TRADYCJE STUDENCKIE W LIEGE (BELGIA) ZBIR PRZETUMACZONYCH ARTYKUW Z KOCA PIEWNIKA STUDENCKIEGO BITU ARDENT STOWRZONEGO PRZEZ FREDERYKA WIDARTA: MAA HISTORIA STUDENTW Z LIEGE POCHODZENIE TOGI STUDENCKIEJ I FARTUCHW IMPREZOWYCH TABLIER INUAGURACJA ROKU MIKOAJKI W LIEGE OBCHODY WITA BYCZKA

http://fondsboussart.org

http://czapkastudencka.pl/

Tumaczenie: Tadeusz Hessel, magister Fonds du Boussart, organizacji z Liege zajmujcej si archiwizacj historii folkloru studenckiego. 4/07/2011

Lige ! Maa historia studentw z Lige Folklor studencki w Lige zaczyna si w 1816 wraz ze stworzeniem Uniwersytetu tzw. Academia Leodiensis przez Wilhelma 1wszego, krla Holandii. Pierwsze lata istnienia uczelni s zaznaczone przez poszukiwania wasnego munduru. Pojawia si on okoo 1820 roku i skada si ze spodni, czarnego fraku, ogromnego aksamitnego pasa zamykanego klamr z elaza. Na gowie ley co w rodzaju czapki. Tak naprawd to strj zapoyczony od niemieckich Burszenszaftw, liberalnych stowarzysze studenckich zaoonych okoo 1817 roku w Niemczech. Laska i fajka stanowi do tego ulubione akcesoria studentw. W 1860 krl Leopold I przyjeda do Liege na inauguracj Mostu Arches. Z teje okazji 800 studentw zbiera si na pochodzie idc w kierunku paacu prowincjalnego. Wszyscy maj doczepione trjkolorowe kokardy (w kolorach flagi belgijskiej przyp. Tum.) i flagi rnych krajw pochodzenia. Krl dzikuje im za ten przemylany i pomienny patriotyzm (Liege okrela si terminem cite ardente tzn pomienne miasto - przyp. Tum.). Niedaleko jak miesic po tych wydarzeniach powstaje Staa Komisja ktra jest przewodniczczona przez studenta prawa. 4 grudnia studenci otrzymuj od Krla zoty medal i zielony sztandar w podzice za gorce przyjcie (zielony to kolor Liege przyp. Tum.). Przewodniczcy Staej Komisji zachca studentw do jednoci: Ten medal pozostanie na zawsze wiadkiem podwjnej wizi oddania Krlowi i braterstwa studentamw! Nie pozwlmy zgin tej jednoci! (...). . Tak oto powstaje Powszechne Stowarzyszenie Studentw (poprzednik dzisiejszego PSS z Liege).

Penne inyniera z 1900 zbiory Fonds du Boussart Pierwsze koo regionalne powstaje w 1868 chodzi o Uni Luksembursk. Okoo 40 studentw z Wielkiego Ksistwa czy si razem pod hymnem G. Kurtha. Dopiero w 1898 nastpuj rozdzia na dwie prowincje. W 1869 powstaje czapka studencka charakterystyczna dla Liege penne. To maa wska czapka z krtkim daszkiem uszyta z ceratowanego materiau. Jest ona wzorowana na czapce uczniowskiej! Dlaczego wybrano takie nakrycie gowy? Tak naprawd to owoc

mody epoki romantyzmu. Student to marzyciel i czonek bohemy, musi mie co na gowie. W XIX wieku student ubiera czapk studenck, aby odrni si od buruazji noszcej kapelusze. Z czasem daszek wydua si coraz bardziej moe jest to spowodowane uwielbieniem przesady przez akw. Jest take inna hipoteza wyjaniajca ten fenomen moe studenci chcieli odrni si od zwykych uczniakw? Moe dugo daszka symbolizuje dugo obranych studiw? Zwrmy uwag na jedn ciekawostk na oficjalnych uroczystociach studenci nosz faluche (francusk czapk studenck przyp. Tum.). W pniejszych czasach jest ona noszona gwnie przez dziewczyny (gwnie z Wydziau Chemii przyp. Tum.). Calotte czyli katolicka czapka studencka w Belgii miaa due problemy z odnalezieniem si na wolnowyznianowym Uniwersytecie w Liege.

