Uniwersalny slownik POL-WLO -...

WŁ

OS

KI

ISBN: 978-83-7544-392-9

Podstawy gramatyki włoskiej – zawierają m.in.:

zasady użycia zaimków osobowych, przyimków,

rzeczowników, przymiotników i ich stopniowania.

Przedstawiają również szyk wyrazów w zdaniach,

sposób ich tworzenia, liczebniki porządkowe

oraz główne, itp.

Czasy i czasowniki włoskie – prezentują niezbędne

informacje dotyczące podstawowych rodzajów

czasów, typów czasowników, ich zastosowanie

i odmianę; ta część zawiera także spis czasowników

posiłkowych, modalnych i nieregularnych.

Słownik polsko-włoski i włosko-polski – składa się

z około 20.000 artykułów hasłowych, prezentujących

słownictwo z zakresu różnych dziedzin życia i sfer

działalności człowieka.

Włosko-polski słownik tematyczny – zawiera

49 kategorii tematycznych. Hasła pogrupowano

według najważniejszych dziedzin życia, a następnie

podzielono na kategorie bardziej szczegółowe.

Na przykład w kategorii Casa można znaleźć:

edificio, tipi di abitazione, locali, ammobiliamento,

illuminazione, bagno, cucina, ropostiglio, lavori

domestici.

Idiomy włoskie – zawierają około 3.000 najczęściej

stosowanych i najbardziej popularnych wyrażeń

idiomatycznych wraz z ich polskimi odpowiednikami

oraz przydatne przysłowia i powiedzenia.

www.rea-sj.plCena: 24,90 zł

dla początkujących i średniozaawansowanych (A1–B1)

dla p

oczątk

ujących

i śred

nio

zaawan

sow

anych

(A1–B

1)WŁO

SK

I

WŁOSKI

dla p

oczątk

ujących

i średn

iozaaw

anso

wan

ych (A

1–B1)

GRAMATYKA

Czasy i czasowniki

SŁOWNIKpolsko-włoski i włosko-polski

Włosko-polski słownik tematyczny

IDIOMY

Wloski OKLADKA.indd 1Wloski OKLADKA.indd 1 26-01-12 9:51:5926-01-12 9:51:59

Projekt okładki: Radosław Pazdrijowski

Opracowanie:Podstawy gramatyki włoskiej oraz Czasy i czasowniki włoskie: na podstawie licencji wydawnictwa INFOA – Maria Katarzyna PodrackaSłownik polsko-włoski, Słownik włosko-polski – Alicja Janicka, Maria Katarzyna PodrackaIdiomy włoskie – Maria Katarzyna PodrackaWłosko-polski słownik tematyczny – Krystyna Stecka

Korekta: Danuta Piętka

© Wydawnictwo REA, 2012

Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja, adaptacja całości lub części niniejszej publikacji, kopiowanie do bazy danych, zapis elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny, dźwiękowy lub inny wymaga pisemnej zgody Wydawcy i właściciela praw autorskich.

Wydawnictwo REA s.j.Dział Handlowyul. Kolejowa 9/11, 01-217 WarszawaTel.: 22 631 94 23, 22 632 69 03, 22 632 68 82Fax: 22 632 21 15e-mail: [email protected]

Skład i łamanie: Studio Gravite, Olsztyn

Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 2Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 2 3-01-12 12:51:123-01-12 12:51:12

ISBN 978-83-7544-465-0

WSTĘPNiniejsza publikacja, dzięki szczególnej formie, stanowi doskonałą pomoc

nie tylko dla uczących się języka włoskiego (na poziomie podstawowym i średniozaawansowanym) czy wyjeżdżających za granicę, ale także dla tych, którzy po prostu interesują się tym językiem.

Można z niej korzystać na każdym etapie nauki, kiedy dopiero zaczynamy poznawać język, ale również kiedy chcemy usystematyzować swoje wiadomości. Dzięki niej poznajemy system języka włoskiego: zarówno gramatykę, jak i leksykę.

Przejrzysta forma tablic, w których zaprezentowano Podstawy gramatyki włoskiej oraz Czasy i czasowniki włoskie, na pewno ułatwi przyswojenie materiału podczas nauki i pomoże w praktycznym stosowaniu języka, np. w korespondencji.

W jednym tomie, podzielonym na 6 odrębnych części, zamieszczono:

Podstawy gramatyki włoskiej Czasy i czasowniki włoskie Słownik polsko-włoski Słownik włosko-polski Włosko-polski słownik tematyczny Idiomy włoskie

• Podstawy gramatyki włoskiej – zawierają m.in.: zasady użycia zaimków osobowych, przyimków, rzeczowników, przymiotników i ich stopniowania. Przedstawiają również szyk wyrazów w zdaniach, sposób ich tworzenia, liczebniki porządkowe oraz główne, itp.

• Czasy i czasowniki włoskie – prezentują niezbędne informacje dotyczące podstawowych rodzajów czasów, typów czasowników, ich zastosowanie i odmianę; ta część zawiera także spis czasowników posiłkowych, modalnych i nieregularnych.

