Mika Waltari

Mika WaltariMIKAEL

Tom II: Mikael Hakim

Tum: Zygmunt anowski

Ksiga 1Pielgrzym

l

Powzicie ostatecznej decyzji daje czowiekowi spokj ducha i uwalnia go od rozterki i duchowej mki. Kiedy wraz z moim bratem Anttim zostawilimy za sob Rzym i cae chrzecijastwo, aby wyruszy w pielgrzymk do Ziemi witej, i kiedy poczuem pod stopami deski pokadu statku, a wiea bryza przewiaa z moich nozdrzy trupi odr zadumionego Wiecznego Miasta, natychmiast zrobio mi si lepiej.Ambasador wenecki pan Vernier, w ktrego towarzystwie wyjechalimy z Rzymu i odbywali podr do Wenecji, zaopiekowa si nami i za do zreszt wygrowan opat ochrania nas i pomaga nam we wszelki moliwy sposb. Za dodatkowe wynagrodzenie da mi w dowd swego zaufania take list elazny, opatrzony pieczci notariusza. Notariusz ten zapisa w dokumencie moje fiskie imi, Mikael Karvajalka, w znieksztaconej formie Michael Carvajal, co dao pniej asumpt do twierdze, i jestem pochodzenia hiszpaskiego, mimo e pan Vernier na moj usiln prob wyranie zaznaczy, e nale do dworu prawowitego krla duskiego Chrystiana II i oddaem signorii wielkie usugi podczas zupienia Rzymu w lecie 1527.Z takim dokumentem w rku nie potrzebowalimy si obawia urzdnikw wietnej republiki i moglimy jak wolni ludzie osi, gdzie nam si podobao, i jecha, dokd bymy chcieli, z wyjtkiem naturalnie krajw cesarskich, bo do nich droga bya zamknita z powodu wojny. Ale od tych krajw wolelimy si raczej trzyma jak najdalej, gdy wanie dla zbawienia naszych dusz ucieklimy niedawno spod sztandarw cesarza.Gdy wolny jak ptak niebieski stanem na wielkim placu cudownego miasta Wenecji, zdawao mi si, jak gdybym z ciemnego, cuchncego grobu powsta do nowego ycia. Ozdrowiay po zarazie, z kadym oddechem pen piersi wchaniaem wiejcy od morza wiey, letni wiatr. Rado ycia kipiaa w moim ciele, a oczy ciekawie chony widok tumw w barwnych szatach i nakryciach gowy, Turkw, ydw, Maurw, Murzynw i rnych innych nacji, nie mwic ju o niezliczonych uchodcach z wszystkich krajw woskich, ktrzy szukali schronienia przed wojn w przewietnej republice weneckiej. Miaem uczucie, e stoj u wrt bajkowego Wschodu, i porwao mnie nieprzeparte pragnienie ogldania obcych ludw i ras, krajw i portw, z ktrych przybyway do miasta niezliczone okrty z proporcem witego Marka dumnie powiewajcym na wierzchokach masztw.Zrozumiaem szybko, e cae ycie ludzkie nie wystarczyoby na obejrzenie wszystkiego, co byo godne widzenia w Wenecji. Chtnie bybym zosta w tym miecie nieco duej, eby przynajmniej zdy pomodli si w jego licznych kocioach. Ale Wenecja bya take pena rnych zowieszczych pokus, tote co rychlej zaczem rozglda si za statkiem udajcym si do Ziemi witej. I nie trwao dugo, jak w porcie spotkaem czowieka o krzywym nosie, ktry dowiedziawszy si o naszych chwalebnych zamiarach, ucieszy si i owiadczy, e przybylimy do Wenecji w sam por. Niedugo bowiem wielki konwj pod ochron weneckich galer wojennych ma odpyn na Cypr, a do tego konwoju z pewnoci doczy si te statek pielgrzymw. Pora roku sprzyja najbardziej takiej podry zapewnia mnie. Bdziecie mieli pomylne wiatry i nie potrzebujecie obawia si burz. Potne galery, uzbrojone w wiele dzia, chroni bd statki handlowe przed piratami, ktrzy stale zagraaj samotnym okrtom. W tych bezbonych i wojennych czasach nieliczni tylko udaj si do Ziemi witej, tote na statku pielgrzymw nie bdzie nieprzyjemnego cisku. Za godziw cen otrzymacie dobre i urozmaicone poywienie i nic nie stoi na przeszkodzie, jeli podrny chce zabra z sob wasn ywno i wasne wino. Maklerzy w Ziemi witej zaatwi warn podr z wybrzea do Jerozolimy, a glejt, ktry mona wykupi w przedstawicielstwie tureckim w Wenecji, zapewnia pielgrzymom pen nietykalno.Zapytaem go, jak sdzi, ile moe kosztowa taka podr. Wtedy spojrza na mnie, sine wargi zaczy mu drga, oczy zaszy zami i nagle wycign do mnie rk, mwic: Panie Michaelu de Carvajal, czy ufa mi pan?A gdy wzruszony jego bagalnym tonem odparem, e uwaam go za rwnie uczciwego czowieka jak ja sam, podzikowa mi za zaufanie i rzek: To zrzdzenie boskie, panie Michaelu, e natkn si pan wanie na mnie. Bo mwic prawd, nasze pikne miasto pene jest rabusiw i bezwzgldnych oszustw, ktrzy nie cofaj si przed niczym, aby tylko oszuka atwowiernych cudzoziemcw. Jestem czowiekiem pobonym i moim najwikszym pragnieniem jest, aby kiedy samemu odby pielgrzymk do Ziemi witej. Skoro jednak z powodu mego ubstwa to nie jest moliwe, postanowiem powici ycie innym, szczliwszym ode mnie, aby uatwi im w ten sposb pielgrzymowanie do witych miejsc, gdzie nasz Pan Jezus Chrystus y, cierpia, umar i zmartwychwsta.Wybuchn gorzkim, paczem i poczuem dla niego wiele wspczucia. A on szybko otar zy, spojrza mi szczerze w oczy i rzek: Bior za porednictwo tylko jednego dukata. Od tej pory nie potrzebujecie si ju o nic troszczy.Zaufaem mu wic, wrczyem pienidze i wrd licznych zapewnie, e wszystko bdzie zaatwione ku naszemu zadowoleniu, rozstaem si z moim krzywonosym przyjacielem.Robilimy z Anttim plany podry i w gorczkowym oczekiwaniu na wyjazd wasalimy si, jak w szczliwym nie, po Wenecji, a pewnego popoudnia nasz krzywonosy znajomy przybieg zadyszany i wezwa nas, abymy czym prdzej udali si na statek, gdy konwj nazajutrz rozwija agle. Spakowalimy wic na eb na szyj nasze rzeczy i pospieszylimy na statek, ktry sta zakotwiczony w porcie. Wyglda wprawdzie do marnie w porwnaniu z wielkimi statkami handlowymi, ale nasz przyjaciel wyjani nam przekonywajco, e za to statek ten jest w caoci przeznaczony dla pielgrzymw i nie bierze innego adunku. Ospowaty kapitan przyj nas nader uprzejmie w kajucie, ktrej podog pokrywa wschodni kobierzec, mocno wytarty przez wiele stp. Kaza sobie wyliczy po osiemnacie zotych dukatw od osoby, zapewniajc, e tylko ze wzgldu na naszego krzywonosego przyjaciela zadowala si tak skromn opat za przejazd.Kwatermistrz statku wskaza nam legowiska w adowni o pododze wyoonej czyst som oraz zachca, ebymy do woli korzystali z kiepskiego wina, ktrego ca beczuk wydano podrnym bezpatnie w zwizku z majcym rycho nastpi odjazdem. Zaledwie par sabych latar owietlao pomieszczenie, tak e mimo zgieku, ktry nas przywita, nie zdoalimy si bliej przyjrze wsptowarzyszom podry.Nasz przyjaciel z krzywym nosem powrci od kapitana, eby si z nami poegna. Uciska nas serdecznie, lejc rzsiste zy, i yczy nam szczliwej podry. Panie de Carvajal powiedzia nie mog sobie wyobrazi dnia szczliwszego ni ten, w ktrym ujrz was zdrowych i caych wracajcych z dalekiej drogi, i bd z wiosn niecierpliwie wypatrywa kadego statku, czy nie zobacz waszych zacnych twarzy. A z uwagi na niebezpieczestwa podry jeszcze raz ostrzegam was usilnie: nie zadawajcie si z nieznajomymi, choby nie wiadomo jak starali si wam przypodchlebi. Wszystkie porty wiata pene s awanturnikw bez czci i sumienia, a Ziemia wita nie stanowi pod tym wzgldem wyjtku. Gdyby za spotkay was jakie przykroci ze strony niewiernych, pamitajcie tylko powiedzie: Bismillah! Ir-rahman! Irrahim. To pobone arabskie pozdrowienie z pewnoci usposobi ich do was przychylnie.Ucaowa mnie jeszcze raz w oba policzki, paczc gorzko, po czym dzwonic mieszkiem przelaz przez zmurszay reling statku do swojej dki. Nie mam jednak ochoty mwi wicej o tym draniu bez serca, gdy nawet wspomnienie o nim przyprawia mnie o mdoci. Zaledwie bowiem statek rozwin poatane agle w wieej porannej bryzie i trzeszczc we wszystkich spojeniach zacz przemierza morze, zostawiajc za sob spieniony lad na powierzchni wody, gdy stao si dla nas jasne, e oszukano nas w najbardziej bezecny sposb. I jeszcze nie zniky nam z oczu zielone od patyny kopuy kociow Wenecji, gdy zmuszony zostaem spojrze w oczy gorzkiej prawdzie.Nasz may statek koysa si ciko jak tonca trumna w ogonie dugiego sznura statkw handlowych i coraz bardziej zostawa w tyle, gdy konwojujca galera wojenna rozmaitymi sygnaami nawoywaa nas do popiechu. Zaoga statku skadaa si z brudnych obszarpa-cw, ktrzy na domiar zego byli zodziejaszkami, gdy ju pierwszego wieczoru stwierdziem, e cz moich rzeczy znika, gdy w dobrej wierze zostawiem je bez nadzoru. A w rozmowach z pielgrzymami zorientowaem si te, e zapaciem za podr szalon sum, z ktrej z pewnoci poow schowa do wasnego mieszka nasz krzy-wonosy znajomek, porednik. Byo bowiem wrd nas kilku biedakw, ktrzy podrowali pod goym niebem na pokadzie, pacc za podr zaledwie jednego dukata.Na dziobie statku lea mczyzna wstrzsany ustawicznymi drgawkami. W pasie zakuty by w elazny acuch, a na nogach dwiga cikie kajdany. Jaki starzec o poncych oczach i plugawej brodzie czoga si po pokadzie na kolanach, zaklinajc si, e w taki sam sposb doczoga si od brzegw Ziemi witej do Jerozolimy. Ten sam czowiek zbudzi nas pewnej nocy przeraliwymi krzykami, twierdzc, e widzia, jak biae anioy latay trzepocc skrzydami nad statkiem i jak potem usiady na rejach, aby odpocz.Ospowaty kapitan nie by zym eglarzem. Nigdy nie straci cznoci z konwojem i co wieczora, gdy gwiazdy zapalay si na niebie, ukazyway si naszym oczom latarnie na masztach innych statkw, ktre ju zwiny agle na noc albo stay na kotwicy w jakiej bezpiecznej zatoczce. A gdy niepokoilimy si, e statek zostaje za daleko w tyle za konwojem, kapitan wzywa nas ochoczo do wiose, mwic, e bdzie to korzystny dla zdrowia ruch. I istotnie kilka razy bylimy zmuszeni dopomc zaodze w wiosowaniu, cho pord okoo pidziesiciu podrnych ledwie pitnastu znalazo si zdolnych do utrzymania wiosa w rku. Mczyni byli bowiem w wikszoci kalekami i chorymi, a kobiety trudno przecie zmusza do pracy przy wiosach. Wiody swoje wasne ycie, spdzajc dni na modlitwach, pieniach i plotkowaniu i zajmujc si przy tym rnymi rcznymi robtkami.Bya jednak wrd nich pewna moda dziewczyna, ktra od pierwszego wejrzenia wzbudzia moj ciekawo. Zarwno odzie, jak i pikn postaw odbijaa cakowicie od innych. Jej jedwabna suknia ozdobiona bya srebrnym brokatem i perami i nie brak jej byo kosztownoci, tote wielce si dziwiem, w jaki sposb popada w to plugawe towarzystwo. Strzega jej niezmiernie opasa suca. Najbardziej zdumiewajce byo jednak to, e nieznajoma stale wystpowaa osonita welonem, ktry zakrywa jej nawet oczy. Zrazu sdziem, e tylko z prnoci zasania twarz przed palcym socem, ale niebawem odkryem, e nie zdejmuje welonu nawet wieczorami, po zachodzie. Welon by jednak tak przejrzysty, e wida byo, i nie ma znieksztaconych rysw ani nie jest brzydka, jak z pocztku mylaem. Jak soce przewieca zza cienkiej chmurki, tak jej modziecza uroda powabnie wiecia poprzez cienki tiul welonu. Tote wcale nie mogem zrozumie, jaki to ciki grzech skoni j do odbycia tej pielgrzymki i zmusi do zakrywania twarzy w taki sposb.Gdy wic pewnego wieczora, tu po zachodzie soca, zobaczyem nieznajom stojc samotnie przy porczy, wpatrzon w oblane purpur morze, nie mogem oprze si chci podejcia do niej. Widzc, e si zbliam, odwrcia szybko gow i zakrya twarz welonem, tak e zdoaem tylko dostrzec krgo policzkw. Wosy jej spaday jasnymi lokami spod okrgego czepka i gdy patrzyem na ni, od czuem drenie w kolanach i takie przyciganie, jakie magnes wywiera na opiki elazne.Zatrzymaem si w przyzwoitym oddaleniu i te patrzyem, jak na morzu blednie czerwie zachodu. Cay czas jednak odczuwaem jej blisko i gdy po chwili odwrcia lekko gow, jak gdyby oczekujc, bym si odezwa, zebraem ca odwag, na jak mnie byo sta, i rzekem: Jestemy towarzyszami podry na tym statku i mamy ten sam cel. Przed Bogiem i w odkupieniu naszych grzechw jestemy wszyscy rwni, nie bierzcie mi wic za ze, pani, e do was przemawiam. Pragn rozmawia z kim kto jest moim rwienikiem kto rni si od tych kalekich starcw. Przerywacie mi moje modlitwy, panie de Carvajal powiedziaa z wyrzutem.Mimo to jednak raniec znik w jej smukych palcach i zwrcia si do mnie, jakby gotowa do rozmowy. Ucieszyem si ogromnie, stwierdziwszy, e zna moje imi, co wskazywao na to, i