uczniów i uczenia się młodzieży i dzieci...DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE? AKTYWIZACJA...

Aktywizacja rozwoju uczniów i uczenia się

młodzieży i dzieci

Małgorzata Marcysiak

UWAGA: Załączone materiały przeznaczone są wyłącznie do indywidualnego użytku edukacyjnego. Nie wolno ich rozpowszechniać ani też wykorzystywać w innych celach.

Literatura

• Brudnik E., Muszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Studio Full Scan, Kielce 2000.

• Bryła R., Wybrane metody aktywizujące i ich zastosowanie w praktyce szkolnej, Edukacja 2000, 3.

• Kowalewska A., Metody aktywizujące – dlaczego warto je stosować?, Lider 2000, 10. • Kujawiński J, Metody edukacyjne nauczania i wspierania w klasach początkowych.

Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1998. • Kujawiński J, Rozwijanie aktywności twórczej uczniów klas początkowych. Zarys metodyki.

WSiP, Warszawa 1990. • Komorniczak R., Aktywizacja uczniów poprzez pracę w grupach, www.edukator.org.pl • Łukasiewicz M., Sukces w szkole. Ośrodek doskonalenia nauczycieli , Poznań 1999 r. • Niemierko B., Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, Wydawnictwa

akademickie i profesjonalne, Warszawa 2007. • Nęcka E., Orzechowski J., Słabosz A., Szymura B., Trening twórczości, Gdańskie Wydawnictwo

Psychologiczne, Gdańsk 2005. • Okoń W., Słownik pedagogiczny. PWN, Warszawa 1984 . • Rau, E. Ziętkiewicz, Jak aktywizować uczniów G&P Oficyna wydawnicza, Poznań 2000. • Schafer R. H., Psychologia dziecka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011. • Tyszkowa M., Aktywność i działalność dzieci i młodzieży . WSiP, Warszawa 1990.

http://www.edukator.org.pl/







AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW

Aktywność jest własnością indywidualną jednostki,

polegającą na większej niż u innych częstości i

intensywności jakiegoś rodzaju działań.

Szczególną cechą aktywności ludzkiej jest jej udział

w zmienianiu otoczenia przyrodniczego i społeczno-

przyrodniczego, stosownie do ludzkich potrzeb, celów

i ideałów

AKTYWNOŚĆ


Aktywność ucznia ma określony kierunek

wyznaczony przez cel, któremu podporządkowany

zostaje jej przebieg.

Im bardziej cel jest atrakcyjny i ciekawy, tym

większą wywołuje motywację i zainteresowanie

uczniów.

Stąd podstawową czynnością, jaką nauczyciel

powinien wykonać, jest uświadomienie uczniom celu

ich działania oraz umotywowanie potrzeby jego

osiągnięcia.

AKTYWNOŚĆ


Aktywizacja – aktywności pobudzające ludzi do

uczenia się

Procedury pobudzania energii społecznej,

motywacji do działania, osobistego zaangażowania są

ważnym, wręcz podstawowym warunkiem

jakiejkolwiek rzeczywistej zmiany.

Aktywizacja jawi się w tym kontekście jako

uruchamianie procesu rozwoju indywidualnego,

grupowego i społecznego.

AKTYWIZACJA


Aktywizacja jest zewnętrznym działaniem

adresowanym do osoby, zespołu lub społeczności.

Jest uruchomieniem procesu, który doprowadza do

podjęcia działania wypływającego z wewnętrznej

motywacji.

Łączy się z braniem odpowiedzialności na siebie,

tworzeniem czegoś, co jest autorskie, twórcze (przy

czym o tym czy działanie jest twórcze bardziej

decyduje postawa i stan duszy, niż oryginalność

wytworów).

AKTYWIZACJA


Motywacja wewnętrzna (ang. intrinsic motivation) –

motywacja powodująca zachowanie, którego celem

nie jest osiągnięcie zewnętrznych nagród. Dana

aktywność jest celem samym w sobie.

Czynności motywowane wewnętrznie prowadzą do

specyficznego stanu umysłu, nazywanego

poczuciem przepływu (ang. flow), które polega na

utracie samoświadomości i poczucia upływu czasu

oraz na koncentracji na samej czynności

wykonywania zadania, z odsunięciem na drugi plan

jego rezultatu. Stan taki jest przyjemny i może być

wzbudzany także przez narkotyki i inne używki,

ćwiczenia fizyczne itp. (czynności dostarczają więcej

przeżyć typu flow niż używki)

AKTYWIZACJA


Gdy czynność motywowana jest wewnętrznie a

jednocześnie jest silnie nagradzana, to motywacja

zmienia się na zewnętrzną i dana osoba traci

przyjemność czerpaną z tej aktywności, nawet jeśli ją

wcześniej bardzo lubiła.

Poprzez silne nagradzanie, grożenie karą (np. przy

nauce), stosowanie przymusu, presję zewnętrzną,

nacisk oceniania, można spowodować, że dana

osoba zaczyna spostrzegać swoje działanie jako

motywowane tylko zewnętrznie, co prowadzi do utraty

przyjemności czerpanej z tego działania.

AKTYWIZACJA


Motywacja zewnętrzna (ang. extrinsic motivation) –

angażowanie się w daną aktywność dla osiągnięcia

konsekwencji zewnętrznych (w odróżnieniu od

motywacji wewnętrznej).

