Temat formalny JHP BN w opracowaniu rzeczowym materiałów bibliotecznych

Małgorzata Penar

Język Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej - zmiany

JHP BN - dlaczego zmiany? JHP BN - uproszczenie gramatyki Hasła przedmiotowe „formalne” Temat formalny JHP BN – zmiany metodyki

opracowania Tematy formalne z dziedziny edukacji – metodyka

stosowania Tematy formalne w opisie rzeczowym JHP BN w

formacie MARC 21 Co dają nam zmiany?

JHP BN – dlaczego zmiany?

długie, wieloelementowe hasła powodują rozproszenie materiału w indeksie przedmiotowym

są mało zrozumiałe dla użytkowników (zarówno bibliotekarzy jak i czytelników)

skomplikowana gramatyka indeksowanie czasochłonne i kosztowne ograniczenia wynikające z możliwości systemów

bibliotecznych

JHP BN – uproszczenie gramatyki

Istotna zmiana to: zaprzestanie z dniem 1 stycznia 2010 r.

stosowania określników formalnych

Kluczowym punktem dostępu jest przedmiot dokumentu

Forma, rodzaj, typ dokumentu jest elementem drugorzędnym

Temat formalny lub Hasło formalne

wyraża gatunek / formę / typ dokumentu zastępuje dotychczas używane określniki

formalne

określnik formalny podręcznik dla szkół podstawowych

Temat formalny Podręczniki dla szkół podstawowych

Tematy formalne – wybrane przykłady

Rodzaje i typy wydawnictw, obiektów, zasobów

– hasła w zasadzie w liczbie mnogiej

Podręczniki dla szkół ponadgimnazjalnych Ćwiczenia i zadania dla gimnazjów Programy nauczania Poradniki dla młodzieży Dokumenty elektroniczne

Tematy formalne – wybrane przykłady

Rodzaje, gatunki, formy (literackie, muzyczne,

filmowe) – w zasadzie w liczbie pojedynczej

Powieść polska Muzyka na skrzypce i fortepian Film edukacyjny Film fabularny

Tematy formalne – wybrane przykłady

Wyjątki (liczba pojedyncza)

Bibliografia Kalendarium Hasła dla druków muzycznych np.

Melodia z tekstem podłożonym

Tematy formalne z dziedziny edukacji

Dla uczniów, studentów:

Podręczniki Ćwiczenia i zadania Materiały pomocnicze Poradniki dla młodzieży Wydawnictwa dla dzieci

Dla nauczycieli:

Programy nauczania Programy szkoleń Scenariusze zajęć Poradniki dla nauczycieli Sprawdziany i testy Scenariusze imprez

szkolnych Utwory sceniczne dla dzieci

Tematy formalne JHP BN – zmiany metodyki opracowania

Mają różnorodny charakter np.

zmiana z liczby pojedynczej na mnogą haseł, które już istniały w JHP BN np. Encyklopedie, Słowniki

usunięcie określników formalnych i dodanie haseł formalnych do opisu np. określnik antologia zostanie zastąpiony hasłem formalnym Antologie

w wielu przypadkach usunięcie określników formalnych, dodanie haseł formalnych oraz poprawa opisu wg nowej metodyki opracowania np. dokumenty dla uczniów

Opracowanie dokumentów dla uczniów – nowy schemat

Schemat : [przedmiot] – [poziom szkoły] Temat formalny

Przykład: Matematyka – szkoły podstawowe Podręczniki dla szkół podstawowych

Opracowanie dokumentów dla uczniów – nowy schemat

Uwaga!

Jeśli przedmiot lub dziedzina wiedzy jest nauczana wyłącznie na poziomie szkół wyższych lub w szkołach zawodowych nie dodajemy określnika określającego poziom nauczania

Opracowanie dokumentów dla uczniów – nowa metodyka

Podręczniki, ćwiczenia i zadania, materiałypomocnicze

Po nazwach przedmiotu nauczania – poziomkształcenia np.

Język polski – szkoły ponadgimnazjalne Edukacja ekologiczna – gimnazja

Pod takimi hasłami zbiorą się wszystkie rodzaje materiałów przeznaczonych dla ucznia

Opracowanie dokumentów dla uczniów - przykład

Matematyka 1 : podręcznik dla klasy

pierwszej gimnazjum

Poprzednio: Matematyka – podręczniki dla gimnazjów (hasło rzeczowe)

Obecnie: Matematyka – gimnazja (hasło rzeczowe)

Podręczniki dla gimnazjów (temat formalny)

Opracowanie dokumentów dla uczniów - przykład

Historia : repetytoriumPoprzednio Historia – materiały pomocnicze dla szkół

ponadgimnazjalnych (hasło rzeczowe)

Matura (2005- ) (hasło rzeczowe)

Obecnie Historia – szkoły ponadgimnazjalne (hasło rzeczowe)

Matura (2005- ) (hasło rzeczowe)

Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych (temat formalny)

Opracowanie dokumentów dla uczniów - przykład

Biologia : zeszyt ćwiczeń dla gimnazjum. Cz. 1

Poprzednio: Biologia – ćwiczenia i zadania dla gimnazjów (hasło rzeczowe)

