477Trafalska E i wsp. Warto energetyczna i odywcza racji pokarmowych dzieci uczszczajcych do obka

Warto energetyczna i odywcza racji pokarmowych dzieci uczszczajcych do obkaEnergy and nutritional value of food rations of infants in nurseries

Elbieta Trafalska, Aleksandra Szczepanik, Agnieszka Kolmaga

Zakad Higieny ywienia i Epidemiologii, Uniwersytet Medyczny w odzi

Introduction. Nutrition of infants has an influence on their psychomotor development and is very important in shaping their dietary habits.

Aim. To evaluate the energy and nutritional value of food rations of infants aged 13-36 months and to assess the degree of nutritional standards coverage in nurseries.

Material & Method. The study was conducted in five nurseries in Lodz. We analyzed decadal menus and storehouse four-season reports.

Results. We found excessive amount of calories and protein in studied food rations. The content of magnesium, vitamin A and vitamin B group reached or exceeded the nutritional standards while the intake of vitamin D, iodine, iron and folates were below the recommended standards.

Conclusion. Menus in nurseries require a better balance in relation to the current nutritional standards.

Key words: infants aged 13-36 months, nurseries, quantitative assessment of nutrition

Wstp. ywienie w okresie poniemowlcym rzutuje istotnie na rozwj psychomotoryczny dziecka i jest bardzo wanym elementem ksztatowania preferencji smakowych i nawykw ywieniowych maego czowieka.

Cel badania. Ocena wartoci energetycznej i odywczej racji pokarmowych dzieci w wieku 13-36 miesicy oraz stopie realizacji norm ywienia w obkach.

Materia i metoda. Badania przeprowadzono w 5 obkach na terenie odzi. Analizie poddano jadospisy dekadowe oraz raporty magazynowe z 4 sezonw ywieniowych. Wyniki. Stwierdzono zbyt wysok kaloryczno racji pokarmowych oraz znacznie zawyon poda biaka. Zawarto magnezu, witaminy A i witamin z grupy B osigaa lub przekraczaa norm, za poda witaminy D, jodu, elaza oraz folianw bya poniej normy zalecanej.

Wniosek. Jadospisy w badanych obkach wymagaj lepszego zbilansowania w stosunku do aktualnych norm ywienia.

Sowa kluczowe: dzieci w wieku 13-36 miesicy, obki, ocena ilociowa ywienia

Adres do korespondencji / Address for correspondence

dr n. med. Elbieta TrafalskaZakad Higieny ywienia i Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w odziul. Jaracza 63, 90-251 dtel. 42 678 16 88, fax 48 42 678 67 66email: kathig@csk.umed.lodz.pl, elzbieta.trafalska@umed.lodz.pl

Probl Hig Epidemiol 2014, 95(2): 477-480

www.phie.pl

Nadesano: 30.04.2014Zakwalifikowano do druku: 30.05.2014

Wstp

ywienie w okresie poniemowlcym rzutujeistotnie na rozwj psychomotoryczny dziecka i jestbardzowanymelementemksztatowaniapreferencjismakowychinawykwywieniowychmaegoczowie-ka[1-4].Dzieciuczszczajcewtymokresiedoob-kw,przebywajtamniejednokrotnienawet9godzinispoywajwikszoposikwwcigudoby.obekjestwicplacwkbardzowanzpunktuwidzeniaracjonalnego ywienia dziecka, ksztatowania jegostanuodywienia(m.in.zapobieganiaotyoci),jakimodelowaniazwyczajwywieniowych[1,5].

Cel bada

Ocena wartoci energetycznej i odywczej racjipokarmowych dzieci w wieku 13-36 miesicy orazstopierealizacjinormywieniawobkach.

Materia i metoda

Badania przeprowadzono w losowo wybranych5obkachnaterenieodzi.Analiziepoddanojado-spisyorazraportymagazynowepobieranesystememdekadowymwokresie4sezonwywieniowych:wio-sennym,letnim,jesiennymizimowym(odwrzenia2011r.domaja2012r.),cznie200raportwi200jadospisw.Ocenianoracjepokarmoweskadajcesi