Zachowanie jest tutaj tylko instrumentem

osiągnięcia czegoś innego (np. chodzenie do

dentysty, uczenie się do egzaminu z przedmiotu,

którego się nie lubi, zatrzymanie pojazdu na znak

policjanta)

Istnieją przesłanki do twierdzenia, że gdy człowiek

rozumie swoje działanie jako motywowane zewnętrznie, to

nie zauważa jednocześnie, że może ono być motywowane

wewnętrznie, co prowadzi do utraty przyjemności.

AKTYWIZACJA


Mihaly Csikszentmihalyi (1934)

FLOW


Flow (przepływ) można określić jako stan

uskrzydlenia, który towarzyszy wykonywaniu

skomplikowanych działań przy jednoczesnym

wysokim poziomie wykorzystywanych umiejętności

osoby jej dokonujących.

Przepływ można zdefiniować jako stan poza nudą i

niepokojem.

Nuda występuje kiedy posiadane umiejętności są

wysokie, zaś wykonywane działania są

nieskomplikowane.

Niepokój zaś występuje w sytuacji odwrotnej: kiedy

wykonywane działanie jest zbyt skomplikowane

względem posiadanych przez osobę umiejętności.

FLOW


Osoba doświadczająca przepływu dobrze wie co i

jak należy zrobić i błyskawicznie na zasadzie

sprzężenia zwrotnego otrzymuje informację o

skuteczności własnych poczynań.

FLOW


Cele i sprzężone z nimi zwrotnie informacje są tak

jasne, że doświadczanie przepływu wiąże się ze

zlaniem działania i świadomości.

Osoba doświadczająca przepływu nie postrzega

rzeczywistości w dualistyczny sposób: ma

świadomość działania, natomiast nie jest świadoma

samej siebie.

Cała uwaga jest skupiona na odpowiednich

bodźcach i jednostka przestaje być świadoma siebie

jako czegoś odrębnego od aktywności którą

wykonuje.

FLOW


„Jesteś tak zaangażowany w to co robisz, że nie

widzisz siebie jako czegoś odrębnego od

bezpośredniego następującego działania... nie widzisz

odrębności pomiędzy sobą samym a tym co robisz…”

FLOW


Zlewanie się działania i świadomości jest możliwe

dzięki trzeciej cesze doświadczania przepływu:

koncentracji uwagi na ograniczonym polu bodźców.

Aby umożliwić koncentrację na działaniu,

potencjalnie przeszkadzające bodźce nie absorbują

uwagi- świadomość jednostki jest zawężona, więc

nieistotne bodźce są pomijane.

FLOW


„Kiedy się wspinasz nie jesteś świadomy innych

życiowych problemów. To staje się odrębnym

światem, istotnym tylko dla siebie. To koncentracja.

Kiedy już wejdziesz w tą sytuacje, jest ona

nieprawdopodobnie rzeczywista i ty w dużym stopniu

sprawujesz nad nią kontrolę. Staje się ona [sytuacja]

całym twoim światem.”

FLOW


Konsekwencją głębokiej koncentracji jest zatracenie

ego, zapomnienie o samym sobie. Kiedy aktywność

całkowicie absorbuje osobę swoimi wymaganiami,

ego służące do rozstrzygania pomiędzy własnym

działaniem a poczynaniami innych nie jest już

potrzebne.

Człowiek doświadczając przepływu nie traci

świadomości swojego ciała lub jego funkcji, lecz tylko

stworzony przez siebie wizerunek własnej osoby- ‘ja’

(aktor lub pośrednik, którego jednostka jest nauczona

wstawiać pomiędzy bodziec i reakcję).

FLOW


brak zainteresowania własnym ego, ta utrata

samoświadomości może paradoksalnie pozwolić

ludziom na rozwinięcie pojęcia o samym sobie; to co

się wyłania jest uczuciem ‘przekraczania siebie’ (ang.

self-transcendence)

FLOW


Ludzie doświadczający przepływu czują, że

posiadają kontrolę nad własnymi poczynaniami i

środowiskiem.

Nie jest to aktywna świadomość sprawowania

kontroli, lecz raczej brak obawy przed utratą kontroli-

która często gości w codziennym życiu.

Wspomniane uczucie występuje nawet w

sytuacjach gdzie obiektywne zagrożenia są całkiem

realne – latanie lotnią, nurkowanie głębokie w morzu,

eksploracja jaskiń, wyścigi samochodowe, wspinaczka

- lecz jednostka postrzega je jako przewidywalne i

łatwe do okiełznania.

FLOW


W edukacji wykorzystaniem teorii przepływu może

być metoda overlearning (przeuczanie się).

Overlearning umożliwia umysłowi skoncentrowanie

się na wizualizacji pożądanego działania jako

swoistego, zintegrowanego działania zamiast zestawu

działań.

Trudne zadania, które (nieznacznie) przekraczają

umiejętności mogą prowadzić do przepływu.

FLOW


Overlearning (ang. przeuczenie się) jest metodą

nauki (również koncepcją pedagogiczną), według

której nowo zdobyte umiejętności powinny być

ćwiczone daleko poza zasięg płynności.

Ogólnie mówiąc, stosunkowo mały odcinek

materiału powinien być zapamiętany na tyle dobrze,

by jego odtworzenie w przyszłości odbyło się wręcz

automatycznie.

OVERLEARNING


Aktywizacja jest takim rodzajem wpływu na innych,

który pomaga w rozszerzeniu poczucia wolności

osobistej, zwiększeniu umiejętności dokonywania

wyborów.

Czasami jest wręcz działaniem inwazyjnym, ale

pomagającym w przekroczeniu własnego

wygodnictwa, niechęci do ponoszenia ryzyka, w

pokonaniu własnych lęków.

