Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Wydział Zarządzania, Informatyki i Finansów

studia podyplomowe

MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA STREFY EURO

Dariusz SZYMAŃSKI

WSPÓŁPRACA UNII EUROPEJSKIEJ

W RAMACH POMOCY HUMANITARNEJ

I ROZWOJOWEJ

praca końcowa

Promotor:

dr Magdalena STAWICKA

Wrocław 2016

2

OŚWIADCZENIE

Oświadczam, że pracę niniejszą przygotowałem(am) samodzielnie. Wszystkie dane,

istotne myśli i sformułowania pochodzące z literatury (przytoczone dosłownie

lub niedosłownie) są opatrzone odpowiednimi odsyłaczami. Praca ta nie była w całości

ani w części, która zawierałaby znaczne fragmenty przedstawione w pracy jako oryginalne

(wyniki badań empirycznych, obliczenia, spostrzeżenia, oceny, wnioski, propozycje itp.), przez

nikogo przedłożona do żadnej oceny i nie była publikowana.

Oświadczam, że tekst pracy dyplomowej na nośniku elektronicznym jest identyczny

z tekstem wydrukowanym i nie zawiera znaków niewidocznych na wydruku.

..............................., dnia............................ .................................................

(miejscowość) (podpis)

OŚWIADCZENIE

Wyrażam zgodę / nie wyrażam zgody* na udostępnienie osobom zainteresowanym

mojej pracy dyplomowej.

Zgoda na udostępnienie pracy dyplomowej nie oznacza wyrażenia zgody

na kopiowanie pracy dyplomowej w całości lub w części.Brak zgody nie wyklucza kontroli

tekstu pracy dyplomowej w systemie antyplagiatowym, wyklucza natomiast dopisanie tekstu do

bazy tego systemu.

* niepotrzebne skreślić

..............................., dnia............................ .................................................

(miejscowość) (podpis)

3

Spis treści

1. WSTĘP 4

2. POMOC HUMANITARNA I OCHRONA LUDNOŚCI. POMOC ROZWOJOWA. 5

2.1 DEFINICJE POMOCY HUMANITARNEJ I ROZWOJOWEJ. 5

2.2 RAMY PRAWNE I POLITYCZNE. 10

3. ECHO JAKO INSTRUMENT FINANSOWANIA. 13

3.1 GENEZA POWSTANIA. 13

3.2 STRUKTURA ORGANIZACYJNA. 14

3.3 DZIAŁALNOŚĆ DYREKCJI GENERALNEJ ECHO W STRUKTURACH KOMISJI

EUROPEJSKIEJ. 15

3.4 INNE INSTRUMENTY FINANSOWANIA. 18

4. MILENIJNE CELE ROZWOJU-POLITYKA POMOCOWA UE NA LATA 2000 - 2015. 20

4.1 GENEZA POWSTANIA. 20

4.2 MILENIJNE CELE ROZWOJU. 20

4.3 SKUTECZNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ W ZAKRESIE REALIZACJI ZADAŃ POMOCOWYCH

- RAPORT O MILENIJNYCH CELACH ROZWOJU NA ROK 2015. 21

5. PODSUMOWANIE. 34

6. BIBLIOGRAFIA. 35

7. NETOGRAFIA. 36

4

1. WSTĘP

Tematyka poniższej pracy koncentruje się wokół problemów ekonomicznych

współczesnego świata, problemu ubóstwa, wpływu globalizacji ekonomicznej na pogłębianie

dysproporcji rozwojowych we współczesnej gospodarce światowej, polityki rozwojowej Unii

Europejskiej wobec partnerów nią objętych, udzielania pomocy humanitarnej przez UE oraz

mechanizmom finansowego wsparcia udzielanego w ramach polityki rozwojowej oraz

współpracy UE z innymi organizacjami międzynarodowymi i pozarządowymi w kwestiach

rozwojowych oraz w kwestiach udzielania pomocy humanitarnej.

Świadczenie pomocy najbardziej potrzebującym w Europie i poza jej granicami,

niezależnie od ich narodowości, pochodzenia etnicznego, religii, płci czy orientacji

politycznej - pomocy opartej na zasadach humanitaryzmu, bezstronności, neutralności

i niezależności już od ponad dwudziestu pięciu lat wciąż pozostają fundamentalnymi

zasadami przyświecającymi działalności humanitarnej realizowanej ze środków budżetowych

Unii Europejskiej.

Unia Europejska ponadto zajmuje czołowe miejsce w rankingu organizacji zajmujących

się pomocą rozwojową, których działalność jest najbardziej przejrzysta. Informacje

o wysokości pomocy i jej przeznaczeniu pozwalają podatnikom stwierdzić, czy ich pieniądze

są rozsądnie wydawane. Publikowanie tych informacji zapobiega również sytuacjom,

w których różni darczyńcy inwestują w ten sam cel, jak również korupcji i wydawaniu

pieniędzy niezgodnie z przeznaczeniem.

Polityka humanitarna i polityka rozwojowa Unii Europejskiej to dwie polityki kierowane

do krajów trzecich, a więc krajów leżących poza terytorium Unii Europejskiej. Są to też dwie

polityki realizowane zarówno na poziomie unijnym, jak i na poziomie krajów członkowskich.

Działania podejmowane na obu poziomach wzajemnie się uzupełniają, dając Unii

Europejskiej dominującą pozycję w światowym rankingu największych darczyńców pomocy

humanitarnej i pomocy rozwojowej.

5

2. POMOCHUMANITARNAI OCHRONA LUDNOŚCI. POMOC ROZWOJOWA.

2.1 DEFINICJE POMOCY HUMANITARNEJ I ROZWOJOWEJ.

Podstawowym celem polityki humanitarnej Unii Europejskiej jest udzielanie doraźnej

pomocy ofiarom klęsk żywiołowych oraz katastrof spowodowanych przez człowieka.

Podstawowym celem polityki rozwojowej Unii Europejskiej jest walka z ubóstwem na

świecie oraz pomoc krajom biedniejszym w zrównoważonym rozwoju gospodarczym

i społecznym, a także w ich harmonijnej i stopniowej integracji z gospodarką światową.

…”Działania Unii w dziedzinie pomocy humanitarnej są prowadzone zgodnie z zasadami

i celami działań zewnętrznych Unii. Działania te mają na celu niesienie doraźnej pomocy

i opieki dla ludności w państwach trzecich, która stała się ofiarą klęsk żywiołowych lub

katastrof spowodowanych przez człowieka, oraz jej ochronę, w celu sprostania potrzebom

humanitarnym wynikającym z takich różnych sytuacji. Działania Unii i Państw

Członkowskich wzajemnie się uzupełniają i wzmacniają”…

(art. 214.1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej)1.

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej definiuje pojęcie pomocy humanitarnej

świadczonej przez Unię i państwa członkowskie. Polityka Unii w dziedzinie pomocy

humanitarnej regulowana jest rozporządzeniem Rady, które określa między innymi główne

cele pomocy humanitarnej dla państw trzecich2. Wymienia się tam:

1) ratowanie i ochrona życia w czasie sytuacji krytycznych i bezpośrednio w ich

następstwie oraz w czasie klęsk żywiołowych, które pociągają za sobą większe straty

w ludziach, cierpienia fizyczne, psychologiczne lub społeczne lub straty materialne,

2) udzielanie koniecznej pomocy i wsparcia ludziom narażonym na długotrwałe kryzysy

wynikające w szczególności z wybuchów walk lub wojen, które wywołują takie same

skutki, jak te opisane wyżej, szczególnie gdy ich własne rządy okazują się niezdolne

do udzielenia pomocy lub pomoc nie może zostać udzielona z powodu braku

odpowiednich władz,

1Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art. 214.1 (wersja skonsolidowana opublikowana

w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, 30 marca 2010).

2Rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/96 z 20 czerwca 1996 r. dotyczące pomocy humanitarnej,

Dz.Urz.WE L 163 z 2 lipca 1996 r. ze zm.

6

3) pomoc w finansowaniu transportu pomocy humanitarnej i wysiłki w celu zapewnienia,

by była ona dostępna dla tych, dla których jest przeznaczona, za pośrednictwem

wszelkich dostępnych środków logistycznych oraz zapewniając ochronę towarów

i personelu, służących celom humanitarnym, lecz z wyłączeniem działań

obejmujących kwestie obronne,

4) przeprowadzanie krótkoterminowych prac związanych z odbudową i rekonstrukcją,

szczególnie w zakresie infrastruktury i sprzętu, w ścisłej współpracy z instytucjami

lokalnymi, w celu ułatwiania nadejścia pomocy, zapobiegania pogarszaniu się

skutków kryzysu i rozpoczęcia udzielania poszkodowanym pomocy w odzyskaniu

minimalnego poziomu samowystarczalności, biorąc pod uwagę, o ile to możliwe,

długoterminowe cele rozwoju,

5) pokonywanie trudności związanych z konsekwencjami migracji ludności (uchodźcy,

przesiedleńcy i repatrianci) spowodowanymi przez klęski żywiołowe lub katastrofy

wywołane działalnością człowieka oraz przeprowadzanie programów pomocy

w zakresie repatriacji do kraju pochodzenia i powtórnego osiedlenia się w nim, jeżeli

warunki ustanowione w obowiązujących umowach międzynarodowych są spełnione,

6) przygotowanie się na ryzyko klęski żywiołowej lub porównywalnych wyjątkowych

okoliczności oraz wykorzystanie odpowiednio szybkiego systemu wczesnego

ostrzegania i interwencji,

7) wspieranie działań cywilnych w celu ochrony ofiar walk lub porównywalnych sytuacji

krytycznych, zgodnie z obowiązującymi umowami międzynarodowymi.

Ogólne zasady świadczenia pomocy humanitarnej zostały spisane w „Konsensusie

europejskim w sprawie pomocy humanitarnej”3. Przedstawia on wspólną wizję i cele, które

kierują działaniami UE w zakresie pomocy humanitarnej, zarówno na poziomie Komisji

Europejskiej, jak i państw członkowskich, a także zasady, jakimi należy kierować się

udzielając pomocy. Za zasadę nadrzędną uznano poszanowanie i ochronę godność wszystkich

ofiar. Z niej wynikają inne zasady świadczenia pomocy. Należy do nich między innymi

neutralność (pomoc humanitarna nie może faworyzować żadnej ze stron konfliktu zbrojnego

lub innego sporu), bezstronność(pomoc musi być dostarczana wyłącznie w zależności

od potrzeb, bez dyskryminacji między poszczególnymi społecznościami czy wewnątrz danej

3Wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie,

ParlamencieEuropejskim i Komisji Europejskiej: „Konsensus europejski w sprawie pomocyhumanitarnej”, Dz.Urz. UE C 25z 30 stycznia 2008 r.