Faluche z Liege, 1922. zbiory Fonds du Boussart W 1877 nastpuje przyjcie Chapski (kepi oksfordzkiego) jako oficjalnego nakrycia gowy studentw (ciekawy, by moe polski lad bo na t czapk mwiono te konfederatka - ledztwo trwa przyp. Tum.). W 1879 znika, by powrci na moment w 1937 roku kiedy to pojawi si zwyczaj noszenia tg przez studentw. W 1873 nastpuj zmiana w nastrojach na uniwersytecie wraz ze stworzeniem Unii Katolickiej. Nastpnego roku liberalni studenci tworz w odpowiedzi Stowarzyszenie Studentw Liberalnych, aeby przeciwstawi zasady wolnoci zasadom zawiatw i stan w szranki do walki, flaga przy fladze. W 1884 wygrywaj w wyborach parlamentarnych w Belgii partie katolickie. Przez 30 lat utrzymaj si przy wadzy i belgijski lew nosi calotte. Napicia byy ogromne, midzy dwoma stronnictwami studentw wybucha prawdziwa wojna ktra trwa cae pokolenia. Zajcie danego stanowiska oznaczao uczestnictwo w wandalizmie, wielkich skandalach i maszerowanie w gonych manifestacjach. Studenci byli stale uzbrojeni w laski, gwizdki i proste obiekty suc do obrzucania si nawzajem. Rycz do siebie nawzajem niczym kibice pikarscy calotte na kolana / niech yje calotte. urnale tendencyjnie opisuj zajcia, oczerniajc jedn lub drug grup. W tamtych czasach kradzie calotte nie byo traktowana jako przestpstwo, ale jako gest polityczny, zwanym wtedy aktem protestu. Tymczasowe zawieszenie broni nastpuj podczas pochodu inauguracyjnego w 1911 i

wtedy sztandary obydwch stronnictw mog wreszcie kroczy obok siebie. Po kieliszku szampana, odpiewaniu Brabantki (hymnu Belgii przyp. Tum.) acy id razem gsiego ulic trzymajc rk na barku osoby z przodu (synny zwyczaj francuskich studentw tzw monme - w 1941 Niemcy rozstrzelali grup takich studentw pod ukiem Triumfalnym, jest tam tablica pamitkowa o tym wydarzeniu przyp. Tum.). Studenci trafiaj do Carr, dzielnicy zabaw i uciech w Liege. Tamt przechodz przez plac targowy i trafiaj pod Latarni, na starym Placu Zielonym i tam czapki studenckie pierwszoroczniakw chrzci si piwem, eby nakryy si lekk patyn. Czapki kupuje si u Devillezego, w Pasau Lemonniera i kosztuj 3 lub 4 franki belgijski w zalenoci od modelu.

Otrzsiny Przewodniczcej Samorzdu Wydziau Chemii na Uniwersytecie w Liege ok 1951, zbiory Fonds du Boussart Dla dobrze urodzonego studenta, noc zaczyna si wraz z zapalaczami latarni a koczy si wraz z nadejciem porannych sprztaczy.... Istniej trzy rodzaje nocnych eskapad: guindaille , punch albo wczgostwo. Guindaille to spotkanie przy piwie i piewach. Punch to zebranie wok procentowej mikstury domowej roboty. Wczgostwo to zwiedzanie barw w Carre wraz z oddaniem hodu fontannie Maryji Dziewicy Del Coura, wraz z odpiewaniem tam Dzie dobry Maryjko, ktra kapiesz chodakami. Wczgostwo (Vadrouille) koczy si na ulicy Foulons gdzie ogldanie walk na pici jednoczy panw w penne i dziewczyny rozkoszy. W tamtej epoce, Carre jako dzielnica bya utworzona przez ulice Katedraln, Uniwersyteck, Pont dIle i Vinve dIle cao otaczao Pasa Lemmoniera. Caa reszta bya nazywana extra muros. Po Pierwszej Wojnie zmienia si atmosfera. Do domu wracaj onierze, studenci

