Wartości ucznióW klas WojskoWych – analiza WynikóW...

148

Zeszyty Naukowe ASzWoj nr 4(109) 2017 ISSN 2543-6937

Wartości ucznióW klas WojskoWych – analiza WynikóW badań

dr ilona urychAkademia Sztuki Wojennej

streszczenie

Niniejszy artykuł prezentuje wyniki badań własnych na temat wartości uczniów klas wojskowych. W badaniach przyjęto, że wartości badanych uczniów klas wojskowych opisać można za pomocą trzech kategorii, takich jak: zainteresowania uczniów klas wojskowych, kierunki rozwoju cech osobowościowych respondentów i cele ankieto-wanych. W artykule, po przedstawieniu krótkiej genezy funkcjonowania klas wojsko-wych oraz opisie metodologii badań, dokonano diagnozy wartości ankietowanych – ich zainteresowań, kierunków rozwoju cech osobowościowych oraz celów badanych. W podsumowaniu udzielono odpowiedzi na postawione problemy badawcze, a także dokonano porównania poznanych wartości uczniów klas wojskowych do wartości młodzieży we współczesnych badaniach.

słowa klucze: edukacja, wartości, młodzież, klasy wojskowe.

Wstęp

Idea tworzenia klas wojskowych1 nawiązuje do tradycji wychowania obronne-go, przygotowania młodego pokolenia do obrony ojczyzny, a także wzmocnienia więzi narodu z wojskiem. Ich współczesny rozwój i charakter jest efektem wielu inicjatyw, które rodziły się w latach 90. minionego wieku, głównie w środowisku szkolnym i wojskowym. Za początek funkcjonowania klas o profilu wojskowym w III RP przyjmuje się powstanie klas eksperymentalnych, które zainicjowało two-rzenie przez MON i MEN wspólnego systemu edukacji obronnej młodzieży szkół średnich. Klasy wojskowe w tej formule eksperymentalnej funkcjonowały od 1998 do 2002 roku2. Samego eksperymentu – choć zakończonego sukcesem – nie dało się rozszerzyć i upowszechnić. Szansę dalszego rozwoju klas wojskowych stworzyło dopiero rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia

� Więcej informacji na temat funkcjonowania klas wojskowych zob. I. Urych, Military class in Poland – experiences and perspectives, „Security and Defencje Qyarterly” 2016, nr 2(11), s. 112–134.� M. Kaliński, Przysposobienie wojskowe młodzieży szkolnej, MON, Warszawa 2000.

149

WARTOŚCI UCZNIÓW KLAS WOJSKOWYCH – ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ

9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (DzU 2002, nr 56, poz. 506) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2011 r. zmie-niające rozporządzenie w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (DzU 2011, nr 176, poz. 1051).

Współczesna popularność klas wojskowych wraz z obiektywnymi, standardowymi kryteriami naboru oraz atrakcyjnymi programami sprzyja realizacji ambitnych celów dy-daktycznych i wychowawczych3. Osiągnięcie tych celów zależne jest w znacznej mierze od współpracy szkół i klas wojskowych z jednostkami wojskowymi i innymi instytucja-mi resortów mundurowych, czy też od wsparcia środowiska lokalnego. Uzależnione jest to także od zaangażowania i wiedzy nauczycieli prowadzących klasy wojskowe, a także od wartości4, które wydają się być specyficzne dla uczniów tych klas.

Niniejszy artykuł prezentuje wyniki badań własnych na temat wartości uczniów klas wojskowych. W badaniach przyjęto, że wartości badanych uczniów klas woj-skowych można opisać za pośrednictwem trzech kategorii:

• zainteresowania respondentów;• kierunków rozwoju ich cech osobowościowych;• celów ankietowanych. Takie rozumienie wartości badanych uczniów klas wojskowych wyznaczyło po-

rządek niniejszego opracowania. W artykule, po przedstawieniu metodologii badań i charakterystyce badanej młodzieży, dokonano diagnozy wartości ankietowanych – ich zainteresowań, kierunków rozwoju cech osobowościowych oraz celów bada-nych. Całość kończy podsumowanie, w którym udzielono odpowiedzi na postawio-ne problemy badawcze, a także porównano wyniki przeprowadzonych badań do wy-ników współczesnych badań dotyczących wartości młodzieży.

Metodologia badań własnych

Celem poznawczym przeprowadzonych badań było opisanie, zdiagnozowanie i wy-jaśnienie wartości uczniów klas wojskowych – ich zainteresowań, kierunków roz-woju cech osobowościowych oraz celów. Celem teoretycznym było wzbogacenie systemu teoretycznej wiedzy związanej ze światem wartości uczniów klas wojsko-wych. Celem praktycznym było udoskonalenie, na podstawie uzyskanych wyników badań, narzędzia badawczego, jakim jest kwestionariusz ankiety do badania warto-ści uczniów klas wojskowych.

� L. Kanarski, M. Koter, K. Loranty, I. Urych, Wstępna diagnoza funkcjonowania klas mun-durowych – wyniki badań pilotażowych [w:] Klasy mundurowe. Od teorii do dobrych praktyk, A. Skrabacz, I. Urych, L. Kanarski (red.), Warszawa 2016, s. 71–78.� W niniejszym artykule pojęcie „wartość” jest utożsamiane z takim pojęciem, jak „dobro”. Autorka rozumie też wartości jako cele i bodźce, które pobudzają człowieka do podejmowania przedsięwzięć życiowych i budowania na ich podstawie sensu życia.

150

ILONA URYCH

Główny problem przeprowadzonych badań empirycznych zawierał się w pyta-niu: jakie są wartości uczniów klas wojskowych. W związku z problemem głównym sformułowano trzy pytania szczegółowe:

• czym interesują się respondenci;• jakie są kierunki rozwoju cech osobowościowych badanych;• jakie są cele ankietowanych.W badaniach posłużono się metodą sondażu diagnostycznego5. Zastosowaną

techniką badawczą była ankieta, zaś narzędziem badawczym był autorski kwestio-nariusz ankiety. Badania przeprowadzono w styczniu i lutym 2017 roku.