• Słownik polsko-włoski i włosko-polski – składa się z około 20.000 artykułów hasłowych, prezentujących słownictwo z zakresu różnych dziedzin życia i sfer działalności człowieka.

• Włosko-polski słownik tematyczny – zawiera 49 kategorii tematycznych. Hasła pogrupowano według najważniejszych dziedzin życia, a następnie podzielono na kategorie bardziej szczegółowe. Na przykład w kategorii Casa można znaleźć: edificio, tipi di abitazione, locali, ammobiliamento, illuminazione, bagno, cucina, ropostiglio, lavori domestici.

• Idiomy włoskie – zawierają około 3.000 najczęściej stosowanych i najbardziej popularnych wyrażeń idiomatycznych wraz z ich polskimi odpowiednikami oraz przydatne przysłowia i powiedzenia.


SPIS TREŚCI

WSTĘP ............................................................................................. 3

Podstawy gramatyki włoskiej ............................................... 5

Czasy i czasowniki włoskie ................................................. 25

Słownik polsko-włoski ........................................................... 65

Słownik włosko-polski ......................................................... 213

Włosko-polski słownik tematyczny .............................. 369

Indeks .......................................................................................... 460

Idiomy włoskie ........................................................................ 505


• Alfabet włoski

• Rodzajniki

• Rzeczowniki

• Przymiotniki

• Przysłówki

• Zaimki: osobowe, zwrotne, dzierżawcze, wskazujące

względne pytające, nieokreślone

• Przyjmki

• Spójniki współrzędne i podrzędne

• Podstawowe czasy w zdaniach

• Zdania pojedyncze, złożone, okolicznikowe

• Liczebniki główne i porządkowe, działania arytmetyczne

• Określanie czasu i daty

GRAMATYKIWŁOSKIEJ

PODSTAWY


6

1 ALFABET WŁOSKI

A [a:] H [akka] Q [ku:]

B [bi:] I [i:] R [erre]

C [czi:] L [elle] S [esse]

D [di:] M [emme] T [ti:]

E [e:] N [enne] U [u:]

F [effe] O [o:] V [wu:, wi:]

G [dżi:] P [pi:] Z [dze:ta]

UWAGAW wyrazach obcego pochodzenia występują: J [i lungo], K [kappa], W [vu doppjo], X [iks], Y [ipsilon].

2 RODZAJNIKI

RODZAJ MĘSKI

liczba pojedyncza liczba mnoga użycie rodzajnika

RODZAJNIK NIEOKREŚLONYarticolo indeterminativo

un ragazzo(jakiś) chłopiecuno straniero(jakiś) obcokrajowiecun amico (jakiś) przyjaciel

ragazzi(jacyś) chłopcystranieri(jacyś) obcokrajowcyamici (jacyś) przyjaciele

– przed spółgłoską

– przed s + spółgłoska (s impura) lub przed z

– przed samogłoską

RODZAJNIK OKREŚLONYarticolo determinativo

il ragazzo(ten) chłopieclo straniero(ten) obcokrajowiecl’ amico(ten) przyjaciel

i ragazzi(ci) chłopcygli stranieri(ci) cudzoziemcygli* amici(ci) przyjaciele


– przed s + spółgłoska (s impura) lub przed z– przed samogłoską

RODZAJNIK CZĄSTKOWYarticolopartitivo

del panechlebdello zuccherocukierdell’ olioolej

dei dolciciastkascherziżartydegli amiciprzyjaciele


– przed s + spółgłoska (s impura) lub przed z– przed samogłoską


7

RODZAJ ŻEŃSKI

liczba pojedyncza liczba mnoga użycie rodzajnika

RODZAJNIK NIEOKREŚLONY

una ragazza(jakaś) dziewczynauna strada(jakaś) drogaun’ amica(jakaś) przyjaciółka

ragazze(jakieś) dziewczynystrade(jakieś) drogiamiche(jakieś) przyjaciółki



RODZAJNIK OKREŚLONY

la ragazza(ta) dziewczynala strada(ta) drogal’ amica(ta) przyjaciółka

le ragazze(te) dziewczynyle strade(te) drogile amiche(te) przyjaciółki



RODZAJNIK CZĄSTKOWY

della carnemięsodella zuppazupadell’ acquawoda

delle melejabłkadelle spinekolcedelle arancepomarańcze



* Przed wyrazem, który rozpoczyna się od samogłoski i , możemy skrócić rodzajnik gli: gl’italiani.