si mn interesuje. Ale w mojej pokorze chciaem by z ni cakiem szczery. Nie nazywajcie mnie tak, pani, gdy nie jestem szlachetnego rodu. W moim wasnym jzyku imi me brzmi Karvajalka i naley do mojej przybranej matki, ktra zmara ju dawno temu. Daa mi je ona z litoci, gdy nie znaem nawet imienia mego ojca. Nie gard jednak mn z tego powodu, bo gruby paszcz pielgrzyma, ktry nosz, stanowi dowd moich szlachetnych intencji. Nie jestem te cakiem biedny ani zupenie nie uczony, gdy studiowaem na wielu dostojnych uniwersytetach. Ale nie chc si chlubie swoimi zasugami i najwiksz rado sprawi mi, jeli zechcesz mnie nazywa po prostu Mikaelem Pielgrzymem. Niech i tak bdzie odrzeka yczliwie. Ale rwnie i ty, panie, nazywaj mnie tylko Giuli i nigdy nie pytaj o rodzin czy imi ojca ani nawet o miejsce mego urodzenia, bo takie pytania wzbudz we mnie tylko wspomnienia aosne i bolesne. Giulio zapytaem natychmiast ciekawie dlaczego ukrywasz twarz pod. welonem, gdy dwik twego gosu i zote wosy dostatecznie mwi o twojej piknoci? Czy chcesz tylko przeszkodzi nam, mczyznom, w ogldaniu twej urody, aby saba natura nie wioda naszych myli na niewaciwe drogi?Na te niedyskretne sowa Giuli westchna gboko, jakbym j ciko zrani, i odwrciwszy si ode mnie zacza tak szlocha, e przeraony bekotaem tysiczne przeprosiny i zapewniaem j, i wolabym umrze, ni sprawi jej najmniejsz przykro czy smutek.Otarszy pod oson welonu oczy z ez wierzchem doni, zwrcia si do mnie znowu i rzeka: Mikaelu Pielgrzymie, z tej samej przyczyny, dla ktrej kto nosi na grzbiecie krzy, kto inny za zakuwa si w acuchy, lubowaam i ja, e przed nikim obcym nie odsoni oblicza w czasie tej witej podry. Nie pro mnie wic nigdy, ebym ci pokazaa twarz, gdy takie danie zwikszy tylko ciar przeklestwa, ktrym Bg ukara mnie od urodzenia.Mwia to tak powanym gosem, e do gbi wzruszony, chwyciem jej do, gorco j ucaowaem i obiecaem wicie nigdy jej nie kusi, aby zamaa swj lub. Nastpnie zapytaem, czy zechciaaby z zachowaniem wszelkich pozorw wypi ze mn puchar sodkiego wina, ktrego beczuk wziem z sob w podr. Po chwili wstydliwego wahania zgodzia si na moj propozycj, ale yczya sobie, eby jej suebna dotrzymaa nam towarzystwa, w celu zapobieenia zoliwym plotkom na statku. Pilimy wic z mego srebrnego pucharka, a przy wzajemnym wrczaniu go sobie czuem lekkie dotknicia jej doni i za kadym razem przenika mnie rozkoszny dreszcz. Ze swej strony poczstowaa mnie sodyczami, na turecki sposb owinitymi w jedwab. Chciaa te da ich pokosztowa Raelowi, ale ten prowadzi pod pokadem poyteczn wojn z niezliczonymi szczurami okrtowymi i nie mia czasu na dotrzymywanie nam towarzystwa. Zamiast niego przyczy si do nas Antti, ktry wda si, ku memu zadowoleniu, w oywion rozmow ze suebn Giulii.Po chwili rozmowa staa si zupenie swobodna i mamka Giulii, Joanna, daa si Anttiemu nakoni do opowiadania miaych historyjek o ksitach i mnichach. Omielio to i mnie i opowiedziaem Giulii kilka swawolnych dowcipw, a ona wcale nie wzia mi tego za ze, lecz miaa si perlicie i nie jeden raz pod oson ciemnoci kada ciep do na mojej doni lub kolanie. Tak siedzielimy dugo w noc, a dokoa nas wzdychao ciemne morze i nad naszymi gowami wznosi si we wspaniaym przepychu usiany srebrnym gwiezdnym pyem nieboskon.Antti wykorzysta nowe znajomoci w taki sposb, e zasadzi mamk Joann do atania naszej odziey i nakoni do poczenia w jedno zapasw ywnoci. Gadatliwa mamka obja natychmiast w posiadanie kambuz statku i gotowaa odtd dla nas wasne poywienie, inaczej bowiem pochorowalibymy si od marnego wiktu na statku. Ale po jakim czasie Antti zacz mi si uwanie przyglda i w kocu zwrci si do mnie ostrzegawczo. Mikaelu, obaj szukamy zbawienia, kady na swj sposb, i wcale si nie uwaam za jaki wzr, bo jestem przecie czowiek prosty i gupszy od ciebie, o czym zreszt a nazbyt czsto mi przypominasz. C jednak wiemy o tej Giulii i jej towarzyszce? Mowa mamki Joanny przystoi raczej gospodyni zamtuza anieli przyzwoitej niewiecie, a Giulia kryje swoje oblicze w sposb tak podejrzany, e nawet eglarze zaczynaj ju gada na ten temat. Gdyby miay majtek i przyzwoit pozycj w wiecie, nie podrowayby z pewnoci w naszym, towarzystwie na tak marnym statku. Miej si wic na bacznoci, Mi-kaelu, aby pewnego dnia nie odkry pod welonem krzywego nosa.Jego niemie sowa ciko mnie dotkny, gdy nie chciaem ju wicej sysze o krzywych nosach, uwaajc ca weneck przygod za rzecz dawno zapomnian. Zrobiem mu wic wymwk z powodu jego podejrze i owiadczyem, e cho zapewne dobrze zna sposb wyraania si gospody zamtuzw, to jednak brak mu zdolnoci i moliwo ocenienia, kogo naley uwaa za wyksztacon dam z dobrym wychowaniem.Nazajutrz dotarlimy do opanowanego przez Turkw poudniowego cypla Morei i zdradliwe prdy morskie oraz warunki pogody na tych wodach zmusiy nasz konwj do zawinicia do zbawczego portu na wyspie Cerigo strzeonej przez weneck fortec. W oczekiwaniu na pomylny wiatr stanlimy tam na kotwicy. A gdy tylko to nastpio, towarzyszca nam galera wojenna wysza znowu na morze w pocigu za paru podejrzanymi aglami, ktre nagle pojawiy si na horyzoncie. Na tych bowiem tak dla nich korzystnych wodach czsto czatoway dalmatyskie i afrykaskie okrty pirackie. Mnstwo dek, ktre miay na sprzeda wiee miso, chleb i owoce, roio si wok naszego statku, a kapitan wysa szalupy na ld, aby przywiozy beczk wieej wody, gdy nie wolno mu byo przybi do nabrzea bez zoenia opaty portowej.Brat Jan, fanatyczny mnich, ktry towarzyszy nam w podry do Ziemi witej, owiadczy, e Cerigo jest wysp, na ktrej ciy przeklestwo. To wanie tu, mwi, urodzia si niegdy jedna z czczonych przez Grekw bogi. Ospowaty kapitan potwierdzi te sowa i opowiedzia nam, e na wyspie mona jeszcze oglda ruiny paacu nieszczliwego krla spartaskiego Menelausa, ktrego ona Helena odziedziczya swoj niosc zagad pikno po bogini zrodzonej z piany morskiej koo tej wyspy. Zapomniawszy o maeskiej wiernoci, Helena ucieka pniej z piknym modziecem, co dao powd do straszliwej wojny trojaskiej. Ze sw kapitana zrozumiaem, e bogini, ktra zrodzia si w pobliu wyspy, bya Afrodyta, a wyspa nazywana bya dawniej przez Grekw Cyter. Trudno mi byo jednak l l poj, dlaczego najpikniejsza z bogi wybraa sobie na miejsce urodzenia wanie t bezpodn, skalist i niedostpn wysp.Tote ogarno mnie palce pragnienie wyjcia na brzeg i obejrzenia zabytkw wyspy znanej ze starych poda, aby stwierdzi, czy istnieje jaka rzeczywista podstawa greckich mitw na ten temat. A gdy opowiedziaem Giulii wszystko, co zdoaem sobie przypomnie o narodzinach Afrodyty, o zotym jabku Parysa i o wystpnej mioci Heleny, nie miaem najmniejszych trudnoci w skuszeniu jej, aby towarzyszya mi w wycieczce na wysp. Jej ciekawo rozpalia si moe jeszcze bardziej ni moja dza wiedzy.Kazaem eglarzom zawie nas dk na ld, kupiem kosz ywnoci: wieego chleba, suszonego misa, fig i sera koziego, a jaki pastuch pokaza nam na migi drog na szczyt wzgrza, gdzie leay ruiny staroytnego miasta. Poszlimy brzegiem wartkiego strumienia, a dotarlimy do miejsca, gdzie woda rozlewaa si spokojnie i gdzie w dawnych czasach zbudowano wiele basenw kpielowych. Naliczyem ich okoo dziesiciu, a cho ocembrowania ich byy ju wyszczerbione zbem czasu i w szczelinach kamieni rosa trawa, wci jeszcze byy zupenie zdatne do uytku. Po dziesiciu dniach morskiej podry i po skwarnej przechadzce stanowiy one dla nas widok ogromnie przyjemny i pontny. Tote Antti i ja natychmiast wykpalimy si i obmyli sobie ciaa delikatnym piaskiem, a obie damy rwnie rozdziay si i wykpay pod oson krzakw w innym basenie. I syszaem, jak Giulia pluskaa si w wodzie, miejc si wesoo z zadowolenia.Gdy po kpieli zjedlimy niadanie, Antti owiadczy, e jest senny, a Joanna, spojrzawszy niechtnie na strome zbocze i porastajcy je gesty las pinii, zacza narzeka na zmczenie i spuchnite stopy.Zostawilimy ich wic, aby odpoczli, a sami ruszylimy w dalsz drog na szczyt wzgrza.Po mczcej wspinaczce znalelimy si na wierzchoku i ujrzelimy tam dwie okrge marmurowe kolumny, ktrych strcone gowice leay na ziemi, na wp ukryte w trawie i piasku. Z tyu, za nimi, znajdoway si liczne inne poutrcane czworoktne kolumny i ruiny portalu jakiej wityni. Porodku, na marmurowym piedestale, sta wykuty w marmurze nadnaturalnej wielkoci pomnik bogini. Majestatycznie pikna patrzya na nas lepymi oczyma, a ciao jej pokrywa tylko cienki grecki chiton.Na ten widok ogarno mnie gwatowne podniecenie i zdawao mi si, e przenielimy si daleko wstecz, w czasy zotego pogastwa, kiedy to ludzie nie znali jeszcze ani cierni wtpliwoci, ani mk grzechu. Wiem, e powinienem by uciec od tego bezbonego oczarowania, e obowizkiem moim byo uciec. Ale mimo to nie uczyniem tego. Nie uciekem. Szybciej, ni zdoam to opisa, leglimy oboje na spoczynek w gorcej trawie i wziem Giuli w ramiona, zaklinajc arliwie, aby odsonia przede mn twarz, tak by w naszej przyjani nie byo ju odtd adnej obcoci. miao moja bya tym wiksza, e czuem, i Giulia nigdy tak chtnie nie poszaby ze mn w to odludne miejsce, gdyby w gbi serca nie pragna tego samego co ja. Nie opieraa si te moim wargom i doniom, ale gdy chciaem przemoc zedrze jej welon z twarzy, chwycia mnie z si rozpaczy za rce i bagaa, ebym zaniecha mego zamiaru. Mikaelu, mj przyjacielu, mj ukochany, uczy, jak ci prosz mwia jestem moda i yjemy tylko raz. Ale nie mog odsoni twarzy, bo to by nas rozdzielio. Dlaczego nie moesz kocha mnie, nie patrzc na moj twarz, skoro .tak chtnie daj ci ca., moj czuo?Ale ja nie chciaem si tym zadowoli. Jej opr uczyni mnie jeszcze bardziej natarczywym, tak e przemoc zdarem welon i odsoniem jej twarz. Spocza w moich ramionach i zote jej loki wiy mi si po rkach, a mocno zacinite powieki osonite byy ciemnymi rzsami. Twarz jej bya bez skazy, wargi jak winie, a moje pieszczoty wywoay gorc fal rumieca na jej policzkach. Nie mogem si nadziwi, dlaczego tak przekornie krya przede mn swoje rysy. Ale ona wci trzymaa oczy mocno zamknite i zakrywaa je domi, nie odpowiadajc na moje pocaunki.Ach, gdybym by tylko poprzesta na tym! Ale ja dziko bagaem j, aby otworzya oczy. Potrzsaa gow odmownie i caa jej poprzednia rado i wesoo znika jakby zdmuchnita. Leaa w moich ramionach, jak martwa i nawet najmielsze pieszczoty nie mogy jej oywi. A strwoony wypuciem j z obj i zaczem baga i przekonywa, by wreszcie spojrzaa mi w oczy, eby zobaczy jak nieopisanie jej pragn. W kocu odezwaa si guchym gosem: Dobrze wic, niech si wszystko midzy nami skoczy, Mikaelu Pielgrzymie, i niech to bdzie ostatni raz, kiedy szukam mioci. Nie dziwi si wcale, e ci si spodobaam, bo jestem przecie jedyn mod kobiet na statku w naszej mczcej podry, podobnie jak ty jeste jedynym miym mczyzn pord wszystkich tych okropnych ludzi. A] e gdy si znajdziemy u celu, szybko mnie zapomnisz. Miejmy nadziej, e i mnie przyjdzie to rwnie atwo. Na mio bosk, Mikaelu, nie patrz mi w oczy, bo mam ze oczy.Wiedziaem naturalnie, e istniej ludzie, ktrzy nie yczc nikomu le, mog jednak swym spojrzeniem zaszkodzi innym ludziom i zwierztom. Tak mnie uczono i wiele opowiada, szczeglnie we Woszech, potwierdzao prawdziwo tego pogldu. Take mj mistrz, doktor Paracelsus, wierzy, e ze oczy mog nawet sprawi, i drzewo owocowe uschnie. Ale wanie na podstawie takich podejrze ona moja, Barbara, zostaa spalona na stosie w niemieckim miecie biskupim, cho bya niemal niewinna, i w rozpaczy odrzuciem wtedy jako zabobon i dowd ludzkiej zoci wszystkie te dowody, ktre nagromadzono przeciwko niej, skaniajc si tym samym w gbi serca do kacerstwa.Nie mogem te uwierzy, by pikne oblicze Giulii mogo by zeszpecone zymi oczyma, tote rozemiaem si na jej sowa. Moe miech mj by troch przymuszony, ale zaklem si, e nie boj si jej spojrzenia, tak e w kocu zagryza mocno wargi i odja donie od twarzy. Jasne jak dwie krople wody jej przeraone oczy spojrzay w moje. A mnie krew zlodowaciaa w yach i serce