W badaniach udział wzięło 200 uczniów klas wojskowych. Dobór próby ba-dawczej miał charakter losowy, przy założeniu, że badane szkoły losowano spośród szkół ponadgimnazjalnych prowadzących klasy o tzw. profilu wojskowych, które mają podpisane porozumienie o współpracy z Akademią Sztuki Wojennej. Wśród badanych 54,5% stanowili mężczyźni, a 45,5% kobiety (rys. 1).

54,5%

45,5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

MĘŻCZYŹNI

KOBIETY

Opracowanie własne.

rys. �. struktura badanych ze względu na płeć

Ankietowani byli uczniami klas pierwszych (39,5%), drugich (36,5%) oraz trzecich (24,0%). Strukturę badanych ze względu na poziom edukacji przedstawia (rys. 2).

39,5%

36,5%

24,0%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

I klasa

II klasa

III klasa


rys. �. struktura badanych ze względu na poziom edukacji

� T. Pilch, T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe, Warszawa 2001, s. 243–272.

151


Badani uczęszczali do szkół funkcjonujących w różnych miejscowościach, o róż-nej liczbie mieszkańców: do 5 tys. – 10,0%, 5–20 tys. – 25,0%, 20–50 tys. – 22,5%, 50–100 tys. – 22,5%, powyżej 100 tys. – 20,0% (rys. 3).

10,0%

25,0%

22,5%

22,5%

20,0%

0% 10% 20% 30%

Do 5 tys.

Od 5 do 20 tys.

Od 20 do 50 tys.

Od 50 tys. do 100 tys.

Powyżej 100 tys.


rys. �. struktura badanych ze względu na rozmiar miejscowości, w której jest ich szkoła średnia

Badania pozwoliły także scharakteryzować respondowaną młodzież klas woj-skowych pod względem tradycji wojskowych w ich rodzinach. Analiza wyników badań dowodzi, że tradycje wojskowe były podtrzymywane w rodzinach 62% ba-danych. W pozostałych 38% wypadkach nikt w najbliższej rodzinie ucznia nie był wojskowym. Najczęściej mundur wojskowy nosił wujek (29,0%), dziadek (28,5%), ojciec (22,5%), a także w wypadkach jednostkowych matka (2,0%) lub członkowie dalszej rodziny (8,0%), co przedstawia rysunek 4.

38,0%

22,5%

2,0%

28,5%

29,0%

8,0%

0% 10% 20% 30% 40%

Nie ma, nikt w mojej najbliższej rodzinie nie byłwojskowym

Tak, wojskowym jest/ był mój tata

Tak, wojskową jest/ była moja mama

Tak, wojskowym jest/ był mój dziadek

Tak, wojskowym jest/ był mój wujek

Tak, członek dalszej rodziny

Wyniki nie sumują się do 100% – możliwa wielokrotność wyboru odpowiedzi.


rys. �. struktura badanych ze względu na rodzinne tradycje wojskowe

152

ILONA URYCH

zainteresowania badanych uczniów klas wojskowych

Uczniowie klas mundurowych określili zakres i stopień swoich zainteresowań (rys. 5). Młodzi ludzie najczęściej interesowali się zdrowiem, sprawnością fizyczną, inter-netem, ojczyzną i patriotyzmem, bezpieczeństwem i obronnością, wiedzą, życiem rodzinnym i towarzyskim, jedzeniem, komfortem i wygodą. W wymienionych za-kresach udział badanych, którzy wskazali na „brak zainteresowania”, był niższy niż 10%, ale jednocześnie najczęstszą odpowiedzią było „zainteresowanie w stopniu małym” – 50–80% grupy.

16%

32%

29%

14%

5%

2%

32%

25%

11%

6%

7%

26%

28%

12%

9%

7%

33%

17%

26%

36%

16%

23%

24%

32%

40%

23%

30%

31%

40%

36%

20%

25%

49%

18%

22%

45%

77%

73%

22%

30%

45%

63%

60%

21%

17%

50%

69%

63%

4%

33%

23%

5%

2%

2%

22%

13%

4%

8%

3%

22%

15%

2%

2%

5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Jedzenie

Napoje alkoholowe

Przeżycia seksualne

Komfort, wygoda

Zdrowie

Sprawność fizyczna

Handel, interesy

Twórczość

Wiedza

Życie we własnej rodzinie

Życie towarzyskie

Majsterkowanie

Telewizja, radio, prasa

Internet

Ojczyzna, patriotyzm

Bezpieczeństwo, obronność

zainteresowanie w stopniu wysokim zainteresowanie w stopniu średnim

zainteresowanie w stopniu małym brak zainteresowania


rys. �. kategorie i stopień zainteresowań badanych uczniów

153


Lepiej stan zainteresowań ankietowanych uczniów oddają określenia w stop-niu wysokim i średnim. Najwyższej oceny swoich zainteresowań najczęściej badani użyli w zakresach: handel i interesy (32%), napoje alkoholowe (32%), przeżycia seksualne (29%), telewizja, radio, prasa (28%), majsterkowanie (26%), twórczość (25%). W stopniu średnim natomiast: telewizja, radio, prasa (41%), wiedza (40%), internet (37%), komfort i wygoda (36%), jedzenie (33%), twórczość (32%), maj-sterkowanie (31%), życie towarzyskie (30%), przeżycia seksualne (26%), bezpie-czeństwo i obronność (25%). Zsumowanie tych odpowiedzi daje rzeczywisty obraz zainteresowań badanych: telewizja, radio, prasa (68%), twórczość i majsterkowanie (57%), handel i interesy (56%), przeżycia seksualne (55%), wiedza (51%), komfort i wygoda (51%), internet (49%), jedzenie (48%), napoje alkoholowe (48%).