7

społeczności) czy poszanowanie niezależności (niezależność celów humanitarnych od celów

politycznych, gospodarczych, wojskowych lub innych)4.

…”Pomoc rozwojowa to pomoc świadczona przez państwa oraz organizacje międzynarodowe

w formie finansowej, materialnej i doradczej na rzecz krajów mniej rozwiniętych. Celem

pomocy rozwojowej jest redukcja ubóstwa, promocja zrównoważonego rozwoju, wsparcie

reform demokratycznych i rządów prawa, przestrzeganie praw człowieka, rozwój

społeczeństwa obywatelskiego, wspieranie wzrostu gospodarczego, zapobieganie konfliktom

oraz promocja bezpieczeństwa globalnego”…5

Współpraca na rzecz rozwoju była od początku jednym z głównych obszarów

zainteresowania Wspólnot Europejskich. Jednym ze źródeł zainteresowania Wspólnot krajami

leżącymi poza ówczesnym jej terytorium było przede wszystkim stowarzyszenie

ze Wspólnotą terytoriów zamorskich państw członkowskich, czyli ich kolonii lub dawnych

kolonii6.

W traktacie rzymskim czytamy, że państwa członkowskie zgadzają się stowarzyszyć

ze Wspólnotą kraje i terytoria pozaeuropejskie, które utrzymują szczególne stosunki z Belgią,

Francją, Włochami i Niderlandami. Lista tych krajów i terytoriów zawarta została

w załączniku IV do traktatu7. Celem stowarzyszenia było promowanie rozwoju

gospodarczego i społecznego krajów i terytoriów zamorskich oraz ustanowienie ścisłych

stosunków gospodarczych między nimi i Wspólnotą jako całością. Stowarzyszenie miało

służyć przede wszystkim: sprzyjaniu interesom i pomyślności mieszkańców tych krajów

i terytoriów, w sposób prowadzący je do rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego,

do czego aspirują8. W latach 50. XX wieku terytoria zamorskie położone były głownie

w Afryce. Dlatego pierwsza pomoc rozwojowa kierowana była przede wszystkim do państw

4Anna Zygierewicz, „Pomoc humanitarna i rozwojowa Unii Europejskiej” (Doktor naukekonomicznych,

specjalista ds. społecznych w Biurze Analiz Sejmowych). 5Słownik pomocy rozwojowej, http://www.un.org.pl/rozwoj/pr_slownik.php [dostęp: 28 sierpnia 2010 r.]. 6„The European Union’s development policy”, Dieter Frisch, Policy Management Report 15,

www.africa-eu.org[dostęp: 27 sierpnia 2010 r.]. 7Załącznik IV „Kraje i terytoria zamorskie”: a) Francuska Afryka Zachodnia: Senegal, Sudan

Francuski, GwineaFrancuska, Wybrzeże Kości Słoniowej, Dahomej, Mauretania, Niger i Górna Wolta; b) Francuska Afryka Równikowa:Środkowe Kongo, Ubagni-Shari, Czad i Gabon; c) Saint Pierre i Miquelon, Komory, Madagaskar i terenyzależne, Francuska Somalia, Nowa Kaledonia i terytoria zależne, d) Francuskie Kolonie Oceanii, Francuskie TerytoriaPołudniowe i Antarktyczne; Autonomiczna Republika Togo; e) Terytorium powiernicze Kamerun pod zarządemfrancuskim; f) Kongo Belgijskie i Ruanda-Urundi; g) Terytorium powiernicze Somalii pod zarządem włoskimi h) Nowa Gwinea Holenderska. Wraz z przystępowaniem nowych państw do UE lista ta była rozszerzana.Patrz także: decyzja Rady 2001/822/WE z 27 listopada 2001 r. w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriówzamorskich traci moc w dniu 31 grudnia 2013 r., Dz.Urz. UE L 314 z 30 listopada 2001 r. 8http://eur-lex.europa.eu/pl/treaties/index.htm [dostęp: 23 sierpnia 2010 r.].

8

Afryki, choć korzystały z niej także zamorskie terytoria państw członkowskich położone

w innych częściach świata9. Środki na ten cel pochodziły głownie z Europejskiego Funduszu

Rozwoju.

Fundamentalne zmiany w architekturze polityki zagranicznej Unii Europejskiej, które

nastąpiły w 2010 roku, umiejscowiły programowanie pomocy rozwojowej w kręgu wpływu

decydentów odpowiadających za politykę zagraniczną i politykę bezpieczeństwa. Nie jest

to jednak całkowita zmiana sytuacji – niektóre fundusze rozwojowe UE już przedtem były

zależne od polityki zagranicznej, w tym fundusze współpracy antyterrorystycznej

i wzmocnienia kontroli granic. Jednak wykorzystanie środków rozwojowych UE było

ukierunkowane na redukcję ubóstwa, na podstawie zasad wynikających z prawa traktatowego

UE10

. Natomiast od tej pory ogólny podział środków i programowanie pomocy UE – jednego

z największych budżetów pomocowych na świecie– będą określane przez nowy korpus

dyplomatyczny Unii, Służbę Działań Zewnętrznych, pod kierownictwem Komisarza

ds. Rozwoju, jednak ostateczną instancją będzie szef polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

UE11

. Agencja rozwoju Komisji Europejskiej DEVCO będzie mogła podejmować jedynie

decyzje niższego szczebla. Podobnie jak w Wielkiej Brytanii, czas pokaże jak ta nowa,

zintegrowana architektura pomocy, wpłynie na podział i skuteczność pomocy udzielanej

przez UE.

20 grudnia 2005 roku została wystosowana wspólna Deklaracja Rady, rządów państw

członkowskich, Komisji i Parlamentu. Deklaracja zwana jest Konsensusem Europejskim

i jako pierwszy dokument, po prawie 50 latach udzielania pomocy, definiuje pomoc

rozwojową oraz zasady jej udzielania. Pierwsza część Deklaracji mówi o priorytetowym celu

Wspólnoty- zwalczaniu ubóstwa w kontekście zrównoważonego rozwoju oraz realizacji

9„The European Union’s development policy”, op. cit 10

Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej,art. 208(1) (wersja skonsolidowanaopublikowana

w Dzienniku UrzędowymUnii Europejskiej, 30 marca 2010). Od1992 roku prawo UE wymagało, żeby polityka współpracy rozwojowej wspierała„trwały rozwój społeczny i gospodarczykrajówrozwijających się, w szczególnościtych najbardziej defaworyzowanych”oraz „kampanie przeciw ubóstwuw krajach rozwijających się” (Traktat o UniiEuropejskiej, art. 130u (Dziennik UrzędowyUnii Europejskiej, C191, 29 lipca 1992)). 11

DECYZJA RADY z 26 lipca 2010 roku,określająca strukturę organizacyjnąi funkcjonowanieEuropejskiej Służby DziałańZewnętrznych (2010/427/EU). Wdrażaniepozostaje w gestii DevCo, ciała dedykowanegokwestiom pomocy, ale trzy najwyższepoziomy decyzyjne w zakresie rozwoju zostałyprzeniesione do EEAS pod przewodnictwoKomisarza ds. Rozwoju. Dopiero przyszłość pokaże jak dokładnie będzie działać ten systemi w jakim stopniu Komisarz ds. Rozwojubędzie w stanie sprawować władzę nad służbąodpowiadającą przed jego zwierzchnikiem.

9

Milenijnych Celów Rozwoju.12

Ponadto podkreślone jest, że realizacji tej polityki

towarzyszyć ma promowanie zasad dobrego rządzenia oraz poszanowania dla praw

człowieka, czyli fundamentalnych zasad Unii Europejskiej. To kraje rozwijające się ponoszą

pełną odpowiedzialność za swój rozwój, jednak Unia Europejska dzieli tą odpowiedzialność

w zakresie wysiłków podjętych w ramach współpracy. Unia zobowiązuje się świadczyć

pomoc w taki sposób, aby była ona jak najbardziej efektywna, czyli powinna opierać się na

współpracy z krajem otrzymującym pomoc, pokrywać się ze strategią rozwojową danego

obszaru oraz opierać się na współpracy z innymi donorami pracującymi na danym obszarze.

Unia Europejska postanowiła jednocześnie do 2010 roku udzielać państwom

rozwijającym się pomocy w wysokości 0,56% PKB, stawka ta ma się zwiększyć w 2015

do 0,7% PKB przeznaczanego na pomoc rozwojową w skali roku. Pomoc głównie

przeznaczana jest dla Afryki, krajów najgorzej rozwiniętych (Least Developed Countries),

w dalszej kolejności dla krajów o małym i średnim dochodzie. Obiektywne potrzeby danego

kraju będą kryterium, według którego przyznawana jest pomoc unijna. W drugiej części

Konsensusu UE zobowiązuje się tak współpracować z krajem beneficjentem pomocy, aby

realizować narodowe założenia rozwoju. Przy tym UE zajmować się będzie takimi

działaniami w zakresie: handlu i regionalnej integracji, środowiska naturalnego

i zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi, wody i energii, rozwoju terenów

wiejskich, bezpieczeństwa żywnościowego, dobrych rządów, demokracji, praw człowieka,

zapobiegania konfliktom oraz rozwoju człowieka.13

12 The European Consensus [Official Journal C 46 of 24.2.2006]. 13

http://www.psz.pl/120-unia-europejska/joanna-lewandowska „Unia Europejska partner krajów rozwijających się” [dostęp: 26 maja 2016 r.].

10

2.2 RAMY PRAWNE I POLITYCZNE.

Od wejścia w życie Traktatu z Lizbony działania Unii Europejskiej z zakresu pomocy

humanitarnej są regulowane w art. 214 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

W przypadku pomocy humanitarnej kompetencje są równolegle rozdzielone. Oznacza to,

że UE prowadzi w tym zakresie politykę autonomiczną, która ani nie zabrania państwom

członkowskim wykonywania ich kompetencji, ani nie czyni z polityki UE zwykłego

uzupełnienia działań podejmowanych przez państwa członkowskie.

