W latach 2002-2013 na terenie tym odtworzono 95 zbiorni-ków wodnych o powierzchni około 300 m2 każdy. Zbiorniki odtwarzane były pod kątem ochrony różnych gatunków pła-zów. Szczególną uwagę zwrócono na potrzeby traszki grze-bieniastej, dla której odpowiednie zagęszczenie zbiorników wodnych jest kluczowe dla efektywnego zasiedlania.

Skuteczność działań W 2012 roku na obszarze SOOS Puszcza Romincka przeprowadzono ocenę efektów ekologicznych działań, która potwierdziła ich zasadność i wysoką skuteczność. W odtworzonych zbiornikach wodnych stwierdzono obec-ność 8 gatunków płazów. Były to: o kumak nizinny Bombina bombina, o traszka grzebieniasta Triturus cristatus, o traszka zwyczajna Lissotriton vulgaris, o grzebiuszka ziemna Pelobates fuscus, o żaba moczarowa Rana arvalis, o żaba trawna Rana temporaria, o żaba jeziorkowa Pelophylax lessonae, o ropucha szara Bufo bufo.

Tylko dwa gatunki występujące na tym obszarze SOOS nie były obecne w badanych zbiornikach. Nie stwierdzo-no obecności żaby wodnej Rana esculenta zasiedlającej większe akweny wodne i jeziora oraz ropuchy zielonej Pseudepidalea viridis silniej związanej z terenami zurba-nizowanymi. Do odtworzonych zbiorników płazy bardzo szybko wkra-czały. Nawet zbiorniki, które nie posiadały jeszcze bogatej szaty roślinnej, były zasiedlane przez liczne gatunki pła-zów. Woda utrzymująca się w nich przez cały rok zapew-niła doskonałe warunki do rozwoju i osiągnięcia pełnego sukcesu rozrodczego. Tym samym populacja płazów Puszczy Rominckiej w sposób widoczny rozszerzyła ob-szar swojego występowania. Dotyczy to szczególnie ga-tunków najbardziej cennych: traszki grzebieniastej stwier-dzonej w 25 zbiornikach i to bardzo licznie oraz kumaka nizinnego obecnego w 33 zbiornikach, również bardzo licznie.

Projekt: Odtworzenie systemu drobnych zbiorników wodnych na obszarze SOOS Puszcza Romincka

celem zwiększenia bioróżnorodnościBeneficjent: Fundacja Puszczy Rominckiej.

Partner: Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej

Działania: odtworzenie 45 zbiorników wodnych na obszarach rolniczych wokół Puszczy Rominckiej, edukacja ekologiczna.

Wartość projektu: 531 050 zł

Kwota dofinansowania ze środków Mechanizmu Finansowego

Europejskiego Obszaru Gospodarczego: 477 945 zł

Bieżący projekt W roku 2014 w ramach projektu dotowanego z Mechani-zmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarcze-go zostało odtworzonych na użytkach rolnych kolejnych 45 zbiorników wodnych o wielkości po 300m2. Przed renowacją zbiorniki były silnie wypłycone, zarośnię-te roślinnością zielną i krzewiastą, tylko okresowo wypeł-nione wodą. Płazy przystępujące w nich do rozrodu mogły składać jaja, jednak pełny ich rozwój nie był możliwy ze względu na szybkie wysychanie zbiorników. Często zda-rzało się, że woda w nich utrzymywała się tylko w okresie wiosennym i to w niewielkiej ilości.

Wybrane zbiorniki zostały pogłębione, usunięto z nich część roślinności, wyprofilowano brzegi i zróżnicowano morfologię dna. Stworzono część głębszą, która może być wykorzystywana przez gatunki preferujące głębszą wodę oraz część płytszą, chętnie wykorzystywaną przez larwy ze względu na szybciej nagrzewającą się wodę. Po-nadto, w przypadku zanikania wody w całym zbiorniku, w głębszych miejscach zawsze pozostaje jej część, w któ-rej mogą schronić się larwy płazów.Wcześniejsze doświadczenia oraz przeprowadzona oce-na efektywności działań dowodzi, że odtwarzanie drob-nych zbiorników wodnych jest właściwą metodą czynnej ochrony płazów przyczyniającą się do budowania coraz większych i stabilniejszych populacji tych zwierząt.