3 OPUSZCZANIE RODZAJNIKA

Nazwy, napisy, oznaczenia Ascensore (winda), Direzione (dyrekcja)Imiona własne miast i osób Giorgio, PisaWołacz Signora! (proszę pani!)Przed zaimkami wskazującymi, questo libro (ta oto książka); che ore sono pytającymi, a w większości (która jest godzina?); ogni ragazzo przypadków również i przed (każdy chłopiec) nieokreślonymiStałe połączenia wyrazowe aver fame, aver sete (być głodnym, chcieć pić)W grupach wielosłownych il mal di testa (ból głowy) przed drugim rzeczownikiem

W konstrukcjach: fare da (pracować jako), comportasi da (zachowywać się jak), vivere da (żyć jak)


8

4 RODZAJ RZECZOWNIKÓW

rodzaj męski (maschile) rodzaj żeński (femminile)

-o muro, gatto-e cortile, cane-a poeta, problema

-e base, moglie-a rosa, parola-o virago, auto

Niektóre rzeczowniki zakończone na -a mogą określać osoby rodzaju męskiego jak też rodzaju żeńskiego, np.: poeta = poeta, poetka).Nazwy miast są zawsze rodzaju żeńskiego.

5 LICZBA MNOGA RZECZOWNIKÓW

rodzaj męski rodzaj żeński

liczba pojedyncza-o

(campo)

-co(parco)

-go(fungo)

-go(psicologo)

-a(artista)

-ca, -ga(monarca,

collega)

-e(genere)

liczba mnoga-i

(campi)

-chi(parchi)

-ghi(funghi)

-gi(psicologi)

-i(artisti)

-chi, -ghi(monarchi,

colleghi)

-i(generi)

liczba pojedyncza-a

(ragazza)

-ca(pesca)

-ga(delega)

-cia, -gia(scia, bugia)

-cia, -gia(provincia,

pioggia)

-e(botte)

-o(mano)

liczba mnoga-e

(ragazze)

-che(pesche)

-ghe(deleghe)

-cie, -gie(scie, bugie)

-ce, -ge(province,

piogge)

-i(botti)

-i(mani)

6 LICZBA MNOGA PRZYMIOTNIKÓW

1. Z ODMIENNYM ZAKOŃCZENIEM W RODZAJU MĘSKIM I ŻEŃSKIM

liczba pojedyncza liczba mnoga

RODZAJ MĘSKI-o

(nuovo)-i

(nuovi)

RODZAJ ŻEŃSKI-a

(nuova)-i

(nuovi)


9

a) przymiotniki z końcówką -co chi (fresco) (freschi)

b) przymiotniki z końcówką -ico -ci (pratico) (pratici)

2. Z JEDNAKOWYM ZAKOŃCZENIEM W RODZAJU MĘSKIM I ŻEŃSKIM


RODZAJ MĘSKI -e(verde)

-i(verdi)RODZAJ ŻEŃSKI

3. PRZYMIOTNIKI NIEODMIENNE

– mają jednakową formę w obu rodzajach i liczbach

a) pari (równy; parzysty) + wyrazy pochodne: dispari, impari (nierówny; nieparzysty)

b) blu (niebieski)

c) avvenire (następny, przyszły) – występuje również w roli rzeczownika (= przyszłość)

d) składające się z przyimka i przysłówka: dappoco (małowartościowy), dabbene (rzetelny, poczciwy)

7 STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW

STOPIEŃ

równy wyższy najwyższy

rodzaj męski bellopiękny

più bellopiękniejszymeno bellomniej piękny

il più bellonajpiękniejszyil meno bellonajmniej piękny

rodzaj żeński bellapiękna

più bellapiękniejszameno bellamniej piękna

la più bellanajpiękniejszala meno bellanajmniej piękna


10

8 PRZYMIOTNIKI NIEREGULARNE

1. stopień 2. stopień 3. stopień

względny bezwzględny

buonocattivograndepiccoloalto

basso

migliorepeggioremaggioreminoresuperiore

inferiore

il miglioreil peggioreil maggioreil minore–

–

ottimopessimomassimominimosu premo,sommoinfimo

dobryniedobry, zływielkimaływysoki

niski

9 STOPNIOWANIE PRZYSŁÓWKÓW

1. stopień 2. stopień 3. stopień

spessoczęsto

più spessoczęściejmeno spessomniej często

il più spessonajczęściejil meno spessonajmniej często

10 PRZYSŁÓWKI NIEREGULARNE

1. stopień 2. stopień 3. stopień (bezwzględny)

bene

malemoltopoco

meglio

peggiopiùmeno

benissimo(ottimamente)pessimamentemoltissimominimamente

dobrze

źledużomało

11 ZAIMKI OSOBOWE – PRONOMI PERSONALI

NIEAKCENTOWANE


mianownik io jatu tylui, egli, esso onlei, ella, essa onaLei pan, pani

noi myvoi wyloro, essi oniloro,esse oneLoro państwo


11

celownik mi mi, mnieti ci, tobiegli mu, jemule jejLe panu, pani

ci namvi wamloro (gli) im (m*)loro (gli) im (f*)Loro państwu

biernik mi mnieti ciebielo go, jegola jąLa pana, panią

ci nasvi wasli ichle jeLi panówLe panie

* m – maschile (rodzaj męski), f – temminile (rodzaj żeński)

