szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest...

42
szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania w e-Biuletynie artykułów, ciekawych informacji i ofert. Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem e-Biuletynu Informacyjnego drogą elektroniczną, prosimy o zgłoszenia na adres: [email protected] lub tel. 22/729 66 34 w. 132 www.cdr.gov.pl Prezentacje sztuka wystąpień publicznych (Sylwia Filas, CDR O/Kraków) Bardzo cenna i przez wiele osób zapewne oczekiwana publikacja szeroko omawiająca sztukę prowadzenia prezentacji umiejętności niezbędnej w pracy doradcy. Poza wyczerpującym przedstawieniem zasad i pojęć, artykuł pokazuje praktyczne sposoby radzenia sobie z tremą w czasie wykładów. Przedstawione są również techniczne zasady opracowania prezentacji i jej prowadzenia. To koniecznie trzeba przeczytać ! CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 05-840 Brwinów, ul. Pszczelińska 99, tel. 22 729 66 34 do 38 Marzec 2015 PRODUKCJA ROLNA DOBRE PRAKTYKI EKONOMIKA ROLNICTWA METODYKA DORADZTWA

Transcript of szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest...

Page 1: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

szkolenia imprezy zewnętrzne prawo

e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie

Zachęcamy do zamieszczania w e-Biuletynie artykułów, ciekawych informacji i ofert. Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem e-Biuletynu Informacyjnego drogą elektroniczną, prosimy o zgłoszenia na adres:

[email protected] lub tel. 22/729 66 34 w. 132

www.cdr.gov.pl

Prezentacje – sztuka wystąpień publicznych

(Sylwia Filas, CDR O/Kraków)

Bardzo cenna i przez wiele osób zapewne oczekiwana

publikacja szeroko omawiająca sztukę prowadzenia

prezentacji — umiejętności niezbędnej w pracy doradcy.

Poza wyczerpującym przedstawieniem zasad i pojęć,

artykuł pokazuje praktyczne sposoby radzenia sobie

z tremą w czasie wykładów. Przedstawione są również

techniczne zasady opracowania prezentacji i jej

prowadzenia. To koniecznie trzeba przeczytać !

CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

05-840 Brwinów, ul. Pszczelińska 99, tel. 22 729 66 34 do 38

Marzec 2015

PRODUKCJA ROLNA

DOBRE PRAKTYKI

EKONOMIKA ROLNICTWA

METODYKA DORADZTWA

Page 2: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

2

NAZWA WYDARZENIA/

FORMA EDUKACYJNA

DATA

I MIEJSCE

ZGŁOSZENIA

I INFORMACJE

CDR Brwinów

II Ogólnopolskie seminarium dla pełnomocników ds. zarządzania ryzykiem

19-20 marca

Janina Dąbrowska 22/729 66 34 wew. 106 [email protected]

Zasady wypełniania wniosku o przyznanie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz płatności w ramach wybranych

działań PROW 2014-2020 /szkolenie/

16-17 marca

31 marca

- 1 kwietnia

Justyna Zdunek 22/729 66 34 wew. 107

[email protected]

Rolnictwo precyzyjne /szkolenie/ 24-25 marca

Barbara Grygo tel. 22 729 66 34 w.122

[email protected]

Innowacyjność w uprawach ogrodniczych zamkniętych

/szkolenie/ 25-26 marca

Barbara Grygo tel. 22 729 66 34 w.122

[email protected]

Rolnicy w systemach jakości żywności /szkolenie/

26-27 marca

Barbara Grygo tel. 22 729 66 34 w.122

[email protected]

szkolenia CDR

Konferencje, szkolenia, warsztaty

organizowane przez CDR

Page 3: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

3

NAZWA WYDARZENIA/

FORMA EDUKACYJNA

DATA

I MIEJSCE

ZGŁOSZENIA

I INFORMACJE

CDR O/Kraków

Płatności obszarowe 2015 /szkolenie/

marzec

Rafał Galiak tel. 12 424 05 07

[email protected]

Wsparcie młodych rolników w ramach PROW 2014 – 2020

/warsztaty/ marzec/kwiecień

Joachim Kempka tel. 12 424 05 07

[email protected]

Jak prawidłowo napisać projekt /szkolenie internetowe/

marzec-maj

Karolina Boba tel. 12 424 05 21

[email protected]

CDR O/Poznań

Kreatywność na obszarach wiejskich. Przykłady przedsiębiorczości /szkolenie/

2-4 marca

Iwona Kajdan Zysnarska tel. 61 823 20 81 w. 136 [email protected]

Wymogi zazielenienia w płatnościach bezpośrednich

/szkolenie/ marzec

Iwona Kajdan Zysnarska tel. 61 823 20 81 w. 136 [email protected]

