SZKOLNY OGRÓD DYDAKTYCZNY - spslonecznik.edupage.org · leźć ślady przeszłości. Osoby...
Transcript of SZKOLNY OGRÓD DYDAKTYCZNY - spslonecznik.edupage.org · leźć ślady przeszłości. Osoby...
SZKOLNY OGRÓD DYDAKTYCZNY
PRZY SZKOLE PODSTAWOWEJ
IM. HELENY PONIEWAŻ W SŁONECZNIKU
PPRRZZEEWWOODDNNIIKK
SSŁŁOONNEECCZZNNIIKK 22001166
2
Słonecznik jest niewielką wioską położoną w obrębie granic terytorialnych Gminy Morąg w powiecie ostródzkim. Po dzień dzisiejszy można w tej małej miejscowości odna-leźć ślady przeszłości. Osoby interesujące się historią zapewne zwrócą uwagę na wznie-siony w pierwszej połowie XVIII wieku kościół, w którym można podziwiać wykonany w stylu barokowym ołtarz główny z 1752 roku, dziewiętnastowieczną dzwonnicę uloko-waną przed kościołem oraz budynek plebani powstały w drugiej połowie XIX wieku. Jed-nak historia tej małej miejscowości to nie tylko architektura, ale także ludzie, którzy ją tworzyli. Niewątpliwie jedną z najbardziej znanych i zasłużonych dla Słonecznika postaci jest Helena Ponieważ, obecny patron szkoły.
Tradycje szkolne Sło-necznika sięgają blisko trzy-stu lat. Szkoła w tej miej-scowości, niezależnie od tego z jakim okresem histo-rycznym była związana, zawsze skupiała wokół sie-bie mieszkańców wsi. Była dla nich niezwykle ważna i istotna. Po zakończeniu drugiej wojny światowej, dokładnie w sierpniu 1945
roku mieszkańcy Słonecznika i okolicznych miejscowości w porozumieniu z ówczesnymi władzami z dumą przystąpili do odbudowy szkoły i przygotowań do nadchodzącego roku szkolnego. W sobotę, 01 wrze-śnia 1945 roku, miało miejsce pierwsze historyczne rozpoczęcie roku szkolnego w nowo-powstałej, polskiej szkole w Słoneczniku. Wówczas uczęszczało do niej dwudziestu jeden uczniów, z którymi pracowała jedna na-uczycielka. Rok później do grona pedagogów dołączyła m.in. He-lena Ponieważ...
Mimo upływu lat legenda Heleny Ponieważ w Słoneczniku jest wciąż żywa. To ona uczyła w czasach powojennych zarówno dzieci, jak i dorosłych. To ona krzewiła polską kulturę i to z jej inicjatywy w Słoneczniku powstała pierwsza biblioteka, która w zmienionej formie funkcjonuje po dzień dzisiejszy. Za jej poświę-cenie i trud włożony w wychowanie wielu pokoleń młodych ludzi mieszkańcy Słonecznika zdecydowali, iż zasługuje ona na to, aby pamiętać o niej i jej dokonaniach. W związku z tym z ich inicjatywy 23 kwietnia 1983 roku szkole w Słoneczniku nadano właśnie imię Heleny Ponieważ. Po dziś dzień wydarzenie to ma niezwykle ważny wymiar dla całej społeczności szkolnej. Co roku, w niezmienianej od wielu lat formie, 23 kwietnia obchodzone jest Święto Szkoły - dzień poświęcony patronce, który na stałe wpisał się do szkolnego Ceremoniału. Jednak tradycje kultywowane w szkole w Słoneczniku nie są tylko związane z osobą patronki. Obecnie mają one różny wymiar i dotyczą wielu dziedzin związanych z życiem szkoły. Wśród nich na plan pierwszy wysuwają się działania związane z szeroko rozumianą eko-logią.