zatrzymao mi si w piersi, bo gdy objawia mi si prawda, wpatrzyem si w Giuli rwnie oniemiay i przeraony jak ona sama.Oczy jej byy lnice i pikne, ale mimo to nadaway twarzy wyraz zowieszczy, gdy si czowiek przypatrzy im bliej. Rniy si bowiem zupenie od siebie. Lewe oko byo niebieskie jak morze, prawe za brzowe jak orzech. Nigdy przedtem nie widziaem czego podobnego, mimo e studiowaem na synnych uniwersytetach. Nigdy o czym takim nie syszaem i na prno szukaem jakiego naturalnego 'wytumaczenia tego zjawiska.Dugo patrzylimy sobie twarz w twarz i instynktownie odsunem si od niej i usiadem nieco dalej, nie spuszczajc wzroku z tych oczu, a i ona usiada i zasonia obnaon pier. Cae ciepo uszo z mego ciaa i chodziy mi zimne ciarki po grzbiecie na myl, jakie straszliwe planety stanowiy o chwili mego urodzenia i moim losie, skoro jedyna kobieta, jak kiedykolwiek pokochaem, spalona zostaa na stosie, kiedy za serce moje po raz drugi przywizao si do jakiej niewiasty, take i ta okazaa si przeklta przez Boga i musi kry swoje oblicze, aby nie wywoywa przeraenia u innych ludzi. Jakie przeklestwo ciyo nad moim yciem, a moe we mnie samym czaia si jaka tajemnicza sia przycigania tego, co ludzie uwaali za czary. Przypomniaem sobie, jak osoba Giulii od pierwszej chwili cigna mnie niby magnes, i nie mogem ju uwierzy e by to tylko pocig modoci do modoci, lecz zrodzio si w mojej duszy podejrzenie, e jest w tym co przeraliwego i tajemniczego,.Nie mogem si zdoby, eby powiedzie co do Giulii i wyzna jej moje myli. A ona posiedziawszy przez chwil z opuszczon gow i owijajc dbo trawy okoo smukych palcw, podniosa si i rzeka zimno: No wic, Mikaelu, postawie na swoim i czas ju chyba, ebymy std poszli.I odesza wyprostowana, z dumnie podniesion gow, a ja te wstaem i szybko pobiegem za ni. Nie odwracajc gowy, powiedziaa do mnie jeszcze surowszym gosem: Panie Carvajal, polegam na waszym honorze, e nie zdradzicie mojej tajemnicy tym ciemnym ludziom na statku. ycie jest mi cakiem obojtne i moe byoby najlepiej dla moich blinich, ebym umara albo wcale nie narodzia si na ten wiat. Pragn jednak dotrze do Ziemi witej, skoro raz ju podjam t dug pielgrzymk. Tote nie chc, eby zabobonni eglarze wrzucili mnie do morza.Zdyszany, chwyciem j za ki doni i odwrciwszy twarz do siebie zawoaem: Giulio! Nie myl, e mio moja do ciebie wygasa z chwil, gdy zobaczyem twoje oczy, bo to nieprawda. Przeciwnie, odkd zajrzaem ci w oczy, poczuem, e los przeznaczy nas dla siebie, gdy i ja nie jestem taki jak inni, cho nie nosz adnych znakw, ktre by mnie rniy od blinich.Ona jednak zamiaa si szyderczo i rzeka: Jeste miy j uprzejmy, Mikaelu, bo chcesz mnie pocieszy. Ale ja nie potrzebuj faszywych sw, gdy oczy twoje dostatecznie wymownie powiedziay mi, jak zgroz ci napawam. Wracajmy wic na statek i zapomnij o mnie, jak gdybymy si nigdy z sob nie spotkali. To najlepsze wyjcie, a zarazem najlepszy sposb, w jaki moesz mi okaza yczliwo.Jej gorzkie sowa rozgrzay mi serce i zawstydziem si moich myli. Aby udowodni samemu sobie i jej, e nic si midzy nami nie zmienio, przycisnem j do piersi, objem i caowaem z caej siy. Ale ona miaa suszno, bo nie odczuwaem ju takiego rozkosznego dreszczu jak poprzednio. A jednak moe ucisk mj mia teraz gbsz tre ni przed chwil, gdy tym razem obejmowaem j tylko jako bezbronne stworzenie, takie jakim sam byem, chcc pocieszy j w jej samotnoci pord ludzi. Moe zrozumiaa moje dobre intencje, gdy sztywno jej nagle zostaa zamana. Przywara twarz do mojej piersi i wybuchna cichym paczem.Aby oswoi si z jej dziwn urod, poprosiem, gdymy si troch uspokoili, aby jeszcze raz podniosa welon i bez lku zesza ze mn ze wzgrza. Im duej przygldaem si jej twarzy i dziwnym oczom, tym gbiej odczuwaem, e mimo odrazy jaka tajemnicza sia czy mnie z t kobiet, tak jakby szy koo mnie dwie rne osoby i jakbym dotykajc jednej, dotyka obydwch. Tak to bez mojej wiedzy jej ze oczy rzuciy urok na moj dusz.Przy basenach odnalelimy Anttiego i Joann pogronych w gbokim nie. Soce ju zachodzio, wrcilimy wic co rychlej do portu i dalimy zna na statek, aby wysano po nas d.O zmierzchu galera wojenna powrcia z daremnego pocigu, musielimy jednak czeka jeszcze dwa dni i dwie noce, nim przyszed w kocu pomylny wiatr pnocno-zachodni i z galery dano sygna statkom, eby szybko wypyway z portu i rozwijay agle. Te dwie doby spdziem na poytecznych medytacjach. Wstydziem si samolubstwa i zbytniej pewnoci siebie, ktr odznaczaem si poprzednio w podry, i zaczem odzywa si przyjanie do .moich ubogich wsppielgrzymw, dzielc midzy nich leki i chleb, ktre kupowaem na statku, i starajc si pomaga im wedle najlepszej monoci w troskach i zmartwieniach. Nawet po nocach nie mogem zmruy oka i przemyliwaem o moim yciu i o Giulii, gdy odkd zobaczyem jej oczy, zgas cay mj pomienny zapa i dla zapomnienia staraem si wicej myle o blinich ni o sobie samym.

2.

Ale skrucha moja przysza za pno, gdy na drugi dzie po opuszczeniu przez nas wyspy Cerigo wiatr przybra na sile, fale rozkoysay si wysoko i pod wieczr niebo zasnuo si cikimi chmurami na burz. Statek trzeszcza w spojeniach i przecieka bardziej ni zwykle, tak e wszyscy zdolni do pracy podrni musieli na zmian pracowa przy pompach. Do przeraliwego koysania si statku, trzeszczenia i strzelania agli doczyy si aosne biadania chorych na morsk chorob, I nie bd przeczy, e i ja z gardem cinitym trwog draem na caym ciele, oczekujc, e lada chwila statek pjdzie na dno. Mimo e do sprchniay i zjedzony przez robaki, by jednak solidny, zbudowany przez weneckich cieli, i gdy wreszcie zawita dzie, okazao si, e nie utracilimy naszych agli ani nie ponieli adnej innej szkody. Ale kapitan uzna nasz rado za przedwczesn i ryczc zapdzi nas natychmiast do wiose, gdy stracilimy czno z konwojem i znalelimy si sami na pustym morzu Nigdzie nie wida byo ani agli, ani ldu, a kapitan usiowa ostrym wiosowaniem zmieni kurs, aby zbliy si do brzegu i dopdzi pozostae statki konwoju.W poudnie wiatr troch zela, ale statek wci jeszcze koysa si mocno na wzburzonym morzu, Gdy poprawia si widoczno, eglarze odkryli nagle na horyzoncie jaki agiel i ywo gestykulujc zaczli woa co do kapitana. Ten dla uniknicia spotkania z obcym okrtem kaza natychmiast zmieni kurs. Wzilimy si ostro do wiose, a siy nasze podwaja strach. Ale byo ju za pno, gdy tak jak my zauwaylimy ten niski agiel, tak i oni od dawna spostrzegli nasze wysokie maszty. Okrt zblia si do nas z przeraajc szybkoci i manewrowa tak, aby przeszkodzi nam w ucieczce. Gdy nasz kapitan to zauway, zacz kl i pomstowa, posyajc do diaba wszystkich chciwych weneckich armatorw, prawa i zarzdzenia przewietnej republiki, a nawet wysok signori. Okrt, ktry zblia si do nas, nie wry nam nic dobrego wykrzykn w kocu. Jeli wic jestecie dzielnymi ludmi, wecie za bro, aby walczy u mego boku. A kobiety i chorzy niech si schroni pod pokadem.odek skurczy mi si ze strachu, gdy usyszaem te sowa i zobaczyem wysmuky okrt napastnikw, szybko pdzony naprzd wieloma parami wiose i zbliajcy si do nas w biaej pianie. I nie trwao dugo, jak na dziobie obcego okrtu wykwity dwa kby dymu i kula dziaowa plusna obok nas w wod, wzbijajc obok piany, druga za przedziurawia nasz agiel, zanim wiatr zdy przynie huk strzaw do naszych uszu.Moim zdaniem bitwa jest ju przegrana rzek Antti gdy nie mamy tu wicej jak pitnastu zdatnych do broni ludzi. Wedug wszelkich regu rozsdnego prowadzenia wojny tak nieliczna grupka nie powinna oporem drani przemonego przeciwnika, lecz zoy bro, aby uzyska korzystne warunki kapitulacji. Przyznaj jednak, e zupenie nie znam regu prowadzenia wojny na morzu, ale -taki jest zwyczaj na ldzie.Lecz ospowaty kapitan odrzek'. Ufajmy w Boga i miejmy nadziej, e galera wojenna jest niedaleko i ju nas wypatruje. Jestem dowdc statku, ktry nosi weneck flag, z lwem, i z piratami niewiernych mog rozmawia tylko z broni w rku. Gdybym bowiem bez walki odda ten statek, spotkaaby mnie wielka haba i przewietna signoria poruszyaby niebo i ziemi, eby mnie dosta w swoje race, a potem haniebnie powiesi na maszcie. Natomiast gdy bd walczy dzielnie i wyjd z tej walki ywy, signoria wykupi mnie z niewoli. Gdybym za z broni w raku pad w walce przeciw niewiernym, mog ywi dobrze uzasadnion nadziej, e uwolniona od wszystkich grzechw dusza moja, opuciwszy ziemsk powok poleci prosto do nieba.A brat Jan wywija miedzianym krucyfiksem i krzycza gosem ochrypym od strachu: Ten, kto padnie w walce ze zwolennikami faszywego proroka, zasuy sobie na krlestwo niebieskie i zdobdzie koron mczestwa, Walczmy wic dzielnie i niech naszym zawoaniem bdzie Jezus Chrystus!Antti podrapa si nieufnie za uchem i wsadzi pi w wylot jedynego na statku brzowego dziaa, zielonego od niedzi, ale nie znalaz tam nic prcz resztek starych ptasich gniazd i szczurzego kau. Kapitan wyrzuci z kajuty wizk zardzewiaych mieczw, ktre ze szczkiem upady na pokad, a eglarze niechtnie chwycili za swoje elazne bosaki. Kapitan przynis te z kajuty duy muszkiet, a ja sprbowaem go naadowa, gdy umiaem wada tak broni, ale proch by mokry. Obcy okrt by ju tak blisko, e moglimy rozrni zielone i czerwone proporczyki, powiewajce na "wierzchokach masztw, i wzbudzajce strach wielkie turbany zaogi. Piraci byli uzbrojeni po zby i bysk wyostrzonych kling mieczy razi nas w oczy.Rozlegy si liczne wystrzay. Dwch naszych pado broczc krwi na pokad, a trzeci zapa si z jkiem za ki doni. W chwil potem wypuszczono w naszym kierunku rj strza i znowu wielu zostao trafionych. Brat Jan na widok krwi i rannych wpad w ekstaz i zacz skaka dziko wykrzykujc, e czeka nas korona mczeska, a inni pielgrzymi poszli za jego przykadem, wymachujc broni i piewajc psalmy jkliwymi i drcymi ze strachu gosami. Wtedy Antti wycign mnie spod gradu strza pod oson kajuty kapitana,. ktry te przyczy si tam do nas, egnajc si ra po raz, i powiedzia: j Niech wita Dziewica i wszyscy wici zmiuj si nad moj biedn dusz, a Jezus Chrystus wybaczy mi wszystkie grzechy, Poznaem ten okrt po proporczykach, pochodzi z wyspy Jerba, a dowodzi nim korsarz imieniem Torgut, ktry nie ma litoci dla chrzecijan. Sprzedajmy wic nasze ycie jak najdroej, bo dzi umrzemy.Lecz jakakolwiek obrona przeciw tym dowiadczonym piratom oznaczaa tylko bezmylny rozlew krwi, gdy na dany znak wiolarze ich wcignli wiosa i okrt korsarski samym rozpdem zbliy si do nas burta w burt. Mnstwo bosakw zaczepiono o nasz reling i nie zdyem wymwi Jezus! Maria!", gdy ju oba kaduby zderzyy si z sob z trzaskiem i nasz statek zosta zwizany z napastnikiem niezliczonymi linami i acuchami. Jako czowiek honoru kapitan rzuci si z mieczem na nacierajcych, ale zaraz pad z rozpatan czaszk, zanim zdy kogokolwiek zrani. Na ten widok zaoga rzucia bosaki i piki i podniosa goe rce na znak, e si poddaje. W oka mgnieniu zarbani zostali ostatni pielgrzymi, ktrzy jeszcze wymachiwali broni, i statek znalaz si w rkach piratw. Tak wic nie zdobylimy wielkiej chway w tej nierwnej walce. Antti odezwa si do mnie: Nadesza nasza ostatnia chwila, tote nie chc ju wicej wala swoich rk krwi blinich. Reguy wojny pozwalaj na szczytny opr tylko dopki istnieje najmniejsza choby moliwo ratunku. To mwic odrzuci miecz, ale zaraz doda, jakby wstydzc si swego czynu: Take i ty nie opieraj si przemocy. Umrzyjmy raczej z rk niewiernych jak pokorni chrzecijanie.Brat Jan prbowa do ostatka naciera zaciekle na atakujcych swoim miedzianym krucyfiksem, ale oni nie zadali sobie nawet trudu, aby go zabi. Jeden wyrwa mu tylko cakiem spokojnie krucyfiks i wrzuci do morza, co tak rozwcieczyo brata Jana, e z pian na ustach rzuci si na niego, drapic i gryzc, dopki kopniak w brzuch nie posa go na deski pokadu, gdzie zacz si wi wyjc z blu. Antti i ja dalimy si spokojnie zapdzi midzy innych jecw, a piraci rozbiegli si po caym pokadzie i wdarli do wntrza statku przez wszystkie luki i