AKTYWIZACJA


Proces aktywizacji nie zakłada motywowania ludzi

do czegoś określonego.

Wybór rodzaju działań należy do osoby, która je

podejmie.

Jej celem jest raczej uwolnienie energii,

uruchomienie potencjału, a nie zmiana zachowania

pojedynczych osób, grup ludzi i całych społeczności.

Proces stawania się aktywnym zachodzi najczęściej

dzięki głębokiej relacji z drugą osobą, przeżyciu

synergii grupy lub zaangażowaniu w głęboki proces

społeczny.

AKTYWIZACJA


Procedury pobudzania energii społecznej,

motywacji do działania, osobistego zaangażowania są

ważnym, wręcz podstawowym warunkiem

jakiejkolwiek rzeczywistej zmiany.

Aktywizacja jawi się w tym kontekście jako

uruchamianie procesu rozwoju indywidualnego,

grupowego i społecznego.

AKTYWIZACJA


Przy aktywnym trybie nauki uczniowie sami

wykonują większość pracy.

Wytężają umysły – rozważają pomysły, rozwijają

problemy i stosują zdobytą wiedzę w praktyce.

CO TO ZNACZY UCZYĆ AKTYWNIE?


Uczenie aktywne jest szybkim, zabawnym,

wspierającym i angażującym ucznia procesem.

Podczas wykonywania aktywnych ćwiczeń

dydaktycznych uczniowie nie siedzą bez ruchu, a

wręcz przeciwnie – chodzą po sali, rozmawiają, myślą

na głos, dzielą się doświadczeniami.

CO TO ZNACZY UCZYĆ AKTYWNIE?


Warunkiem zdobycia gruntownej wiedzy, jest

słuchanie, dostrzeganie problemów, zadawanie pytań

i wymienianie z innymi opinie na ich temat.

Warunkiem koniecznym jest aktywność w trakcie

zajęć poprzez np. wyobrażanie sobie przedmiotu

rozważań, podawanie własnych przykładów,

sprawdzanie swoich umiejętności i łączenie wiedzy,

którą zdobyli lub zdobędą z jej praktycznym

zastosowaniem.

DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE?


Dzieci najlepiej przyswajają wiedzę, jeśli prowadzi

się praktyczne ćwiczenia oparte na grach i zabawach

(Piageta, Montessori).

Uwaga dziecka jest krótkotrwała a jego zdolność do

spokojnego siedzenia w jednym miejscu ograniczona.

O ile nauka aktywna jest popularna wśród

młodszych dzieci, to wśród starszych uczniów

korzystanie z aktywnych metod nauczania jest mniej

powszechne.



Jak wykazują statystyki, najczęstszą metodą

nauczania w podejściu do uczniów ciągle pozostaje

klasyczna „kreda – tablica”.

Panuje pogląd, że starsi uczniowie nie potrzebują

zwiększonej aktywności i szybkiego tempa zajęć, aby

efektywnie zdobywać wiedzę.

Bardziej rozwinięty, dojrzalszy umysł jest zdolny do

refleksji mad poszczególnymi zagadnieniami z

rożnych perspektyw i ma zdolność myślenia

abstrakcyjnego, stąd pogląd, że starsi uczniowie uczą

się efektywniej, słuchając wykładu.



To założenie mogło być kiedyś trafne, ale

współczesna młodzież jest wychowana na

programach, w skorych współistnieje obraz i dźwięk,

ruch i medytacja.



Nauczyciele muszą w stosunkowo krótkim czasie

zrealizować stosunkowo dużo materiału.

Pogląd, że proces nauczania składa się z

poznawania podzielonych na osobne dziedziny

fragmentów wiedzy, ma długą tradycje i nadal jest

popularny.



Uczniowie są coraz bardziej zróżnicowani – również

pod względem sposobów przyswajania wiedzy.



Aktywne nauczanie może być nie tylko elementem

uatrakcyjnienia zajęcia, ale również pomaga docenić

odmienność jednostki i różnice intelektualne

występujące między poszczególnymi uczniami.



nie powinno się eksperymentować cały czas,

można próbować wprowadzać nowe metody nie

częściej niż raz w tygodniu

WAŻNE ZASADY


nowe metody nauczania warto przedstawić uczniom

jako interesującą alternatywę dla tradycyjnego

sposobu prowadzenia lekcji; warto dowiedzieć się, czy

te nowości się im podobają

WAŻNE ZASADY


nie wolno obciążać uczniów zbyt wieloma

zadaniami, co za dużo, to niezdrowo; można

wykorzystać tylko kilka metod, by ożywić zajęcia

WAŻNE ZASADY


należy wydawać precyzyjne polecenia;

zademonstrować lub zilustrować przykładem, co

uczeń ma wykonać, aby nie było nieporozumień, które

mogą obrócić w niwecz wszystkie wysiłki

WAŻNE ZASADY


Intensywność przekazywania wiedzy

większość nauczycieli wypowiada od 100 do 200

słów na minutę. Jednak to ile z tych słów dociera do

uczniów, zależy od tego, jak uważnie słuchają.

jeśli uczniowie naprawdę się skoncentrują, są w

stanie usłyszeć od 50 do 100 słów na minutę.

DLACZEGO LUDZIE MOGĄ ZAPOMNIEĆ TO CO USŁYSZELI?


Dzieje się tak, gdyż uczniowie dużo myślą w trakcie

słuchania. Utrzymanie całkowitej koncentracji uwagi

przez dłuższy czas jest trudne.

Uczniowie podczas typowych zajęć nie uważają

przez około 40% czasu ich trwania.