Przeprowadzona synteza zebranych wyników pozwala na stworzenie profilu za-interesowań ucznia klasy wojskowej (rys. 6).


rys. 6. Profil zainteresowań ucznia klasy wojskowej

154

ILONA URYCH

Badani mężczyźni najczęściej w kręgu swoich zainteresowań w stopniu wyso-kim i średnim umieszczali: telewizja, radio, prasa (67%), twórczość (63%), doznania seksualne (59%), majsterkowanie (59%). Najmniejsze zainteresowanie dotyczyło dbania o zdrowie (22%) i sprawność fizyczną (24%). Należy podkreślić, że 29% badanych uczniów nie było zainteresowanych spożywaniem alkoholu (rys. 7).

18%

31%

23%

17%

5%

2%

27%

33%

14%

4%

9%

23%

31%

11%

8%

9%

33%

19%

36%

39%

17%

22%

29%

30%

39%

28%

33%

36%

36%

38%

19%

20%

45%

21%

33%

39%

76%

73%

26%

25%

41%

60%

53%

27%

16%

48%

72%

67%

4%

29%

8%

5%

2%

3%

18%

12%

6%

8%

5%

14%

17%

3%

1%

4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Jedzenie

Napoje alkoholowe


Komfort, wygoda

Zdrowie


Handel, interesy

Twórczość

Wiedza


Życie towarzyskie

Majsterkowanie


Internet






rys. 7. kategorie i stopień zainteresowań wśród badanych uczniów płci męskiej

Badane kobiety również najwyżej w kręgu swych zainteresowań klasyfikowały telewizję, radio, prasę (69%), a najniżej zdrowie (19%), sprawność fizyczną (26%) i życie we własnej rodzinie (27%). Wśród ankietowanych kobiet częściej występo-wały obszary, które nie cieszyły się żadnym zainteresowaniem – brak zainteresowa-nia: napoje alkoholowe (41%), przeżycia seksualne (42%), majsterkowanie (32%), handel i interesy (26%). Kategorie i stopień zainteresowań wśród badanych uczniów płci żeńskiej przedstawia rysunek 8.

155


12%

32%

35%

10%

5%

1%

38%

15%

8%

8%

4%

30%

23%

12%

10%

3%

32%

13%

14%

31%

14%

25%

18%

34%

42%

19%

26%

25%

46%

35%

21%

31%

53%

14%

9%

51%

80%

74%

18%

36%

48%

66%

68%

13%

20%

51%

65%

59%

3%

41%

42%

8%

1%

26%

15%

2%

7%

2%

32%

11%

2%

4%

7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Jedzenie

Napoje alkoholowe


Komfort, wygoda

Zdrowie


Handel, interesy

Twórczość

Wiedza


Życie towarzyskie

Majsterkowanie


Internet






rys. 8. kategorie i stopień zainteresowań wśród badanych uczniów płci żeńskiej

Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, że kobiety istotnie częściej niż mężczyźni nie były zainteresowane doświadczaniem przeżyć seksualnych, mimo iż w obu grupach co trzecia ankietowana osoba wykazała się wysokim stopniem za-interesowania w tym zakresie. Mężczyźni znacząco częściej niż kobiety wskazywali na komfort i wygodę w stopniu wysokim i średnim. Stwierdzono także, że męż-czyźni istotnie częściej niż kobiety w obszarze swoich zainteresowań umieszczali twórczość (tab.1).

156

ILONA URYCH

T a b e l a 1analiza korelacji między obszarem zainteresowań a wybranymi zmiennymi

z uwzględnieniem współczynnika Pearsona

obszary zainteresowań zmiennePłeć Wiek aglomeracja

Napoje alkoholowe0,0676 0,1645 0,0908

p=0,341 p=0,020 p=0,201

Przeżycia seksualne0,2044 0,1608 0,0213

p=0,049 p=0,023 p=0,765

Komfort, wygoda0,1563 0,0282 0,0429

p=0,027 p=0,692 p=0,546

Twórczość 0,1753 0,0822 0,1140

p=0,013 p=0,247 p=0,108

Życie towarzyskie0,1025 0,1767 0,1151

p=0,149 p=0,012 p=0,105

Majsterkowanie 0,0644 0,1498 0,0384

p=0,365 p=0,034 p=0,589


Uczniowie klas pierwszych jako obszar zainteresowań wskazywali telewizję, radio, prasę (67%), twórczość (57%), wiedzę (52%), komfort i wygodę (51%), inter-net (51%). Najmniejszym zainteresowaniem cieszyła się sprawność fizyczna (19%). Wysoki stopień braku zainteresowania otrzymano dla napojów alkoholowych (46%), przeżyć seksualnych (34%), majsterkowania (33%), handlu i interesów (27%). Kate-gorie i stopień zainteresowań wśród uczniów klas pierwszych prezentuje rysunek 9.

Uczniowie klas drugich jako obszar zainteresowań wskazywali telewizję, radio, prasę (69%), majsterkowanie (64%), twórczość (63%), spożywanie napojów alko-holowych (55%), przeżycia seksualne (59%). Najmniejszym zainteresowaniem, jak przedstawia rysunek 10, cieszyło się zdrowie – 15%.

Uczniowie klas trzecich jako obszar zainteresowań wskazywali telewizję, radio, prasę (69%), majsterkowanie (65%), handel i interesy (64%), przeżycia seksualne (62%), napoje alkoholowe (55%), internet (55%). W grupie uczniów klas trzecich otrzymano kilka domen, które w mniejszym lub większym stopniu były w zaintere-sowaniu całej grupy. Należą do nich: zdrowie, sprawność fizyczna, życie towarzy-skie, internet, ojczyzna i patriotyzm (rys. 11).