otwory. atwe zwycistwo wprawio ich w dobry humor i zrazu nie okazywali nam zbytniej wrogoci. Dopiero gdy ku swemu wielkiemu rozczarowaniu stwierdzili, e statek nie zawiera adnego cennego adunku, tylko grup biednych pielgrzymw, zaczli nam wygraa piciami i przeklina nas we wszystkich jzykach wiata. Ku memu zdziwieniu zauwayem, e nie byli ani Afrykanami, ani Turkami. Mimo e nosili turbany, wikszo z nich byli to Wosi lub Hiszpanie.Ci okrutni mowie okadali nas kuakami, pluli na nas i zdzierali z nas odzie, tak e w kocu tylko marne strzpy osaniay nasz nago. Zabrali nam mieszki i obmacywali wprawnymi palcami nasze ubrania, szukajc zaszytych monet i klejnotw. Ale w owej chwili nie dbaem ju o stracone mienie i zaleao mi tylko na yciu. Znalezione cenne przedmioty i monety rzucali na rozoon na pokadzie pacht wraz z co lepszymi sztukami zdartej z nas odziey. A wszystko to nie trwao duej od pacierza.Gdy ju odarli nas ze wszystkiego, na statek nasz wstpi ciemnolicy m, w wielkim turbanie ozdobionym pkiem pir. Jego jedwabny kaftan ciki by od srebrnych haftw, a w rku mia krzyw szabl z gowni zdobn drogimi kamieniami. Gdy nasi do naga obrabowani eglarze zobaczyli go, zaczli z zapaem bi si w piersi i napina minie, on jednak w swej dumie nie zaszczyci ich nawet spojrzeniem. Nisi dowdcy pokazali mu marny up, zdobyty na statku, a gdy znakiem gowy wyrazi swoj zgod, piraci zaczli biega midzy nami, obmacywa nasze minie i oglda zby, oddzielajc szybko i sprawnie sabych chorych. Zaniepokoio mnie to jeszcze bardziej i zapytaem, co to znaczy, na co eglarze wytumaczyli mi, e korsarze zostawiaj przy yciu tylko takich, ktrzy nadaj si do wiose albo do innej cikiej pracy, innych za zabijaj, naley wic modli si, aby znale ask w ich oczach.Wtedy ogarn mnie taki strach, e jzyk stan mi kokiem i nie mogem wypowiedzie sowa. W tej samej chwili na pokad wypado kilku piratw wlokc wyrywajc si Giuli. mieli si i wykrzykiwali, gdy Giulia trzymaa czule w ramionach mego pieska Raela, ktry warcza i szczerzy na nich zby, tak e wielce si dziwowali, i may piesek moe by taki dzielny i zy.Widok i odr krwi rozjtrzy Raela jeszcze bardziej, a e by on w dodatku niespokojny o mnie, zacz si tak wyrywa z obj Giulii, i zmuszona bya go wypuci. Wtedy przybieg prosto do mnie i zacz mnie liza po rkach, eby okaza rado z powodu znalezienia mnie przy yciu.Dowdca niewiernych da niecierpliwy znak rk i miech i gadanina urway si raptownie, jakby noem uci. Zapanowaa miertelna cisza. Dowdca kaza postawi Giuli przed sob. Zdar jej welon z twarzy i zrazu patrzy na ni yczliwie. Ale gdy spostrzeg jej oczy, cofn si w ty i wykrzykn ze zdziwienia. A jego ludzie wytknli przeraeni palce jak rogi, aby w ten sposb uchroni si przed urokiem zych oczu.Take i eglarze z naszego statku zapomnieli o swojej biedzie i toczc si koo pilnujcych ich korsarzy zaczli wygraa piciami i krzycze: Rzumy t niewiast do morza, bo to jej ze oczy doprowadziy nasz statek do zagady. Zrozumiaem z tego, e przez cay czas domylali si tajemnicy Giulii.Ale ich furia wysza tylko Giulii na dobre, gdy aby okaza im lekcewaenie, dowdca niewiernych da swoim ludziom znak, aby odprowadzili j do okrgego namiotu, rozbitego na tylnym pokadzie okrtu korsarskiego. Odczuem wielk ulg, cho od razu zrozumiaem, e jedynie gwat i niewola czekaj Giuli w rkach niewiernych.Wyniosy dowdca piratw podnis jeszcze raz niecierpliwie sw ciemn do. Wtedy z tumu wystpi i stan przed nim olbrzymi czarny jak wgiel niewolnik z krzyw szabl tureck w doni, nagi do pasa. Dowdca pokaza mu gestem starcw i chorych, ktrzy ju padli na kolana, i odwrci si plecami, przygldajc si z pogard nam pozostaym, jeszcze nie poddanym ogldzinom. Gdy czarny kat zblia si do klczcych, z garde pielgrzymw wydar si krzyk trwogi, ale on nie zwracajc uwagi na biadania, zacz lekko i bez wysiku cina ich zamaszystymi ciosami szabli.Gdy zobaczyem, jak odcite gowy tocz si po pokadzie i krew leje si strumieniami, opuciy mnie wszystkie siy, upadem na kolana i objem Raela za szyj. Antti sta na szeroko rozstawionych nogach przede mn. Ale gdy niewierni z respektem obmacali mu uda, umiechnli si do niego yczliwie, poklepali go i kazali mu odej na bok. W ten sposb straciem wszelkie oparcie, a poniewa przez cay czas chowaem si za plecami innych, byem ostatni w szeregu. Niewierni poderwali mnie niecierpliwie za nogi i zaczli mi obmacywa minie, krzywic si przy tym pogardliwie. Wci bowiem jeszcze byem chudy po przybytej chorobie i jako uczony nie mogem, naturalnie jeli chodzi o si fizyczn, rwna si z zahartowanymi eglarzami. Tote dowdca niewiernych podnis" rk gestem odmownym i natychmiast jeden ze stranikw zmusi mnie do uklknicia, aby Murzyn mg odrba mi gow w taki sam sposb, jak to uczyni z innymi pielgrzymami.Gdy Antii zobaczy, co si wici, wystpi spokojnie naprzd i nikt jako nie prbowa mu w tym przeszkodzi. Olbrzymi Murzyn zatrzyma si na chwil, aby otrze pot z czoa, a gdy podnis szabl, eby mi odci gow, Antti chwyci go, podnis w powietrze i miotajcego si wyrzuci za burt, tak e Murzyn nie wypuszczajc szabli z rk, z pluskiem wpad do morza.Widok ten by tak niespodziewany i zaskakujcy, e nawet korsarze stali przez dusz chwil, gapic si z otwartymi ustami. Ale zaraz ich dumny dowdca wybuchn miechem, a i jego ludzie zaczli si klepa po udach z uciechy i nikt nie podnis rki na Anttiego. On jednak by powany. Twarz jego wygldaa jak wyrzebiona z kamienia, patrzy na mnie swymi okrgymi szarymi oczyma i rzek: Nie dbam o to, aby zosta uaskawionym, Mikaelu. Umrzyjmy raczej razem, jak ylimy razem i wsplnie dowiadczalimy twarde go losu. Moe Bg odpuci nam nasze grzechy, bo mielimy dobre intencje wybierajc si w t pielgrzymk do Ziemi witej. Nie tramy nadziei, bo tylko to nam pozostao!Postpi szlachetnie i dzielnie chcc umrze wraz ze mn. zy stany mi w oczach ze wzruszenia i zawoaem: Antti, Antti, jeste doprawdy dobrym bratem dla mnie, ale to, co mwisz, nie jest rozsdne. Widz teraz, e jeszcze bardziej naiwny, ni sdziem. Nie zachowuj si jak pgwek, lecz yj szczliwie, ja za w niebie bd modli si, aby twoja niewola u niewiernych nie bya zbyt cika.Mimo tych sw trzsem si ze strachu i w sercu czuem co cakiem innego. Jeszcze nigdy w yciu niebo nie wydawao mi si tak odlege i byem gotw odstpi miejsce w niebiosach za splenia skrk od chleba, byleby tylko mc j u ywymi zbami. Tymczasem okropny Murzyn wdrapa si znowu na pokad. Ocieka wod, a swoj krzyw szabl trzyma w zbach. Gdy tylko stan na twardych deskach pokadu, wzi szabl do rki i ryczc jak rozwcieczony byk oraz toczc oczyma rzuci si na Anttiego. I byby bez wtpienia zabi mego brata, gdyby dowdca korsarzy nie rzuci ostrego rozkazu, na ktry jego ludzie pospieszyli Anttiemu z obron, tak e Murzyn zmuszony by go poniecha trzsc si z bezsilnej wciekoci. Aby da jej upust, podnis miecz, chcc ci mi gow. Ale w tej najbardziej decydujcej chwili mego ycia -przyszy mi do gowy sowa, ktrych nauczy mnie w Wenecji czowiek ze skrzywionym nosem, i wykrakaem jak kruk: Bismillah! Irrahman! Irrahim!Mj okrzyk zabrzmia tak przekonywajco, e zaskoczony kat opuci szabl. Sam nie widziaem w tym nic zabawnego, ale zoliwi korsarze wybuchnli znw miechem, a ich dowdca podszed do mnie, popatrzy yczliwie i powiedzia co po arabsku. Zdoaem tylko potrzsn gow, ale mj piesek okaza si mdrzejszy ode mnie, bo machajc ogonkiem wybieg z szacunkiem przed dowdc piratw, stan na tylnych apach i bagalnie patrzy swoim jednym okiem to na niego, to na mnie. Wtedy ten dumny m schyli si ku pokadowi, wzi Raela na rce i zacz go przyjanie drapa za uszami.Jego ludzie wci chichotali, ale on spowania i uciszy ich sowami: Allah akbar! A nastpnie zwrci si do mnie i amanym woskim jzykiem zapyta: Czyby by muzumaninem, skoro modlisz si do Allacha, najmiociwszego z miociwych? Co to jest muzumanin? zapytaem. Muzumanin to czowiek, ktry poddaje si woli boej - odpar pirat. Czy nie mgbym i ja podda si woli boej? odrzekem. Spojrza na mnie askawie, pogadzi Koran, ktry trzyma w doni, i rzek: Allach jest istotnie miociwy, wic jeli przyjmiesz turban i nawrcisz si na prawdziw wiar, nie ka ci zabi, cho jako jeniec wojenny zostaniesz moim niewolnikiem stosownie do praw Proroka, niech bdzie bogosawione imi Jego.Nie mogem na to odpowiedzie inaczej, jak powtarzajc: Niech bdzie pochwalone imi Jego! tak wielka bya moja ulga, gdy pomylaem, e nadal bd oddycha powietrzem, oglda niebo i u chleb.Ale brat Jan, ktry tymczasem wrci do przytomnoci, chwyci mnie za kark i wrd okropnych przeklestw zacz okada piciami, wykrzykujc, e jestem ndznym odstpc i renegatem gorszym od mii, skazanym na ognie piekielne za to, e tak podle chc uratowa si od mierci, popadajc w grzech najciszy i niewybaczalny.Niedobry mnich wykrzykiwa jeszcze rne inne kltwy i obelgi, woajc o kar na moj gow, a wreszcie Torgut bo on to by istotnie dowdc piratw mia tego do, pogaska Koran i skin rk. Wtedy Murzyn z luboci podnis szabl i jednym ciciem odrba bratu Janowi gow, tak e potoczya si na pokad z ustami jeszcze na wp rozchylonymi od przeklestw. I nie bya to wcale mier zbytnio pobona. Mimo to nie chc wtpi, e brat Jan zasuy sobie dla swojej wiary na koron mczesk. W kadym razie poczuem gbok ulg, gdy jego krzyki i przeklestwa zostay w ten sposb przerwane, bo zowrbne kltwy przyprawiy mnie o dreszcz zgrozy z lku przed kar bosk.Bezlitosny Murzyn nie poprzesta na tym, lecz wyadowa swj gniew na pozostaych biednych pielgrzymach i ci ich szybciej, ni kot kichnie, tak e jedna gowa nie zdya jeszcze spa na pokad, jak ju nastpna leciaa w powietrzu w lad za ni. A Torgut nie zaszczyci tej pospnej egzekucji nawet jednym spojrzeniem i odwrci si do Murzyna tyem, z moim pieskiem w ramionach. Trzymaem si wodza korsarzy tak blisko, jak si tylko dao, lecz Antti potrzsn gow i zapyta: Rzeczywicie chcesz przej na wiar Proroka, Mikaelu? Czy si nad tym dostatecznie zastanowi?Ale ja do ju miaem nieprzyjemnoci z powodu przeklestw brata Jana i nie chciaem dopuci, eby i Antii dawa mi nauki. Tote odrzekem chodno: Mwi Pismo wite: Jest w moim domu wiele mieszka. I nawet wity aposto Piotr zapar si swego Pana i Mistrza, zanim kur zapia trzy razy. Nie wyobraaj sobie, e jeste mdrzejszy od witego Piotra, lecz poddaj si pokornie naszemu wsplnemu losowi i we turban!Lecz Antti przeegna si pobonie i rzek: Niech mnie Bg broni, ebym mia wyprze si mojej wiary chrzecijaskiej i zaprzysic wierno faszywemu Prorokowi. W kadym razie nie uczyni tego tak jak ty, na lepo, chc wpierw zobaczy na jakie bystre wody si puszczamy.Jego upr drani mnie, ale nie mogem duej z nim si spiera, bo Torgut zacz pogania swoich ludzi. A gdy ci zabrali na swj okrt zdobyty na nas niewielki up, Torgut zwrci si do mnie i w dalszym cigu przemawiajc po wosku powiedzia: Wszystko jest w rku Boga i to On postanawia z gry o kadym zdarzeniu, nie przystoi mi wic przeciwstawia si Jego woli. Jest czynem miym Bogu i bdzie mi poczytane za zasug, jeli sprowadz jednego z niewiernych na waciw drog, tak aby uzna jedynego Boga i Jego Proroka, Mahometa. Sam jestem imamem na moim okrcie, odpowiem wic chtnie i cierpliwie na wszystkie twoje pytania.Skoniem si gboko i dotknem doni czoa, jak to robili jego ludzie, i rzekem: Stoj przed tob nagi jak niemowl w dniu swego urodzenia. Straciem ju dawno mj kraj rodzinny, a teraz postradaem take cae mienie i moj wiar chrzecijask. Nie mam wic na tym wiecie nic, co mgbym nazwa sw wasnoci. Tote traktuj mnie w sprawach wiary jak nowo narodzone dziecko, a ja bd si stara, aby jak najlepiej zrozumie i wyznawa now wiar.Na to on: Mwisz szczerze i mdrze i niech ci to bdzie poczytane za zasug przed Bogiem wszechmogcym. Powiniene jednak zrozumie, e prawa Proroka nie pozwalaj nawraca nikogo gwatem czy podstpem. Czy wic z wasnej i nieprzymuszonej woli i szczerze pragniesz wyrzec si czczenia bokw i obrazw i przyzna, e Allach jest