Usługi ekosystemów w

miastachJaką wartość ma przyroda?

Agnieszka Lorek

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Plan prezentacji• I. Aspekty teoretyczne (tło historyczne, ewolucja,

pojęcie i klasyfikacja)

• II. Przykłady usług świadczonych przez zieloną i

niebieską infrastrukturę na obszarach miejskich

• III. Przykłady dobrych praktyko Nowy Jork – koncepcja zmian

o Berlin i Sztokholm – wskaźniki BAF i GYF

o Paryż – rolnictwo miejskie

•

Wartość środowiska – tło

historycznePrzez wiele lat ekonomiści interesowali się jedynie bardzo wąsko

rozumianą wartością użytkową.

Przykładowo:

Wartość lasu = rynkowa wartość surowców, które można z niego

pozyskać (drewno, zwierzyna łowna, owoce runa itp.).

Ekonomiści od dawna zdawali sobie sprawę z istnienia innych

składników wartości użytkowej, jednak ponieważ nie były one

przedmiotem transakcji rynkowych, gospodarując danym zasobem

rzadko kiedy brano je pod uwagę.

Rozwój koncepcji usług

ekosystemów• Rozpoznanie związków między funkcjonowaniem ekosystemów a

korzyściami czerpanymi przez społeczeństwo - sformułowanie zestawu funkcji ekosystemów wykorzystywanych przez człowieka (1970),

• Pojawienie się pojęcia „ecosystem services” (19801),• Utworzenie Międzynarodowego Towarzystwa Ekonomii

Ekologicznej (ISEE) – zmiana jakościowa w relacjach miedzy sferą ekonomiczną i ekologiczną (1989),

• Ekonomia ekologiczna - wartościowanie świadczeń ekosystemów dla człowieka przez indywidualnych badaczy (lata 90. XX w.),

• przełomowa publikacja R. Costanzy in. (1997 i jej aktualizacja w 2014),

• Rosnące zainteresowanie różnych dyscyplin naukowych problematyką świadczeń ekosystemów (od 2005 )

1 P.R. Ehrlich, A.H. Ehrlich, Extinction: the causes and consequences of the disappearance of species, „Random House”, New York 1981.

Popularyzacja koncepcji

• Koncepcja usług ekosystemów zostałaspopularyzowana dzięki jej zastosowaniu dooceny ekosystemów w skali globalnej. Istotneznaczenie mają dwa największe projekty o skaliglobalnej:

o Milenijna Ocena Ekosystemów (inicjatywa ONZ2000 -2005r.),

oraz

o projekt TEEB: “Ekonomia Ekosystemów iBioróżnorodności” (inicjatywa Niemiec, KomisjiEuropejskiej i UNEP, od 2007).

Usługi Ekosystemów w miastach

• Usługami ekosystemowymi świadczonymi na obszarach miejskich zajmowały sięinicjatywy międzynarodowe - Milenijna Ocena Ekosystemów oraz EkonomiaEkosystemów i Różnorodności Biologicznej (TEEB)

• Problematyka ta zyskała uznanie w części debaty na temat polityki dotyczącejzielonej infrastruktury (DG Environment, 2012). Jednak w porównaniu z innymiekosystemami, takimi jak mokradła czy lasy, uwaga poświęcona miejskimekosystemom jest stosunkowo niewielka. Większość badań poświęconychtematowi koncentrowała się na pojedynczych usługach ekosystemowych i / lubpróbie wyceny.

• „Miejskie usługi ekosystemowe", można zdefiniować jako te dostarczane przezekosystemy miejskie i ich składniki.

• Ekosystemami miejskimi są te, na których zbudowana przez człowiekainfrastruktura obejmuje znaczną część powierzchni lądowej lub te, w którychgęstość zaludnienia jest wysoka (Pickett i in., 2001). Obejmują one wszystkie"zielone i niebieskie przestrzenie" na obszarach miejskich, w tym parki,cmentarze, place i ogrody, ogrody działkowe, lasy miejskie, tereny podmokłe,rzeki, jeziora i stawy.

