obrazkowej

przedstawiającej wydarzenia w legendzie. Dopasowywanie podpisów do ilustracji.

5. Przystanek II – Zamek królewski. Dzieci opowiadają co wiedzą, przeglądają zdjęcia

w albumach. Wprowadzenie litery „z” - zamek oraz „Z” – Zygmunt Waza.

Ćwiczenia w pisaniu: zamek królewski, zabytek, kolumna Zygmunta, muzeum,

zbroja, obrazy, zegary. Czytanie tekstu o zamku.

6. Przystanek III – Łazienki – wysłuchanie utworu F. Szopena.

7. Przystanek IV – Pałac Kultury i Nauki lub inne wybrane miejsca.

8. Podsumowanie. Zapisywanie kilku prostych zdań i stolicy.

9. Przystanek VI – warszawskie lotnisko – powrót do aktualnego miejsca

zamieszkania. Pokazanie trasy lotu na mapie lub globusie.

III

Temat: Warszawa, jej zabytki, legendy i historia

1. Tworzenie wspólnie z nauczycielem zagadek związanych z Warszawą.

2. Praca z mapą – na rozwieszonej mapie Polski pokazujemy miejsce położenia

Warszawy, planem miasta, albumami.

3. Zaproszenie do „podróży” do stolicy Polski. Na podłodze rozłożone są pocztówki z

ciekawymi miejscami, które można zwiedzić w Warszawie.

Przystanek I – Pomnik Syrenki warszawskiej. Dzieci starsze czytają młodszym

97

4. Legendę o warszawskiej Syrence. Następnie zapoznanie z inną legendą: O złotej

kaczce wg Artura Oppmana. Rozmowa na temat legendy: Jaką tajemniczą postać

zobaczył Tomek w podziemiach zamku? Dlaczego chłopiec nie został bogatym

człowiekiem? Co to znaczy, że Tomek miał dobre serce. Samodzielne układanie

zdań oceniających bohatera – zapis.

5. Przystanek II – Zamek królewski. Dzieci opowiadają co wiedzą, przeglądają zdjęcia

w albumach. Poznanie ważniejszych wydarzeń związanych historią stolicy. Praca z

tekstem popularnonaukowym, Internetem.

6. Przystanek III – Łazienki – „Spacer” po zespole pałacowo–ogrodowym. Łazienki

jako siedziba króla Stanisława Augusta. Inni znani królowie polscy.

7. Przystanek IV – Muzeum Powstania Warszawskiego.

8. Redagowanie zdań o stolicy, np. Zwiedzając Warszawę warto obejrzeć kilka

miejsc. Na pewno należy zwiedzić Zamek Królewski. Jest tam bardzo dużo

eksponatów. Przed zamkiem stoi wysoka kolumna króla Zygmunta III Wazy, który

w 1596 r. przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy. Proponujemy również spacer

po parku Łazienkowskim, gdzie znajduje się Pałac Na Wodzie oraz pomnik

Fryderyka Chopina, wielkiego kompozytora. Warszawa to siedziba władz Polski:

rządu i prezydenta.

98


Ogólny temat zajęć: Od Tatr do Bałtyku

Temat dla poziomu I: Poznajemy nasz kraj

Temat dla poziomu II: Z biegiem Wisły

Temat dla poziomu III: Najpiękniejsze miasta w polskich regionach


I

Temat: Poznajemy nasz kraj

1. Słuchanie, o czym szepcze Wisła: „Dawno temu żyłam we wnętrzu Baraniej Góry.

Potem wydrążyłam w skale otwór i wytrysnęłam na zewnątrz. To miejsce nazywa się

źródełko. Najpierw mówiono o mnie „strumyk”, „potok”, potem „rzeka”. Oglądałam

Kraków, Tarnobrzeg, Puławy. Teraz przepływam przez stolicę. Płynę wolno, aby

obejrzeć, jak najwięcej. Może spotkam Syrenkę? Koniec mojej podróży to Gdańsk. A

potem Bałtyk i nowe przygody”.

2. Oglądanie mapy Polski. Wskazywanie Wisły.

3. Wspólne z dziećmi starszymi przygotowanie dużej makiety Polski. Ułożenie z wstęgi

konturów. Uformowanie z bibuły rzeki Wisły: od cienkiej na południu do szerokiej na

północy. Udrapowanie z bibuły morza – Bałtyku.

4. Zaproszenie do wędrówki po Polsce wspólnie z literackimi podróżnikami (np. z Pyzą

Pyza na polskich dróżkach I i II tom Hanny Januszewskiej z ilustracjami Adama Kiliana.

Rozpoczęcie wędrówki zaczynamy w górach, u Źródeł Wisły. Wybieranie miejsc, które

dzieci chcą odwiedzić. Czytanie fragmentów książek, które o tych miejscach

opowiadają. Słuchanie melodii z różnych regionów Polski.

5. Prace plastyczne do wyboru przez dzieci pt.: Góry, Jeziora, Lasy, Łąki, Pola, Nasze

morze. Globalne odczytywanie podpisów. Układanie obrazków w odpowiednim

miejscu na makiecie Polski.

6. Nauka piosenki Płynie Wisła płynie.

99

7. Wykonanie łódek z łupin orzechów, plasteliny i kolorowych papierowych żagielków.

Utrwalenie nazw kolorów.

8. Podsumowanie, zabawa: „Płyniemy Wisłą i zwiedzmy nasz kraj”.

II

Temat: Z biegiem Wisły

1. Czytanie tekstu: O czym szepcze Wisła?

2. Oglądanie mapy Polski. Wskazywanie Wisły. Odczytywanie nazw miejscowości,

przez które przepływa. Dobieranie kartoników z nazwami miejscowości i ilustracjami

herbów miast. Zwrócenie uwagi na wielką literę w nazwach rzek i miejscowości.

Ułożenie ich na makiecie Polski.

3. Wspólne przygotowanie z materiałów plastycznych dużej makiety Polski.

4. Zaproszenie do wędrówki po Polsce wspólnie z literackimi podróżnikami (np. z Pyzą

Pyza na polskich dróżkach I i II tom Hanny Januszewskiej z ilustracjami Adama Kiliana.

Rozpoczęcie wędrówki zaczynamy w górach, u Źródeł Wisły. Miasta przez które

przepływa Wisła. królewskie miasto Kraków, Toruń – miasto Mikołaja Kopernika,

Gdańsk – stocznia, kolebka Solidarności, miasto Lecha Wałęsy. Czytanie fragmentów

książek, które o tych miejscach opowiadają. Słuchanie melodii z różnych regionów

Polski.

5. Wprowadzenie litery „rz” jak rzeka i „ż” jak żagiel. Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu z

wykorzystaniem wyrazów: brzeg, port, przystanie, barki, tratwy, zimą, rzeka skuta

lodem, łowienie ryb, wędka, sieci, zarzucanie, woda, droga, mosty, tama, żeglarz,

żegluga, żaglówka, Pomorze. Ćwiczenie czujności ortograficznej, wyrazy z „rz” i „ż”.

6. Utrwalenie piosenki Płynie Wisła płynie.

7. Wykonanie papierowych łódek . Nadanie im nazw. Podpisanie ich imieniem i

nazwiskiem. Wielka litera w nazwach własnych. Zabawa: „Płyną łódki z biegiem

Wisły”.

100

8. Podsumowanie zajęć: Słuchanie wierszy o Polsce z wykorzystaniem podkładu

muzycznego.

III

Temat: Najpiękniejsze miasta w polskich regionach

1. Samodzielne czytanie fragmentów lektur opowiadających o polskich krajobrazach,

historii, legendach.

2. Oglądanie mapy Polski. Wskazywanie granic.

3. Wspólne przygotowanie z materiałów plastycznych dużej makiety Polski.

4. Praca z mapą fizyczną i administracyjną. Wskazanie głównych regionów Polski:

Małopolska, Śląsk, Mazowsze i Podlasie, Wielkopolska i Kujawy, Warmia, Mazury i

Suwalszczyzna, Pomorze. Wskazywanie województw, ich nazw i miast wojewódzkiech.

Umieszczenie kartoników z podpisami na makiecie.

5. Praca w grupach: Poszukiwanie w albumach, atlasach, przewodnikach , filmach,

internecie oraz na podstawie lektur, informacji o regionach Polski. Uzupełnianie kart

pracy wg podobnego modelu, np.: położenie, krajobraz, najważniejsze miasta,

ciekawostki regionalne, kulturowe, przyrodnicze, miejsca które warto zobaczyć itp.

6. Słuchanie piosenki Piękna nasza Polska cała.

7. Korekta ortograficzna kart pracy.

8. Podsumowanie zajęć: Słuchanie wierszy o Polsce z wykorzystaniem podkładu

muzycznego.

101


Ogólny temat zajęć: Sławni Polacy

Temat dla poziomu I: Polscy wybitni twórcy

Temat dla poziomu II: Fryderyk Szopen - „poeta fortepianu”

Temat dla poziomu III: Album wybitnych Polaków


I

Temat: Polscy wybitni twórcy

1. Słuchanie Preludium Des-dur „Deszczowe” F. Szopena i porównanie z treścią

wiersza pod tym samym tytułem. Plastyczna interpretacja muzyki: Dzieci otrzymują

kartki papieru z kroplą niebieskiej farby, która ma naśladować kroplę deszczu. Z tej

kropli tworzą swój tajemniczy świat inspirowany muzyką.

2.Słuchanie opowiadania o małym Frycku. I dorosłym Fryderyku.

3.Wysłuchanie wiersza H. Bechlerowej Kiedy mamusia gra, opowiadający o muzyce F.

Szopenana. Porównanie własnych odczuć przy słuchaniu muzyki z wierszem: Dziwna

to jakaś muzyka/Gdy słucham i przymknę oczy,/Widzę: las, niebo, a potem…

(fragment)

4. Rozmowa z dziećmi na temat treści wiersza, wyjaśnienie pojęcia preludium.

5. Rozpoznawanie instrumentów, odtwarzanych z płyty CD (flet, skrzypce, gitara,

trąbka, bęben, fortepian).

6. Zabawa muzyczno–ruchowa : „Zebrał cudną Jaś kapelę”.

7. Oglądanie obrazu T. Makowskiego „Kapela dziecięca”.

8. Umieszczenie przez nauczyciela na stoliku przedmiotów potrzebnych

w pracy: malarza i muzyka. Zadaniem dzieci jest nazwać te przedmioty i

przyporządkować do nich odpowiednie napisy: malarz, pisarz, muzyk. Rozmowa na

temat: Co tworzy malarz a co muzyk?

102

9.Podsumowanie: Rozmowa na temat talentów, zainteresowań, ulubionej muzyki.

II

Temat: Fryderyk Szopen – „poeta fortepianu”

1. Słuchanie Preludium Des-dur „Deszczowe” F. Szopena i porównanie z treścią

wiersza pod tym samym tytułem. Plastyczna interpretacja muzyki. Malowanie „mokre

w mokrym”.

2. Słuchanie opowiadania o małym Frycku.

3. Rozmowa na temat dlaczego kompozytor nazywany jest „poetą fortepianu”

4. Słuchanie wiersza Wandy Chotomskiej „ Fortepian”. Rozmowa na temat, skąd

kompozytor czerpał inspiracje do tworzenia. Co słychać w jego muzyce (śpiew ptaków,

tętent koni, szum wiatru, krople deszczu, dzwonienie dzwonów).

5.Rozpoznawanie instrumentów, odtwarzanych z płyty CD (flet, skrzypce, gitara,

trąbka, bęben, fortepian). Dopasowywanie podpisów do ilustracji przedstawiających

instrumenty.

6. Wprowadzenie litery „f” jak flet, fortepian, „F” jak Fryderyk. Odczytywanie wyrazów

i zdań na bazie słów: fortepian, talent, koncerty, wynalazki, wielcy, znani, obrazy,

utwory, muzyka, film, teatr, flet, fujarka, film, obrazy, farby, melodie, muzyka, utwory

literackie, wynalazca, odkrywca, nagroda Nobla,

7. Uzupełnianie notatki nowo poznanymi słowami, np: Fryderyk Szopen to wybitny

polski kompozytor. Pisał mazurki, polonezy, sonaty. Nazywany jest „poetą fortepianu.

8. Zabawa muzyczno – ruchowa : „Zebrał cudną Jaś kapelę”.

9. Oglądanie obrazu T. Makowskiego „Kapela dziecięca”

10. Podsumowanie: Rozmowa na temat talentów, zainteresowań, ulubionej muzyki.

III

Temat: Album sławnych Polaków

1. Wprowadzenie w tematykę. Słuchanie Preludium Des-dur „Deszczowe” F. Szopena

i porównanie z treścią wiersza pod tym samym tytułem. Plastyczna interpretacja

103

muzyki – pastele.

2. Zapoznanie z biografią F. Szopena (np. na podstawie książki Jerzego Broszkiewicza

Opowieść o Szopenie. Zwrócenie uwagi na zapis nazwiska: Szopen lub Chopin.

3. Zdobywanie informacji o innych znanych Polakach. Między innymi: znani z historii:

Mikołaj Kopernik (astronom), Tadeusz Kościuszko (generał), Adam Mickiewicz (poeta),

Jan Matejko (malarz), Maria Skłodowska-Curie (uczona – fizyk), oraz współcześni:

Karol Wojtyła – Jan Paweł II, Lech Wałęsa – czym zasłużyli się dla Polski?

4. Tworzenie albumu wybitnych Polaków.

5. Podsumowanie: Co to znaczy: rozwijać zainteresowania, realizować marzenia,

poświęcać się dla idei; bohater narodowy; polscy nobliści?

104

MARZEC

NAZWA BLOKU PROBLEMOWEGO: „W marcu jak w garncu”


Ja i moi bliscy



– przyjaciele, koledzy

Życie codzienne

– kalendarz (miesiące, dni tygodnia, pory

dnia)

– podstawowe czynności dnia codziennego

– moja klasa i obowiązki szkolne

– zakupy (kupowanie, cyfry i liczby)

– usługi (biblioteka)



Wiedza o Polsce


Język nauki

– podstawowe terminy z zakresu wiedzy o języku (przysłowia i porzekadła, opis postaci)

– podstawowe terminy z zakresu wiedzy o literaturze – komiks jako gatunek


Uczeń:

1) Rozpoznaje różnorodność tradycji kulturowej i szanuje odmienności innych narodów;

2) opisuje polski pejzaż z uwzględnieniem pór roku oraz obyczaje związane z tymi porami

roku.


Julian Tuwim Wiersze dla dzieci (Abecadło)

Kornel Makuszyński, Marian Walentynowicz Przygody Koziołka Matołka

Dodatkowo:

Maria Kownacka, Plastusiowy pamiętnik

TEMATY ZAJĘĆ: (Zaplanowane na 4 spotkania po 2,5–3 godzin )

25. W naszej szkole mówimy, czytamy i piszemy po polsku.

26. Książki to nasi przyjaciele – korzystamy z biblioteki .

27. Pożegnanie zimy – przysłowia ludowe.

28. Wiosenne porządki – wkrótce Wielkanoc.

NOWE LITERY: sz, cz

105


Słuchanie:

Poziom A :



3. Rozumie proste wypowiedzi monologowe i dialogowe, otrzymując dodatkowe

wyjaśnienia od nauczyciela bądź starszych kolegów.

4. Rozumie proste teksty literackie wspierane obrazkami, gestami, rekwizytami i inne

teksty kultury, poparte dodatkowymi wyjaśnieniami.

Poziom B:

1. Rozróżnia głoski współczesnej polszczyzny, w szczególności „sz”, „cz”.




wspierane obrazkami, gestami, rekwizytami i inne teksty kultury.

Poziom C:



3. Rozumie złożone wypowiedzi monologowe i dialogowe – dialog między bohaterami

literackimi.

4. Rozumie teksty literackie(zwłaszcza pisane współczesną polszczyzną), w tym komiksy,

filmy.

Mówienie:

Poziom A:

1. Wymawia poznane słowa w sposób na ogół zrozumiały.




106

5. Odtwarza z pamięci znane polskie przysłowia i porzekadła.

Poziom B:

1. Wymawia poznane słowa w sposób zrozumiały

2. Skutecznie porozumiewa się w codziennych sytuacjach, stosując właściwe formy

komunikowania się – mówienie w praktycznym celu, na przykład jak wypożyczyć

książkę.


4. Formułuje kilkuzdaniową wypowiedź, opowiada o własnych doświadczeniach, opisuje

ludzi, przedmioty, miejsca i sytuacje.

5. Formułuje życzenia i zaproszenie.

6. Opowiada w prosty sposób akcję utworu oraz opisuje bohaterów i relacje między nimi,

a także świat przedstawiony w tekstach kultury.



Poziom C:


2. Wypowiada się płynnie w praktycznym celu – wypożyczanie książek.

3. Opisuje, opowiada, charakteryzuje ulubioną postać literacką.

4. Uczestniczy w rozmowie i prostej dyskusji na tematy omawiane w trakcie zajęć.


6. Recytuje polskie przysłowia i porzekadła, stosując pauzę i intonację.

Czytanie:

Poziom A:



3. Czyta na głos i cicho proste, krótkie zdania, tytuły książek i czasopism.


107

5. Rozumie proste i krótkie utwory literackie wspierane materiałem ilustracyjnym i inne

teksty kultury.


Poziom B:


Temat: W naszej szkole mówimy, czytamy i piszemy po polsku: cieszy nas, bawi, kształci,

szanujemy, rozmawiamy, powtarzamy, gramy, korzystamy, przedszkole, przepraszam,

proszę, nasza szkoła, szacunek, piszemy, bawimy się, pierwszaki, kasza, kasztan, kosz,

koszula, koszyk, maszyna, mysz, puszka, ratusz, szalik, szklanka, szkło, szyny, szyszka, uszy,

młodszy, starszy, szklany, najlepszy, szeroki, kosztowny, puszysty, piszemy, słyszy, szumi,

zaproszenie, Mieszko, Szymon, Tadeusz, Warszawa, Wit Stwosz.

Temat: Książki to nasi przyjaciele – korzystamy z biblioteki: ulubione postaci z książek,

lektury, wiersze, opowiadania, autorzy, ilustratorzy, kącik czytelniczy.

Temat: Pożegnanie zimy – przysłowia ludowe: płaszcz, parasol, czasem, często, deszcz, tęcza,

czekamy, przysłowia, zwiastuny wiosny, przylot ptaków, bociany, jaskółki, budowa gniazd,

krokusy, pierwiosnek, kaczeniec, kurczątko, kaczątko, topienie Marzanny, wiosenna burza,

czajka, czajnik, czapka, czarodziej, królewicz, czasopismo, biblioteczka, czytelnik, człowiek,

czoło, czupryna, czwartek, kaczka, liczba, nauczyciel, oczy, paczka, poczta, taczka, tarcza,

uczniowie, zwyczaje, czarny, czerwony, czeka, czyta, mruczy, szepcze, czule, czysto,

Rzeczpospolita Polska.

Temat: Wiosenne porządki – wkrótce Wielkanoc: wesoła pora, wyższa temperatura, kwiaty,

listki, spacery, zabawy, powietrze, wietrzyk, wiosna, lato, kartki z kalendarza, zrywamy,

palma wielkanocna, porządki, Wielki Piątek.

2. Rozumie krótkie teksty użytkowe – Regulamin Biblioteki, karta czytelnicza.

3. Rozpoznaje formy użytkowe, np. życzenia, zaproszenie, ogłoszenie, list, prosta

instrukcja, regulamin (np. korzystania z biblioteki).


5. W tekście literackim zaznacza wybrane fragmenty, określa czas i miejsce akcji,

wskazuje głównych bohaterów.


7. Korzysta z obrazkowych słowników, encyklopedii, dziecięcych czasopism.

Poziom C:

108

1.Czyta na głos, poprawnie i wyraziście krótkie fragmenty ulubionych książek. Uczestniczy

w konkursie czytelniczym.


3. Określa podstawowe elementy świata przedstawionego w utworze literackim lub

innym tekście kultury.



Pisanie:

Poziom A:

1. Pisze znaki litero-podobne oraz niektóre małe i wielkie litery, dostrzega różnicę

między literą i głoską.

2. Pisze po śladzie wyrazy i proste zdania.

3. Tworzy, z pomocą nauczyciela, krótka wypowiedź składającą się z prostych zdań – np.

tytuł książki.


Poziom B:

1. Pisze poprawnie dwuznaki „sz”, „cz”.

2. Przepisuje krótkie teksty.

3. Pisze z pamięci (kilka wyrazów) i ze słuchu (proste krótkie teksty) z wykorzystaniem

nowo poznanych liter.

4. Z pomocą nauczyciela tworzy metryczkę ulubionej książki.

5. Pisze według wzoru proste teksty na znane mu tematy (np. związane z jego

zainteresowaniami.


Poziom C:

1. Pisze z pamięci (pojedyncze zdania) i ze słuchu (krótkie teksty).

2. Tworzy krótką wypowiedź na znane mu tematy, np. związane z jego

zainteresowaniami czytelniczymi.

3. Tworzy wypowiedź związaną z poznanymi utworami literackimi i innymi tekstami

kultury.

4. Stosuje podstawowe formuły grzecznościowe

5. Zna i na ogół stosuje zasady ortografii i interpunkcji. Wielka litera w tytułach książek.

Wyrazy z „szcz”.

109


Ogólny temat zajęć: W naszej szkole mówimy, czytamy i piszemy po polsku

Temat dla poziomu I: Przygody Koziołka Matołka

Temat dla poziomu II: Nasza szkoła jest wesoła

Temat dla poziomu III: Muzeum Bajki


I Temat: Przygody Koziołka Matołka

1. Wystawka książek Kornela Makuszyńskiego. Informacja o autorze

2. Słuchanie fragmentów Koziołka Matołka.

3. Oglądanie filmu pt. Przygody Koziołka Matołka.

4. Swobodne wypowiedzi dzieci na temat obejrzanego filmu.

5. Ilustracja wybranej sceny z Koziołka Matołka.

II Temat: Nasza szkoła jest wesoła

1. Rozmowa na temat: Kiedy w szkole jest wesoło?

2. Czytanie śmiesznych utworów literackich, w tym fragmentów Koziołka

Matołka z jednoczesnym oglądaniem ilustracji przez dzieci.

3. Co to jest komiks? Oglądanie różnych polskich komiksów.

4. Wprowadzenie dwuznaku sz, Sz. Analiza i synteza sylabowa i głoskowa.

wyrazów z dwuznakiem sz, Sz. Nauka pisania dwuznaku sz. Pisanie

wyrazów z dwuznakiem sz. Liczenie głosek i liter w wyrazach.

5. Czytanie fragmentów Plastusiowego Pamiętnika.

III Temat: Muzeum Bajki

1. Rozmowa na temat ulubionych baśni, bajek.

2. Czytanie wybranej baśni polskiej np.: Szewczyk Dratewka.

110


3. Ustalenie miejsca wydarzeń, wyodrębnienie bohaterów (np. praca w

parach).

4. Cechy charakterystyczne głównego bohatera.

5. Układanie dialogów między głównymi bohaterami. Słuchanie wybranych

baśni europejskich.

6. Projektowanie „Europejskiej Mapy Baśni” – skrzaty, trolle, krasnoludy.

7. Oglądanie Muzeum Bajki im. Kornela Makuszyńskiego w Pacanowie –

wirtualna wycieczka (w internecie).

111


Ogólny temat zajęć: Książki to nasi przyjaciele, korzystamy z biblioteki

Temat dla poziomu I: Z wizytą w bibliotece

Temat dla poziomu II: Jak powstaje książka?

Temat dla poziomu III: Co kryje się w książkach?


I

Temat: Z wizytą w bibliotece

1. Wizyta w bibliotece szkolnej lub innej (np. miejskiej).

2. Zwrócenie uwagi na urządzenie biblioteki, pracę bibliotekarki, odpowiednie

zachowanie w bibliotece; założenie kart czytelniczych, wypożyczenie książek,

korzystanie z czytelni, z internetu.

3. Relacja z wizyty w bibliotece szkolnej. Nawiązanie do doświadczeń dzieci.

Porównanie biblioteki szkolnej z domową biblioteczką i internetową biblioteką.

4. Spotkanie z książką. Przygotowanie w klasie wystawki z ulubionych książek

przyniesionych przez dzieci.

5. Globalne odczytywanie tytułów książek.

6. Drama: Wypożyczamy książki w bibliotece. Rozmowy czytelnika z bibliotekarką

lub między czytelnikami.

7. Oglądanie polskich książek i czasopism.

8. Tworzenie własnej książeczki obrazkowej.

II

Temat: Jak powstaje książka?

1. Droga książki od autora do czytelnika na podstawie historyjki obrazkowej

(ilustracji). Wypowiedzi dzieci nt. osób, które pracują przy powstawaniu książki?

Bogacenie słownictwa: autor, redaktor, wydawnictwo, drukarnia, księgarnia

2. Wypowiedzi uczniów nt. Moja ulubiona książka. Jaki ma tytuł, kto jest jej

autorem, o czym opowiada, kto jest jej głównym bohaterem.

112

3. Metryczka książki (tytuł, autor, wydawnictwo, rok wydania). Zapisanie w

zeszytach metryczki ulubionej książki.

4. Budowa książki – rozdziały, ich liczba, tytuły, ilustracje.

5. Utrwalenie dwuznaku sz. Budowa zdań, w których każdy wyraz rozpoczyna się

głoską sz. Ćwiczenia w utrwaleniu dwuznaku sz. Liczenie głosek i liter.

6. Wybrzmiewanie wyrazów z „sz” i „ż’ słyszanym jako „sz” – różnice w pisowni, np.

książka – książek, wstążka – wstążek, wróżka – wróżek, nóżka – nóżek.

7. Głośne indywidualne czytanie tytułów zgromadzonych książek na wystawie

klasowej. Wielka litera w tytułach książek.

8. Czytanie fragmentu lektury Plastusiowy Pamiętnik.

III

Temat: Co kryje się w książkach? Tajemnica książek

1. Znaczenie książek w życiu człowieka. Rozmowa nt. czego możemy uczyć się z

książek. Bogacenie słownictwa: encyklopedia, leksykon, biografia, autobiografia.

2. Konkurs czytelniczy – konkurs pięknego czytania fragmentu utworu

przygotowanego przez uczniów w domu.

3. Samodzielne redagowanie pisemnej wypowiedzi nt. „Jesteś pisarzem, napisz w

kilku zdaniach, o czym byłaby twoja książka?“ Kim jest twój bohater?, Jakie miał

przygody?, Gdzie mieszka ?, Kiedy to się dzieje?

4. Głośne odczytanie opracowanych wypowiedzi pisemnych.

5. Projektowanie plakatów reklamujących książkę, którą warto przeczytać lub

własną książkę.

