Dostęp do elektrycznościSTRESZCZENIEUczestnicy i uczestniczki gry stają przed zadaniem, w ramach którego starają się połączyć wszystkie miasta, wykorzystując linie energetyczne, aby zapewnić sprawiedliwy ich zdaniem dostęp do energii elektrycznej dla miast, miasteczek i wsi. W trakcie gry uczestnicy i uczestniczki grają w jednym zespole. Jako zespół stawiają czoła wyzwaniom technicznym (awaria, szybki rozwój, brak infrastruktury) jak i wyzwaniami takimi jak np. decyzja o tym, kto powinien mieć dostęp do sieci. Zadaniem graczy jest zaproponowanie rozwiązań tych problemów. Za proponowane rozwiązania zespól może otrzymać punkty. Maksymalna liczba punktów grze to 23 pkt. W trakcie gry uczestnicy i uczestniczki wykorzystują w praktyce swoją wiedzę, ustalanie planów działania, dyskutują nad konsekwencjami swoich decyzji. Gra składa się z 3 etapów. Gra może zakończyć się wcześniej, jeśli uczestnicy zaproponują wprowadzenie rozproszonych źródeł energii z OZE zamiast naprawy zniszczonej sieci w etapie 2. Ważną częścią gry jest jej omówienie.

CELE rozumienie pojęcia bezpieczeństwa energetycznego poznanie jak najnowsze technologie są wykorzystywane w krajach globalnego Południa wykorzystanie w praktyce wiedzy na temat źródeł energii rozpoznawanie OZE (odnawialnych źródeł energii) ćwiczenie współpracy w grupie, prowadzenia dyskusji oraz podejmowania decyzji.

POJĘCIA KLUCZOWE bezpieczeństwo energetyczne zrównoważony rozwój zasoby naturalne odnawialne źródła energii polityka energetyczna

CZAS 45 min

MATERIAŁY mapy Polski i Kenii rysunek przedstawiający elektrownię kawałki sznurka długości 0,5 m w liczbie

odpowiadającej liczbie graczy nożyczki karty miast (do pocięcia i rozdania

w grupie) karty pracy – wykres kołowy opcjonalnie: żetony – punkty (np.

w formie kartoników z symbolem żarówki)LICZBA OSÓBLiczebność grupy

Ilość sznurka w 1 i 2 etapie gry (0,5 m)

Ilość sznurka w 3 etapie gry (0,5 m)

Liczba miast

30 22 18 8

28 20 16 8

26 19 15 8

24 17 13 8

22 16 12 7

20 14 10 7

18 13 9 6

16 12 8 6

14 9 5 5

PRZEBIEG

WPROWADZENIEPrzygotuj odpowiednią liczbę sznurków względem liczby osób w grze. Wprowadź uczestników i uczestniczki do gry. Zadeklaruj liczbę osób, która ogrywać będzie rolę miast oraz poproś uczestników i uczestniczki, by ustaliły między sobą, kto to będzie. Rozlosuj wśród tych wybranych osób karty z nazwami polskich miejscowości. Następnie poproś by osoby pełniące rolę miast, miasteczek i wsi ustawiły się na sali tak by odwzorować mapę Polski (określ wcześniej kierunki świata). W razie potrzeby porównajcie waszą mapę z prawdziwą mapą Polski. Pozostałe osoby otrzymują kawałki sznurka. Na tablicy narysuj elektrownię. To będzie źródło energii dla kraju.

ETAP 1 – Dostęp do elektryczności w PolsceWyjaśnij cel zadania: podłączenie jak największej liczby miejscowości do elektrowni, tak by zapewnić ich mieszkańcom dostęp do elektryczności. Grupa może to zrobić najpierw podłączając najbliższe miasto, a następnie podłączając to miasto do kolejnego najbliższego miasta (tzn. nie wszystkie miasta muszą być podłączone bezpośrednio do elektrowni).

Uwaga! Upewnij się, że osoby będące słupami trzymają końce linii energetycznej w jednej dłoni (nie jest możliwe trzymanie jednego końca w jednej ręce a drugiego w drugiej, ponieważ w ten sposób nastąpi przedłużenie linii energetycznej). Obserwuj działania grupy, notuj wypowiedzi, w razie potrzeby moderuj dyskusję. Gdy zadanie jest wykonane, zapytaj, jaki rodzaj podłączenia został zastosowany. Za wykonane zadanie przydziel grupie 5 punktów, za poprawną odpowiedź na pytanie 1 pkt.