Analiza i planowanie rozwoju gospodarstwa /szkolenie/

marzec

Mariusz Tatka tel.61 823 20 81 w. 130

[email protected]

szkolenia CDR

Konferencje, szkolenia, warsztaty

organizowane przez CDR

Page 4: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

4

NAZWA WYDARZENIA/

FORMA EDUKACYJNA

DATA

I MIEJSCE

ZGŁOSZENIA

I INFORMACJE

CDR O/Radom

Przetwórstwo na poziomie gospodarstwa rolnego - II etap /szkolenie, warsztaty/

marzec

Barbara Sałata tel.48/3656935

[email protected]

Wybrane problemy w integrowanej ochronie roślin warzywnych /szkolenie/

24 marca

Magdalena Kibler, tel. 48 365 69 43

[email protected]

Opracowanie planów nawożenia w programach rolnośrodowiskowych /szkolenie/

I-II dekada marca

Anna Litwinow tel. 48 365 69 39

[email protected]

Zmiany w programie rolnośrodowiskowym dla beneficjentów działania w ramach PROW 2007-2013 oraz zasady realizacji nowych działań w ramach PROW 2014-2020 /szkolenie/

I-II dekada marca

Barbara Sazońska tel. 48 365 69 41

[email protected]

szkolenia CDR

Konferencje, szkolenia, warsztaty

organizowane przez CDR

Page 5: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

5

Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia,

warsztaty organizowane przez WODR

Ma

rzec

201

4

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

www.dodr.pl

miejsce/kontakt

19 marca Konferencja wojewódzka „Rola Liderów w społeczności wiejskiej”

DODR we Wrocławiu, Dział PWGDiA [email protected], tel. 71 339 80 21

21 marca XVIII Spotkania Tradycji Wielkanocnych Ziemi Kłodzkiej

DODR we Wrocławiu, PZD Kłodzko [email protected], tel. 74 867 38

01

28 marca Prezentacja wojewódzka „Tradycyjnych stołów wielkanocnych, palm i pisanek”, Wojewódzki konkurs: „Najładniejszy koszyczek wielkanocny”

DODR we Wrocławiu, Dział PWGDiA [email protected], tel. 71 339 80

21

marzec Konkurs wojewódzki „Najciekawsza kronika wiejska 2015”

DODR we Wrocławiu, Dział PWGDiA [email protected], tel. 71 339 80

Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie www.w-modr.pl

organizator/kontakt

marzec-kwiecień Konkurs fotograficzny "Rolnictwo to moja pasja"

W-MODR w Olsztynie, Dział Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw

tel. 89 535 76 84 w. 44, 665 890 903 [email protected]

imprezy zewnętrzne

Page 6: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

6

Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia,

warsztaty organizowane przez WODR

Ma

rzec

201

5

Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie

www.oodr.pl

organizator/kontakt

marzec Biesiada Wielkanocna – konkurs dla stowarzyszeń i KGW

OODR w Łosiowie, Dział Wiejskiego Gospodarstwa Domowego i Agroturystyki tel.77 412 53 27 wew.259, [email protected]

marzec-listopad Konkurs „Gospodarstwo rolne przyjazne środowisku”

OODR w Łosiowie, Dział Rozwoju Obszarów Wiejskich, Ekologii, Ochrony Środowiska tel.77 412 53 27 wew.233, [email protected]

marzec-grudzień Konkurs „Najaktywniejszy lider społeczności wiejskich”

OODR w Łosiowie, Dział Rozwoju Obszarów Wiejskich, Ekologii, Ochrony Środowiska tel.77 412 53 27 wew.233, [email protected]

Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie

www.modr.mazowsze.pl

miejsce/kontakt

3 marca Targi Edukacyjne

MODR w Warszawie, Oddział Poświętne, Zespół Metodyki Doradztwa,

Szkoleń i Wydawnictw tel. 23 663 07 30

[email protected]

marzec Kiermasz Wielkanocny w Węgrowie

MODR w Warszawie, Oddział Siedlce, TZD w Węgrowie tel. 25 792 01 57

[email protected]

marzec Kiermasz Wielkanocny w Szydłowcu

MODR w Warszawie, Oddział Radom, TZD w Szydłowcu

48 617 16 65, [email protected]

imprezy zewnętrzne

Page 7: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

7

Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia,

warsztaty organizowane przez WODR

Ma

rzec

201

5

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach www.modr.pl

organizator/kontakt

4 marca Seminarium nt. Technologie uprawy zbóż i strączkowych z uwzględnieniem integrowanej ochrony roślin uprawnych

MODR w Karniowicach, TZDR w Brzesku [email protected], kom. 697 039 025

6 marca Seminarium dla gospodarstw agroturystycznych

MODR w Karniowicach, TZDR Sucha Beskidzka

kom. 603 053 211, [email protected]

13-14 marca IX Małopolskie Dni Wierzby Głowiastej

MODR w Karniowicach, TZDR w Proszowicach

28 marca XI Powiatowy Konkurs Potraw i Palm Wielkanocnych

MODR w Karniowicach, BiOAK gm. Budzów tel. 33 874 23 10, [email protected]

imprezy zewnętrzne

Page 8: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

8

II edycja ogólnopolskiej akcji promocyjnej

pn. „Dni Otwarte Funduszy Europejskich”

imprezy zewnętrzne

W imieniu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi serdecznie

zapraszamy do udziału w II edycji ogólnopolskiej akcji promocyjnej pn. „Dni Otwarte Funduszy

Europejskich”, która odbędzie się w terminie od 7 do 10 maja 2015 r. Koordynatorem akcji jest

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju we współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi

przy zaangażowaniu większości instytucji zajmujących się Funduszami Europejskimi w Polsce,

a przede wszystkim Państwa, realizujących projekty. I edycja Dni Otwartych, która odbyła się

w okresie od 1 do 11 maja 2014 r. cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem. Do udziału

w akcji zgłosiło się 970 beneficjentów, którzy przygotowali ponad 1300 atrakcji dla uczestników

odwiedzających projekty.