• W dyskursie dotyczącym polityki publicznej ekosystemy miejskie są częstoprzedstawiane jako "zielona infrastruktura.

• Miasta wymagają odpowiednich obszarów sprawnie

funkcjonujących ekosystemów niezbędnych dla

zapewnienia ich konsumpcji i asymilacji odpadów

• Większość usług ekosystemowych konsumowanych w

miastach jest wytwarzane przez ekosystemy

zlokalizowane poza miastami.

• PRZYKŁADY - Folke i inni (1997) szacują, że 29

największych miast w basenie Morza Bałtyckiego, biorąc

pod uwagę tylko najbardziej podstawowe usługi

ekologiczne, takie jak produkcja żywności i asymilacja

azotu i węgla, wymaga odpowiednich obszarów

ekosystemów odpowiadających rozmiarowi całego

dorzecza, kilkaset razy przekraczających obszar samych

miast

Klasyfikacja usług ekosystemowych

• Milenijna ocena ekosystemów (MA 2005) oraz Ekonomia

ekosystemów i różnorodności biologicznej (TEEB 2010) grupowały

usługi ekologiczne w czterech głównych kategoriach:

❖ Zaopatrzeniowe,

❖ Regulacyjne,

❖ Siedliskowe,

❖ Kulturalne,

❖ Użytkowe.

• To, które z usług ekosystemowych w danym mieście mają

największe znaczenie zależy od charakterystyki środowiskowej i

społeczno-ekonomicznej każdego z nich.

Przykłady usług świadczonych przez zieloną i niebieską infrastrukturę na obszarach miejskich

1. Łagodzenie ekstremów klimatycznych: Zmiany klimatyczne zwiększają

częstotliwość i intensywność ekstremalnych zjawisk pogodowych.

Stwarza to rosnące wyzwania związane z przystosowaniem się miast,

zwłaszcza dla obszarów położonych na wybrzeżu.

Szacuje się, że nawet 65% strat huraganu Katrina można byłoby uniknąć,

gdyby nie dopuszczono do degradacji lasów namorzynowych i innych

terenów podmokłych na wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej. Koszty

związane z odtwarzaniem tych ekosystemów szacuje się na 14 mld USD, a

straty wyniosły według różnych szacunków 100–150 mld USD (Kousky,

Zeckhauser, 2006),

Wyniki szerszego badania odnoszącego się do 34 huraganów, które

dokonały zniszczeń w Stanach Zjednoczonych od 1980 roku, wskazują, że

skala zniszczeń w dużej mierze zależała od dostępności i wielkości

terenów podmokłych (rozlewisk). Utrata 1 ha takich terenów podnosiła

koszty zniszczeń średnio o 33 000 USD (Costanza i in., 2008).

Przykłady usług świadczonych przez zieloną i niebieską infrastrukturę na obszarach miejskich

2. Regulacja temperatury w miastach

parki miejskie i roślinność, w tym zielone dachy i

zielone ściany, zmniejszają efekt cieplnej wyspy

miejskiej. Dane Manchester (Wielka Brytania) wskazują,

że 10% wzrost pokrywy koron drzew może powodować

spadek temperatury otoczenia o 3-4°C i zaoszczędzić

duże ilości energii wykorzystywanej w klimatyzacji.

3. Ograniczenie zanieczyszczenia i wpływ na zdrowie

– oczyszczanie powietrza, redukcja hałasu;

Przykłady usług świadczonych przez zieloną i niebieską infrastrukturę na obszarach miejskich

• 4. Regulacja gospodarki wodami opadowymi: zmniejszanie presji na systemodwadniania i zmniejszenie ryzyka zalania przez wody opadowe.

• Krajobrazy miejskie z 50-90% nieprzepuszczalnej powierzchni mogą utracić 40-83%opadów, które nie trafiają do wód gruntowych w porównaniu z 13% stratami wzalesionych krajobrazach.

• Przechwytywanie opadów deszczu

przez zieleń miejską spowalnia efekt powodziowy.

Na przykład drzewa uliczne w Nowym Jorku

przechwytują rocznie 890 milionów

galonów wody deszczowej.