Probl Hig Epidemiol 2014, 95(2): 477-480

478 Probl Hig Epidemiol 2014, 95(2): 477-480

podayenergiiztegoskadnika.Wbadanychprzeznasobkachaw65%jadospiswwartotabyawyszaodzalecanej,sigajcnawet22,8%Ec. redniudziaenergiiztuszczuwynosi31,1%Ecimiecisiwzakresiewartocizalecanych.Wglowo-danystanowiyrednio53,3%Ec,nieosigajcdolnejgranicywartocizalecanychdlategoskadnika.red-niazawartowglowodanwwracjachpokarmowychwynosia120,8g,zapewniajcminimalnilotegoskadnikazgodnieznormami. Analizujczawartowitaminiskadnikwmine-ralnychwracjachobkowych,stwierdzono,ewik-szoskadnikwosigalubnawetprzekraczanormna poziomie zalecanym RDA (tab. III). Dotyczyoto szczeglnie magnezu, witaminy A witaminy B12iinnychwitaminzgrupyB,pozakwasemfoliowym. Na uwag zasuguje wysoka, powyej normyAI,podawapnia.Wwikszocibadawskazujesi

zczterechposikw:IiIIniadania,obiaduipodwie-czorku.Kolacja,jakoposiekspoywanywdomu,niepodlegaocenie. Napodstawiedanychzraportwmagazynowychijadospisw,przyzastosowaniuprogramuDieta5.0,zbazdanychInstytutuywnociiywieniawWar-szawieoszacowanowartoenergetyczniodywczobkowychracjipokarmowych[6].Analizailociowaobjaocenwartocikalorycznejracjipokarmowych,struktury energetycznej diet, zawartoci podstawo-wych skadnikw odywczych (biaka, tuszczu,kwaswtuszczowych,cholesterolu,wglowodanw,bonnikapokarmowego),witamin(witaminyA,E,B1,B2,B6,PP,B12,C,Dikwasufoliowego)orazskadnikwmineralnych(sodu,potasu,fosforu,wapnia,magne-zu, cynku, elaza, jodu). Wyniki oblicze wartociodywczej badanych racji pokarmowych, zgodniezzaleceniamiI,poddanoredukcjijednostopniowej,zewzgldunastratynieuniknioneitechnologiczne,uwzgldniajcodpowiedniewspczynnikiredukcji.Uzyskanewtensposbwartocidlaenergiiiskad-nikwodywczychodniesionodoaktualnychnormywienia normy ustalonej na poziomie redniegozapotrzebowania grupy (EAR) lub wystarczajcegospoycia(AI)[7].

Wyniki

Dzieckootrzymujewobkuczteryposiki:IiIIniadanie, obiad i podwieczorek. Posiki te powin-ny pokrywa 75% caodziennej racji pokarmowej.Wocenierealizacjinormywieniowychprzezposikiobkowe za punkt odniesienia przyjto wic 75%dziennejnormyEARnaenergiorazRDAlubAInaskadnikiodywczedladzieciwwieku1-3lat. Tab. I przedstawia dane dotyczce wartocienergetycznej i zawartoci skadnikw odywczychwracjachpokarmowychbadanychobkw(wartociurednionedlawszystkichobkwizewszystkichprroku). rednia warto energetyczna analizowanychracjipokarmowychwynosia851,6kcaliprzekraczaanormywieniawobkudladzieciwwieku1-3lat.Wposzczeglnychdekadachrokuzawartoenergiibyajednakbardzozrnicowanaiwahaasiod442,8kcaldo1507,0kcal. redni % energii z biaka wynosi 15,6% Ec,co mieci si w przedziale wartoci akceptowanych(tab.II). Jednak bezwzgldna zawarto biakawracjachpokarmowychwynosiarednio32,8g,cozdecydowanieprzekraczazalecannormnapoziomieRDA,wynoszc14gdziennie.Problemzezbilan-sowaniemdietpodwzgldempodaybiakadotyczywszystkichgrupwiekowych,naogilocitesznacz-niewysze,dlategozalecasi,abynieprzekracza15%

Tabela I. Zawarto energii i podstawowych skadnikw odywczych w badanych racjach pokarmowychTable I. Content of energy and essential nutrients in studied food rations

rednia SD Me Q1 Q3

Energia/skadniki podstawowe

Energia (kcal)Biako (g)Tuszcz (g)Wglowodany (g)

851,632,830,0

120,8

147,36,76,6

21,7

833,231,829,3

117,8

760,029,025,6

108,4

928,036,233,6

129,9

Witaminy

Witamina A (g)Witamina E (mg)Witamina D (g)Witamina C (mg)Witamina B1 (mg)Witamina B2 (mg)Witamina PP (mg)Witamina B6 (mg)Witamina B12 (g)Foliany (g)