Wydawca: Fundacja Puszczy RominckiejZdjęcia: Maciej Mejsak, Anna Naruszewicz, Paweł Si-

wak, Sebastian Stępin Żytkiejmy 2014

ODTWARZANIE OCZEK WODNYCH

DLA PŁAZÓW

Zanikanie drobnych zbiorników wodnych

Za główną przyczyną spadku liczebności płazów uzna-je się osuszanie mokradeł oraz zanikanie naturalnych „oczek” wodnych i drobnych cieków. Małe zbiorniki zani-kają na skutek ich zamulania i procesów sukcesji. Zara-stająca je roślinność „wypompowuje” wodę powodując, że już w połowie lata zbiorniki te wysychają, uniemożliwiając pełen rozwój płazów. Zarastanie naturalnych, bezodpły-wowych zagłębień postępuje w bardzo szybkim tempie, czemu sprzyja eutrofizacja środowiska. Biogeny spływa-jące z wodami opadowymi z pól i łąk gromadzą się w za-głębieniach terenu i stanowią łatwo dostępny pokarm dla roślin. Jedynym sposobem na uratowanie takich oczek wodnych jest usuwanie co pewien czas nadmiaru roślin oraz osadu organicznego nagromadzonego na dnie za-głębienia.

Ruch samochodowy Drugim czynnikiem zagrażającym populacjom płazów jest ruch samochodowy kolidujący ze szlakami migracyjnymi tych zwierząt. Brak przejść dla płazów pod drogami przy-czynia się do ogromnej ich śmiertelności w okresie wędró-wek wiosennych i jesiennych. Największą śmiertelność odnotowuje się wiosną, gdy płazy przemieszczają się z miejsc zimowego spoczynku do zbiorników wodnych.

ZAGROŻENIA PŁAZÓW

Płazy należą do bardzo zagrożonych grup zwierząt, a ich liczebność w wielu krajach – w tym i w Polsce – sukcesywnie się zmniejsza. Dotyczy to szczególnie gatunków takich jak traszka grzebieniasta, kumak ni-zinny, grzebiuszka ziemna, czy ropucha zielona.

Zanieczyszczenia powietrza i wody

Płazy są niezwykle wrażliwymi zwierzętami na wszelkie zmiany w środowisku. Ich naga skóra nie zabezpiecza przed przedostaniem się do wnętrza organizmu zanie-czyszczeń powietrza i wody. Równie groźne dla życia tych zwierząt jest stosowanie na szeroką skalę środków che-micznych trujących owady. W ciągu stosunkowo długiego życia płaza, w jego organizmie mogą nagromadzić się ol-brzymie ilości substancji toksycznych powodując w końcu choroby i śmierć zwierzęcia.

ODTWARZANIE DROBNYCH ZBIORNIKÓW WODNYCH

Dotychczasowe działania Na terenie Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej, pokrywającego się terytorialnie ze Specjalnym Obszarem Ochrony Siedlisk Puszcza Romincka występuje wiele siedlisk, gdzie płazy znaleźć mogą dobre warunki do ży-cia. Również baza pokarmowa jest wystarczająco bogata. Problem stanowi natomiast – szczególnie na obszarach rolniczych wokół puszczy - utrzymanie drobnych zbiorni-ków wodnych, niezbędnych do rozrodu płazów. Dlatego od kilku lat Fundacja Puszczy Rominckiej oraz Park Kra-jobrazowy Puszczy Rominckiej pozyskują z różnorodnych źródeł fundusze na odtwarzanie drobnych zbiorników wodnych, dopasowanych do potrzeb płazów. Koniecz-ność odtwarzania drobnych zbiorników wodnych potwier-dzona została w zapisach Planu Ochrony Parku Krajobra-zowego Puszczy Rominckiej.

Kumak nizinny

Żaba jeziorkowaZbiornik po kilku latach od odtworzenia

Odtwarzanie zbiornika dla płazów