6. Prezentacja prac. Wybranie najlepszej i najbardziej zachęcającej reklamy do

kupna lub wypożyczenia książki.

113


Ogólny temat zajęć: Pożegnanie zimy

Temat dla poziomu I: Szukamy wiosny

Temat dla poziomu II: Powrót ptaków zwiastunem wiosny w Polsce

Temat dla poziomu III: Witamy wiosnę


I Temat: Szukamy wiosny

1. Spacer do parku. Obserwacja zmian zachodzących w przyrodzie wczesną wiosną.

2. Po powrocie do klasy przedstawienie dowolnymi środkami plastycznymi pracy

pt. “Wczesna wiosna“. Odwołanie się do przeżyć i spostrzeżeń poczynionych

na wycieczce i treści wiersza pt. Wiosna, czytanego przez nauczyciela.

3. Zestawienie ilustracji w podręczniku z własnymi przeżyciami.

4. Oglądanie albumów i obrazków ilustrujących ptaki powracające z ciepłych

krajów, budzące się zwierzęta, kwitnące rośliny.

5. Czytanie globalne podpisów pod ilustracjami zwierząt, ptaków.

6. Nauka piosenki o wiośnie np. Wiosna tuż, tuż.

7. Zabawa „Ciepło – zimno“.

II Temat : Powrót ptaków zwiastunem wiosny w Polsce

1. Odgadywanie zagadek słownych o ptakach powracających do kraju (bocian,

skowronek, kukułka, jaskółka, szpak). Próby samodzielnego układania zagadek.

2. Słuchanie wiersza o bocianie czytanego przez nauczyciela. Rozmowa na temat

treści wiersza.

3. Wyszukiwanie w albumach ptaków powracających do Polski z ciepłych krajów

(bociany, czaple, żurawie).

4. Wprowadzenie dwuznaku cz, Cz. Kształt dwuznaku, sposób pisania,

odwzorowanie na dużych formatach oraz w liniaturze, pisanie wyrazu czapla.

114

5. Analiza i synteza słuchowo–wzrokowa wyrazów z głoską cz : deszcz, tęcza,

kaczeniec, kurczątko, czapla. Liczba głosek i liter w wyrazach.

6. Tworzenia słownika tematycznego dotyczącego powrotu ptaków z ciepłych

krajów: zwiastuny wiosny, przylot ptaków, bociany, jaskółki, szpaki, budowa

gniazd itd.

7. Samodzielne redagowanie opisu bociana na podstawie zgromadzonego

słownictwa i rysunku.

8. Uzupełnianie tekstu z lukami opisującymi bociana.

9. Próby naśladowania własnym głosem śpiewu ptaków.

10. Zabawa ruchowa „Bocian i żabki“.

11. Nauka piosenki o wiośnie.

III Temat: Witamy wiosnę 1. Rozmowa na temat : Co to jest przysłowie? Jakie przysłowia ludowe znamy?

2. Poznajemy i wyjaśniamy przysłowia związane z wiosną, np. „W marcu jak w

garncu“, „Marcowa pogoda, raz słońce, raz woda“, „Kwiecień plecień co

przeplata, trochę zimy, trochę lata“.

3. Układanie i zapisywanie przysłów z rozsypanki wyrazowej – ćwiczenia w

pisaniu z pamięci (tekst z lukami).

4. Zapoznanie z ludowym obyczajem topienia marzanny związanym z

pożegnaniem zimy na podstawie opowiadania przeczytanego przez

nauczyciela.

5. Redagowanie odpowiedzi na pytania pod kierunkiem nauczyciela: „Jaki

zwyczaj został opisany w tekście? Co to jest marzanna i co symbolizuje?”

6. Wspólne wykonanie kukły marzanny z dostępnych materiałów, ustny opis.

7. Słuchanie wiersza Topienie Marzanny

8. Drama: Topienie Marzanny.

9. Topienie Marzanny (spalenie) przy zachowaniu odpowiedniej ostrożności (w miarę możliwości).

10. Śpiewanie piosenki ludowej Gaiczek zielony.

115


Ogólny temat zajęć: Wiosenne porządki

Temat dla poziomu I: Przygotowania do Świąt Wielkanocnych

Temat dla poziomu II: Tradycje Wielkanocne

Temat dla poziomu III: Wielki Tydzień


I Temat: Przygotowania do Świąt Wielkanocnych

1. Wiersz Jana Brzechwy pt. Wiosenne porządki.

2. Historyjka obrazkowa „Wiosenne porządki“ – układanie historyjki według

logicznej kolejności.

3. Jak pomagam mamie w wiosennych porządkach w domu? – pogadanka

4. Ćwiczenia w formie dramy – jak dzieci pomagają w domu?

5. Zwyczaje i tradycje wielkanocne w moim domu (w mojej rodzinie).

6. Wykonanie pisanki – naklejanki. Wystawka wykonanych pisanek.

II Temat: Tradycje Wielkanocne

1. Zwyczaje i tradycje Wielkanocne na podstawie własnych przeżyć oraz

wierszy.

2. Potrawy i dekoracje wielkanocnego stołu.

3. Różne rodzaje jaj wielkanocnych (pisanki, kraszanki, wydrapywanki,

malowanki, naklejanki).

4. Słuchanie wiersza lub opowiadania na temat tradycji wielkanocnych.

5. Wyszukiwanie różnic w obchodach świąt wielkanocnych w kraju

zamieszkania i w kraju pochodzenia.

6. Projektowanie i wykonanie kartki świątecznej.

116

7. Samodzielne redagowanie życzeń świątecznych.

III Temat: Wielki Tydzień

1. Wypowiedzi dzieci na temat przygotowań i zwyczajów związanych ze

Świętami Wielkanocnymi na podstawie własnych doświadczeń

(przeżyć), wiersza lub tekstu.

2. Gromadzenie słownictwa na temat świąt wielkanocnych. Redagowanie i

zapisanie kilku zdań z użyciem zgromadzonego słownika.

3. Utrwalenie nazw dni tygodnia.

4. Wielki Tydzień i obyczaje z nim związane.

5. Wyszukiwanie różnic w obchodach świąt wielkanocnych w kraju

zamieszkania i w kraju pochodzenia.

6. Wykonanie palmy wielkanocnej.

117

KWIECIEŃ

NAZWA BLOKU PROBLEMOWEGO: „Ziemia – najpiękniejszy dom

w kosmosie”


Ja i moi bliscy







Życie codzienne

– kalendarz (miesiące, dni tygodnia, pory dnia)

– podstawowe czynności dnia codziennego;

– żywienie (potrawy – na wielkanocnym stole

Wiedza o Polsce


– znani Polacy




Język nauki

– podstawowe terminy historyczne i

geograficzne


Uczeń:

1) opowiada o najważniejszych polskich świętach (Wielkanoc) oraz związanych z nimi

tradycjach, porównuje polskie tradycje świąteczne ze świętami w kraju zamieszkania;

2) opowiada o tradycjach swojej rodziny;

3) opisuje polski pejzaż z uwzględnieniem pór roku oraz obyczaje z nimi związane;

4) wymienia wybrane postaci z historii Polski (Mikołaj Kopernik);

5) wymienia najważniejsze miasta (Toruń).


E. Szelburg-Zarembina Królestwo Bajki (fragmenty),

W. Chotomska Dzieci pana Astronoma

H. Chmielewski Tytus Romek i A’Tomek – Tytus astronomem

TEMATY ZAJĘĆ: (Zaplanowane na 3 spotkania po 2,5–3 godzin )

29.Wielkanoc – zwyczaje i obrzędy w polskiej tradycji.

118

30. Nasza planeta – Ziemia.

31. W Polsce wiosna już w pełni.

NOWE LITERY: ś, ń, ć, ź


Słuchanie:

Poziom A :



3. Rozumie proste wypowiedzi monologowe i dialogowe, o ile otrzymuje dodatkowe wyjaśnienia.

4. Rozumie proste teksty literackie wspierane obrazkami, gestami, rekwizytami i inne teksty kultury, otrzymując dodatkowe wyjaśnienia.

Poziom B:

1. Rozróżnia głoski współczesnej polszczyzny, w szczególności głoski miękkie

„ś”, „ń”, „ć”, „ź”.



4. Rozumie proste teksty literackie (zwłaszcza pisane współczesną polszczyzną) wspierane obrazkami, gestami, rekwizytami i inne teksty kultury.

Poziom C:




4. Rozumie teksty literackie (zwłaszcza pisane współczesną polszczyzną), filmy, programy

multimedialne .

Mówienie:

Poziom A:


119





Poziom B:



komunikowania się.





6. Opowiada o Świętach Wielkanocnych i związanych z nimi tradycjach.



Poziom C:


2. Wypowiada się płynnie.

3. Opisuje, opowiada wygląd koszyczka wielkanocnego. Porównuje polskie tradycje

wielkanocne ze świętami w kraju zamieszkania.




120

Czytanie:

Poziom A:

1. Zna większość liter i odpowiadające im głoski.


3. Czyta na głos i cicho proste, krótkie teksty.



teksty kultury.


Poziom B:


Temat: Wielkanoc – zwyczaje i obrzędy w polskiej tradycji: świętujemy, święconka, siadamy

przy stole, wszyscy, odświętny, życzenia, śmiechy, razem, kraszanki, pisanki, zajączek,

baranek, ozdoby, słodycze, mazurki, koszyczek wielkanocny, bazie, bukszpan, borowina, gęś,

kościół, leśnik, łoś, przebiśnieg, rośliny, ślimak, środowisko, świnka, wieś, leśny, roślina,

Baśka, kościół, Staś, Jaś.

Temat: Nasza planeta – Ziemia: naukowiec, odkrycie, myśleli, udowodnił, opisał, luneta,

instrumenty, odwaga, mądrość, zmienił, nauka, słońce, planety, mleczna droga, planetarium,

Święo Ziemi, sprzątanie świata, ekologia, przyroda, porządek, zakręć wodę! wyłącz światło!

nie śmieć! sortuj śmieci! szkło, metal, plastik, papier, odpadki, baśń, dłoń, kamień, koń,

kwiecień, leń, noc świętojańska, ogień, pień, pierścień, pomarańcza, słoń, toruńskie pierniki,

wrzesień, wstań, pomarańczowy, Gdańsk, Poznań, Toruń.

Temat: W Polsce wiosna już w pełni: źrebak, źródło, koń, biedronka, żaba, rak, ślimak,

cielątko, źrebiątko, kurczątko, gąska, kogut, indyk, kość, liść, maść, rzeźba, rzeźbiarz, słońce,

złość, źródło, dość, późno, źle, leć.

2. Rozumie krótkie teksty użytkowe – przepis na potrawę wielkanocną.

121

3. Rozpoznaje formy użytkowe, np. życzenia świąteczne.

4. Rozumie krótkie utwory literackie oraz teksty popularnonaukowe.





Poziom C:







Pisanie:

Poziom A:

1. Pisze niektóre małe i wielkie litery, dostrzega różnicę między literą i głoską.

2. Pisze po śladzie (pojedyncze wyrazy i zdania).

3. Tworzy, z pomocą nauczyciela, krótka wypowiedź składającą się z prostych zdań

(opis , pozdrowienia, życzenia).



Poziom B:

1. Pisze poprawnie małe i wielkie litery „ś”, „ń”, „ć”, „ź”.

122

2. Przepisuje krótkie teksty zawierające wyrazy ze zmiękczeniami.

3. Z pomocą nauczyciela tworzy krótką wypowiedź (opis, list prywatny, życzenia,

zaproszenie.

4. Pisze według wzoru proste teksty na omawiane tematy.

5. Pisze proste teksty związane z poznanymi utworami literackimi i innymi tekstami

kultury.


7. Na ogół pisze poprawnie ortograficznie, zwłaszcza wyrazy ze zmiękczeniami i stosuje

podstawową interpunkcję.

Poziom C:


2. Redaguje notkę biograficzną.


kultury – plakaty, znaki ochrony przyrody.

4. Zna i na ogół stosuje zasady ortografii (znaki miękkie „ś”, „ń”, „ź”, „ć”) i interpunkcji.

Rozróżnia rodzaje zdań. Zapisuje zdania oznajmiające, pytające, wykrzyknikowe.

123


Ogólny temat zajęć: Wielkanoc

Temat dla poziomu I: Wielkanocny koszyczek

Temat dla poziomu II: Śmigus–dyngus

Temat dla poziomu III: Tradycje i zwyczaje wielkanocne


I

Temat: Wielkanocny koszyczek

1. Oglądanie zawartości wielkanocnego koszyczka. Nazywanie pokarmów.

2. Rozmowa na temat: Co to jest „święconka”, czego symbolem jest jajko, jakie

prezenty przynosi „zajączek”?

3. Oglądanie zdjęć tradycyjnych polskich pisanek i kraszanek.

4. Globalne czytanie wyrazu „ jajko”.

5. Prace plastyczne – malowanie pisanek, kraszanek.

6. Dekorowanie świątecznego stołu.

7. Słuchanie wierszy na temat świąt wielkanocnych.

8. Wspólne (słowne) układanie świątecznych życzeń.

9. Dzielenie się jajkiem. Wzajemne składanie sobie życzeń.

II

Temat: Śmigus-dyngus

1. Układanie w wielkanocnym koszyczku potraw zgodnie z czytanym przez

nauczyciela utworem.

2. Dopasowywanie podpisów do nazw pokarmów: jajko, chleb, kiełbasa, baranek.

3. Rozmowa na temat śmigusa dyngusa.

4. Oglądanie kartek świątecznych oraz zdjęć przedstawiających różnorodne

124

zwyczaje.

5. Prace plastyczne: Projektowanie kartki świątecznej.

6. Wprowadzenie litery „ś” jak śmigus – dyngus, święconka, święta.

7. Odszukiwanie głoski „ś” w imionach (np. Baśka, Zośka, Kaśka, Gośka, Jaś, Staś)

i innych wyrazach, związanych z Wielkanocą (święconka, śniadanie, święcenie

pokarmów, śmigus-dyngus, kościół).

8. Wyszukiwanie wyrazów ze zmiękczeniem „si”, np.: siano, siąpi, się, misie oraz

imionach: Zosia, Basia, Kasia, Marysia, Krysia.

9. Nauka pisania „Ś, ś”; tworzenie i przepisywanie wyrazów i zdań.

10. Czytanie tekstu na temat świąt.

11. Pisanie krótkich życzeń na kartce świątecznej. Adresowanie koperty.


III

Temat: Tradycje i zwyczaje wielkanocne

1. Ustne i pisemne opisywanie wielkanocnego koszyczka.

2. Oglądanie obrazów przedstawiających świąteczne, regionalne tradycje.

3. Prace plastyczne: projektowanie i wykonanie palmy wielkanocnej.

4. Zapoznanie się z przepisami polskiej kuchni oraz sposobami dekoracji stołu na

wielkanocne śniadanie.

5. Samodzielne czytanie opowiadania na temat świątecznych zwyczajów. Czytanie

ze wskazaniem miejsca, czasu i postaci.

6. Redagowanie życzeń. Wielka litera w imionach, nazwiskach, nazwach

miejscowości.


125


Ogólny temat zajęć: Nasza planeta Ziemia i Słońce. Święto Ziemi.

Mikołaj Kopernik

Temat dla poziomu I: Dbamy o miejsce, gdzie mieszkamy

Temat dla poziomu II: Słońce i Ziemia

Temat dla poziomu III: My, mali ekolodzy


I

Temat: Dbamy o miejsce, gdzie mieszkamy

1. Rozmowa w kręgu: O miejscu zamieszkania, urodzenia. Pokazywanie miejsc na

mapie, globusie. Globus jako model planety. Nasza planeta w systemie

słonecznym.

2. Oglądanie makiety systemu słonecznego. Rozwiązanie zagadki: „Złota kula,

wokół której wszyscy się kręcimy, świeci jasno, gdy jest lato, blednie w środku

zimy”.

3. Wyprawa w kosmos. Pokaz zasady działania rakiety – doświadczenie z

balonikiem.

4. Zabawy w planety. Krążenie Ziemi wokół Słońca. Wyjaśnienie znaczenia słów:

planeta, kosmos.

5. Rozmowa nt.: Ziemia jest domem wszystkich ludzi, zwierząt i roślin. Nawiązanie

do lektury Królestwo bajki E. Szelburg Zarembiny. Wysłuchanie przesłania

Autorki.

6. Burza mózgów: Jak dbać o Ziemię? Dlaczego obchodzimy Święto Ziemi?

7. Podsumowanie: W jaki sposób każdy z nas może przyczynić się do dbania o

naturalne środowisko? Co oznacza „sprzątanie świata”? Po co należy

segregować śmieci? Stwierdzenie, że każdy może przysłużyć się do tego, by

świat stał się oazą porządku, a nie wysypiskiem śmieci.

126

8. Słuchanie utworów literackich na temat „przyjaźni ze światem”.

9. Prace plastyczne: Jak wykorzystać niepotrzebne odpadki: kartony, pudełka, kapsle itp.?

10. Prezentacja prac.

II

Temat: Słońce i Ziemia

1. Rozmowa na temat: Ziemia jako jedna z planet. Uzmysłowienie dzieciom ich

miejsca na Ziemi – od najbliższego do najdalszego (rodzina – miejscowość –

Polska – Europa – planeta Ziemia) i odwrotnie (planeta Ziemia – Europa –

Polska – miejscowość – rodzina).

2. Oglądanie map nieba, modelu układu słonecznego. Rozwiązanie zagadki:

„Gwiazdy nocą obserwuje, liczy, mierzy, opisuje. Dzięki niemu nawet dzieci,

wiedzą czemu Słońce świeci”.

3. Doświadczenie: Ziemia krąży wokół Słońca – globus, lampa.

4. Zabawy w planety. Odczytywanie nazw planet oraz wyrazu „słońce” jako

wprowadzenie w naukę pisania i czytania głoski „ń”.

5. Rozmowa na temat Mikołaja Kopernika i jego odkrycia. Co znaczą słowa:

„Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, polskie go wydało plemię.”

6. Szukanie informacji o astronomie w encyklopedii, książkach

popularnonaukowych, internecie. Oglądanie fragmentu filmów np. Gwiazda

Kopernika.

7. Ćwiczenia w pisaniu litery „ń” w wyrazach: słońce, Toruń.

8. Czytanie fragmentów lektury Tytus, Romek i A’tomek, księga o astronomii.

9. Układanie i zapisywanie kilku zdań na temat postaci polskiego astronoma.

10. Oglądanie albumów o Toruniu. Ustalanie z czego słynie. Kosztowanie

pierników. Pisanie wyrazów oraz zdań z wykorzystaniem „ni”.

11. Podsumowanie: Co to znaczy dbać o naszą planetę, dlaczego mówimy: Matka

127

Ziemia?

III

Temat: My, mali ekolodzy

1. Słuchanie fragmentów utworu W. Chotomskiej Dzieci Pana Astronoma.

Nazywanie planet.

2. Redagowanie i zapis krótkiego tekstu o Mikołaju Koperniku: „Mikołaj Kopernik

to polski astronom. Napisał dzieło O obrotach ciał niebieskich. Odkrył, że Słońce

jest w centrum układu słonecznego, a wszystkie planety, łącznie z Ziemią krążą

wokół Słońca”.

3. Rozmowa: O czym porozmawiałbym z panem Mikołajem?

4. Tworzenie słowniczka tematycznego o naszej planecie Ziemi, otaczającym nas

środowisku społeczno–przyrodniczym oraz wzajemnych zależnościach.

Wyjaśnianie pojęć „ekologia, ekolog”.

5. Oglądnie filmów, książek, plakatów tematycznie związanych z ochroną

środowiska.

6. Czytanie fragmentów lektury Królestwo bajki. Interpretacja przesłania Autorki:

„Gdyby mnie któreś z Was zapytało, gdzie mieszkam – odpowiem bez wahania;

„ W najpiękniejszym Domu, jaki krąży w Kosmosie” – a Wy od razu będziecie

wiedzieli (każde dziecko dziś wie!), że tym Domem jest planeta Ziemia. I że to

jest nasz Wspólny Dom”

7. Drama: Co by było, gdyby nad światem zapanował smog?

8. Zaprojektowanie i wykonanie znaków ekologicznych.

9. Tworzenie przewodnika dla Młodego Ekologa. Utrwalenie zdań

wykrzyknikowych.

10. Ochrona przyrody w Polsce. Parki, rezerwaty.

11. Podsumowanie: Nasze działania na rzecz środowiska.

128


Ogólny temat zajęć: Wiosna w pełni – świat roślin i zwierząt budzi się do

życia

Temat dla poziomu I: Witaj wiosno

Temat dla poziomu II: Wiosna na łące, w sadzie, ogrodzie

Temat dla poziomu III: Polskie rośliny i zwierzęta


I

Temat: Witaj wiosno

1. Spacer po najbliższej okolicy. Obserwacja przyrody. Rozmowa na temat, jak

wyglądałby spacer, gdybyśmy spacerowali w rodzimych miejscach w Polsce. Co

jest podobne, co inne.

2. Kolorowanie wiosennych obrazków na podstawie wzoru.

3. Nauka piosenek o wiośnie (Kle, kle boćku, Była sobie żabka mała).

4. Lepienie w glinie lub plastelinie: zwierzęta w zagrodzie, mamy i ich dzieci.

5. Słuchanie utworów o wiośnie.

6. Podsumowanie: Wiosenny taniec przy muzyce. Improwizacja ruchowa: Świat

budzi się do życia.

II

Temat: Wiosna na łące, w sadzie, ogrodzie

1. Oglądanie ilustracji przedstawiających wiosenne zjawiska przyrodnicze na łące,

w lesie, sadzie, w wiejskiej zagrodzie.

2. Ozdabianie gałązek żółtą bibułką – forsycja „złoty deszcz”

3. Podział na grupy:

Grupa 1. Rośliny na łące i polu. Rozpoznawanie polskich kwiatów. Wiosenne kwiaty

chronione. Kolorowanie kwiatów na podstawie wzoru. Kwitnące krzewy. Prace na

polu.

Grupa 2. Rośliny w sadzie i ogrodzie. Budowa kwiatu np. tulipana, bratka.

Słuchanie wiersza „Jabłoneczka” M. Konopnickiej. Obserwacja kwitnących drzew i

krzewów. Rozpoznanie jabłoni, gruszy, śliwy, agrestu, porzeczek itp. Założenie

129

klasowej hodowli drzewka owocowego. Czym różni się krzew od drzewa?

Grupa 3. Zwierzęta na łące, w polu. Oglądanie drobnych zwierząt – żaba, dżdżownica,

motyl, ćma, ślimak, pszczoła. Dowiadywanie się o ich pożyteczności. Dowiadywanie

się, jak odżywiają się zwierzęta żyjące w naturalnym środowisku. Obserwacja ptaków.

Śpiew. Powrót z ciepłych krajów. Zakładanie gniazd. Karmienie młodych.

Grupa 4. Wiejska zagroda. Obserwacja zwierząt – kury, kaczki, krowa, owca, koza, koń,

źrebak. Poznawanie potrzeb zwierząt domowych oraz prac człowieka związanej z ich

hodowlą. Rozpoznanie zwierząt na podstawie głosów.

4. Wprowadzenie głosek miękkich: ź – źrebak, ć – ćma.

5. Odszukiwanie głosek miękkich (i zmiękczeń) w wyrazach związanych z wiosną:

źródło, liść, leć, późno, ozimina, bazie, koziołek, bocian, ciemność, ciepło,

cicho.

6. Nauka pisania „Ć, ć; Ź, ź”; tworzenie i przepisywanie wyrazów i zdań. Ćwiczenia

w czytaniu.

7. Czytanie tekstu z wykorzystaniem poznanych liter.

8. Podsumowanie: Zabawa ruchowa. Naśladowanie głosów i ruchów zwierząt.

III

Temat: Polskie rośliny i zwierzęta

1. Czytanie tekstów popularnonaukowych, oglądanie albumów, programów

multimedialnych wierszy oraz fragmentów lektury E. Szelburg–Zarembiny

Królestwo bajki – rozdziału Ogród Króla Marcina. Zwrócenie uwagi na różne

formy przekazu literackiego.

2. Praca w grupach: Typowy polski świat roślin. Typowy polski świat zwierząt.

3. Rozmowa na temat, co to jest NATURA 2000 – Rośliny i zwierzęta pod ochroną

– Przygotowanie szkolnej książeczki NATURA 2000.

4. Praca ogrodnika i leśnika. Poznanie nowego zawodu.

5. Podsumowanie: Porównanie świata roślin i zwierząt ze światem roślin i

zwierząt kraju, w którym przebywają dzieci.

130

MAJ/ CZERWIEC

NAZWA BLOKU PROBLEMOWEGO: Kolorowa Polska


Ja i moi bliscy



Wiedza o Polsce



– znani Polacy



– wakacje


Życie codzienne

– kalendarz (miesiące, dni tygodnia, pory dnia)

– podstawowe czynności dnia codziennego

– moja klasa i obowiązki szkolne

Język nauki

– podstawowe terminy historyczne i

geograficzne

– podstawowe terminy z zakresu wiedzy o

literaturze


Uczeń:

1) wymienia symbole narodowe, wyjaśnia ich znaczenie, rozpoznaje hymn narodowy;

2) wymienia wybrane postaci z historii Polski (osoby związane ze sztuką);

3) podaje nazwę regionu, z którego pochodzi jego rodzina, opisuje krajobraz tego regionu i

wymienia najważniejsze jego obiekty;

4) opisuje krajobrazy Polski: nadbałtycki, nizinny, wyżynny, górski;

5) opowiada o najważniejszych polskich świętach (państwowych) oraz związanych z nimi

tradycjach; zna na pamięć kilka wybranych polskich wierszy, piosenek i przysłów.


Józef Wybicki Mazurek Dąbrowskiego (2 zwrotki)

TEMATY ZAJĘĆ: (Zaplanowane na 4 spotkania po 2,5–3 godzin)

32. Polska w bieli i czerwieni.

33. Majowe barwy i dźwięki.

34. Wkrótce kolorowe wakacje!

131

35. Dzieci i ich marzenia.

NOWE LITERY: h, ch, dz, dź, dż


Słuchanie:

Poziom A :



3. Rozumie proste wypowiedzi monologowe i dialogowe, o ile otrzymuje dodatkowe

wyjaśnienia.


teksty kultury, poparte dodatkowymi wyjaśnieniami.

Poziom B:






Poziom C:




4. Rozumie teksty literackie(zwłaszcza pisane współczesną polszczyzną) i inne teksty

kultury.

Mówienie:

Poziom A:



132



5. Śpiewa jedna zwrotkę hymnu polskiego.

Poziom B:



komunikowania się.