Aby wziąć udział w II edycji akcji, wystarczy „otworzyć” swój projekt dla mieszkańców regionu

przynajmniej na jeden dzień w okresie od 7 do 10 maja 2015 r.

Przedsięwzięcia i inwestycje dofinansowane z Funduszy Europejskich poprawiają jakość

życia nas wszystkich. Ważne jest zatem, aby Państwo - jako beneficjenci Funduszy

Europejskich – pokazali te osiągnięcia. Dzięki udziałowi w Dniach Otwartych uzyskają Państwo

możliwość dodatkowej promocji projektu i staną się uczestnikami ogólnopolskiej akcji

organizowanej pod jednym, wspólnym szyldem.

Po stronie instytucji koordynującej akcję leżeć będzie przeprowadzenie promocji

w ogólnopolskich mediach. Ponadto, na stronie internetowej znajdą się informacje o każdym

projekcie wraz z opisem atrakcji oferowanych przez beneficjenta, czyli Państwa (tzw. program

„Dnia Otwartego”), godzinami otwarcia i mapką dojazdu. Akcja będzie posiadała również spójną

identyfikację wizualną: logo oraz gotowe szablony materiałów promocyjnych do wykorzystania

podczas Dni Otwartych (np. bannery internetowe, ulotki, plakaty, itp.).

W przypadku zainteresowania udziałem w akcji, zachęcamy Państwa do wypełnienia

elektronicznego formularza zgłoszeniowego na stronie akcji: www.dniotwarte.eu, która będzie

aktywna od 25 lutego 2015 r.

Jeśli mają Państwo pomysł na swój udział w Dniach Otwartych, ale mają wątpliwości, bądź

obawiają się trudności w realizacji wydarzenia, prosimy o kontakt. Chętnie udzielimy Państwu

wszelkich informacji.

Osobą do kontaktu w tej sprawie jest Pani Iwona Szcześniak, Zespół Krajowej Sieci

Obszarów Wiejskich i Komunikacji, Biuro Pomocy Technicznej, Ministerstwo Rolnictwa

i Rozwoju Wsi,

tel. (22) 623 13 38, [email protected]

Page 9: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

9

Szkolenie z zakresu integrowanej ochrony

roślin, ze szczególnym uwzględnieniem

znaczenia materiału siewnego

imprezy zewnętrzne

Zapraszamy

rolników prowadzących produkcję roślinną oraz doradców rolnych

na Szkolenie z zakresu integrowanej ochrony roślin, ze szczególnym

uwzględnieniem znaczenia materiału siewnego

organizowane w ramach

Planu działania Sekretariatu Centralnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014-2015

Czas: marzec 2015 roku

Miejsce: 16 województw Polski (zgodnie z załączonym harmonogramem)

Wydarzenie poprowadzą specjaliści:

prof. dr hab. inż. Marek Mrówczyński z Instytutu Ochrony Roślin Państwowego Instytutu

Badawczego w Poznaniu / inz. Henryk Wachowiak Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu

oraz

dr inż. Tadeusz Oleksiak z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie.

Udział w szkoleniu jest bezpłatny

Z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc, o udziale decyduje kolejność zgłoszeń.

Zgłoszenie należy przesłać do 02 marca 2015 roku na adres: [email protected]

lub fax: 55 2360219.

Formularz zgłoszeniowy oraz harmonogram spotkań i program szkolenia dostępny jest

na stronie www.2perspektywa.pl

Page 10: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

10

Prezentacja, czyli …

Prezentacja – jedna z najważniejszych form komunikowania się – jest „planowanym

i systematycznym sposobem oddziaływania na określoną grupę w sposób bezpośredni”(1).

Jej rolą jest przekonywanie odbiorcy do idei, koncepcji, usługi, określonych działań lub produktu.

Jest metodą wymiany informacji i doświadczeń (przekazywanie wiedzy) oraz rozwijania

umiejętności. W prezentacji informacja to środek a nie cel.

Trzy podstawowe rodzaje wystąpień: (2)

informacyjne – wykłady, prelekcje, mowy okolicznościowe, mowy polityczne

i agitacyjne;

komercyjne – wystąpienia sprzedażowe, ofertowe i produktowe;

edukacyjne – szkolenia, warsztaty i treningi.

Sposób na udane wystąpienie

Co decyduje o sukcesie?