Do tego czasu pomoc humanitarna była domyślnie regulowana w art. 179 Traktatu WE

(polityka rozwoju). Należała wówczas do kompetencji komisarza ds. rozwoju – najpierw

Louisa Michela, a następnie Karela de Guchta w czasie kadencji Pierwszej Komisji José

Manuela Barroso. Do rangi odrębnej polityki pomoc humanitarna została podniesiona

11

w Traktacie z Lizbony zmieniającym Traktat UE. Zgodnie z definicją w art. 214 działania UE

w dziedzinie pomocy humanitarnej mają na celu niesienie doraźnej pomocy i opieki dla

ludności w państwach trzecich, która stała się ofiarą klęsk żywiołowych lub katastrof

spowodowanych przez człowieka. W art. 214 powtórzono również zasady pomocy

humanitarnej, w tym zasadę poszanowania prawa międzynarodowego oraz zasady

humanitaryzmu, bezstronności, neutralności i niedyskryminacji

W 2013 r. Komisja przyjęła nowe przepisy dotyczące unijnego mechanizmu ochrony

ludności. Przepisy te umożliwiają lepszą koordynację i wsparcie działań na rzecz poprawy

efektywności w obszarach zapobiegania klęskom i katastrofom oraz zapewniania gotowości

i reagowania na klęski i katastrofy. Wspomniane przepisy określają dobrowolną pulę

wcześniej zgłoszonych zdolności reagowania państw członkowskich, szkolenia dla

pierwszych podmiotów zainteresowanych oraz nowe podejście do zarządzania ryzykiem

związanym z klęskami i katastrofami w przypadku 31 krajów uczestniczących

w mechanizmie14

.

W Traktacie z Lizbony ustanowiony został również Europejski Ochotniczy Korpus

Pomocy Humanitarnej (art. 214 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej), do którego

mogą przystąpić Europejczycy zainteresowani bezpośrednim włączeniem się w działalność

humanitarną.

Przepisy i zasady udzielania pomocy humanitarnej, w tym instrumenty finansowania,

szczegółowo określono również w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1257/96 z dnia 20 czerwca

1996 r. dotyczącym pomocy humanitarnej. Rozporządzenia tego nie zmieniono podczas

przeglądu innych instrumentów finansowych dokonanego w ramach przygotowania

do wprowadzenia wieloletnich ram finansowych na lata 2007-2013. Na lata 2014-2020 dla

instrumentu pomocy humanitarnej przeznaczono 6,62 mld EUR. Poziom rocznych

zobowiązań UE regularnie podwyższano, żeby sprostać nowym potrzebom humanitarnym.

Ogólne ramy polityczne niesienia pomocy humanitarnej określono w Konsensusie

europejskim w sprawie pomocy humanitarnej (2007 r.) podpisanym przez trzy instytucje UE

(Komisję, Radę i Parlament). W konsensusie określono wspólną wizję UE, cele polityczne

i zasady w odniesieniu do szeregu dziedzin, m.in.: współpracy międzynarodowej w zakresie

pomocy humanitarnej, dobrych rozwiązań w zakresie pomocy, zmniejszenia ryzyka

i zwiększenia gotowości, ochrony ludności oraz stosunków między podmiotami cywilnymi

14https://pl.wikipedia.org/wiki/ECHO_(biuro)[dostęp: 01czerwca 2016 r.].

12

i wojskowymi. W konsensusie przewidziano bardziej skoordynowane i spójne podejście

do niesienia pomocy, w którym pomoc humanitarna i rozwojowa są ze sobą powiązane, żeby

umożliwić UE skuteczniejszą odpowiedź na rosnące potrzeby. Plan działań służący

wdrożeniu konsensusu wygasł w 2013 r., zaś kolejny plan wdrożenia został przedstawiony

w listopadzie 2015 r.

13

3. ECHO JAKO INSTRUMENT FINANSOWANIA.

3.1 GENEZA POWSTANIA.

Celem powstania DG ECHO, założonej w 1992 r. przez 12 państw członkowskich UE

pod nazwą Biura Pomocy Humanitarnej Wspólnoty Europejskiej (European Community

Humanitarian Aid Office, ECHO), miało być świadczenie pomocy najbardziej potrzebującym

w Europie i poza jej granicami, niezależnie od ich narodowości, pochodzenia etnicznego,

religii, płci czy orientacji politycznej

Biuro Pomocy Humanitarnej Wspólnoty Europejskiej (ECHO) zostało utworzone jako

centralny organ zajmujący się udzielaniem i koordynacją pomocy humanitarnej w Europie.

W 2004 r. ECHO zyskało status dyrekcji generalnej (DG) w Komisji Europejskiej, chociaż

zachowano starą, skróconą nazwę. Od 2010 r. mandat ECHO obejmuje ochronę ludności

w celu zapewnienia lepszej koordynacji oraz reagowania na katastrofy wewnątrz UE i poza

jej granicami. Funkcję komisarza ds. pomocy humanitarnej i zarządzania kryzysowego pełni

obecnie Christos Stylianides, który od 24 października 2014 r. jest także koordynatorem UE

ds. eboli.

14

3.2 STRUKTURA ORGANIZACYJNA.

DIRECTOR-GENERAL Monique PARIAT

Assistants to the DG:

Felix BLOCH,

Javier PEREZ APARICIO

EU Humanitarian Aid and

Civil Protection Task Force

Refugee Crisis

Head of Task Force

Joe Murran

Directorate A Strategy, Policy and International

Co-operation:

Florika FINK-HOOIJER

Directorate B Humanitarian and Civil Protection

Operations:

Jean-Louis DE BROUWER

Directorate C Resources, Partnerships and

Operational Support:

Walter SCHWARZENBRUNNER

Adviser Dessislava CHOUMELOVA

Advisers Giuseppe ANGELINI Rodrigo VILA DE BENAVENT

A/1 - Strategy, Co-ordination and Inter-Institutional Relations: Leonor NIETO LEON Deputy Head of Unit: Antoine LEMASSON

B/1 - Emergency Response: Juha AUVINEN Deputy Head of Unit: Loïc LALLEMAND ZELLER

C/1 - Human Resources, Security, Document Management: Peter BILLING

A/2 - Information and Communication: Mihela ZUPANCIC Deputy Head of Unit: Emil ANDERSEN

B/2 - East and Southern Africa, Great Lakes: Johannes LUCHNER Deputy Head of Unit: Patrick LAMBRECHTS

C/2 - Information System Management, Audit and Internal Control: Jean-Pierre BUISSERET Deputy Head of Unit: Alfonso DE LA FUENTE GARRIGOSA

A/3 - Policy and Implementation Frameworks: Ian CLARK Deputy Head of Unit: Julia STEWARD-DAVID

B/3 - West and Central Africa: Susanne MALLAUN

C/3 - Budget and Finance, Legal Affairs and Partner Support: Marco PANIGALLI Deputy Head of Unit:Charles PIROTTE

A/4 - Specific Thematic Policies: Henrike TRAUTMANN Deputy Head of Unit:Dominique ALBERT

B/4 - European Neighborhood, Middle East, Central Asia: Hervé DELPHIN Deputy Head of Unit: Martin TASCHNER

C/4 - Field Network, Transport and Logistics: Andrea KOULAIMAH Deputy Head of Unit:Manuela PALM

A/5 - Civil Protection Policy, Prevention, Preparedness and Disaster Risk Reduction: Hans DAS Deputy Head of Unit:Alexander KOPKE

B/5 - Asia, Latin America, Caribbean, Pacific: Cees WITTEBROOD Deputy Head of Unit: Martin LANDGRAFT

Tabela nr 1.Struktura organizacyjna DGECHO,Źródło:http://ec.europa.eu/echo/who/about-echo/organisational-chart_en - ostatnia aktualizacja 10.04.2016r.

15

3.3 DZIAŁALNOŚĆ DYREKCJI GENERALNEJ ECHO W STRUKTURACH

KOMISJI EUROPEJSKIEJ.

Od momentu utworzenia w 1992 r. ECHO przeznaczyła 21 mld EUR ze wspólnego

budżetu UE dla ludzi dotkniętych przez katastrofy i konflikty w ponad 140 krajach. Z biegiem

lat ECHO rozszerzyło swoje struktury: zatrudnia ponad 300 pracowników w swej siedzibie

w Brukseli, wspieranych przez rozległą sieć ok. 480 ekspertów i pracowników miejscowych.

Samo ECHO nie wdraża jednak programów pomocy humanitarnej, lecz finansuje działania

realizowane przez instytucje partnerskie. Do głównych zadań ECHO należy finansowanie,

kontrolowanie należytego gospodarowania środkami finansowymi oraz zapewnianie,

by towary i usługi sprawnie i szybko docierały za pośrednictwem instytucji partnerskich

do ludności znajdującej się w trudnej sytuacji, tak aby odpowiadać na rzeczywiste potrzeby.

Od 2010 r. świadczone przez DG ECHO wsparcie obejmuje nie tylko pomoc humanitarną,

realizowaną za pośrednictwem partnerów – organizacji pozarządowych, Międzynarodowego

Ruchu Czerwonego Krzyża oraz agend ONZ, lecz także koordynację działań krajów

członkowskich UE w zakresie ochrony ludności cywilnej – zarówno w Europie, jak

i na świecie.

W 2014 r. Komisja przeznaczyła 1273 mld EUR na pomoc humanitarną i ochronę

ludności, aby nieść pomoc 121 mln ludzi w ponad 80 krajach. Kwota ta znacząco

przekroczyła początkowe zobowiązania w wysokości 896 mln EUR. Pierwotny budżet ECHO

na rok 2016 wyniósł1175 mld EUR, a Komisja już zapowiedziała, że wykorzysta dodatkowe

150 mln EUR z rezerwy na pomoc nadzwyczajną, aby zająć się kryzysem humanitarnym

spowodowanym wojną w Syrii. Generalnie budżet UE na pomoc humanitarną od lat uważa

się za bardzo napięty; zapotrzebowanie osiągnęło poziom najwyższy od połowy lat 90,

podczas gdy budżety ograniczano. Dlatego początkowy budżet na pomoc humanitarną

regularnie zwiększano poprzez dodatkowe przeniesienia środków, pochodzących głównie

z unijnej rezerwy na pomoc nadzwyczajną oraz przegrupowania środków z innych linii

budżetowych.