ETAP 2 – Ograniczenia w dostępie do elektrycznościGdy wszystkie miasta, miasteczka i wsie zostaną połączone, przetnij jeden ze sznurków mówiąc, że sieć jest przeciążona i nastąpiła awaria. Wyjaśnij cel zadania: zapewnienie elektryczności w kraju. Aby brak elektryczności nie był zbyt uciążliwy awaria nie może trwać zbyt długo, ustal limit czasu na wypracowanie rozwiązania.

Grupa może najpierw naszkicować projekt rozwiązania, a następnie stworzyć model tak jak w pierwszym etapie. Przysłuchuj się dyskusjom w grupie, zwróć uwagę czy uczestnicy i uczestniczki rozważają „odcięcie” jakiegoś miasta lub miasteczka na stałe? Czy dyskutują nad tym, kto powinien mieć zapewniony dostęp do prądu i dlaczego? Obserwuj działania grupy, notuj wypowiedzi, w razie potrzeby moderuj dyskusję. Za wykonane zadanie przydziel grupie 5 punktów. Jeśli uczestnicy i uczestniczki na tym etapie zaproponują wprowadzenie rozproszonych źródeł energii z OZE zamiast naprawy zniszczonej sieci przyznaj 10 punktów + dodatkowe 1 pkt za każde wymienione i uzasadnione użycie danego OZE. Podliczcie zdobyte punkty i przejdź do omówienia gry. Zapytaj uczestników i uczestniczki czy wiedzą, z jakich źródeł czerpiemy energię elektryczną w Polsce. Rozdaj im karty pracy – wykres kołowy i poproś o ich szacunki. Porównajcie pomysły uczestników i uczestniczek z rzeczywistą strukturą energetyczną w Polsce.

ETAP 3 – Dostęp do elektryczności w KeniiGdy grupa wymyśliła i zamodelowała rozwiązanie dot. etapu 2 zaprezentuj mapę Kenii. Na nowo rozlosuj wśród ochotników karty z nazwami miejscowości. Następnie poproś, by osoby pełniące rolę miast, miasteczek i wsi ustawiły się na sali tak, by odwzorować mapę Kenii. Porównajcie Waszą mapę z mapą Kenii.

Rozdaj uczestnikom i uczestniczkom opisy miejscowości. Wyjaśnij uczestnikom, że w Kenii z uwagi na uwarunkowania historyczno polityczne trakcje elektryczne nie są wystarczające dla obecnych potrzeb ludzi. W związku z tym, że kraj się rozwija i coraz więcej osób korzysta ze sprzętów elektrycznych (telefony komórkowe, komputery) zapotrzebowanie na energię elektryczną rośnie, jednak brak jest odpowiedniej liczby sieci przesyłowych. Zabierz grupie 4 kawałki sznurka.

Wyjaśnij cel zadania: zapewnienie elektryczności w kraju. Aby brak elektryczności nie był zbyt uciążliwy ustal limit czasu na wypracowanie rozwiązania. Tym razem wystarczy by grupa omówiła i zaprojektowała swoje rozwiązanie.

Możesz dodać, że Kenia ma ogromny potencjał do wykorzystania OZE. Zapytaj uczestników i uczestniczki, o jaki rodzaj OZE może chodzić. Przysłuchuj się dyskusjom w grupie, zwróć uwagę czy uczestnicy i uczestniczki rozważają wykorzystanie OZE oraz jakie rozwiązania proponują dla problemu niewystarczającej sieci przesyłowej. Ponownie rozdaj karty pracy – wykres kołowy i poproś uczestników i uczestniczki o szacunki, jak wygląda wykorzystanie źródeł energii w Kenii. Porównajcie pomysły uczestników i uczestniczek z rzeczywistą strukturą energetyczną w Kenii.

OMÓWIENIE

Ważną częścią gry jest jej omówienie. Pozwoli na podsumowanie zarówno dynamiki grupy i procesów, jakie zachodziły w grupie jak również na głębszą refleksję nad problemami postawionymi w kolejnych etapach. Poniżej znajdziecie pytania, które mogą posłużyć wam w dyskusji. W czasie omówienia możesz wykorzystać notatki i wcześniejsze wypowiedzi uczestników i uczestniczek.

>>> PIERWSZE REFLEKSJEJak się teraz czujecie? Co myślicie? Jak się czuliście w czasie gry? Jak oceniacie zadania jakie przed wami stały? Jak wam się pracowało w grupie? Co myślicie o wyniku jaki uzyskaliście?