4. Formułuje kilkuzdaniową wypowiedź, opowiada o swoich marzeniach i planach

wakacyjnych.

5. Opowiada ciekawych turystycznie miejscach w Polsce.


7. Śpiewa hymn Polski.

Poziom C:


2. Wypowiada się płynnie – opisuje polskie krajobrazy.

3. Opisuje, opowiada, charakteryzuje postaci, które otrzymały bądź zasługują na „Order

Uśmiechu”

4. Uczestniczy w rozmowie i prostej dyskusji na tematy poruszane w trakcie zajęć.


6. Recytuje wiersze, stosując pauzę i intonację. Śpiewa hymn Polski.

Czytanie:

Poziom A:

1. Zna wszystkie litery i odpowiadające im głoski.




133


teksty kultury.


Poziom B:


Temat: Polska w bieli i czerwieni: Polska, naród, polszczyzna, przodkowie, historia, hymn,

symbole narodowe, orzeł, znak białego orła, legenda, tradycja, pamiętać, pamięć, hejnał,

wolność, Konstytucja 3 Maja, Święto Flagi Polskiej, biel, czerwień, bohater, rodacy, chleb,

chłopak, chłopiec, chmura, choroba, chór, chrzest, dach, fartuch, gmach, haft, hak, hałas,

hamulec, handel, hasło, hejnał, helikopter, herbata, higiena, hobby, hulajnoga, humor,

huragan, kuchnia, marchew, mech, mucha, ochrona, samochód, schody, słuch, strach,

uśmiech, węch, wschód, zachód, zuch, chwali, dmucha, hoduje, słucha, pachnie, kocha,

chętny, chory, handlowy, hardy, hodowlany, hojny, pochwalny, trochę, hej! hop! hura!

Chopin, Lech,

Temat: Majowe barwy i dźwięki: pochodzenie, pochodzić, rodzić się, cudzoziemiec,

przeprowadzać się, obce kraje, wrócić, być sławnym, wybitny, zdolny, utalentowany, tworzyć

dzieła, zasłużyć się, zdobywać nagrody, wdzięczni, wielcy, czarodziej, dzban, dziadek, dzieci,

dzień, dziewczyna, dzięcioł, dziura, dziurka, dzwonek, dźwig, grudzień, kwiecień, łabędź,

niedziela, niedźwiedź, październik, pędzel, poniedziałek, rodzice, rodzina, rydz, wiedźma,

wrzesień, chodzi, dziękuję, dziobać, dzielny, bardzo, dzisiaj, dziesięć, dziewięć.

Temat: Wkrótce kolorowe wakacje!: wyjeżdżać, przejażdżka, zorganizować, spędzać wakacje,

podróżować, zobaczyć, zwiedzić, zostać, w mieście, na wsi, grać, robić zdjęcia, bawić się,

rozbić namiot, urządzić zabawę, drożdże, dżdżownica, dżem, dżentelmen, dżinsy, dżokej,

dżdżysto, dyplom, list, adres,

Temat: Dzieci i ich marzenia: Dzień Dziecka, święto rodziny, prawa dziecka, Order Uśmiechu,

radość, marzenia, pożegnanie.

2. Rozumie krótkie teksty użytkowe.


instrukcja.

134






Poziom C:







Pisanie:

Poziom A:

1. Pisze wszystkie małe i wielkie litery, dostrzega różnicę między literą i głoską.


3. Pisze z pamięci (pojedyncze wyrazy) i ze słuchu (proste zdania), po omówieniu pisowni

z nauczycielem.

4. Tworzy, z pomocą nauczyciela, krótka wypowiedź składającą się z prostych zdań (opis ,

pozdrowienia, życzenia).

5. Pisze według wzoru krótki tekst o sobie – pisanie po śladzie.



Poziom B:

1. Prawidłowo pisze małe i wielkie litery: „h”, „ch”, „dz”, „dż”, „dź”.


3. Pisze z pamięci (kilka wyrazów) i ze słuchu (proste krótkie teksty).

135


zaproszenie.

5. Pisze według wzoru proste teksty na znane mu tematy.


kultury.



Poziom C:


2. Tworzy krótką wypowiedź na znane mu tematy.


kultury.


5. Zna i na ogół stosuje zasady ortografii pisowni „h” i „ch”, i interpunkcji.

136


Ogólny temat zajęć: Polska w bieli i czerwieni

Temat dla poziomu I: Symbole narodowe

Temat dla poziomu II: Herby polskie

Temat dla poziomu III: Jestem Polakiem, mieszkańcem Europy, Australii, Ameryki…


I Temat: Symbole narodowe

1. Demonstracja mapy Europy. Nazywanie kierunków, wskazanie położenia Polski

w Europie. Sąsiedzi Polski.

2. Układanie z puzzli obrazka przedstawiającego godło i flagę Polski.

3. Pokaz symboli narodowych i rozmowa na ich temat.

4. Wysłuchanie tekstu dotyczącego źródeł państwa polskiego i historii godła.

5. Analiza i synteza słów „godło” i „flaga”. Liczenie sylab i głosek. Czytanie

globalne.

6. Wysłuchanie hymnu narodowego. Zwrócenie uwagi na postawę podczas

słuchania i śpiewania hymnu.

7. Rozmowa na temat, gdzie możemy znaleźć symbole narodowe Polski

(monety…) i kiedy możemy usłyszeć hymn Polski?

8. Wyszukiwanie flagi Polski wśród flag innych państw, np. europejskich.

9. Wyróżnianie hymnu Polski wśród innych hymnów, np. hymnu kraju, w którym

mieszkam, hymnu Europy.

10. Kolorowanie godła i flagi Polski lub wykonanie chorągiewki.

II Temat: Herby polskie

1. Określenie położenia Polski w Europie i świecie. Sąsiedzi Polski. Odczytanie

przez chętne dzieci nazw wskazanych państw. Rozmowa na temat symboli

narodowych: godło i flaga Polski. Hymn.

2. Herb Warszawy – stolicy Polski.

3. Herby wybranych miast polskich. Analiza herbów.

4. Analiza i synteza słów „herb” i „chusta”. Ułożenie wyrazów z cegiełek –

137

zaznaczenie spółgłosek i samogłosek.

5. Pokaz liter „h” jak herb i „ch” jak chusta.

6. Pisanie liter „h” i „ch” w liniaturze.

7. Czytanie sylab, wyrazów i zdań z literami „h” i „ch”.

8. Pisanie zdań z poznaną literą. Zwrócenie uwagi na poprawną pisownię wyrazów

z „h” i „ch”.

9. Czytanie tekstu na temat powstania państwa polskiego

10. Zaprojektowanie własnego herbu albo herbu rodziny. Prezentacja prac. Analiza

herbów.

III Temat: Jestem Polakiem, mieszkańcem Europy, Australii, Ameryki…

Polska na mapie Europy i świata. Podanie pełnej nazwy państwa. Określenie położenia

Polski w Europie i świecie.

2 Maja – Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej oraz święto Polonii i Polaków

zamieszkałych za granicą.

Zaznaczanie na mapie Europy i świata państw, w których zamieszkują Polacy. Związek

między historią Polski a historią własnej rodziny. Pisownia wielką literą nazw

kontynentów, państw, narodowości, świąt.

Które kraje obchodzą dzień swojej flagi? Czy kraj, w którym mieszkam obchodzi święto

swojej flagi?

Wysłuchanie hymnu polskiego.

Czytanie tekstu o powstaniu hymnu narodowego.

Wygłaszanie z pamięci i śpiewanie hymnu (dwie pierwsze zwrotki).

Sławni Polacy – Jan Paweł II – orędownik pokoju, Lech Wałęsa – laureat pokojowej

nagrody Nobla, Maria Curie-Skłodowska – odkrywczyni radu i polonu. Polacy zasłużeni

dla danego kraju, np. Kościuszko, Pułaski, Domeyko… Wyszukiwanie potrzebnych

informacji w słownikach, encyklopediach.

Redagowanie kilkuzdaniowej wypowiedzi pisemnej na temat jednego z wybitnych

Polaków.

Słuchanie utworów patriotycznych, np. poloneza Pożegnanie ojczyzny Ogińskiego,

Bogurodzicy.

138


Ogólny temat zajęć: Majowe barwy i dźwięki

Temat dla poziomu I: Melodie i piosenki z różnych stron Polski

Temat dla poziomu II: Świat pełen dźwięków

Temat dla poziomu III: Fryderyk Chopin – czarodziej fortepianu


I Temat: Melodie i piosenki z różnych stron Polski

1. Swobodne wypowiedzi uczniów na temat znanych im w Polsce miejsc. Z jakimi

barwami i dźwiękami kojarzą się te miejsca.

2. Melodie i piosenki z różnych regionów Polski (dwie lub trzy). Określanie ich

nastroju.

3. Zaznaczenie na mapie Polski regionów, z których pochodzą wysłuchane piosenki

i melodie.

4. Prezentacja strojów ludowych związanych z danym regionem. Określanie barw.

5. Krakowiak – słowa, melodia i taniec.

6. Ubieramy krakowiankę – kolorowanie ilustracji.

II Temat: Świat pełen dźwięków

1. Słuchanie głosów natury. Nazywanie tych głosów.

2. Wysłuchanie Dzwonu Zygmunta i hejnału. Z jakim miastem kojarzą się te

dźwięki i kiedy można je usłyszeć? – swobodne wypowiedzi uczniów.

3. Oglądanie ilustracji przedstawiających Dzwon Zygmunta i Kościół Mariacki.

4. Wysłuchanie legendy o hejnale z Wieży Mariackiej (czytanej przez nauczyciela

lub odtworzonej z płyty CD).

5. Wypowiedzi uczniów na podstawie wysłuchanej legendy.

6. Ustalenie kolejności zdarzeń w legendzie w oparciu o pytania nauczyciela.

7. Analiza i synteza wyrazu „dzwon”. Ułożenie wyrazu z cegiełek. Zaznaczenie

spółgłoski „dz”.

8. Pokaz drukowanej i pisanej wielkiej i małej litery „dz”.

139

9. Pisanie litery „dz” w liniaturze. Zwrócenie uwagi na łączenie litery „dz”

z samogłoskami.

10. Czytanie tekstu „Dzwon z wieży Mariackiej”

11. Podkreślanie w tekście wyrazów z literą „dz”. Czytanie podkreślonych wyrazów.

12. Co znajduje się we wnętrzu Kościoła Mariackiego. Oglądanie ilustracji ołtarza

Wita Stwosza. Dźwięki płynące z ołtarza.

III Temat: Fryderyk Chopin – czarodziej fortepianu

1. Ułożenie z puzzli ilustracji przedstawiającej pomnik Fryderyka Chopina w

warszawskich Łazienkach.

2. Próba interpretacji słów C. K. Norwida „Rodem Warszawianin, sercem Polak, a

talentem – świata Obywatel”. Swobodne wypowiedzi uczniów na temat życia i

twórczości kompozytora na podstawie informacji uzyskanych z różnych źródeł

(internet, słowniki, encyklopedie, wycinki prasowe itp.).

3. Wskazanie na mapie fizycznej Polski miejsc związanych z życiem i twórczością

4. F. Chopina.

5. Wysłuchanie Poloneza F-dur op. 69 nr 3, mazurka F-dur, preludium A-dur.

6. Określenie nastroju w wysłuchanych utworach – wykonanie ilustracji do

wybranego utworu.

7. Pisanie opowiadań inspirowanych muzyką F. Chopina – układanie historii do

słuchanej muzyki.

8. Nauka prostego kroku tanecznego do poloneza Pożegnanie ojczyzny Ogińskiego.

140


Ogólny temat zajęć: Wkrótce kolorowe wakacje!

Temat dla poziomu I: Dokąd na wakacje?

Temat dla poziomu II: Kolory lata

Temat dla poziomu III: Piękna nasza Polska cała


I Temat: Dokąd na wakacje?

1. Swobodne wypowiedzi uczniów na temat wakacyjnych planów. Wakacje

w mieście i na wsi, nad morzem i w górach na podstawie ilustracji,

tekstów, filmów, folderów.

2. Słuchanie wierszy o tematyce wakacyjnej.

3. Wyjeżdżamy na wakacje do Polski. Wyszukiwanie i zaznaczanie na mapie

Polski miejsc, które warto odwiedzić latem.

4. Gromadzenie ilustracji, zdjęć, folderów związanych z miejscami, które

warto zobaczyć latem.

5. Zachęcamy do odwiedzenia…. Wykonanie ilustracji miejsca, do którego

odwiedzenia zachęcamy.

6. Prezentacja ilustracji. Kilkuzdaniowa wypowiedź zachęcająca do

odwiedzenia danego miejsca.

II Temat: Kolory lata

1. Swobodne wypowiedzi uczniów na temat wakacyjnych planów.

2. Wyjeżdżamy na wakacje do Polski. Polska na mapie Europy – określenie

położenia. Kierunki geograficzne.

3. Jakie barwy ma Polska – czytanie mapy fizycznej Polski.

4. Słuchanie tekstów opisujących wygląd terenów nadmorskich, nizinnych,

wyżynnych i górskich – rozpoznawanie rodzaju krainy geograficznej na

podstawie jej opisu.

5. Kolorowanie mapy Polski barwami oznaczającymi krainy geograficzne.

6. Wielka litera w nazwach geograficznych.

7. Wysłuchanie utworów muzycznych charakterystycznych dla danej krainy.

141

Dobieranie odpowiedniego opisu krainy do wysłuchanych utworów.

8. Pokaz drukowanej i pisanej, wielkiej i małej litery „dż”.

9. Pisanie litery „dż”, „Dż” w liniaturze.

10. Tworzenie i zapisywanie wyrazów i zdań z nową literą.

11. Czytanie tekstów z wykorzystaniem litery „dż”

12. Wyszukiwanie i zaznaczanie na mapie Polski miejsc, które warto odwiedzić

(zgadnij, dokąd wyjeżdżam). Określanie położenia danego miejsca – kraina

geograficzna.

13. Pozdrowienia z wakacji (list, pocztówka, e-mail). Adresat i nadawca.

III Temat: Piękna nasza Polska cała

1. Indywidualne wypowiedzi uczniów na temat wakacyjnych planów (kraj,

miejsca, środek transportu, przygotowania do wyjazdu).

2. Wskazanie na mapie granic Polski i jej położenia. Kierunki na mapie

(wschód –zachód, północ–południe i kierunki pośrednie: płn.–wsch., płd.

– zach. Itd.).

3. Czytanie ofert wakacyjnych w Polsce.

4. Wyszukiwanie i zaznaczanie na mapie Polski miejsc, które warto

odwiedzić (nie tylko latem) – zabawa: zgadnij, dokąd pojadę.

5. Zachęcamy do zwiedzania Polski. Sporządzenie planu kilkudniowej

wycieczki po Polsce. Opracowanie trasy zwiedzania.

6. Prezentacja opracowanej trasy wycieczki po Polsce.

7. Zaznaczenie trasy wycieczki na mapie fizycznej Polski.

8. Przygotowanie folderu reklamującego wycieczkę – tekst zachęcający

do odwiedzenia Polski (miejsca, zabytki, środki transportu, noclegi,

posiłki, czas zwiedzania…) oraz ilustracje lub zdjęcia reklamowanych

miejsc lub zabytków.

142


Ogólny temat zajęć: Dzieci i marzenia

Temat dla poziomu I: Kolorowy Dzień Dziecka

Temat dla poziomu II: My Dzieci – nasze prawa i obowiązki

Temat dla poziomu III: Polski Dziecięcy Order Uśmiechu


I

Temat: Kolorowy Dzień Dziecka

1. Rozmowa w kręgu na temat: dziecięcych marzeń, uczuć, emocji, ulubionych

zajęć, zabaw.

2. Zabawa w skojarzenia: Kolory i emocje. Wyjaśnianie zwrotów: „patrzeć na świat

przez różowe okulary”, „mieć zielono w głowie”. Ustalanie, które barwy są

wesołe, a które smutne.

3. Wysłuchanie wiersza M. Lorek „ Różowa bajka”.

4. Rozwiązywanie zagadek.

5. Zabawa muzyczno – ruchowa: „Kolorowy rap” Tworzymy tekst, melodię, ruch,

np.: „Czerwony jak biedronka, żółty jak kolor słonka”.

6. Prace plastyczne: Moje marzenia.

7. Założenie „skrzynki na marzenia”. Opowiadanie o nich starszym kolegom, którzy

zapisują „marzenie – życzenie” na drugiej stronie obrazka. Schowanie życzeń w

skrzynce, którą otworzy się za rok.

8. Rozmowa na temat planów wakacyjnych i zasad bezpieczeństwa.

9. Wspólna zabawa z poczęstunkiem.

II

Temat: My dzieci – nasze prawa i obowiązki

1. Rozmowa na temat dziecięcych praw i obowiązków.

2. Tworzenie dywanika pomysłów „Kolorowe uczucia”. Zapisywanie ich na

kolorowych kartonikach.

3. Wymyślanie zagadek dla najmłodszych dzieci.

143

4. Zabawy przy muzyce.

5. Czytanie wiersza R. Ragana o prawach dziecka:

Choć niewiele latek mamy/ I wciąż jeszcze dorastamy

Mamy prawa jak dorośli/ Którzy dawno już dorośli!

Obowiązków jest tak wiele/ I w wakacje, I w niedzielę.

A przed nami tyle nauki/ Trudnej zawsze w poniedziałki

To sprzątanie, to zadania/ Dużo do zapamiętania

Ale mamy swoje prawa!/ Przecież to jest jasna sprawa

6. Projektowanie i wykonanie „skrzynki na marzenia”

7. Zapisywanie samodzielnie lub z pomocą nauczyciela: Czego oczekiwalibyśmy w

naszej szkole w przyszłym roku?

8. Projektowanie i wykonanie „skrzynki na marzenia”.

9. Zapisywanie samodzielnie lub z pomocą nauczyciela marzeń: Czego

oczekiwalibyśmy w naszej szkole w przyszłym roku.

10. Powtórka poznanych dwuznaków: „sz”, „cz”, „rz”, „ch”, „dz”, „dź”, „dż”, „dzi”.

11. Rozmowa na temat wakacyjnych planów i zasad bezpieczeństwa.


III

Temat: Polski Dziecięcy Order Uśmiechu

1. Rozmowy w kręgu na temat co dzieci cenią sobie w dorosłych.

2. Rozmowa na temat sławnych Polaków i tego, co im zawdzięczmy. Wypowiedzi,

kim chcę zostać w przyszłości. Jak dzieci mogą podziękować dorosłym.

3. Czytanie o tym, jak powstała idea wręczania Orderu Uśmiechu, korzystanie z

internetu.

4. Nauka na pamięć wiersza M. Lorek Order uśmiechu.

Jest radosny i jak słonko świeci.

Wymyśliły go polskie dzieci.

Dla dorosłych dar to wspaniały.

144

Tylko dla tych, którzy cenią sprawy małych.

No i dla tych, co nie zrobią kwaśnej miny

Pijąc sok z wyciśniętej cytryny.

5. Rozmowa na temat, komu dzieci przyznałyby taki order i dlaczego.

6. Prace plastyczne: Order Uśmiechu.

7. Pisanie słownej wypowiedzi na temat: Kim chciałbym być, gdy dorosnę.

8. Umieszczenie wypowiedzi w „skrzynce na marzenia”.

9. Rozmowa na temat wakacyjnych planów i zasad bezpieczeństwa.


145

Maria Lorek

4. Procedury osiągania celów

i sposoby realizacji

SPOTKANIA Z POLSKĄ MOWĄ

Słuchanie opowiadań stwarza okazję do poznawania różnych sytuacji z życia

społecznego, logicznego myślenia, formułowania ocen i wyciągania wniosków, wyrabia

umiejętność skupiania uwagi, wdraża do stosowania prawidłowych polskich konstrukcji

składniowych oraz tworzenia dłuższych wypowiedzi na określony temat. Słuchanie

opowiadań rozwija wyobraźnię, pozwala na ocenę postępowania bohaterów, umożliwia

identyfikowanie się z postaciami stanowiącymi wzór postępowania. Treści słuchanych

opowiadań oddziaływają na uczucia i postawy społeczno-moralne, wzbogacają wiedzę i

utrwalają wiadomości. +

Rozmowy uczą dialogu, kształtują zdolność skupienia uwagi i uważnego słuchania

wypowiedzi innych, umożliwiają zadawanie dzieciom pytań i uzyskiwanie na nie odpowiedzi,

porządkują zdobyte wiadomości, sprzyjają wyjaśnianiu i zrozumieniu zjawisk i związków

przyczynowo-skutkowych. Pozwalają na kierowanie obserwacjami, zachęcają do zadawania

przez dzieci pytań. Pomagają w tworzeniu i uściślaniu pojęć ogólnych. Są dla nauczyciela

znakomitą okazją do kształcenia kompetencji językowych, dostosowanych do

indywidualnych możliwości dzieci.

Ćwiczenie słownictwa i prawidłowej wymowy obejmuje szereg zajęć związanych z:

• ćwiczeniami oddechowymi usprawniającymi aparat oddechowy i umożliwiającymi

ekonomiczne gospodarowanie powietrzem w czasie fonacji – odpowiednie

regulowanie faz oddychania: wdech i wydech;

• ćwiczeniami ortofonicznymi służącymi usprawnieniu narządów mowy i utrwaleniu

prawidłowej artykulacji polskich wyrazów i dźwięków;

• ćwiczeniami gramatycznymi umożliwiającymi prawidłowe stosowanie form

146

fleksyjnych. Ćwiczenia te wzbogacają mowę o wyrażenia określające stosunki

między przedmiotami, czynnościami, cechami, sprzyjają prawidłowemu używaniu

przyimków, spójników, zaimków oraz przysłówków (dla określenia sposobu, miejsca

i czasu);

• ćwiczeniami rozwijającymi słownictwo (w tym synonimy wyrazów), sprzyjającymi

wyrażaniu myśli i uczuć w języku ojczystym.

PRACA Z TEKSTEM LITERACKIM

Przekaz literacki poszerza wiedzę, dostarcza wzorów postępowania, stanowi

inspirację do zabawy. Teksty literackie kształcą pamięć słuchową, mowę, pobudzają do

przewidywania, prowokują do wypowiedzi na temat przygód ze wskazaniem przyczyn i

skutków i rozwijają wyobraźnię. Swobodne odtwarzanie treści sprzyja poszerzeniu

możliwości interpretacyjnych (stosowanie pauz, modulowanie głosem). Przekaz literacki

może dotyczyć zarówno literatury pięknej, jak i popularnonaukowej. Ta druga przybliża i

pomaga zrozumieć świat przyrody, wprowadza i utrwala ważne informacje przyrodnicze,

uczy szacunku do roślin i zwierząt. Pozwala na poznawanie środowisk geograficznych

niedostępnych bezpośredniej obserwacji. Publikacje popularno-naukowe, do których należą

atlasy zwierząt i roślin lub encyklopedie przyrodnicze, pokazują zwierzęta, rośliny i krajobrazy

zgodne z rzeczywistością.

Praca z lekturą należy do najcenniejszych form kontaktu z literacką polszczyzną.

Podstawa programowa dla dzieci przebywających poza granicami kraju proponuje

następujący zestaw lektur:

Teksty Podstawowe:

• Władysław Bełza, Katechizm polskiego dziecka

• Jan Brzechwa, wiersze dla dzieci (wybór)

• Kornel Makuszyński, Marian Walentynowicz, Przygody Koziołka Matołka

• Julian Tuwim, wiersze dla dzieci (wybór)

• Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego (2 pierwsze zwrotki)

147

Legendy:

• o smoku Wawelskim

• o Warsie i Sawie (Artur Oppman)

• o śpiących rycerzach

• o Piaście Kołodzieju

• O Lechu, Czechu i Rusie

Piosenki:

• Krakowiaczek jeden (Zygmunt Gloger)

• Mam chusteczkę haftowaną

• Płynie Wisła, płynie (Edmund Wasilewski)

• Stary niedźwiedź, Wlazł kotek na płotek (za: Oskar Kolberg)

• Zasiali Górale...

oraz

Teksty kultury do wyboru:

• Liliana Bardijewska, Zielony wędrowiec

• Wanda Chotomska, Dla najmłodszych

• Jan Grabowski, Puc, Bursztyn i goście

• Joanna Kulmowa, Zasypianki

• Mira Jaworczakowa, Jacek, Wacek i Pankracek, Oto jest Kasia

• Maria Konwacka, Plastusiowy pamiętnik

• Maria Kruger, Karolcia

• Anna Onichimowska, Najwyższa góra świata, Sen, który odszedł

• Maciej Orłoń, Florentynka

• Ewa Szelburg-Zarembina, Idzie niebo ciemną nocą, Królestwo bajki

• Wojciech Widłak, Pan Kuleczka

• Barbara Tylicka, O krakowskich psach i kleparskich kotach, Polskie miasta w baśni i legendzie

148

Filmy:

• Akademia Pana Kleksa

• Bolek i Lolek

• Koziołek Matołek

• Miś Uszatek

• Reksio

Ponadto: czasopisma, strony internetowe, programy telewizyjne, aktualne popularne

piosenki dla dzieci

oraz

Wybór polskiego komiksu:

• Grzegorz Rosiński, Legendarna historia polski

• Henryk J. Chmielewski (Papcio Chmiel), Tytus, Romek i A’tomek

• Janusz Christa, Kajko i Kokosz i inne propozycje.

Nie jest to katalog zamknięty. Nauczyciel może sięgać po inne teksty literackie, w

pierwszej kolejności te, które występują w spisie lektur podstawy programowej

obowiązującej w Polsce. Na szczególną uwagę zasługiwać tu będą takie pozycje jak:

• Joanna Papuzińska, Nasza mama czarodziejka

• Janina Porazińska, Szewczyk Dratewka

• Hanna Kostyro, Klechdy domowe

• Wanda Chotomska „Legendy Polskie”

• Hanna Januszewska, Pyza na polskich dróżkach

oraz wybór polskich baśni.

Lektury starsze dzieci (8-9 lat) czytają w domu. Zadaniem nauczyciela jest

zainspirowanie do przeczytania i omówienie ich wartości na zajęciach w sposób, który

pozostawi w jak największym stopniu wartości i przekaz literacki w sercach i umysłach dzieci

oraz zachęci do sięgania po polskie książki.

Kąciki polskich książek dają możliwość bezpośredniego obcowania z polską literaturą

dziecięcą. Książki i czasopisma rozbudzają zainteresowania, wzbogacają zasób wiadomości,

149

motywują do nauki czytania i pisania, dostarczają przeżyć emocjonalnych i wrażeń

estetycznych. Ilustracje zawarte w książeczkach zachęcają do opowiadania, kształtują

percepcję wzrokową, rozwijają myślenie przyczynowo-skutkowe. Albumy umożliwiają

samodzielny kontakt ze sztuką (reprodukcje obrazów, fotografie artystyczne, zdjęcia

ciekawych budowli, zabytków, pomników, rzeźb, przedmiotów sztuki użytkowej). W kącikach

powinien znaleźć się komplet lektur wskazany w Podstawie Programowej dla uczniów

polskich uczących się za granicą oraz w Podstawie Programowej obowiązującej w szkołach

Polsce.