wskrzeszaj otrzsiny. Narastaj nastroje anty-flamandzkie. Widzimy jej lady ju w piewie Walonw gdzie dodatki do refrenw wszyscy do naga (tout nu , todi albo a poil) s dalej piewane przez nic nie przeczuwajcego studenta. Te dodatki piewane przy bardzo antyflamandzkiej zwrotce posu za argumenty Flamandw przeciwko francuskojzycznym mieszkacom Belgii. Pierwszy Akademik (la Mson) zosta wybudowany w 1920 przy Bulwarze Piercot. 19 Lipca 1945, synny pomnik Byka w Liege wraca po latach ukrycia w piwnicach Akademii Sztuk Piknych podczas okupacji. 16 Lutego odbywa si ju pierwsze wito Byczka! Pochd 7 wozw (jest to kontynuacja tradycji wozw z czasw witowania Pmetka Wielkiego Postu tradycyjnego wita francuskiego). Podczas tej defilady studenci s przebrani tematycznie i uzbrojeni w piwo. Kadego roku na witego Byczka acy wybieraj nowy motyw przewodni strojw, ale ta tradycja znika wraz z upywem lat.

Studenci Liege okoo 1930 zbiory Fonds du Boussart W 1963 roku studenci popisuj si niesamowitym poziomem kawaw i dowcipw. Niestety, ju dwa lata pniej folklor akademikw znajduje si w doku. S na to rne wytumaczenia niektrzy skar si, e zmieni si profil studenta w Liege, inni za zauwaaj brak prawdziwych liderw w rodowisku uczelnianym a osoby chcce si zabawi niekoniecznie chc co od siebie wicej dawa. Studencko znajduje si w stanie swobodnego spadku. W 1980 Koo Regionalne Luksemburskie i Henuyere dalej kontynuuj tradycj piewania i otrzsin. W tyche latach 80tych nastpuje reaktywacja Zakonu Byka (na cze wspomnianego wczeniej posagu przyp. Tum.) Take dzisiaj syszymy wrzaski i par pokrzykiwa znaki ycia niestabilnego folkloru. studenckiego Nie piewamy ju piosenek naszych ojcw tylko par oklepanych zwrotek nad gowami koconych pierwszakw. Znikaj kolejne Komitety tzn organizacje

organizujce otrzsiny jedne si zmniejszaj, inne cza. Piwo pozostanie piwem, ale wymioty zastpiy piewanie. Syszymy cigle to samo zdanie co 20, 100 lat temu folklor studencki umiera, folklor studencki umar...wic co na to wszystko poradzi? Zatem bdmy czujni bracia, bo racj ma wstp do piewnik studenckiego w Lyonie,ktry mwi: Jeeli odmwisz wzicia w rk pochodni tradycji, to nie bdziesz studentem. To jest bardzo powane przewinienie, bo stracisz wiele ze swojej modoci. (...) Jeli nie piewae 1500 razy De Profundis in extenso, 4000 razy Trzech Zotnikw, jeli nie poznae siedzib sub porzdkowych, jeli nie wrzeszczae takich rzeczy po ktrych burujw bolay uszy...Jeeli nie, to Twoja gowa pknie wypeniona paragrafami, medycyn, starymi tekstami. Przysigamy Ci, bdziesz mia gorczk reumatyczn i pochorowane serce w wieku 23 lat. Valentine Lecomte Specjalista ds folkloru studenckie Komitetu Otrzsin Wydziau Filozoficznego rdo: ycie w Liege, Maa historia studentw z Liege, notatki i anegdoty majce suy opracowaniom na temat tradycji studenckich, Tom 10-12, 1980 POCHODZENIE TOGI STUDENCKIEJ I FARTUCHW IMPREZOWYCH TABLIER Toga studencka pojawia si w Liege w 1937 po wyjedzie 12 studentw z Liege do Parya. Owego roku, Samorzd Studentw Medycyny i Farmacji witowa swoje 50lecie. Z tej okazji zaproszono 12 studentw medycyny z Sorbony. witowanie trwao cay tydzie....Chcc podzikowa gospodarzom za ich serdeczne przyjcie, studenci Sorbony zaprosili Medykw z Liege do siebie. Tak oto zostaa sformowana dumna delegacja wspaniaych hulakw. Niestety, brakowao ochotnikw i par miejsc na wyjazd dalej byo wolnych, std rozszerzono rekrutacj na inne Wydziay uczelni. Ostateczny skad delegacji to (zdjcie poniej):