jedynym Bogiem, a Mahomet Jego Prorokiem?Na te sowa zdumiony wykrzyknem: Nie rozumiem ci, bo jako chrzecijanin wcale nie jestem czcicielem bokw i obrazw.Rozgniewa si i odpar: Biada wam, ydom i chrzecijanom, ktrzycie otrzymali Pismo, ale dalej trwacie w niewierze. Chrzecijanie grzesz ciko czczc w swoich kocioach posgi i obrazy, gdy nie wolno czyni podobizny Boga. Dalej ogromnym bdem, a nawet blunierstwem jest mwienie, e Bg ma syna. W swym zalepieniu chrzecijanie widz ponadto bosko w potrjnej postaci, zupenie tak jak czowiek pijany widzi wszystkie przedmioty podwjnie. Ale temu nie mona si zaiste zbytnio dziwi, bo kapani chrzecijascy pij przecie wino przy odprawianiu witej ofiary, natomiast prawo Proroka zakazuje wszelkiego spoywania wina.Gdy Antti to usysza, poderwa si, wlepi w Torguta szeroko rozwarte oczy i rzek: To pewnie jakie objawienie lub znak. Najgorsze grzechy i podoci popeniem wanie skutkiem nieumiarkowanego picia wina. Nie wtpi ju teraz, e Bg w swej niezbadanej mdroci chcia mnie uczyni niewolnikiem u wyznawcy Proroka, aebym nigdy ju nie popad w mj nag. Nie dbam o spory tyczce si troistoci boskiej istoty, bo mwic prawd, zawsze byo mi bardzo trudno zrozumie t spraw, tak e staraem si tylko wedle najlepszych si wierzy, e wszystko, co mi mwiono, jest prawd. Ale jeli muzumanie uznaj Boga miosiernego i askawego i jeli wasz Prorok zdoa was skoni do picia tylko i wycznie wieej wody, to istotnie warto zastanowi si powanie nad korzyciami, jakie pyn z waszej wiary.Kapitan Torgut ogromnie si ucieszy i zawoa: Czy i ty chciaby z wasnej i nieprzymuszonej woli przyj turban i podda si woli boej? .. .Antti przeegna si i rzek: Niech si dzieje, co chce! Jeli to wielki grzech, niech mi Bg przebaczy dla mego sabego rozumu. Dlaczego nie miabym si pogodzi z takim samym losem, jaki spotka mego brata Mikaela, ktry jest uczeszym ode mnie czowiekiem?A na to kapitan Torgut: Allach jest askawy i miosierny, jeli kroczymy Jego ciekami. Otwiera On wam bramy rajskich ogrodw, gdzie szemrz przejrzyste strumyki. Daje wam jako poywienie smaczne owoce, a w raju czekaj na was dziewice. Ale tylko Bg jest cierpliwy, ja za mam co innego do roboty, ni nawraca niewolnikw. Powtarzajcie zatem szybko za mn moje sowa, aby sta si przez to muzumanami, Powtrzylimy wic, jak umielimy, po arabska to, co nam dyktowa: Allach jest jeden, a Mahomet Prorok Jego! Nastpnie odczyta nam. pierwsz sur Koranu i owiadczy, e adne porozumienie, umowa ani handel midzy muzumanami nie maja mocy Wicej bez wyrecytowania tej sury. A potem rzeki: Owicie teraz turbanem swoje gowy i od tej chwili stoicie pod ochron Allacha. Ale prawdziwymi muzumanami jeszcze nie jestecie, dopki nie nauczycie si po arabsku i nie poznacie Koranu. Take obrzezanie jest czynem miym Bogu i kady prawowierny muzumanin musi si temu podda. Gdy ju poczynicie konieczne postpy w wierze, na pewno z radoci poddacie si tej bolesnej operacji, aby w ten sposb wykaza swoj dobra wol. Inaczej bowiem wiara wasza nie jest widocznie dostatecznie silna, a to nie moe wam wyj na dobre.Antti wpad mu szybko w sowo: O obrzezaniu nie byo przedtem mowy, tak e musz si powanie zastanowi nad moim krokiem.Ja jednak uciszyem go, by nie drani wyniosego kapftana, i szepnem mu do ucha: Z dwojga zego czowiek rozsdny wybiera mniejsze. Bez wzgldu na to, jak nieprzyjemne musi by to obrzezanie, jest ono w kadym razie mniej przykre ni ucicie gowy, i nie zapominajmy te, e wszyscy, wici mowie w Biblii byli obrzezani, poczynajc od Abrahama a do witego apostoa Pawa.Antti przyzna, e nigdy mu to nie przyszo na myl. Ale cign msko moja sprzeciwia si okaleczeniu tak wanej czci ciaa i obawiam si, e po takiej operacji nie bd mg bez rumieca wstydu spojrze w oczy porzdnej niewiecie.Nasz statek zacz tymczasem ton i piraci jli spiesznie odczepia haki abordaowe, aby odpyn na bezpieczn odlego od wraku. Przeszlimy wic na pokad wskiego okrtu muzumanw, gdzie byo bardzo ciasno, gdy okrt by zbudowany wycznie z myl o szybkoci i zdatnoci do boju. Czterech pozostawionych przy yciu wiolarzy przykuto natychmiast do awy, natomiast nam Torgut pozwoli pozosta w pobliu siebie, gdy na skrzyowanych nogach usiad na sukiennej poduszce przed namiotem. Jego przychylno dodaa mi odwagi na tyle, aby zapyta go o los, ktry nas czeka. Skde mgbym to wiedzie? odpar spokojnie. Los czowieka spoczywa w rku Allacha i dzie naszej mierci jest tak samo z gry naznaczony jak dzie urodzenia. Jeste zbyt wty, aby ci mona byo uy jako wiolarza, i za stary, aby zrobi z ciebie eunucha, gdy ronie ci ju bujna broda. Przypuszczalnie zostaniesz sprzedany na targowisku w Jerba temu, kto da najwicej. I nie powiniene si tym przejmowa, gdy kady prawowierny muzumanin kupiwszy ci, z rozkosz bdzie ci naucza Koranu i kroczenia waciw drog, aby w ten sposb powikszy liczb wasnych dobrych uczynkw. Twj brat natomiast jest mczyzn krzepkim i niewielu tylko widziaem silniejszych od niego. Dlatego wcielibym go chtnie do mojej zaogi.Antti odezwa si powanie: Szlachetny kapitanie, nie rozczaj mnie z bratem, bo jest gn saby i bezbronny i beze mnie wilki atwo go por. Sprzedaj wic nas obu razem jak dwa wrble za jeden szelg, bo prawd mwic, wcale si nie znam na wojnie morskiej, cho posiadam niez znajomo wojowania na ldzie. Nie mam te zbytniej ochoty walczy przeciw moim chrzecijaskim braciom, zobaczywszy, jak bezlitonie si ich cina.Kapitan Torgut spospnia i krzykn z oburzeniem: Nie mw mi o okruciestwie, bo zabijanie giaurw jest czynem miym Bogu, a chrzecijanie traktuj wiernych, ktrzy wpadli w ich rce, o wiele okrutniej. Zabijaj oni bowiem krwioerczo i brutalnie wszystkich muzumanw, bez wzgldu na pe i wiek, podczas gdy ja czyni to tylko z koniecznoci i starannie oszczdzam tych, ktrzy mog si nada albo na niewolnikw, albo na wiolarzy.Aby zagodzi jego gniew, staraem si sprowadzi rozmow na inne tory i zapytaem: Szlachetny kapitanie! O ile dobrze rozumiem, suysz wielkiemu sutanowi? Jake zatem moesz napada weneckie statki, cho od wielu lat midzy Wysok Porta a Wenecja panuje pokj, jak mnie 0 tym zapewniano, gdy podejmowaem pielgrzymk do Jerozolimy. Wiele masz jeszcze do nauczenia si odpar kapitan Torgut i brak mi cierpliwoci, aby wystpowa jako twj nauczyciel, gdy Bg przeznaczy mnie do innych rzeczy. Sutan Osmanw panuje nad tak licznymi krajami i ludami, e przekracza to moj moliwo, aby je wszystkie wyliczy. A jeszcze liczniejsze s kraje, miasta i wyspy, ktre jako wasale opacaj mu haracz i korzystaj z jego opieki. Jako kalif jest sutan socem wieccym dla wszystkich muzumanw, z wyjtkiem rudowosych perskich heretykw, niech dotknie ich ooskie przeklestwo. Jako wadca Mekki i kalif jest on dla wszystkich prawowiernych muzumanw czym takim jak dla chrzecijan papie i tak jak papie panuje w Rzymie, tak sutan panuje w Stambule, ktry chrzecijanie nazywaj Konstantynopolem. W ten- sposb jest sutan take panem obu czci wiata i cieniem Allacha na ziemi. Nie wiem natomiast, w jakiej mierze ja su jemu i sucham jego rozkazw. Sam podlegam bowiem wycznie wadcy wyspy Jerba, ydowi Sinanowi, on za z kolei podlega synnemu Chajreddino-wi, ktrego chrzecijascy eglarze myl z jego zmarym bratem Baba Arusz i w swym przeraeniu nazywaj Barbaross. Ten Baba Arusz zdoby za czasw sutana Selima take Algier i sutan posa mu dwie wojenne galery z odsiecz zoon z janczarw. Jeste wic poddanym sutana? zapytaem jeszcze raz, gdy dobrze znane mu widocznie imiona nic mi nie mwiy. A on odpar: Nie dranij mnie. zbyt trudnymi pytaniami, bo mj pan, yd Sinan, obowizany jest skada daniny sutanowi Tunisu, niemniej jednak imi Solimana co pitku wymieniane jest w modlitwach odprawianych w meczetach, ktre podlegaj Chajreddinowi, Po mierci swego brata Chajreddin utraci Algier i Hiszpanie maj.dzi mocne oparcie na wyspie, ktra zamyka wejcie do portu tego miasta. W kadym razie Wysoka Porta jest daleko, a my na morzu prowadzimy wojn przeciw wszystkim chrzecijanom bez rnicy. Sutan nie zakaza nam te tego, bo taki zakaz natychmiast by nas z nim porni i prawdopodobnie nie wczalibymy wicej jego imienia do naszych modlitw.Podnis si niecierpliwie i rozejrza po morzu. Niewolnicy przy wiosach harowali tak, e okrt a trzeszcza w wizaniach i woda szumiaa, cita dziobem, gdy wci jeszcze bylimy w pocigu za konwojem. Ale soce chylio si ju ku zachodowi, morze uspokajao si i nie wida byo adnego agla na horyzoncie. Torgut zakl i zawoa: Gdzie si podziewaj moje inne okrty? Czyby ze duchy morza olepiy me oczy, gdy miecz mj tskni do krwi giaurw?Spojrza na nas poncymi oczyma, a ja uznaem, e najrozsdniej bdzie zej mu natychmiast z oczu i schowa si wrd skrzy i tobokw w adowni okrtu. 'Gdy purpurowa tarcza soca znika za horyzontem, Torgut uspokoi si i kaza zwoa zaog na modlitw wieczorn. Cisza zapanowaa na pokadzie, agle opady, wcignito wiosa. Torgut umy stopy, przeguby doni i twarz w wodzie morskiej, a woscy renegaci, jak rwnie wikszo niewolnikw przy wiosach, poszli za jego przykadem i umyli si, jak mogli. Nastpnie Torgut kaza rozpostrze przed swoim namiotem dywanik, wbi w pokad oszczep w kierunku Mekki i jako imam zacz dwicznym gosem odmawia modlitwy. Uj lew doni przegub prawej, pad na kolana, schyli gow i dotkn czoem dywanu. Zrobi to kilkakrotnie raz po raz, a jego ludzie szli za jego przykadem w miar tego, jak pozwala na to cisk i jak rozumieli arabskie sowa modlitwy.Obce sowa dwiczay mi dziwnie w uszach i poczuem si aonie bezbronny i opuszczony na tym cichym i pustym morzu. Przycisnem czoo do szorstkich desek pokadu, ale nawet w gbi serca nie wayem si modli do Boga w taki sposb, jak si tego nauczyem w dziecistwie. A nie mogem jeszcze modli si do tego Boga Arabw, Afrykanw i Turkw, ktry jak oni twierdzili jest miosierny i askawy dla swych wiernych.Noc, ktra wkrtce potem zapada, bya z pewnoci najcisza , w moim yciu. Po trwodze i napiciu, ktrych doznaem, nie mogem wcale usn, lecz czuwaem do witania, podczas gdy fale morza pluskay o deski przy moim uchu, niebo za usiane byo srebrem gwiazd. Straszne kltwy brata Jana wci jeszcze dwiczay mi w -uszach. Powtarzaem je sobie po cichu, bo nie zapomniaem ani jednej; strach wyry je na zawsze w mym sercu.Jeszcze tego samego ranka byem bogaty i cieszyem si yciem i wszystkimi jego bogosawiestwami. Teraz za staem si najbiedniejszym z biednych, jecem, okrywajcym ciao kawakiem achmana, niewolnikiem, ktrego nabywca mg zwiza i zaprowadzi, dokd mu si podoba. Straciem take Giuli i nie chciaem nawet myle o tym, co si z ni dzieje w namiocie Torguta, i bole z powodu jej straty zeraa mi serce.Ale wszystko to byo niczym wobec faktu, e zdradziem moj wiar chrzecijask i odmwiem mczeskiej mierci, ktr tak pokornie ponieli inni pielgrzymi. Po raz pierwszy w yciu, majc dwadziecia pi lat i uratowawszy si poprzednio z wielu niebezpieczestw, postawiony zostaem przed rozstrzygajcym i bezwarunkowym wyborem, ktry nie dawa mi moliwoci wykrcenia si sianem. Dokonaem wyboru, a najhaniebniejsze z wszystkiego byo, e uczyniem to bez adnego wahania i tak skwapliwie, jak mi na to pozwoli mj jzyk.Zaiste zbyt pochopnie postpiem i w chwili, gdy uniknem miecza, ktry ju mnie askota po karku, czuem tylko i wycznie ogromn i bog ulg. Tym okropniejsze byy moje mki w cichych godzinach nocy, kiedy w samotnoci zaczem bada swoj dusz.Dugo w noc leaem bezsennie i toczyem bezowocn wewntrzn walk. Ulg w mce przynis mi dopiero mj pies, ktrego kudate ciako nagle poczuem przy sobie, gdy stara si wcisn w moje ramiona. W nocnej ciszy przegryz rzemie, ktrym kapitan Torgut przywiza go do namiotu, i wyruszy na poszukiwania, a odnalazszy poliza mnie lekko po uchu i przycisn nos do mego policzka, zwin si tu obok wygodnie w kbuszek i westchn gboko z ulg. Take i ja westchnem wtedy gboko i rycho usnem, czujc ciepy oddech przytulonego do mnie psa i doznajc wielkiej ulgi w moim opuszczeniu.