Czytanie dzieciom utworów literackich wprowadza dzieci w świat piękna języka,

doznań etycznych i estetycznych. Kształtują uczucia i postawy społeczno-moralne. Umacnia i

rozwija przywiązanie do kraju rodzinnego, wzbogaca kulturę językową, poszerza i utrwala

wiadomości dziecka. Cennymi gatunkami literackimi dla dzieci przebywających poza

granicami kraju są baśnie i legendy. One to w barwny, poetycki sposób zapoznają dzieci z

przeszłością Polski. W ich treściach zawarte są idee patriotyzmu oraz duchowe wartości

ojczystej kultury. W przypadku dzieci młodszych, na poziomie kompetencji A wskazane jest

czytanie w połączeniu z oglądaniem ilustracji.

Praca ze słownikami służy utrwaleniu zapisu graficznego wybranych treści, wyjaśnia

znaczenie, ćwiczy czujność ortograficzną, rozwija zainteresowanie nauką czytania i pisania,

motywuje dziecko do podejmowania wysiłku. W jak największym stopniu, a w sposób

szczególny w odniesieniu do dzieci młodszych, należy stosować słowniki obrazkowo-

wyrazowe.

TEATRALIZACJE

Inscenizacje pozwalają lepiej zrozumieć i zapamiętać utwór literacki. Sprzyjają

nabywaniu umiejętności analizowania treści, wyodrębnienia poszczególnych scen, oceniania

postępowania bohaterów. Rozwijają pewność siebie, wiarę we własne możliwości, uczą

współdziałania w zespole. Poprzez doznania artystyczne, sprzyjają rozwojowi emocji i

wyzwalają olbrzymią motywację w poprawnym posługiwaniu się polszczyzną.

Improwizacje, drama pozwalają na odgrywanie określonych sytuacji, przedstawianie

tekstu własnymi słowami, umożliwiają przekaz treści i emocji za pomocą mowy ciała.

Stwarzają okazję do prezentowania umiejętności posługiwania się językiem polskim, w tym

150

odpowiedniego akcentowania wyrazów i zdań. Zwłaszcza zabawy pantomimiczne rozwijają

wyobraźnię i pomysłowość, kształtują płynność i lekkość ruchów.

Scenki sytuacyjne dają okazję przećwiczenia określonych zachowań, ról społecznych,

kształtują pozytywne postawy, uświadamiają, kiedy należy stosować zwroty grzecznościowe.

Stwarzają okazję do wypowiadania się za pomocą słów, gestów, mimiki.

Oglądanie przedstawieniach teatralnych dostarcza wrażeń estetycznych w kontakcie

z językiem literackim, daje szansę obcowania z piękną polszczyzną, stwarza okazje do

dzielenia się przeżyciami. W przypadku dzieci przebywających poza granicami kraju będą to

najczęściej nagrania video. Ważną rolę pełnić powinny również słuchowiska radiowe.

Recytowanie wierszy ćwiczy pamięć i prawidłowy oddech, wdraża do dbałości o

wyrazistość i poprawność artykulacyjną wypowiadanego tekstu. Wiersze sprzyjają trwałości

zapamiętanych słów.

Uroczystości szkolne poprzez recytację wierszy, śpiewanie piosenek, tańce, dziecko

może zaprezentować swoje umiejętności posługiwania się językiem polskim oraz wykazać się

znajomością kultury, obyczajów, wydarzeń z historii Polski. Uroczystości sprzyjają poczuciu

więzi z ojczyzną.

SPOTKANIA Z MUZYKĄ

Śpiewanie piosenek jest najbliższą dzieciom formą ekspresji muzycznej, tworzy

przyjazną atmosferę towarzyszącą działaniu, pełni również funkcję uspokajającą i

wyciszającą. Nauka piosenek wymaga regulowania oddechu, wpływa na ukierunkowanie

intonacji w taki sposób, aby wypowiedziany tekst był zrozumiały, co w dużym stopniu

pomaga w nauce języka polskiego. Wśród utworów do śpiewania powinny znaleźć się

piosenki tematycznie związane z omawianym zagadnieniem, piosenki regionalne, kolędy,

pastorałki. Dzieci powinny również znać dwie pierwsze zwrotki hymnu państwowego. W

repertuarze program poleca m. in.:

• Krakowiaczek jeden, Zygmunt Gloger

• Płynie Wisła, płynie, muz. K. Hofman, sł. Edmund Wasilewski

• Stary niedźwiedź (za: Oskar Kolberg)

151

• Wlazł kotek na płotek (za: Oskar Kolberg)

• Zasiali górale – melodia ludowa

• Mam chusteczkę haftowaną – melodia ludowa

• Sanna, muz. A. Markiewicz, sł. B. Kossuth

• Mróz, muz. J. Lefeld, sł. J. Grodecka

• Zła zima, muz. Z. Noskowski, sł. M. Konopnicka

• Bajka i skierki, muz. W. Lutosławski, sł. J. Porazińska

• Pióreczko, muz. W. Lutosławski, sł. J. Osińska

• Kokoszka – muz. i sł. T. Mayzner

• Czyżyku, czyżyku – melodia ludowa

• W murowanej piwnicy – melodia ludowa

• Grozik – melodia ludowa

• Idzie górnik drogą – melodia ludowa

• Przepióreczka – melodia ludowa

• Zielony mosteczek – melodia ludowa

• Wyleciał ptaszek z Łobzowa – melodia ludowa

• Nie chcę cię – melodia ludowa

• Pojedziemy na łów – melodia popularna

• Siedzi sobie zając – melodia popularna

• Hymn państwowy – 2 pierwsze zwrotki

• W dzień Bożego Narodzenia, Kaczka pstra – pastorałki

• Przybieżeli do Betlejem, Lulajże Jezuniu – kolędy

Słuchanie polskich utworów muzycznych wprowadza dzieci w polską kulturę

muzyczną, przyzwyczaja do obcowania ze sztuką, uczy takich umiejętności muzycznych, jak:

rozpoznawanie instrumentów, zauważanie zmian dynamiki i tempa, wyodrębnianie

powtarzających się fragmentów. Dzięki tym zajęciom dzieci poznają znanych polskich

kompozytorów i ich najsłynniejsze utwory. Nauczyciel sam dokonuje wyboru repertuaru.

M. in. mogą to być następujące utwory:

152

• H. Wieniawski – Obertas op. 19 nr 2

• H. Wieniawski – Kujawiak

• F. Chopin – Mazurek F-dur op. 68 nr 3

• F. Chopin – Mazurek D-dur op. 32

• F. Chopin – Polonez g-moll nr 2

• S. Moniuszko – Dziad i baba

• Z. Noskowski – Kukułeczka, W polu

• G. Bacewicz – Kołysanka; Groteska; Oberek

• W. Lutosławski – Spóźniony słowik; Wróbelek

• Muzyka ludowa z różnych regionów Polski

Tańce ludowe wprowadzają dzieci w kulturę regionalną, stroje ludowe, ćwiczą pamięć

muzyczno-ruchową, dają radość z ruchu.

Zabawy muzyczno–ruchowe rozwijają sprawność ruchową w powiązaniu z muzyką i

słowem, pozwalają na poznanie przestrzeni swojego ciała, uczą koncentracji oraz kontroli

zachowania, doskonalą płynność ruchów, rozwijają wyobraźnię przestrzenną, kreatywność i

wrażliwość. Na szczególną uwagę zasługują tu zajęcia prowadzone według metody Bon

Depart (Dobrego Startu) Marty Bogdanowicz, Karola Orffa oraz Ruchu Rozwijającego

Weroniki Sherborne. Piosenki, pląsy, rymowanki pomocne będą podczas słuchowej analizy

wyrazów. W naturalny sposób można je rytmizować dzieląc wyraz na sylaby np: Sia-ła ba-ba

mak. Nie wie-dzia-ła jak . Dzia-dek wie-dział, nie po-wie-dział a to by-ło tak.

ZAJĘCIA PLASTYCZNE

Prace plastyczne dają możliwość wyrażenia myśli, przeżyć i uczuć, stwarzają okazję

do rozmów. Mogą być wykonywane na dowolny lub określony temat, inspirowane utworami

literackimi lub muzycznymi, wynikać z przeżyć, wspomnień, marzeń, emocji. Najczęściej

stosowane techniki, to:

• rysowanie (kredką, patykiem, węglem) – rozwija wyobraźnię przestrzenną,

sprawność manualną i koordynację wzrokowo-ruchową;

• malowanie – uwrażliwia, pozwala na ekspresję, kształtuje wyobraźnię i

153

wrażliwość na barwy;

• układanie z gotowych elementów i materiału przyrodniczego (w szczególności

cenne są tu mandale) – pozwala zrozumieć pojęcie rytmu i symetrii, rozwija

zdolności kompozycyjne i dekoracyjne;

• stemplowanie – kształtuje orientację w przestrzeni, umiejętność

rozplanowywania oraz porównywania różnych kształtów. Usprawnia koordynację

wzrokowo-ruchową i sprawność manualną;

• lepienie – kształtuje wyobraźnię przestrzenną, usprawnia zręczność rąk i

koordynację ruchów;

• wycinanki i wydzieranki – ćwiczą sprawność manualną, usprawniają koordynację

wzrokowo-ruchową i rozwijają koncentrację uwagi; kształtują wyobraźnię twórczą

i odtwórczą

Praca z wykorzystaniem ilustracji i historyjek obrazkowych pomaga zrozumieć

przyczyny i skutki przedstawionych sytuacji, utrwala znajomość nazw przedmiotów i ich

cechy, rozwija czynności umysłowe, takie jak porównywanie, wnioskowanie, logiczne

kojarzenie faktów, pobudza do swobodnych wypowiedzi związanych z treścią obrazka.

Kąciki regionalne zapewniają kontakt z wytworami sztuki ludowej z różnych regionów Polski.

Oglądanie reprodukcji polskiego malarstwa wprowadza dzieci w świat sztuki,

pozwala na zapoznanie się z wybitnymi malarzami, rzeźbiarzami i ich najsłynniejszymi

dziełami.

ZABAWY I GRY

Zabawy tematyczne pozwalają w naturalny sposób posługiwać się słownictwem w

obrębie danej tematyki, jednocześnie stwarzając okazje odtwarzania ról społecznych i

wzmacniania pozytywnych zachowań. Do najczęściej stosowanych na etapie edukacji

przedszkolnej i wczesnoszkolnej są zabawy prowadzone metodą pedagogiki zabawy. Są

nasycone dużym ładunkiem emocjonalnym, rozwijają uczucia koleżeńskie, wzmacniają

poczucie akceptacji i bezpieczeństwa, pobudzają do samodzielnej aktywności.

154

Zabawy dydaktyczne skierowane są przede wszystkim na zdobywanie wiedzy i

umiejętności; mają charakter poznawczy; służą utrwalaniu poznanych wiadomości i

praktycznemu wykorzystaniu zdobytych informacji.

Zagadki uczą kojarzenia przedmiotu z jego nazwą, kształcą szereg operacji

umysłowych: skojarzenia, przypomnienie, porównanie oraz dopasowanie podanych

informacji do poszukiwanego przedmiotu. Dzięki temu rozwijają u dziecka, uwagę,

koncentrację, wyobraźnię, spostrzegawczość. Ponadto poprzez to, że zaciekawiaj i są

zabawne, przykuwają uwagę dzieci i są chętnie przez nie rozwiązywane.

Gry i loteryjki uczą odczytywania symboli, utrwalają słownictwo. W kontekście

ćwiczeń w czytaniu na szczególną uwagę zasługują tu domina obrazkowo–wyrazowe, bingo

itp. Z kolei do pisania przygotują stolikowe gry zręcznościowe – pchełki, bierki, skaczące

czapeczki. Dzięki nim dzieci mogą ćwiczyć koordynację ruchów rąk i podporządkowują je

kontroli wzroku, doskonalą zręczność, sprawność manualną.

MULTIMEDIA

Filmy edukacyjne umożliwiają zapoznanie dzieci z najciekawszymi regionami,

typowymi krajobrazami i folklorem Polski. Pozwalają dostarczyć wiadomości o

przyrodzie niedostępnej bezpośredniej obserwacji. Uzupełniają i utrwalają wiadomości

zdobyte wiadomości.

Programy multimedialne ich wykorzystanie jest znakomitym sposobem na dogłębne

wytłumaczenie zjawisk, których nie można poznać w trakcie bezpośrednich obserwacji, czy

za pomocą tradycyjnych metod przekazu.

Webquesty ukierunkowane zajęcia, z wykorzystaniem internetu, zwłaszcza dla dzieci

starszych mogą stanowić znakomitą kontynuację i pogłębienie treści, z którymi dzieci

spotykają się w szkole.

EDUKACJA W PLENERZE

Wycieczki i spacery umożliwiają obserwację w naturalnych warunkach, wyzwalają

aktywność poznawczą przejawiającą się w zadawaniu wielu pytań i wymianie spostrzeżeń,

pozwalają na posługiwanie się polską mową w naturalnych sytuacjach, ułatwiają porównanie

155

polskiego krajobrazu z krajem, w którym aktualnie dziecko przebywa. Wycieczki sprzyjają też

odnajdywaniu poloników w miejscu zamieszkania.

Obserwacje: zjawisk atmosferycznych, najbliższego otoczenia dają możliwość

porównania z pogodą i rodzimym otoczeniem w Polsce.

Liliana Madelska

SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU – UWARUNKOWANIA JĘZYKOWE

Język polski dla dzieci, które na stałe nie obcują w środowisku osób mówiących po

polsku, stwarza szereg problemów artykulacyjnych. Słuchowa zbieżność znaczeń polskich

słów, to bardzo duży problem poprawnej komunikacji. Poniższy zestaw paronimów oraz

wskazówki do pracy nauczyciela stanowią w niniejszym programie podpowiedź, jak

niwelować tego typu problemy.

Poniżej przedstawiamy tabele paronimów dostosowane do tematyki omawianej w

poszczególnych blokach tematycznych.

Zgodnie z podstawą programową oraz założeniami programu odnosimy ją do

poziomów kompetencji językowych: A, B, C.

Tabele paronimów: Poziom A (pięciolatki)

Samogłoski ustne Słownictwo z bloków

tematycznych

a e i y ładna ładne

a e i y ładny ładni

i y biłem byłem

i y wije wyje

a e o u loki luki

a o i y damy domy

I+II

156

a o i y dymi dymy

samogłoski nosowe,

poziom A

o ą proszki prążki

e ę pisze piszę

ę ą piszę piszą

ę ą idę idą

III

samogłoski nosowe,

poziom B

om ą paniom panią

om ą widzom widzą

IV

grupy samogłosek

i ij śpi śpij

ij iej pije pieje

ij iej wije wieje

III

sam. : Ø

Ø e koc koce

Ø y but buty

Ø y chleb chleby

Ø : y szłam szyłam

III

brak ł

Ø : ł uszko łóżko

Ø : ł puka półka

IV

ł : ą

wygłos

nosowe

m n muszka nóżka I

157

m n plamy plany

wybuchowe

p t k paczka taczka

p t k - kaczka

p t k mapy

maty

maki

I

p pi pasek piasek

p b półka bułka

t d Tomek domek

t d buty budy

k g kura góra

II

szczelinowe

dwuwargowe

f w sofa sowa

f s sofy sosy

w z wejdzie zejdzie

b w grzyby grzywy

IV

szczelinowe

tylnojęzykowe

Ø : s : h Ala

sala

hala

k : ch komik chomik

h sz hałas szałas

V

wargowo-tylnojęzkowe

w ł wózki łuski

w ł wata łata

V

158

zbitka wł

ł wł o łosie o włosie IX

brak r

Ø r waga warga V

płynne

l r ł kulka

kurka

kółka

sybilanty:

miejsce artykulacji

s ś sz kasa

Kasia

kasza

ś sz prosię proszę

ś sz siny szyny

ź ż w zimie w Rzymie

s sz wąs wąż

ć cz ciapki czapki

VI

sybilanty: dźwięczne

s z kosa koza

sz ż szyje żyje

ć dź buciki budziki

ć dź cień dzień

cz dż czemu dżemu

VII

sybilanty:

sposób artykulacji

s c nos noc

s c pies piec

ś ć w lesie w lecie

VIII

159

sz cz szyje czyje

sz cz uszy uczy

sz ż cz szary czary

ż cz żabki czapki

przydech

t cz tata czacza IX

sybilanty zbitki

ś ść kosi kości

st ść list liść

st ść jest jeść

IX

zmiękcz.

geminaty

k kk leki lekki

d dd podany poddany

X

akcent

olimpada Olimpia da X

Uwaga:

Jeśli dzieci nie odróżniają słuchem danej kategorii, kontynuujemy ćwiczenia w późniejszych okresach.

Percepcję najlepiej ćwiczyć codziennie po kilka minut, stąd wskazana jest logopedyzacja rodziców i

opiekunów.

160

Tabele paronimów: Poziom B i C – dzieci 6–9 lat

Komentarz Samogłoski

ustne

słuchanie: poz. A pisanie: poz.

B, C

a e i y ładna ładne

a e i y ładny ładni

i y biłem byłem

i y wije wyje

i y rybi ryby

i y chłopi chłopy

a e o u laki leki

a e o u loki luki

a o i y damy domy

a o i y dymi dymy

I

samogłoski nosowe

A

o ą kosa kąsa

o ą proszki prążki

o ą solo solą

o ą zimno zimną

e ę gesty gęsty

e ę pisze piszę

ę ą piszę piszą

ę ą idę idą

V

Samogłoski nosowe

161

B

e ęś pieści pięści

e ęś cześć część

ą oń kąski koński

ą oń koś kąś

om ą paniom panią

om ą widzom widzą

X

grupy samogłosek

i ij spóźni spóźnij

i ij śpi śpij

i ij lepi lepiej

i ij ładni ładniej

ij iej pije pieje

ij iej wije wieje

III:

zdania

rozkazujące

sam. : Ø

Ø e koc koce

Ø e garaż garaże

Ø a kartka karateka

Ø e przy peszy

Ø y but buty

Ø y chleb chleby

Ø i stok stoki

Ø i pociąg pociągi

Ø y wsiada wysiada

Ø e nieście niesiecie

Ø : y szłam szyłam

II

162

Ø : u braki buraki

brak ł

Ø : ł uszko łóżko

Ø : ł Ania łania

Ø : ł wódka łódka

Ø : ł w oku wokół

Ø : ł soku sokół

Ø : ł orze orzeł

Ø : ł puka półka

Ø : ł stoki stołki

Ø : ł koki kołki

Ø : ł doki dołki

Ø ł rzuty żółty

Ø w słoniki słowniki

VI

ł : ą

wygłos

ł ą matoł matą

ł ą anioł Anią

VI

nosowe

m n muszka nóżka

m n plamy plany

I

m mi mecz miecz

m mi mały miały

n ni lina linia

n ń len leń

IX

o ąk boki bąki X

163

o ąk rok rąk

e ęk szczeka szczęka

on ąk błonka błąka

wybuchowe

p t k paczka taczka

p t k - kaczka

p t k mapy maty maki

p t k kop

kot

kok

b d g bary

gary

gary

d g wada waga

p pi pasek piasek

b bi bały biały

p b pułka bułka

pi bi piórko biurko

t d Tomek domek

t d buty budy

k g kura góra

k g krzywy grzywy

I

szczelinowe

dwuwargowe

f w frak wrak

f w sofa sowa

w wi wór wiór

w wi weź wieś

f s paw pas

IV

164

f s sofy sosy

w z wejdzie zejdzie

w z z kawy skazy

p f para fara

p f chleb chlew

p f pale fale

p f lupa lufa

b w bada wada

b w grzyby grzywy

bi wi biec wiec

bi wi sobie sowie

Szczelinowe

tylnojęzykowe

Ø : h Ala hala

Ø : ch wali chwali

k : ch karty charty

k : ch lok loch

h sz hałas szałas

ch sz groch grosz

VII

wargowo-

tylnojęzykowe

w ł wódka łódka

w ł ważki łaszki

w ł wózki łuski

w ł położę powożę

w ł wata łata

w ł ławeczki wałeczki

IV

165

w ł swój słój

f ł bufki bułki

w ł swój słój

f ł bufki bułki

zbitka wł

ł wł łączy włączy

ł wł o łosie o włosie

ł wł łamał włamał

ł wł łazi włazi

VI

brak r

Ø r warga

Ø r warta

Ø r udar

Ø r suchar

V

płynne

l r lata łata

l ł szal szał

li ły pisali pisały

li ły spali spały

l r chlapie chrapie

l r ł kólka

kurka

kółka

l w lata wata

ł r łata rata

V

sybilanty:

mce art.

166

s ś sz kasa

Kasia

kasza

ś sz prosię proszę

ś stsz ścielieli strzeli

ś sz siny szyny

ź ż duzi duży

z ż wazy waży

ź ż na bazie na barze

ź ż w zimie w Rzymie

c ć cała ciała

c ć córka ciurka

ć cz ciuła czuła

ć cz ciapki czapki

dz dź sadzy sadzi

dź dż dzionki dżonki

VI

sybilanty: dźw.

s z kosa koza

sp zb spada zbada

st zd stanie zdanie

st zd stołu z dołu

ś ź sieje zieje

ś ź śle źle

sz ż szyje żyje

sz ż nosze noże

c dz noce nodze

c dz wiecy wiedzy

VII

167

ć dź buciki budziki

ć dź sieci siedzi

ć dź cielna dzielna

ć dź cień dzień

cz dż czemu dżemu

cz dż czip dżip

sybilanty:

spos. art

s c nos noc

s c masa maca

s c kos koc

s c pies piec

ś ć w lesie w lecie

ś ć sień cień

sz cz szyje czyje

sz cz uszy uczy

z dz wiza widza

z dz wizę widzę

ź dź grozi grodzi

ź dź razi radzi

ż dż żonka dżonka

ż drz ożywia odżywia

z c zmoknie cmoknie

z c zło cło

sz ż cz szary czary

ż cz żabki czapki

VIII

168

ż cz rzeka czeka

ż cz żuć czuć

cz tsz oczyma otrzyma

cz tsz Czech trzech

dż drz dżemy drzemy

drz drż zadrzyj zadrżyj

przydech

t cz tata czacza

t cz mata macza

IX

sybilanty zbitki

ś ść prosi prości

ś ść Gosi gości

ś ść kosi kości

sz szcz niszy niszczy

ć ść trzy dzieci* trzydzieści

st ść list liść

st ść jest jeść

cz szcz płacz płaszcz

X

zmiękcz.

sj si misja misia

cj ci akcje akcie

X

geminaty

n nn pana panna

k kk leki lekki

d dd podany podany

s ss lasem lassem

X

169

akcent

na trawienie na trawie nie

olimpada Olimpia da

X

Sposoby pracy z tabelą paronimów

Rozmowa. Na początku rozmawiamy z dziećmi o wybranych parach, demonstrując

odpowiednie ilustracje. Słuchamy przy tym, co i jak uczniowie mówią. W razie potrzeby

tłumaczymy znaczenie wyrazów. Dopiero kiedy mamy pewność, że dzieci znają nazwy,

symbolizujące dane obrazki, przystępujemy do ćwiczeń słuchowych.

Ćwiczenia słuchowe. Podstawą dobrej wymowy jest percepcja słuchowa (prawidłowe

rozumienie tego, co się słyszy). Nauczyciel nazywa jeden z obrazków z wybranej pary, a dzieci

pokazują, co usłyszały. Można zaproponować, aby dzieci zamknęły oczy – wtedy łatwiej jest

się skoncentrować. Ćwiczenia powtarzamy tyle razy, ile trzeba, aby dzieci nauczyły się

identyfikować wybrane ilustracje. Czasami uda się to na jednej sesji, ale zdarza się, że do

danej pary trzeba wracać przez kilka dni czy tygodni. Ćwiczenia słuchowe można z

powodzeniem prowadzić w większych grupach.

Ćwiczenia artykulacyjne. Kiedy uczeń prawidłowo pokazuje wybrane ilustracje, możemy

przejść do ćwiczenia wymowy. Po prostu zamieniamy się rolami: uczeń nazywa wybrany

obrazek, a opiekun pokazuje, co usłyszał. W ten sposób uczeń poznaje w praktyce, jak

odbierane są jego wypowiedzi. Jeśli na przykład ktoś nie wymawia głoski, zapisywanej

ortograficzne jako sz, nie będzie w stanie zróżnicować takich par, jak Kasia : kasza, siny :

szyny czy prosię: proszę. Wykorzystując sytuację zabawy, pomagamy uczniowi w opanowaniu

poprawnej wymowy danej głoski. Zdarza się, że wystarczają same ćwiczenia słuchu, przy

okazji których dziecko samo zaczyna prawidłowo wymawiać nowe dźwięki mowy. Jeśli nie –

trzeba czasami wielu pomysłów, aby naprowadzić ucznia na prawidłową artykulację. Można

zacząć od naśladowania dźwięków przyrody (wiatr szumi „szszszszsz...”). Następny krok to

użycie danego dźwięku w sylabie (np. naśladujemy wolno jadący pociąg: sza, sza, sza). Kiedy

uczeń już sobie z tym radzi, prezentujemy wybrany wyraz od końca, kolejno dodając

170

brakujące elementy. Jeśli uczeń chce więc nazwać obrazek, przedstawiający kaszę,

podpowiadamy kolejno: -sza, sza, -asza, -asza, a dopiero potem: kasza.1

Prowadzenie ćwiczeń wymowy w większej grupie jest bardzo trudne, natomiast dobrze

ćwiczy się w parach. Korzystna jest pomoc rodziny, stąd wskazana jest logopedyzacja

rodziców. Rodzice powinni wiedzieć, jakie kategorie fonetyczno-fonologiczne powinni

ćwiczyć w danym tygodniu.

W przypadku wad wymowy (jak seplenienie czy jąkanie) konieczna jest współpraca ze

specjalistą, gdyż niepoprawne ćwiczenie artykulacji może prowadzić do wzmocnienia wad

wymowy.

Nauka czytania. Polecamy metodę globalną: najpierw dziecko powinno opanować

rozpoznawanie całych wyrazów, a potem – analizować różnicę w pisowni. Do tego etapu

nadają się ćwiczenia, podczas których uczniowie porównują podpisy pod parami

minimalnymi, szukając różnic i podobieństw.