Inne sposoby ograniczenia odpływu wody

związanej z burzami miejskimi obejmują

infrastrukturę liniową (biosale),

zielone dachy i ogrody deszczowe.

• Według Koreańskiego Instytutu Ochrony Środowiska (2011) na rok 2010, przewidywano,że 1-procentowy wzrost obszarów zielonej infrastruktury, obejmujący parki, lasy miejskiei zielone dachy, przyniesie 6,4-procentowe zmniejszenie strat ekonomicznychspowodowanych przez powodzie w miastach Korei.

•

Przykłady usług świadczonych przez zieloną i niebieską infrastrukturę na obszarach miejskich

5. Siedliska: Ważną cechą obszarów miejskich jest ich mozaikasiedlisk i zaskakująco wysoka różnorodność gatunków roślin izwierząt co zapewnia np. zapylanie, regulację populacjiszkodników i rozsiewanie nasion. Systemy miejskie mogąodegrać istotną rolę jako schronienie wielu gatunków ptaków,płazów, pszczół i motyli.

6. Usługi kulturalne (estetyczne i rekreacyjne): Wiele usługkulturalnych wiąże się z ekosystemami miejskimi i istniejądowody na to, że bioróżnorodność na obszarach miejskichodgrywa pozytywną rolę w poprawie samopoczucia człowieka.Na przykład wykazano, że psychologiczne korzyści przestrzenizielonych wzrastają wraz z różnorodnością biologiczną,podczas gdy "zielony" widok z okna zwiększa zadowolenie zpracy i zmniejsza stres w pracy. W wielu badaniach wykazanozwiększoną wartość nieruchomości przy większej bliskościterenów zielonych

•

Przykłady usług świadczonych przez zieloną i niebieską infrastrukturę na obszarach miejskich

• 7. Rozwój kognitywny (poznawczy) – zielone obszary miejskie mogąsłużyć jako obszary uczenia się korzystne dla utrzymaniaróżnorodności biologicznej i zapewnienia trwałości zarządzaniausługami ekosystemowymi. Według przeprowadzonych badańmiejskie ogrody działkowe, ogrody komunalne, cmentarze i inneprzestrzenie zieleni są ważnymi podmiotami lokalnej wiedzyekologicznej i posiadają potencjał zrekompensowaniazaobserwowanych strat w wiedzy ekologicznej w zamożniejszychspołecznościach co jest istotne ze względu na zachowanieodporności i zdolności adaptacyjnych w systemach miejskich.

• 8. Spójność społeczna, partycypacja i poczucie tożsamości miejsca–Organy ochrony środowiska w Unii Europejskiej podkreślały rolęzielonej przestrzeni miejskiej w zapewnieniu możliwościwspółdziałania pomiędzy osobami i grupami, co promuje spójnośćspołeczną i pozwala na zmniejszenie przestępczości. Stwierdzonorównież, że ekosystemy miejskie odgrywają rolę w definiowaniutożsamości i poczucia wspólnoty.

•

Przykłady dobrych praktyk

NOWY JORK❖ NOWY JORK – szerokie wykorzystanie usług ekosystemowych w strategii

zarządzania miastem

❖ 2007 -Michael Bloomberg przyjął plan, który zakładał przekształcenie "WielkiegoJabłka" w "Zielone Jabłko".

❖ Jego strategicznymi celami były: poprawa jakości wody i powietrza, lepszewykorzystanie przestrzeni i ziemi, unowocześnienie źródeł energii i publicznegotransportu. Był to najbardziej kompleksowy plan, jaki został stworzony przezamerykańskie miasto lub stan w XXI wieku.

❖ ZAOPATRZENIE W WODĘ. Miasto jest zaangażowane w program płatnościekosystemowych (PES) dla właścicieli gruntów, mający na celu ochronę obszarówwodonośnych poprzez przyjazne środowisku metody gospodarowania izapewnienie dostaw wody. Od września 2007 r. 95% gospodarstw komercyjnych wregionie Cat-Del uczestniczyło w programie, a szacunkowy koszt wynosił jednąósmą kosztu filtracji wody. Dzisiaj wodociąg Cat-Del zapewnia 100% wody pitnejwykorzystanej przez 8 milionów mieszkańców w Nowym Jorku i milionmieszkańców okolicznych powiatów.