Jak się do tego sukcesu przygotować?

„ (…) czy istnieją niezawodne sposoby na to, aby perspektywa

wystąpienia publicznego oraz prezentacji przed szerokim gronem

nie wywoływała negatywnych uczuć, stresu czy złych skojarzeń”.(3)

Mówiąc o właściwym przygotowaniu należy rozdzielić je na dwie sfery: przygotowanie

merytoryczne oraz przygotowanie emocjonalne.

METODYKA DORADZTWA

Prezentacje – sztuka wystąpień publicznych

Autor: Sylwia Filas, CDR O/Kraków

Page 11: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

11

Przygotowanie merytoryczne

Pamiętając o tym, iż cechą dobrej prezentacji jest: (4)

proces przygotowań zamyka się w następującym cyklu pytań:

1. po co? - co zamierzasz osiągnąć

Określenie celu, to pierwszy a zarazem najważniejszy etap przygotowań. Cele związane

z realizacją danego wystąpienia wyznaczają kierunek naszych działań.

„Jeśli nie masz jasno postawionego celu,

możesz osiągnąć coś, czego wcale byś sobie nie życzył”. (5)

Cel to nie to samo, co temat.

Formułowanie celu prezentacji:(6)

co chcemy sami osiągnąć poprzez prezentację (cele otwarte i ukryte)?

co powinniśmy osiągnąć zdaniem zlecającego?

czy istnieje sprzeczność między tymi celami?

czy słuchacze znają, rozumieją i akceptują cele?

co powinni wiedzieć, umieć i odczuwać uczestnicy po zakończeniu?

w jaki sposób ocenić stopień realizacji celu?

czy w efekcie prezentacji mają zostać podjęte jakieś ustalenia, wnioski?

2. do kogo? - kim są uczestnicy

„(…) praktycznie każda prezentacja (nawet na ten sam temat) powinna być

indywidualnie przygotowana z myślą o konkretnej grupie słuchaczy (…)”.(7)

Analiza takich czynników jak: wiek, wykształcenie, posiadana wiedza, doświadczenie,

potrzeby i oczekiwania jest gwarantem indywidualnego podejścia do każdego audytorium.

„Tworzenie prezentacji bez określonego wyobrażenia grupy docelowej jest jak pisanie listu

miłosnego <do wszystkich zainteresowanych>”.(8)

Informacja o poziomie wiedzy uczestników to priorytet dla prelegenta, bowiem:

determinuje poziom merytoryczny wystąpienia – powinno uwzględniać jego stan;

wpływa na nastawienie uczestników zarówno do tematu jak i do prelegenta (neutralne,

pozytywne, negatywne);

określa motywy, dla których decydują się na udział w prezentacji (m.in. pogłębienie

wiedzy, ciekawość, obserwacja konkurencji).

Każda grupa odbiorców charakteryzuje się sobie właściwą specyfiką. Przygotowując się do

wystąpienia zastanów się nad tym: jacy oni są, dlaczego przyszli, co nie daje im spać, jak

możesz rozwiązać ich problem, co mają zrobić, w jaki sposób mogą się opierać, jak najlepiej do

nich dotrzeć? (9)

„Słuchacze nie przyszli na prezentację, żeby się z Tobą zobaczyć,

lecz żeby się dowiedzieć, co możesz dla nich zrobić. Jeśli wykażesz, że

METODYKA DORADZTWA

Prezentacje – sztuka wystąpień publicznych

Page 12: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

12

dobrze wykorzystałeś dany Ci czas, przedstawisz interesujący komunikat

i wskażesz jasno, jakie mają podjąć działania – odniesiesz sukces”.(10)

3. co? – co chcesz przekazać

Wiedząc, po co i do kogo możemy przystąpić do opracowywania treści wystąpienia.

Proces przygotowania to:

zebranie materiałów tematycznie związanych z wystąpieniem

im więcej tym … trafniejszy dobór treści pod kątem potrzeb, preferencji

i zainteresowań słuchaczy

a następnie selekcja materiału

„wystąpienie na dany temat nie jest prezentacją wszelkich umiejętności oraz

pełnego zakresu wiedzy prelegenta, lecz jedynie wycinkiem jego zadań

zawodowych”.(11)

Powinniśmy przedstawiać tylko to, co ułatwi i umożliwi osiągnięcie celu, a nie wszystko, co

wiemy i posiadamy na „zadany” temat. Zebrany materiał należy, więc poddać krytycznej analizie.

Sposób na sukces - organizacja treści

Udana prezentacja:

przypomina scenariusz - posiada jasno określony początek, środek i koniec

posiada widoczną, przejrzystą strukturę, na którą składają się:

jasno sformułowana teza,

odpowiednio dobrane argumenty,

logicznie wynikające z całości wnioski.

Struktura musi być dostosowana do poziomu wiedzy słuchaczy i skonstruowana w sposób dla

nich zrozumiały. Struktura wzmacnia tok rozumowania.