Samoocena. Warto chwalić ucznia za każdy, nawet niewielki sukces – pochwała powinna

kończyć każdą sesję ćwiczeniową. Ikony, towarzyszące ilustracjom do ćwiczenia danej

kategorii fonologicznej (ucho: „słyszę różnicę"; buzia: „umiem mówić"), mają pomóc

uczniowi w dokumentacji jego własnych postępów. Uczy to samodzielności,

odpowiedzialności, systematyczności. Jeśli dziecko dobrze pokazuje wybrane obrazki (ćwiczy

percepcję słuchową) w może sobie samo postawić plus przy ikonce z „uchem”. Jeśli

odpowiednio je nazywa – stawia sobie plus przy ikonce z „buzią". W przedszkolu i w

młodszych klasach szkół podstawowych kolorowanie obrazków urozmaica ćwiczenia i jest

przez uczniów traktowane jak nagroda: możesz pokolorować to, co już potrafisz. W ten

sposób łatwo się zorientować, co dziecko już potrafi, a nad czym musimy jeszcze

popracować.

1 (To odciąga uwagę ucznia od znaczenia wyrazu (i od percepcji przez pryzmat systemu językowego). Takie

działanie często ułatwia odnalezienie nowego ułożenia narządów mowy, które uczeń ma dopiero włączyć do

swojego językowego repertuaru.)

171

Komentarz:

Niezależnie od tego, czy pracujemy z dziećmi, czy też z dorosłymi, uczącymi się polskiego

jako obcego, powinniśmy najpierw sprawdzać, czy uczeń dobrze opanował słuchem daną

kategorię, a dopiero potem przechodzimy do ćwiczenia wymowy.

W tabeli prezentujemy najpierw samogłoski, potem – spółgłoski sonorne, a dalej: spółgłoski

zwartowybuchowe, po nich – szczelinowe, a dopiero potem – zwartoszczelinowe. Taka

kolejność z grubsza odwzorowuje przyswajanie mowy przez dziecko, toteż w podobnej

kolejności można sprawdzać, jak sobie radzi uczeń (a w razie potrzeby – zatrzymać się przy

danej kategorii i ćwiczyć percepcję i wymowę przy pomocy odpowiednich ilustracji). Na

końcu podane są dodatkowe przykłady, które mogą być przydatne dla osób wychowanych w

innym środowisku językowym, mówiących z tzw. obcym akcentem.

Ćwiczenia

Zasada pięciu kroków:

1. Wybieramy ilustrację na daną sesję. Powinny one być dostosowane do wieku i możliwości

intelektualnych ucznia. Najlepiej, jeśli ćwiczenia odbywają się codziennie (lub kilka razy

dziennie) po parę minut – w miarę możliwości taki sposób pracy należy zaproponować

rodzicom.

2. Sprawdzamy, czy dzieci rozumieją znaczenie wybranych ilustracji. Jeśli nie, tłumaczymy ich

znaczenie.

3. Najpierw sprawdzamy, czy dzieci odróżniają słuchem prezentowane pary wyrazów.

Pytamy na przykład:

„Jak myślicie, który obrazek najlepiej pasuje do słowa...?“

Jeśli dzieci znają już zasady tej gry, możemy na zmianę wymieniać nazwy obrazków.

Zadaniem uczniów jest pokazanie, która z dwóch ilustracji (a na późniejszym etapie: z trzech,

czterech lub pięciu) najlepiej pasuje do usłyszanego słowa.

4. Dopiero kiedy dzieci dobrze rozpoznają słuchem odpowiednie pary, przechodzimy do

ćwiczeń wymowy. Wybrany uczeń nazywa daną ilustrację, a inne dzieci pokazują, co

172

usłyszały. W ten sposób pokazujemy, jaką interpretację narzuca słuchaczowi wymowa

dziecka. Jeśli na przykład uczeń powtarza kilka razy kula, a chce powiedzieć kura, to

słuchający (patrząc z perspektywy ucznia) pokazują „zły“ obrazek. Taka sytuacja bardzo

często prowadzi do tego, że uczeń chętnie ćwiczy wymowę nowych dźwięków, gdyż

uświadamia sobie cel wspólnej pracy.

5. Na zakończenie każdej sesji warto podsumować sukcesy i osiągnięcia dzieci. Jeśli

odpowiednio rozpoznają słuchem ćwiczone wyrazy, stawiają sobie znak plusa przy ikonie

„ucho“. Jeśli dobrze je wypowiadają, plus stawiają przy ikonie „buzia". W ten sposób dzieci

same prowadzą dokumentację swoich postępów, co uczy systematyczności i stanowi

pozytywną motywację do pracy.

(Więcej na ten temat: L. Madelska „Posłuchaj , jak mówię“ oraz film dydaktyczny „Pokaż mi,

co słyszysz“ Wydawca: ArtJam, Wiedeń 2009, wydanie I.)

Maria Lorek

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE WRAZ Z OPISEM METOD PRACY

TEMAT: JA I MOI KOLEDZY

I. 1.KOMPETENCJE JĘZYKOWE

Słuchanie:

Poziom A:

Słuchanie wierszy (piosenek) popartych ilustracjami. Rozumienie prostych poleceń.

Poziom B:

Słuchanie wierszy z dobieraniem do nich ilustracji. Rozumienie złożonych poleceń.

Poziom C:

Słuchanie wierszy bez bodźca wzrokowego. Włączanie się w rozmowę na temat

koleżeńskości i reguł współpracy.

173

Mówienie:

Poziom A:

Przedstawianie się z imienia i nazwiska. Stosowanie zwrotów grzecznościowych: dzień dobry,

do widzenia, proszę, przepraszam. Stosowanie zwrotów: To ja. To nie ja, to on. To oni. To

one. To my. Ja mam lalkę. Ty masz misia. Ona ma wózek. Jest nas troje. Mało nas. Dużo nas

itp.

Poziom B:

Przedstawianie się wraz z podaniem miejsca zamieszkania oraz miejsca zamieszkania.

Powtarzanie za nauczycielem wiersza Magiczne klucze. Śpiewanie pląsu.

Poziom C:

Przedstawienie się za pomocą kilku zdań, mówiących o sobie, swoich zainteresowaniach,

upodobaniach, nauka na pamięć wiersza Magiczne klucze. Recytacja z właściwą modulacją

głosową. Uczestniczy w rozmowie.

Czytanie:

Poziom A:

Odczytywanie swojego imienia oraz znaczku (mak, kot, tygrys itp.)

Poziom B:

Odczytywanie większości imion, znaczków oraz prostych tekstów: To jestem ja. To jest Ola.

To my. To oni. To nasza grupa.

Poziom C:

Odczytywanie wierszy oraz tekstów z kart czytelniczych. Porządkowanie imion w kolejności

alfabetycznej. Np. imiona dziewczynek; Agata, Barbara, Celina, Danuta, Ewa, Felicja, Grażyna,

Helenka, Irenka, Jagoda, Kasia, Lucynka, Łucja, Marysia, Natalka, Ola, Pola, Renia, Sławka,

Tereska, Ula, Wanda, Zosia. Imiona chłopców: Adam, Bolek, Czarek, Dominik, Edek, Franek,

Gustaw, Heniek, Irek, Janek, Karolek, Lucek, Łukasz, Marek, Norbert, Olek, Piotruś, Romek,

Stefan, Tadek, Władek, Zenek.

Pisanie:

Poziom A:

174

Podpisanie się. Przepisanie krótkiego i prostego tekstu, np.: To ja. To Ola.

Poziom B:

Zaadresowanie koperty, wysłanie krótkiego e-maila do kolegi lub rodziny w Polsce.

Poziom C:

Napisanie (również w formie elektronicznej) krótkiego listu do kolegi lub rodziny.

2. CELE

1. Poznanie imion dzieci z grupy.

2. Nauka poleceń, współdziałanie w grupie.

3. Tworzenie sytuacji umożliwiających budowanie pozytywnych relacji.

4. Nauka zawrotów grzecznościowych.

3. PRZEBIEG ZAJĘĆ

1. Przywitanie z grupą. Przedstawianie się. Nauczycielka ma wcześniej przygotowane napisy

imion (duże czytelne z odległości) nawleczone na tasiemkę, tak, aby można zawiesić je na

szyi. Teraz, witając się z dziećmi śpiewa, zawiesza imiona. Dzieci powtarzają.

— Witaj… (2 razy)

— Jak się masz… (2 razy)

— Wszyscy Cię kochamy… (2 razy)

— Bądź wśród nas.

2. Przygotowujemy obręcz z gumy, tak duży, aby każde dziecko mogło uchwycić ją na okręgu.

Chwytamy rękoma gumę, tworząc krąg i siadamy na podłodze.

3. Na dźwięk swojego imienia wstajemy, wchodzimy do środka, cały czas trzymając gumę i

starając się jej nie puścić. Przedstawiamy się i wracamy. Do zabawy można też wykorzystać

chustę animacyjną.

4. Druga tura zabawy jest podobna: Wstajemy na dźwięk swojego imienia, wchodzimy do

środka kręgu, trzymając gumę i mówimy, gdzie mieszkamy, następnie wracamy na swoje

miejsce. (Zabawę można przeprowadzić także z użyciem chusty animacyjnej.)

5. Stoimy w kręgu i na dźwięk swojego imienia wymieniamy kolegę, który stoi obok.

175

Inna wersja zabawy może przybrać postać: Uczestnicy siedzą na krzesełkach w kręgu.

Nauczycielka podaje po kolei każdemu maskotkę. Kto ją ma, kończy zaczęte przez nią zdanie:

Mam na imię ...........................................

Bardzo lubię ...........................................

Nie lubię ...........................................

Mieszkam .........................................

Zapamiętujemy imiona – uczestnicy stoją lub siedzą w kręgu. Każdy po kolei:

– wymienia swoje imię w różnych nastrojach tj. smutno, radośnie, ze zdziwieniem,

– wymienia swoje imię i pokazuje ulubiony gest (grupa powtarza każde imię z gestem).

Zaproszenie osoby opisanej – dzieci siedzą na krzesełkach w kole. Jedna osoba ma wolne

krzesełko po swojej prawej stronie i to ona zaprasza innego uczestnika w umówiony sposób:

– zaprasza osobę, którą opisuje, a ta ma odgadnąć, że to o nią chodzi i zajmuje wolne

miejsce. Teraz inne dziecko ma wolne miejsce z prawej strony i ono dalej prowadzi zabawę.

– prosi, aby opisana osoba przebyła drogę w określony sposób (skacząc, pełzając, idąc tyłem

itp.). Liczy się szybkość – prowadzący mówi: podaj imię osoby siedzącej po twojej prawej (lub

lewej) stronie: ra ta ta ta tum – przy wymawianiu ostatniej sylaby wskazuje jakiegoś

uczestnika, a ten ma bardzo szybko wymienić imię swojego sąsiada po wskazanej stronie.

(jest to wersja zabawy dla dzieci z poziomu B lub C)

6. Rozbiegamy się po sali i na dźwięk swojego imienia przybiegamy po prezent (kartonik z

imieniem). Dzieci starsze wybierają same. Dzieciom młodszym kartonik wręcza opiekun

grupy.

7. Odgadujemy, o kim mowa:

— ma ciemne włosy i na koszulce żabę;

— jego kapcie są z traktorem…

Odgadnięte dziecko, potwierdza, mówiąc: Tak. Na imię mam Ewa (i dodaje). Mam 5 lat.

8. Słuchamy wierszyków R. Ragana: Mam 3 latka, Mam 4 lata, Mam 5 lat itd. Grupujemy się

w zespoły wiekowo. Rozmawiamy o tym, że jesteśmy w różnym wieku, ale razem tworzymy

grupę. Ustalamy, że dzieci starsze będą pomagać młodszym. Wspólnie tworzymy polonijną

grupę. Na dowód jedności tworzymy „Drzewko Przyjaźni” (Prace plastyczne odbitki z

palców).

176

9. Ustalamy, jak postępować, aby wszyscy byli zadowoleni i każdy czuł się dobrze.

Przypominamy zwroty grzecznościowe. Nauczyciel wymawiając je, pokazuje też ich graficzny

wygląd (dzieci starsze). Słuchamy wiersza R. Ragana Magiczne klucze.

10. Bawimy się w „Mało nas”.

11. Siadamy w kręgu, słuchamy wiersza M. Lorek Znaczek przedszkolaka.

12. Siadamy przy stolikach, bierzemy kartoniki i przygotowane elementy (znaczki

przedstawiające różne elementy (autko, listek, mak, tygrysek, żabka…) naklejamy je.

Nauczycielka w trakcie pracy indywidualnie ćwiczy słownictwo z każdym dzieckiem, tak, aby

po jej zakończeniu każde dziecko potrafiło przedstawić się nie tylko z imienia, ale również

wybranego znaczka.

13. Każde dziecko pokazuje swój znaczek, mówi co przedstawia i umieszcza go na swojej

półce, stoliku lub w innym wybranym miejscu sali.

14. W innym miejscu, np. na listewce z wieszaczkami zawieszamy swoje imiona (można je

zawiesić na dekoracyjnym drzewku lub innym widocznym miejscu). Ustalamy, że każdy przez

następne dni pobytu, będzie po przyjściu zabierał swoje imię. Szybciej się poznamy i

będziemy wiedzieć, kto jest nieobecny.

15. Krąg Przyjaźni. Wprowadzamy zwyczaj podsumowania zajęć. Stajemy bądź siadamy w

kręgu. Nauczyciel w różnej formie: piosenką, wierszem, krótkim opowiadaniem gawędą,

podsumowuje zajęcia – wiersz o polonijnej grupie. Słucha wypowiedzi dzieci. Na zakończenie

„puszczamy iskierkę”

II. TEKSTY LITERACKIE DO WYKORZYSTANIA W TRAKCIE ZAJĘĆ Polonijne dzieci

Choć naszym domem są różne kraje,

To pamiętamy polskie zwyczaje.

Wisła to dla nas nieobca rzeka,

Mimo że do niej podróż daleka.

Zawsze na mapie dwa miejsca znamy:

Gdzie Polska leży i gdzie mieszkamy.

Łączy nas język, tradycje, święta,

Każdy z nas język polski pamięta!

Radosław Ragan

177

Mam 3 lata

Mam trzy lata, Bawię się! Tak mi mija Każdy dzień! Tu są klocki, A tam miś, Lalki tańczą Z misiem dziś! Chodź, kolego! Liczysz ty! W chowanego! Raz, dwa, trzy! Mam 5 lat

Pięciolatki - tak! To my! Śmiech zabawy oraz gry! Maluj z nami, gdy masz chęć, Pieska, co ma łatek pięć! Będziemy o pieska dbać, Na spacery często brać, Namalujmy póki czas Kolorowy, piękny las! W lesie tym znajdziemy skarb, Maluj więc, nie żałuj farb! Mam 4 lata

Wszyscy mamy cztery lata! Chcemy skakać, biegać, latać, Poznać cztery strony świata, Spotkać króla, smoka, skrzata! Kolorowe cztery latka Jak motylki na tych kwiatkach! Słodkie niczym czekoladka Nasze piękne cztery latka!

Radosław Ragan

178

Magiczne klucze

Bez tych wyrazów świat byłby pusty…

Serca zamknięte na cztery spusty…

One nam świeca jak lampka w nocy,

Wystarczy tylko użyć ich mocy.

W domu, przedszkolu, szkole, urzędzie

Zawsze tak grzeczniej i milej będzie!

Mów więc: przepraszam, proszę, dziękuję,

Zwykła uprzejmość tak nakazuje!

Radosław Ragan

Znaczek przedszkolaka

Każdy przedszkolaczek

wybiera swój znaczek:

Kasia – słonko

Ewa listek z biedronką

Marcinek – tygrysa

Karol – rudego lisa.

O Muminka

– prosi Karolinka

Zaś o misia

malutka Marysia.

Zielona koniczynka

jest dla Zosi,

bo szczęście przynosi

wesołej Zosi.

Odważne bliźniaki

179

chcą mieć dwa lwy.

Tak wybrali inni.

Co wybrałeś Ty?

Maria Lorek

W polonijnym zespole

Złotymi promykami łaskocze nas słonko.

Każdego pyta:

– Jak się masz biedronko?

– Co u ciebie lisie – urwisie?

– Jak się spało smokowi dzisiaj?

– Co nowego u żabki zielonej?

– Czy tygrysek był już na dworze?

Stajemy wszyscy w kole,

Zaczynamy ze słonkiem rozmowę:

– Dzień dobry, słonko kochane,

Znów tutaj jesteśmy razem.

Jaś – niedźwiadek, Karolek – lisek,

Żabka – Zosia, Marcinek – tygrysek.

Każdy chwyta po jednym promyku.

A promyków tych jest bez liku

Buzie mamy radosne, wesołe

Bo jesteśmy w polonijnym zespole.

Maria Lorek

180

III. OPIS METOD. KOMENTARZ

1. W zajęciach można wykorzystać metodę i Ireny Majchrzak. Stosowaną w pracy z dziećmi

polonijnymi. Bardzo dobrą metodycznie, ciekawą dla dzieci i skuteczną. Polega na

wprowadzaniu dzieci w świat pisma poprzez imiona.

Przykłady zabaw

Dzieci młodsze:

Znajdź swoje imię — dziecko szuka wizytówki ze swoim imieniem wśród innych rozłożonych

na dywanie. Dzieci mówią czyja wizytówka została.

Znam twoje imię — dziecko bierze jedną z wizytówek rozłożonych na podłodze i wręcza ją

właścicielowi. Jeżeli żadnej nie rozpoznaje to odszukuje swoją.

Wyklaszcz moje imię — dzieci biegają zgodnie z rytmem. Na przerwę w muzyce jedno

wchodzi na krzesełko i pokazuje swoje imię, inne dzieci go wyklaskują.

Zaproszenie — chętne dziecko pokazuje swoją wizytówkę, wybiera jedną literę ze swojego

imienia i zaprasza wszystkie dzieci, które mają też taką literę w swoim imieniu np. Kuba

zaprasza dzieci z literką K — przychodzi Karolina, Dominik, Bartek.

Który samolot startuje — wszystkie dzieci jako samoloty stoją na lotnisku. Nauczycielka

pokazuje jedną z liter i te dzieci które mają w swoim imieniu startują do lotu.

Prezentacja alfabetu — nauczycielka przedstawia codziennie kolejną literę alfabetu, a dzieci

szukają ją w swoim imieniu. Wybieranie króla i królowej małej i dużej litery.

Składanie imienia — nauczycielka daje dzieciom koperty w których znajdują się napisane na

oddzielnych kartkach litery składające się na ich imiona. Zadaniem dziecka jest złożenie

swojego imienia najpierw według wzoru, potem z pamięci. Dzieci układają swoje imiona

nawzajem, wyszukują wspólnych liter.

Dzieci starsze:

Nazywanie świata — dzieci wybierają po kilka kartek z napisanymi zdaniami ( np. Miś leży na

parapecie.) i kładą je w odpowiednich miejscach w klasie. Co kilka dni zmieniamy zdania na

kartkach.

Przyklej mi karteczkę — nauczycielka rozdaje dzieciom karteczki z napisanymi krótkimi

zdaniami oznaczającymi części ciała lub ubrania (np. kolorowa bluzeczka, różowy policzek).

181

Zadaniem dzieci jest przykleić je w odpowiednim miejscu na koledze lub koleżance.

Następnie każde dziecko odczytuje jakie ma poprzyklejane karteczki.

Wędrujące sylaby — nauczycielka rozdaje dzieciom sylaby. Dziecko które rozpoczyna zabawę

wybiera jedną sylabę i mówiąc jej nazwę podaje następnemu dziecku, którego zadaniem jest

powiedzieć wyraz zaczynający się na tę sylabę, a następnie wybrać inną sylabę itd.

Masz wyraz czy go nie masz — nauczycielka rozdaje dzieciom sylaby, ich zadaniem jest

ułożyć z nich jak najwięcej wyrazów. Dzieci prezentują ułożone przez siebie wyrazy.

Sylaba szuka pary — nauczycielka rozdaje dzieciom. Dziecko które rozpoczyna zabawę

wybiera jedną z sylab i mówi: jestem sylaba ma — dokończ wyraz. Zadaniem pozostałych

dzieci jest wyszukiwanie w swoich sylabach takiej która po dołożeniu do podanej utworzy

wyraz.

Wędrujące wyrazy — dzieci siedzą w kręgu, mają kartki i pisaki. Ich zadaniem jest napisanie

dowolnej sylaby i podanie kartki dalej. Każde dziecko do otrzymanej sylaby dopisuje litery tak

by powstał wyraz i znów zadaje sylabę następnemu dziecku itd.

Bingo wyrazowe — pięcioro dzieci otrzymuje na kartce napisanych osiem różnych zdań

(każde dziecko ma inny zestaw), szóste dziecko wszystkie zdania (jest ich dwanaście). Które

dziecko jako pierwsze odnajdzie czytane zdania na swojej kartce to wygrywa. Następnie

dzieci zamieniają się kartkami i grają dalej.

2. Opis innych zabaw integracyjnych do wyboru przez nauczyciela, m.in. zabaw z chustą

animacyjną można znaleźć w publikacji pod red. Anny Wasilak Zabawy z chustą (Klanza).

TEMAT: DOMOWE OBOWIĄZKI I ROZRYWKI, ZABAWY I ZABAWKI

I. 1. KOMPETENCJE JĘZYKOWE

Słuchanie:

Poziom A:

Słuchanie opowiadania nauczyciela popartego gestykulacją oraz rekwizytami. Słuchanie

starszych kolegów.

Poziom B:

182

Słuchanie tekstu czytanego przez nauczyciela, po wcześniejszym przygotowaniu

słownikowym.

Poziom C:

Słuchanie opowiadania oraz tekstu czytanego przez nauczyciela.

Mówienie:

Poziom A :

Wymienianie części ciała: włosy, głowa, ręka, brzuch, noga. Nazywanie zabawek: autko, lalka,

piłka, miś, pajacyk, wózek, kolejka, łódka, samolot, klocki, skakanka itp. Wyrażenia: Układam

klocki, usypiam lalkę, skaczę na skakance itp.

Poziom B:

Wymienianie części ciała: dłoń, kolano, stopa, nos, paluszki, ucho, oko, usta, łokieć, ramię,

pępek, palec, zęby, język. Nazywanie zabawek wraz z przymiotnikami: pluszowy miś, żółta

piłka, drewniany konik na biegunach.

Poziom C:

Mówienie o swoim wyglądzie z wymienianiem części ciała oraz uszczegółowieniami typu

oko: rzęsy, brwi, powieki. Opowiadanie o swoich ulubionych zabawach i zabawkach.

Proponowanie, jak może wyglądać „Miasteczko zabawek”.

Czytanie:

Poziom A:

Globalne czytanie wyrazów związanych z zabawkami. Przyporządkowywanie napisów do

zabawek. Wyróżnia głoski w nagłosie. Dzieli wyrazy na sylaby.

Poziom B:

Czytanie prostych tekstów z kart czytelniczych przy pomocy nauczyciela lub starszych

kolegów. Wyróżnia głoski w prostych wyrazach. Odróżnia samogłoski od spółgłosek.

Poziom C:

Samodzielne czytanie opowiadania.

183

Pisanie:

Poziom A:

Pisanie po śladzie. Odwzorowywanie prostych tekstów, typu: To lala Ola.

Poziom B:

Pisanie zdań uzupełnianych rysunkami trudniejszych wyrazów.

Poziom C:

Samodzielne pisanie krótkiego opowiadania o ulubionej zabawce. Zapisywanie nazw do

Miasteczka zabawek, np. Ulica Maskotek, Parking dla aut…

2. Cele:

1. Utrwalenie słownictwa związanego z zabawkami oraz częściami ciała.

2. Określanie stosunków przestrzennych.

3. Rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowo-słuchowej.

3. Przebieg zajęć:

1. Powitanie — dzień dobry sąsiedzie:

Wypowiadając słowa „Dzień dobry sąsiedzie, jak Ci się wiedzie”, witamy się wskazaną przez

nauczycielkę częścią ciała, z wybranym kolegą, np. ramionami, uszami, stopami itp.

2. Zabawy w kąciku zabaw. Nazywanie zabawek: miś, autko, piłka. Dzieci starsze –

odszukiwanie napisów, przyporządkowywanie do zabawki.

3. Nadawanie imion lalkom, misiom:

Każde dziecko wybiera lalkę lub maskotkę i próbuje jej nadać imię. Jeśli ktoś nie ma pomysłu,

to wtedy podpowiadamy, jak można ją nazwać. Nauczycielka powinna zadbać, aby wśród

lalek, kukiełek były postaci z różnych zakątków świata: lalka afrykańska, eskimoska itp.

Rozmowa na temat zabawek i tego, że lalki, podobnie jak ludzie są różni. I tak, jak ludzie

różnych narodowości przyjaźnią się ze sobą, tak i my lubimy się bawić różnymi lalkami.

4. Oglądanie plansz tematycznych — części ciała.

Wychowawczyni pokazuje ilustracje chłopca i dziewczynki. Następnie prosi, o pokazanie ich

na lalkach.

5. Zabawa (w tle słychać muzykę):

184

Pani proponuje spacer ze swoją maskotką w rytm muzyki. Gdy muzyka cichnie dzieci

machają do siebie wskazaną częścią ciała np. głową, ręką, stopą.

6. Segregowanie aut — książeczki tematyczne, ćwiczenia:

Np. w czerwonej skrzynce samochody osobowe, a w zielonej ciężarówki.

7. Zabawa ruchowa — samochody:

Pani ustawia dzieci trójkami. Jedno dziecko jest kierowcą (trzyma kierownicę), drugie jest

pilotem (trzyma mapę-gazetę), trzecie dziecko jest pasażerem (trzyma dłonie na ramieniu

kierowcy oraz pilota). Samochody poruszają się po sali, na hasło: „stop” zamieniamy się

rolami.

8. Wprowadzenie litry „i”(dzieci starsze):

Słuchanie opowiadania o zabawkach. Pary zabawek np. Pajacyk i Miś. Lalka Zuzia i Ola.

Pokazywanie literki „i” jako spójnika. Liczenie do 2.

Przyglądanie się obrazkowi przypiętemu na tablicy. Wymawianie głośno wyrazu: lalki, a

następnie dzielenie go na głoski, tj. l-a-l-k-i. Układanie za pomocą białych nakrywek

(kartoników) schematu tego wyrazu. Wyszukiwanie w wyrazie samogłosek i zastępowanie

ich nakrywkami czerwonymi. Podobnie wyszukiwanie spółgłosek i zastępowanie niebieskimi

nakrywkami. Dzielenie wyrazu na sylaby: lal-ki. Pani zadaje nam pytanie: jaką głoskę słychać

na końcu słowa: lalki? Po czym wyodrębniamy nową głoskę „i”. Wychowawczyni pokazuje

nam, jak wygląda litera „i”, a następnie umieszcza ją na naszych kartonikach-nakrywkach w

odpowiednim miejscu. Wymyślamy słowa zawierające głoskę „i”. Szukamy „i” w gazetach

oraz różnych książeczkach.