Nowy Jork - przekształcenie "Wielkiego

Jabłka„ w "Zielone Jabłko".

Nowy Jork – High-Line – grafika używana w czasie spotkań z mieszkańcami

Źródło: https://backspace.com/notes/topic/high%20line

Fresh Kills

• Rekultywacja zamkniętego w 2002 r. składowiska Fresh Kills, znajdującego się na StatenIsland (Nowy Jork) to jeden z największych tego typu projektów na świecie

• Koncepcję zagospodarowania tego terenu stworzył James Corner z pracowni FieldOperations.

• Projekt obejmuje obszar składowania 150 mln ton odpadów (blisko 10 km2) i znajduje się wfazie realizacji

• Fresh Kills Park ma być docelowo trzy razy większy od Central Parku. Skupi wieleaktywności: społecznych, kulturowych i rekreacyjnych.

• Jednocześnie odbywa się tutaj rekonstrukcja środowiska naturalnego dla zwierząt i roślin.Wizja projektanta zakłada pozostawienie ogromnej otwartej przestrzeni, obejmującej dzikikrajobraz prerii, bagniste tereny w Tennessee, brzozowe zagajniki oraz lasy sosnowe.Odwiedzający będą mogli skorzystać z bogatej oferty parku: boisk sportowych, jazdykonnej, kolarstwa górskiego, kajakarstwa, a także ścieżek edukacyjnych i wydarzeńkulturalnych na świeżym powietrzu.

Źródło: https://www.archdaily.com/339133/landfill-reclamation-fresh-kills-park-develops-as-a-natural-coastal-buffer-and-parkland-for-staten-island

BERLIN❖ Przykładem praktycznego zastosowania podejścia opartego na

wycenie usług ekosystemów miejskich jest miasto Berlin.

❖ W Berlinie podjęto próbę stworzenia wskaźnika Biotope Area Factor(BAF) który, został opracowany w latach 90. w celu zwiększeniapowierzchni przestrzeni zielonych w mieście, a głównym motoremopracowania tej strategii była potrzeba zmniejszenia wpływu miastana środowisko poprzez kompensację obecnych deficytów w otwartejprzestrzeni.

❖ BAF w zależności od potencjału ekologicznego klasyfikujepowierzchnie gruntów. Moduł ten oblicza współczynnik powierzchnibiotopu dla dzielnicy, tj. obszar powierzchni działek, które są pokryteroślinnością lub pełnią inne funkcje ekosystemowe, w odniesieniu docałkowitej powierzchni działki, zgodnie z modelem przyjętym wBerlinie.

❖ Na podstawie uzyskanych wyników sformułowane zostały docelowewskaźniki BAF dla określonych funkcji miejskich konieczne dospełnienia dla deweloperów w celu uzyskania pozwolenia nabudowę nowych inwestycji.

❖ Metodologia może być również wykorzystywana w innych miastach,ponieważ nie zależy od konkretnych uwarunkowań dotyczącychmiasta pochodzenia.

BERLINWskaźnik BAF przyczynia się do ujednolicenia i określenia konkretnych celów w

zakresie jakości środowiska w zakresie:

❖ ochrony i poprawy mikroklimatu i higieny atmosferycznej,

❖ ochrony i rozwoju funkcji gleby i równowagi wód,

❖ tworzenia i poprawy jakości siedlisk roślinnych i zwierzęcych,

❖ poprawy środowiska mieszkalnego.

BAF obejmuje różne miejskie formy użytkowania - od budynków mieszkalnych i

handlowych po infrastrukturę i ustanawia minimalne normy ekologiczne dla zmian

strukturalnych i nowego rozwoju.

Każda poprawa istniejącego wskaźnika BAF jest uznawana jako ważna gdyż nawet

niewielka zmiana przynosi różnicę w usługach ekosystemowych na danym obszarze

http://ecodistr-ict.eu/wiki/berlin-green-module-baf/

Źródło:http://ecodistr-ict.eu/wiki/berlin-green-module-baf/

SZTOKHOLM

• Metodę Berlińską rozwijano również w innych miejscach, w tymw mieście Sztokholm.