834,23,3

0,8028,10,460,945,50,92,1

83,9

440,11,0

0,3510,70,100,221,30,21,4

21,7

759,93,1

0,7226,50,450,905,50,91,9

82,2

577,72,6

0,5920,70,380,794,70,81,6

70,0

1006,43,9

0,9333,60,521,046,41,02,1

94,1

Skadniki mineralne

Sd (mg)Potas (mg)Wap (mg)Fosfor (mg)Magnez (mg)elazo (mg)Cynk (mg)Mied (mg)Jod (g)

581,81590,5484,3615,4123,4

4,03,90,5

20,6

163,1299,3125,6113,423,10,90,70,18,1

553,41586,7471,4612,9122,8

3,93,90,5

18,5

462,51413,9403,4556,0111,1

3,53,50,4

16,5

687,01744,4551,4674,2133,3

4,44,30,5

22,1

Tabela II. Struktura energetyczna badanych racji pokarmowychTable II. Energy structure of studied food rations

W badanych racjach pokarmowych

Wartociakceptowane

% energii z biaka redniamin-max

15,611,1-22,8

5-20% Ec

% energii z tuszczu redniamin-max

31,120,7-39,4

30-35% Ec

% energii z wglowodanw

redniamin-max

53,342,2-65,4

55-60% Ec

479Trafalska E i wsp. Warto energetyczna i odywcza racji pokarmowych dzieci uczszczajcych do obka

na nisk zawarto tego skadnika w dietach dzieciimodziey.Wbadanychprzeznasplacwkachmlekoi napoje mleczne wystpoway w jadospisach przy-najmniej w 2 posikach dziennie, dajc tym samymwysok zawarto wapnia w racjach pokarmowych(484,3mg).StosunekCa:Pwzaplanowanychdietachwynosi 1:1,2. Pozostaje mie nadziej, e przewi-dzianew jadospisach ilociprzetworwmlecznychsprzezdziecirzeczywiciekonsumowane. Do skadnikw, ktrych poda bya deficytowai nie osigaa normy RDA naleay: witamina D(rednio0,8g),jod(20,6g),elazo(3,9mg)orazfoliany(83,9g).

Dyskusja

W polskiej literaturze naukowej zdecydowaniebrakuje danych dotyczcych ywienia dzieci w tymwieku, jak i oceniajcych prawidowo ywieniawobkach. W2010r.Wekeriwsp.,wramachzamawianegoprojektu (Fundacja Nutricia) przeprowadzili ocensposobuywieniadzieciwwieku13-36miesicynareprezentatywnej oglnopolskiej prbie 400 osb

[8,9].Stwierdzonoznacznynadmiarbiakawana-lizowanychwywiadachywieniowych,atakesodu,witaminyC,witaminzgrupyB,magnezuicynku,zazbytniskpodawitaminyD.Wizanotozwysokimudziaemwdietachdzieci(u60%badanych)ywnociwzbogacanej,wtymrodkwspoywczychspecjalnegoprzeznaczeniaywieniowegodlaniemowltimaychdzieci.Podobniejakwnaszychbadaniach,stwierdzo-nobardzoniskpodaelaza(4,5mg),witaminyD(0,9g),folianw(78,8g)iwitaminyE(3,1mg).Spoyciewapniawynosio476,5mginiedawaope-nejrealizacjinormy,spoyciemagnezuza(rednionapoziomie136,1mg)dwukrotnietprzekraczao.W badanych przez nas obkach poda produktwmlecznychbyawystarczajca,stdizawartowapniawracjachpokarmowychbyazdecydowanewysza. Smorczewska-Czupryska i wsp., oceniajcywieniewobkachwBiaymstoku,stwierdzilinie-zbilansowanie analizowanych jadospisw dekado-wychzawierayoneenerginapoziomie790-828,7kcal,zbytduobiaka(26,7goraz27,6g),tuszczna poziomie 92% normy oraz mao wglowodanw(115,0-116,4g)[10]. Hamukaiwsp.przeanalizowaliwartoodywczracjipokarmowychdzieciwwieku1-6latprzebywaj-cychwDomuMaegoDzieckawWarszawie[11,12].Stwierdzilioni,ibadaneprzeznichracjepokarmowecharakteryzowaysiwysokwartocienergetyczninieprawidowymrozkademenergiinaposzczeglneposiki,wysokiudziatuszczwnasyconychisacharo-zywdiecie,azbytniskiwglowodanwzoonych.

Wnioski1. Warto energetyczna racji pokarmowych

wbadanychobkachprzekraczaanormred-niegozapotrzebowaniagrupy,comoesprzyjagenerowaniudodatniegobilansuenergetycznegoudzieci.