AKCENTOWANE


mianownik me è come mete non sono telui ne sai quanto luilei beata lei!Lei canta come Lei

noi poveri noi!voi felici come voiloro contenti loro!loro ecco loroLoro bravi come Loro

celownik a me a me non piacea te porto fiori a tea lui passi il libro a luia lei lo dico a leia Lei do retta a Lei

a noi scrivete a noia voi telefona a voia loro rispondo a loroa loro simpatico a loroa Loro credo a Loro

biernik me vieni con mete vedo telui ha salutato luilei ha sgridato leiLei vedo Lei

noi senza di noivoi dopo di voiloro guarda loroloro prego loroLoro ricordo Loro

12 KOMBINACJE ZAIMKÓW OSOBOWYCH

me lo te lo glielo se lo ce lo ve lome la te la gliela se la ce la ve lame li te li glieli se li ce li ve lime le te le gliele se le ce le ve leme ne te ne gliene se ne ce ne ve ne


12

13 PARTYKUŁA ZAIMKOWA neme ne parlerà – porozmawia ze mną o tymte ne parlerà – porozmawia z tobą o tymgliene parlerà – porozmawia z nim (nią) o tymce ne parlerà – porozmawia z nami o tymve ne parlerà – porozmawia z wami o tym

Ha parlato di lui. Ne ha parlato.E innamorato di lei. Ne è innamorato.Siamo contenti di loro. Ne siamo contenti.Fu conquistata da lui. Ne fu conquistata.Riceve aiuto da loro. Ne riceve aiuto.

14 ZAIMKI ZWROTNE – PRONOMI RIFLESSIVI


rodzaj żeński rodzaj męski rodzaj męski rodzaj żeński

o

soby

1.2.3.

1.2.3.

mitisi

civisi

1.2.3.

1.2.3.

mitisi

civisi

1.2.3.

1.2.3.

mitisi

civisi

1.2.3.

1.2.3.

mitisi

civisi

15 ZAIMKI DZIERŻAWCZE – PRONOMI POSSESSIVI


rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj męski rodzaj żeński

il mio mójil tuo twójil suo jego, jejil Suo* pana/

pani/pański (pies – cane)

il nostro naszil vostro waszil loro ichil Loro* panów/

pań/państwa (kot – gatto)

la mia mojala tua twojala sua jego, jejla Sua* pana/

pani/pańska (teczka – servietta)

la nostra naszala vostra waszala loro ichla Loro* panów/

pań/państwa (dom – casa)

i miei moii tuoi twoii suoi jego, jeji Suoi* pana/pani/

pańscy/pańskie (pracownicy – dipendenti)

i nostri nasii vostri wasii loro ichi Loro* panów/

pań/państwa (problemy – problemi)

le mie mojele tue twojele sue jego, jejle Sue* pana/

pani/pańskie (córki – figlie)

le nostre naszele vostre waszele loro ichle Loro* panów/

pań/państwa (domy – case)

* formy grzecznościowe


13

16 ZAIMKI WSKAZUJĄCE – PRONOMI E AGGETTIVI DIMOSTRATIVI

1. Zaimki, które mogą stać albo z rzeczownikiem, albo samodzielnie


l. poj. l. mn. l. poj. l. mn.

questocodestoquello

(ten oto)(ten tam)(tamten, ów)

questicodestiquelli,quegli, quei

questacodestaquella

questecodestequelle

2. Zaimki, które mogą stać tylko samodzielnie


l. poj. l. mn. l. poj. l. mn.

costui (ten)colui (tamten)

costorocoloro

costeicolei

costorocoloro

17 ZAIMKI WZGLĘDNE – PRONOMI RELATIVI

che (jaki, który) – ma niezmienną formę w rodzaju i liczbie

Sono i libri che hanno reso lo scrittore famoso.

Są to książki, które rozsławiły pisarza.

cui (którego, której, których) - ma niezmienną formę w rodzaju i liczbie– przeważnie stoi dopiero za przyimkiem

Sono gli scultori, di cui le statue mi piacciono.

Są to rzeźbiarze, których posągi mi się podobają.

chi (ten kto; ten który) – ma niezmienną formę– może stać z przyimkiem lub bez niego

Chi infrange la legge verrà punito. Kto łamie prawo, będzie ukarany.

quanto (to co; wszystko to co) – jest zaimkiem względnym tylko w tym znaczeniu

Quanto guadagna, lo spende subito. To, co zarobi, zaraz wyda.


14

18 ZAIMKI PYTAJĄCE – PRONOMI INTERROGATIVI

chi? (kto?)che? che cosa?(co?)che? quale? (jaki? który?) quanto? (ile?)

Chi c'è qui?Che cosa è?Quale vestito prendi?Quanto costa?

Kto jest tutaj?Co to jest?Jaką sukienkę włożysz?Ile to kosztuje?