W 2014 r. 45% funduszy ECHO przekazano krajom afrykańskim, 27% krajom Bliskiego

Wschodu i regionu Morza Śródziemnego, 10% krajom Azji i Pacyfiku, 4% krajom Ameryki

Łacińskiej i Karaibów, 3% na pomoc w sytuacjach ogólnoświatowych klęsk żywiołowych,

4% na ochronę ludności, 1% na inicjatywę „Wolontariusze pomocy UE” i 6% na operacje

uzupełniające. Interwencje w zakresie pomocy humanitarnej obejmowały utrzymanie

16

wsparcia w przypadku poważnych kryzysów niespowodowanych klęskami żywiołowymi,

które ONZ ustaliła na poziomie 3 sytuacji kryzysowych (Syria i kraje ościenne, Irak,

Republika Środkowoafrykańska i Sudan Południowy), reakcje na liczne nowe

lub przedłużające się sytuacje kryzysowe (wschodnia Ukraina, tajfun Haiyan na Filipinach

oraz Ebola w Afryce Zachodniej), jak również wsparcie dla ofiar licznych klęsk żywiołowych

(trzęsienia ziemi, susze, powodzie, epidemie i cyklony / huragany / burze tropikalne). UE

nadal skupia się na zapomnianych kryzysach” na całym świecie, na które przeznaczono 17%

początkowego budżetu na 2014 r. na pomoc humanitarną.

W 2016 r. dystrybucja funduszy prawdopodobnie będzie przebiegać według podobnego

wzorca: ECHO planuje główne interwencje humanitarne w Afryce (w tym w Sudanie

Południowym, Sudanie, Republice Środkowoafrykańskiej, Czadzie, Mali, Demokratycznej

Republice Konga, w regionie Sahelu, w Rogu Afryki oraz w regionach północnej Nigerii

najbardziej dotkniętych działaniami Boko-Haram), a także na Bliskim Wschodzie, gdzie

ciągle istnieje ogromne zapotrzebowanie na pomoc, szczególnie w Syrii i Iraku.

Działania w zakresie zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi są także

odzwierciedleniem wagi, jaką ECHO przykłada do odporności. Programy gotowości

na wypadek klęsk żywiołowych w ramach ECHO (DIPECHO) w Azji, Ameryce Łacińskiej

oraz na Karaibach wspierają systemy wczesnego ostrzegania, kampanie informacyjne oraz

inne środki profilaktyczne. Unia Europejska jest ważnym podmiotem w procesie

kształtowania działań społeczności międzynarodowej w zakresie zarządzania ryzykiem

związanym z klęskami żywiołowymi. Ambitną wizję UE dotyczącą przyszłości

przedstawiono w komunikacie z kwietnia 2014 r. pt. „Plan działania z Hyogo na lata po 2015

r.: zarządzanie ryzykiem w celu budowania odporności”, wydanym w ramach przygotowań

do światowej konferencji ONZ poświęconej zmniejszaniu ryzyka związanego z klęskami

żywiołowymi, która odbyła się w marcu 2015 r. w Sendai (Japonia).

Kształtowanie globalnej agendy humanitarnej będzie również głównym priorytetem UE

w 2016 r., ze względu na Światowy Szczyt Humanitarny , który po raz pierwszy w historii

odbył się w maju 2016 r. w Stambule. Komisja przedstawiła swoją wizję usprawnionych

działań humanitarnych w wymiarze globalnym w komunikacie z dnia 2 września 2015 r.

pt. „W kierunku Światowego Szczytu Humanitarnego: globalne partnerstwo na rzecz

skutecznych działań humanitarnych opartych na przyjętych zasadach”. W dniu 16 grudnia

2015 r. Parlament przyjął swoją rezolucję w sprawie przygotowań do Światowego Szczytu

17

Humanitarnego: wyzwania i szanse w zakresie pomocy humanitarnej, a w Radzie trwają

obecnie przygotowania do przyjęcia konkluzji przed szczytem.

Włączanie problematyki płci i przeciwdziałanie przemocy uwarunkowanej płcią nadal

stanowi priorytet dla DG ECHO, która wprowadziła wskaźnik równości płci w odniesieniu

do działań z zakresu pomocy humanitarnej. Zgodnie z potrzebą priorytetowego traktowania

najsłabszych grup społecznych, kolejnym obszarem o kluczowym znaczeniu jest wspieranie

edukacji dzieci w sytuacjach nadzwyczajnych. Komisja zobowiązała się do zwiększenia o 3%

środków na ten cel w unijnym budżecie na pomoc humanitarną w 2016 r. Unijna inicjatywa

„Dzieci pokoju”, którą rozpoczęto po otrzymaniu przez UE Pokojowej Nagrody Nobla

w 2012 r., jest jednym z konkretnych narzędzi finansowych przeznaczonych na ten

priorytet15

.

Pomoc unijna w sytuacjach kryzysowych jest udzielana bezstronnie, bez względu

na rasę, grupę etniczną, religię, płeć, wiek, narodowość lub przekonania polityczne

poszkodowanych.

Sektory otrzymujące najwięcej środków finansowych z pomocy humanitarnej UE16

15Noty faktograficzne o Unii

Europejskiej:http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/pl.html[dostęp: 01czerwca 2016 r.]. 16

http://europa.eu/pol/hum/index_pl.htm[dostęp: 01czerwca 2016 r.].

18

3.4 INNE INSTRUMENTY FINANSOWANIA.

Pomoc UE obejmuje dwie kolejne struktury: unijny mechanizm ochrony ludności

i Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej.

Utworzony pierwotnie w 2001 r. unijny mechanizm ochrony ludności obejmuje obecnie

33 państwa – 28 państw członkowskich Unii oraz Byłą Jugosłowiańską Republikę Macedonii,

Islandię, Czarnogórę, Norwegię i Serbię. W decyzji nr 1313/2013/UE z dnia 17 grudnia 2013

r. wskazano art. 196 TFUE dotyczący ochrony ludności jako podstawę prawną i zapewniono

finansowanie dla mechanizmu do 2020 r. Unijny mechanizm opiera się na kilku narzędziach:

1) Europejska zdolność reagowania kryzysowego zapewnia dobrowolną pulę wcześniej

zadeklarowanego potencjału reagowania państw uczestniczących oraz ustrukturyzowany

proces wskazywania potencjalnych rozbieżności w zakresie zdolności.

2) Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego funkcjonuje jako centrum

operacyjne, ułatwiające całodobową koordynację interwencji w zakresie ochrony.

3) Wspólny system łączności i informacji w sytuacjach nadzwyczajnych (CECIS) ma na

celu poprawę łączności w sytuacjach nadzwyczajnych poprzez aplikację internetową

umożliwiającą ostrzeganie i powiadamianie.

4) W decyzji z 2013 r. przewidziano także sieć wyszkolonych ekspertów

dyspozycyjnych w krótkim terminie.

Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej przewidziano w art. 214 ust. 5

Traktatu z Lizbony i ustanowiono jako inicjatywę pod nazwą Wolontariusze pomocy UE

w marcu 2014 r. Inicjatywa ma na celu uodparnianie szczególnie narażonych społeczności

w państwach trzecich poprzez wzmacnianie zdolności UE do reagowania na kryzysy

humanitarne. Jej budżet wynoszący 147,9 mln EUR pozwoli na przeszkolenie

i zaangażowanie około 4000 wolontariuszy, a także zwiększanie zdolności takiej samej liczby

pracowników miejscowych w okresie 2014–2020.

Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej (2014–2020) umożliwi ok. 18 tys.

obywateli UE odbycie wolontariatu w ramach projektów finansowanych przez UE na całym

świecie. Do końca programu:

19

1) około 4 tys. wolontariuszy ma zostać przeszkolonych i włączonych

do odpowiednich organizacji humanitarnych w krajach dotkniętych klęskami

żywiołowymi

2) 4 tys. wolontariuszy i pracowników organizacji pozarządowych będzie mogło

wziąć udział w szkoleniach i rozwinąć swój potencjał

3) 10 tys. wolontariuszy online będzie wspierać projekty w swoich krajach.17

W dniu 15 marca 2016 r. przyjęto nowe rozporządzenie Rady w sprawie udzielania

nadzwyczajnego wsparcia w ramach Unii, aby zaradzić trudnej sytuacji humanitarnej

spowodowanej kryzysem uchodźczym. Dzięki nowym przepisom UE będzie mogła pomóc

Grecji i innym państwom członkowskim dotkniętym kryzysem zaspakajać humanitarne

potrzeby uchodźców. Rozporządzenie będzie można stosować w przyszłości w reakcji na inne

wyjątkowe kryzysy lub klęski o poważnych konsekwencjach humanitarnych, takie jak awarie

jądrowe, zamachy terrorystyczne i epidemie. Ta nadzwyczajna pomoc będzie udzielana

na podstawie art. 122 ust. 1 TFUE, za co odpowiedzialna będzie DG ECHO. Środki

finansowe – których kwotę ustali władza budżetowa – będą pochodziły z linii budżetowych

przeznaczonych na politykę wewnętrzną, w związku z czym nie przewiduje się żadnych

reperkusji dla pomocy humanitarnej świadczonej w państwach trzecich.

17

http://europa.eu/pol/hum/index_pl.htm[dostęp: 18 maja 2016 r.].

20

4. MILENIJNE CELE ROZWOJU-POLITYKA POMOCOWA UE NA LATA 2000 - 2015.

4.1 GENEZA POWSTANIA.

Milenijne Cele Rozwoju (ang. Millennium Development Goals, MDG) zostały przyjęte

w Deklaracji Milenijnej przez przywódców 189 państw na szczycie Organizacji Narodów

Zjednoczonych w 2000 roku. Osiem Milenijnych Celów stanowi zobowiązanie społeczności

międzynarodowej do redukcji ubóstwa i głodu, zapewnienia równego statusu kobiet

i mężczyzn, poprawy stanu zdrowia, poprawy stanu edukacji, walki z AIDS, ochrony

środowiska naturalnego a także zbudowania globalnego partnerstwa między narodami na

rzecz rozwoju. Rozwój oznacza także bycie wolnym od niedoli i cierpienia, głodu,

analfabetyzmu, chorób, złych warunków mieszkaniowych oraz poczucia zagrożenia. Ubóstwo

wiąże się z brakiem szacunku, godności oraz wolnego wyboru jednostki.

