A m e r y k a ń s k i e p r a w o

a d m i n i s t r a c y j n e

PRAWO ADMINISTRACYJNE = ZBIÓR NORM PRAWNYCH OKREŚLAJĄCYCH:- FORMY ORGANIZOWANIA SIĘ OBYWATELI W STOWARZYSZENIA, W KTÓRYCH MOGĄ OSIĄGAĆ WYZNACZONE SOBIE CELE SPOŁECZNE, GOSPODARCZE, ZAWODOWE CZY POLITYCZNE- FORMY ZASPOKAJANIA POTRZEB ZBIOROWYCH OBYWATELI (OŚWIATOWYCH, ZDROWOTNYCH) PRZEZ PAŃSTWO- FORMY ROZSTRZYGANIA INDYWIDUALNYCH SPRAW OBYWATELI (UDZIELANIE KONCESJI, LICENCJI)- KSZTAŁT ADMINISTRACYJNY PAŃSTWA ORAZ KOMPETENCJE JEDNOSTEK ADMINISTRACYJNYCH

KSZTAŁT ADMINISTRACYJNY

STANÓW ZJEDNOCZONYCH

- OKRĘGI ADMINISTRACYJNE

- WŁADZA LOKALNA- KOMPETENCJE

JEDNOSTEK ADMINISTRACYJNYCH

ROLA AGENCJI ADMINISTRACYJNYCH W

AMERYKAŃSKIM SYSTEMIE PRAWNYM

- AGENCJE FEDERALNE I STANOWE

- „CZWARTA GAŁĄŹ WŁADZY”

- KONTROLA AGENCJI ADMINISTRACYJNYCH

- NAJWAŻNIEJSZE AGENCJE

PODZIAŁ PAŃSTWA NA RZĄD CENTRALNY (FEDERALNY) ORAZ

RZĄDY LOKALNE (STANOWE)

FEDERALIZM WERTYKALNY – OKREŚLA RELACJE POMIĘDZY FEDERACJĄ A STANAMI

FEDERALIZM HORYZONTALNY – OKREŚLA RELACJE POMIĘDZY STANAMI

OPRÓCZ RZĄDÓW FEDERACJI I STANÓW ISTNIEJĄ RZĄDY LOKALNE, KTÓRE OBEJMUJĄ MNIEJSZE TERYTORIUM I DZIAŁAJĄ NA PODSTAWIE PRAWA LOKALNEGO

OKRESY FEDERALIZMU AMERYKAŃSKIEGO:

WZROST WŁADZY FEDERALNEJ (1803-1888): MARBURY v. MADISON, McCULLOCH v. MARYLAND, GIBBONS v. OGDENDUAL FEDERALISM (1888-1937): LOCHNER v. NEW YORK, GITLOW v. NEW YORK, U.S. v. BUTLER, SCHECHTER POULTRY v. U.S.OGRANICZENIA KOMPETENCJI STANÓW (1937-1995): WEST COAST HOTEL v. PARRISH, U.S. v. DARBY, LATA 60. -14 POPRAWKADUAL FEDERALISM (1995-???): UNITED STATES v. LOPEZ, PRINTZ v. UNITED STATES, N.F.I.B. v. SEBELIUS

DUAL FEDERALISM (-1937) v. COOPERATIVE FEDERALISM ( 1937-)

HRABSTWA (COUNTIES)

MIASTECZKA (BOROUGHS)

PARAFIE (PARISHES)

MUNICYPALITETY (MUNICIPALITIES)

GMINY

(TOWNS)

ISTNIEJE PONAD 80 TYSIĘCY JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH

- RZĄDY LOKALNE MNIEJSZE OD STANÓW, ALE WIĘKSZE OD MUNICYPALITETÓW

- W 48 STANACH NOSZA NAZWĘ COUNTIES, NA ALASCE BOROUGHS, A W LUIZJANIE PARISHES

- POSIADAJĄ RÓŻNE KOMPETENCJE, NA PRZYKŁAD:* USŁUGI SOCJALNE* STOSOWANIE PRAWA* ORGANIZOWANIE WYBORÓW

- PIERWSZE HRABSTWA POWSTAŁY W XVII WIEKU NA TERENIE KOLONII VIRGINIA I MASSACHUSSETTS

- OBECNIE ISTNIEJE PRAWIE 3150 HRABSTW- RÓŻNIĄ SIĘ KOMPETENCJAMI, WIELKOŚCIĄ ORAZ

ZALUDNIENIEM (MOGĄ MIEĆ TE SAMĄ NAZWĘ!)

- hrabstwo powstaje na mocy decyzji władz stanowych- na terenie hrabstwa może być kilka municypalitetów, jeden

municypalitet może obejmować więcej niż jedno hrabstwo (np. Houston, Chicago, Atlanta, Columbus)

- największe hrabstwo: North Slope Borough (AL), najmniejsze Kalawao County (HW)

- największe hrabstwo in-land to Bernardino County (CA), najmniejsze: Arlington (VA)

- najwięcej hrabstw znajduje się w stanie Texas (około 250), najmniej w stanie Delaware (3)

- najwięcej mieszkańców ma hrabstwo Los Angeles County (>7,5 miliona), najmniej Loving County (TX, kilkadziesiąt osób)

- MIAMI-DADE COUNTY (FL): WYBORY PREZYDENCKIE (BUSH v. GORE [2000])

- LOS ANGELES COUNTY (CA): NAJWIĘKSZE ODSZKODOWANIE ZASĄDZONE PRZEZ ŁAWĘ PRZYSIĘGŁYCH (PRAWIE 5 MLD USD)

- DRY COUNTIES: ZAKAZ SPRZEDAŻY ALKOHOLU (GRANHOLM v. HEALD [2005] I 21 POPRAWKA DO KONSTYTUCJI)

- SHELBY COUNTY (AL): NIEKONSTYTUCYJNOŚĆ VOTING RIGHTS ACT (SHELBY COUNTY v. HOLDER [2013])

- PRINCE EDWARD COUNTY (VA): DESEGREGACJA RASOWA W SZKOŁACH (GRIFFIN v. COUNTY SCHOOL BOARD OF PRINCE EDWARD COUNTY 1964)

- JEDNOSTKI MIEJSKIE MAJĄCE ODRĘBNĄ WŁADZĘ, PODLEGŁYCH SOBIE MIESZKAŃCÓW, JURYSDYKCJĘ NAD OKREŚLONYM TERENEM

- NOSZĄ RÓŻNE NAZWY: CITIES, TOWNS, VILLAGES, JEST OKOŁO 20 TYSIĘCY TAKICH JEDNOSTEK

- POSIADAJĄ SZERSZE KOMPETENCJE OD HRABSTW:* EDUKACJA* KOMUNIKACJA* ZDROWIE* BEZPIECZEŃSTWO

- OBEJMUJĄ NIEMAL 80% MIESZKAŃCÓW U.S.A.- ABY POWSTAŁ MUNICYPALITET, MUSI ODBYĆ SIĘ REFERENDUM, A

PÓŹNIEJ STAN NADAJE KONCESJĘ MIASTU (CHARTER), ODBYWAJĄ SIĘ WYBORY

ISTNIEJĄ TRZY FORMY WŁADZ MIEJSKICH:- BURMISTRZ I RADA (MAYOR & COUNCIL)

* BURMISTRZ WYBIERANY, RADA MIANOWANA* BURMISTRZ NA CZELE EGZEKUTYWY, MIANUJE SZEFÓW DEPARTAMENTÓW, ODPOWIADA ZA BUDŻET* VETO ORDYNANSÓW WYDAWANYCH PRZEZ RADĘ* STRONG MAYOR LUB WEAK MAYOR