157


15%

27%

23%

13%

6%

1%

35%

28%

13%

5%

3%

25%

28%

16%

5%

6%

33%

11%

23%

38%

19%

18%

14%

29%

39%

22%

32%

20%

39%

34%

23%

25%

46%

16%

20%

44%

74%

80%

24%

32%

43%

62%

59%

22%

15%

46%

68%

65%

6%

46%

34%

5%

1%

1%

27%

11%

5%

11%

6%

33%

18%

4%

4%

4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Jedzenie

Napoje alkoholowe


Komfort, wygoda

Zdrowie


Handel, interesy

Twórczość

Wiedza


Życie towarzyskie

Majsterkowanie


Internet






rys. 9. kategorie i stopień zainteresowań wśród badanych uczniów klas pierwszych

158

ILONA URYCH

19%

33%

34%

11%

1%

1%

26%

23%

7%

7%

7%

27%

25%

4%

11%

5%

30%

22%

25%

34%

14%

25%

32%

40%

44%

23%

26%

37%

44%

37%

18%

27%

49%

16%

23%

47%

82%

71%

22%

26%

44%

65%

64%

18%

17%

56%

68%

63%

2%

29%

18%

8%

3%

3%

20%

11%

5%

5%

3%

18%

14%

3%

3%

5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Jedzenie

Napoje alkoholowe


Komfort, wygoda

Zdrowie


Handel, interesy

Twórczość

Wiedza


Życie towarzyskie

Majsterkowanie


Internet






rys. �0. kategorie i stopień zainteresowań wśród badanych uczniów klas drugich

159


10%

38%

29%

19%

8%

2%

35%

23%

15%

4%

15%

25%

31%

15%

13%

8%

35%

17%

33%

33%

15%

31%

29%

25%

35%

27%

33%

40%

38%

40%

19%

21%

52%

23%

23%

44%

77%

67%

19%

31%

48%

65%

52%

23%

21%

45%

68%

65%

3%

22%

15%

4%

17%

21%

2%

4%

12%

10%

6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Jedzenie

Napoje alkoholowe


Komfort, wygoda

Zdrowie


Handel, interesy

Twórczość

Wiedza


Życie towarzyskie

Majsterkowanie


Internet






rys. ��. kategorie i stopień zainteresowań wśród badanych uczniów klas trzecich

Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, że wraz z wiekiem ankie-towani wykazywali się większym zainteresowaniem w zakresie spożywania napo-jów alkoholowych, przeżyć seksualnych, życia towarzyskiego i majsterkowania.

kierunki rozwoju cech osobowościowych badanych uczniów klas wojskowych

Analiza wyników badań pozwala stwierdzić, że w ankietowanej grupie uczniów klas wojskowych połowa z nich deklarowała pracę nad własnym charakterem w ob-szarze odpowiedzialności (55%), zdyscyplinowania i obowiązkowości (51%) oraz

160

ILONA URYCH

silnej woli (50%). Około 40% badanych wskazywało na potrzebę wzrostu odwagi życiowej, kultury osobistej 39%, pracowitości 36%, cierpliwości 28%. Co czwarty uczeń pracował nad niezależnością (26%), uczciwością (25%), zdobywaniem wie-dzy i kompetencji (25%), przeciwdziałaniem ludzkiej krzywdzie (23%). W badanej grupie młodych ludzi najrzadziej wskazywano na potrzebę pracy nad życzliwością i dobrocią wobec drugich (16%), oszczędnością (13%), uprzejmością (11%) i bez-interesownością (8%). Kierunki rozwoju cech osobowościowych badanych uczniów przedstawia rysunek 12.

39%

55%

51%

50%

28%

40%

36%

13%

25%

8%

23%

16%

25%

11%

26%

61%

45%

49%

50%

72%

60%

64%

87%

75%

93%

77%

84%

75%

89%

74%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kultura osobista

Odpowiedzialność

Zdyscyplinowanie – obowiązkowość

Silna wola

Cierpliwość

Odwaga życiowa

Pracowitość

Oszczędność

Wiedza – kompetencje

Bezinteresowność

Przeciwdziałanie ludzkiej krzywdzie

Życzliwość, dobroć dla drugich

Uczciwość

Uprzejmość

Niezależność

Tak Nie


rys. ��. kierunki rozwoju cech osobowościowych badanych uczniów

161


Wśród mężczyzn wybór pięciu cech, które wymagają pracy nad sobą, dotyczył odpowiedzialności (55%), zdyscyplinowania i obowiązkowości (50%), silnej woli (50%), kultury osobistej (42%) i odwagi życiowej (40%). Kierunki rozwoju cech osobowościowych wśród badanych uczniów płci męskiej prezentuje rysunek 13.

42%

55%

50%

50%

24%

40%

33%

11%

26%

9%

19%

10%

30%

15%

23%

58%

45%

50%

50%

76%

60%

67%

89%

74%

91%

81%

90%

70%

85%

77%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kultura osobista

Odpowiedzialność


Silna wola

Cierpliwość

Odwaga życiowa

Pracowitość

Oszczędność


Bezinteresowność



Uczciwość

Uprzejmość

Niezależność

Tak Nie


rys. ��. kierunki rozwoju cech osobowościowych wśród badanych uczniów płci męskiej

162

ILONA URYCH

Wśród kobiet wybór pięciu cech, które wymagają pracy nad sobą, dotyczył zdyscyplinowania i obowiązkowości (51%), silnej woli (51%), odpowiedzialności (46%), odwagi życiowej (40%) i pracowitości (40%). Kierunki rozwoju cech osobo-wościowych wśród badanych uczniów płci żeńskiej przedstawia rysunek 14.

35%

46%

51%

51%

32%

40%

40%

15%

23%

5%

26%

22%

19%

7%

29%

65%

54%

49%

49%

68%

60%

60%

85%

77%

95%

74%

78%

81%

93%

71%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kultura osobista

Odpowiedzialność


Silna wola

Cierpliwość

Odwaga życiowa

Pracowitość

Oszczędność


Bezinteresowność



Uczciwość

Uprzejmość

Niezależność

Tak Nie


rys. ��. kierunki rozwoju cech osobowościowych wśród badanych uczniów płci żeńskiej

163


W grupie uczniów klas pierwszych wybór pięciu cech, które wymagają pracy nad sobą, dotyczył silnej woli (54%), odwagi życiowej (49%), odpowiedzialności (46%), pracowitości (42%), zdyscyplinowania i obowiązkowości (38%). Kierunki rozwoju cech osobowościowych wśród badanych uczniów klas pierwszych przed-stawia rysunek 15.