4.2 MILENIJNE CELE ROZWOJU.

Pierwsze siedem Celów jest mierzalnych. Dotyczą one m.in.: walki z ubóstwem

i głodem, dostępu do podstawowej, powszechnej edukacji, promowania równości płci

i wzmocnienie pozycji kobiet, zmniejszenie umieralności dzieci, poprawę zdrowia matek,

zwalczanie HIV/AIDS, malarii i innych chorób oraz zapewnienie równowagi środowiska

naturalnego. Ósmy Cel Milenijny to zadanie dla rozwiniętej Północy, które polega

na zbudowaniu globalnego partnerstwa na rzecz rozwoju, by razem z Globalnym Południem

dążyć m.in. do przestrzegania zasad sprawiedliwego handlu, umorzenia długów oraz

zintensyfikowania współpracy międzynarodowej:

21

4.3 SKUTECZNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ W ZAKRESIE REALIZACJI ZADAŃ

POMOCOWYCH - RAPORT O MILENIJNYCH CELACH ROZWOJU NA

ROK 2015.

Jesteśmy świadkami najbardziej skutecznego ruchu na rzecz przeciwdziałania ubóstwu

w historii świata. W Raporcie o Milenijnych Celach Rozwoju na rok 2015 wykazano,

że wysiłki podejmowane od 15 lat w celu osiągnięcia ośmiu ambitnych celów wyznaczonych

w Deklaracji Milenijnej w 2000 r. przyniosły w dużej mierze pozytywne rezultaty na całym

świecie. Przedstawione w raporcie dane wraz z analizą dowodzą, że dzięki celowym

interwencjom, solidnym strategiom, odpowiednim zasobom i woli politycznej można

poczynić postępy nawet w najuboższych regionach.

Cel 1: Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód

- Skrajne ubóstwo: W 1990 r. prawie połowa ludności zamieszkującej regiony rozwijające

się musiała przeżyć za mniej niż 1,25 USD dziennie. W 2015 r. odsetek takich osób spadł

do 14 procent. W ujęciu globalnym liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie zmniejszyła

się o ponad połowę z poziomu 1,9 miliarda w 1990 r. do 836 milionów w 2015 r. Największy

postęp w tym obszarze odnotowano po roku 2000.

22

- Głód: Od 1990 r. odsetek niedożywionych osób w regionach rozwijających się spadł

niemalże o połowę z poziomu 23,3 procent w latach 1990 - 1992 do 12,9 procent w latach

2014-2016.

Cel 2: Zapewnić powszechną edukację na poziomie podstawowym

- Zapisy do szkół na poziomie podstawowym: W regionach rozwijających się współczynnik

skolaryzacji na poziomie podstawowym netto osiągnął 91 procent 2015 r.; w 2000 r. wynosił

83 procent.

- W regionie Afryki Subsaharyjskiej odnotowano największy postęp w zakresie edukacji

podstawowej – od roku 2000 do roku 2015 współczynnik skolaryzacji netto wzrósł

o 20 punktów procentowych; dla porównania w latach 1990 - 2000 współczynnik ten wzrósł

o 8 punktów procentowych.

- Dzieci nieuczęszczające do szkoły: Szacuje się, że na całym świecie liczba dzieci

nieuczęszczających do szkoły podstawowej spadła do poziomu 57 milionów w 2015 r.

W roku 2000 liczba ta wynosiła 100 milionów.

- Wskaźnik alfabetyzacji: Wśród młodzieży w wieku od 15 do 24 lat wskaźnik alfabetyzacji

w ujęciu globalnym podniósł się z 83 procent w roku 1990 do 91 procent w roku 2015;

zmniejszyły się także różnice między alfabetyzacją kobiet i mężczyzn.

Cel 3: Promować równość płci i awans społeczny kobiet

- Równość płci w dostępie do edukacji: Obecnie do szkoły uczęszcza o wiele więcej

dziewcząt niż 15 lat temu. W samej Azji Południowej w 1990 r. na 100 chłopców przyjętych

do szkoły podstawowej przypadały 74 dziewczęta; obecnie na 100 chłopców przypadają

103 dziewczęta.

- Dostęp kobiet do zatrudnienia: Udział kobiet otrzymujących wynagrodzenie za pracę

wykonywaną poza sektorem rolnictwa zwiększył się z 35 procent w 1990 r. i w 2015 r.

wynosi 41 procent.

- Kobiety w parlamencie: 90 procent spośród 174 państw objętych analizą odnotowało

zwiększenie liczby kobiet zasiadających w parlamentach w porównaniu do sytuacji sprzed

20 lat. W badanym okresie średni odsetek kobiet w parlamentach niemalże się podwoił,

jednaknadal tylko co piąta osoba w parlamencie to kobieta.

Cel 4: Ograniczyć umieralność dzieci

- Wskaźnik umieralności dzieci: W latach 1990 - 2015 globalny wskaźnik umieralności

dzieci poniżej piątego roku życia zmniejszył się z poziomu 90 do 43 zgonów na 1000 żywych

23

urodzeń. Mimo wzrostu liczby ludności w regionach rozwijających się, liczba dzieci

umierających przed ukończeniem piątego roku życia zmniejszyła się z 12,7 miliona w roku

1990 do niecałych 6 milionów w roku 2015.

- Choroby zakaźne: Dzięki szczepieniom przeciw odrze w latach 2000 - 2013 udało się

zapobiec 15,6 miliona zgonów. Na całym świecie odnotowuje się o 67 procent mniej

przypadków zachorowań na odrę. W 2013 r. około 84 procent wszystkich dzieci otrzymało

przynajmniej jedną dawkę szczepionki przeciw odrze – to więcej niż w 2000 r., gdy odsetek

ten wynosił 73 procent.

Cel 5: Poprawić opiekę zdrowotną nad matkami

- Współczynnik śmiertelności matek (w skali globalnej): Od roku 1990 współczynnik ten

spadł niemal o połowę w skali globalnej, przy czym największą poprawę w tym obszarze

odnotowano po roku 2000.

- Współczynnik śmiertelności matek (Azja Południowa, Afryka Subsaharyjska): W Azji

Południowej w latach 1990 - 2013 współczynnik śmiertelności matek zmniejszył

się o 64 procent, w Afryce Subsaharyjskiej spadł prawie o połowę.

- Pomoc przy porodzie: W 2014 r. blisko trzy czwarte porodów na świecie zostało

przyjętych przez wykwalifikowany personel medyczny, co oznacza poprawę w stosunku

do roku 1990, gdy odsetek ten wyniósł 59 procent.

Cel 6: Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i innych chorób

- Wskaźnik nowych zakażeń wirusem HIV: W latach 2000 - 2013 wskaźnik nowych

zakażeń spadł o około 40 procent z szacowanego poziomu 3,5 miliona do 2,1 miliona

przypadków.

- Leczenie antyretrowirusowe: Do czerwca 2014 r. na całym świecie 13,6 miliona osób

żyjących z wirusem HIV poddano leczeniu antyretrowirusowemu. Oznacza to ogromny

wzrost liczby leczonych – w roku 2003 takich osób było zaledwie 800 000. Dzięki temu udało

się zapobiec 7,6 miliona zgonów na skutek AIDS w latach 1995 - 2013.

- Zgony na skutek malarii i wskaźnik zapadalności na malarię: W latach 2000 - 2015

udało się zapobiec 6,2 miliona zgonów na skutek malarii, głównie dzieci poniżej piątego

roku życia w Afryce Subsaharyjskiej. Szacuje się, że wskaźnik zapadalności na malarię

w ujęciu globalnym spadł o 37 procent, wskaźnik śmiertelności zaś zmniejszył się o ponad

połowę.

- Gruźlica: Według szacunków w latach 2000 - 2013 interwencje obejmujące zapobieganie,

24

diagnozowanie i leczenie gruźlicy ocaliły 37 milionów ludzkich istnień. Od 1990 r. do 2013 r.

wskaźnik umieralności w wyniku gruźlicy spadł o 45 procent, a współczynnik chorobowości

zmniejszył się o 41 procent.

Cel 7: Zapewnić zrównoważone środowisko

- Woda pitna: W 2015 r. ponad 90 procent wszystkich ludzi korzysta z ulepszonych źródeł

wody pitnej – w roku 1990 dostęp do takich źródeł miało około trzech czwartych populacji.

Od 1990 r. około 2,6 miliarda ludzi uzyskało dostęp do lepszej jakościowo wody pitnej.

- Urządzenia sanitarne: Na całym świecie 2,1 miliarda ludzi uzyskało dostęp

do odpowiednich urządzeń sanitarnych. Od 1990 r. odsetek osób praktykujących defekację

na świeżym powietrzu zmniejszył się prawie o połowę.

- Niszczenie warstwy ozonowej: Od 1990 r. udało się praktycznie wyeliminować substancje

niszczące ozon. Według oczekiwań warstwa ozonowa odbuduje się do połowy XXI wieku.

- Slumsy: Odsetek mieszkańców miast żyjących w slumsach w regionach rozwijających się

spadł z poziomu około 39,4 procent w roku 2000 do 29,7 procent w roku 2014.

Cel 8: Stworzyć globalne partnerskie porozumienie na rzecz rozwoju

- Oficjalna pomoc rozwojowa (Official Development Assistance – ODA): Od 2000 r.

kraje rozwinięte zwiększyły wielkość udzielanej oficjalnej pomocy rozwojowej o 66%

w ujęciu realnym. W 2014 r. pomoc ta osiągnęła rekordową liczbę i wyniosła 135,2 miliarda

USD - w 1990 r. przyznano 81 miliardów USD na ODA. W 2014 r. Dania, Luksemburg,

Norwegia, Szwecja i Zjednoczone Królestwo w dalszym ciągu przewyższały wyznaczoną

przez Narody Zjednoczone wielkość ODA, wynoszącą 0,7 procent DNB.

- Handel: W 2014 r. prawie cztery piąte towarów importowanych z krajów rozwijających się

do krajów rozwiniętych było zwolnione z cła – w roku 2000 zwolnionych z podatku było

65 procent towarów importowanych.