Obecnie: Biologia – gimnazja (hasło rzeczowe)

Ćwiczenia i zadania dla gimnazjów (temat formalny)

Opracowanie dokumentów dla uczniów - przykład

Chirurgia dla pielęgniarek(podręcznik dla szkół zawodowych)

Poprzednio: Chirurgia – podręcznik dla szkół zawodowych (hasło rzeczowe) Pielęgniarstwo – podręcznik dla szkół zawodowych

(hasło rzeczowe)

Obecnie Chirurgia (hasło rzeczowe) Pielęgniarstwo (hasło rzeczowe) Podręczniki dla szkół zawodowych (temat formalny)

Opracowanie dokumentów dla nauczycieli – nowy schemat

Schemat: [przedmiot] – nauczanie – [poziom szkoły] Temat formalnylub [Edukacja, Kształcenie, Nauczanie,

Przysposobienie, Wychowanie] – metody – [poziom szkoły]

Temat formalny

Opracowanie dokumentów dla nauczycieli – nowy schemat

Przykład:

Biologia – nauczanie – gimnazja Scenariusze zajęć dla gimnazjów

lub Edukacja regionalna – metody – przedszkola Scenariusze zajęć dla przedszkoli

Opracowanie dokumentów dla nauczycieli - przykład

Program nauczania informatyki w gimnazjum

Poprzednio: Informatyka – nauczanie – gimnazja – program (hasło rzeczowe)

Obecnie: Informatyka – nauczanie – gimnazja (hasło rzeczowe)

Programy nauczania dla gimnazjów (temat formalny)

Opracowanie dokumentów dla nauczycieli - przykład

Szukałem Was… : inscenizacje na Dzień Papieski

Poprzednio: Jan Paweł II (papież ; 1920-2005) – beletrystyka (hasło

osobowe) Scenariusze imprez okolicznościowych (hasło rzeczowe)

Obecnie: Jan Paweł II (papież ; 1920-2005) (hasło osobowe)

Scenariusze imprez szkolnych (temat formalny)

Temat formalny w opisie rzeczowym JHP BN w formacie MARC 21

w zasobie słownictwa JHP BN hasło formalne jest nowym polem charakterystyki przedmiotowej

określa gatunek / formę / typ dokumentu w kartotece haseł wzorcowych jest

wprowadzane z etykietą 155 w rekordzie bibliograficznym jest wprowadzane z

etykietą 655

Temat formalny w opisie rzeczowym JHP BN w formacie MARC 21

w formacie MARC 21 są sukcesywnie zmieniane etykiety istniejących dotychczas tematów formalnych np. Powieść polska

- w kartotece haseł wzorcowych ze 150 na 155

- w rekordach bibliograficznych z 650 na 655

Temat formalny w opisie rzeczowym JHP BN w formacie MARC 21

rozszerzono listę kategorii haseł formalnych JHP BN np. Mapy, Poradniki, Słowniki

Temat formalny – Poradniki Poradniki dla młodzieży Poradniki dla nauczycieli Poradniki dla rodziców Poradniki językowe

Temat formalny w opisie rzeczowym JHP BN w formacie MARC 21

155/655 – Termin indeksowy wyrażający

gatunek / formę / typ dokumentu –

Temat formalny lub Hasło formalne

zastępuje dotychczas używane określniki

formalne (w formacie MARC 21 znika podpole „v”)

Zmiany w metodyce opracowania Biblioteka Narodowa

sukcesywnie opracowuje nową metodologię analizuje kolejne grupy określników

formalnych (wykonana melioracja 29 grup) dokonuje poprawek zgodnie z nową

metodyka opracowania – JEST TO BARDZO PRACOCHŁONNE!

Co dają nam zmiany?

dodatkowe punkty dostępu do baz danych (Tematy formalne lub Hasła formalne)

krótsze, bardziej zrozumiałe hasła, które sprzyjają łatwości posługiwania się przez czytelnika językiem wyszukiwawczym

opracowanie szybsze i tańsze krótsze i bardziej efektywne szkolenie

bibliotekarzy

Metodyka opracowania - zmiany

Informacje o zmianach haseł i metodyki

opracowania oraz przykłady są sukcesywnie

zamieszczane w witrynie JHP BN http://www.bn.org.pl/index.php/dla-bibliotekarzy/jhp-bn/o-jhp-bn/

Metodyka opracowania - zmiany

Zakładka:Dla bibliotekarzy / JHP BN / Materiały

metodyczne / Nowości / Aktualności – zmiany w JHP BN

Nowości (10.11.2010) zawierają informację

O zamianie określników formy na tematy

formalne (stan na 1 listopada 2010 r.)

Bibliografia

Kyzioł Agata, Zmiany metodyki Języka Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej – informacje wstępne // „Biblioteka – Szkolne Centrum Informacji”. – 2010, nr 5, s. 34-42.

Witryna JHP BN [online]. [dostęp kwiecień 2011]. Dostępny w World Wide Web : http://WWW.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/jhp-bn/o-jhp-bn/

Dziękuję za uwagę!