2. Zawartobiakawracjachpokarmowychznacz-nieprzewyszaailocizalecane.

3. Zawarto magnezu, witaminy A witaminy B12iinnychwitaminzgrupyBwbadanychjadospi-sachosigaalubprzekraczaanormnapoziomiezalecanymRDA.

4. PodawitaminyD,jodu,elazaorazfolianwbyaponiejnormyzalecanej.

5. Jadospisy w badanych obkach wymagaj lep-szegozbilansowaniawstosunkudoaktualnychnormywienia.

Tabela III. rednia poda energii i skadnikw odywczych w badanych obkach w stosunku do zalecanej normyTable III. Average intake of energy and nutrients in nurseries in relation to the recommended standards

rednia poda w obkach

Norma (75% EAR, RDA lub AI)

Energia (kcal) 851,6 750

Sd (mg) 581,8 562

Potas (mg) 1590,5 1800

Fosfor (mg) 615,4 345

Wap (mg) 484,3 375

Magnez (mg) 123,4 60

Cynk (mg) 4,0 2,25

elazo(mg) 3,9 5,25

Mied (mg) 0,5 0,22

Jod (g) 20,6 67,5

Wit. A (g) 834,2 300

Wit. E (mg) 3,3 4,5

Wit. C (mg) 28,1 30

Wit. B1 (mg) 0,46 0,375

Wit. B2 (mg) 0,94 0,375

Wit. B6 (mg) 0,9 0,375

Wit. PP (mg) 5,5 4,5

Wit. B12 (g) 2,1 0,675

Wit. D (g) 0,80 3,75

Foliany (g) 83,9 112,5

480 Probl Hig Epidemiol 2014, 95(2): 477-480

1. Piotrowska-Jastrzbska J, Socha J. Zasady prawidowegoywienia dzieci w wieku poniemowlcym. Nowa Pediatr2003,7(1):143-148.

2. DobrzaskaA,Czerwionka-SzaflarskaM,KunachowiczHiwsp.Zaleceniadotyczceywieniadziecizdrowychwwieku1-3lata(13-36miesicy)opracowaneprzezzespekspertwpowoanyprzezkonsultantakrajowegods.pediatrii.StandMed2008,5(1):11-14.

3. Weker H. Normy spoycia tuszczu dla dzieci zdrowychwwieku2-3lat.PediatrWspczGastroenterolHepatolywDziecka2001,3(1):25-28.

4. SochaJ,SochaP,WekerH,Neuhoff-MurawskaJ.ywieniedzieci a zdrowie wczoraj, dzi i jutro. Pediatr WspczGastroenterolHepatolywDziecka2010,12(1):34-37.

5. o-RycharskaE,KiejdoP,Czerwionka-SzaflarskaM.Wpywsposobu ywienia dzieci w wieku niemowlcym na masichciaawwiekuprzedszkolnym.PolMerkLek2007,22:263-268.

6. KunachowiczH,NadolnaI,PrzygodaBiwsp.Tabeleskaduiwartociodywczejywnoci.PZWL,Warszawa2005.

7. Jarosz M, Buhak-Jachymczyk B (red). Normy ywieniaczowieka.Podstawyprewencjiotyociichorbniezakanych.PZWL,Warszawa2008.

Pimiennictwo / References

8. Weker H, Baraska M, Riali A i wsp. rda skadnikwodywczych w dietach dzieci w wieku 13-36 miesicy badanie oglnopolskie. Bromat Chem Toksykol 2011,44(3):233-239.

9. Weker H, Hamuka J, Wich M, Gowacka K. Analysisof nutrition of children In Warsaw day nurseries in viewof current recommendations. J Pre-Clin Res 2010, 4(1):063-067.

10. Smorczewska-Czupryska B, Ustymowicz-FarbiszewskaJ,Rygorczuk B, Maksymowicz-Jaroszuk J, Karczewski J.Wartoenergetycznaizawartopodstawowychskadnikwodywczychwdietach2i3-letnichdzieciuczszczajcychdoobkwwBiaymstoku.BromatChemToksykol2011,44(3):380-384.

11. Hamuka J, Wawrzyniak A. Ocena wartoci odywczejjadospisw dekadowych dzieci w wieku 1-6 lat. BromatChemToksykol2003,36(1):7-11.

12. Hamuka J, Wawrzyniak A, Uznaska N. Analizaporwnawcza zawartoci witaminy C oraz ocena wartocienergetycznej caodziennych racji pokarmowych maychdzieci.RoczPZH2003,54(3):287-293.