Uczniowie przyswajają 70% materiału w ciągu

pierwszych dziesięciu minut wykładu i zaledwie 20%

podczas ostatnich dziesięciu minut.


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

10 min 15 min 20 min 25 min 30 min 35 min 40 min


Wady wykładów jako metody nauczania:

uwaga uczniów maleje z każdą minutą wykładu

efektywne wykłady można przeprowadzić tylko

wtedy, gdy uczniami są osoby przyswajające

wiedzę głównie za pomocą zmysłu słuchu, tak

zwani słuchowcy

podczas wykładu zwykle przyswaja się mniejszą

ilość wiedzy

metoda wykładu błędnie zakłada, że w jego

trakcie wszyscy uczniowie przyswajają taką samą

porcję wiedzy w tym samym tempie

uczniowie najczęściej nie lubią wykładów



Zastosowanie materiałów audiowizualnych

zwiększa ilość przyswajanej wiedzy z 14 do 38%.

Badania wykazały dwukrotne zwiększenie

efektywność, jeśli uczy się słownictwa, wykorzystując

metody audiowizualne.

Wymagany czas na przedstawienie problemu

zmniejsza się niemal o połowę, jeśli środki wizualne

wspierają prezentację werbalną.

Jednak wyłączne słuchanie o czymś i patrzenie to

za mało, by się czegoś nauczyć.


AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW JAK DZIAŁA MÓZG?

średnia masa mózgu – 1-2,5 kg (2-3% masy ciała)

19 – 40 mld neuronów

każdy neuron tworzy o 4 do 7 tys. połączeń

50-240 bln połączeń

zużycie energii – 20%


Mózg nie funkcjonuje jak urządzenie rejestrujące

obraz czy dźwięk. Każda docierając do niego

informacja jest nieustannie analizowana.

Umysł nie tylko zbiera informacje, ale, przede

wszystkim, przetwarza je. Aby efektywnie przetworzyć

informację, umysł poddaje ją zarówno sprawdzianom

wewnętrznym, jak i zewnętrznym.

JAK DZIAŁA MÓZG?


Proces uczenia się, jest wydajniejszy, jeśli

uczniowie (J. Holt):

powtarzają informację własnymi słowami

podają przykłady

rozpoznają problem przy innych danych w innej

sytuacji

analizują problem w szerszym kontekście,

wiążąc go z innymi faktami i twierdzeniami

wykorzystują daną wiedzę w zróżnicowany

sposób

potrafią przewidzieć konsekwencje

podejmowanych działań

potrafią wskazać informacje przeciwne i

sprzeczne

JAK DZIAŁA MÓZG?


Nauka nie polega na zapamiętywaniu wszystkiego.

Większość tego, co zapamiętujemy ulatnia się w ciągu

kilku godzin.

Uczenie nie polega na przyswajaniu wszystkiego.

Aby to, czego się uczeń nauczył, zostało na trwałe

zapisane w pamięci, musi zostać przez niego

„przeżute” i włączone w istniejące już struktury wiedzy.

Nie można wykonać za ucznia pracy umysłowej

polegającej na połączeniu wszystkiego w spójną

całość. Bez dyskusji, zadawania pytań, wykonywania

samodzielnej pracy, nie ma mowy o prawdziwej

nauce.

JAK DZIAŁA MÓZG?


Uczenie nie jest jednorazowym zdarzeniem, lecz

przebiega falami.

Wymaga kilkunastu powtórzeń, aby materiał utrwalił

się na dłużej, a także wprowadzenia zróżnicowanego

przedstawiania tematu, a nie tylko powtarzania tego

samego.

Przy metodach aktywnych uczeń sam poszukuje

odpowiedzi lub dodatkowych informacji, aby

rozwiązać problem, lub próbuje znaleźć sposób, aby

wykonać zadanie.

JAK DZIAŁA MÓZG?


Niektórzy najskuteczniej uczą się, obserwując, jak

inni wykonują daną czynność. Wolą otrzymywać

szczegółowo opracowane prezentacje przekazujące

wiedzę i zapisywać to, co nakazuje im nauczyciel.

Podczas zajęć są zwykle skupieni i spokojni i rzadko

hałas jest w stanie rozproszyć ich skupienie –

wzrokowcy.

STYLE UCZENIA SIĘ


WZROKOWCY

lubią demonstracje lub pokazy,

lubią wykresy i tabele,

lubią opisy,

pamiętają twarze, imiona,

lubią patrzeć, rysować,

preferują sztuki wizualne

STYLE UCZENIA SIĘ


Są przeciwieństwem słuchowców, którzy zwykle nie

patrzą na nauczyciela i nie robią notatek, bo polegają

na swojej zdolności słuchania i zapamiętywania.

Podczas zajęć mogą być gadatliwi, a hałas łatwo

rozprasza ich uwagę.

STYLE UCZENIA SIĘ


SŁUCHOWCY

lubią dialog i rozmowy,

powtarzają głośno, to co napisali,

rozmawiają ze sobą,

lubią słuchać,

lubią wykłady,

lubią długie wypowiedzi własne,

lubią muzykę,

wolą mówić o dziełach sztuki niż je oglądać,

dobrze pamiętają imiona, twarze.

STYLE UCZENIA SIĘ


Kinestetycy uczą się, biorąc aktywny udział w

zajęciach. Są impulsywni i mało cierpliwi. Podczas

zajęć mogą się zachowywać niespokojnie, jeżeli nie

muszą faktycznie czegoś zrobić. Ich podejście do

nauki może wydawać się niechętne i chaotyczne.