- Dostęp do Internetu: W 2000 r. zaledwie 6 procent ludzi na świecie miało dostęp

do Internetu, natomiast w 2015 roku 43 procent osób korzysta z sieci. To oznacza, że 3,2

miliarda ludzi korzysta z globalnej sieci informacyjnej i aplikacji.

- Raport na temat zaległości w realizacji Milenijnych Celów Rozwoju: Według raportu

grupy zadaniowej ds. zaległości w realizacji Milenijnych Celów Rozwoju na rok 2014, który

został zainicjowany przez Sekretarza Generalnego ONZ w celu poprawy monitorowania

realizacji Celu 8, poczyniono znaczące postępy. Istotnie zwiększono skalę oficjalnej pomocy

25

rozwojowej, osiągnięto przełomowe wyniki w negocjacjach handlowych, zlikwidowano cła

i kwoty, ułatwiając krajom najmniej rozwiniętym dostęp do rynków krajów rozwiniętych,

a w krajach rozwijających się zwiększono dostępność do usług telekomunikacyjnych

i obniżono ich koszt.

To właśnie na bazie osiągnięć Milenijnych Celów Rozwoju została opracowywana nowa

agenda zrównoważonego rozwoju świata zawierająca cele zrównoważonego rozwoju, która

została przyjęta przez państwa członkowskie ONZ we wrześniu 2015 roku. Poniższe dane

pokazują postęp, jaki został dokonany w poszczególnych regionach świata18

.

Afryka Subsaharyjska

- Ubóstwo: W regionie Afryki Subsaharyjskiej aż do końca roku 2002 nie udawało się

obniżyć wskaźnika ubóstwa poniżej poziomu z roku 1990. W latach 1990 - 2015 wskaźnik

ubóstwa w regionie spadł o 28 procent. Obecnie 41 procent ludności musi przeżyć za mniej

niż 1,25 USD dziennie.

- Głód: Odsetek osób niedożywionych zmniejszył się z poziomu 33 procent w latach 1990 -

1992 do 23 procent w latach 2014 - 2016.

- Edukacja na poziomie podstawowym: W latach 2000 - 2015 współczynnik skolaryzacji

na poziomie podstawowym netto wzrósł o 20 punktów procentowych, co oznacza, że

w Afryce Subsaharyjskiej odnotowano największą poprawę sytuacji na tle wszystkich innych

regionów od czasu wyznaczenia Milenijnych Celów Rozwoju. W latach 1990 - 2012 liczba

bezwzględna dzieci przyjętych do szkół w regionie zwiększyła się ponad dwukrotnie – z 62

milionów do 149 milionów. Jednak spośród 57 milionów dzieci nieuczęszczających do szkoły

podstawowej na całym świecie w 2015 r., w Afryce Subsaharyjskiej mieszkają 33 miliony.

Ponad połowę tej liczby (55 procent) stanowią dziewczęta.

- Równość płci: W 2015 r. wśród dziesięciu państw zajmujących najwyższe miejsca

w światowych rankingach dotyczących reprezentacji kobiet w parlamencie znalazły się

4 państwa z regionu Afryki Subsaharyjskiej, z Rwandą na czele, gdzie kobiety sprawują

ponad 60 procent mandatów w parlamencie.

18http://www.unic.un.org.pl/mdg-report-2015/raport-o-milenijnych-celach-rozwoju-na-rok-2015:-swiat--

dane-regionalne/2834#sthash.RRvaLlkg.dpuf[dostęp: 25 maja 2016 r.].

26

- Umieralność dzieci: Wskaźnik umieralności dzieci poniżej piątego roku życia spadł

o 52 procent z poziomu 179 zgonów na 1000 żywych urodzeń w roku 1990 do 86 zgonów

w roku 2015. Mimo że w Afryce Subsaharyjskiej wciąż proporcjonalnie umiera najwięcej

dzieci, to w latach 2005 - 2013 wskaźnik umieralności dzieci spadał pięć razy szybciej

niż w latach 1990 -1995.

- Zdrowie matek: W ciągu ostatnich dwudziestu lat współczynnik śmiertelności matek spadł

o 49 procent – w 1990 r. na 100 000 żywych urodzeń umierało 990 matek, a w 2013 r. –

510.

- Choroby zakaźne: W regionie stale zmniejsza się skala rozprzestrzeniania się wirusa HIV –

liczba nowych zakażeń na 100 osób w wieku od 15 do 49 lat spadła o ponad 50 procent.

W latach 2000-2015 na całym świecie udało się zapobiec 6,2 miliona zgonów na skutek

malarii, przy czym szacuje się, że 69 procent uratowanych osób to dzieci poniżej piątego roku

życia w regionie Afryki Subsaharyjskiej.

- Woda i infrastruktura sanitarna: W 2015 r. do ulepszonych źródeł wody ma dostęp

20 procent więcej osób niż w roku 1990. W latach 1990-2015 odsetek ludności korzystającej

z odpowiednich urządzeń sanitarnych zwiększył się z 24 do 30 procent.

Afryka Północna

- Ubóstwo: W Afryce Północnej udało się zrealizować cel obniżenia o połowę wskaźnika

skrajnego ubóstwa pięć lat przed terminem wyznaczonym na rok 2015. Odsetek osób, które

muszą przeżyć za mniej niż 1,25 USD dziennie, spadł z poziomu 5 procent w 1990 r. poniżej

1 procenta w 2015 r.

- Głód: W regionie już prawie całkowicie wyeliminowano poważne zagrożenie

dla bezpieczeństwa żywnościowego, obniżając ogólny poziom tego zagrożenia poniżej

5 procent. Zrealizowano także cel zmniejszenia o połowę odsetka niedożywionych dzieci –

w 1990 r. 10 procent dzieci poniżej 5 roku życia miało niedowagę, a w 2015 r. współczynnik

ten wyniósł 4 procent.

- Edukacja na poziomie podstawowym: W Afryce Północnej, gdzie w 1990 r. współczynnik

skolaryzacji wynosił 80 procent, w 2015 r. udało się osiągnąć cel powszechnego dostępu

do edukacji na poziomie podstawowym. W 1990 r. na 100 chłopców przyjętych do szkoły

podstawowej przypadały tylko 82 dziewczęta; obecnie na 100 chłopców przypada

96 dziewcząt.

27

- Równość płci: W ciągu ostatnich dwudziestu lat nie poprawiono dostępu kobiet do pracy

za wynagrodzeniem – kobiety wciąż obejmują mniej niż jedną piątą płatnych miejsc pracy

poza sektorem rolnictwa. Z drugiej strony kobiety rosną w siłę w polityce. Udział procentowy

mandatów sprawowanych przez kobiety w parlamencie wzrósł z poziomu 4 procent w roku

2000 do 25 procent w roku 2015.

- Umieralność dzieci: Wskaźnik umieralności dzieci poniżej piątego roku życia spadł

o 67 procent, z poziomu 73 zgonów na 1000 żywych urodzeń w roku 1990 do 24 zgonów

w roku 2015. Afryka Północna znajduje się w grupie zaledwie trzech regionów, w których

udało się osiągnąć cel obniżenia wskaźnika umieralności dzieci poniżej piątego roku życia

o dwie trzecie jeszcze przed upływem terminu wyznaczonego na rok 2015.

- Zdrowie matek: Afryka Północna to także jeden z regionów, którym udało się najbardziej

obniżyć współczynnik śmiertelności matek (o 57 procent) – w 1990 r. na 100 000 żywych

urodzeń umierało 160 matek, zaś w 2013 r. – 69.

- Woda i infrastruktura sanitarna: W latach 1990 - 2015 odsetek osób korzystających

z ulepszonych źródeł wody wzrósł z 87 do 93 procent, a odsetek ludności korzystającej

z odpowiednich urządzeń sanitarnych zwiększył się z 71 do 89 procent.

Kaukaz i Azja Środkowa

- Głód: W regionie udało się zrealizować cel zmniejszenia głodu o połowę do roku 2015.

O połowę spadł także odsetek niedożywionych dzieci. W przedziale czasowym 2014 - 2016 r.

udział procentowy niedożywionych osób w całej populacji zmniejszył się do 7 procent.

- Edukacja na poziomie podstawowym: 97,4 procent uczniów, którzy rozpoczęli naukę

w szkole podstawowej, ukończyło ostatnią klasę, dzięki czemu region jest coraz bliżej

realizacji celu edukacji powszechnej.

- Równość płci: W regionie osiągnięto parytet płci w dostępie do edukacji zarówno

na poziomie podstawowym, jak i średnim. Niemalże osiągnięto równy dostęp kobiet

i mężczyzn do pracy za wynagrodzeniem, ponieważ w 2015 r. kobiety obejmują 44 na 100

płatnych miejsc pracy poza sektorem rolnictwa. W 2000 r. kobiety obejmowały 7 procent

miejsc w niższych izbach parlamentów krajowych i w parlamentach jednoizbowych, według

prognoz zaś w roku 2015 odsetek ten wynosi 18 procent.

- Umieralność dzieci: Wskaźnik umieralności dzieci poniżej piątego roku życia spadł

o 55 procent, z poziomu 73 zgonów na 1000 żywych urodzeń w roku 1990 do 33 zgonów

w roku 2015.

28

- Zdrowie matek: Region Kaukazu i Azji Środkowej może poszczycić się jednym

z najniższych współczynników śmiertelności matek wśród wszystkich regionów

rozwijających się – w 2013 r. odnotowano 39 zgonów na 100 000 żywych urodzeń.

- Dostęp do pomocy wykwalifikowanego personelu medycznego przy porodzie był niemal

powszechny.

- Woda i infrastruktura sanitarna: W regionie Kaukazu i Azji Środkowej poprawił się

dostęp do wody pitnej z poziomu 87 procent w 1990 r. do 89 procent w 2015 r. Jeszcze przed

terminem udało się tu osiągnąć cel zmniejszenia o połowę odsetka ludności pozbawionej

dostępu do podstawowych urządzeń sanitarnych – w 2015 r. 96 procent osób korzysta

z odpowiednich urządzeń sanitarnych.