>>> SPRAWIEDLIWOŚĆ ENERGETYCZNACzy myślicie, że elektryczność jest tak ważna w życiu ludzi, że każdy powinien mieć do niej dostęp?Co powinno decydować o tym, kto może korzystać z energii elektrycznej?

>>> PRZYSZŁOŚĆ ENERGETYKICzy przejście krajów na OZE to luksus, na który mogą sobie pozwolić tylko bogaci czy konieczność?Co myślicie o odejściu od elektrowni na rzecz rozproszonej sieci energetycznej i ruchu prosumenckiego? Czy wiecie co oznacza pojęcie prosument?Czy w obliczu kończących się zasobów paliw kopalnych możliwy jest dalszy rozwój gospodarczy i społeczny? Tak? Nie? Dlaczego? Jeśli tak, to na jakich powinien się opierać zasadach?

OPCJONALNA AKTYWNOŚĆ – PROJEKCJA FILMU PREZENTUJĄCEGO OZE W KRAJACH POŁUDNIAPo zakończeniu omówienia, możecie wspólnie obejrzeć filmy poświęcone wykorzystaniu OZE z zasobów projektu Wzór na rozwój. Np.:

http://www.ceo.org.pl/pl/globalna/news/wiatr-ktory-daje-energiehttp://www.ceo.org.pl/pl/globalna/news/energia-na-kartehttp://www.ceo.org.pl/pl/globalna/news/biogaz-w-wietnamiehttp://www.ceo.org.pl/pl/globalna/news/swiatlo-dla-indii

PUNKTACJA• Podłączenie wszystkich miast w sieci – 5 pkt• Odpowiedź na pytanie o rodzaj podłaczenia – 1 pkt• Podłączenie 3/4 miast do sieci – 2 pkt• Naprawa awarii – 5pkt • Zaproponowanie przejścia na rozproszone źródła energii i wykorzystanie OZE wraz z

uzasadnieniem 10 pkt

Mapa Polski /// Wybrane 8 miejscowości

Mapę znajdziesz pod adresem https://mapsengine.google.com/map/edit?mid=zx_TDB2reyJw.kWBH_q6W7x9k

Mapa Kenii /// Wybrane 8 miejscowości

Mapę znajdziesz pod adresem

https://mapsengine.google.com/map/edit?mid=zx_TDB2reyJw.kEI_iQI__hnI

KENIA /// Materiał dla osoby prowadzącej

Kenia jest krajem położonym we wschodniej Afryce nad Oceanem Indyjskim. Jest to jeden z 15 krajów i terytoriów,

przez które przebiega równik. Republika Kenii graniczy od północy z Somalią, Etiopią i Sudanem

Południowym, od zachodu z Ugandą, a od południa z Tanzanią. Stolicą Kenii jest Nairobi.

Kenia znajduje się w zasięgu klimatu równikowego monsunowego ze stosunkowo wyrównanym przebiegiem

temperatur w ciągu całego roku. Sieć rzeczna jest słabo rozwinięta, główne rzeki to: Tana i Galana; na

północy i wschodzie występują rzeki okresowe; w strefie zapadliskowej występują liczne jeziora, największe

to Jezioro Turkana, na zachodzie Jezioro Wiktorii. Z uwagi na swoje położenie kraj stanowił świetne miejsce

dla handlu (od czasów inwazji Arabów w X w polegającym w dużym stopniu na wywożeniu dóbr z głębi

kontynentu). Kenia doświadczyła kolonizacji ze strony Portugalczyków a następnie Brytyjczyków, którzy

utworzyli Brytyjską Afrykę Wschodnią, obejmującą także Ugandę.

Kenia jest jednym z afrykańskich krajow, kŧóre najboleśniej odczuły obecność europejskich kolonizatorów.

Jego mieszkańcy znani są we wschodniej Afryce między innymi z uwagi na nieugięta postawę w walcę o

niepodległość. Świetny kenijski hip hop znany na całym kontynencie oprócz poruszania bieżących wątków

społecznych często rozlicza się też z kolonialną przeszłością kraju tworząc tym samym tożsamość młodych

Kenijczyków.

Jeśli chodzi o gospodarkę kraju to wciąż opiera się ona na rolnictwie nastawionym na eksport oraz turystyce,

w Kenii znajdują się największe na kontynencie rafinerie ropy naftowej (ze Zjednoczonych Emiratów

Arabskich)Kenia jest obecnie liderem w produkcji energii pochodzacej z geotermy. Sektor OZE rozwija się

bardzo szybko, czemu towarzyszy rozwój rozwiązań umożliwiających niezalezność energetyczną i szeroką

dostępność energii dla mieszkańców.