STYLE UCZENIA SIĘ


CZUCIOWCY (kinestetycy)

uczą się przez wykonywanie i bezpośrednie

zaangażowanie,

lubią emocje, ruch,

nie lubią czytać,

pamiętają to – co sami wykonali,

muszą się poruszać, wiercić, coś trzymać,

tupią, gestykulują,

nie lubią słuchać

STYLE UCZENIA SIĘ


W każdej grupie liczącej 30 uczniów, przeciętnie 22

osoby potrafię uczyć się efektywnie, jeśli zastosuje się

równocześnie wizualne, werbalne i aktywne środki

dydaktyczne.

Jednak pozostałych ośmioro uczniów

zdecydowanie woli jeden z trzech typów przekazu

wiedzy, dlatego muszą oni włożyć bardzo dużo energii

w zrozumienie tematu, chyba, że zajęcia prowadzone

są z wykorzystaniem tej metody, którą przedkładają

nad inne.

STYLE UCZENIA SIĘ


Podział klasy na grupy i przydzielanie im do

wykonywania zadań, w których niezbędne jest

współdziałanie, to doskonała metoda, by zaspokoić

społeczne potrzeby uczniów.

Uczniowie chętnie angażują się w działania,

ponieważ robiąc coś wspólnie z kolegami.

Kiedy już się zaangażują, odczuwają potrzebę

dzielenia się swoimi doświadczeniami z innymi, co

prowadzi do kolejnych kontaktów.

SPOŁECZNE UCZENIE SIĘ

PROBLEMY ZWIĄZANE Z AKTYWNYM UCZENIEM SIĘ

Nie to nie tylko rozrywka, chociaż nauka może być

zabawę, nie tracą nic ze swej podstawowej funkcji.

W rzeczywistości wiele technik aktywnego uczenia się

wymaga od uczniów podjęcia różnorodnych działań

wymagających ciężkiej pracy.

Czy aktywne uczenie się to tylko zbiór gier i zabaw?


Większość korzyści wypływających z aktywnego

uczenia się jest osiąganych dzięki dyskusji z

pozostałymi osobami już po wykonaniu zadania. Nie

wolno pomijać tego etapu.

Po wykonaniu zadania, dobrze przeprowadzić

krotką rozmowę, dzięki której uda się porównań

doświadczenia uczniów z tym, co chciał przekazać

nauczyciel.

Czy aktywne uczenie się nie koncentruje się zbytnio na samej aktywności, przez co uczniowie nie zdają

sobie sprawy z tego, czego się uczą?


Aktywne uczenie się zabiera więcej czasu niż

metody tradycyjne, ale jest wiele metod

pozwalających zapobiegać niepotrzebnej stracie

czasu. Co więcej, chociaż wykład obejmuje znaczny

zakres wiedzy, to należy pamiętać, że uczniowie

przyswajają tylko jej część.

Przy nauce tradycyjnej – w ciągu 45 minut staramy

przekazać wszystkie możliwe informacje, przy

metodach aktywnych – to co spójne i najbardziej

istotne.

Czy aktywne uczenie się nie wymaga zbyt wiele czasu?


Grupy mogą okazać się nieproduktywne, jeżeli na

początku zajęć nie zostały skonsolidowane i nie

przydzielono im pracy we właściwy sposób. Uczniowie

nie wiedzą wtedy, co mają robić, są zdezorientowani,

łatwo dają się rozproszyć.

Nie zajmują się właściwym tematem. Mogą też

pracować za szybko, ledwo tylko poruszając temat,

nie zagłębiając się w zagadnienie. Można przypisać

role poszczególnym osobom, ustalić podstawowe

strategie działania.

Jak uchronić się przed traceniem czasu i bezczynnością uczniów w trakcie aktywnej pracy

w grupach?


Niektórzy nauczyciele zbyt często dzielą klasę na

grupy. Nie dają uczniom czasu na indywidualną naukę

i nie gromadzą całej klasy, by przedyskutować

zagadnienia, zarzucając całkowicie tradycyjne

metody. Różnorodność metod dydaktycznych jest

podstawą sukcesów a nauczaniu.

Czy można skutecznie zniechęcić uczniów do pracy w grupach przy aktywnym uczeniu się?


Im słabiej znają metody aktywnego nauczania, tym

bardziej nieufnie będą do nich na początku

podchodzić. Przyzwyczajeni do obserwowania

nauczyciela, który wykonują za nich cala pracę,

siedzą spokojnie, wierząc, że nauczyli się czego na

zajęciach i że ta wiedza im pozostanie.

Niektórzy uczniowie twierdzą, że aktywne uczenie

się to strata czasu. Być może woleli dobrze

przygotowany, efektywny przekaz informacji. Mogą się

także obawiać nauki przez odkrywanie i samodzielne

dociekanie. Metody aktywne powinno wprowadzać się

stopniowo.

Czy uczniowie dadzą się do niego przekonać?


Uczeń będzie aktywny, gdy:

cel jest dla niego bliski i wyraźny,

uwzględnione są jego potrzeby i zainteresowania,

ma poczucie bezpieczeństwa,

działaniom towarzyszą emocje,

odczuwa satysfakcję,

bierze udział w planowaniu,

ma poczucie własnej wartości,

dostrzega się jego wkład pracy,

ma możliwość realizowania własnych pomysłów.

Układ przestrzeni sali wpływa korzystnie lub

niekorzystnie na proponowane metody aktywnego

nauczania. Żaden z tych układów nie jest idealny, ale

istnieje wiele możliwości.

Stworzenie wystroju wnętrza przy aktywnym

nauczaniu to zabawa i wyzwanie.