Panorama Słonecznika
Helena Ponieważ - patron szkoły od 1983 roku
3
Szkoła Podstawowa w Słoneczniku od wielu lat podejmuje inicjatywy związane z krzewieniem wśród uczniów i społeczności lokalnej postaw ekologicznych. Segregacja odpadów, zdrowa żywność czy racjonalne korzystanie z zasobów przyrody to tylko niektó-re obszary omawiane szeroko na spotkaniach z uczniami i ich rodzicami. Działania szkoły zostały dostrzeżone i wyróżnione przez wiele instytucji zewnętrznych. Warto tu wspo-mnieć o wyróżnieniach prestiżo-wych. Pierwszym z nich jest mię-dzynarodowy Certyfikat Zielona Flaga, drugim Certyfikat Szkoła Przyjazna Środowisku. Oba wy-różnienia są dla nas niezwykle istotne, ponieważ stanowią po pierwsze ukoronowanie naszych działań ekologicznych, po drugie bodziec do podejmowania kolej-nych inicjatyw na rzecz szeroko rozumianej ekologii.
W 2014 roku w czasie jednego ze spotkań mających na celu określenie kierunków działalności ekologicznej szkoły zrodził się pomysł utworzenia na terenie przyszkolnym ogrodu dydaktycznego. Już wtedy wiedzieliśmy, że każde podejmowane przez nas działa-nie powinno mieć wymiar nie tylko estetyczny, ale także edukacyjny i dydaktyczny. Szuka-liśmy rozwiązań nietuzinkowych. Nie zależało nam na tym, aby plagiatować pomysły szkół usytuowanych w pobliżu. Chcieliśmy stworzyć takie elementy ogrodu dydaktycznego, któ-rych nie można zobaczyć w otoczeniu innych placówek oświatowych na terenie Gminy Morąg. Teren, jaki mogliśmy zagospodarować, był niewielki. Dwa małe trawniki usytu-owane przed budynkiem szkoły, skrawek ziemi leżący przy płocie oraz pozostałości po
dawnym sadzie... Jak się później okazało, obszar ten w zupełno-ści wystarczył, aby zrealizować to, co zaplanowaliśmy. Dzięki zaangażowaniu nauczycieli, uczniów i ich rodziców w krót-kim czasie teren przyszkolny zmienił się nie do poznania. Wspólnymi siłami utworzono: klomby kwiatowe, ogród skal-ny, ścieżkę zmysłów, łączkę kwiatową, leśny zakątek, ogród
ziołowy oraz lapidarium geolo-giczne. Wszystkie powstałe obiekty, dzięki współpracy z architektem krajobrazu, są spój-ne i stanowią jednolitą całość. Osoby zwiedzające ogród dydaktyczny mają szansę zapo-znać się z różnymi roślinami kwaśnolubnymi, kwiatami występującymi w środowisku natu-ralnym na łąkach i polach, drzewami i roślinami, które spotkać można w polskich lasach mieszanych, najpopularniejszymi ziołami oraz z różnorodnymi głazami narzutowymi. Do-datkową atrakcją jest spacer z zamkniętymi oczami po wysypanej różnymi materiałami Ścieżce Zmysłów, która pozwala poprzez doznania i zabawę rozwijać ludzkie zmysły. Dzięki takiej budowie ogród stanowi nieocenioną pomoc dydaktyczną pozwalającą w łatwy i przystępny sposób zapoznać uczniów z elementami przyrodniczymi właściwymi najbliż-szej okolicy.
Budynek szkoły, zdjęcie z 2014 roku
Budynek szkoły, zdjęcie z 2016 roku
4
Szkolny Ogród Dydaktyczny i jego walory
Uczniowie, ich rodzice i społeczność lokalna poprzez uczestnictwo w zajęciach
przyrodniczych z wykorzystaniem ogrodu dydaktycznego:
a) kształtują postawy szacunku wobec świata przyrody;
b) rozwijają swoje zainteresowania otaczającym ich światem przyrody;
c) doskonalą umiejętności związane z rozpoznawaniem gatunków kwiatów, ziół,
krzewów i drzew;
d) poznają właściwości ziół;
e) poszerzają swoją wiedzę na temat znaczenia lasu w życiu ludzi;
f) rozpoznają podstawowe głazy narzutowe;
g) doskonalą umiejętności związane z właściwym nazewnictwem skał;
h) doskonalą umiejętności interpersonalne i współpracy w grupie.