Juliusz Vandendries (Zarzdzanie Transakcjami), Bob Vandermeulen, Mouche (Sztuki Pikne), Maurice Beyer (Medyk), Jean Dols (najpierw student politechniki, potem sztuk piknych), Victor Hue ksywka Totor (Medyk), Richard Smets, Ren Legros (Medyk), Henri Miest ksywka Riquet (przyszy Notariusz), Edmond Huylenbroeck (przyszy doktor Prawa), Jean Bazin, Przewodniczcy Samorzdu Medycyny i Farmacji (Medyk), i kto dwunasty (zdjcie przed Sacr Cur w Paryu, Juliusz Vandendries, 1937, Zbiory Fonds Boussart) W Paryu take wiele si dziao. Podczas tego pobytu, studenci z Liege odkryli (najprawdopodobniej w ramach Zakonu Krypty, organizacji sorboskich medykw) i przywieli ze sob do kraju zwyczaj togi studenckiej. W taki oto sposb noszenie togi studenckiej zaczo si na Medycynie w 1937 podczas wsplnych otrzsin i przenioso na inne Wydziay (za: czasopismo medykw, Le Carabin, n.159, 1956, str 54). To wersja historii przekazana nam przez jednego z uczestnikw owej wycieczki -Juliusza Vandendriesa. Podaje ona w wtpliwo oglnoprzyjt teori, wedug ktrej toga pojawia si wrd medykw jako znak pokpiwania sobie z tg prawnikw. Prawnicy za mieli w odpowiedzi zacz paradowa na imprezach studenckich w biaych fartuchach lekarskich. Ta wersja tumaczy jednak powd pojawienia si tablier owego fartucha akowskiego. Jednake wedug synnego J.-D. Boussarta, powszechnie znanego dziaacza folkloru, w latach 1950-1960 tablier nosio si przede wszystkim na Wydziaach gdzie fartuchy byy w powszechnym uyciu to znaczy np medycynie i chemii. Nosiy go osoby ktre nie chciay nosi togi.

Toga Juliusz Vadendiresa z 1937 roku, zbiory Fonds du Boussart Zwyczaj noszenia tg przez profesorw i przez studentw znajduje swoje rdo w przepisach redniowiecznych uniwersytetw. Opisane s ju w statucie z 1215, wydanym przez Kardynaa Roberta de Courcon, kanclerza Uniwersytetu Sorboskiego albo zaleceniach Urbana V z 14stego wieku. Zalenie od epoki, studenci nosili czarny lub