Azja Zachodnia

- Ubóstwo: Wskaźnik ubóstwa absolutnego spadł z poziomu 5,3 procent w 1990 r.

do 1,5 procent w 2011 r. Jednak ostatnio, po latach postępu, odnotowano regres. Oczekuje się,

że wskaźnik ubóstwa będzie dalej rosnąć z 1,5 procent do 2,6 procent w latach 2011-2015.

- Głód: W regionie dokonano znaczącego postępu w kwestii niedożywienia dzieci; udział

procentowy dzieci z niedowagą poniżej piątego roku życia zmniejszył się z 14 procent

w 1990 r. do 4 procent w 2015 r. Jednak w związku z wojną, niepokojami społecznymi

i wzrostem liczby uchodźców, wskaźnik niedożywienia w latach 2014 - 2016 wzrośnie

o 32 procent w stosunku do lat 1990 - 1992.

- Edukacja na poziomie podstawowym: Skorygowany współczynnik skolaryzacji

na poziomie podstawowym netto wzrósł z poziomu 84 procent w 1990 r. do 95 procent

w roku 2015. W 1991 r. liczba dziewcząt uczęszczających do szkół podstawowych, średnich

i wyższych wynosiła odpowiednio 85, 66 i 63 na 100 chłopców. Obecnie liczba ta wzrosła

odpowiednio do 94, 95 i 99 dziewcząt na 100 chłopców. Azja Zachodnia to jedyny region

rozwijający się, w którym osiągnięto parytet płciowy w szkolnictwie wyższym.

- Zatrudnienie: W ciągu ostatnich dwudziestu lat odnotowano poprawę dostępu kobiet

do pracy za wynagrodzeniem, jednak kobiety wciąż obejmują tylko około jedną piątą

płatnych miejsc pracy poza sektorem rolnictwa. Stopa zatrudnienia młodzieży jest o połowę

mniejsza od stopy zatrudnienia wszystkich osób w wieku produkcyjnym.

- Równość płci: W Azji Zachodniej kobiety rosną w siłę w polityce. W 2000 r. kobiety

obejmowały 4 procent miejsc w niższych izbach parlamentów krajowych i w parlamentach

jednoizbowych, w roku 2015 zaś odsetek ten wynosi 12 procent.

29

- Umieralność dzieci: Wskaźnik umieralności dzieci poniżej piątego roku życia spadł

o 65 procent z poziomu 65 zgonów na 1000 żywych urodzeń w roku 1990 do 23 zgonów

w roku 2015.

- Udział dzieci w konfliktach: Niemniej jednak trwający konflikt w Syrii ma druzgocący

wpływ na edukację dzieci. Według danych Ministerstwa Edukacji w Syrii współczynnik

skolaryzacji dla klas 1-12 w roku szkolnym zakończonym w 2013 r. spadł o 34 procent.

Szacuje się, że do szkoły chodzi 12 procent dzieci-uchodźców z Syrii w wieku szkolnym (6 -

4 lat) przebywających w Libanie.

- Woda i infrastruktura sanitarna: W latach 1990 - 2015 odsetek osób korzystających

z ulepszonych źródeł wody wzrósł z 85 do 95 procent. W tym samym czasie udział

procentowy ludności korzystającej z odpowiednich urządzeń sanitarnych zwiększył się z 80

do 94 procent.

Azja Wschodnia, Południowo - Wschodnia i Południowa

- Ubóstwo: Do roku 2011 w Azji zrealizowano cel obniżenia o połowę odsetka ludzi

żyjących w skrajnym ubóstwie. Na skutek poprawy sytuacji w Chinach wskaźnik skrajnego

ubóstwa w Azji Wschodniej zmniejszył się z 61 procent w 1990 r. aż do 4 procent w 2015 r.

Od 1990 r. wskaźnik skrajnego ubóstwa spadł odpowiednio o 66 i 84 procent w Azji

Południowej i Azji Południowo - Wschodniej.

- Głód: W Azji Wschodniej oraz w Azji Południowo-Wschodniej zrealizowano cel dotyczący

głodu. Samym Chinom udało się zmniejszyć liczbę osób niedożywionych w regionach

rozwijających się o prawie dwie trzecie w porównaniu do roku 1990. Azja Południowa zmaga

się z największym problemem głodu – 281 milionów osób żyjących w tym regionie jest

niedożywionych.

- Edukacja na poziomie podstawowym: W tych trzech subregionach osiągnięto lub prawie

osiągnięto cel zapewnienia powszechnego dostępu do edukacji na poziomie podstawowym.

Obecnie do szkoły uczęszcza o wiele więcej dziewcząt niż 15 lat temu. Osiągnięto parytet płci

zarówno w dostępie do edukacji na poziomie podstawowym, jak i średnim. Największych

postępów dokonano w Azji Południowej. W 1990 r. na 100 chłopców przyjętych do szkoły

podstawowej w subregionie przypadały tylko 74 dziewczęta. Obecnie na 100 chłopców

przypadają 103 dziewczęta. Mimo to szacuje się, że w Azji Południowej 57 procent dzieci,

które teraz nie uczęszczają na lekcje, nigdy nie pójdzie do szkoły.

30

Równość płci: Kobiety obejmują coraz więcej płatnych miejsc pracy. Jednak w Azji

Południowej udział procentowy kobiet w rynku pracy wynosi między jedną czwartą a jedną

trzecią udziału mężczyzn. W latach 2000 - 2015 odsetek miejsc obejmowanych przez kobiety

w niższych izbach parlamentów krajowych i w parlamentach jednoizbowych wzrósł

z poziomu 7 do 18 procent w Azji Południowej; w Azji Południowo - Wschodniej

odnotowano wzrost z 12 do 18 procent; w Azji Wschodniej zaś odsetek ten zwiększył się z 20

do 22 procent.

- Umieralność dzieci: We wszystkich subregionach Azji od 1990 r. wskaźnik umieralności

dzieci poniżej piątego roku życia spadł o 60 procent lub więcej.

- Zdrowie matek: W latach 1990 - 2013 współczynnik śmiertelności matek zmniejszył się

o ponad 55 procent.

- Choroby zakaźne: W Azji Południowej odnotowuje się o 49 procent mniej nowych

zakażeń wirusem HIV. Z drugiej strony w Azji Południowo - Wschodniej i w Azji

Wschodniej liczba nowych zakażeń wirusem HIV pozostaje na niezmienionym poziomie lub

wzrasta. Zapadalność na gruźlicę zmniejsza się we wszystkich subregionach.

- Woda i infrastruktura sanitarna: Od roku 1990 udział procentowy osób niemających

dostępu do ulepszonych źródeł wody pitnej w Azji Wschodniej, Azji Południowo-Wschodniej

oraz w Azji Południowej spadł o połowę. Niemniej jednak prawie jedna piąta całej ludności

w Azji Południowej nie korzysta z ulepszonych źródeł wody. Natomiast w Azji Wschodniej

zrealizowano cel dotyczący dostępu do urządzeń sanitarnych jeszcze przed terminem. W Azji

Południowo - Wschodniej oraz w Azji Południowej odsetek osób korzystających

z odpowiednich urządzeń sanitarnych zwiększył się od 1990 r. o 25 punktów procentowych.

Jednak wciąż ponad połowa ludności w Azji Południowej nie ma dostępu do odpowiednich

urządzeń sanitarnych.

Ameryka Łacińska i Karaiby

- Ubóstwo: W regionie Ameryki Łacińskiej i Karaibów udało się zrealizować cel obniżenia

o połowę wskaźnika skrajnego ubóstwa – odsetek osób, które muszą przeżyć za mniej

niż 1,25 USD dziennie, spadł z poziomu 13 procent w 1990 r. do 4 procent w 2015 r.

- Głód: Udział procentowy niedożywionych osób w całej populacji zmniejszył się z poziomu

15 procent w latach 1990 - 1992 do 6 procent w latach 2014 - 2016. Przy tym latach 201-2016

wskaźnik niedożywienia w Ameryce Łacińskiej wynosi mniej niż 5 procent, na Karaibach zaś

– 20 procent.

31

- Edukacja na poziomie podstawowym: Skorygowany współczynnik skolaryzacji netto

wzrósł z poziomu 87 procent w 1990 r. do 94 procent w 2015 r., lecz największe postępy

poczyniono przed rokiem 2000. Między tymi dwoma subregionami wciąż występują znaczne

różnice: na Karaibach do szkoły podstawowej chodzi 82 procent dzieci, w Ameryce

Łacińskiej zaś 95 procent.

- Równość płci: W regionie osiągnięto parytet płci w dostępie do edukacji na poziomie

podstawowym. W Ameryce Łacińskiej i na Karaibach kobiety wykonują pracę

za wynagrodzeniem prawie w takim samym stopniu, jak mężczyźni. 45 na 100 płatnych

miejsc pracy poza sektorem rolnictwa obejmują kobiety – to najwyższy współczynnik

we wszystkich regionach rozwijających się. Kobiety mają tu najsilniejszą reprezentację

w parlamencie (27 procent w 2015 r.) spośród wszystkich regionów rozwijających się –

udział procentowy kobiet w parlamencie przewyższa nawet średnią wartość w regionach

rozwiniętych.

- Umieralność dzieci: Wskaźnik umieralności dzieci poniżej piątego roku życia spadł o 69

procent z poziomu 54 zgonów na 1000 żywych urodzeń w roku 1990 do 17 zgonów w roku

2015. Osiągnięto cel zakładający zmniejszenie o dwie trzecie wskaźnika umieralności dzieci

poniżej piątego roku życia.

- Zdrowie matek: W 2013 r. na Karaibach na 100 000 żywych urodzeń umierało 190 matek.

W Ameryce Łacińskiej odnotowuje się o wiele niższy współczynnik umieralności matek –

w 2013 r. na 100 000 żywych urodzeń umierało tam 77 matek. W Ameryce Łacińskiej

i na Karaibach poczyniono niewielkie postępy w zakresie zmniejszenia liczby porodów wśród

nastolatek – odnotowywany tu wskaźnik porodów wśród nastoletnich dziewcząt zajmuje

drugie miejsce wśród wszystkich regionów rozwijających się.

- Choroby zakaźne: W latach 2000 - 2015 liczba nowych zakażeń wirusem HIV

na Karaibach zmniejszyła się o 56 procent. W tym samym czasie w Ameryce Łacińskiej

odnotowano jedynie niewielki spadek liczby nowych zakażeń wirusem HIV. 44 procent osób

zakażonych wirusem HIV/chorych na AIDS w całym regionie poddano

leczeniu antyretrowirusowemu – to największy odsetek spośród wszystkich regionów

rozwijających się.