Karty miast /// Materiał do rozcięcia i rozdania osobom pełniącym rolę miast w grze

Nairobi - 2,750,000 mieszkańcówStolica Kenii, położone w centrum kraju na wysokości 1700 m n.p.m. u podnóża gór Aberdare i źródeł rzeki Athi. Jedno z największych miast Afryki Wschodniej. Główne gałęzie przemysłu to spożywczy, włókienniczy, chemiczny, drzewny i papierniczy. Ważny węzeł drogowy, ma połączenie kolejowe z Mombasą i Kampalą w Ugandzie. W pobliżu miasta znajduje się port lotniczy Jomo Kenyatta International Airport. Miasto jest jedną z czterech głównych siedzib ONZ na świecie.http://pl.wikipedia.org/wiki/Nairobi

Mombasa - 800,000 mieszkańcówdrugie co do wielkości miasto w Kenii. Położone w południowo-wschodniej części kraju, na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego; jest centrum turystycznym. W Mombasie znajduje się największy port Kenii – Kilindini (obsługujący także sąsiednie państwa bez dostępu do morza), a w pobliżu znajduje się ważny port lotniczy Mombasa-Moi.http://pl.wikipedia.org/wiki/Mombasa

Kitale - 75,000 mieszkańcówjest miastem położonym w zachodniej części Kenii, usytuowanym między górą Elgon i wzgórzami Cherangani. Kitale znajduje się na 1,900 m npm. Miasto jest centrum administracyjnym hrabstwa Trans-Nzoia. Kitale jest ośrodkiem handlowym, bardzo ważnym w lokalnej gospodarce nastawionej na uprawę żywności. W mieście znajduje się sławne w kenii Muzeum oraz centrum badawcze zajmujace się rolnictwem i leśnictwem. https://en.wikipedia.org/wiki/Kitale

Nakuru - 260,000 mieszkańcówmiasto w zachodniej Kenii, ośrodek administracyjny prowincji Rift Valley, położone na zachód od masywu Kenia 1850 m npm. Jest to trzecie pod względem wielkości miasto kraju.

Kerugoya – 790 mieszkańcówmiasto leżące 130km na północ od Nairobi na południowych zboczach góry Kenia. Kerugoya jest uważana za gospodarcze centrum regionu charakteryzującego się dużą liczba wielkoobszarowych farm. W mieście znajduje się wiele hoteli stanowiących bazę wypadową dla turystów odwiedzających pobliski Park Narodowy Mt Kenya. W pobliskim mieście Kutus działa techniczna uczelnia wyższa Uniwersytet Kirinyaga.

Kathamba – 290 mieszkańcówleży na wschodnim brzegu rzeki Mukengeria ok 4km na północ od Kerugoya. W Kathamba znajduje się ok 70 domów. Głównym źródłem utrzymania ludzi jest rolnictwo. Uprawia się tu herbatę i kawę na eksport oraz kukurydzę i owoce.

Lorengipi – 5,800 mieszkańców wioska w północno zachodniej Kenii przy granicy z Ugandą ok 80 km od jeziora Turkana. Region zamieszkuje głównie ludnośc pasterska, która zachowała tradycyjny styl życia zajmująca się wypasem bydła. Rzadkie opady deszczu sprawiają, że jest to region narażony na problem suszy.

Garissa – 119,696 mieszkańcówmiasto we wschodniej Kenii, nad rzeką Tana, ośrodek administracyjny Prowincji Północno-Wschodniej. Garissa jest ośrodkiem handlowo-usługowym regionu hodowli bydła,

przemysł spożywczy, węzeł drogowy, w mieście znajduje się lotnisko.

Wykres kołowy /// karta pracy do rozcięcia i rozdania każdej z grup w 2 i 3 etapie gry

Z jakich źródeł czerpiemy energię elektryczną w Polsce? Jak procentowo rozkłada się wykorzystanie różnych źródeł energii elektrycznej? Przedstawcie ten rozkład na wykresie kołowym poniżej.

Z jakich źródeł czerpie się energię elektryczną w Kenii? Jak procentowo rozkłada się wykorzystanie różnych źródeł energii elektrycznej? Przedstawcie ten rozkład na wykresie kołowym poniżej.

Wykres kołowy /// Materiał dla osoby prowadzącej

Struktura wykorzystania energii elektrycznej w Polsce

Struktura wykorzystania energii elektrycznej w Kenii

43.97%

32.73%

19.09%

4.03%

0.19%

hydroelektrowniepaliwa kopalnegeotermabiopaliwawiatr