4. jak? - jaką formę ma wystąpienie

„ (…) wcześniej przygotowane <niekiedy banalne i traktowane zbyt uniwersalnie> prezentacje

multimedialne stanowią jakby usprawiedliwienie

dla nieprzygotowanego mówcy, który opiera swoje wystąpienie

wyłącznie na elementach technicznych, zapomina zaś o słuchaczach.

Takie zachowanie nie wpływa pozytywnie na poziom zainteresowania audytorium”.(12)

Gwarancją wzbudzenia zainteresowania słuchaczy jest … odpowiednio dobrana forma przekazu

(metody prezentacji).

Aby dotrzeć ze swym przekazem … nawiąż relację z publicznością.

Pamiętaj – słuchacze pragną uczestniczyć w prezentacji! Mobilizuj ich do aktywności – zachęcaj

do wyrażania opinii, zadawania pytań, nie bój się dyskusji…

Zwracaj się bezpośrednio do słuchaczy – tylko tak przekonasz odbiorców, że przygotowałeś

METODYKA DORADZTWA

Prezentacje – sztuka wystąpień publicznych

Page 13: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

13

wystąpienie z myślą o nich oraz, że nie jest Ci obca umiejętność współpracy i współdziałania

z innymi. (13)

„Korzystanie z dobrodziejstw technik multimedialnych

nie może być jedyną formą kontaktu z audytorium,

tylko uzupełnieniem innych metod przekazu informacji”.(14)

Aby móc tego dokonać:

ogranicz liczbę slajdów - uniezależnij się od slajdów;

opowiadaj, nie przemawiaj;

bądź autentyczny.

Perswazyjny język

Jak mówić, aby dotrzeć ze swym przekazem?

precyzyjnie

jasno – unikać niejasności i wieloznaczności – nie każ odbiorcy domyślać się,

o co ci chodzi (!)

prosto i zwięźle

krótkie zdania (zrozumiałe do ok. 10 wyrazów)

unikać rozwlekłości i bezładu

obrazowo

opisy, przykłady, porównania, metafory

pomoce wizualne

językiem dostosowanym do audytorium

słownictwo znane (zrozumiałe) dla słuchaczy

brak żargonu zawodowego

wyjaśnienie znaczenia rzadkich bądź nowych pojęć

brak skrótów (chyba, że zostaną wyjaśnione)

5. kiedy? - ile masz czasu na przygotowanie

O potrzebie przygotowania się (prze – ćwiczenia wystąpienia) …

„Twój największy wróg to zwlekanie. (…) odkładanie ważnych czynności związanych

z prezentacją czy przygotowaniem się na później. Często okazuje się jednak, że to

później nie nadchodzi do chwili, gdy włącza się czerwone światełko, gdy jest już

ostateczny moment na podjęcie działania”.(15)

„Amator ćwiczy, aż mu się uda, profesjonalista ćwiczy, aż jest pewien, że uda się

zawsze”.(16)

6. gdzie? - w jakich warunkach się ono odbędzie

„Po tym można poznać profesjonalistę: jeśli to tylko możliwe,

wcześniej zapoznaje się z miejscem swojej prezentacji”.(17)

METODYKA DORADZTWA

Prezentacje – sztuka wystąpień publicznych

Page 14: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

14

Jeśli to tylko możliwe samodzielnie aranżuj salę. Ustawienie miejsc dla widzów oraz dla

prelegenta ma znaczenie nie tylko z uwagi na komfort obu strona, ale również dla przyswajania

informacji. W centrum uwagi każdego uczestnika powinno być to samo – spraw, aby wszyscy

uczestnicy byli zwróceni w jedną stronę.

Przygotowanie emocjonalne

Odpowiednia wiedza to jeszcze za mało, aby odnieść sukces w publicznych wystąpieniach.

„Najważniejsze jest nastawienie, przygotowanie psychiczne, bo to ono daje energię do działania

(…)”. (18)

Czego się boimy w sytuacji publicznego przemawiania?

Na to, jak ujarzmić stres nie ma na to gotowych recept – każdy musi znaleźć sposób

odpowiedni dla siebie. Pomaga:

pozytywne myślenie - świadomość, że każda prezentacja to ciekawe

i wzbogacające doświadczenie, które buduje nasz warsztat;

skupianie się na swoich mocnych stronach;

umiejętność wyciągania wniosków z popełnianych błędów.

Cztery sposoby na pozbycie się tremy:(19)

zajmij się oddechem - wdech nosem i dłuuugi wydech

zajmij się słuchaczami - zadbaj o ich komfort

zajmij się zachowaniem

zmień sposób mówienia (głośniej/ciszej, wolniej/szybciej)

zmień styl mówienia (lakonicznie/emocjonalnie)

zmień pozycję ciała (usiądź/wstań, dodaj ruch/zatrzymaj się)

daj sobie czas

zadaj pytanie, zadanie w grupach

zarządź krótką przerwę

Zasady przygotowania prezentacji w PPT

„Dość nieprofesjonalnych prezentacji!