3.

Gdy zawita ranek, zdawao mi si, e zbudzio mnie krakanie kruka, ale by to tylko muzumaski duchowny, ktry podobnie jak poprzedniego dnia wieczorem wspi si na maszt i stamtd wzywa wiernych do modlitwy.Wikszo picych wstaa. Ludzie przecigali si, ziewali, a potem ku memu zdumieniu zabrali si do takiej samej ceremonii obmywania jak wieczorem. A gdy zapytaem jednego z renegatw, co si waciwie dzieje, odpar mi uprzejmie, e modlitwy s waniejsze od snu. Lecz Antti przewrci si ciko na drugi bok, przetar zaspane oczy i owiadczy, e nauka Proroka jest nauk uciliw, gdy ani na ldzie, ani na morzu nie zostawia czowiekowi chwili spokoju. Tego samego zdania by widocznie take i kapitan Torgut, gdy pojawi si w otworze namiotu w bardzo zym humorze i rykn na muezina, aby natychmiast zlaz z masztu. Koran nie zmusza podrnych ani tych, ktrzy znajduj si w niebezpieczestwie, do przestrzegania regularnego czasu modlitw doda spokojnie. Dlatego te posiadam, jako imam, moc, aby stosownie do mego uznania skrci lub nawet cakiem skasowa modlitwy. Allach jest bowiem miosierny i askawy i dopuszcza w sytuacjach przymusowych wyjtki od wszystkich regu. Tote powinnimy obecnie troch przytumi nasz pobono i zamiast tego zbiera dobre uczynki cinajc niewiernych.Poleci wcign agle i wysun wiosa, a potne uderzenia bicza day niebawem zna, e niewolnikw, przykutych do aw wiolarzy odpowiednio ukarano za dugi sen. Nawet Anttiemu i mnie nie pozwolono chodzi bezczynnie, lecz kazano nam szorowa pokad. Gdy by w zym humorze, kapitan wynajdywa niemie zajcia dla kadego na okrcie.Przez cay dzie krylimy po morzu, dopki nie ujrzelimy z da3 Mikael, t. II lka agla przypominajcego nasz. Gdy podeszlimy bliej zobaczylimy okrt o burtach podziurawionych kulami dziaowymi. agle jego byy podarte i ju z daleka sycha byo jki rannych. Gdy zrwnalimy si z okrtem korsarskim przekonalimy si, e by on w cikich opaach. Wiolarze ledwie trzymali si przy yciu, a z zaogi tylko poowa zdolna bya do boju. Kapitan zgin, a dowdztwo obj po nim jeden z renegatw. Szary ze strachu dotkn on czoa i skoni si gboko przed Torgutem, aby zoy mu sprawozdanie.Okazao si, e gdy burza rozdzielia Torguta z dwoma innymi okrtami, ktrymi dowodzi, te odnalazy si na morzu i wsplnie Zaatakoway statek handlowy nalecy do naszego konwoju. Ale huk dzia bronicego si statku zaalarmowa weneck galer, ktra szyb-, ko przybya na plac boju. I jeden z okrtw pirackich, ktry nie zdy odczepi si dostatecznie szybko, zosta zmiadony midzy galer i napadnitym statkiem handlowym. A ty? spyta Torgut renegata z pozorn agodnoci co uczynie, aby im przyj z pomoc?- Panie! odpar renegat szczerze. - Kazaem odczepi haki abordaowe i odpynem tak szybko, jak mi na to pozwalay wiosa. Prcz aski Allacha mnie tylko i mojej przytomnoci umysu masz do zawdziczenia, e ocaliem ci cho jeden okrt, bo galera cigaa nas i ostrzeliwaa ze swoich strasznych dzia. Osd sam ze stanu, w jakim si znajdujemy, jak zaarcie walczylimy. Ucieklimy nie po to, aby unikn bitwy, lecz aby ci odnale i naradzi si, co najlepiej czyni.Torgut nie by gupi. Zrobi dobr min do zej gry i przekn gorzk piguk. Kilkakrotnie powtrzy: Allah akbar, po czym uciska renegata i przemwi do niego yczliwie, chwalc go za przytomno umysu, mimo e wszystko wskazywao, i wolaby go strci kopniakiem za burt. Da mu te wiele piknych darw, a i zaodze kaza rozda sporo srebra. Nastpnie poleci wzi kurs na wysp Jerba, a sam zamkn si w namiocie i nie pokaza przez dwie doby, zaniedbujc nawet modlitwy.Take i zaoga chodzia przygnbiona, niewtpliwie obawiajc si tego, co j czeka po powrocie. Stracili bowiem jeden okrt, a drugi by powanie uszkodzony, podczas gdy upy nie byy warte nawet wzmianki. Niebawem za mieli stan przed ydem Sinanem, gubernatorem Jerby, i zda mu spraw, czego dokonali.Drczony melancholi Torgut wygna Giuli z namiotu, tak e nadarzya mi si okazja z ni pomwi. Spytaem ze strachem: Jak si czujesz, Giulio? Czy nie stao ci si nic zego? A ona nie dbajc ju wicej o zakrywanie twarzy odsuna welon i patrzc na mnie ze zdziwieniem odpara' C zego mogo mi si przydarzy, skoro najgorsze ju nas spotkao?Pomylaem, e udaje gupi, i nieco tym wzburzony cisnem mocno jej do nalegajc: Powiedz, czy ten niemiy Torgut zbliy si do ciebie? Gna jednak odsuna moj rk i odpara: Nie, upewni si tylko, czy jestem dziewic, ale wcale si do mnie nie zblia. Przeciwnie, zostawi mnie w spokoju i traktowa tak, jakby to uczyni kady dworny kapitan, dzielc nawet ze mn wasne poywienie.Uwierzyem jej tylko w poowie i jeszcze raz j zapytaem: Powiedz, nie kamiesz chyba? Nie dotkn ciebie? Giulia wybuchna paczem i odrzeka: Byam gotowa wbi sobie sztylet w pier, a w kadym razie zdawao mi si, e jestem gotowa to uczyni, gdy mnie zaprowadzono do jego namiotu, wielce wszystkim, co zaszo, oszoomion. On jednak przezwyciy moj obaw i nie chcia potem w aden sposb mnie dotkn, cho to m okazay i odziewa si bardzo bogato. Zrozumiaam z tego, e nikt nie chce zbliy si do mnie z powodu .moich oczu i e nawet niewierni boj si ich, cho poza krajami chrzecijaskimi spodziewaam si znale spokj i unikn tego przeklestwa, za ktre sama nie ponosz winy.Jakkolwiek odczuem ulg dowiedziawszy si, e nie stao jej si nic zego, sowa te dotkny mnie i zaczem robi jej gorzkie zarzuty. Giulio, Giulio! jake mam o tobie myle, skoro paczesz i biadasz nad sob z tego powodu, e ten bezwzgldny czowiek oszczdzi twoja cnot?Wyrwaa mi swoj do, eby otrze zy, i rzeka z oczyma byszczcymi gniewem: Jak wszyscy mczyni jeste gupszy, ni na to wygldasz, Mikaelu, i niewiele rozumiesz z natury kobiet. Gdyby Torgut mnie dotkn, wbiabym sobie sztylet w pier, bo jako przyzwoita niewiasta nie mog wyobrazi sobie czego bardziej okropnego ni gwatowna natrtno poganina. Ale nie dlatego pacz, lecz dlatego, e wcale nie zwraca na mnie uwagi i natychmiast zacz mrucze swoje modlitwy. A przecie wszyscy zgodnie utrzymuj, e niewierni znajduj najwiksz przyjemno w zniewalaniu kobiet, bez wzgldu na ich stan i wiek. Tote mog sobie to tumaczy jedynie w ten sposb, , e ba si moich oczu, i jego odraza rani mnie gorzko, tak e musz paka. Bo ju nie nadaj si na nic, nawet dla pogan.Zrozumiaem z tego, e jest jeszcze wci pprzytomna ze strachu i zgrozy, i dostaa si w niewol. Dlatego nie wiedziaem, co powiedzie. Pocieszaem j, jak umiaem, zapewniajc, e przynajmniej w moich oczach jest moda, godna podania i zadziwiajco pikna. I w chwili tej wcale nie odpychay mnie jej dziwne dwukolorowe oczy, ale aowaem mocno, e w czasie przechadzki na wyspie Cerigo oszczdziem j z powodu mojej gupoty. Ona za uspokoia si z wolna, udobruchaa i w kocu rzeka z nadziej w gosie: Kapitan Torgut spodziewa si dosta za mnie dobr cen-na publicznym targowisku w Jerba i powiedzia mi, e wanie dlatego oszczdzi moj cnot. Ale obawiam si, e mwi tak tylko, aby okaza si dwornym i dobrze wychowanym. Bo gdybym rzeczywicie mu si spodobaa, zatrzymaby mnie dla siebie samego.Jej brak rozsdku rozgniewa mnie, a do najwikszej pasji doprowadzaa mnie myl, e mog j utraci i nigdy wicej nie zobaczy, mimo e byem ju tak bliski jej zdobycia, gdyby nie chwila wahania na wyspie Cerigo. Tote rzekem: Wcale nie sdz, aby kapitan mwi tak z grzecznoci, gdy nie umie myle o niczym innym prcz morza i broni. Potrzebuje pienidzy na wyposaenie nowego okrtu i nie moe sobie pozwoli na zatrzymanie ci dla siebie. I z pewnoci dostanie za ciebie dobr cen. Ale gdy pomyl, e moesz zosta sprzedana temu, kto da najwicej, mam ochot gry palce do krwi i wyrywa sobie wosy z gowy. Czyby naprawd kocha mnie, Mikaelu? zapytaa zdziwiona i zagodniawszy dotkna lekko doni mego policzka.Jej dwojakiego koloru oczy byszczay tak zachwycajco, e nie rozumiaem, jak mogem si kiedy jej obawia. Wybuchnem wic z kolei i ja bezsilnym paczem i mwiem: Nie wtpi, e zapac za ciebie wysok cen, kt bowiem mgby ci nie pokocha? Ale Giulio, Giulio, na caym wiecie tylko starcy s bogaci, a modziecy nie maj nic prcz swojej gorcej dzy i chudej sakiewki. Tote z pewnoci kupi ci jaki odpychajcy staruch i nie mog do odaowa, e nie uszczknem w por twej cnoty, abymy przynajmniej mieli wsplne wspomnienie, skoro ju teraz nie bdziemy mogli by ze sob.Na te sowa Giulia popatrzya na mnie z ogromnym zdumieniem i rzeka: Ale ty jeste zarozumiay, Mikaelu! Grubo si mylisz, sdzc, e pozwoliabym ci uszczkn m cnot na Cerigo. Nie przecz, e pieszczoty twoje uczyniy mnie sab, ale jest wielka rnica midzy przyzwoitymi pieszczotami a uszczkniciem cnoty. Gdyby naprawd sprbowa uczyni co takiego, wydrapaabym ci oczy.Usyszawszy to przyznaem, e niezbyt si rozumiem na kobiecej logice. Dlaczeg w takim razie posza ze mn w to odludne miejsce? zapytaem zdumiony. Dlaczego tak si rozgniewaa, gdy widok twoich oczu wywoa we mnie uczucia raczej brata ni kochanka"?Potrzsna lekko gow, westchna i rzeka: Mogabym ci to tumaczy do Sdnego Dnia, ale i tak by nic nie zrozumia. Naturalnie, e pozwoliam ci celowo zdj welon z mojej twarzy i celowo te odpowiadaam na twoje pieszczoty, co wcale nie przyszo mi z trudnoci, gdy rzeczywicie mi si spodobae. Dlatego te spodziewaam si z caego serca, e przynajmniej sprbujesz uszczkn m cnot nawet po zobaczeniu moich oczu. I moe by ci si to udao, bo miejsce byo samotne, a ty jeste silniejszy ode mnie. Ale ty nawet tego nie sprbowae, Mikaelu, i nigdy ci tego nie wybacz. Tote mam nadziej, e bdziesz jeszcze gorzko cierpia z mego powodu.Przypatrywaa mi si ciekawie, wyranie rozkoszujc si moimi zami. A po chwili cigna dalej: Moim najgortszym pragnieniem i najwiksz nadziej jest, e na wyspie Jerba zapac za mnie wysok cen, gdy po wszystkich obelgach i upokorzeniach, ktrych mi nie szczdzono, byoby to dla mnie najlepszym zadouczynieniem. Zobaczyby wtedy, jak inni pac mas zota za to, co ty moge darmo zdoby. I mam nadziej, e daoby ci to na dugi czas duo do mylenia.Ukrya twarz pod welonem i odesza, zostawiajc mnie na pastw moich myli. Mimo zamtu w gowie zrozumiaem, e nie wiem nic o Giulii. Nie poznawaem jej, tak bardzo si rnia od tej, ktra dawniej rozmawiaa ze mn tak skromnie i obyczajnie.