PLAN SZKOLNEGO OGRODU DYDAKTYCZNEGO
Wędrówkę po naszym ogrodzie dydaktycznym wyznaczają przystanki. Na dzień dzisiejszy
jest ich sześć: Ogród Skalny (4), Łączka Kwiatowa (5), Ścieżka Zmysłów (6), Leśny Zakątek
(7), Ogród Ziołowy (9), Lapidarium Geologiczne (3).
Legenda 1 - budynek szkoły 2 - klomby kwiatowe 3 - Lapidarium Geologiczne 4 - Ogród Skalny 5 - Łączka Kwiatowa 6 - Ścieżka Zmysłów 7 - Leśny Zakątek 8 - kompostownik 9 - Ogród Ziołowy 10 - część rekreacyjna 11 - boisko trawiaste
5
Przystanek pierwszy: OGRÓD SKALNY
Pomysł utworzenia Ogródka Skalnego zrodził się jesienią 2014 roku podczas spo-
tkania mającego na celu określenie kierunków edukacji ekologicznej w szkole. Został on
utworzony przed budynkiem w miejscu,
w którym znajdował się mało atrakcyjny
trawnik oraz posadzone były iglaki. Teren
ten był niewielki, więc zależało nam na
tym, aby go optymalnie wykorzystać. Po-
stanowiliśmy zasięgnąć rady architekta
krajobrazu, który wykonał dla nas projekt
Ogrodu Skalnego. Natomiast jego utwo-
rzeniem zajęli się rodzice wspierani przez
nauczycieli. W ogrodzie posadzono: funkje,
trawy ozdobne, żurawki, miodunkę, zawil-
ce, wrzosy, smagliczki, prymulki, floksy
szydlate i wysokie, goździki, róże, rozchod-
niki, rododendrona, irgę, krzewuszki, tawu-
ły oraz jałowce płożące, berberysy i tuje.
Oprócz różnorodnych roślin Ogród Skalny
zdobią skały. Są to głównie granity i pia-
skowce. Dopełnieniem całości są te ele-
menty ogrodu, które zostały wysypane
korą. Utworzona kompozycja skalno -
roślinna stanowi nie tylko element
ozdobny, którego wygląd zmienia się
w zależności od pory roku, ale również
pomoc dydaktyczną wykorzystywaną
w czasie zajęć przyrodniczych. Uczniowie
z powodzeniem mogą obserwować świat
roślin od momentu wypuszczenia pę-
dów, poprzez okres kwitnięcia, do mo-
mentu uschnięcia łodygi. W celu wzboga-
cenia wartości dydaktycznych ogrodu, tuż przy nim utworzone zostały klomby kwiatowe
skupiające rośliny cebulowe, tj. tulipany, żonkile, narcyzy, hiacynty, krokusy oraz kwiaty,
które kwitną w okresie jesiennym (cynie, aksamitki).
Budowa Ogrodu Skalnego, rok 2015
Sadzenie roślin, rok 2015
Ogród Skalny, rok 2016
6
Przystanek drugi: ŚŚCIEŻKA ZMYSŁÓW
Po zachodniej stronie szkoły znajduje się Ścieżka Zmysłów. Zbudowana jest ona
z odcinków wyłożonych różnorodnym materiałem. Granice tych odcinków wyznaczają
ułożone w sposób symetryczny kostki bru-
kowe. Początek ścieżki utworzono został
z drobnych głazów. Pierwszy odcinek wysy-
pano piaskiem, następne korą, żwirem wy-
mieszanym z drobnym kruszywem, szysz-
kami sosnowymi, szyszkami świerkowymi,
kolejne wyłożono okrągłymi plastrami
z pnia drzewa. Zewnętrzne granice ścieżki
wyznaczają sosnowe żerdzie, które zabez-
pieczają przed jej rozsypaniem. Dopełnie-
nie całości stanowi nieregularny pas wysy-
pany drobnym kruszywem. Ścieżka Zmy-
słów służy przede wszystkim do zabawy
mającej na celu za pomocą zmysłu dotyku
rozpoznanie konkretnego materiału, któ-
rym został wysypany bądź wyłożony dany
odcinek. Uczniowie, aby w pełnie skorzystać ze Ścieżki Zmysłów, muszą zdjąć obuwie
i przespacerować się po niej boso. Niewątpliwie taki spacer jest dużą atrakcją łączącą
przyjemne z pożytecznym.