- KOMISJA (COMMISSION)* 3 – 7 URZĘDNIKÓW MAJĄCYCH UPRAWNIENIA LEGISLACYJNE I WYKONAWCZE* POCHODZĄ Z WYBORÓW* KAŻDY JEST SZEFEM DEPARTAMENTU RZĄDOWEGO

- URZĘDNIK ZARZĄDZAJĄCY (CITY MANAGER)* URZĘDNIK JEST MIANOWANY PRZEZ RADĘ I POSIADA KOMPETENCJE WYKONAWCZE (LAW ENFORCEMENT)* RADA POCHODZI Z WYBORU

- SHUTTLESWORTH v. CITY OF BIRMINGHAM (1969): PRZEKROCZENIE UPRAWNIEŃ WŁADZ MIEJSKICH

- MOORE v. CITY OF EAST CLEVELAND (1977): ORDYNANSE DZIELĄCE NA STREFY MIEJSKIE NIEKONSTYTUCYJNE

- CITY OF AKRON v. AKRON CENTER FOR REPRODUCTIVE HEALTH (1983): DOPUSZCZALNE OGRANICZENIA ABORCJI

- CITY OF BOERNE v. FLORES (1997): ORDYNANS MIEJSKI KONSTYTUCYJNY, USTAWA KONGRESU NIEKONSTYTUCYJNA

JEDNOSTKI RZĄDOWE (FEDERALNE I STANOWE) POSIADAJĄCE KOMPETENCJE DELEGOWANE PRZEZ KONGRES, DZIAŁAJĄCE W RAMACH WŁADZY WYKONAWCZEJ

AGENCJE SĄ CZĘSTO NAZYWANE ‘CZWARTĄ GAŁĘZIĄ WŁADZY’ PONIEWAŻ POSIADAJĄ KOMPETENCJE FORMALNIE NALEŻĄCE DO INNYCH GAŁĘZI WŁADZY

AGENCJE SĄ TWORZONE W CELU OCHRONY INTERESU JEDNOSTEK (OBYWATELI STANÓW ZJEDNOCZONYCH), A NIE GRUP INTERESU

WYKONAWCZE NIEZALEŻNE

SĄ ELEMENTEM WŁADZY WYKONAWCZEJ

NIE SĄ W STRUKTURACH WYKONAWCZYCH

PODLEGAJĄ KONTROLI SZEFÓW DEPARTAMENTÓW

RZĄDOWYCH

ICH KONTROLA JEST OGRANICZONA

CZŁONKOWIE POWOŁYWANI PRZEZ

ZWIERZCHNIKÓW

CZŁONKOWIE MIANOWANI PRZEZ

PREZYDENTA ZA RADĄ I ZGODĄ SENATU

HUMPHREY’s EXECUTOR v. UNITED STATES (1935)

PIERWSZE AGENCJE FEDERALNE POWSTAŁY W 1789 ROKU (IMPORTU TOWARÓW, RENTY DLA INWALIDÓW WOJENNYCH)

PIERWSZĄ NIEZALEŻNĄ AGENCJĄ ADMINISTRACYJNĄ BYŁA MIĘDZYSTANOWA KOMISJA HANDLU (1889)

NAJWIĘCEJ AGENCJI POWSTAŁO W LATACH 30. XX w. W WYNIKU OKRESLONYCH POTRZEB SPOŁECZNO-GOSPODARCZYCH (NEW DEAL I ORZECZNICTWO SĄDU NAJWYŻSZEGO)

ADMINISTRATIVE PROCEDURE ACT (1946)