Jeśli zdecydujemy się na przestawianie mebli,

warto zaangażować w to też uczniów (ale nie tylko).

ZORGANIZOWANIE PRZESTRZENI SALI


1. Ustawienie w kształcie litery „U” – to ustawienie

uniwersalne. Uczniowie mają dosyć miejsca do

czytania, widzą nauczyciela oraz nawiązują

bezpośredni kontakt wzrokowy. Łatwo przeprowadzić

pracę w parach. Idealne, jeśli posługujemy się

przekazywanymi z rąk do rąk materiałami

pomocniczymi.

2. Ustawienie zespołowe – grupowanie okrągłych

lub wydłużonych stołów wzdłuż ścian pomoże w

nawiązaniu kontaktów między poszczególnymi

grupami.



3. Stół konferencyjny – ten układ minimalizuje

znaczenie nauczyciela i zwiększa znaczenie klasy.

Stół może stworzyć wrażenie oficjalnego spotkania,

jeśli nauczyciel siada u jego szczytu. Nauczyciel nie

powinien siadać również na środku dłuższego boku.

4. Okrąg – zwiększa poczucie bezpośredniej relacji.

Okrąg jest idealny do prowadzenia klasowej dyskusji.

Błyskawicznie można także stworzyć wiele mniejszych

okręgów do pracy grupowej.



5. Grupa w grupę – ustawienie pomoże

przeprowadzić publiczną dyskusję lub odegrać sceny

z podziałem na role, debaty albo pokazy aktywności

grup. Najbardziej typowy układ składa się z dwóch

koncentrycznie ustawionych okręgów z krzeseł.

6. Stanowiska robocze – stosuje się przy pracy typu

laboratoryjnego, kiedy każdy uczeń siedzi przy swoim

stanowisku i wykonuje indywidualne zadania.

Doskonały sposób na partnerstwo w nauce, jeśli

posadzi się dwóch uczniów przy jednym stanowisku.



7. Oddzielone grupy – jeżeli pomieszczenie jest

dostatecznie duże, warto wokół stołu („U”) ustawić

małe stoliki, jako miejsce, gdzie grupy będą mogły

wykonywać ćwiczenia aktywizujące. Należy ustawić je

na tyle odlegle od siebie, żeby grupy sobie nie

przeszkadzały, ale na tyle blisko, by nie traciły ze sobą

kontaktu.

8. Ustawienie w kształcie „V” – zmniejsza dystans

między uczniami, pozwala na dokładniejsze

obserwowanie klasy przez nauczyciela i jednych

uczniów przez drugich.



9. Ustawienie tradycyjne – jeśli nie ma możliwości

zmiany ustawienia tradycyjnego na inny, warto nieco

je zmodyfikować – chodzi o to, żeby w klasie powstała

parzysta liczba rzędów i wystarczająco dużo miejsc,

tak aby po odwróceniu krzeseł para z pierwszego

rzędu mogła stworzyć grupę z parę z rzędu drugiego.

10. Audytorium – jeśli można przesunąć siedzenia,

ustaw je na linii łuku, co wytwarza bliskość z uczniami

i polepszy widoczność.



1. Dyskusja otwarta – zadaj pytanie i pozwól, by

cała grupa sama próbowała rozwiązać problem bez

żadnych dodatkowych poleceń. Otwarta dyskusja jest

bardzo ważna. Jeśli się martwisz, że może być zbyt

rozwlekła, oznajmij na początku: „Chcę poprosić

czworo, pięcioro z was, żeby podzielili się z nami

swoim zdaniem na temat..”. Aby zachęcić ochotników

do zabrania głosu, zapytaj: „Kto z was zna odpowiedź

na to pytanie?”. Następnie wyznacz do odpowiedzi

jedną z osób, które się zgłaszają.

2. Odpowiedź na kartkach – poproś uczniów o

rozwiązanie testu, a następnie rozdaj wszystkim kartki

z właściwymi odpowiedziami.

SPOSOBY NA PODTRZYMANIE UWAGI


3. Głosowanie – zorganizuj zabawę z głosowaniem

na kartkach lub quiz z pytaniami na które można

odpowiedzieć tylko twierdząco lub przecząco.

Wprowadzenie tego schematu pozwoli na szybkie

uzyskanie konkretnych odpowiedzi.

4. Dyskusja w grupach – podziel uczniów na grupy

złożone z trzech lub więcej osób, które będą się

wymieniały informacjami. Jest to jedna z

najważniejszych metod, dzięki którym w zajęciach

biorą udział wszyscy uczniowie.



5. Partnerstwo w nauce – jest to dyskusja w

ważnych zagadnieniach między uczniami siedzącymi

obok siebie. Metodę tę stosuje się, kiedy chce się

uaktywnić całą klasę, a brakuje czasu na to, by

prowadzić dyskusję w grupach. Para jest taką grupą,

w której można rozwinąć współpracę partnerską lub

pracę na złożonymi zadaniami, których nie da się

przeprowadzić w większych grupach.

6. Deklaracje – poproś uczniów o uzupełnienie

kilkoma słowami rozpoczętych przez ciebie zdań.



7. Panele – poproś kilku uczniów, aby

zaprezentowali swoje poglądy na wybrany temat

przed całą klasą. Nieformalny panel może polegać na

zadawaniu pytań wybranej grupie osób bez

zmuszania ich do wychodzenia na środek sali.

8. Dyskusje przed publicznością – część uczniów

tworzy krąg dyskusyjny, a pozostali ich otaczają.