Przystanek trzeci: ŁŁĄĄCCZZKKAA KKWWIIAATTOOWWAA
W bezpośrednim sąsiedztwie
Ścieżki Zmysłów znajduję się Łączka
Kwiatowa. To teren, na którym zostały
wysiane nasiona roślin typowo łąkowych
i polnych, tj. maki, chabry, osty, polne
stokrotki oraz różnego rodzaju trawy. Na
Łączce Kwiatowej pojawiają się także
rośliny, które doskonale współgrają
Budowa Ścieżki Zmysłów, rok 2014
Prace wykończeniowe przy Ścieżce Zmysłów, rok 2015
Ścieżka Zmysłów, rok 2016
Łączka Kwiatowa - wysiew nasion, rok 2014
7
z całością. Można na niej dostrzec żółte
kwiaty słonecznika, bordowe szarłaty czy
kwiaty przymiotna białego. Łączka jest
również miejscem przyciągającym owady.
W okresie kwitnięcia rośli pojawiają się
pszczoły i trzmiele. Miejsce to w swej pro-
stocie łączy elementy estetyczne z dydak-
tycznymi. Uczniowie mogą obserwować
zmieniające się rośliny oraz przylatujące
owady. Poza tym łączka wabi swoją różno-
rodnością i magią zmieniających się barw.
Przystanek czwarty: LLEEŚŚNNYY ZZAAKKĄĄTTEEKK
Tuż za Łączką Kwiatową znajduje się Leśny Zakątek. Jest to element ogrodu,
w którym posadzono podstawowe gatunki drzew i roślin leśnych oraz utworzono podłoże
przypominające swym wyglądem runo
leśne. W Leśnym Zakątku można zoba-
czyć modrzewie, lipę, brzozy, sosny, dęb,
graby, cis i jarzębiny. Poza tym wśród
wyżej wymienionych drzew rosną po-
ziomki, jeżyny, konwalie, zawilce, przy-
laszczki, dziewanny, paprocie i typowo
leśne trawy. Całość dopełniają omszałe ka-
wałki drzew, nieduże skały oraz porozrzucane
drobne patyki, szyszki i huby. Leśny Zakątek
pozwala uczniom w prosty sposób rozpozna-
wać podstawowe gatunki drzew i roślin ty-
powo leśnych. Pozwala on im także zrozu-
mieć specyfikę lasu jako miejsca, w którym
człowiek spotyka się z przyrodą, miejsca,
w którym obowiązują odpowiednie normy i w końcu miejsca, w którym pracują ludzie.
Leśny Zakątek - sadzenie drzew, wiosna 2016 roku
Leśny Zakątek, późne lato 2016 roku
Łączka Kwiatowa, rok 2016
Leśny Zakątek, rok 2016
8
Przystanek piąty: OOGGRRÓÓDD ZZIIOOŁŁOOWWYY
W pobliżu Leśnego Zakątka ulokowany został Ogród Ziołowy. Można w nim zoba-
czyć nie tylko zioła, ale również zboża i rośliny mające właściwości lecznicze. Ogród sta-
nowi nietypową budowlę. Jego szkielet
wykonany został z różnorodnych głazów.