• Jest to tzw. metodologia GYF. Metodologia GYF stosowana wSztokholmie jest bardziej zaawansowanym narzędziem niżnarzędzie stosowane w Berlinie.

• Zawiera wiele innych parametrów wejściowych i analizujewiele aspektów zieleni miejskiej. Wymagane dane są bardziejszczegółowe i dotyczą dłuższych okresów czasu potrzebnychdo zbadania i zebrania danych, podczas gdy BAF jestprocedurą dużo prostszą.

• Sztokholm GYF dostarcza użytkownikowi znacznie więcejinformacji na temat zieleni w mieście i stanu ekosystemów wdzielnicy.

Tabela 1 Dane wejściowe dla Sztokholmskiego Zielonego modułu obliczeniowego

Applicable to district Unit Explanations

Całkowita powierzchnia gruntu m2 Jest to powierzchnia dla dzielnicy.

Nieobsługiwane powierzchnie zielone m2 CF. odnosi się do B, S and C.

Pokrycie roślinnością (>800 mm) m2 CF. odnosi się do B, S and C.

Pokrycie roślinnością (600 – 800 mm) m2 CF. odnosi się do B, S and C.

Pokrycie roślinnością (200 – 600 mm) m2 CF. odnosi się do B, S and C.

Zielone dachy (>300 mm) m2 CF. odnosi się do B, S and C.

Zielone dachy (50 – 300 mm) m2 CF. odnosi się do B, S and C.

Zieleń na wałach m2 CF. odnosi się do B, S and C.

Skrzynki balkonowe m2 CF. odnosi się do B, S and C.

Trwałe powierzchnie wodne m2 CF. odnosi się do B, S and C.

Otwarte powierzchnie utwardzone pozwalająca na przenikanie wody

m2 CF. odnosi się do B, S and C.

Żwir i piach m2 CF. odnosi się do S and C.

Płyty betonowe ze spoinami m2 CF. odnosi się do S and C.

Róznorodność w pokrywie pól (działek) m2 AF. odnosi się do B.

Występowanie gatunków naturalnych (rodzimych)

m2 AF. odnosi się do B.

Różnorodność w gatunkach roślin (rozchodników) porastających dachy

m2 AF. odnosi się do B.

Zintegrowane skrzynki balkonowe z roślinami pnącymi

m2 AF. odnosi się do B.

Stołówki dla motyli m2 AF. odnosi się do B.

Zakrzaczenia ogółem m2 AF. odnosi się do B.

Krzewy jagodowe m2 AF. odnosi się do B.

Duże drzewa – AF. odnosi się do B. Duże drzewa (pień>30 cm).

Drzewa średniej wielkości – AF. odnosi się do B. Średnie drzewa (pień 20-30 cm).

Małe drzewa – AF. odnosi się do B. Małe drzewa (pień 16-20 cm).

Dęby – AF. odnosi się do B. Drzewa dębowe (Quercus robur).

Drzewa owocowe – AF. odnosi się do B.

Miejsca żerowania dla zwierząt – AF. odnosi się do B.

Karmniki (miejsca żerowania) dla żuków – AF. odnosi się do B.

Karmniki (miejsca żerowania) dla ptaków

– AF. odnosi się do B.

Biologicznie dostępna trwałe zbiornki wodne

m2 AF. odnosi się do B.

Suche obszary porośnięte roślinnością czasowo zalewane przez wody deszczowe

m2 AF. odnosi się do B.

Retencjonowanie wody deszczowej w stawach

m2 AF odnosi się do. B.

Retencjonowanie wody deszczowej w podziemnych systemach perkolacyjnych

m2 AF. odnosi się do B.

Spływ z nieprzepuszczalnych powierzchni na powierzchnie z roślinami

m2 AF. odnosi się do B.

Powierzchnie trawiaste - gry m2 AF. odnosi się do S. Powierzchnie trawiaste używane do gry w piłkę i zabaw

Ogrody na podwórkach m2 AF. odnosi się do S.