19 ZAIMKI NIEOKREŚLONE

ZAIMKI NIEOKREŚLONE

RZECZOWNEpronomi indefi niti

PRZYMIOTNEaggettivi indefi niti

WYSTĘPUJĄCE W OBU FUNKCJACH

ognuno, -a (każdy)qualcuno, -a (ktoś,

jakiś, któryś)qualcosa, qualche cosa (coś)uno (ktoś, człowiek)certuni, -e (niektórzy,

niektóre)chiunque (ktokolwiek)altri (ktoś inny, inny)niente, nulla (nic)

ogni (każdy)qualche (któryś, jakiś,

pewien)certo, -a, -i, -e (pewien,

jakiś, któryś)qualunque, qualsiasi, (którykolwiek, jakikolwiek)qualsisia, qualsivoglia

(jaki bądź)

ciascuno, -a (każdy)alcuno, -a, -i, -e (ktoś,

niektórzy, niektóre)tale, -i (jakiś, pewien; ktoś)altro, -a, -i, -e (inny, drugi;

coś innego)taluno, -a, -i, -e (jakiś,

pewien; ktoś, niejeden)nessuno, -a (nikt, żaden)

20 PRZYIMKI – PREPOSIZIONI

aprzyczynaodległośćdzieleniecelokreślenienarzędziesposób

smutekrodzajcel(nie)korzyść

conprzypadektowarzystwoograniczeniesposóbcechastosunekpołączenie

w, do, nasvegliarsi a un rumore (obudzić się z powodu hałasu)la casa è a due chilometri (dom jest 2 km stąd)due volte al giorno (dwa razy dziennie)andare a caccia (iść na polowanie)coraggioso a parole (odważny w słowach)mulino a vento (wiatrak)pagare a rate (płacić ratami), andare a piedi (iść pieszo), andare a

casa (iść do domu)condanna all'esilio (skazanie na wygnanie)gonna a quadretti (suknia w kratę)scrivere a un amico (pisać do przyjaciela)parlare a loro favore/sfavore (mówić na ich korzyść/

mówić na ich niekorzyść)z, o, wuscire con la pioggia (wyjść w deszcz)passeggiare con Marta (spacerować z Martą)con la salute va meglio (jest lepiej ze zdrowiem)trattare con familiarità (traktować poufale)un uomo col cuore d’oro (człowiek o złotym sercu)litigare con tutti (kłócić się ze wszystkimi)andar fuori con l’ombrello (wyjść z parasolem)


15

dasprawcaodłączeniepowód, przyczynaprzeznaczenieograniczeniewymiarsposóbmiejsce

rodzajcenaokrespochodzenie

diobfitośćodłączenieopiniaprzyczynawinanazwadystrybucjawiekcelograniczeniemateriałwymiarsposóbpochodzenieporównaniewysiłekcechaokres

fra/trapowód

towarzystwoodległośćdzieleniemiejscepodziałstanokres

do, z, od, przez, u, naessere visitato dal dottore (być zbadanym przez lekarza)uscire dal tracciato (wylecieć z trasy)tremare dal freddo (trząść się z zimna)

sala da pranzo (pokój jadalny)cieco da un occhio (ślepy na jedno oko)una lampadina da cento candele (świecznik na sto świec)vita da cani (pieskie życie)andare dall'avvocato (iść do adwokata), uscire dal negozio (wyjść ze sklepu), incontrarsi dal notaio

(spotkać się u notariusza)una ragazza dai capelli biondi (dziewczyna o blond włosach)un francobollo da due euro (znaczek za dwa euro)l'aspetta da un mese (czeka na nią od miesiąca)santa Caterina da Siena (Święta Katarzyna ze Sieny)

z, w, ouna zona ricca d’acqua (rejon bogaty w wodę)andare via di casa (odejść z domu)discutere di politica (dyskutować o polityce)scoppiare di caldo (pęknąć na skutek gorąca)reo di tradimento (winny zdrady)il paese di Cuccagna (wieś Cuccagna)di due in due (co dwa)una ragazza di quindici anni (piętnastoletnia dziewczyna)segnale d’allarme (znak ostrzegawczy; hamulec bezpieczeństwa)tardo d’ingegno (ciężko myślący)campana di bronzo (dzwon z brązu)un pacco di dieci chili (paczka dziesięciokilogramowa)andare di corsa (iść szybko, biec)essere di Bari (być z Bari)più bella di una regina (piękniejsza niż królowa)multare di un milione (nałożyć karę jednego miliona)un giovane d’ingegno (utalentowany młodzieniec)un’attesa di due anni (dwuletnie czekanie)

wśród, między, przez, za, wfra tutti gli impegni non ha mai tempo (z powodu licznych

obowiązków nie ma nigdy czasu)trovarsi fra amici (znajdować się wśród przyjaciół)la piazza è fra cento metri (plac jest 100 metrów stąd)dividere fra molti (podzielić między wielu)passare tra la folla (przejść przez tłum)chi vorrà tra voi? (kogo z was zechce?)avere un oggetto fra le mani (mieć jakiś przedmiot w rękach)ci vedremo fra una settimana (zobaczymy się za tydzień)