czerwony paszcz (za: La vie dEtudiant, Dr Cabans, Albin Michel, Pary, 1949, str 62). Nie wydaje si, by studenci z Liege nosili tog przed 1937 rokiem. Z wczeniej ju cytowanego Le Carabin dowiadujemy si, e togi medykw s czerwone z zielonymi pasami a togi farmaceutw s zielone z czerwonymi pasami a epitoga (dodatek do togi przyp. Tum.) jest zielona (czerwona dla Farmacji) i kadzie si na lewym barku. Na tej epitodze, zakoczonej biaym futrem znajduje si rna ilo pasw z czarnego i biaego futra. 1 biay pasek czonek komitetu otrzsin. 2 biae paski czonek Samorzdu, 3 biae paski Przewodniczcy danej Wydziawki. 1 czarny pasek to znak przynalenoci do czasopisma studenckiego, 2 czarne paski: czonek jego redakcji, 3 paski dla Redaktora. Te wszystkie dystynkcje si sumuj, zachowuje si take po opuszczeniu danej funkcji a take dodaje si kolejne jeli dziaa si w rnych Komitetach lub Wydziawkach.

Cytowane powyej czasopismo Le Carabin w otoczeniu penne z Liege zbiory Fonds du Boussart Kolory togi medykw s obecnie zupenie inne od tych w przeszoci. Po zaniechaniu obyczaju otrzsin po 1968, wiele tradycji i zwyczajw przepado. Na pocztku lat 80tych kiedy wskrzesilimy na naszym Wydziale otrzsiny, pierwszy Komitet si pomyli i uszyto je kolorami na odwrt. W ten sam sposb Farmaceuci take si pomylili, bo uszyli sobie togi na wzr medykw tzn z zamienionymi kolorami. Dlaczego czerwony to kolor medykw? W XVII wiekw lekarze wojskowi mieli czerwone mundury z zielonymi paskami, na ktrych nie byo wida plam krwi i nie straszyli swym widokiem wieo rannych. (Ph. Devos) Trzeba zauway, e zwyczaj noszenia jako takiej nie by zarezerwowany tylko dla czonkw Komitetw Otrzsin, jak ma to miejsce dzi. By to oglnodostpny atrybut w

taki sam sposb jak czapka studencka, penne, dla kadego bawicego si studenta. Rozrniono dziaaczy od zwykych studentw wanie przez epitogi. W latach 60tych togi nosili take czonkowie Koo Regionalnego Luksemburskiego.

Studenci w fartuchach podczas obchodw witego Byczka Frdric Widart Artyku napisany na podstawie rozmowy z Jules Vandendries i materiaw z Le Carabin. Cao jest dostpna na stronie: http://fondsboussart.org Inauguracja roku W 1879, studenci piewaj serenady nowemu rektorowi Uniwersytet. Rektor przyjmuje ich w swoim domu i wznosi z nimi toast za otwarcie zaj akademickich. W 1890 przechadzka na rozpoczcie roku staje si tradycj. Daleko mu do zwyczaju ktry pojawiby si znikd byo on owocem poczenia si wielu elementw ktre wystpoway ju wczeniej, ale odbywajcych si osobno. To wanie owa serenada czyli de facto koncert zaakompaniowany piewem (lub nie) ktry odbywa si od 1855 pod oknami osoby ktr si chciao si uhonorowa. Oczywicie poza tym odbywaj si nocne harce, niezalene od wadz i administracji Uniwersytetu. Dochodzi do tego targ jesienny odwiedzany przez studentw od 1852 a w 1857 pojawiaj si na pochodzie pochodnie. Rankiem oficjalnego dnia rozpoczcia zaj studenci zbieraj si przed budynkami uczelni. Panuj nieopisany haas i harmider. Rozdaje si ulotki i sprzedaje si obmiewcze urnale ktre tego dnia prbuj zdoby nowych staych klientw. Po zakoczeniu oficjalnych uroczystoci, acy rozpezaj si do okolicznych kawiar i wyszynkw.