Balkony I tarasy przygotowane do uprawy

m2 AF. odnosi się do S.

Wspólne tarasy dachowe m2 AF. odnosi się do S.

Widoczne zielone dachy m2 AF. odnosi się do S.

Aranżacje florystyczne m2 AF. odnosi się do S.

Empiryczna wartość zarośli Experiential values of bushes

m2 AF. odnosi się do S.

Rośliny jagodowe z jadalnymi owocami m2 AF. odnosi się do S.

Empiryczna wartość drzew Trees experiential value

– AF. odnosi się do S.

Drzewa owocowe I kwitnące – AF. odnosi się do S.

Zieleń otaczająca Green surrounded

m2 AF. odnosi się do S. Pregole, przejścia otoczone przez liście i inną roślinność

Karmniki dla ptaków- wartość empiryczna Bird feeders – experiential value

– AF. odnosi się do S.

Powierzchnie wodne m2 AF. odnosi się do S.

Biologicznie dostępne powierzchnie wodne -wartosć empiryczna Biologically accessible water – experimental value

m2 AF. odnosi się do S.

Fontanny, systemy cyrkulacji itp.

– AF. odnosi się do S.

Zacienienie przez liście drzew Trees leafy shading

– AF. odnosi się do C. Drzewa rzucające cień na miejsca zabaw itp.

Cień spowodowany pokrywą liści Shade from leaf cover

m2 AF. odnosi się do C. Pergole, zielone korytarze itp.

Evening out of temp m2 AF. odnosi się do C. Zielone dachy, porośnięta powierzchnia ziemi

Zbieranie wody w suchych okresach m2 AF. odnosi się do C.

Zbieranie wody deszczowej do podlewania – wpływ na klimat

m2 AF. odnosi się do C.

Fontanny itp.- efekt chłodzący – AF. odnosi się do C.

Dane wejściowe można przesłać za pośrednictwem Panelu sterowania w platformie IDSS programu

Ecodistrict

Źrodło: http://ecodistr-ict.eu/wiki/stockholm-green/

SZTOKHOLM• Wskaźnik sztokholmski GYF promuje zieleń, która pełni kilka funkcji,

np. stwarza zielone przestrzenie do rekreacji, opóźnia odpływ ioczyszcza wody deszczowe, zapewnia cień i przyczynia się dozapylania oraz jest istotna dla celów estetycznych.

• GYF jest mierzony jako stosunek ekologicznej powierzchni docałkowitej powierzchni okręgu (dzielnicy).

• Ekologiczna powierzchnia składa się z wszystkich obszarówzielonych i niebieskich w obrębie dzielnicy zaprojektowanej zgodniez określonymi wymaganiami. Niebieskie powierzchnie odnoszą siędo obiektów związanych z zarządzaniem wodami deszczowymi, np.stawami, rowami i ogrodami deszczowymi.

• Wyniki są przedstawione jako stosunek powierzchni ekologicznieefektywnej do całkowitej powierzchni gruntu (dzielnica), a celepowinny zostać określone przez zainteresowane strony

PARYŻCHARTE MAIN VERTE – inicjatywa, która umożliwia mieszkańcom we współpracy z miastem, zakładanieogrodów na publicznych gruntach. Jak dotąd powstało już 130 społeczności ogrodowych.

Organizacja Food Tank stworzyła listę 10 najciekawszych projektów zaopatrujących to miasto w świeżejedzenie.

1. LES CARRIÈRES to gospodarstwo, w którym mała grupa rolników prowadzi uprawę pieczarek opartej natradycji swoich przodków.

2. Ogrody na dachu w AGROPARISTECH, w samym sercu Paryża. Został otwarty w grudniu 2011 roku zajmujepowierzchnię 800 metrów kwadratowych i stanowią eksperymentalną miejską farmę rolniczą, która testujejednocześnie poziom zanieczyszczeń w owocach i warzywach wyprodukowanych przez ogród.