4.

Nazajutrz przybylimy do portu w Jerba i nikt na okrcie nie zaniedba tego ranka przepisanych modw. Torgut pojawi si na pokadzie, aby prowadzi je dwicznym gosem, a caa zaoga odziaa si w najbarwniejsze stroje. Nauczyem si przy tym, e mu zumanie unikaj koloru niebieskiego, jako koloru chrzecijan, oraz tego, przypisywanego ydom. Take Antti i ja otrzymalimy po kawaku czystej tkaniny, aby owin sobie gowy turbanem. A nie mogc zrobi ju nic wicej wok swej powierzchownoci, postanowiem wykpa mego pieska, co te uczyniem rozczesujc potem palcami jego kudat sier.Paska, piaszczysta wyspa, rozoona pod jasnym bkitem nieba i spalona piekcym socem, wydaa mi si mao powabna. Gdy dotarlimy do latarni morskiej na wiey u wejcia do portu, Torgut kaza wystrzeli tylko z lekkiej hakownicy na znak, e tym razem nie bardzo ma si czym szczyci. Pojedynczy wystrza odbi si echem tak pustym, e Torgut spochmurnia jeszcze bardziej i zacisn wargi, zgrzytajc zbami. W ten sposb weszlimy do portu, skd zobaczyem nisk kopu meczetu i biay minaret, mrowie glinianych lepianek oraz paac yda Sinana, ktry otoczony murami wznosi si na zielonym wzgrzu. Sam Sinan jednak nie wyjecha nam na spotkanie w otoczeniu wity, co z pewnoci byby uczyni, gdybymy przybyli przy huku salutw ze zwyciskimi proporcami trzepoccymi na masztach. Na brzegu oczekiwaa nas jedynie gromada obdartusw, a port sprawia wraenie ogromnego rozpalonego pieca, gdy po wieej bryzie stanlimy na ldzie.Mimo barwnych strojw i byszczcej broni stanowilimy bardzo skromn grupk, gdy z portu udalimy si krt ol ciek do kazby yda Sinana. Na czele kroczy Murzyn z krzyw szabl, niosc na ramieniu worek z ucitymi gowami chrzecijaskich pielgrzymw. Za nim, z rkami zwizanymi na plecach, szli czterej eglarze, uznani za zdatnych do pracy wiolarskiej na galerze. Antti i ja maszerowalimy z ptlami na szyi, mimo e przeszlimy do Boga Jedynego, skutkiem czego nie wypadao nas wiza ani bi. W szczliwej niewiadomoci niewoli i przykaza Proroka tu za nami drepta mj piesek, wietrzc gorliwie, aby zapozna si z nowymi zapachami, ktrych doprawdy nie brakowao w tym ubogim gniedzie pirackim. Z tyu postpowali niewolnicy od wiose, niosc upy, ktre podzielono na wiele tobokw i skrzynek, aby wyglday bogaciej. Wreszcie na kocu kroczy sam kapitan Torgut, otoczony swoimi ludmi, ktrzy prbowali, jak mogli, wznosi okrzyki radoci. Za naszym pochodem toczya si ludno miasteczka, obsypujc nas uprzejmie bogosawiestwami w imi Allacha. Tylko kupcy, stojcy na progach swoich kramw, wytykali nas pogardliwie palcami. Giulia, odziana w najlepsze szaty, jechaa na ole osonita welonem tu za Torgutem. Otaczao j czterech zbrojnych z dobytymi szablami.Wrota kazby otwarto dla nas na ocie. Po obu ich stronach ujrzelimy kilka wysuszonych na socu gw ludzkich, wbitych na haki przymocowane do muru. Na wielkim dziedzicu znajdowa si murowany basen otoczony zielonym trawnikiem. Winiowie i niewolnicy, ktrzy drzemali w cieniu, powstawali wpatrujc si w nas zaspanymi oczyma. Torgut kaza swoim ludziom zanie upy do domu yda Sinana i poleci im potem, aby czekali przy studni. Take Antti i ja zostalimy tam z nimi, a Giulia te zsiada z osa i przyczya si do nas. Nikt si o nas zupenie nie troszczy i aby w imi Allacha okaza si miosiernymi, ludzie Torguta zdjli take pojmanym eglarzom wizy i pozwolili im napi si wody z basenu. Rwnie i ja ugasiem pragnienie. Przy ocembrowaniu wisiaa na cienkim acuszku piknie uformowana miedziana czarka, ktr posugiwali si po kolei pijcy. Woda bya czysta i zimna i nie mogem si nadziwi jej doskonaemu smakowi, dopki mi nie dano do zrozumienia, e wedug przykaza Koranu zawsze i w kadym z krajw islamu musi by dostp do wieej wody dla ludzi spragnionych.yd Sinan wcale si nie spieszy, eby nas zobaczy, i ludzie Torguta cierpliwie czekali siedzc na ziemi, a Antti zdziwiony powiedzia: Obyczaje wojny morskiej s widocznie zupenie inne ni wojny ldowej, a moe Prorok tych ludzi istotnie jest bardzo potny. Bo gdyby to byli chrzecijanie Niemcy albo Hiszpanie dawno ju rozpaliliby ognisko i piekli na nim wieprzowin lub wou. Wytoczono by te na podwrzec beczki piwa i dzbany wina szyby z rk do rk. Przeklinano by si i obrzucano obelgami oraz wybijano by sobie zby. Grano by w koci, a ten i w leaby w cieniu pod murem i tarza si w ramionach ladacznic.Ale jeszcze Antti nie skoczy mwi, gdy stan przed nim ponury Murzyn kapitana Torguta z jednym z woskich renegatw jako tumaczem. Murzyn Mussuf gniewa si na ciebie, e go napad podstpnie z tyu i rzuci do morza. Na okrcie nie mg zemci si na tobie za ten brzydki postpek, gdy Prorok zabrania ktni i bijatyk midzy wiernymi w czasie wojennej wyprawy. Teraz jednak pragnie zmierzy si z tob.Antti nie wierzc wasnym uszom zapyta: Czyby ten ndzny Murzyn istotnie omieli si wszczyna ze mn ktni, cho jestem czekiem spokojnym i nawet muchy bym nie skrzywdzi, byle mnie nie draniono? Powiedz mu wic, e jestem zbyt silny, eby si z nim bi, i pozwalam mu odej w spokoju. Murzyn zacz podskakiwa, przewraca biakami oczu i ly Ant-tiego w swoim niezrozumiaym jzyku. Zrzuci paszcz, bi si w piersi jak w bben, zgina ramiona i napina minie.Ale Antti wci jeszcze si waha i aby pokaza Murzynowi sw straszliw si, wsta z myskiego kamienia, na ktrym siedzia, i podnis go oburcz wysoko nad gow. Gdy ludzie Torguta to zobaczyli, wielu z nich zebrao si wok Anttiego, dopki ten nie cisn kamienia na ziemie, a zadudnio.Z kolei Murzyn schyli si i z wielkim wysikiem podnis kamie 'z ziemi, ale cho si krci i wierci, nie zdoa go w aden sposb dwign nad gow. Zaczy mu si trz nogi i wypuci kamie, ktry spadajc byby zmiady Anttiemu stopy, gdyby ten szybko nie odskoczy .na bok. Antti zachowa rwnowag ducha i tylko zgani agodnie Murzyna, ten jednak zacz jeszcze bardziej przewraca biakami oczu i wymachiwa rkami, za Woch powiedzia: Strze si, bo Mussuf grozi, e przerzuci ci przez mur. Jeli natomiast stoczysz z nim uczciw walk, obiecuje, e nie bdzie zbyt brutalny.Antti zapa si za gow i wykrzykn: Jeden z nas trzech zwariowa! Ale ju do go ostrzegaem. Sam sobie bdzie winien, gdy go dostan w swoje rce.Zrzuci kaftan, ktry dosta na okrcie, aby mia czym zasoni grzbiet przed sonecznym arem, i podszed do Murzyna. I nie wiem zaiste, jak to si stao, bo wida byo tylko pltanin rk i ng, ale szybciej, ni kot zdy kichn, z tego kbowiska wylecia w powietrze Antti i spad na grzbiet z tak okropnym oskotem, e zupenie oguszony rozcign si na ziemi, nie wierzc wasnym oczom. Murzyn wybuchn serdecznym miechem, pokazujc biae zby, i miech jego wcale nie by zoliwy, mimo e udao mu si rozoy Anttiego w pyle podwrca.Zaniepokojony podbiegem do niego, ale on odsun mnie na bok i zapyta, gdzie jest i co si stao. Mylaem, e udaje i e pozwoli Murzynowi zwyciy, aby mu si przypodoba. Ale Antti obmaca kark i czonki i rzek: To musi by jaka pomyka. ebym skona, nie potrafi powiedzie, w jaki sposb doszo do tego, e ja siedz na ziemi, a ten czarnuch stoi na nogach i chichoce.Podnis si, krew uderzya mu do gowy i ryczc jak byk, rzuci si na Murzyna, chwyci go mocno i przez chwil sycha byo tylko straszliwe trzeszczenie koci i cigien. Ale wkrtce, jak gdyby za dziaaniem rdki czarodziejskiej, znowu wylecia w powietrze. Widok ten tak mnie przerazi, e z przyzwyczajenia przeegnaem si. Antti za wsta z trudem z ziemi i chwiejc si na nogach powiedzia do mnie: Odwr twarz. Mikaelu i nie patrz na mnie, bo ju sam nie rozumiem, co si ze mn dzieje. Chyba trafiem na samego diaba! Ale do trzech razy sztuka i bylebym go tylko zapa w swoje garci,, nie bd dba, czy mu poami koci.Klnc wciekle, ruszy tak gwatownie na Murzyna, e a si zakurzyo. Ale ten bez wikszego wysiku zapa, go za rk i nog i zacz nim szybko obraca wok .siebie. A gdy go wreszcie wypuci z uchwytu, Antti grzmotn o ziemi i potoczy si daleko w chmurze pyu. Kiedy do niego dobiegem, zobaczyem, e ramiona i plecy ma podrapane o kamienie i e krew leje mu si z nosa. Spokojnie, Mikaelu, spokojnie powiedzia z ponur twarz mocno dyszc. Bd spokojny, z pewnoci braem si do niego za agodnie i zbyt nieostronie i dlatego padem ofiar jego mapich sztuczek. To wcale nie s uczciwe zapasy, bo przed chwil wyranie podstawi mi nog i w ten sposb uzyska przewag.Byby z pewnoci jeszcze raz rzuci si na Murzyna, gdyby woski renegat nie przystpi do niego spokojnie i nie powiedzia: Do tego i nie powiniene si zoci z powodu tej zabawy, tak jak i Mussuf nie gniewa si na ciebie. Nie musisz si te wstydzi, e Mussuf zwyciy, bo to synny zapanik, czyli guresz. Trzy razy pod rzd rzuci ci na ziemi na opatki, tote jako czowiek uczciwy powiniene uzna swoj porak. On za ze swej strony przyznaje chtnie, e jeste najsilniejszym mem, jakiego w yciu spotka, cho jemu samemu jeszcze nie dorwnujesz.Lecz Antti nie dawa si uagodzi. Oczy nabiegy mu krwi, odsun renegata na bok i byby znowu rzuci si na Murzyna, gdyby w tej chwili w bramie paacu nie pojawi si Torgut i sucho nie rozkaza nam natychmiast skoczy z t zabaw. Antti zmuszony wic by stumi swoj wcieko, otar krew z twarzy i zasoni pokaleczony grzbiet, a Murzyn z wypit jak kogut piersi oddali si i przyczy do gromady renegatw, aby przyj ich gratulacje.al mi byo Anttiego i staraem si go pocieszy, e to pewnie kiepskie poywienie i podr morska osabiy go tak bardzo. Ale nie miaem czasu dugo nad tym si zastanawia, bo Torgut szorstko nakaza nam wej do paacu, chcc pokaza nas swemu panu, ydowi Sinanowi. Zaprowadzono nas na drug stron budynku, na we wntrzny dziedziniec, otoczony chodnymi krugankami i ozdobiony rozmaitymi drzewami owocowymi. Szemra tam te wodotrysk, tak e po smrodzie i pyle zewntrznego dziedzica znalelimy si nagle jak w rajskich ogrodach. Pod jedn z kolumn siedzia na wielkiej poduszce yd Sinan, z piropuszem w turbanie, jednooki, o rzadkiej brodzie i wskim nosie. Nie by jeszcze zbyt stary, a jego szczupa twarz wiadczya, e jest wojownikiem, jakkolwiek w danej chwili zadowala si bezczynnym siedzeniem na sukiennej poduszce.Zacz od obejrzenia czterech pojmanych eglarzy, ale nie wzbudzili w nim zbytniego zainteresowania, tak e bez sowa odprawi ich pogardliwym gestem kciuka. Nastpnie wlepi oko w Anttiego i we mnie i spyta po wosku:- A wic przyjlicie turban w imi Allacha miociwego i miosiernego. Wybralicie waciw drog i jeli bdziecie gorliwi w wierze, policzy si to wam jako zasuga i wstpicie do raju, gdzie szemrz chodne strumienie. Ale cign ze zoliwym umiechem tutaj na ziemi jestecie niewolnikami i nie wyobraajcie sobie, e prawo Proroka w jakikolwiek sposb uatwi wam ycie. Jestecie i zostaniecie niewolnikami, dopki tak zechce Allach, a gdybycie prbowali uciec, ciaa wasze bd