33%

46%

38%

54%

33%

49%

42%

6%

20%

5%

25%

18%

28%

19%

23%

67%

54%

62%

46%

67%

51%

58%

94%

80%

95%

75%

82%

72%

81%

77%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kultura osobista

Odpowiedzialność


Silna wola

Cierpliwość

Odwaga życiowa

Pracowitość

Oszczędność


Bezinteresowność



Uczciwość

Uprzejmość

Niezależność

Tak Nie


rys. ��. kierunki rozwoju cech osobowościowych wśród badanych uczniów klas pierwszych

164

ILONA URYCH

W grupie uczniów klas drugich wybór pięciu cech, które wymagają pracy nad sobą, dotyczył zdyscyplinowania i obowiązkowości (59%), odpowiedzialności (52%), kultury osobistej (42%), silnej woli (42%) i pracowitości (30%). Kierunki rozwoju cech osobowościowych wśród badanych uczniów klas drugich prezentuje rysunek 16.

42%

52%

59%

42%

22%

29%

30%

12%

27%

4%

23%

16%

22%

5%

23%

58%

48%

41%

58%

78%

71%

70%

88%

73%

96%

77%

84%

78%

95%

77%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kultura osobista

Odpowiedzialność


Silna wola

Cierpliwość

Odwaga życiowa

Pracowitość

Oszczędność


Bezinteresowność



Uczciwość

Uprzejmość

Niezależność

Tak Nie


rys. �6. kierunki rozwoju cech osobowościowych wśród badanych uczniów klas drugich

165


W grupie uczniów klas trzecich wybór pięciu cech, które wymagają pracy nad sobą, dotyczył odpowiedzialności (73%), zdyscyplinowania i obowiązkowości (58%), silnej woli (54%), kultury osobistej (44%) i odwagi życiowej (42%). Kierun-ki rozwoju cech osobowościowych wśród badanych uczniów klas trzecich zostały przedstawione na rysunek 17.

44%

73%

58%

54%

27%

42%

35%

25%

27%

17%

17%

10%

25%

6%

33%

56%

27%

42%

46%

73%

58%

65%

75%

73%

83%

83%

90%

75%

94%

67%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kultura osobista

Odpowiedzialność


Silna wola

Cierpliwość

Odwaga życiowa

Pracowitość

Oszczędność


Bezinteresowność



Uczciwość

Uprzejmość

Niezależność

Tak Nie


rys. �7. kierunki rozwoju cech osobowościowych wśród badanych uczniów klas trzecich

166

ILONA URYCH

Podsumowując, uczniowie klas wojskowych odczuwają potrzebę pracy nad odpowiedzialnością (55%), zdyscyplinowaniem i obowiązkowością (51%), silną wolą (50%), odwagą życiową (40%) oraz kulturą osobistą (39%). Poglądy kobiet i mężczyzn w tym zakresie są porównywalne do profilu ogólnego grupy. W zależ-ności od wieku natomiast plan pracy nad sobą nieznacznie się różni. Uczniowie klas pierwszych dostrzegają przede wszystkim potrzebę wzmocnienia silnej woli, odwa-gi życiowej, odpowiedzialności, a także pracowitości, zdyscyplinowania i obowiąz-kowości. Uczniowie klas drugich z kolei na pierwszym miejscu stawiają pracę nad odpowiedzialnością, zdyscyplinowaniem i obowiązkowością, a dopiero w dalszej kolejności silną wolą, kulturą osobistą, pracowitością, odwagą życiową (rys. 18).

ODPOWIEDZIALNOŚĆ 55%ZDYSCYPLINOWANIE – OBOWIĄZKOWOŚĆ 51%SILNA WOLA 50%ODWAGA ŻYCIOWA 40%KULTURA OSOBISTA 39%

MĘŻCZYŹNI

odpowiedzialność

zdyscyplinowanie –obowiązkowość

silna wola

kultura osobista

odwaga życiowa

KOBIETY


silna wola

odpowiedzialność

odwaga życiowa

pracowitość

I KLASA

silna wola

odwaga życiowa

odpowiedzialność

pracowitość


II KLASA


odpowiedzialność

kultura osobista

silna wola

pracowitość

III KLASA

odpowiedzialność


silna wola

kultura osobista

odwaga życiowa


rys. �8. Profil rozwoju cech osobowościowych wśród uczniów klas wojskowych

Ponadto stwierdzono statystycznie, że ankietowani uczniowie wraz z wiekiem częściej dostrzegali potrzebę pracy nad zdyscyplinowaniem, obowiązkowością, od-powiedzialnością, oszczędnością, bezinteresownością, natomiast rzadziej wskazy-wali na przyrost uprzejmości (tab. 2).