Członkowie grupy znajdującej się w środku muszą

wymienić się z pozostałymi uczniami, aby w dyskusji

mogła uczestniczyć większa liczba osób.



9. Gry – wykorzystaj gry, zabawy, quizy do tego, by

uczniowie zaprezentowali pomysły, wiedzę,

umiejętności. Wykorzystaj zabawy do wyzwolenia

energii i zaangażowania uczniów. Gry służą również

do podkreślenia najistotniejszych dla nauki

momentów, których uczniowie nie zapomną.

10. Zwracanie się do klasy – poproś uczniów, by

wyrażając swoje poglądy zwracali się do reszty klasy

a nie do nauczyciela.



Metoda partnerstwa w nauce wymaga specjalnej

uwagi. Jedną z najbardziej efektywnych i skutecznych

metod na wprowadzenie aktywnego nauczania jest

łączenie uczniów w pary i wprowadzanie partnerstwa

w nauce. Trudno jest wtedy nie pracować lub ukryć

swój brak aktywności.

PARTNERSTWO W NAUCE


1. Porozmawiajcie na temat krótkiego tekstu.

2. Dowiedz się od partnera, co myśli o tekście,

wykładzie lub ćwiczeniu.

3. Ocen lub popraw pracę pisemną partnera.

4. Zapytaj swojego partnera, jak rozumie zadany

tekst.

5. Powtórzcie razem lekcję lub ćwiczenie.

6. Ułóż razem z kolegą pytanie do nauczyciela.

7. Przeanalizujcie wspólnie problem, ćwiczenie lub

eksperyment.

8. Sprawdźcie wzajemnie, czego się nauczyliście.

9. Odpowiedz razem z partnerem na postawione

przez nauczyciela pytanie.

10. Porównaj notatki z zajęć swoje i kolegi.

PARTNERSTWO W NAUCE


Aktywne nauczanie wymaga brania prze

nauczyciela pod uwagę potrzeb, oczekiwań i trosk

uczniów. Aby je poznać, możesz zadawać uczniom

pytania. Niektóre z nich są szczególnie istotne.

OCZEKIWANIA UCZNIA


1. Co chcesz wiedzieć o temacie lekcji?

2. Jakie wiadomości lub umiejętności chcesz zdobyć na

tych zajęciach?

3. Jakie informacje lub umiejętności są według ciebie

zbędne?

4. Co chcesz uzyskać dzięki tym zajęciom?

5. Jakie nadzieje wiążesz z tą lekcją? Jakie są twoje

obawy?

6. Czy tematyka tych zajęć odpowiada twoim potrzebom?

7. Jak myślisz, jaką wiedzę czy umiejętności powinieneś

zdobyć?

8. Czego oczekujesz po tych zajęciach?

9. Dlaczego wybrałeś te zajęcia? Czemu przyszedłeś?

10. Czego się dowiedziałeś z poprzednich lekcji z tego

przedmiotu?

OCZEKIWANIA UCZNIA


Wykład to jedna z najbardziej pomocnych metod

nauczania. Jeśli jest nadużywany, nigdy nie pozwoli

na zdobycie gruntownej wiedzy. Czasem jednak może

być pomocny.

JAK POPRAWIĆ WYKŁAD?


1. Historia lub interesujący materiał wizualny.

Wykorzystaj w trakcie zajęć adekwatną do tematu

anegdotę, historię, komiks, grafikę, która przyciągnie

uwagę uczniów.

2. Sprecyzowanie problemu wyjściowego.

Przedstaw problem wokół którego będzie

koncentrował się wykład.

3. Pytania sondujące. Zadaj uczniom pytanie, aby

zmotywować ich do wysłuchania wykładu będącego

odpowiedzią na nie.

4. Główne punkty. Przedstaw hasłowo główne

elementy, które potem będą kluczem na zapamiętania

problemu.



5. Przykłady i analogie. Zilustruj przykładami tekst

wykładu, porównaj prezentowany materiał z wiedzą i

doświadczeniem uczniów.

6. Materiały wizualne. Tabele, slajdy, wspieranie

wrażenia słuchowego obrazem.

7. Wyzwania punktowe. Pytania, zastosowanie

wiedzy w trakcie wykładu.

8. Ćwiczenia wyjaśniające. Krótkie działania, które

wyjaśniają omawiane zagadnienia.

9. Problem praktyczny. Przedstaw problem, który

uczniowie będą mogli rozwiązać dzięki informacjom z

wykładu.

10. Powtórka materiału. np. w parach.



1. Karty – uczniowie z kartami takich samych

kolorów, tworzą jedną grupę. Uwaga: jeśli będziemy

wymagali w trakcie zajęć kilku grup, oprócz kolorów

można wprowadzić dodatkowe oznaczenia. Wtedy

dzięki jednemu losowaniu dokonamy kilku podziałów.

2. Puzzle – przygotuj duże puzzle, lub pocięte

obrazki – każdy otrzyma element – osoby, które

odtworzą obrazek, tworzą grupę.

3. Odnajdywanie przyjaciół i członów rodziny

postaci literackich – na kartach wpisuje się imiona

postaci literackich, filmowych pochodzących z

podobnych grup (np. Bolek, Lolek, Tola; Superman,

Lois Lane, Jimmy Olsen, Clark Kent, itd.) – osoby

których postacie tworzą rodzinę, tworzą grupę.

JAK UTWORZYĆ GRUPĘ?


4. Identyfikatory – np. o różnych kolorach.

5. Urodziny – ustawia się uczniów według dat

urodzenia i dzieli.