Ćwiczymy pisanie na różnych poziomach umiejętności (A, B, C).

9. Wyścigi samochodów oraz z lalką, przeliczanie elementów:

Ustawiamy się w szeregu a następnie stawiamy nasze samochody na linii startu. Starsi

koledzy liczą, ile jest aut mówiąc: jeden, dwa, trzy, cztery itd. Następnie próbujemy

przewidzieć, który z nich dojedzie pierwszy. Po wyścigu liczymy, który samochód dotarł

pierwszy, drugi, trzeci, czwarty itd.

10. Swobodna zabawa w budowanie miasteczka zabawek: Ulica Maskotek, Parking dla aut

itp.

11. Słuchanie opowiadania Z. Lorek Królewicz Sen. Rozmowa na temat dbałości o zabawki.

12. Wypowiedzi na temat domowych obowiązków.

13. Porządki w kąciku zabaw — stosunki przestrzenne:

185

Pani pokazuje nam, co to znaczy położyć jakaś rzecz na półce, pod stołem, za krzesłem itp. Po

wykonaniu kilku jej poleceń dotyczących umieszczania zabawek w różnych wyznaczonych

przez nią miejscach zabieramy się do porządkowania naszych kącików zabaw zgodnie z jej

poleceniem, np. wszystkie lalki kładziemy na półce, samochody ustawiamy za krzesłem.

II. TEKSTY LITERACKIE DO WYKORZYSTANIA W TRAKCIE ZAJĘĆ

Miasteczko zabawek

Komin drewniany, Dym malowany, Pociąg z lalkami, będzie torami! Będzie zabawa I z farbki kawa, Z guzików ciasta Jedźmy do miasta! Do przyjaciółki, z tej samej półki, Jedźmy na zamek Do koleżanek! W zielonej trawce Siądźmy na ławce, Mnóstwo jest ławek W mieście zabawek! A na ławeczkę Prośmy bajeczkę! Niechaj nam baja Do końca maja! Radosław Ragan

Królewicz Sen

Kiedy po kątach pokoju zaczynają kryć się cienie, to znak, że wkrótce pojawi

się tu Królewicz Sen. Nigdy nie wiadomo dokładnie, kiedy uderzy swym

czarodziejskim berłem w poduszkę i wyszepce słowa zaklęcia:

– Rozpoczynam panowanie, śpij Karolu i ty, Janie.

Wtedy chłopcom powieki same opadają i już są we władaniu Królewicza Snu. W

pokoju robi się cicho. Dzieci śpią.

186

Ale po chwili słychać jakiś dziwny głos. To kapeć, który leży pod oknem, mówi

do kapcia obok drzwi:

– Nie możemy tak stać osobno, chodź tu do mnie.

– Ja? Dlaczego nie ty? – odpowiada ten co leży pod drzwiami.

–- A dlaczego ja?

Kapcie zaczynają się kłócić, pokazywać języki, ale żaden nie chce się ruszyć z

miejsca.

– Nie awanturujcie się. Jestem cały obolały. Karolek oberwał mi ucho –

płaczliwym głosem przerywa kłótnię miś.

– Jak on mógł tak postąpić? Bardzo niegrzeczny chłopiec – wtrącają się do

rozmowy porozrzucane klocki.

On jest jeszcze malutki, wielu rzeczy nie rozumie – broni Karolka miś.

– Za to ty jesteś bardzo wyrozumiały, misiu. Ale Jasia, który nas nie posprzątał,

chyba nie będziesz bronił? – upierają się klocki.

Miś nie zdążył odpowiedzieć, bo do pokoju wchodzi mama.

– Nie martw się misiu, jutro przyszyję ci ucho – szepce, podnosząc go z

podłogi.

Potem zbiera klocki, ustawia razem kapcie i wychodzi.

A wtedy Królewicz Sen zamienia Jasia w krasnoludka, który musi sprzątać po

niegrzecznych dzieciach zabawki.

–Ciekawe – myśli Królewicz – czy jutro Jaś opowie ten sen mamie?

Zapytacie mnie pewnie, co przyśniło się Karolkowi?

Ale tego wam nie powiem. Królewicz sen trzyma w tajemnicy sny maleńkich dzieci.

Zofia Lorek

Czym patrzymy

– Czym patrzymy? – Oczami. – Czym słuchamy? – Uszami

187

– Po co nam dłonie? – Do witania. – Po co nam stopy? – Do tupania.

– Czym maszerujemy? – Nogami – Czym wąchamy? – Nosami.

– Co jeszcze mamy? – Czoło, kolana, łokcie, brzuch Tak odpowie mały zuch

Maria Lorek


W opisie wprowadzenia litery wykorzystane zostały elementy Kolorowej nauki czytania

Heleny Meterowej.

TEMAT: DZIECI PANA TYGODNIA

I.1.Kompetencje językowe:

Słuchanie:

Poziom A:

Słuchanie wierszy oraz opowiadania nauczyciel popartego gestami, pacynkami itp.

Poziom B:

Słuchanie opowiadania oraz wierszy z jednoczesnym wyszukiwaniem nazw dni tygodnia.

Poziom C:

Słuchanie wierszy i opowiadania z jednoczesnym śledzeniem czytanego tekstu.

Mówienie:

Poziom A:

188

Prawidłowe wymawianie nazw dni tygodnia. Stosowanie zwrotów: Wschodzi słońce. Zaczyna

się dzień. Jest rano. Słońce jest wysoko na niebie. Jest południe. Słońce zachodzi. Kończy się

dzień. Jest wieczór. Rano mówię: Dzień dobry! W południe mówię : Dzień dobry! Rano i w

południe mówię: Do widzenia: Wieczorem mówię: Dobry wieczór! Wieczorem mówię: Do

widzenia, albo: Dobranoc! Powtarzanie za nauczycielem wierszyków.

Poziom B:

Precyzyjne określanie pory dnia, nazw dnia tygodnia, również w kontekście liczebnym i

czasowym: Poniedziałek to pierwszy dzień tygodnia, wtorek drugi… Dziś jest środa. Wczoraj

był wtorek. Jutro będzie czwartek. Nauka na pamięć wierszyków.

Poziom C:

Opowiadanie o wydarzeniach w poszczególnych dniach tygodnia. Wyjaśnianie, skąd wzięły

się nazwy. Dzielenie się informacjami z albumów, przewodników, Internetu o

miejscowościach, które nazwy wzięły od nazw dni tygodnia. Recytowanie wierszy.

Czytanie:

Poziom A:

Globalne czytanie nazw dni tygodnia.

Poziom B:

Czytanie prostych tekstów z kart czytelniczych.

Poziom C:

Czytanie dłuższych tekstów, w tym tekstów zaczerpniętych z literatury popularnonaukowej i

internetu.

Pisanie:

Poziom A:

Pisanie po śladzie liczb od 1 do 7 oraz wybranej daty.

Poziom B:

Pisanie kilku zdań o wydarzeniach w poszczególnych dniach tygodnia.

Poziom C:

189

Pisanie listu do znajomych w Polsce o wydarzeniach ostatniego tygodnia „Mój tygodniowy

pamiętnik”.

2. Cele:

1. Przyswajanie określeń czasu: rano, południe, wieczór, jutro, dzisiaj, wczoraj.

2. Podejmowanie zadań twórczych poprzez działalność plastyczną i ruchową.

3. Poznanie nazw siedmiu dni tygodnia oraz ustalenie skąd wzięły się nazwy.

4. Poznanie geometrycznego środka Polski – miejscowość Piątek oraz innych noszących

nazwę dni tygodnia.

3.Przebieg zajęć:

1. Siadamy w kręgu „Powitanie Kotki Trajkotki”. Nauczyciel pokazuje dzieciom kłębek włóczki

i mówi: Kotki lubią bawić się kłębkiem włóczki. Po chwili „turla” kłębek włóczki do dziecka

siedzącego w kręgu i mówi: Witam Cię, jestem Kotka Trajkotka, wypowiedz swoje imię i

podaj kłębek komuś innemu.

2. Słuchamy wiersza M. Lorek Poranek Kotki Trajkotki.

3. Układamy obrazki „Jak spędza poranek Trajkotka?” Nauczyciel rozdaje dzieciom obrazki

przedstawiające czynności kotki. Zadaniem dzieci jest ułożenie ich w odpowiedniej kolej-

ności:

— obrazek 1. — wstawanie, przeciąganie się, ziewanie kotki;

— obrazek 2. — poranne mycie kotki;

— obrazek 3. — gimnastyka poranna, koci grzbiet;

— obrazek 4. — spacer kotki po drabinie i płotkach;

— obrazek 5. — śniadanie kotki — picie mleka.

4. Bawimy się w „Kotki Trajkotki”. Nauczyciel opowiada, dzieci pokazują ruchem czynności

kotki. Gdy rozpoczyna się dzień, przychodzi poranek, kotka wstaje, przeciąga się, ziewa,

potem myje swoje futerko. Po myciu gimnastykuje się, robi koci grzbiet, chodzi po drabinie i

płotkach. Wreszcie pora na śniadanie — kotka pije mleko. W południe kotka wygrzewa się na

słońcu. Kiedy zrobi się ciemno i zbliży się wieczór, kotka myje łapki, wypije mleko i ułoży się

do snu. Jutro kotka tak samo spędzi dzień, a wczoraj kotka robiła to samo.

190

5. Dorysowujemy brakujące elementy „Kotki Trajkotki”. Nauczyciel rozdaje dzieciom kartkę z

narysowaną kotką. Zadaniem dzieci jest obrysowanie brakujących elementów, np. dzieci

dorysują miskę, ogonek, wąsy.

6. Liczymy szczebelki drabiny, po której chodziła „Kotka Trajkotka”. Dzieci przeliczają szczeb-

le, stwierdzają, że jest 7 szczebli. Nauczyciel pyta: Jak myślicie, jaką liczbę dziś poznamy?

7. Poznajemy liczbę 7. Nauczyciel demonstruje drukowaną i pisaną liczbę 7, omawia jej zapis

graficzny.

8. Ćwiczymy pisanie liczby 7. Dzieci piszą palcem na stolikach, w powietrzu, lepią liczbę 7 z

plasteliny. Następnie ćwiczą pisanie tej liczby na przygotowanych kartkach.

9. Rozwiązujemy zagadkę:

„Jak nazywamy całą rodzinę: czterej bracia — do pracy się biorą, dwie siostry — zajęć mają

sporo, trzecia siostra — lubi odpoczynek?”, „Trzy siostrzyczki, czterech mają braci, ot i cały

poemacik”. Dzieci podają odpowiedź — Tydzień.

Dzieci wymieniają kolejne nazwy dni tygodnia. Utrwalają kolejność nazw.

10. Bawimy się w kręgu. Zabawa ruchowa „Tydzień i jego dzieci”.

Nauczyciel przydziela dzieciom kartoniki z nazwami tygodnia. Dzieci biegają po sali. Wybrane

dziecko otrzymuje kartonik z napisem Tydzień, i woła: Zbiórka, moje dzieci. Zadaniem dzieci

jest ustawienie się w kolejności dni tygodnia. .

11. Bawimy się w „Wesołe dni tygodnia”.

Dzieci otrzymują kartoniki z nazwami dni tygodnia, które zawieszają na szyi. Tworzą duże

koło, poruszają się w rytm muzyki. Nauczyciel głośno mówi: wszystkie poniedziałki tańczą w

środku w kole. Zabawa może trwać aż nauczyciel wywoła wszystkie dni tygodnia.

12. Oglądamy kalendarze różnego typu: (zrywane, kieszonkowe, stojące biurowe, ścienne).

Dzieci wypowiadają się, do czego potrzebne są kalendarze?

13. Słuchamy opowiadania Co krasnal robi w kolejnych dniach tygodnia?.

14. Ilustrujemy ruchem czynności, które wykonuje krasnal.

15. Nazywamy dni tygodnia na podstawie przygotowanych kartoników z nazwami.

Przeliczamy je liczebnikami porządkowymi.

16. Rozszyfrowujemy, skąd wzięły się nazwy tygodnia (opowiadanie nauczyciela).

Poniedziałek to dzień następujący po niedzieli, czyli poniedziałek.

Wtorek to drugi dzień, dawniej mówiono, że wtóry dzień, czyli drugi.

Środa to trzeci dzień tygodnia, w środku tygodnia, dlatego mówimy — środa.

191

Czwarty dzień w tygodniu nazywamy czwartkiem, a piąty — piątkiem.

Sobota to dzień odpoczynku, dawniej to święto nazywano Szabatem.

Niedziela, dawniej mówiono „nie dzielaj”, czyli „ nie pracuj”. Dlatego w niedzielę odpoczy-

wamy.

17. Bawimy się i zgadujemy. Jaki dzień tygodnia się schował?

Dzieci odwracają się na chwilę, a nauczyciel zakrywa jeden kartonik z nazwą dnia tygodnia.

Gdy się odwrócą, nauczyciel pyta: Jaki dzień tygodnia się schował? (Dzieci starsze)

18. Słuchanie wiersza J. Brzechwy Tydzień. Teatralizowanie wiersza. Nauka na pamięć.

19. Ćwiczenia w pisaniu na poszczególnych poziomach (A, B, C).

19. Wędrówka po Polsce. „Odwiedzanie” miejscowości, które nazywają się jak dni tygodnia.

W Polsce nie ma jedynie miejscowości o nazwie Niedziela. Nauczyciel wyjaśnia, dlaczego.

Otóż w dni powszednie odbywały się targi. Jeśli targ odbywał się w poniedziałek, to

miejscowość przyjęła taka nazwę, jeśli we wtorek to wieś lub miasto nazwano Wtorek. A

Niedzieli nie ma, bo wtedy targi się nie odbywały. Był to dzień wolny od handlu.

Najdłużej zatrzymujemy się w Piątku, jako, że jest to geometryczny środek Polski. Wędrówka

może przyjąć formę zaznaczania miejscowości chorągiewkami na mapie, oglądania albumów,

przewodników. Dobrą kontynuacją tego tematu może być metoda webquestu, z

powodzeniem wykorzystywana w domu, wspólnie z rodzicami.

8.Krąg przyjaźni. Omówienie: Jak minął tydzień?


Poranek Trajkotki

Trajkotka poranek

Zaczyna ziewaniem.

To pierwsze co robi

Trajkotka przed wstaniem.

Druga rzecz kotki

Zanim wstanie –

192

Obowiązkowe przeciągnie.

A trzecia rzecz

To koci grzbiet.

I wy moi złoci

Poćwiczcie grzbiet koci.

Co jeszcze?

Po pierwsze Trajkotka

Futerko myje.

Po drugie łazi po drabinie

Albo po płotkach.

Bo o tej porze

Trajkotka lubi być na dworze.

A po trzecie

Łasi się do naszej mamy.

Już pewnie wiecie po co to trzecie.

Bo Trajkotka poranek

Chce zakończyć śniadaniem.

Więc poranka podsumowanie to:

Po pierwsze mlekobranie.

Po drugie mlekobranie.

Po trzecie mlekobranie.

I wy moi złoci

Powtórzcie

Rytuał koci

Maria Lorek

193

Tydzień

Tydzień dzieci miał siedmioro:

"Niech się tutaj wszystkie zbiorą!"

Ale przecież nie tak łatwo

Radzić sobie z liczną dziatwą:

Poniedziałek już od wtorku

Poszukuje kota w worku,

Wtorek środę wziął pod brodę:

"Chodźmy sitkiem czerpać wodę."

Czwartek w górze igłą grzebie

I zaszywa dziury w niebie.

Chcieli pracę skończyć w piątek,

A to ledwie był początek.

Zamyśliła się sobota:

"Toż dopiero jest robota!"

Poszli razem do niedzieli,

Tam porządnie odpoczęli.

Tydzień drapie się w przedziałek:

"No a gdzie jest poniedziałek?"

Poniedziałek już od wtorku

Poszukuje kota w worku -

I tak dalej...

Jan Brzechwa

IV. OPIS METOD. KOMENTARZ

Metoda nauki wiersza wg E. Gruszczyk–Kolczyńskiej

1. Nauczyciel mówi: Posłuchajcie wierszyka o dzieciach pana Tygodnia. Prowadzący recytuje

głośno wiersz inscenizując go gestem i ruchem, dzieci i misie uważnie słuchają.

194

Następnie prowadzący bierze misia siedzącego najbliżej – i pyta go: Czy podoba ci się

wiersz? A może chcesz się go nauczyć?

Przykłada pyszczek misia do swojego ucha ( na niby słucha, co miś mówi ), a potem

oświadcza: On mi powiedział, że wierszyk mu się podoba i bardzo chce się go nauczyć na

pamięć. Następnie zwraca się do dzieci z propozycją: Wszystkim misiom wierszyk podoba

się i chcą się go nauczyć. Misiów jest dużo a każdego trzeba uczyć osobno. Sama sobie nie

poradzę i dlatego proszę was o pomoc. Niech każde z was weźmie misia i usiądzie na

swoim krzesełku.

2. Każde dziecko sadza misia na swoich kolanach, tuli do siebie, mocno trzyma za łapki, co

pomaga dzieciom w redukowaniu niepokoju ruchowego i skupianiu uwagi na słuchaniu

wiersza.

3. Prowadzący recytuje wiersz w całości, a dzieci uważnie słuchają.

4. W trakcie drugiego słuchania wiersza, inscenizowanego przez prowadzącego gestem i

ruchem, wiele dzieci próbuje już mówić wiersz, wtórując prowadzącemu (jest to pierwsze

powtórzenie).

5. Spoglądając w oczy swojemu misiowi, mówią wiersz razem z prowadzącym ( drugie

powtórzenie ), który także patrzy w oczy swojemu misiowi.

6. Prowadzący proponuje dzieciom: Niech wasze misie popatrzą na mojego misia i zobaczą,

jak on uczy się wiersza. Mogą cichutko mówić wiersz razem z nim. Dzieci odwracają misie

w stronę prowadzącego i razem z nim mówią cicho wiersz ( trzecie powtórzenie ).

7. Teraz dzieci mówią wiersz najpierw do lewego, a potem do prawego ucha swojego misia

(czwarte i piąte powtórzenie), oczywiście dorosły także mówi wiersz do uszu swojego

misia.

8. Prowadzący chce sprawdzić, czy misie zapamiętały wiersz. Proponuje, aby najpierw

powiedziały wiersz misie dziewczynek, a potem misie chłopców. Dziewczynki wstają i

głośno w imieniu misiów mówią wiersz, to samo zrobią potem chłopcy (siódme i ósme

powtórzenie) Misie mogą w tym czasie siedzieć na dywanie, natomiast dzieci recytują

razem z prowadzącym, jednocześnie ilustrując treść wiersza gestem i ruchem. Gesty i

wykonywane czynności powinny być wyraźne i naturalne.

9. Prowadzący chwali wszystkie misie i mówi: Proszę, aby wszystkie misie razem

powiedziały wiersz. Dzieci recytują wiersz (dziewiąte powtórzenie ), a potem chwalą

swoje misie.

195

10. Utrwalanie wiersza. Pod koniec zajęć prowadzący wręcza dzieciom kartki z wierszem i

mówi: To jest wierszyk "Tydzień" napisany przez Jana Brzechwę. Gdy będziecie rodzicom

opowiadać, jak uczyłyście misia wiersza, dajcie im tę kartkę. Będą mogli podpowiedzieć

wam, jeżeli coś zapomnicie.

Literatura: Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Wspomaganie dzieci w rozwoju

do skupiania uwagi i zapamiętywania, WSiP, Warszawa 2005.)

TEMAT: SMACZNIE I ZDROWO


Słuchanie:

Poziom A:

Słuchanie opowiadania nauczyciela oraz wierszy ilustrowanych obrazkami bądź rekwizytami,

słuchanie prostych poleceń.

Poziom B:

Słuchanie opowiadania oraz wierszy oraz wypowiedzi kolegów, reagowanie na polecenia,

wskazówki.

Poziom C:

Słuchanie wierszy i opowiadań, rozumienie rozbudowanych poleceń, instrukcji, przepisów

kulinarnych.

Mówienie:

Poziom A:

Wymawia prawidłowo słowa związane z żywnością, w szczególności warzyw, m.in.: ogórek,

pomidor, sałata, rzodkiewka, pomidor, seler, por, groszek, por, fasola, pietruszka, burak,

cebula. Posługuje się przeciwieństwami: słodki – kwaśny, duży – mały, twardy – miękki oraz

kolorami jako przymiotnikami: zielona sałata, czerwony pomidor…

Poziom B:

196

Posługuje się słownictwem w kontekście przygotowywania potraw. Uczestniczy w rozmowie

na temat zdrowego odżywiania. Recytuje wiersze.

Poziom C:

Opowiada o ulubionych potrawach. Wyjaśnia, na czym polega zdrowe odżywianie.

Porównuje warzywa, owoce rosnące w Polsce i kraju, w którym przebywa. Recytuje wiersze,

stosując pauzę i intonację.

Czytanie:

Poziom A:

Odczytuje nazwy warzyw (wyrazy z graficznym wzmocnieniem, np., plasterek ogórka w roli

literki „o”, połówka cytryny w roli literki „c”.

Poziom B:

Czyta na głos i cicho proste teksty.

Poziom C:

Czyta, rozumie podstawowe oraz przenośne znaczenie wyrazów w tekście.

Pisanie:

Poziom A:

Pisanie po śladzie, układanie wyrazów z klocków, materiałów naturalnych itp

Poziom B:

Pisze ze słuchu tekst dyktowany przez nauczyciela.

Poziom C:

Pisze z pamięci krótki tekst.

2. CELE: 1. Rozpoznawanie smaków: słodki, kwaśny, gorzki.

2. Przestrzeganie zasad higieny podczas przygotowywania i spożywania posiłków.

3. Poszerzenie wiadomości dzieci na temat witamin.

197

3.PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1. Siadamy w kręgu. Zabawa „Poznaj smak” — dzieci z zasłoniętymi oczami rozpoznają,

smakując różne produkty: sól, cukier, cytrynę, grejpfrut.

2. Przygotowujemy wspólnie drugie śniadanie: układamy na kromkach chleba plastry sera,

pomidora, sałaty, rzodkiewki, jajek, posypujemy ziołami.

3. Spożywamy wykonane kanapki: smakujemy ser, pomidory itd.

4. Siadamy na krzesełkach, rozmawiamy na temat: gdzie mieszka smak? Która część języka

odczuwa smak słodki, która kwaśny, a która gorzki?

Słuchamy wiersza Na straganie. Rozmawiamy na temat jego treści. Wskazujemy bohaterów

wiersza. Teatralizujemy wiersz.

5. Bawimy się w zabawę ruchową: „Przynieś śniadanie” z wykorzystaniem krążków, kubecz-

ków, warzyw. Dzieci dzielą się na 2 grupy, stoją w pewnej odległości od siebie. Jeden rząd

niesie poustawiane na krążkach „śniadanie” dla drugiego rzędu. Zmiana ról.

6. Siadamy w kręgu, bawimy się w skojarzenia: Lato smakuje jak… np. truskawki, maliny.

Jesień smakuje jak… np. grzyby, jabłka, śliwki. Wiosna smakuje jak…

7. Słuchamy wiersza M. Lorek Jak smakuje jesień? Rozmawiamy na temat treści wiersza.

8. Siadamy do stolików: Malujemy smaki. Kartkę papieru dzielimy na 2 części, na jednej ma-

lujemy słodki smak, na drugiej kwaśny. Po zakończeniu każde dziecko opowiada o swojej

pracy.

9. Stajemy w kole — zabawy logopedyczne z wykorzystaniem języka, zębów, ust.

10. Siadamy przed tablicą (dzieci starsze). Oglądamy ilustracje przedstawiające zestawy posił-

ków. Rozmawiamy — który zestaw wybierasz i dlaczego? Korygujemy nieodpowiednie lub

popieramy odpowiednie zestawy, tzn. zawierające witaminy. Co to są witaminy? Dlaczego są

ważne i potrzebne?

11. Słuchamy piosenki Witaminki.

12. Słuchamy opowiadania „Szklana kula”. Teatralizujemy tekst. Rozmawiamy na temat

ostatniego zdania w opowiadaniu.


Szklana kula

198

Pewnego dnia bardzo chory król zebrał trzech swoich synów i rzekł:

– Ten, który przyniesie mi skarb najcenniejszy, zostanie moim następcą.

Wyruszył najstarszy syn i przyniósł szablę ze szlachetnego kruszcu zrobioną.

Wyruszył średni syn i przyniósł szkatułę pełną złota.

Wyruszył najmłodszy syn. Szedł, szedł, aż trafił do lasu. Wokół cisza. Tylko drzewa kołyszą się

i szepcą coś po swojemu. Strasznie jakoś się zrobiło. Nagle patrzy, a przed nim stoi ni to

szałas, ni to chatka.

Zagląda do środka, a tam stara wróżka siedzi i trzyma w dłoniach szklaną kulę.

– Wiem, po co przyszedłeś. Są tu dwa cenne kosze. W jednym są kosztowności, szafiry,

bursztyny, szmaragdy. W drugim suszone zioła mające cudowną, uzdrawiającą moc. Jest tam

korzeń życia żeń-szeń, szałwia, mniszek. Wybieraj!

– Szalenie trudny wybór – myśli najmłodszy syn. – Kosz o wiele większy niż szkatuła brata.

Ale ojciec jest chory. Może zioła mu pomogą?

I wybrał kosz z ziołami.

Wtedy szklana kula pojaśniała i ledwie słyszalnym szeptem powiedziała:

– Postąpiłeś bardzo szlachetnie.

Najcenniejsze na świecie jest zdrowie

Maria Lorek

Jak smakuje jesień?

Jesień smakuje

śliwkowo,

grzybowo,

orzechowo,

jabłkowo i dyniowo,

ziołowo,

jeżynowo.

Smakuje też

surowo,

199

dżemowo,

powidłowo.

I kiszonkowo

Jeszcze.

Kiszonki są najlepsze!

Zaś na koniec dopowiem

Dając wszystkim słowo:

Jesień smakuje pysznie i …

Witaminowo Maria Lorek

TEMAT: JAK POWSTAJE OBRAZ?

(Scenariusz dla dzieci młodszych, będący rozwinięciem tematu: Nasza planeta

Ziemia i Słońce)


Słuchanie:

Poziom A:

Słuchanie wypowiedzi nauczyciela. Rozumienie poleceń. Słuchanie poparte pokazywaniem

czynności.