Dość tasiemcowych tekstów tępo czytanych przez prelegenta z ekranu,

dość niezrozumiałych wykresów, dość przeładowanych treścią slajdów

przewijanych, co kilkanaście sekund z nerwowym dyszeniem

<tego to już państwu nie pokażę, bo nie mamy czasu…>”. (20)

Cztery zasady komponowania prezentacji wizualnych to czytelność, oszczędność,

ilustracyjność i jednorodność. (21)

Podstawowa reguła brzmi: jak najczytelniej. Uczestnik nie może szukać informacji na slajdzie,

„wczytywać się” w to, co widzi. Patrząc na ekran powinien móc od razu zorientować się, o co

w nim chodzi (test 3 sekund). Przeładowany tekstem slajd przytłacza i rozprasza. „Slajdy nie są

do czytania (ani przez widza, ani przez mówcę), ale do wzmacniania i obrazowania tego, co

mówi prezenter”. (22) Ich zadaniem jest ułatwiać zrozumienie treści wystąpienia oraz dodawać

METODYKA DORADZTWA

Prezentacje – sztuka wystąpień publicznych

Page 15: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

15 EKONOMIKA OLNICTWA

emocji.

Przepis na czytelny slajd:

treść tylko i wyłącznie w postaci krótkich haseł (!) – wyjątek: gdy przytaczamy

definicje, cytujemy czyjąś wypowiedź; „Żadnych długich tekstów, żadnych pięknych,

pełnych zdań: najwyżej kilka wyrazów (…)”. (23)

hasła - wypunktowane lub numerowane - wyrównane tylko i wyłącznie do lewej

krawędzi; zastosowanie innych rozwiązań utrudnia śledzenie tekstu;

wyśrodkowane mogą być jedynie tytuły

jeden zakres tematyczny na slajdzie – jedna myśl, jeden obraz, jedna historia

(nawet, jeśli zostaje nam miejsce na slajdzie, nie umieszczajmy na niej treści

związanych z innym zagadnieniem);

ilustracje schematyczne, a nie szczegółowe (widz w ostatnim rzędzie też chciałby je

zobaczyć).

każdy slajd powinien mieć tytuł – pozwala on słuchaczowi na szybkie zorientowanie

się, o czym teraz będzie; wyjątek – kiedy slajd zawiera jeden duży rysunek, schemat,

ilustrację

tytuł ma przyciągać uwagę, intrygować

Oszczędność dotyczy ilości zarówno zastosowanych środków wizualnych jak

i przekazywanych informacji.

Oszczędność środków wizualnych

Programy do tworzenia prezentacji multimedialnych kuszą niezliczoną ilością funkcji

i opcji. Profesjonalna prezentacja nie jest jednak reklamą możliwości programu.

Prezentacja obfitująca w zbyt dużą ilość „efektów specjalnych” (ostrożnie z animacją) nie tylko

nie pomaga w zrozumieniu przekazywanych treści (przeszkadza i dekoncentruje),

a co najgorsze - odwraca uwagę od prelegenta. Prelegent i to, co ma do powiedzenia -

a nie to, co ma za plecami – jest istotą wystąpienia.

Rola pomocy wizualnych:

pomagają w przekazywaniu informacji;

uzupełniają - wzmacniają przekaz słowny;

pomagają widowni śledzić tok wypowiedzi.

Oszczędność ilości przekazywanych informacji

Jak dopasować ilość prezentowanego materiału do czasu wystąpienia?

Ile slajdów – tyle ile potrzeba, aby zrealizować cel! Liczba wszystkich slajdów uzależniona

jest od czasu, jakim dysponujemy.

METODYKA DORADZTWA

Prezentacje – sztuka wystąpień publicznych

Page 16: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

16

Sposobem na precyzyjne określenie liczby slajdów jest stosowanie reguły 5/15. (24)

A więc na 45 minut prezentacji potrzebnych jest maksymalnie … 15 slajdów.

Gdy wystąpienie przewiduje aktywność słuchaczy (pytania, ćwiczenia) slajdów powinno być

jeszcze mniej.

Stosowanie zasady 5/15 pozwala prowadzić prezentację bez pośpiechu. Slajdy występują w roli

pomocy a nie w zastępstwie prelegenta, dzięki czemu każdy uczestnik zdąży je zauważyć.

Niedopasowanie ilości materiału merytorycznego do czasu wystąpienia to często popełniany

błąd. Skutek – przedłużamy bądź skracamy nasze wystąpienie. Gdy czas zmierza do

nieuchronnego końca, a liczba slajdów niekoniecznie – przyśpieszamy, mówimy niewyraźnie,

nasze zdenerwowanie udziela się słuchaczom.

O ile to możliwe, należy zastępować tekst ilustracjami, symbolami, wykresami

i diagramami. Pod jednym wszak warunkiem – użycie każdego elementu graficznego musi mieć

uzasadnienie merytoryczne. Nie może być tylko ozdobnikiem.