3. GRIGNON ENERGIE POSITIVE w zachodnim Paryżu, to gospodarstwa eksperymentalne uruchomione przezprogram AgroParisTech stworzony na rzecz zrównoważonego rozwoju. Pracuje się tu nad metodą, którapozostawi możliwie najmniejszą emisję dwutlenku węgla, a równocześnie tyle plonów, by móc nakarmićmiędzy 5 a 8 tys. osób rocznie. To przykład w pełni ekologicznego gospodarstwa miejskiego o niemalzerowym nakładzie energii.

4. FERME DE PARIS to ekologiczne gospodarstwo położone w rozległym parku. Znajdują się tu ekozabudowania, hoduje się wiele zwierząt gospodarskich takich jak krowy, kozy, owce, świnie, kury i króliki.Teren farmy podzielony jest polami na 3 części: do wypasu zwierząt, uprawy warzywnych ogrodów i sadóworaz ogrodów roślin leczniczych. Gospodarstwo jest otwarte dla gości, którzy są zapraszani do pomocy wweekendy.

5. SOCIETÉ CENTRALE DE L’APICULTURE sprawuje nadzór nad kondycją aktywnych uli w kilku paryskichparkach. Chronią pszczoły, które mają zapewnić zapylanie i produkować ekologiczny miód. SocietéCentrale de l’Apiculture przeprowadza również regularne szkolenia wśród społeczeństwa o tym, jakutrzymać pszczoły w otoczeniu miejskim.

PARYŻ 6. SORS DE TERRE zarządza z kolei małymi stadamiowiec i kóz. Zwierzęta wypasają się w okolicznychparkach i na pustych terenach zielonych, przez copełnią funkcję żywej kosiarki. Organizacja zapewniatakże edukację dla dzieci i dorosłych. To jeden z kilkumałych stowarzyszeń non-profit, które przenosząhodowlę zwierząt do miasta.

7. Niedaleko od BAGNOLET W ROMAINVILLE, dachydużego kompleksu apartamentów zostałyprzekształcone w duże centrum całorocznegorolnictwa miejskiego. Na terenie dachowej farmy pozauprawą roślin sprzedawanych

8. JARDIN DE L’AQUEDUC, to społeczna inicjatywa jejcelem jest nauczanie mieszkańców tzw. eko-obywatelstwa. Obecnie Jardin de l’Aqueduc swojądziałalność poszerzyła o ule i lekcje pszczelarstwa.

9. JARDIN DES JEUNES POUCES to miejski ogród otwartyna każdego, kto jest zainteresowany ogrodnictwem ipróbuje swoich sił w tej dziedzinie. Jednym z celówtego przedsięwzięcia jest stworzenie społecznegoogródka, nie wytwarzającego odpadów ikorzystającego tylko z recyklingu zasobów. Ten miejskiogród obejmuje również łąki – po to, by umożliwićmieszkańcom obserwację i porównanie naturalnychcyklów łąki do tych w ogrodzie.

10. LE SEMIS URBAIN – misją tego ogrodu jest nauczaniemieszkańców podstaw trwałego, niedrogiego iekologicznego ogrodnictwa. Kształci także ogrodnikówna temat korzyści i zastosowań owadów ogrodowych.

Wyzwania na przyszłość

• Pomimo istniejących i przytoczonych przykładów dobrychpraktyk stan ekosystemów miejskich w Europie wciąż budziobawy.

• Przykładowo, według zgromadzonych danych za lata 2007- 2013stan ochrony gatunków na terenach zurbanizowanych uznaje sięza właściwy jedynie w ok. 20% przypadków, za niewłaściwy wponad 60 % .

Wykorzystane źródła1. Costanza R., d’Arge R., de Groot R., Farber S., Grasso M., Hannon B., Limburg K., Naeem S., O’Neill R. V., Paruelo J., Raskin R. G., Sutton P., van den Belt

M., The value of the world’s ecosystem services and natural capital, „Nature” 1997, Vol. 387.

2. Costanza R., de Groot R., Sutton P., van der Ploeg S., Anderson S. J., Kubiszewski I., Farber S., Turner R. K. , Changes in the global value of ecosystem

services, „Global Environmental Change” 2014, nr 26.