Poziom B:

Słuchanie poleceń nauczyciela. Słuchanie wypowiedzi starszych kolegów. Słowne włączanie

się w rozmowę.

Poziom C:

Słuchanie nauczyciela, kolegów i dyskutowanie będące odpowiedzią na usłyszany komunikat.

Mówienie:

Poziom A:

200

Stosowanie słownictwa związanego z tematem: światło, cień, słońce, jasno, ciemno…

Poziom B:

Stosowanie zwrotów wyjaśniających: Gdy zgasimy światło jest ciemno. Obraz powstaje, gdy… itp

Poziom C:

Uczestniczenie w dyskusji dotyczące omawianego problemu badawczego.

Czytanie:

Poziom A:

Odczytywanie wyrazów popartych symbolami graficznymi.

Poziom B:

Czytanie prostych tekstów związanych z tematem.

Poziom C:

Czytanie tekstów popularnonaukowych dotyczących omawianej tematyki.

Pisanie:

Poziom A:

Pisanie wyrazów i prostych zdań.

Poziom B:

Pisanie tekstu z lukami. Dbanie o poprawność graficzną i ortograficzną.

Poziom C:

Pisanie notatki badawczej.

2. CELE

3. PZEBIEG ZAJĘĆ

1. Słuchanie Bajki o literce „L”. Dyskusja na temat tekstu, zwłaszcza fragmentu:

„Dostała L od Baby Jagi lusterko,

małe, w srebrnej ramce.

Zwykłe, nie bajkowe,

201

jak zapewniła Baba Jaga.

Zerka L w lusterko raz, zerka drugi.

I co?

– Laska w lewo! Ojej, to nie ja!”

2. Wycięcie wzdłuż zaznaczonej linii wielkiej litery L z kartonu, Każde dziecko ma swoją literę

i wg własnego pomysłu ozdabia ją kredkami.

3. Rozdanie lusterek – sprawdzenie, czy rzeczywiście laseczka jest z drugiej strony. Próba

odpowiedzi dlaczego?

4. Sformułowanie problemu: jak powstaje obraz?

5. Opracowanie sylwety drzewka informacyjnego – (strategia KWL) .

• przywieszenie napisów: znałem, poznałem? (oznacza wciąż nie rozwiązane kwestie),

• na pniu drzewka umieszczamy symbol ilustrujący problem:

(oko kojarzy się z tym, co widzimy),

• „konary” muszą być wystarczająco długie, aby mogły pomieścić różne rysunki dzieci,

ukazujące drogę rozwiązania problemu, czyli ilustrujące doświadczenia i posiadaną

już wcześniej wiedzę wychowanków.

6. Zamieszczenie w konarze „znałem” wszystkich propozycji dzieci, które będą ich

hipotetycznym rozwiązaniem problemu. Każdy, jeśli chce, może wykonać stosowną ilustrację

(drzewko informacyjne należy umieścić na podłodze).

7. Przeprowadzenie doświadczeń z wykorzystaniem materiałów zgromadzonych przez

nauczyciela.

Ustalenie m.in., że:

• źródła światła to: słońce (naturalne światło), lampa, świeca (sztuczne),

• bez światła nic nie widać,

• widzimy to, co jest oświetlone, co odbija promienie świetlne,

• lustro odbija światło – zabawa w„zajączki”,

• za obiektem, na który pada światło powstaje cień.

202

Rozwiązania te powstają podczas doświadczeń:

• szczelne zasłonięcie okien, nie widać nic,

• umieszczenie świecy na podłodze w kącie sali, widać tylko nieliczne elementy,

• zapalenie lampy, zwrócenie jej w jedną stronę – ta część widoczna wyraźnie,

• oświetlenie przedmiotu (np. litery L wyciętej z kartonu) i obserwacja cienia

pojawiającego się na ścianie,

• „odbijanie” lusterkami światła słonecznego.

Na drzewku mogą w części „poznałem” umieszczamy symbole, które będą egzemplifikowały

doświadczenia przeprowadzone przez dzieci. (Poziom A)

Słowne zapisy (Poziom B) symboli będzie jednocześnie odpowiedzią na problem główny

zajęć.

8. „Teatrzyk cieni” – improwizacja tekstów o literce L, wykorzystanie sylwet wyciętych z

kartonu.

9. Podsumowanie zajęć: Słuchanie baśni o Królewnie Śnieżce.



Strategia KWL

W scenariuszu posłużono się strategią opisaną przez Dona Ogle, zwaną KWL (know, what she

wants to know, what she has learnen). Podstawą jest tu specyficzna wizualizacja –

stworzenie wykresu (planu, schematu) składającego się z trzech części: część I – zaopatrzona

jest w nagłówek „co wiemy”, część II – „co chcemy wiedzieć”, III – „czego się nauczyliśmy”.

Do schematu–wykresu są wprowadzone w trakcie działania odpowiednie informacje w

postaci zapisu.

Taka procedura pracy nad problemem pozwala na skupienie się wokół rzeczy

ważnych, pozwala też na przypomnienie i utrwalenie tego, co dzieci poznały już wcześniej. Tę

strategię – po pewnych modyfikacjach – łatwo będzie wykorzystać w pracy dziećmi

młodszymi. Wystarczy określenia słowne zastąpić symbolami i wszystko zaaranżować

203

wizualnie w postaci drzewka lub innej wybranej sylwety. Taki sposób rozwiązywania

problemów umożliwia współdziałanie całej grupy, uczy systematyczności – a co

najważniejsze – daje szansę „wzrokowcom”, którzy ani poprzez doświadczenie, ani

werbalizacją nie osiągnęliby optymalnych wyników. Oto niektóre rodzaje problemów, które

dostępne są dla dzieci w przedziale wiekowym 5–9 lat:

• dyskusyjne – postawienie pytania, na które poszukuje się odpowiedzi poprzez

werbalizację. Zgłaszane są rozmaite propozycje na zasadzie „burzy mózgów”.

Rozwiązanie to wypadkowa różnych wypowiedzi dzieci;

• interpretacyjne – szukanie odpowiedzi na pytanie, co należy zrobić, jak postąpić.

Można tu wykorzystać scenki dramatyczne, podczas których dokładnie trzeba

analizować sytuacje konfliktowe w grupie, oceniać postępowanie, empatycznie

określać uczucia drugiej strony. Dodatkowo pozwoli owa drama na odczucie całej

sytuacji w pełni i przeżycie jej. Tylko wtedy uczestnik może stwierdzić „aha! wiem,

dlaczego tak postąpiłeś i wiem, jak temu zaradzić”;

• manipulacyjne – opierają się na poszukiwaniu rozwiązań poprzez własne działanie,

manipulowanie i przemieszczanie przedmiotów. To właśnie dzięki problemom tego

rodzaju mały odkrywca może przeżyć radość z dokonanej obserwacji, eksperymentu

czy działań prowadzonych metodą „prób i błędów”. To dzięki nim może stwierdzić

„aha, wiem jak to działa, umiem sam tak zrobić!”;

• strategiczne – sformułowane są przez nauczyciela w postaci pytania „Zastanówcie się

– jak to zrobić?” Dzieci szukają odpowiedzi zarówno podczas „burzy mózgów” jak i

poprzez eksperymentowanie czy obserwacje.

Jednym ze sposobów stymulowania procedury „odkrycia” jest zastosowanie

DOŚWIADCZEŃ. Opierają się one na pewnej strukturze postępowania. Wykorzystując

dotychczasowe rozważania można ustalić swoisty porządek organizacyjny doświadczenia:

1. Stworzenie okazji dla sformułowania problemu, dostarczenie przestrzeni i materiałów

inspirujących do działania.

204

2. Nazwanie problemu – w postaci pytania, kompozycja drzewka – schematu

informacyjnego (KWL), dyskusja, burza mózgów.

3. Odszukanie przedmiotów potrzebnych do manipulacji, podział zadań, ustalenie

kolejności działań.

4. Dokonanie doświadczenia – obserwacje, pomiary, ustalenia zamieszczone są w

drzewku informacyjnym.

5. Wnioski, werbalizacja odkrycia.

Istotną kwestią jest tu zwłaszcza „otwartość” sytuacji czy może okazji edukacyjnej.

Dziecko samo bowiem będzie decydowało o tym czy, co i jak będzie wykonywało. Otwartość

powinna polegać na: określeniu przez same dzieci, co będą robiły; na stworzeniu możliwości

korzystania w trakcie pracy z pomocy nauczyciela, która sprowadzać się powinna do: rady,

podtrzymywania zainteresowania, pomocy w rozwiązywaniu problemów czy trudności,

zachęcania, wyjaśniania, pokazów pobudzania.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na jeden element doświadczenia. Otóż spostrzeżenia i

działanie dziecka mają ogromną intensywność, są zwykle nasycone dużą emocjonalnością. To

często wpływa na fragmentaryczność obserwacji oraz trudność w powiązaniu

poszczególnych jej części. Dokonanie tej specyficznej asocjacji umożliwi zastosowanie

drzewka informacyjnego, które usystematyzuje wszystkie poczynione odkrycia i ułatwi

ustalenie końcowych wniosków. W literaturze pedagogicznej często spotkamy się z takimi

właśnie sposobami wizualizacji – mental maps, czyli mapy mentalne to sposób graficznego

(poprzez rysunki, obrazki zdjęcia, symbole, ideogramy) opracowania problemów. Ilustrują

one złożoność myślenia, umożliwiają prezentację różnych strategii rozwiązań. (K. Krasoń)

TEMAT: POLSKIE ZNAKI. DZIEŃ FLAGI RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

I.1. KOMPETENCJE JĘZYKOWE

Słuchanie:

Poziom A:

205

Słuchanie wierszy, legend poparte materiałem ilustracyjnym.

Poziom B:

Słuchanie legend, nagrań dźwiękowych, ścieżek dźwiękowych.

Poziom C:

Słuchanie dłuższych tekstów. Słuchanie aktywne, połączone z rozmową.

Mówienie:

Poziom A:

Recytowanie wiersza Kto ty jesteś?

Poziom B:

Recytowanie wiersza. Swobodne wypowiedzi na temat rodzinnego kraju.

Poziom C:

Swobodne wypowiedzi dotyczące pochodzenia, rodzinnej miejscowości i kraju.

Czytanie:

Poziom A:

Czytanie wyrazów: flaga, orzeł, Rzeczpospolita Polska, biel, czerwień.

Poziom B:

Czytanie legendy o Lechu, Czechu i Rusie.

Poziom C:

Czytanie opowiadań o historii państwa polskiego.

Pisanie:

Poziom A:

Pisanie prostych zdań na temat swego pochodzenia

Poziom B:

Pisanie z pamięci wiersza „Kto ty jesteś?”

Poziom C:

206

Pisanie dłuższego tekstu na temat Polski

2. CELE

1. Zaznajomienie dzieci z barwami narodowymi i ich znaczeniem.

2. Budzenie uczuć patriotycznych.

3. Uwrażliwienie dzieci na poszanowanie barw narodowych.

3.PRZEBIEG ZAJĘĆ

1. Siadamy w kręgu i oglądamy flagi państwowe: Polski, kraju w którym przebywają dzieci

oraz inne np. sąsiadów Polski: Litwy, Niemiec, Czech, Ukrainy… Słuchamy wypowiedzi

nauczyciela, iż flaga jest symbolem każdego państwa.

2. Słuchamy wiersza R. Ragana Biel i czerwień.

3. Słuchamy opowiadania nauczyciela o 3 Maja jako narodowym święcie oraz o tym, że orzeł

biały na czerwonym tle jest godłem narodowym.

4. Wykonujemy flagę z papieru kolorowego. Podczas pracy przy klejeniu głośno głoskujemy

wyraz „FLAGA”.

5. Zabawa tematyczna:

Dzieci siedzą w kręgu i słuchają nazw państw. Na słowo „POLSKA” podnoszą własnoręcznie

wykonaną flagę do góry. Zabawa może być prowadzona przez dzieci, które znają nazwy

różnych państw.

6. Oglądamy herb Polski. Słuchamy legendy o jego powstaniu. Poziom A i B. Poziom B –

samodzielne czytanie tekstów z kart czytelniczych.

7. Słuchamy hymnu państwowego Mazurka Dąbrowskiego w pozycji wyprostowanej.

8. Wspólnie oglądamy albumy o Polsce: Krajobrazy Polski, Polskie góry, Stolica Polski —

Warszawa itp. Samorzutne wypowiedzi dzieci o spostrzeżeniach.

9. Kolorujemy rysunek kredkami świecowymi — „Godło Polski”. Wspólnie przygotowujemy

wystawkę najpiękniejszych prac plastycznych.


207

Biel i czerwień

Biel i czerwień – nasza flaga,

to jest miłość, to odwaga.

To jest orła lot mozolny,

By kraj istniał i był wolny.

Kraj jest domem naszym wspólnym,

Domem wielkim i szczególnym.

Gdy rodzina dom szanuje,

Gdy się uczy i pracuje,

Wtedy mocna jest i cała!

Biel i czerwień – nasza chwała

R. Ragan


O Polsce (poziom C)

Nasza ojczyzna to Polska. Kraj, skąd pochodzimy, nazywa się Rzeczpospolita Polska. Nazwa

Polska pochodzi od nazwy plemienia Polanie, którzy zamieszkiwali tereny nad rzeką Wartą. O

powstaniu naszej ojczyzny opowiada Legenda o Lechu, Czechu i Rusie.

Nasz kraj jest piękny między innymi ze względu na zróżnicowany krajobraz. Na obszarze

Polski występują różne typy krajobrazów: górzyste i wyżynne na południu, nizinne i

nadmorskie na północy. Atrakcjami turystycznymi naszego kraju są mazurskie jeziora, plaże

nad Bałtykiem, połoniny bieszczadzkie, szczyty Tatr i Sudetów. Naszą ojczyznę zamieszkuje

ponad 38 milionów obywateli. Obszar Polski liczy prawie 313 tysięcy kilometrów

kwadratowych. Jej stolicą jest Warszawa. Symbolami narodowymi są: flaga biało-czerwona,

godło: Orzeł Biały w złotej koronie na czerwonym tle oraz hymn — pieśń Mazurek

Dąbrowskiego .

Twórcami naszej historii było wielu ludzi, którzy zapisali się na jej kartach wielkimi czynami i

sprawili, że Polska zasłynęła w świecie. Władcy i politycy podejmowali trudne i ważne dla

kraju decyzje. Słynni dowódcy i żołnierze są przykładem patriotów. Naukowcy i odkrywcy

swymi dokonaniami przyczynili się do postępu w wielu dziedzinach życia. Artyści utrwalali

208

piękno otaczającego świata, a sportowcy dostarczali wzruszeń i emocji. Cywilizacja

europejska swój obecny poziom zawdzięcza dokonaniom i pracy wielu pokoleń. Wśród

twórców kultury, nauki i polityki europejskiej nie zabrakło również Polaków. Nazwiska

najwybitniejszych znane są w wielu krajach.

Oto kilka przykładów: M. Kopernik, nobliści: W. Reymont, M. Skłodowska Curie, L. Wałęsa,

Papież Jan Paweł II, sportowcy: R. Korzeniowski, A. Małysz.

Wiele z polskich zabytków jest świadectwem osiągnięć kultury europejskiej. Niektóre z nich

znalazły się na listach europejskiego i światowego dziedzictwa kulturowego. Co roku

przyjeżdża do Polski wielu turystów, by je zobaczyć i podziwiać. W Krakowie znajduje się

Wawel– dawna siedziba królów polskich, w Warszawie – Zamek Królewski, Kolumna

Zygmunta, w Częstochowie — Klasztor na Jasnej Górze, a w Gnieźnie – Katedra, w której

odbyła się koronacja pierwszego króla – Bolesława Chrobrego. Polaków, niezależnie od

miejsca zamieszkania łączy przywiązanie do ojczystego języka, kultury i historii. Wszystkim

nam są drogie narodowe symbole. Jesteśmy dumni z tego, co dobrego daliśmy innym

narodom. Musimy dokładać starań by słowa„Polska” i „Polak” kojarzyły się tylko dobrze.

TEMAT: NASZA SZKOŁA JEST BAJKOWA – DOM LITEREK


Słuchanie:

Poziom A:

Słuchanie bajek o literkach z jednoczesnym oglądaniem ilustracji.

Poziom B:

Słuchanie opowiadań i wypowiedzi kolegów.

Poziom C:

Słuchanie nagrań w języku polskim.

209

Mówienie:

Poziom A:

Wymawianie słów w kolejności alfabetycznej.

Poziom B:

Uczestniczenie w słownych zabawach, tworzenie zagadek.

Poziom C:

Swobodne wypowiedzi w języku polskim. Uczestniczenie w rozmowach, dyskusjach.

Wymyślanie prostych zagadek językowych.

Czytanie:

Poziom A:

Czytanie wyrazów z kart czytelniczych: a – jak album, b – jak but, c – jak cebula itd

Poziom B:

Czytanie bajek o literkach

Poziom C:

Czytanie wybranych lektur w języku polskim

Pisanie:

Poziom A:

Pisanie adresu do rodziny w Polsce

Poziom B:

Pisanie krótkiego tekstu na temat rodzinnego kraju

Poziom C:

Tworzenie alfabetycznego słownika o Polsce: S jak syrenka, W jak Wawel itd

210

Dom Literek

(Scenariusz oparty o metodę story–line. Forma zapisu scenariusz jest zgodna z założeniami

koncepcji story–line. Opisane poniżej zajęcia obejmują kilka 3–4 godzinnych spotkań i są

przeznaczone dla dzieci młodszych.)

Epizod 1: Literki bardzo lubią dzieci

Literki bardzo lubią dzieci. Są do was bardzo podobne. Nie dowierzacie? Pomyślcie: Czy

wolicie bawić się sami czy z koleżankami i kolegami? Oczywiście, że w grupie. Literki też

rzadko występują pojedynczo. Obejrzyjcie książeczki. Literki łączą się. To są wyrazy. A to

zdania. Ale i te odnajdziecie w wyrazach. Jeśli przyjrzycie się uważnie, zauważycie że, tak jak

wy literki są bardzo ruchliwe. Bawią się raz z jednymi, raz z drugimi literkami.

Pytania kluczowe:

• Jakie litery potraficie rozpoznać?

• Które z nich są wielkie, a które małe?

• Jakie litery spotkały się w waszym imieniu?

• Czy z liter w twoim imieniu można ułożyć jakieś inne słowo?

• Gdzie można spotkać literki?

• Czym różnią się litery?

• Jak za pomocą ciała można pokazać wybrane litery?

• Czy do gry w klasy można zaprosić literki?

Proponowane formy aktywności:

• Rozpoznawanie liter.

• Dobieranie parami małej i dużej litery.

• Układanie wyrazów z liter.

• Sporządzenie wizytówki swojego imienia i zawieszenie jej na „Ścianie pełnej liter” wg pomysłu J. Majchrzak

• Rozkładanie (rozcinanie) wyrazów na litery.

211

• Demonstrowanie zdań, rozcinanie zdań na wyrazy, rozcinanie wyrazów na litery.

• Oglądanie książek.

• Wskazywanie napisów, szyldów, plakatów podczas spaceru po okolicy.

• Zapisywanie swojego imienia ręcznie i na komputerze.

• Gry i zabawy ruchowe – np. gra w klasy z wykorzystaniem literek, w grach planszowych lub układanie liter z ciała.

Epizod 2: Literki lubią też i bajki

Literki, tak jak wy, uwielbiają bajki. Dzięki nim będziecie mogli czytać je sami. Wkrótce

przekonacie się, że to bardzo przyjemne zajęcie. Czas spędzony z literkami, w trakcie czytania

książeczek uznacie za wyjątkowy. Jakie bajki lubią literki? Rożne. O Czerwonym Kapturku,

Jasiu i Małgosi, Królowej Śniegu. Ale najchętniej słuchają opowieści o samych sobie.

Wymyśliły nawet nazwy swoich bajkowych krain: Apli-Papli i Ele-Mele. Dlaczego takie? Bo jak

wcześniej wspomnieliśmy litery lubią gry i zabawy. Prawie każdą zaczynają jakąś rymowanką:

Apli-Papli, Blite-Blau

A kto tego nie wypowie

Ten nie będzie grał.

Pytania kluczowe:

• Jakie wy lubicie bajki? Które dobranocki lubicie najbardziej?

• Kiedy lubicie ich słuchać, a kiedy oglądać?

• Czy ktoś sam potrafi przeczytać bajkę?

• Gdzie można kupić książkę z bajkami?

• Gdzie można wypożyczyć książkę z bajkami?

• Jakie książki lubicie oglądać?

• Czy potraficie wymyślić własną bajkę albo ją namalować?

• Czy za pomocą ruchu (teatrzyku) przedstawicie baśń lub jej fragment?

212


• Opowiadanie bajek.

• Czytanie wybranej (wybranych) baśni, czytanej przez nauczyciela lub z kasety –

słuchowisko. Oglądanie bajek (na video, w teatrze).

• Organizowanie dziecięcej zabawy w teatr na podstawie baśni lub opowiadania –

przekład intersemiotyczny.

• Wyjście do biblioteki.

• Przeglądanie książek, domyślanie się tematyki na podstawie ilustracji i tytułu.

• Słuchanie i śpiewanie piosenek o baśniach.

Epizod 3: Literki zapraszają do swojej bajki różne postaci

Kiedy literki zaczęły wymyślać bajki, do głowy przyszedł im jeszcze jeden pomysł. Jakie to

bajki bez Smoka, króla lub Baby Jagi?! Postanowiły zaprosić do swej opowieści różne postaci.

I tak zawitali do nich:

Król Alfabet, który razem z piegowatym Ministrem Kropką mieszkał w okazałym pałacu.

Smok Elementary – stary, poczciwy, czasem w wesołym, a czasem w smutnym humorze.

Baba Jaga – psotnica znana w całym Apli–Papli. Potrafiła tak dokazywać, że rozśmieszyła

wszystkich aż do łez.

Krasnal Bajbajek – trochę strachliwy, ale zawsze bardzo pomocny.

I jeszcze gderliwa wrona, kret, papugi Ada i Aga, Rak Makary, nadworny poeta, Pani Nutka, i

Elf Ladaco.

Pytania kluczowe:

• Jak wyobrażasz sobie te postaci?

• Którą (które) z nich najchętniej namalujesz?

• Jak wyglądałaby postać, którą ty zaprosiłbyś do swojej bajki? Co mógłbyś o niej

opowiedzieć?


• Prace plastyczne przedstawiające postaci z bajki.

• Porównywanie wytworów prac dzieci i ilustracji w książeczce „Apli-Papli” oraz kartach

typu „Piotruś”.

213

• Konstruowanie opowieści. Wymyślanie bajkowych postaci – „Mały Andersen”.

• Wyszukiwanie różnic w kartach - ćw. spostrzegawczości.

Epizod 4: Litera M uwielbia malować

Każda litera różni się od innych nie tylko wyglądem. Na przykład litera „A” jest wesoła i

pogodna. Lubi piosenki. Sama nawet układa kołysanki. Litera „B” chętnie tańczy. Bale wprost

uwielbia. „C” zdrowa i krzepka, bo pije z cebuli i cytryny. „D” domatorka, ma najpiękniejszy

domek w okolicy. O innych możecie przeczytać w kolejnych bajkach. Dziś opowiemy wam o

literce „M”. Oj, jak ona lubi malowanie! Maluje co tylko może: a to zebry na ulicy, a to płot u

Krasnala Bajbajka, a to piegi Ministrowi Kropce. A pod spodem podpis: Namalowała literka

M. Zobaczcie, jak wyglądała ta mapa.

Pytania kluczowe:

• Czym różnią się literki?

• Czym wy różnicie się między sobą?

• Co możecie powiedzieć o sobie?

• Co miłego powiedziałbyś o koledze, koleżance?

• Jakie zainteresowania miała literka „M”

• W co można zamienić kolorową plamę?

• Jak wygląda mapa, którą wykonywała litera „M”?


• Czytanie bajki o literce.

• Rozmowy o literkach i nas samych.

• Zabawa w „plamowanie”.

• Oglądanie mapy wykonanej przez literkę i map geograficznych – porównanie.

• Konstruowanie gry planszowej na bazie litery „M”.

214

Epizod 5: Król Alfabet zabiera literki na wycieczkę do Krainy Liczb

Kiedy literki dobrze poznały Apli-Papli, zwiedziły krainę Nutek zapragnęły wybrać się do

Krainy Liczb. Król Alfabet zamówił i wszyscy wybrali się w podroż. Zatrzymali się dopiero na

ulicy Cyferkowej. Jak tam było? Przeczytajcie sami. (Tekst w: „Apli–Papli, zeszyt ćw. nr 2 s.72-

73)

Pytania kluczowe:

• Sprawdź, czy dobrze zrozumiałeś tekst, odpowiadając na następujące pytania:

o Po której stronie ulicy mieszkają 2, 4, 6, 8?

o Po której stronie ulicy mieszkają 1, 3, 5, 7, 9?

o Ile okien ma domek, w którym mieszka 5?

o U kogo gości król Alfabet?

• Gdzie można spotkać cyfry?

• Co to jest cyfra, a co to jest liczba?


• Czytanie ze zrozumieniem. Wiązanie tekstu z ilustracją.

• Konstruowanie makiety ulicy Cyferkowej.

• Gry i zabawy matematyczne – m.in. różne warianty gry w Piotrusia seria gier.

Epizod 6: Minister Kropka dostaje zadanie

Po powrocie z ulicy Cyferkowej król Alfabet wezwał Ministra Kropkę i powiedział: mieszkam

w dużym pałacu, a tak niewiele o nim wiem. Nie mam pojęcia, ile mam okien, ile drzwi, ile

wież. Proszę to wszystko obliczyć i powiedzieć mi jak najprędzej. Minister wykonał to zadanie

po 10 minutach. Ciekawe czy uporacie się z tym zadaniem szybciej niż Minister. Zobaczcie jak

wyglądał zamek. (Przykładowo: zamek ma 1 bramę, 2 parkany, 3 drzwi, 4 wieże w kształcie

prostokąta, 5 okien w kształcie kwadratu, 6 chorągiewek, 7 wież w kształcie trójkąta, 8

okienek w kształcie koła, 9 schodów).

Pytania kluczowe:

• Z ilu cyfr mogą się składać liczby?

215

• Jaka liczba może powiedzieć do liczby 5 jestem od ciebie większa?

• Jaka liczba mówi ile macie lat?

• Jakie liczby wskazują dzisiejszą datę?

• Kto najszybciej spróbuje wykonać zadanie Ministra Kropki?


• Sprawdzanie numeracji domów w trakcie spaceru.

• Zapamiętanie adresu domu i przedszkola, zwrócenie uwagi na numer domu.