LATA 50., 60. I 70. XX w.: ROZROST BIUROKRACJI FEDERALNEJ

OBECNIE DZIAŁA PONAD DWADZIEŚCIA NIEZALEŻNYCH AGENCJI I KILKADZIESIĄT AGENCJI WYKONAWCZYCH

ROLA PRAWOTWÓRCZA

CZYNNOŚCI DOCHODZENIOWO-

ŚLEDCZETWORZENIE NORM PRAWNYCH, REGUŁ

POSTĘPOWANIA, NADAWANIE LICENCJI

EGZEKUCJA PRAWA, PROWADZENIE DOCHODZENIA

PROWADZENIE PRZESŁUCHAŃ, WYDAWANIE ORZECZEŃ

UPRAWNIENIA QUASI-SĄDOWE

STWORZONA W 1947 ROKU

NIEZALEŻNA AGENCJA ADMINISTRACYJNA CEL: WSPIERANIE PREZYDENTA W SPRAWACH BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO I WYWIADU

KOMPETENCJE:- MONITOROWANIE ZAGROŻENIA ZEWNĘTRZNEGO- WDRAŻANIE NOWEJ TECHNIKI WYWIADOWCZEJ- WYWIAD MIĘDZYNARODOWY

NADZÓR DIRECTOR OF NATIONAL INTELLIGENCE

STWORZONE W 1908 ROKU (REFORMY 1935)

WYKONAWCZA AGENCJA ADMINISTRACYJNA (DEPARTAMENT SPRAWIEDLIWOŚCI) CEL: WSPIERANIE DZIAŁAŃ DOCHODZENIOWO-ŚLEDCZYCH RZĄDU FEDERALNEGO

KOMPETENCJE:- ŚLEDZTWO W PRZYPADKU NARUSZENIA PRAWA FEDERALNEGO- PRAWO KARNE, CYWILNE, KWESTIE BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA - MONITOROWANIE ZAGROŻENIA WEWNĘTRZNEGO

STWORZONA W 1970 ROKU

NIEZALEŻNA AGENCJA ADMINISTRACYJNA CEL: OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO I ZDROWIA AMERYKANÓW

KOMPETENCJE:- MONITOROWANIE DZIAŁAŃ ZMIERZAJĄCYCH DO OCHRONY ŚRODOWISKA- USTALANIE NARODOWYCH STANDARDÓW OCHRONY PRZYRODY- NAKŁADANIE SANKCJI ZA NARUSZENIE REGUŁ OCHRONY ŚRODOWISKA

STWORZONA W 1906 ROKU

WYKONAWCZA AGENCJA ADMINISTRACYJNA (DEPARTAMENT ZDROWIA) CEL: DBANIE O WŁAŚCIWY POZIOM ZYWNOŚCI I LEKÓW NA TERENIE U.S.A.

KOMPETENCJE:- ZATWIERDZANIE PRODUKTÓW ŻYWNOŚCIOWYCH DO OBROTU- BADANIE LEKÓW I KOSMETYKÓW ZANIM WEJDĄ DO OBROTU- USUWANIE SZKODLIWYCH SUBSTANCJI

STWORZONA W 1862 ROKU

WYKONAWCZA AGENCJA ADMINISTRACYJNA (DEPARTAMENT SKARBU) CEL: „Provide America's taxpayers top quality service by helping them understand and meet their tax responsibilities and by applying the tax law with integrity and fairness to all.”

KOMPETENCJA: ŚCIĄGANIE PODATKÓW

W 2013 ROKU AGENCJA ZEBRAŁA NIEMAL TRZY TRYLIONY DOLARÓW

STWORZONA W 1971 ROKU (WCZEŚNIEJ URZĄD POSTMASTER GENERAL)

NIEZALEŻNA AGENCJA ADMINISTRACYJNA CEL: ZAPEWNIENIE NAJWYŻSZEJ JAKOŚCI USŁUG POCZTOWYCH

KOMPETENCJE:- MONITOROWANIE POCZTY ZEWNĘTRZNEJ I WEWNĘTRZNEJ- OKREŚLANIE CEN USŁUG POCZTOWYCH- USTALANIE NORM BEZPIECZEŃSTWA DOTYCZĄCYCH PRZESYŁEK POCZTOWYCH