3. Costanza R., Pérez-Maqueo O., Martinez M.L., Sutton P., Anderson S.J., Mulder K, The value of coastal wetlands for hurricane protection, „AMBIO” 2008

nr 37.

4. Ecosystems and human well-being: Synthesis, Millennium Ecosystem Assessment, Island Press, Washington, D.C. 2005

5. Ehrlich P. R. , Ehrlich A.H.: Extinction: the causes and consequences of the disappearance of species, „Random House”, New York 1981

6. Folke, C., Jansson, Å., Larsson, J., Constanza R., Ecosystem appropriation by cities. „Ambio” 1997, 26 (3), 167–172.

7. Gómez-Baggethun E., Gren Å., Barton D.N., Langemeyer J., McPhearson T., O’Farrell P., Andersson E., Hamstead Z., Kremer P., Urban ecosystem

services [w:] T. Elmqvist, M. Fragkias, J. Goodness, B. Güneralp, P.J. Marcotullio, R.I. McDonald, S. Parnell, M. Schewenius, M. Sendstad, K.C. Seto,. (red.),

Urbanization, Biodiversity and Ecosystem Services: Challenges and Opportunities, Springer, 2013

8. Guidelines for Berlin Green module (BAF), Nov 8, 2016, tryb dostępu: http://ecodistr-ict.eu/wiki/berlin-green-module-baf/, data wejścia 12.07.2017

9. Guidelines for Stockholm Green module (GYF), Nov 10, 2016, tryb dostępu: http://ecodistr-ict.eu/wiki/stockholm-green/, data wejścia 12.08.2017]

10. Kousky C., Zeckhauser R. (2006), JARring actions that fuel the floods, [w:] R.J. Daniels, D.F. Kettl, H. Kunreuther (red.), On risk and disaster: lessons from

Hurricane Katrina, University of Pennsylvania Press, Philadelphia.

11. Kronenberg J., Usługi ekosystemów – nowe spojrzenie na wartość środowiska przyrodniczego [w:] Ekomiasto # Środowisko. Zrównoważony, inteligentny

i partycypacyjny rozwój miasta. Pod red. A. Rzeńcy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016

12. Lorek A.: Usługi ekosystemów w aspekcie zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, Folia Oeconomica 2(313), Wydawnictwo Uniwersytetu

Łódzkiego, Łódź 2015, s. 97-112

13. McPhearson T., Hamstead Z.A., Kremer P.: Urban Ecosystem Services for Resilience Planning and Management in New York City, „Ambio”. 2014 May;

43(4): 502–515

14. Pickett, S.T.A., Cadenasso, M.L., Grove, J.M., Nilon, C.H., Pouyat, R.V., Zipperer, W.C., Costanza, R.,. Urban ecological systems: linking terrestrial

ecological, physical, and socioeconomic components of metropolitan areas, “Annual Review of Ecology Evolution and Systematics”, Annual Reviews,

Vol. 32, 2001

15. Poradnik TEEB dla miast: usługi ekosystemów w gospodarce miejskiej, Fundacja Sendzimira, Kraków 2011

16. TEEB: The Economics of Ecosystems and Biodiversity Ecological and Economic Foundations. red. P. Kumar. Earthscan, London and Washington 2010

17. Portal : the nature of cities, https://www.thenatureofcities.com/

Źródła fotografii• 1: http://inhabitat.com/nyc/hundreds-of-water-absorbing-

bioswales-coming-to-queens-sidewalks/bioswales-rego-park-

queens/

• 2: http://www.urbangardensweb.com/2013/11/13/new-york-

high-line-at-rail-yards-the-spur-urban-green-space/

• 3,4: http://www.americantrails.org/resources/railtrails/High-

Line-New-York-Andberg.html

• 5: https://www.etsy.com/listing/172626470/new-york-high-

line-photo-nyc-photography

• 6.http://landscapeandurbanism.blogspot.com/2011/07/rea

ding-landscape-terra-fluxus.html

• 7. http://agriculture.gouv.fr/agroparistech-un-potager-sur-

les-toits-de-paris

• 8:http://pietondeparis.canalblog.com/archives/2010/09/20/

19115725.html

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