• Gry i zabawy z liczbami: Np. konstruowanie gry planszowej. „Wyprawa do krainy figur

geometrycznych”.

• Przeliczenie elementów zamku.

• Zabawa w „inwentaryzację” przedszkola.

Epizod 7: Król planuje zmiany wokół swojego pałacu

Król Alfabet pochwalił Ministra, przejrzał przygotowany spis i powiedział: Niesamowite. Mam

1 bramę, 2 parkany, 3 drzwi, 4 wieże w kształcie prostokąta, 5 okien w kształcie kwadratu, 6

chorągiewek, 7 wież w kształcie trójkąta, 8 okienek w kształcie koła, 9 schodów. Brakuje mi

tylko czegoś, czego mogłoby być 10. Co to może być? Pałacu nie chciałbym już

rozbudowywać. I tak jest okazały. Może dzieci coś wymyślą?

Pytania kluczowe:

• Czego w pałacu było najwięcej? Czego najmniej? Czego 5, 6, 7, 8, 9?

• Dlaczego liczba 10 jest taka ważna? Czego mamy 10?

• W jaki sposób moglibyśmy pomóc królowi?


• „Burza mózgów” dotycząca postawionego problemu.

• Wybór najlepszych rozwiązań, np. posadzenie wokół pałacu 10 drzew.

• Gry matematyczne. Gdzie ukrył się Elf Ladaco?

• Rozpoznawanie drzew: dąb, sosna, lipa, topola, modrzew, jodła jarzębina, klon,

kasztanowiec, świerk.

216

• Projektowanie nowego pałacu z tych samych elementów (figury geometryczne).

Porównywanie. Dostrzeganie, która pałace najbardziej różnią się od pałacu Króla

Alfabetu, a które najmniej.

• Sadzenie przedszkolnego drzewa na placu przedszkolnym lub założenie ogródka

kwiatowego.

Epizod 8: Baba Jaga płata figle

Baba Jaga psotnica przyglądała się, jak wokół pałacu posadzono drzewa i pałac wyglądał

jeszcze piękniej, niż zwykle. Wtedy to postanowiła spłatać królowi figla. Wymówiła zaklęcie i

zamiast pałacu widniał dziesięciopiętrowy wieżowiec, a na głowie króla zamiast korony

znalazła się czapka windziarza. Król – windziarz głośno obwieszczał: Zapraszam do

zaczarowanego pałacu–wieżowca. Jestem windziarzem. Kto chce się dostać do magicznych

komnat? Na które piętro? Czym prędzej do wieżowca podążyli mieszkańcy Apli–Papli:

Bajbajek, Elf Ladaco, Smok Elementary, Rak Makary i inni. Czy i wy chcecie pojechać windą

na różne piętra zaczarowanego zamku? (Oto przykładowe nazwy komnat i lista wierszyków,

których dzieci mogą wysłuchać po wjechaniu na odpowiednie piętro)

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

Komnata 10 palców

Komnata pierwszych 9 wagonów

Komnata psich ośmiu smutków

Komnata siedmiu dni tygodnia

Komnata sześciu kucharek

Komnata sroczki, co kaszkę dla swych 5 dzieci warzyła

Komnata czterech mazgajów

Komnata trzech wróbelków

Komnata dwóch kotków, co kołysanki śpiewały

Komnata wesołego królika

217

A oto lista wierszyków, które dzieci mogą wysłuchać po wyjechaniu na odpowiednie piętro:

10 – Anna Kamieńska, Palce i paluszki [w:] Księga domu, s. 53

9 – Julian Tuwim, Lokomotywa

8 – Julian Tuwim, Psie smutki [w:] Księga domu, s. 56

7 – Jan Brzechwa, Tydzień [w:] Szedł czarodziej, t.1 s. 55

6 – Wanda Chotomski, Sześć kucharek [w:] W kraju Baj-Baju, s. 95

5 – Czesław Janczarski, „Warzyła sroczka kaszkę” [w:] H. Kruk, Z ludźmi i przyrodą…, s. 315 4 – Jerzy Jesionowski, Czterech mazgajów [w:] Szedł czarodziej , t. 1, s. 302

3 – Tadeusz Nowak, Wróbelki, [w:] H. Kruk, Z ludźmi i przyrodą…, s.377

2 – Helena Bechlerowa, Dwa kotki [w:] Szedł czarodziej, t.1, s. 28

1 – Barbara Lewandowska, Wesoły królik, [w:] Szedł czarodziej, t.1, s.292

Pytania kluczowe:

• Jakie zaklęcia mogła wymówić Baba–Jaga, kiedy zamieniła króla w windziarza?

• W co jeszcze mogła zamienić pałac?

• Czym różni się pałac od wieżowca? Jakie domy można spotkać w twojej okolicy? Jakie

domy mają mieszkańcy innych kontynentów?

• Kogo można byłoby jeszcze spotkać na siódmym piętrze?

• Jaką można byłoby zaśpiewać tam piosenkę?

• Jaki można byłoby zatańczyć pląs?


• Wymyślanie rymowanek typu abrakadabra.

• Ćwiczenia wyobraźni.

• Oglądnie różnego rodzaju budowli architektonicznych.

• Gry matematyczne oparte o pomysł „windziarza” wg pomysłu E. Gruszczyk–

Kolczyńskiej opisanej w książce Jak nauczyć dzieci sztuki konstruowania gier

• Zabawy i pląsy, m.in. „Czy znasz magiczną liczbę 7?”

218



Story– line

Story–line to metoda, która została opracowana w Szkocji około 20 lat temu. Metoda opiera

się na wątku jakiejś historyjki – prawdziwej albo fantastycznej – tworzącej bazę dla

przestrzeni edukacyjnej. Wydarzenia dzielone są na części tzw. epizody. Do każdego epizodu

nauczyciel przygotowuje pytania kluczowe stanowiące inspirację do różnorodnych form

aktywności.

W story–line motyw fabularyzacji sprzyja odtwarzaniu sytuacji życiowych. Tak jak w

życiu uaktywniane są różne kanały poznawcze: przez wzrok, słuch i ruch. W codziennych

sytuacjach cały czas działamy. Ruch jest przyrodzoną właściwością każdego człowieka.

Działanie ruchowe jest podstawowym źródłem zdobywania informacji. Ten fakt podkreśla

kinezjologia edukacyjna: „W uczeniu się całym mózgiem opartym na ruchu dzieci integrują

informacje i równocześnie odkrywają jak je stosować” (E. Dennison).

Story–line daje możliwość integrowania wielu dziedzin kształcenia, pozwala też

spełnić bardzo ważną cechę oddziaływań pedagogicznych jaką jest różnorodność. Wynika

ona z różnorodności świata w którym przyszło nam żyć, jak i z inności każdego wychowanka,

z którym przyszło nam współpracować. Dobry nauczyciel za pomocą różnorodnych zajęć

przygotuje do różnorodnych sytuacji życiowych. Nie zapomni też o najważniejszym, że

człowiek w sytuacjach nie tylko się znajduje, ale, i to przede wszystkim , tworzy je.

Różnorodność powinna obejmować zarówno sytuacje dydaktyczne, tematykę, zadania i

ćwiczenia, jak i drogi poznania. Dzięki niej:

• uruchomimy wszystkie sfery osobowości,

• zapobiegniemy tworzeniu się stereotypów,

• pomożemy w umiejętności radzenia sobie w każdej sytuacji,

• dopasujemy nasze propozycje do możliwości dzieci,

• ułatwimy sukces,

• damy możliwość wybrania przez dziecko najwłaściwszej dla niego drogi uczenia się,

• uatrakcyjnimy zajęcia.

219

WYPRAWA W GÓRY (Scenariusz dla dzieci starszych w oparciu o wykorzystanie Internetu)


Słuchanie:

Poziom A:

Słuchanie legendy popartej materiałem ilustracyjnym lub filmowym

Poziom B:

Słuchanie legendy oraz wybranych słów gwarowych (nagranie gwary góralskiej)

Poziom C:

Słuchanie legendy oraz materiału filmowego dotyczącego Tatr oraz gwary góralskiej

Mówienie:

Poziom A:

Posługuje się słownictwem związanym z górami, poprzez wskazywanie elementów na

ilustracji: góra, góral, góralka, turnia, owieczka, ciupaga

Poziom B:

Opowiada o górach na podstawie ilustracji i prostych tekstów. W kilku zdaniach przedstawia legendę.

Poziom C:

Opowiada legendę, nagrywając wypowiedź do „polonijnego radia”

Czytanie:

Poziom A:

Czyta wyrazy związane z górami poparte materiałem ilustracyjnym

Poziom B:

Czyta proste teksty z kart czytelniczych

220

Poziom C:

Samodzielnie czyta legendę oraz polecenia zawarte w webqueście, poszukuje i odczytuje

informacje w Internecie.

Pisanie:

Poziom A:

Pisze po śladzie lub według wzoru.

Poziom B:

Pisze proste zdania, stosując zasady ortografii „ó”

Poziom C:

Tworzy tekst do ilustracji.

2. CELE

1. Zachęcanie dzieci do podejmowania zadań twórczych.

2. Wzbogacanie słownictwa.

3. Rozwijanie ekspresji ruchowej.

3. PRZEBIEG ZAJĘĆ

1.Wprowadzenie w tematykę. Praca z przestrzenną mapą. Zaproszenie do wędrówki w góry

słowami poety: Hej ze mną w Tatry! W ziemię czarów. Na strome szczyty gór..."(Władysław

Anczyc).

2. Przygotowanie materiału dydaktycznego do samodzielnej pracy w grupach: albumy,

pocztówki, słowniki, programy multimedialne, dostęp do Internetu.

3. Podział dzieci na 3 grupy: folklorystyczną, gawędziarzy i przyrodników.

• Zadania dla grupy folklorystycznej:

Odszukajcie w albumach lub Internecie zdjęcia i krótki opis stroju góralskiego: damskiego i męskiego, możecie skorzystać z zasobów Internetu.

Stwórzcie mini -słownik "góralsko –polski", ułóżcie słowa alfabetycznie.

221

Odszukajcie zdjęcia i krótkie informacje na temat sztuki góralskiej:

malowanie na szkle, rzeźbie w drewnie

• Zadania dla grupy gawędziarzy:

Odszukajcie legendę O śpiących rycerzach.

Podzielcie legendę na części.

Do każdej części narysujcie ilustrację.

Tekst legendy przeczytajcie z podziałem na role.

• Zadania dla grupy przyrodników:

Odszukajcie zdjęcia i krótkie informacje na temat zwierząt zamieszkujących Tatry:

niedźwiedzia, kozicy, świstaka oraz występujących tam roślin, krokusa, pierwiosnka

wyniosłego, szarotki alpejskiej.

4.Prezentacja prac poszczególnych grup.

5. Ćwiczenia ortograficzne na bazie poznanego słownictwa.

III. TEKSTY LITERACKIE DO WYKORZYSTANIA W TRAKCIE ZAJĘĆ


Proponowane zajęcia można przeprowadzić na podstawie internetu z wykorzystaniem

metody WebQuest.

Autor metody WebQuest – Bernie Dodge, Professor of Eductional Technology z San Diego

State University – tworząc ją w 1995 roku na podstawie założeń konstruktywizmu zamierzał

wykorzystać fakt, iż w tym czasie w Stanach Zjednoczonych tysiące szkół było połączonych z

internetem, a ich liczba rosła wręcz w postępie geometrycznym. Brakowało natomiast ściśle

określonych metod nauczania umożliwiających wykorzystywanie zasobów internetowych

oraz możliwości bezpośredniego i szybkiego komunikowania się, jakie stwarzała

ogólnodostępna sieć Internetu. Opracowaną przez siebie metodę i możliwości, jakie stwarza

WebQuest w nauczaniu wykorzystującym internet i jego zasoby, B. Dodge opisał w artykule

zatytułowanym Some Thoughts About WebQuest. WebQuest – według Dodge’a – jest

222

metodą nauczania nakierowaną na wyszukiwanie, w której większość lub całość informacji

pozyskiwana jest w sposób interaktywny i pochodzi z zasobów internetowych, opcjonalnie

uzupełniana jest telekonferencjami i materiałami podręcznymi.

Ze względu na czas realizacji wyróżnia się dwa rodzaje WebQuestów: krótkie i długie

WebQuesty. Podczas realizacji krótkich czasowo WebQuestów (Short-Term WebQuests)

studenci i uczniowie nabywają i integrują wiedzę oraz zmagają się – jak to określa Dodge – ze

znaczeniem nowego materiału i próbują nadać sens nowo pozyskanym informacjom. Tego

typu WebQuesty z reguły realizowane są w czasie trzech jednostek lekcyjnych. Z kolei w

czasie realizacji długoterminowych WebQuestów (Long-Term WebQuests) studenci lub

uczniowie rozszerzają i krystalizują swoją wiedzę, dokonują pogłębionych analiz tej wiedzy, a

następnie dowodzą, że ją zrozumieli poprzez kreowanie własnych opracowań, które

prezentowane mogą być bezpośrednio lub za pomocą Internetu. Czas realizacji tego typu

WebQuestów może zamykać się w granicach od jednego do kilku tygodni (zazwyczaj nie

przekracza jednak miesiąca).

WebQuesty – niezależnie od swojej długości – mają na celu maksymalne wykorzystanie czasu

nauczania i połączeń internetowych na wyszukiwanie informacji w zasobach internetowych

na tej zasadzie, że bezmyślne surfowanie i dryfowanie po sieci bez określonego i jasno

sformułowanego celu, zastąpione zostaje ściśle określonymi zadaniami. Aby osiągnąć ten

maksymalny efekt nauczania każdy z WebQuestów powinien być oparty na wzorcu

składającym się z kilku ogniw spełniających właściwe sobie funkcje, warunkujące osiągnięcie

zamierzonych celów dydaktyczno-wychowawczych. Nauczyciel czy twórca szkoleń

e-learningowych rozpoczynający pracę metodą WebQuest musi być świadomy, że ma

napisać instrukcję dla uczniów zbudowaną z 6 komponentów mających ściśle określone

funkcje. Podstawowa struktura WebQuestu składa się z następujących elementów:

1. Wprowadzenia 2. Zadania 3. Procesu 4. Źródeł 5. Ewaluacji 6. Konkluzji

223

Najważniejszą częścią WebQuestu jest zadanie. Dobrze zaprojektowane zadanie angażuje

aktywne myślenie i twórcze działanie ucznia. Dostarcza celu i skupia się na pozyskaniu

zaangażowania i energii uczących się, a to pozwala na ukonkretnienie intencji projektującego

WebQuest. Dobrze zaprojektowane zadanie musi spełniać trzy podstawowe kryteria: (1)

musi być możliwe do wykonania, (2) musi być na tyle ciekawe i zajmujące, aby zaangażować

uczniów oraz (3) musi zmuszać uczących się do takiego myślenia, które wykracza poza zwykłe

zapamiętywanie czy przywoływanie informacji z pamięci. Zadanie jest taką czynnością lub

produktem, który uczniowie podejmą lub rozwiną, aby zademonstrować, że osiągnęli

założone cele nauczania zarysowane przez pytania postawione przez autora. Na zakończenie

warto opracować przewodnik dla nauczyciela którego zadaniem jest przekazanie pomocnych

wskazówek innym nauczycielom, chcącym wykorzystać projekt w pracy z uczniami. (Opis

metody za: Marek Szafraniec)

224

Maria Lorek

5. Opis założonych osiągnięć

Przedstawiony poniżej zestaw osiągnięć wynika z założonych celów i stanowi efekt działań

opisanych w kartach programowych. Przedstawiamy go w postaci katalogu osiągnięć oraz

proponowanego arkusza diagnozy.

KATALOG OSIĄGNIĘĆ:

Ja i moi bliscy:

1. Zna podstawowe informacje o sobie (imię, nazwisko, wiek, miejsce zamieszkania).

2. Podaje nazwę regionu, z którego pochodzi jego rodzina w Polsce.

3. Określa wygląd zewnętrzny.

4. Prezentuje swoje umiejętności, opowiada o swoich zainteresowaniach.

5. Stara się określić swoje emocje, marzenia, świat wyobraźni.

6. Opowiada o najbliższej rodzinie.

7. Opowiada o tradycjach swojej rodziny.

8. Tworzy własne drzewo genealogiczne.

9. Posługuje się terminami opisującymi pokrewieństwo.

10. Opowiada, czym zajmowali się jego przodkowie lub znane mu rodziny w Polsce.

11. Opisuje różnorodne przyczyny, które mogą prowadzić do emigracji.

12. Potrafi być koleżeńskim. Rozumie, kim są przyjaciele i koledzy.

Dom i otoczenie:

1. Opisuje swój dom, wymienia nazwy pomieszczeń, mebli, otoczenia wokół domu.

2. Nazywa zabawki, ich imiona własne, przeznaczenie.

3. Wie, jak zachować się na podwórku, placu zabaw.

4. Wskazuje ciekawe miejsca w swym najbliższym otoczeniu.

225

Życie codzienne:

1. Zna nazwy miesięcy, dni tygodnia, godziny, pory dnia.

2. Potrafi na kalendarzu zaznaczyć ważniejsze daty związane z polską tradycją, historią i

świętami.

3. Opowiada o podstawowych czynnościach dnia codziennego.

4. Nawiązuje koleżeńskie stosunki z koleżankami i kolegami ze swojej klasy.

5. Zna obowiązki szkolne i się do nich stosuje.

6. Uczestniczy w grach, zabawach, kołach zainteresowań.

7. Zna typowo polskie gry, zabawy, pląsy, piosenki, również będące udziałem dziadków,

pradziadków.

8. Zna nazwy artykułów spożywczych, posiłków i potraw.

9. Wymienia tradycyjne polskie potrawy związane ze świętami oraz regionem, np.

oscypki, toruńskie pierniki, itp.

10. Zna pory posiłków w Polsce oraz dania charakterystyczne dla polskiej kuchni,

potrawy współcześnie obecne na polskim stole.

11. Zna słownictwo związane z robieniem zakupów – kupowaniem, sprzedawaniem,

poprawnie posługuje się liczbami – cyfry i liczby.

12. Potrafi skorzystać z niektórych usług (np. biblioteka).

13. Wymienia części garderoby, nazywa kształty i kolory – ubrania letnie, zimowe,

sportowe.

Zdrowie i sport:

1. Nazywa najważniejsze części ciała.

2. Wie na czym polega czystość i schludność.

3. Dba o swój wizerunek. Rozumie, ze jego wygląd świadczy o nim samym, jak również

wpływa na postrzeganie Polaków wśród innych narodowości.

4. Potrafi określić swoje samopoczucie.

5. Wie, jak zakomunikować zły stan zdrowia.

6. Dba o swoje zdrowie, chętnie uczestniczy w zajęciach sportowych.

226

7. Zna główne dyscypliny sportu.

8. Potrafi nazwać dyscypliny i niektóre nazwiska znanych polskich sportowców.

Podróże i turystyka:

1. Opowiada o miejscach i wydarzeniach w trakcie wakacji.

2. Zna zasady bezpieczeństwa.

3. Wymienia ciekawostki turystyczne spotkane w miejscach, które odwiedził.

4. Opisuje krajobraz regionu z którego pochodzi i wymienia najważniejsze jego obiekty.

5. Wymienia wybrane zbytki kultury polskiej: Wawel, Kościół Mariacki, Zamek Królewski

w Warszawie, Łazienki, Pomnik F. Chopina, Pomnik Neptuna, Stocznia Gdańska,

Zamek Krzyżacki w Malborku, Kopalnia Soli w Wieliczce, osada w Biskupinie, kultura

regionalna: góralska, śląska, kaszubska itp.

6. Zna środki komunikacji lokalnej. Wie, jak się w nich zachować.

Środowisko naturalne:

1. Wymienia pory roku i opisuje panującą wtedy w Polsce pogodę i zjawiska

przyrodnicze.

2. Opisuje polski pejzaż z uwzględnieniem pór roku

3. Zna ważniejsze polskie rośliny i zwierzęta oraz potrafi przyporządkować je do

określonego środowiska: las, pole, łąka, sad. Rozpoznaje niektóre rośliny chronione.

Technika, media:

1. Nazywa domowe urządzenia techniczne, wie jak bezpiecznie się nimi posługiwać.

2. Ogląda polskie programy telewizyjne, słucha radia, w miarę możliwości korzysta z

polskich stron Internetu i posługuje się pocztą e’mailową w kontaktach z rodziną i

znajomymi w Polsce.

Wiedza o Polsce:

1. Zna polskie symbole narodowe: flagę, godło, herb Warszawy i niektórych większych

miast w Polsce. Wyjaśnia ich znaczenie.

2. Rozpoznaje hymn narodowy i potrafi zaśpiewać dwie pierwsze zwrotki.

3. Wymienia nazwiska ważniejszych sławnych Polaków i wie, czym się zajmowali: m.in:

Mikołaj Kopernik, Tadeusz Kościuszko, Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin, Jan

227

Matejko, Maria Skłodowska – Curie, Jan Paweł II, Lech Wałęsa oraz do wyboru:

Mieszko, Bolesław Chrobry, Kazimierz Wielki, Jadwiga, Wit Stwosz, Julian Tuwim, Jan

Brzechwa, Janusz Korczak,

4. Określa położenie Polski w Europie (wskazuje na mapie) i na świecie (wskazuje na

globusie).

5. Wymienia obecną i dawne stolice Polski.

6. Wymienia najważniejsze miasta, góry i rzeki (Warszawa – stolica Polski, Kraków –

dawna stolica, Gdańsk – dostęp do morza, stocznia, Gniezno – pierwsza stolica

Polski, Biskupin – osada prehistoryczna na ziemiach polskich, Katowice – kultura

górnicza, Malbork – zamek krzyżacki, Toruń – miasto M. Kopernika, Wieliczka –

najstarsza kopalnia soli, Wrocław – miasto pogranicza, Zakopane – góralska kultura

regionalna oraz wedle uznania nauczyciela: Wilno – miasto historycznie przynależące

do państwa polskiego, miejsce pobytu i twórczości A. Mickiewicza, Lwów – miasto

historycznie należące do państwa polskiego – cmentarz Orląt Lwowskich,

7. Opowiada wybrane legendy ( O smoku Wawelskim, O Warsie i Sawie, O śpiących

rycerzach oraz do wyboru: O toruńskich piernikach, O Bazyliszku, O złotej Kaczce, O

żółtej ciżemce, O księżnej Kindze, O Skarbniku, O poznańskich Koziołkach, O

Neptunie) i podania ilustrujące narodziny państwa polskiego ( O Lechu, Czechu i

Rusie, O Piaście Kołodzieju).

8. Opowiada o najważniejszych polskich świętach oraz związanych z nimi tradycjach,

porównuje polskie tradycje świąteczne ze świętami w kraju zamieszkania.

9. Zna obyczaje związane z porami roku (topienie Marzanny, Noc Świętojańska).

10. Potrafi podać daty niektórych świąt państwowych związanych z historią Polski nich

(11 listopada, 3 Maja).

11. Rozpoznaje różnorodność tradycji kulturowej i szanuje odmienności innych narodów.

12. Zna i potrafi nazwać polonica w miejscu aktualnego zamieszkania.

Język nauki:

1. Zna podstawowe terminy z zakresu wiedzy o języku:

• głoski : spółgłoski i samogłoski,

• części mowy (rzeczownik – liczba, czasownik – liczba, czas teraźniejszy,

przeszły, przyszły, przymiotnik – stopniowanie, przysłówek – stopniowanie,

liczebnik),

228

• zdania oznajmujące, pytające, rozkazujące (kropka, znak zapytania,

wykrzyknik na końcu zdania),

• wielka litera na początku zdań, w imionach, nazwiskach, nazwach państw,

miast, rzek, gór,

• zasady ortograficzne „ó”, „rz”.

2. Zna podstawowe terminy z zakresu wiedzy o literaturze (baśń, bajka, opowiadanie,

powieść, legenda, komiks, wiersz, rym).

3. Zna na pamięć kilka wybranych polskich wierszy, piosenek i przysłów.

4. Zna podstawowe terminy historyczne Święto Niepodległości, Konstytucja 3 Maja, II

Wojna Światowa, Solidarność.

5. Zna podstawowe terminy geograficzne: krajobraz nadbałtycki, nizinny, wyżynny,

górski.

KOMPETENCJE JĘZYKOWE W ZAKRESIE:

Słuchania:

Poziom A :



3. Rozumie proste wypowiedzi monologowe i dialogowe, o ile otrzymuje dodatkowe

wyjaśnienia.


teksty kultury, o ile otrzymuje dodatkowe wyjaśnienia.

Poziom B:



3. Rozumie proste wypowiedzi monologowe i dialogowe bez dodatkowych wyjaśnień



229

Poziom C:




4. Rozumie teksty literackie(zwłaszcza pisane współczesną polszczyzną) i inne teksty

kultury.

Mówienia:

Poziom A:






Poziom B:



komunikowania się.





6. Opowiada w prosty sposób akcję utworu oraz opisuje bohaterów i relacje między

nimi, a także świat przedstawiony w tekstach kultury.



Poziom C:


230

2. Wypowiada się płynnie.

3. Opisuje, opowiada, charakteryzuje postać literacką.




Czytania:

Poziom A:

1. Zna wszystkie litery i odpowiadające im głoski.





teksty kultury.


Poziom B:

1. Czyta na głos, prawidłowo akcentując wyrazy.

2. Rozumie krótkie teksty użytkowe.


instrukcja.






Poziom C:



231





Pisania:

Poziom A:

1. Pisze wszystkie małe i wielkie litery, dostrzega różnicę między literą i głoską.


3. Pisze z pamięci (pojedyncze wyrazy) i ze słuchu (proste zdania), po omówieniu

pisowni z nauczycielem.

4. Tworzy, z pomocą nauczyciela, krótką wypowiedź składającą się z prostych zdań (opis,

pozdrowienia, życzenia).

5. Pisze według wzoru krótki tekst o sobie.



Poziom B:


2. Pisze z pamięci (kilka wyrazów) i ze słuchu (proste krótkie teksty).


zaproszenie.

4. Pisze według wzoru proste teksty na znane mu tematy (np. związane z jego

zainteresowaniami.


kultury.



Poziom C:


232

2. Tworzy krótką wypowiedź na znane mu tematy (np. związane z jego

zainteresowaniami).


kultury.


5. Zna i na ogół stosuje zasady ortografii i interpunkcji.

WERSJA DO DYSKUSJI PROGRAMpolska-szkola.pl/file.php/1/programy/VIII_POLONIUSZKIi.pdf ·...

Documents

Transcript of WERSJA DO DYSKUSJI PROGRAMpolska-szkola.pl/file.php/1/programy/VIII_POLONIUSZKIi.pdf ·...