167


T a b e l a 2analiza korelacji pomiędzy cechami charakteru a wybranymi zmiennymi

z uwzględnieniem współczynnika Pearsona

cechy charakteru zmiennePłeć Wiek aglomeracja

Odpowiedzialność0,0120 0,2042 0,0072

p=0,866 p=0,004 p=0,919

Zdyscyplinowanie i obowiązkowość0,0009 0,1747 0,0337

p=0,990 p=0,013 p=0,635

Oszczędność0,0648 0,2098 0,0400

p=0,362 p=0,003 p=0,574

Wiedza i kompetencje0,0302 0,0683 0,1852

p=0,671 p=0,336 p=0,009

Bezinteresowność0,0696 0,1536 0,0648

p=0,328 p=0,030 p=0,362

Życzliwość i dobroć dla drugich0,0636 0,0741 0,1554

p=0,221 p=0,297 p=0,028

Uprzejmość0,1287 0,1756 0,0355

p=0,069 p=0,013 p=0,618

Niezależność0,0644 0,0867 0,1885

p=0,365 p=0,222 p=0,008


cele badanych uczniów klas wojskowych

Uczniowie klas wskazywali także swoje cele (rys. 19). Analiza wyników badań do-wodzi, że najwyższym zainteresowaniem wśród respondentów cieszyły się: ciekawa praca (98%), udane życie rodzinne (97%), odwzajemniona miłość (94%), uzyskanie szacunku i uznania społecznego (93%). Przedział 80–90% uzyskano dla wartości: wysokie zarobki i spokojne życie (89%), uzyskanie dyplomu szkoły wyższej (86%), życie pełne przygód (84%), uzyskanie wartości materialnych (83%), liczne grono przyjaciół (80%). Zainteresowanych karierą wojskową było 69% badanych (tak – 48%, raczej tak – 21%), natomiast o służbie wojskowej nie marzyło tylko 11% ankietowanych. Na stanowisku kierowniczym widziało się 61% badanych uczniów (tak – 34%, raczej tak – 27%). Najmniejsze zainteresowanie wzbudzała kariera na-ukowa, o której myślało 30% grupy (tak – 11%, raczej tak – 19%), a odrzucało ją 38% ankietowanych (raczej nie – 23%, nie – 15%).

168

ILONA URYCH

86%

83%

62%

46%

60%

86%

34%

11%

48%

52%

65%

63%

11%

12%

24%

38%

29%

12%

27%

19%

21%

28%

29%

21%

3%

5%

9%

14%

9%

2%

31%

32%

20%

12%

3%

11%

5%

2%

2%

8%

23%

4%

8%

3%

5%

15%

7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Udane życie rodzinne

Odwzajemniona miłość

Uzyskanie dyplomu szkoły wyższej

Uzyskanie wartości materialnych

Wysokie zarobki i spokojne życie

Ciekawa praca

Kierownicze stanowisko

Kariera naukowa

Kariera wojskowa

Liczne grono przyjaciół

Uzyskanie szacunku i uznania społecznego

Życie pełne przygód

Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie


rys. �9. cele badanych uczniów klas wojskowych

Ankietowani mężczyźni deklarowali dążenie do ciekawej pracy (97%), udanego życia rodzinnego (95%), uzyskania szacunku i uznania społecznego (95%), odwza-jemnionej miłości (94%), wysokich zarobków i spokojnego życia (90%). Badani najmniej byli zainteresowani karierą naukową (raczej nie – 23% i nie – 17%), co przedstawia rysunek 20.

169



rys. �0. cele badanych mężczyzn

Ankietowane kobiety wskazywały, że ich cele to głównie: udane życie rodzinne (99%), ciekawa praca (97%), odwzajemniona miłość (95%), uzyskanie szacunku i uzna-nia społecznego (90%). Ponadto, tak samo jak mężczyźni, najmniej były one zaintereso-wane karierą naukową (raczej nie – 22% i nie – 13%), co obrazuje rysunek 21.

84%

80%

56%

46%

60%

90%

33%

10%

49%

54%

64%

63%

11%

14%

29%

37%

30%

7%

25%

16%

21%

25%

31%

20%

4%

5%

11%

15%

8%

3%

32%

34%

19%

14%

5%

11%

1%

4%

2%

2%

6%

23%

3%

7%

5%

1%

4%

17%

8%

1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%






Ciekawa praca


Kariera naukowa

Kariera wojskowa





170

ILONA URYCH


rys. ��. cele badanych kobiet

Uczniowie klas pierwszych w swoich celach ujmowali ciekawą pracę (97%), uzyskanie szacunku i uznania społecznego (97%), udane życie rodzinne (96%), od-wzajemnioną miłość (91%), uzyskanie dyplomu szkoły wyższej (90%). Najrzadziej wiązali swoją przyszłość z karierą naukową (raczej nie – 20% i nie –15%). Cele badanych uczniów klas pierwszych przedstawia rysunek 22.

88%

86%

69%

45%

60%

81%

35%

11%

47%

48%

65%

63%

11%

9%

18%

38%

27%

16%

29%

23%

20%

32%

25%

22%

1%

5%

8%

15%

11%

3%

31%

31%

23%

13%

5%

11%

5%

2%

2%

4%

22%

5%

5%

3%

4%

1%

13%

5%

2%

2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%






Ciekawa praca


Kariera naukowa

Kariera wojskowa





171



rys. ��. cele badanych uczniów klas pierwszych

Uczniowie klas drugich w swoich celach wskazywali ciekawą pracę (100%), udane życie rodzinne (97%), odwzajemnioną miłość (96%), uzyskanie szacunku i uznania społecznego (93%). Najrzadziej wiązali swoją przyszłość z karierą nauko-wą (raczej nie – 18% i nie – 16%), co przedstawia rysunek 23.

85%

80%

63%

44%

58%

86%

27%

8%

44%

44%

63%

65%

11%

11%

27%

37%

30%

11%

27%

19%

23%

33%

34%

19%

3%

8%

4%

19%

12%

3%

38%

38%

23%

15%

3%

11%

1%

6%

5%

20%

6%

8%

5%

1%

3%

15%

4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%






Ciekawa praca


Kariera naukowa

Kariera wojskowa





172

ILONA URYCH


rys. ��. cele badanych uczniów klas drugich

Uczniowie klas trzecich w swoich celach ujmowali udane życie rodzinne (98%), odwzajemnioną miłość (96%), ciekawą pracę (94%), wysokie zarobki i spokojne ży-cie (92%). Najrzadziej wiązali swoją przyszłość z karierą naukową (raczej nie – 33% i nie – 13%). Cele badanych uczniów klas trzecich prezentuje rysunek 24.