Owacja dla rektora pozostaje gwnym pretekstem istnienia pochodu. Wraz z upywem czasu na pocztku XX wieku to jarmark zostaje gwnym celem przejcia przez miasto. Po 1wszej Wojnie wiatowej owacja dla rektora znika, a targ jesienny staje si jedynym uzasadnieniem istnienia pochodu celebrujcego otwarcie podwoi uczelni. Coroczna wizyta wit padziernika utrzymuje si do 1985. Wtedy interwencja polityczna zmienia ceremonia imprezy i powoduje opuszczenie jej przez studentw. Od tego momentu, nie udao si ju wicej uzyska zgody na zorganizowanie kolejnego pochodu od wadz miejskich. rdo: Philo fte ses 10 ans : L'Expo !, Katalog wystawy, Lige, 1997, str 21. witowanie Mikoajek w Liege

Pochd z okazji Mikoajek w Liege zdjcie Ludovica Gregoira, czonka Fonds du Boussart Obecna impreza zwizana z Mikoajkami nie miaa dawniej takiej rangi jak ma dzi a zacza uzyskiwa ju przed 50 laty. Na pocztku bya to tylko lekko podlana piwem impreza na cze wito patrona. Pierwszy raz zorganizowaa to Unia Studentw Katolickich w 1904 roku. Najprawdopodobniej zadecydowa o tym czysty przypadek. To na pewno nie by celowy zamys specjalnego witowania patrona uczniw. Od wielu lat Unia organizowaa ju w tym okresie rne imprezy. S one szybko kopiowane przez inne stowarzyszenia studenckie tak czsto i powszechnie, e przed Pierwsz Wojn wiatow Mikoajki byy ju powszechnie uznanym witem akowskim. Kady Wydzia mia wasne, prywatne seanse dotyczce tego czczenia tego patrona. Nie bya to okazja do zebrania si razem jak podczas inauguracji roku akademickiego. Od 1921 Unia dodaje do obchodw przegld kabaretw studenckich. W 1928 pojawia si po raz pierwszy

pochd: damy od studentw podania za witym Mikoajem za pomoc jak najbardziej dziwnych maszyn i rodkw transportu. Na czele pochodu na motorach marki Gillet jecha wity Mikoaj wraz z Hanscroufem (Ojciec Klaps bijcy niegrzeczne dzieci, personifikacja naszej rzgi przyp. Tum.). Gazeta Moza opowiada o tym zdarzeniu: W czwartek wieczr okoo dziewitej dociera do centrum miasta pochd studencki ktry oferuje przechodniom niesamowicie zabawny spektakl. wity Mikoaj i jego pomocnik Hanscrouf miesznie rozdysponowani na motorach jechali na czele grupy akw otoczeni najprzerniejszymi wehikuami: wzkami dziecicymi, platformami, fiakrami, samochodami i hulajnogami. Paru artownisi, przebieranych w dziecice pidamy, infantylne majtki i bluzkach dr si na cay regulator i odpiewuj hymny pochwalnego ku czci naszego witego. 7 grudnia 1945 Unia z powrotem organizuje to wito po latach okupacji. Tego roku pojawia si nowy zwyczaj: May ale zwinny wity Mikoaj prowadzi swoje owieczki piewajce bardzo studenckie piosenki wprost do Audytorium Numer 1 Wydziau Filozoficznego. Po raz pierwszy nastpuje przerwanie zaj na Uniwersytecie i rekrutacja studentw na celebracje nastpuje w aulach uczelni. Pochd dochodzi do posgu Byka i do jego Tarasw. Podchodzi te do Liceum Waha a przed zakoczeniem wita przed fontann-pomnikiem Maryi Dziewicy Delcoura acy odpiewuj tam piosenk Dzie dobry Maryjko, ktra kapiesz chodakami. W nastpnych latach program imprezy pozostaje identyczny. W rod 5 grudnia 1951 wybuchaj pierwsze incydenty midzy subami porzdkowymi a studentami. Atakuj oni Liceum Waha i wyrywaj szyn tramwajow. Powoduje to natychmiastow reakcj policji, pojawiaj si ranni. Zamieszki trwaj jeszcze dwa kolejne dni. Spokj wraca w nastpnych latach, pochd zostaje otoczony przez policj w dosy pokanej iloci co przyhamowuje ekscesy akademikw. Pomimo tego i tak znajduj oni sposobno by wywrci kube na mieci albo urwa instalacje trolejbusom.