16

incelokreśleniepowódsposóbkierunekmiejsceokres

perprzyczynapodziałcelokreśleniewymiarmiejsceorzecznikcenaczas(nie)korzyśćruch

środek

sutematmiarasposóbmiejscepołożenieokres

w, z, na, do accorrere in aiuto (przybiec z pomocą/na pomoc)bravo in matematica (dobry w matematyce)tormentarsi nel dubbio (gnębić się wątpliwościami)ascoltare in silenzio (słuchać w ciszy)entrare in porto (wpłynąć do portu)abitare in città (mieszkać w mieście)finire in un mese (skończyć w ciągu miesiąca)

dla, przez, po, za, do, nagridare per il dolore (krzyczeć z bólu)in fila per tre (w szeregu po trzech)lottare per la sopravvivenza (walczyć o przeżycie)uguali per età (równi wiekiem)correre per cinque chilometri (biec 5 kilometrów)partire per la campagna (wyjechać na wieś)passare per pazzo (uchodzić za wariata)vendere per dieci euro (sprzedawać po/za 10 euro)parlare per due ore (rozmawiać przez 2 godziny)simpatia per qualcuno (sympatia do kogoś)aggirarsi per la casa (kręcić się po domu),vagabondare per la città (włóczyć sie po mieście),partire per Roma (wyjechać do Rzymu)mandare per posta (wysłać pocztą)

na, o, około, chybaun libro sugli animali (książka o zwierzętach)alto sui due metri (wysoki chyba na dwa metry)vestito su misura (ubranie na miarę)salire su un albero (wdrapać się na drzewo)una terrazza sul mare (taras z widokiem na morze)impiegare sulle due ore (zająć jakieś 2 godziny),arrivare sulla mezzanotte (dotrzeć około północny)

21 PRZYIMKI Z RODZAJNIKIEM

przyimki

a da di in su

rodzajnik określony

illal'loilegli

alallaall'alloaialleagli

daldalladall'dallodaidalledagli

deldelladell'dellodeidelledegli

nelnellanell'nelloneinellenegli

sulsullasull'sullosuisullesugli


17

22 PODSTAWOWY PODZIAŁ SPÓJNIKÓW

spójniki współrzędne (congiunzioni coordinative)– łączą zdania współrzędne

zdanie główne spójnik zdanie główne

Mama jest w domu, a ja idę do szkoły.

spójniki podrzędne (congiunzioni subordinative)– podporządkowują zdanie podrzędne zdaniu głównemu

zdanie główne spójnik zdanie podrzędne

Zostanę tutaj, aż przestanie padać.

23 SPÓJNIKI WSPÓŁRZĘDNEalloracioècome ... cosìdunquee (ed)e ... eeppureinfattimanéneanche, nemmeno, neppurenondimenooo ... ooppure, ossiaperciòperòtuttavia

więc, zatem, w takim razieto jestjak/jeżeli... towięca, ia ... a, i ... ia przecież, a jednakmianowicie, bowiemaleani(nawet) nie, ani nawet

tym niemniej, jednak(że), (po)mimo toalbo, lubalbo ... alboalbo, lub teżdlategojednak(że), lecz, aletym niemniej, jednak(że) a jednak

La mamma è a casa e io vado a scuola.

Rimango qui finché smetta di piovere.


18

24 SPÓJNIKI PODRZĘDNE

acciocchéaffinchéallorché, allorquandoal punto cheancorchéa patto cheappenabenchéchecomecome secomunquecon tutto checosicchécosì ... chedacchédal momento chedato chedi guisa chedi modo chefinchéfino a quandogiacchémentrenonostante cheogni volta cheoveperchéper quantopoiché, chépurchéqualoraquandoquantunquequasiquasi chesalvo chesesebbenesenza chesiccomesí chetalchétanto ... chetosto chetranne chevisto che

żeby, abyżeby, abykiedy, gdy, jak tylkodo takiego stopnia żechociaż, jakkolwiekpod warunkiem żejak tylkochociaż, mimo żeże, żebyjakjak gdybyjakkolwiek, a jednak, pomimo żepomimo że, chociażtak żeby; toteżtak ... żeponieważ; skoroz racji tego; że z racji tego żeze względu na to; że, ponieważw taki sposób żew taki sposób że, tak żedopóki, pókidopiero kiedyjako że, ponieważ, skoropodczas gdy; natomiastmimo że, chociażzawsze kiedy, ilekroćjeżeli tylko, o ileżeby, dlatego że, ponieważjakkolwiek, chociaż ponieważ, bo; gdyo ile, pod warunkiem żew wypadku gdybykiedy, gdyaczkolwiek, chociaż, mimo żeprawie, jakby, niemaltak jakby, jak gdybyoprócz, z wyjątkiem tego żejeżeli, gdyby; o ileaczkolwiek, chociaż(i) nie, nawet, i nawetponieważ, bowiema niemniej jednak, przecież, tak żetak żetak ... żenatychmiast kiedy, jak tylkochyba że, o ile nieze względu na to, że, biorąc pod uwagę że,

ponieważ


19

25 PODSTAWOWE CZASY W ZDANIACH

zdan

ie

ozna

jmując

e teraźniejszość Oggi sono a casa. Dzisiaj jestem w domu.