90%

88%

70%

47%

56%

92%

45%

12%

59%

59%

71%

70%

7%

8%

18%

38%

32%

8%

26%

21%

12%

21%

22%

12%

3%

4%

12%

14%

9%

25%

33%

16%

12%

3%

10%

1%

3%

3%

18%

3%

8%

4%

7%

1%

16%

10%

1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%






Ciekawa praca


Kariera naukowa

Kariera wojskowa





173



rys. ��. cele badanych uczniów klas trzecich

Podsumowując, cele uczniów klas wojskowych to: ciekawa praca (98%), udane życie rodzinne (97%), odwzajemniona miłość (94%), szacunek i uznanie społeczne (93%), wysokie zarobki i spokojne życie (89%), a także uzyskanie dyplomu uczelni

81%

79%

48%

46%

69%

77%

29%

13%

38%

52%

56%

50%

17%

17%

29%

38%

23%

17%

27%

17%

29%

31%

29%

38%

2%

4%

15%

10%

4%

6%

32%

24%

23%

11%

11%

12%

8%

6%

4%

8%

33%

2%

2%

4%

13%

8%

4%

4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%






Ciekawa praca


Kariera naukowa

Kariera wojskowa





174

ILONA URYCH

wyższej (86%). Cele badanych uczniów klas wojskowych przedstawia rysunek 25. Kobiety stawiały udane życie rodzinne ponad ciekawą pracę, a mężczyźni odwrot-nie. Uczniowie klas pierwszych i drugich oczekiwali ciekawej pracy, podczas gdy w wypadku uczniów klas trzecich wartość ta spadła na trzecią pozycję, a pierwsze miejsca zajęły udane życie rodzinne i odwzajemniona miłość. Najrzadziej badani uczniowie wiązali swoją przyszłość z karierą naukową.

CIEKAWA PRACA 98%UDANE ŻYCIE RODZINNE 97%ODWZAJEMNIONA MIŁOŚĆ 94%SZACUNEK I UZNANIE SPOŁECZNE 93%WYSOKIE ZAROBKI I SPOKOJNE ŻYCIE 89%UZYSKANIE DYPLOMU UCZELNI WYŻSZEJ 86%

MĘŻCZYŹNI

ciekawa praca

udane życie rodzinne

szacunek i uznanie społeczne

odwzajemniona miłość

wysokie zarobki i spokojne życie

KOBIETY


ciekawa praca



I KLASA

ciekawa praca




uzyskanie dyplomu szkoły wyższej

II KLASA

ciekawa praca




III KLASA



ciekawa praca

wysokie zarobki i spokojne życie


rys. ��. cele badanych uczniów klas wojskowych

Należy wskazać, że we wszystkich analizowanych grupach rozkład odpowiedzi był porównywalny. Nie stwierdzono istotności korelacji.

zakończenie

Powszechne zainteresowanie edukacją wojskową młodzieży szkolnej, a także fakt, iż wartości odgrywają istotne znaczenie w życiu człowieka – stanowiąc albo zbiór obiektów cenionych, albo kryterium postępowania, dzięki czemu ukierunkowują ak-tywność jednostki – spowodowało, że przedmiotem prowadzonych badań empirycz-

175


nych były wartości uczniów klas wojskowych. Główny problem zawierał się w py-taniu: jakie są wartości uczniów klas wojskowych. W badaniach określono również trzy pytania szczegółowe:

1. Czym interesują się respondenci?2. Jakie są kierunki rozwoju cech osobowościowych badanych?3. Jakie są cele ankietowanych?Analiza wyników badań pozwoliła na udzielenie odpowiedzi na postawione py-

tania badawcze. zainteresowania badanych uczniów klas wojskowych to głównie: telewizja, ra-

dio, prasa (68%), twórczość (57%), majsterkowanie (57%), handel i interesy (56%), przeżycia seksualne (55%), wiedza (51%), komfort i wygoda (51%), internet (49%), jedzenie (48%), napoje alkoholowe (48%). Ponadto badania dowiodły, że kobiety istotnie częściej niż mężczyźni nie były zainteresowane doświadczaniem przeżyć sek-sualnych, mimo iż w obu grupach co trzecia ankietowana osoba wykazała się wysokim stopniem zainteresowania w tym zakresie. Mężczyźni natomiast znacząco częściej niż kobiety wskazywali na komfort i wygodę w stopniu wysokim i średnim. Stwierdzono także, że mężczyźni częściej niż kobiety w obszarze swoich zainteresowań umieszcza-li twórczość. Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono również, że wraz z wiekiem badani wykazywali się większym zainteresowaniem w zakresie spożywania napojów alkoholowych, przeżyć seksualnych, życia towarzyskiego i majsterkowania.

kierunki rozwoju cech osobowościowych wskazywane przez badanych uczniów klas wojskowych to przede wszystkim praca nad odpowiedzialnością (55%), zdyscyplinowaniem i obowiązkowością (51%), silną wolą (50%), odwagą życiową (40%) oraz kulturą osobistą (39%). Poglądy kobiet i mężczyzn w tym za-kresie są porównywalne do profilu ogólnego grupy. Z kolei w zależności od wieku plan pracy nad sobą nieznacznie się różni. Uczniowie klas pierwszych dostrzegają głównie potrzebę wzmocnienia silnej woli, odwagi życiowej, odpowiedzialności, a także pracowitości, zdyscyplinowania i obowiązkowości. Uczniowie klas drugich natomiast na pierwszym miejscu stawiają pracę w dalszej kolejności odpowiedzial-ność, zdyscyplinowanie i obowiązkowość, a na końcu silną wolę, kulturę osobistą, pracowitość, odwagę życiową.

cele badanych uczniów klas wojskowych to: ciekawa praca (98%), udane życie rodzinne (97%), odwzajemniona miłość (94%), szacunek i uznanie społeczne (93%), wysokie zarobki i spokojne życie (89%), a także uzyskanie dyplomu uczelni wyższej (86%). Badania dowiodły, że dla kobiet ważniejsze było udane życie rodzinne niż ciekawa praca, zaś dla mężczyzn – odwrotnie. Uczniowie klas pierwszych i drugich oczekiwali ciekawej pracy, gdy w wypadku uczniów klas trzecich wartość ta spadła na trzecią pozycję, a pierwsze miejsca zajęły udane życie rodzinne i odwzajemniona miłość. Najrzadziej badani uczniowie wiązali swoją przyszłość z karierą naukową. We wszystkich analizowanych grupach rozkład odpowiedzi był porównywalny i nie stwierdzono istotności korelacji.