Jednorodność dotyczy wszystkich elementów prezentacji – kolorystyki, kroju czcionki, rodzajów

ilustracji. Widz śledząc prezentacje ma zobaczyć jeden spójny projekt graficzny - nie można go

zmieniać, co kilka slajdów. Brak zdecydowania i chaos w formie materiałów wizualnych

podważają kompetencje prelegenta. Rodzą obawy, czy aby nie przygotowywał się do

wystąpienia w ostatniej chwili.

Przepis na jednorodny slajd:

2-3 kolory przewodnie;

jeden krój czcionki;

maksymalnie 3 różne wielkości czcionki dla wyróżnienia lub podkreślenia;

jeden rodzaj ilustracji.

Wizualna spójność materiałów graficznych ułatwia skupienie. „Niech uwaga widza będzie

skupiona na treści, a nie na formie (nie myl treści z tekstem, bo tego ostatniego

w mistrzowskiej prezentacji ma być jak najmniej)”. (25)

METODYKA DORADZTWA

Prezentacje – sztuka wystąpień publicznych

Page 17: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

17

To, co równie ważne to …

CZCIONKA

krój pisma ma ogromny wpływ na wygląd prezentacji. W PPT mają zastosowanie tylko

i wyłącznie proste tzw. bezszeryfowe czcionki (np. Arial, Helvetica, Tahoma); ich główny

atut to wysoki poziom wyrazistości – są czytelne nawet w wersji pogrubionej. Zasada

najważniejsza – jeden krój czcionki w całej prezentacji (!)

styl kroju pisma: wybór jest duży - styl normalny, pogrubiony, kursywa, podkreślenia,

cień i kontur + inne opcje stylizacji jak przekreślenie, kapitaliki, wersaliki, uwypuklenia;

zastosowanie stylów powinno mieć logiczne uzasadnienie - należy unikać przesady,

bowiem zbyt duża różnorodność stylów wprowadza chaos;

z rozmysłem i tylko w uzasadnionych przypadkach należy stosować tzw. hamulce dla

oka, czyli:

WIELKIE LITERY - jeśli już to tylko w nagłówkach i hasłach;

kursywa – jedynie dla wyszczególnienia np. jednego słowa, fragmentu hasła

rozmiar kroju pisma powinien być dostosowany do wielkości sali i liczby słuchaczy –

odległość dzieląca mówcę od ostatniego rzędu to kryterium najważniejsze; prezentacja

ma być czytelna dla wszystkich. Rozmiar kroju należy zhierarchizować.

KOLORYSTYKA I TŁO

mają wspomagać prezentację – nie mogą dominować i rozpraszać

kolor tworzy nastrój, wywołuje skojarzenia, budzi emocje, dlatego należy stosować je

z rozmysłem i umiarem

zasada – kolor czcionek (czarny, granatowy) ma kontrastować z kolorem tła (biel, kość

słoniowa, beż, błękit)

Podsumowanie

Pięć twierdzeń o udanych prezentacjach (26)

1. słuchacz jest panem

2. szerz idee i poruszaj ludzi

3. niech ujrzą, co chcesz im przekazać

4. projektuj, nie ozdabiaj

5. dbaj o prawidłowe relacje

„Utrzymanie wydajnego komunikacyjnie związku między Tobą, slajdami

METODYKA DORADZTWA

Prezentacje – sztuka wystąpień publicznych

Page 18: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

18

a publicznością pozwoli słuchaczom dobrze przyswoić sobie Twój przekaz (…)”

I nie bój się konstruktywnej krytyki J - zwracaj uwagę na to, jak odbierane są Twoje prezentacje –

pytaj odbiorców, co im się w nich podobało, a co nie.

Przypisy:

1. G. Łasiński, Sztuka prezentacji, Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2000, s. 63 – 64 2. E. Żurek, Wystąpienia perswazyjne, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2010, s. 27-30 3. Ibidem, s. 17 4. E. Żurek, Sztuka wystąpień, czyli jak mówić, by osiągnąć cel, Poltext, Warszawa 2000, s. 21-23 5. P. Lenar, Sekrety skutecznych prezentacji multimedialnych, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2008, s. 26 6. G. Łasiński, op. cit., s. 65 7. E. Żurek, Sztuka wystąpień…, op. cit., s. 70 8. N. Duarte, Współbrzmienie. Znajdź wspólny język z odbiorcami twojej prezentacji, Wydawnictwo

Helion, Gliwice 2012 s. 78 9. N. Duarte, Slajd:ologia. Nauka i sztuka tworzenia genialnych prezentacji, Wydawnictwo Helion, Gliwice

2011, s. 35 10. Ibidem, s. 273 11. E. Żurek, Sztuka wystąpień…, op. cit., s. 70 12. E. Żurek, Sztuka wystąpień…, op. cit., s. 63 13. E. Żurek, Wystąpienia perswazyjne, op. cit., s. 159 14. Ibidem, s. 63 15. P. Lenar, op. cit., s. 99 16. A. J. Rzędowscy, Mistrzowskie prezentacje. Slajdowy poradnik mówcy doskonałego, Wydawnictwo

HELION, Gliwice 2010, s. 130 17. Ibidem, s. 131 18. P. Lenar, op. cit., s. 92 19. A., J. Rzędowscy, Mówca doskonały. Wystąpienia publiczne w praktyce, Wydawnictwo HELION,