Jest on nieregularny. W najszerszej jego
części posadzono zioła, w częściach węż-
szych zboża i rośliny o właściwościach
leczniczych. Tuż przed ogrodem wybu-
dowano z głazów miejsce kształtem
przypominające koło, w którym posadzono
miętę. Dopełnienie całego ogrodu stanowi wy-
sypane drobnym kruszywem podłoże. W ogro-
dzie posadzono: estragon, lubczyk, szałwię,
oregano, szczawik krwisty, tymianek, jarmuż,
różne gatunki mięty oraz kocimiętkę, pszenicę,
jęczmień, żyto, owies, malwy i nasturcje. Ogród
przede wszystkim wabi różnorodnymi zapa-
chami i kolorami. Jest także miejscem, w którym spotkać można m.in. rusałkę osetnika,
rusałkę pokrzywnika lub rusałkę admirała.
Ogród Ziołowy, sierpień 2016 roku
Karczowanie sadu szkolnego, rok 2015
Prace przy budowie Ogrodu Ziołowego, wiosna 2016r.
Sadzenie ziół, maj 2016 roku Prace wykończeniowe, czerwiec 2016 roku
9
Przystanek szósty: LLAAPPIIDDAARRIIUUMM GGEEOOLLOOGGIICCZZNNEE
Ostatni przystanek Ogrodu Dydaktycznego stanowi Lapidarium Geologiczne. Po-
wstało ono przed szkołą w miejscu dawne-
go trawnika. Obszar lapidarium wyznacza
niewielki prostokąt. Jednak w zupełności
wystarczył on na to, aby zgromadzić na nim
wiele okazów skalnych. Prace nad lapida-
rium rozpoczęły się późną wiosną 2015 ro-
ku. Wówczas przygotowane zostało podłoże
(wymiana ziemi, usytuowanie gniazd) oraz
przywieziono wcześniej wybrane okazy
skalne. W okresie wakacyjnym dokończono
prace, czyli wyłożono podłoże kruszywem
drobnym oraz przy użyciu specjalistyczne-
go sprzętu ustawiono w odpowiednich
konfiguracjach okazy skalne. Są one po-
grupowane zgodnie z typem. W lapidarium
zgromadzono liczne głazy narzutowe.
Pierwszą grupę stanowią granity i grani-
toidy, drugą gnejsy, trzecią piaskowce,
czwartą wapienie, piątą rudy darniowe,
szóstą zaś porfiry. Poza wyżej wymie-
nionymi skałami, w lapidarium znajdują
się bazalty i opoki. Dodatkowym ele-
mentem lapidarium jest skupisko róż-
nych niedużych skał pozwalające
uczniom kształtować wiedzę i umiejęt-
ności w rozpoznawaniu okazów skalnych. Lapidarium od momentu powstania cieszy się
dużą popularnością wśród uczniów, ich rodziców i społeczności lokalnej. Z zaciekawieniem
oglądają oni zgromadzone okazy i podejmują próbę ich właściwego nazwania.
Największy okaz w lapidarium - granitoid "Kuba"
Lapidarium geologiczne, sierpień 2016 roku
Prace nad przygotowaniem podłoża lapidarium, czerwiec 2015r.
Rozmieszczanie włókniny, czerwiec 2015 roku
Lapidarium geologiczne, wrzesień 2015 roku
10
Dziś Szkolny Ogród Dydaktyczny i to, co się na niego składa, jest znakiem rozpo-
znawczym naszej szkoły. Osoby odwiedzające placówkę z zaciekawieniem spoglądają na
usytuowane wokół budynku obiekty. My z dumą prezentujemy to, co do tej pory udało
nam się stworzyć. Mamy jednak świadomość, że to nie koniec naszej pracy. W niedalekiej
przyszłości chcielibyśmy nasz ogród wzbogacić o elementy, które pozytywnie wpłyną na
jego walory edukacyjne, funkcjonalność i szeroko pojętą estetykę. Podjęliśmy działania,
które pozwolą nam wybudować wiatę, utworzyć siedliska dla owadów, płazów i ptaków,
wybudować zagony warzywne oraz ustawić w pobliżu Ścieżki Zmysłów profile drzew.
Poza tym w strategicznych punktach ogrodu planujemy rozwieszenie budek lęgowych dla
ptaków. Mamy nadzieję, że wszystkie nowopowstałe obiekty dopełnią to, co zrobiliśmy do
tej pory i pozytywnie wpłyną na walory edukacyjne naszego ogrodu.