Przeprowadzone badania pozwoliły na realizację postawionego celu poznaw-czego, czyli było opisanie, zdiagnozowanie i wyjaśnienie wartości uczniów klas wojskowych – ich zainteresowań, kierunków rozwoju cech osobowościowych oraz

176

ILONA URYCH

celów. Osiągnięty został również cel teoretyczny – wzbogacenie systemu teoretycz-nej wiedzy związanej ze światem wartości uczniów klas wojskowych, a także cel praktyczny – udoskonalenie, na podstawie uzyskanych wyników badań, narzędzia badawczego w postaci kwestionariusza ankiety do badania wartości uczniów klas wojskowych.

Na podstawie analizy wyników badań i analizy wyników współczesnych badań dotyczących wartości młodzieży można sformułować następujące wnioski:

1. Analogicznie do młodzieży badanej w latach 90. przez Halinę Świdę-Ziembę6 ankietowani mają pozytywny stosunek do takiej wartości, jak posiadanie interesują-cej pracy zawodowej. Inną wartością łączącą postawy badanych to pozytywne nasta-wienie wobec decydowania o własnym losie.

2. Z badań przeprowadzonych przez Mirosława Szymańskiego7 u schyłku XX wie-ku wynika, że młodzież najwyżej ceni wartości allocentryczne i prospołeczne (przyjaźń, więzy koleżeńskie, wspólne przeżycia), następnie wartości hedonistyczne (wykorzysty-wanie uroków życia) i powiązane z pracą, po czym wartości związane z edukacją władzą i kulturą. Na ostatnich miejscach znalazły się wartości materialne, obywatelskie i ro-dzinne. Warto zauważyć, że ankietowana młodzież klas wojskowych również deklaruje podobny system wartości, przy czym zdecydowanie wyżej ceni sobie wartości rodzinne, które zajmują czołowe miejsce w rankingu.

3. Porównując natomiast otrzymane wyniki do ogólnopolskich badań przepro-wadzonych w 2003 roku przez Krystynę Ostrowską8, należy wskazać na wyraźne różnice. Ankietowana przez Ostrowską młodzież za najważniejsze dążenie życiowe wskazywała miłość i wielkie uczucie, następnie szczęście i poczucie, że żyje się dla najbliższych, po czym zdobycie ludzkiego zaufania oraz posiadanie przyjaciół, którzy lubią i szanują człowieka oraz wiedza i wykształcenie. Wyraźnie upodobanie badanej młodzieży do wartości miłości i szczęścia rodzinnego Ostrowska upatruje w pogłębia-jącym się procesie, który prowadzi do skrajnego indywidualizmu, czyli koncentrowa-nia się na wartościach służących tylko jednostkowym celom rozwojowym.

Okres dojrzewania to czas, kiedy młodzi przypisują danym rzeczom, czynno-ściom, celom, cechom, zainteresowaniom istotną rolę i wyrażają wolę ich osią-gnięcia w życiu dorosłym. Znaczny wpływ na ukształtowanie świata wartości mają osoby otaczające młodych ludzi, stawiane bardzo często przez nich jako autoryte-ty. Uczniom klas wojskowych w jednym z głównych środowisk socjalizacyjnych, czyli w szkole, w procesie dydaktyczno-wychowawczym przekazywane są wartości patriotyczne i prospołeczne oraz postawy proobywatelskie i propaństwowe. Warto podkreślić, że wartości te przekazywane są im niejednokrotnie przez autorytety, czy-li żołnierzy, strażaków, policjantów, zaangażowanych nauczycieli czy trenerów na kursach strzeleckich lub sztuk walki.

6 H. Świda-Ziemba, Wartości egzystencjalne młodzieży lat dziewięćdziesiątych, UW, Warszawa 1999, s. 47.7 M. Szymański, Młodzież wobec wartości. Próba diagnozy, IBE, Warszawa 2000, s. 32–38.8 K. Ostrowska, W poszukiwaniu wartości, Rubikon, Kraków 2004, s. 78.

177


bibliografia

Kaliński M., Przysposobienie wojskowe młodzieży szkolnej, MON, Warszawa 2000.Kanarski L., Koter M., Loranty K., Urych I., Wstępna diagnoza funkcjonowania klas mun-

durowych – wyniki badań pilotażowych [w:] Klasy mundurowe. Od teorii do dobrych praktyk, A. Skrabacz, I. Urych, L. Kanarski (red.), Warszawa 2016.

Łobocki M., Metody i techniki badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2006.Ostrowska K., W poszukiwaniu wartości, Rubikon, Kraków 2004.Pilch T., Bauman T., Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe,

Warszawa 2001.Szymański M., Młodzież wobec wartości. Próba diagnozy, IBE, Warszawa 2000.Świda-Ziemba H., Wartości egzystencjalne młodzieży lat dziewięćdziesiątych, UW, Warszawa

1999.Urych I., Military class in Poland – experiences and perspectives, „Security and Defence

Quarterly” 2016, nr 2(11).

thE ValuEs oF studEnts oF Military classEs – analysis oF rEsEarch rEsults

abstract

This article presents the results of research on the value of military class students. The study distinguished three following categories of values of military class students: interests of students in military classes, directions of development of personality traits of the respondents and their goals. In the article, after a short presentation of the genesis of the functioning of military classes and a description of the methodology of research, a diagnosis of respondents was made – their interests, directions of development of personality traits and their goals. In the summary, the answers to the research problems were given and what is more, the comparison of values of students of military classes to the values of young people in contemporary research was made.

key words: education, values, young people, military classes.

Wartości ucznióW klas WojskoWych – analiza WynikóW...

Documents

Transcript of Wartości ucznióW klas WojskoWych – analiza WynikóW...