W 1958 studenci Prawa korzystaj z zawirowa wynikych z powodu nominacji Francois Perrina na stanowisko Sekretarza Prawa Publicznego. Organizuj oni synny skecz-pastisz w ktrym trybuna pod przewodnictwem witego Mikoaja ogasza utrat przez Profesora Perina wszystkich swoich praw obywatelskich, nakazuje jego zatrzymanie na okres wiecznoci oraz ustanawia pierwszego lepszego doktora stranikiem tymczasowym nad jegomociem. W zapat za czyny popenione przez nieodpowiedzialnego profesora, stranik otrzyma jeden dzie darmowego urlopu. Pod koniec lat 80tych pojawia si nowy zwyczaj zbierania pienidzy na Dzieo Pomocy Pragnieniu. Studenci z kuflem w rku kr po kawiarniach i barach miasta zbierajc par groszy na piwo. Zwyczaje pochodu nie zmieniaj si znaczco, a sama impreza staje si coraz bardziej popularna. Lata 1968-1969 nie oznaczaj kresu tyche obchodw, tylko liczba celebrantw spada do 200-300. W 1975 okolicznoci polityczne projekt reformy finansowania Uniwersytetw i Nauki zmieniaj charakter pochodu i zwikszaj jego splendor. Wczoraj w Liege tradycyjny pochd studencki z okazji Mikoajek zosta zastpiony pochodem pogrzebowym ku pamici Uniwersytetu i Nauki uczestniczyo w nim 2000 akw (...) Byy tam trumny, krzye pogrzebowe dla Uczelni ( Uniwersytecie, requiescat in pace ), aobnicy ubrani na czarno, paczce wdowy a nawet student przebrany za ksidza prowadzcy cay orszak w aobie. Unia Studentw Katolickich pogrona w gbokim kryzysie zaczyna traci swoj rol organizatora na rzecz Federacji Samorzdw Studenckich. Studenci katoliccy stworzyli tene zwyczaj pochodu i wiele lat mieli duy wpyw na jego przebieg obecnie ten etap historii organizacji imprezy si skoczy.

Pochd z okazji Mikoajek w Liege zdjcie Ludovica Gregoira, czonka Fonds du Boussart W 1984 pojawia sie inicjatywa ze strony Samorzdu Studentw Archeologii. Otrzymuj oni pozwolenie na organizacj muzycznego popoudnia na placu X Sierpnia. Tamte przesuwa si rodek cikoci imprezy. Carre pozostaje troch na uboczu. W 1989 nastpuje przeom! Od swojego pocztku, Mikoajki byy organizowane w pierwsz rod kadego grudnia. Jednake w 1989 mecz piki nonej w Rocourt wymaga tam obecnoci si porzdkowych. Za zgod Powszechnego Zwizku Studentw z Liege (AGEL) ktry skupia w sobie wiele rnych Komitetw Otrzsin nastpuje organizacja imprezy we

wtorek 5 grudnia. 10000 studentw uczestniczy w pochodzie. Zdarza si prawdziwa katastrofa zamiast dobrej zabawy acy pldruj dzia alkoholowy w supermarkecie na alei Blonden, dziesitki piczek alkoholowych lduje w szpitalach a jedna osoba utopia si w Mozie. AGEL nastpnego roku bierze lekcj z tej nauczki otrzymuje wyczno na organizacj imprezy i przesuwa koncerty na esplanad witego Leonarda. To by ogromny sukces i wydarzyo si tam bardzo mao incydentw. W 1993 impreza znowu pojawia si w centrum Liege dziki nowym umowom z miastem i wadzami uniwersyteckimi. Spokj podczas imprezy zaskakuje wszystkich, co szokuje pras Wczoraj ponad 10000 studentw obchodzio Mikoajki w Liege. Niestety, bez adnych powanych incydentw do zasygnalizowania czytelnikom - tak pisaa Moza. rdo : Philo fte ses 10 ans : L'Expo !, Katalog ekspozycji, Lige, 1997, str 19-20. Obchody witego Byczka Laureat Salonu Paryskiego z 1880, Leon Mignon nie byby sobie w stanie wyobrazi przyszego sukcesu swojej rzeby Poskromiciel Byka w rodowisku studenckim. Przez wiele lat, rzeba Byczka wzbudzaa wiele gorcych dyskusji (z powodu genitaliw byka i jego poskromiciela przyp. Tum.). acy z Liege cieszyli si z tego, e u siebie maj ten obiekt sztuki w wikszej skali ni Brukselczycy. W taki sposb zacz on urasta do rangi symbolu. Tarasy wok pomnika stay si obowizkowym elementem pochodw studenckich, wieloma razy nasz Byczek jest podmalowywany a take przebierany w rne stroje.