powiartowane i powieszone na hakach po obu stronach bramy. Wcale nie chcemy ucieka odezwaem si popiesznie lecz przeciwnie, jako dobrzy muzumanie postanowilimy podda si woli boej. Jeli chodzi o mnie, mam nadziej, e naucz si waszej mowy i poznam Koran oraz wszystko inne, co jest zwizane z moj now wiar. Albowiem w wielu krajach zbieraem ju wiadomoci i chc coraz bardziej pogbia wiedz. Natomiast brat mj to czowiek prosty i wystarczy dla niego, gdy si nauczy koniecznych modlitw i pokonw.yd Sinan potrzsn gow i powiedzia: Nikt ci nie pyta i widocznie nie zrozumiesz swojej pozycji, dopki chosta nie zmikczy ci pit. Ale na Allacha, jedynego Boga, ktrego Prorokiem jest Mahomet, bogosawione niech bdzie imi Jego, chc okaza cierpliwo i dlatego zapytam ci, co umiesz i w czym mgby by uyteczny swemu panu.Odparem popiesznie: Za twoim pozwoleniem, wadco, panie Jerby, jestem lekarzem. I gdy si naucz po arabsku i poznam leki stosowane w tym kraju, chtnie bd wykonywa zawd lekarza z korzyci dla mego pana. I bez przechwaek mog powiedzie, e znam wiele lekarstw i sposobw leczenia, ktre z pewnoci s nie znane tutaj.Gdy Sinan to usysza, oko jego rozbyso i gadzc brod zapyta: Naprawd wic nie zamierzasz prbowa ucieczki, lecz chcesz zosta muzumaninem? Odparem: Wystaw mnie na prb, o panie, i wcale nie musisz mi grozi wiartowaniem, bo odkd wyrzekem si wiary i wziem turban, zadano, by mi jeszcze okrutniejsz mier, gdybym wpad w rce chrzecijan. W adnym bowiem chrzecijaskim kraju nie moe spodziewa si zmiowania kto, kto si zapar chrzecijastwa i przeszed na islam. I to stanowi dla ciebie najwiksz gwarancj, jeli nie chcesz wierzy mojemu sowu.Z zadum w oczach yd Sinan zwrci si do Anttiego i kaza mu zdj paszcz. A gdy zobaczy na jego ciele ogromne sice, zapyta, kto si z nim tak brutalnie obszed.Antti odpar: Nikt mnie nie pobi, wysoki panie. Z wasnej dobrej woli wdaem si tylko w cakiem niewinn igraszk z Murzynem Mussufem na dziedzicu przed paacem i cakiem przyjanie zmierzylimy swoje siy. Bismillah. Irrahman. Irrahim! rzek pobonie yd Sinan. To wietny pomys. Gdy tylko ten osiek dostanie zdolnego nauczyciela i nie okae si zbyt powolny i gupi, moe jako zapanik zarobi due surny dla swego pana. Powiedz mi, czego czowiek potrzebuje koniecznie? Dobrego i obfitego poywienia odpar Antti bez namysu. I oby miociwy Bg da mi pana, ktry mnie bdzie dobrze karmi, a bd mu wiernie suy i sucha go.Sinan westchn, podrapa si w gow i powiedzia: On jest doprawdy gupi, jak to ju stwierdzi jego brat. Nie wie nawet tego, e najwaniejsze dla czowieka to modlitwy i wyznania wiary. Powiedz no, a ile jest siedem razy osiem? Dwadziecia pi odpar Antti, patrzc na niego miao swymi szarymi, okrgymi oczyma. Ale nie stawiaj mi zbyt trudnych pyta, gdy jestem saby w rachunkach i zaraz mi si krci w gowie.Sinan zacz rwa wosy z brody, wzywa rozpaczliwie Allacha i aja Torguta. Czy ty sobie kpisz, przyprowadzajc mi tu takiego gupka? Przecie on doprowadzi swego pana do ndzy obarstwem, a rwnie i gupot wyrzdzi wiele szkody. Najlepiej wic szybko sprzeda go za pk cebuli, jeli znajdzie si kto taki gupi, kto go zechce kupi. Mimo to Antti bawi go widocznie, bo Sinan zapyta jeszcze raz: Powiedz mi, jak duga jest droga z ziemi do nieba? Antti rozpromieni si i odrzek: Dziki ci, panie, e si zadowalasz prostymi i atwymi pytaniami. Na to ostatnie nietrudno odpowiedzie, bo aby dosta si z ziemi do nieba, nie trzeba wicej czasu ni na skrzywienie palca.Sinan znw zacz rwa wosy z brody i krzycze: Co maj znaczy twoje sowa? Kpisz sobie ze mnie, gupi ole? Lecz Antti patrzy na niego z ulegoci i rzek: Jake bym mia kpi z ciebie, panie mj i wadco, skoro wystarczy, aby skrzywi palec na znak, a gowa moja spadnie odcita krzyw szabl. Wanie dlatego powiedziaem, e nie trzeba wicej czasu, aby dosta si do nieba, ni na skrzywienie palca. Ale mwic to mylaem tylko o sobie, a nie o tobie. Twoja droga do nieba jest naturalnie o wiele dusza ni moja, o tak, jest chyba nieskoczenie duga.Na te sowa yd Sinan musia si rozemia. Przesta wypytywa Anttiego i zwrci uwag na niego pieska. A ten pies? zapyta.Gdy Rael poczu na sobie jego wzrok, zacz macha ogonem i stan na tylnych Japach, co wielce zdziwio Sinana. Na Allacha! wykrzykn. Zabierzcie tego psa do haremu! Jeli spodoba si moim onom, podaruj go im.Ale Rael warcza i szczerzy zby, gdy pomarszczony may eunuch przyszed, aby go zabra, i dopiero na mj rozkaz pies poszed za nim, zwabiony soczyst koci barani. Poegna si ze mn spojrzeniem penym wyrzutu, tak e nie mogem powstrzyma ez wzruszenia.To wzruszenie sprawio, e nie odczuem zbyt wielkiego blu, gdy yd Sinan kaza Giulii podej bliej i podnie welon z twarzy. Kapitan Torgut zaniepokojony powiedzia szybko: Dlaczego zaczyna od twarzy? Zachowaj najlepsze na koniec i obejrzyj wpierw jej inne wdziki, aby zobaczy, e mwiem prawd. Jest pikna jak ksiyc, a piersi jej s jak re, brzuch jak srebrna czasza, a kolana jak wyrzebione z koci soniowej.Aby wyjani, w jaki sposb rozumiaem wszystko, co mwili, musz od razu zaznaczy, e tych afrykaskich rabusiw czya z sob tylko wsplna religia. Poza tym pochodzili z wszystkich stron wiata i mwili wszelkimi moliwymi jzykami. yd Sinan pochodzi wprawdzie ze Smyrny, a kapitan Torgut by dzieckiem ubogich tureckich rodzicw z Anatolii, ale ludzie ich byli to przewanie Wosi, Sardyczycy i Prowansalczycy, Maurowie zbiegli z Hiszpanii i portugalscy renegaci. Tote wszyscy oni mwili szczegln gwar, mieszanin najrozmaitszych jzykw, ktr nazywano lingua franca, jako e na og chrzecijan nazywano Frankami. Ju na okrcie nauczyem si rozumie t uniwersaln mow i prosiem o wyjanianie mi znaczenia kadego sowa. A e zawsze z ogromn atwoci i szybciej ni inni uczyem si nowych jzykw, nie sprawio mi wikszych trudnoci opanowanie tej dziwnej gwary. Na sowa Torguta Sinan spojrza na niego podejrzliwie i rzek: Dlaczego radzisz zostawi jej twarz na koniec, skoro jest pikna jak ksiyc? Widz z twoich oczu, e co tu si nie zgadza, i musz zbada t spraw do koca.Pogadzi brod smukymi palcami i poleci Giulii rozebra si z szat. A ona po krtkim wahaniu usuchaa i obnaya wszystko z wyjtkiem twarzy, wci jeszcze zasonitej welonem. Sinan kaza jej odwrci si, obejrza j z przodu i z tyu, a w kocu orzek niechtnie: Jest za chuda! Moe mogaby podnieci zmysy modzieca, ale m dojrzay potrzebuje poduszki szerszej wikszej ni modzik, ktrego czonki s jeszcze gibkie i spryste, tak e nic mu nie przeszkadza lec na wskiej desce. Na Allacha miosiernego! wykrzykn kapitan Torgut z twarz pociemnia od gniewu. Nazywasz t dziewczyn wsk desk? Jeli tak, to czynisz to ze zej woli i skpstwa, aby zmniejszy jej wartds i targowa si o cen. Ale jeszcze nie widziae wszystkiego.yd Sinan gaskajc brod rzek pojednawczo: Nie rozdraniaj si niepotrzebnie, Torgucie! Chtnie przyznaj, e tej dziewczynie nie brak dobrych zadatkw, byle j dobrze pod-karmi kukurydz. Ale to ju bdzie rzecz nabywcy ustali jej diet. Mnie ona nie interesuje.Wtedy Giulia stracia panowanie nad sob, zdara welon z twarzy i tupic nogami zawoaa czerwona z gniewu: Jeste zoliwy, Sinanie, i nie znios duej twoich impertynencji. Spjrz mi w oczy, jeli masz odwag, a zobaczysz co, czego jeszcze nigdy nie widzia.Sinan pochyli si ku przodowi i zajrza Giulii w oczy. Wytrzeszczy swoje jedyne oko, tak e niemal wyleciao z oczodou. Broda mu opada, odsaniajc czarne, zepsute zby, i wpatrywa si w Giuli przez dusz chwil, a ze zgroz zakry twarz rkami i zawoa ochrypym gosem: Czy to upir, czarownica, czy din, a moe ni na jawie? Przecie oczy jej s rnego koloru, jedno jest niebieskie i zowieszcze, a drugie brzowe i faszywe!Torgut poczu si zawiedziony, ale broni si uparcie mwic: Nie mylisz si Sinanie! Czy nie mwiem, e przywo ci skarb nigdy dotd nie ogldany? Jedno jej oko jest jak szafir, drugie jak topaz, a zby -jak pery bez adnej skazy. Mwisz, e to skarb?! wykrzykn Sinan, nie wierzc wasnym uszom. Nie dziwi si ju teraz, dlaczego stracie jeden z twoich wietnych okrtw, bo ta dziewczyna ma ze oko. I dr na sam myl, jakie nieszczcie moge cign na mj dom, sprowadzajc j tutaj. Na Allacha, musz teraz zmarnowa duo ranej wody, aby umy po niej posadzki i framugi drzwi. A ty j jeszcze nazywasz skarbem? Najmdrzej zrobiby, gdyby j kaza udusi i rzuci jej ciao na poarcie dzikim zwierztom.Straciwszy wszelk nadziej, Torgut, drc z przejcia, orzek zdecydowanie: Dobrze wic! Ka jej wyku jedno oko, tak e przestanie wzbudza w ludziach zgroz, cho wtpi, czy dostan dobr cen za jednook kobiet. Ale gotw jestem ponie t strat, za to e byem tak niemdry.Mj niepokj o Giuli wzrs jeszcze bardziej, ale w tej chwili spado na mnie jakby natchnienie. Wystpiem miao naprzd i otrzymawszy pozwolenie rzekem: Bismillah! Irrahman! Irrahim! Czsto syszaem, e n si nie dzieje wbrew woli Allacha i wszystko jest z gry postanowione. Dlaczeg wic tak uparcie przeciwstawiasz si woli Allacha, skoro jasno wida, e chcia On. aby kapitan Torgut przywid dzisiaj nas troje do ciebie? Zamiast wykuwa jej oko, powinnicie szuka ukrytego sensu jej przybycia.Sowa moje wywary na Sinanie wielkie wraenie. Duga chwil gadzi rzadk brdk, pogrony w mylach. Ale nie uzna za potrzebne odpowiedzie mi, byoby to poniej jego godnoci. Po chwili namysu kaza jednak przynie wit ksig, Koran. Byo to potne tomisko, ozdobione piknie zotem i srebrem, spoczywajce na hebanowej podprce, tak e Sinan atwo mg przewraca karty ksigi siedzc na skrzyowanych nogach na poduszce. Skoni gboko gow, wymamrota par pobonych wersetw i rzek: Poddam si wskazwkom, jakie mi da wita ksiga.Wzi dug zota szpilk, wrczy j Giulii i powiedzia: Cho jeste niewierna, we zot szpilk i wsad j midzy stronice ksigi, a ja odczytam wiersze, ktre wskae. Rozstrzygn one o losie twoim i twoich towarzyszy. Obwieszczam to uroczycie i bior was na wiadkw, e taki jest mj zamiar i e poddam si woli wszechmogcego Allacha.Giulia wzia szpilk tak, jak gdyby chciaa ni uku Sinana, ale usuchaa go w kocu i wetkna j na chybi trafi midzy stronice Koranu. Wtedy Sinan otworzy z czci ksig i odczytawszy wiersze wskazane kocem szpilki, zdumiony rzek: Allach jest zaiste wielki i dziwne s Jego drogi. To szsta sura, zwana Alanam", czyli Bydo", co jest cakiem jasne, czyme bowiem s niewolnicy, jak nie bydem. Szpilka zatrzymaa si na siedemdziesitym pierwszym wierszu, ktry powiada:Mw im: bdziecie uywa bstw, ktre nam ani szkodzi, ani pomaga nie mog? Albo podobni do zwiedzionych przez Szatana, bdziecie wraca ku dawnemu, odebrawszy raz wiato? Gdy ci bd swoj myln drog wskazywali, odpowiedz im: Wiara Boga jest prawdziwa, rozkazano nam przyj islamizm, jest to religia Boga Wszechmocnego.Wyglda na bardzo z