przeszłość Ieri sono stato a casa. Wczoraj byłem w domu.

przyszłość Domani sarò a casa. Jutro będę w domu.

pyta

nie

teraźniejszość Sei oggi a casa? Jesteś dzisiaj w domu?

przeszłość Ieri sei stato a casa? Byłeś wczoraj w domu?

przyszłość Sarai domani a casa? Będziesz jutro w domu?

prze

czen

ie

teraźniejszość Oggi non sono a casa. Dzisiaj mnie nie ma w domu.

przeszłość Ieri non sono stato a casa. Wczoraj nie byłem w domu.

przyszłość Dmani non sarò a casa. Jutro nie będę w domu.

26 ZDANIA POJEDYNCZE

OZNAJMUJĄCE: Le vie sono piene di macchine. Ulice są pełne samochodów. Piove! Pada!

PYTAJĄCE:– pytania intonacyjneSzyk wyrazów jest taki sam, jak w zdaniu oznajmującym; odróżnia się od niego tonem pytającym i znakiem zapytania na końcu:

C’è anche il bar nell’albergo? Jest w hotelu także bar? Mi aiutate? Pomożecie mi? Sono a scuola i bambini? Są dzieci w szkole? Siete arrivati bene? Dojechaliście dobrze?

– pytania uzupełniająceNa początku tych zdań znajdują się zaimki pytające: Quanti giorni ci restano? Ile pozostaje nam dni? Di chi è la macchina? Czyj to samochód?

WYRAŻAJĄCE ŻYCZENIE: Siate un poco tolleranti! Bądźcie trochę tolerancyjni!


20

ROZKAZUJĄCE:– 2. osoba liczby pojedynczej czasowników I grupy – parla! – czasowniki grupy II i III - forma jest zgodna z drugą osobą liczby

pojedynczej trybu oznajmującego – vendi!, senti!– 1. i 2. osoba liczby mnogiej – formy we wszystkich grupach

czasownikowych są zgodne z formami trybu oznajmującego – 3. osoba liczby pojedynczej i mnogiej – stosuje się formy trybu łączącego

teraźniejszego Oggi finisci prima. Skończ dzisiaj wcześniej. Prenda l’ombrello. Niech pan/pani weźmie parasol.

WYKRZYKNIKOWE:Imaginati che tranquilità! Wyobraź sobie ten spokój!Che bella notte! Jaka to piękna noc!

27 ZDANIA ZŁOŻONE

WSPÓŁRZĘDNE – ZŁOŻONE SĄ CO NAJMNIEJ Z DWU ZDAŃ GŁÓWNYCH

łączne – e (ed), neanche, né, neppure, nemmeno Suonavo il pianoforte e lui leggeva. Grałem na fortepianie a on czytał.

przeciwstawne – ma, però, mentre, tuttavia, nondimeno, eppure Vorrei andare al cinema, però lui non vuole. Chciałbym pójść do kina, ale on nie chce.

rozłączne – o, oppure, ovvero, ossia Vieni con me oppure resti dal tuo amico? Pójdziesz ze mną czy zostaniesz u swojego przyjaciela?

wynikowe – dunque, quindi, ebbene, e, perciò, per la qual cosa Si faceva buio quindi tornavamo a casa. Zmierzchało się, a więc wracaliśmy do domu.

PODRZĘDNE – ZŁOŻONE SĄ CO NAJMNIEJ Z 1 ZDANIA GŁÓWNEGO I 1 ZDANIA POBOCZNEGO

podmiotowe – che Mi dispiace che hanno disdetto la loro partecipazione. Przykro mi, że odwołał swój udział.


21

dopełnieniowe – (spójniki) che, se; (przysłówki) che, che cosa, come, dove Ha detto che si sente molto sola. Powiedziała, że czuje sie bardzo samotna. – pytanie zależne (zdania dopełnieniowe zawierające pytania) Non so chi di loro è colpevole. Nie wiem, kto z nich jest winien.

przydawkowe – zdania rozpoczynają się zaimkiem względnym Non conosco un uomo, che non si sia qualche volta sbagliato. Nie znam człowieka, który by się nigdy nie pomylił.

okolicznikowe – wyrażają okoliczniki, które rozwijają orzeczenie zdania głównego Podział na zdania okolicznikowe: Podział: – miejsca – celu – czasu – przyzwolenia – sposobu – warunku – przyczyny

28 ZDANIA OKOLICZNIKOWEmiejsca wyrażają miejsce lub kierunek zdarzenia

dove, di (da) dove, donde, per doveMettilo là, dove c'è ancora posto.Postaw to tam, gdzie jest jeszcze miejsce.

czasu wyrażają relacje czasowequando, come, allorché, allorquando, primaOgni volta che esci chiudi tutte le finestre.Zawsze kiedy wychodzisz, zamknij wszystkie okna.

sposobu wyrażają sposób, miarę lub jakość zdarzenia w zdaniu głównymcome, come se, quasi (che), secondo comeLe cose stanno come ci hanno detto.Rzecz ma sie tak jak nam powiedzieli.a) porównujące: cosi ... come (tak ... jak),

più (meglio) che (więcej/lepiej niż)b) skutkowe: che, cosicché (tak ... że, że, toteż)c) ograniczające: a meno che, eccetto che (chyba że, z wyjątkiem)

przyczyny wyrażają przyczynę albo powódatteso che, considerato che, visto che (ze względu na to że),

dacché (skoro; ponieważ)Abbiamo chiamato il medico, dacché il suo stato é peggiorato.Wezwaliśmy lekarza, ponieważ jej stan sie pogorszył.