- Woda i urządzenia sanitarne: W regionie udało się osiągnąć Milenijny Cel Rozwoju

dotyczący dostępu do wody pitnej pięć lat przed terminem. Odsetek ludności korzystającej

z ulepszonych źródeł wody wzrósł z poziomu 85 procent w roku 1990 do 95 procent w roku

2015. W regionie niewiele brakuje do realizacji celu zmniejszenia o połowę udziału

32

procentowego ludności niemającej dostępu do podstawowych urządzeń sanitarnych.

W latach 1990 - 2015 odsetek ludności korzystającej z odpowiednich urządzeń sanitarnych

zwiększył się z 67 do 83 procent.

Oceania

- Głód: W Oceanii odnotowano niewielki postęp na drodze do zwalczenia niedożywienia od

lat 1990 - 1992 do lat 2014 - 2016. Udział procentowy niedożywionych osób w całej

populacji zmniejszył się z poziomu 15,7 procent w latach 1990 - 1992 do 14,2 procent

w latach 2014 - 2016. Niewielki postęp w regionie Oceanii wynika z dużej zależności małych

wysp, składających się na większość państw w regionie, od importu żywności.

Bezpieczeństwo żywnościowe zostało również zachwiane w wyniku klęsk żywiołowych

i kataklizmów spowodowanych działalnością człowieka. Niestabilna sytuacja często

powoduje zmienność cen oraz nagłe i nieprzewidywalne zmiany w dostępności

podstawowych produktów spożywczych.

- Edukacja na poziomie podstawowym: W Oceanii poczyniono istotne postępy w zakresie

upowszechniania dostępu do edukacji na poziomie podstawowym. Współczynnik skolaryzacji

wzrósł z poziomu 69 procent w 1990 r. do 95 procent w 2015 r. Jednak dziewczęta wciąż

napotykają przeszkody na drodze do edukacji na wszystkich poziomach. Według prognoz

w 2015 r. w Oceanii na 100 chłopców przyjętych do szkoły średniej przypadnie tylko

86 dziewcząt.

- Równość płci: W ciągu ostatnich dwudziestu lat kobiety uzyskały większy dostęp do pracy

za wynagrodzeniem poza sektorem rolnictwa. W tym obszarze w latach 1990 - 2015

odnotowano wzrost o 6 punktów procentowych z poziomu 33 do 39 procent. Odsetek

mandatów obejmowanych przez kobiety w parlamencie tylko nieznacznie wzrósł z poziomu

3,6 procent w roku 2000 do 4,4 procent w roku 2015. Oceanii daleko do równości płci

w zakresie podejmowani decyzji politycznych.

- Umieralność dzieci: Wskaźnik umieralności dzieci poniżej piątego roku życia spadł o 31

procent z poziomu 74 zgonów na 1000 żywych urodzeń w roku 1990 do 51 zgonów w roku

2015.

- Zdrowie matek: W ciągu ostatnich dwudziestu lat współczynnik śmiertelności matek

w Oceanii spadł o ponad połowę – w 1990 r. na 100 000 żywych urodzeń umierało

390 matek, w 2013 r. zaś – 190.

33

- Choroby zakaźne: W Oceanii odnotowuje się o 25 procent mniej nowych zakażeń wirusem

HIV. Na skutek gruźlicy w regionie umiera o dwie trzecie osób mniej.

- Ochrona środowiska: W 1990 r. w Oceanii żaden fragment wybrzeża ani obszar morski

nie były chronione. W 2014 r. już 7,4 procent takich terenów było objętych ochroną.

- Woda i infrastruktura sanitarna: W latach 1990-2015 odsetek ludności korzystającej

z ulepszonych źródeł wody zwiększył się z 50 do 56 procent. Z drugiej strony udział

procentowy ludności korzystającej z odpowiednich urządzeń sanitarnych od 1990 r. pozostał

na niezmienionym poziomie 35 procent19

.

19

http://www.unic.un.org.pl/mdg-report-2015/raport-o-milenijnych-celach-rozwoju-na-rok-2015:-swiat---

dane-regionalne/2834[dostęp: 25 maja 2016 r.].

34

5. PODSUMOWANIE.

Celem pracy była prezentacja ogólnych założeń polityki humanitarnej i polityki

rozwojowej Unii Europejskiej, polityk kierowanych do państw trzecich, a więc państw

leżących poza terytorium Unii Europejskiej, realizowanych zarówno na poziomie unijnym,

jak i na poziomie państw członkowskich. Stąd w materiale pojawiły się informacje dotyczące

działań podejmowanych na obu poziomach. Unia Europejska jest przodującym światowym

darczyńcą w zakresie pomocy humanitarnej, udzielając większą część globalnych funduszy na

pomoc doraźną dla osób dotkniętych przez klęski żywiołowe lub katastrofy spowodowane

przez człowieka. Część tych funduszy pochodzi bezpośrednio od państw członkowskich,

niemniej jednak znaczący jest udział środków pochodzących z budżetu UE.

Unia Europejska i jej państwa członkowskie również w 2015 r. utrzymały swoją pozycję

czołowego darczyńcy na świecie, dostarczając ponad połowę ogółu oficjalnej pomocy

rozwojowej (ODA), zgłoszonej w ubiegłym roku przez członków Komitetu Pomocy

Rozwojowej Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD-DAC).Wstępne dane

wskazują, że ogólnounijna oficjalna pomoc rozwojowa (przekazywana przez instytucje UE

i państwa członkowskie) zwiększyła się do 68 mld euro w 2015 r. (wzrost o 15 proc.

W stosunku do 59 mld euro w 2014 r.) – wzrastając trzeci rok z rzędu i osiągając najwyższy

jak dotychczas poziom. Ogólnounijna kwota ODA stanowiła 0,47 proc. unijnego dochodu

narodowego brutto (DNB) w 2015 r., co stanowi wzrost w porównaniu z 0,43 proc. w 2014 r.

Przekracza to znacznie średnią krajową wynoszącą 0.21 proc. ODA/DNB dla państw spoza

UE należących do Komitetu Pomocy Rozwojowej (DAC).

Pomoc humanitarna i pomoc rozwojowa Unii Europejskiej to wspólny efekt działań

organów Unii Europejskiej i państw członkowskich. Dotyczy to zarówno ustalania wspólnych

celów i kierunków działania, jak i realizacji tych działań oraz wydatkowania środków. Środki

unijne pochodzą ze składek państw członkowskich do wspólnego budżetu UE oraz składek na

rzecz Europejskiego Funduszu Rozwoju. Do tego trzeba dodać wspólne ustalenia dotyczące

celów i kierunków działań podejmowanych m.in. razem z Organizacją Narodów

Zjednoczonych oraz innymi państwami darczyńcami. Doświadczenia pokazują, że taki

system wzajemnej współpracy jest niezbędny dla osiągnięcia jak najlepszych efektów

z zaangażowanych środków. Tylko wzajemna współpraca oraz unikanie dublowania się

działań mogą prowadzić do efektywności a także, co wymaga szczególnego podkreślenia w

obecnej sytuacji na świecie, do zwiększenia bezpieczeństwa osób świadczących pomoc

humanitarną w krajach trzecich.

35

6. BIBLIOGRAFIA.

1. „The European Union’s development policy”, Dieter Frisch, Policy Management

Report 15, www.africa-eu.org[dostęp: 27 sierpnia 2010 r.].

2. „The European Union’s development policy”, op. cit.

3. Anna Zygierewicz „Pomoc humanitarna i rozwojowa Unii Europejskiej” (Doktor nauk

ekonomicznych, specjalista ds. społecznych w Biurze Analiz Sejmowych).

4. DECYZJA RADY z 26 lipca 2010 roku, określająca strukturę organizacyjną

i funkcjonowanie Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (2010/427/EU).

5. Traktat o Unii Europejskiej, art. 130u (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, C191,

29 lipca 1992).

6. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/96 z 20 czerwca 1996 r. dotyczące pomocy

humanitarnej, Dz.Urz. WE L 163 z 2 lipca 1996 r. ze zm.

7. Słownik pomocy rozwojowej, http://www.un.org.pl/rozwoj/pr_slownik.php [dostęp:

28 sierpnia 2010 r.].

8. Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art. 208(1) (wersja skonsolidowana

opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, 30 marca 2010)

9. Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art. 214.1 (wersja skonsolidowana

opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, 30 marca 2010).

10. Wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich

zebranych w Radzie, Parlamencie Europejskim i Komisji Europejskiej: „Konsensus

europejski w sprawie pomocy humanitarnej”, Dz. Urz. UE C 25 z 30 stycznia 2008 r.

11. Załącznik IV „Kraje i terytoria zamorskie”: a) Francuska Afryka Zachodnia: Senegal,

Sudan Francuski, Gwinea Francuska, Wybrzeże Kości Słoniowej, Dahomej,

Mauretania, Niger i Górna Wolta; b) Francuska Afryka Równikowa: Środkowe

Kongo, Ubagni-Shari, Czad i Gabon; c) Saint Pierre i Miquelon, Komory, Madagaskar

i tereny zależne, Francuska Somalia, Nowa Kaledonia i terytoria zależne,

d) Francuskie Kolonie Oceanii, Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne;

Autonomiczna Republika Togo; e) Terytorium powiernicze Kamerun pod zarządem

francuskim; f) Kongo Belgijskie i Ruanda-Urundi; g) Terytorium powiernicze Somalii

pod zarządem włoskim i h) Nowa Gwinea Holenderska. Wraz z przystępowaniem

nowych państw do UE lista ta była rozszerzana. Dz. Urz. UE L 314 z 30 listopada

2001 r.

12. The European Consensus [Official Journal C 46 of 24.2.2006].

36

7. NETOGRAFIA.

1. http://eur-lex.europa.eu/pl/

2. http://www.psz.pl/

3. https://pl.wikipedia.org/

4. NotyfaktograficzneoUniiEuropejskiej:http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/

pl.html

5. http://europa.eu/pol/hum/index_pl.htm

6. http://europa.eu/pol/hum/index_pl.htm

7. http://www.unic.un.org.pl/

8. http://www.un.org.pl/