6. Karty do gry – np. według koloru albo figury.

7. Losy z numerem – jw. ale losuje się numery.

8. Smak cukierków – jw. ale losuje się landrynki o

określonych smakach.

9. Ulubione przedmioty – jw. ale losuje się

przedmioty z pudła

10. Przedmioty uczniów – jw. przedmioty szkolne

JAK UTWORZYĆ GRUPĘ?


Jednym ze sposobów na usprawnienie aktywnego

nauczania w grupach jest wyznaczenie

poszczególnym osobom określonych funkcji, takich

jak: przywódca, pomocnik, sekretarz, rzecznik,

koordynator, magazynier.

Mogą to być ochotnicy, ale można zastosować też

metody, np. przyznawanie wg porządku

alfabetycznego, dat urodzin, losowanie cyferek,

kolorów, fantów, głosowanie i wybór w grupie, na

chybił trafił, zwierzaki, liczba członków rodziny,

zajmowane miejsce (nalepki na krzesłach na początku

zajęć).

PRZYDZIELANIE FUNKCJI W GRUPIE


Dyskusja klasowa odgrywa decydującą rolę w

procesie aktywnego nauczania. Różne opinie

wypowiadane przez uczniów zmuszają ich do

myślenia. Rola nauczyciela w dyskusji polega na jej

pobudzaniu tak, by wywołać aktywność uczniów.

Chociaż włączanie się do dyskusji po każdej

wypowiedzi nie jest konieczne, przydatne może być

wzięcie w niej udziału co jakiś czas.

JAK WSPOMAGAĆ DYSKUSJĘ?


1. Parafrazuj słowa ucznia, aby czuł się zrozumiany,

a pozostali usłyszeli zwięzłe streszczenie tego, co

powiedział wcześniej

2. Sprawdzaj, czy właściwie rozumiesz słowa

ucznia, lub poproś go, by wyjaśnił to, co powiedział

3. Pochwal interesującą lub celną uwagę.

4. Rozwijaj wypowiedzi uczniów w dyskusji,

przedstawiając przykłady, lub zasugeruj nowy sposób

spojrzenia na dane zagadnienie.

5. Intensyfikuj dyskusję, przyspieszając jej tempo,

żartując lub, jeśli to konieczne, zachęcaj grupę do

aktywniejszego udziału.



6. Polemizuj (delikatnie) z komentarzami uczniów,

aby stymulować ich późniejszą dyskusję.

7. Łagodź polemiki, starające się zmniejszać

napięcie, które może powstać w trakcie wymiany

zdań.

8. Łącz opinie, pokazując ich wzajemne korelacje.

9. Zmieniaj procesu zachodzące w grupie, stosując

różne metody pozwalające na uzyskanie aktywnego

udziału w dyskusji lub polecając grupie rozwojach

przedstawione pomysły.

10. Podsumuj główne poglądy grupy.



Działania unaoczniające pomagają w tym, by

nauczanie było aktywne. Do takich działań zwykle

należą: podział na role, gry, symulacje, wizualizacje i

rozwiązywanie problemów. Często znacznie lepiej dla

uczniów jest, jeśli doświadczają czegoś sami, a nie

tylko o tym słyszą.

DZIAŁANIA UNAOCZNIAJĄCE


1. Wyjaśnij, jakie cele chcesz osiągnąć. Uczniowie

lubię wiedzieć, co się wydarzy i dlaczego.

2. Wyjaw korzyści płynące z działania. Wyjaśnij cel

danego ćwiczenia i powiedz, w jaki sposób łączy się

ono z poprzednim.

3. Mów wolno, kiedy wydajesz polecenia. Możesz

korzystać z pomocy wizualnych. Upewnij się, że

wszyscy zrozumieli polecenia.

4. Zademonstruj, jak wykonać ćwiczenie, jeśli

polecenia są skomplikowane. Niech uczniowie przed

wykonanie zadania zobaczą, co mają zrobić.

5. Podziel uczniów na grupy przed wydaniem

dalszych poleceń. Jeśli tego nie zrobisz, uczniowie

zapomną, o co ci chodziło, kiedy już taki podział

będzie przeprowadzony.



6. Poinformuj uczniów, ile mają czasu. Wyznacz

czas na wykonani całego ćwiczenia i przypominaj, ile

czasu pozostało do końca.

7. Podtrzymuj aktywność. Nie zwalniaj tempa

działania, odnotowujące ciągle na tablicy lub w tabeli

udział uczniów w zajęciach i nie pozwól, by dyskusja

zbyt się przeciągnęła.

8. Prowokuj uczniów. Więcej energii wyzwolisz w

uczniach, jeśli utrzymasz stały podwyższony poziom

napięcia. Jeśli zadania będą zbyt rozwlekłe, uczniowie

się zniechęcą.



9. Zawsze omawiaj ćwiczenia. Kiedy ćwiczenie

dobiegnie końca, poproś uczniów o to, by

przeanalizowali odczucia, które wyzwoliły w nich

zajęcia, i powiedz im o celach, które chciałeś

osiągnąć.

10. Ostrożnie wzmacniaj pierwsze doświadczenia.

Poprowadź dyskusję i zadaj tylko kilka pytań. Poproś

dzieci o podzielenie się wrażeniami.



Ćwiczenia z podziałem na role: wolna forma,

scenariusz przygotowany całkowicie, scenariusz

przygotowany częściowo, odtwarzanie życia,

odtwarzanie roli.



uczniów i uczenia się młodzieży i dzieci...DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE? AKTYWIZACJA...

Documents

Transcript of uczniów i uczenia się młodzieży i dzieci...DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE? AKTYWIZACJA...