22

celu odpowiadają na pytanie: dlaczego?, w jakim celu?affinché (aby), perché (żeby; ponieważ)Oggi resto a casa, perché sono malata.Dzisiaj zostanę w domu, dlatego, że jestem chora.

przyzwolenia wyrażają przyzwolenieanche se (chociaż, mimo że), benché (chociaż), malgrado che

(mimo że, chociaż), per quanto (jakkolwiek)Si è sposata presto, anche se voleva studiare.Wcześnie wyszła za mąż, chociaż chciała studiować.

warunku wyrażają warunek1. realny – na początku stoi spójnik „se” (jeżeli, o ile)

Se comincia a lavorare, non avrà tanto tempo libero.Jeżeli zacznie pracować, nie będzie mieć tyle wolnego czasu.

2. a) nierealny w teraźniejszościSe te lo dicessi, avrei infratto la promessa.Gdybym ci to powiedziała, złamałabym obietnicę.

b) nierealny w przeszłościSe avessi studiato con diligenza, avrei passato l'esame.Gdybym (był) pilnie studiował, byłbym ten egzamin zaliczył.

29 LICZEBNIKI GŁÓWNE I PORZĄDKOWE

0123456789

1011121314151617181920

zerouno, unaduetrequattrocinqueseisetteottonovedieciundicidodicitrediciquattordiciquindicisedicidiciassettediciottodiciannoveventi

21232530405060708090

100102164200

1 0002 6326 877

1 000 0005 500 000

1 000 000 000

ventunoventitréventicinquetrentaquarantacinquantasessantasettantaottantanovantacentocentoduecentosessantaquattroduecentomilleduemilaseicentotrentadueseimilaottocentosettantasette

un milionecinque milioni cinquecentomilaun miliardo


23

1°2°3°4°5°6°7°8°9°

10°11°12°13°14°

il primoil secondoil terzoil quartoil quintoil sestoil settimol' ottavoil nonoil decimol' undicesimo il dodicesimoil tredicesimoil quattordicesimo

18°20°21°26°30°100°101°327°1 000°3 000°1 000 000°

il diciottesimoil ventesimoil ventunesimoil ventiseiesimoil trentesimoil centesimoil centunesimoil trecentoventisettesimoil millesimoil tremillesimoil milionesimo

30 PODSTAWOWE DZIAŁANIA ARYTMETYCZNE

dodawanieodejmowaniemnożeniedzieleniepotęgi

pierwiastki

ułamki

2 + 3 = 56 - 2 = 42 x 3 = 68 : 2 = 442 44

2√43√4n√4 ½ 1⁄3

due più tre fanno cinquesei meno due fanno quattrodue per tre fanno seiotto diviso (per) due fanno quattroquattro alla secondaquattro alla quartaradice quadrata di quattroradice cubica di quattroradice n di quattroun mezzo (una metà)un terzo

31 DNI TYGODNIA

lunedìmartedìmercoledìgiovedì

poniedziałekwtorekśrodaczwartek

venerdìsabatodomenica

lunedì

piąteksobotaniedziela

w poniedziałek

32 MIESIĄCE

gennaiofebbraiomarzoaprilemaggiogiugno

in giugno

styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwiec

w czerwcu

luglioagostosettembreottobrenovembredicembre

in dicembre

lipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień

w grudniu


24

33 OKREŚLANIE CZASU I DATY

godz. 1:00godz. 3:00godz. 3:05godz. 3:10godz. 3:15godz. 3:20godz. 3:25godz. 3:30godz. 3:35godz. 3:40godz. 3:45godz. 3:50godz. 3:55

è l’unasono le tresono le tre e cinquesono le tre e diecisono le tre e un quartosono le tre e ventisono le tre e venticinquesono le tre e mezzosono le quattro meno venticinquesono le quattro meno ventisono le quattro meno un quartosono le quattro meno diecisono le quattro meno cinque

Którego mamy dzisiaj?Dzisiaj mamy 8 kwietnia

Quanti ne abbiamo oggi?Oggi è l’otto aprile.


Niedostępne w wersji demonstracyjnej.

Zapraszamy do zakupu

pełnej wersji książki

w serwisie

Uniwersalny slownik POL-WLO -...

Documents

Transcript of Uniwersalny slownik POL-WLO -...