Tytuowy posg Byczka zdjcie Ludovica Gregoira, czonka Fonds du Boussart W 1940, podobnie jak prawie wszystkie inne posgi w Liege zostaje schowany i przebywa 5 lat w piwnicach Akademii Sztuk Piknych w towarzystwie Maryi Dziewicy Delcoura. Miejmy nadzieje, e nie miaa ona za ze mieszkanie razem z tak nieprzystojnym dzieem. Nasi obywatele wierzyli w to, e przepad na zawsze w piecach hutniczych Rzeszy. Nie jestemy w stanie opisa radoci jaka towarzyszya jego powrotowi na swoje

miejsce w lipcu 1945. Po powrocie z pochodu z okazji witego Verhaegen (masona, zaoyciela Wolnego Uniwersytetu Brukselskiego) gdzie na kadym kroku dawano odczu nieprzejednany antyklerykalizm rodzi si pewien pomys. Andrzej Fievet, Przewodniczcy Komisji Folkloru Studenckiego przy Zwizku Powszechnym (Studentw) przysiga da lekcj tolerancji kolegom z Brukseli. Jego projekt to stworzenie pochodu w ktrym bd mogy uczestniczy wszystkie Samorzdy Studenckie jak i ruchy polityczne oraz religijne. Na imprezie za mia by promowany tylko sam folklor studencki. Korzystajc ze zwyczaju witowania Pmetka Karnawau pierwszy raz obchody wita Byczka miay miejsce 17 lutego 1949 w ramach Midzynarodowego Kongresu Prasy Uniwersyteckiej.

Nawet wity Mikoaj oddaje hod Byczkowi podczas pochodu Mikoajkowego! Zdjcie Ludovica Gregoira, czonka Fonds du Boussart Od 1949 do 1966 tradycja zostaje utrzymana. Co roku pojawia si pochd wybieraj inny motyw przewodni: Chcemy miasta (1954), Pay na przestrzeni wiekw (policjanci przyp. Tum.) (1956), Rola spoeczna koszuli (1957), Buruj, zakaa spoeczestwa (1959), Grzechy gwne (1962). W 1960, Byczek zosta cakowicie przemalowany na biao a Djzf (tak, Jzef! Poskromiciel na pomniku przyp. Tum.) zostaje przebrany za wieniaczk. Niestety, coraz wiksze upolitycznienie ycia uczelnianego oraz cakowicie nieodpowiednie zachowanie co po niektrych osb powodowao upadek imprezy. Burmistrz Destenay zadaje ostateczny cios imprezie w 1966 zakazujc jej obchodw. Od tego momentw, tylko par Samorzdw studenckich obchodzio t rocznic w bardzo ograniczonym gronie. Od 1983 obserwujemy reaktywacj tego wita, wraz z renesansem tradycyjnego pochodu. Od tego momentu uroczystoci rozcigny si na 4 dni podczas ktrych odbywa si wiele studenckich zabaw prowadzonych w duchu folkloru studenckiego. rdo : Philo fte ses 10 ans : L'Expo !,

Katalog Ekspozycji, Lige, 1997, str 21-22.

Kolory Tg w Liege (c) Nicolas Kovacs