Gliwice 2009, s. 40 20. A. J. Rzędowscy, Mistrzowskie prezentacje…, op. cit., s. 15 21. E. Żurek, Sztuka prezentacji, czyli jak przemawiać obrazem, Poltext, Warszawa 2006, s. 16-20 22. A. J. Rzędowscy, Mistrzowskie prezentacje…, op. cit., s. 83 23. Ibidem, s. 83 24. Ibidem, s. 68 25. Ibidem, s. 75 26. N. Duarte, Slajd:ologia…, op. cit., s. 271-281

METODYKA DORADZTWA

Prezentacje – sztuka wystąpień publicznych

Page 19: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

19 EKONOMIKA ROLNICTWA

Możliwości wsparcia w latach 2014-2020 Opracowanie zawiera syntetyczny opis uwarunkowań w jakich funkcjonują młodzi

rolnicy w Polsce oraz możliwości wsparcia zarówno w ramach I jak i II filara Wspólnej Polityki Rolnej

Kontekst

W Polsce co drugi młody człowiek mieszka na wsi. (1)

Z raportu młodzi 2011 przygotowanego na zlecenie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

przez prof. Krystynę Szafraniec wynika, że młode pokolenie wsi stanowi duży potencjał. Jest

pokoleniem silnym, ambitnym, wymagającym choć zróżnicowanym wewnętrznie.

To zróżnicowanie, często jest wynikiem (warunków) możliwości tworzonych przez środowisko

wiejskie.

Obszary wiejskie w Polsce, definiowane są, jako tereny położone poza granicami

administracyjnymi miast. Zauważyć należy, że obszary te różnią się, nie tylko w obrębie

poszczególnych regionów, ale także powiatów i gmin. Inne są warunki gospodarcze, społeczne

czy przyrodnicze w województwie małopolskim, podkarpackim, świętokrzyskim i śląskim. A inne

w województwie wielkopolskim, pomorskim czy kujawsko-pomorskim.

Są gminy bogate i biedne, gminy dynamicznie rozwijające się i takie, gdzie wyraźnie widać

stagnację. Zróżnicowanie(2) to ma znaczący wpływ na potrzeby i oczekiwania młodych

mieszkańców wsi, w tym młodych rolników. Ta sytuacja przemawia za regionalizacją

tworzonych programów, a przynajmniej za tworzeniem regionalnych kryteriów wyboru projektów.

Różne bowiem jest zainteresowanie proponowanymi instrumentami wsparcia w poszczególnych

regionach kraju, także z powodu braku możliwości sprostania ogólnopolskim wymogom.

Za przykład mogą tu posłużyć badania(3) Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

przedstawione w materiałach konferencyjnych „Młodzież w gospodarstwach rodzinnych i na

obszarach wiejskich Europy” (2014).

Cieszy zatem fakt, że w obecnym okresie programowania (2014-2020) zakłada się większą

regionalizację, choć PROW 2014-2020 będzie w dalszym ciągu programem horyzontalnym.

Większą regionalizację zamierza się osiągać poprzez możliwość ustalania regionalnych kryteriów

wyboru, uwzględniających lokalne warunki. Ponadto w PROW na lata 2014-2020 przewidziano

obok działań skierowanych do młodych rolników, także wsparcie dla małych gospodarstw oraz

wsparcie dla rolników przekazujących małe gospodarstwa. Działania te powinny tworzyć lepsze

warunki do zmian strukturalnych na wsi, w wielu wypadkach poprawić sytuację młodych rolników.

Wydaje się, że młodzi ludzie na obszarach wiejskich z zainteresowaniem powinni przyjąć

wsparcie związane z poprawą konkurencyjności rolnictwa (działania PROW 2014-2020:

Inwestycje w środki trwałe; Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej) oraz instrumenty

wspierające działalność pozarolniczą i rozwój rynków lokalnych.

Nowa Wspólna Polityka Rolna wobec

młodych rolników

Opracowała: Jadwiga Nowakowska, CDR O/Kraków

Page 20: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

20 EKONOMIKA ROLNICTWA

Analizując możliwości wsparcia młodych rolników w latach 2014-2020 można

stwierdzić, że nowa Wspólna Polityka Rolna stara się aktywnie wspierać młodych

rolników zarówno poprzez instrumenty I jak i II filara. Ze wsparcia będą mogli

skorzystać zarówno ci młodzi rolnicy, którzy rozpoczynają prowadzić gospodarstwo

rolne, jak i ci, którzy je rozwijają i modernizują, a także ci którzy będą chcieli

uruchomić działalność pozarolniczą.

Wsparcie młodych rolników w ramach płatności bezpośrednich w Polsce

W perspektywie finansowej 2014-2020 młodzi rolnicy po raz pierwszy otrzymają specjalną

płatność w ramach płatności bezpośrednich. Płatność dla młodych rolników w systemie wsparcia

bezpośredniego jest komponentem obligatoryjnym dla wszystkich państw członkowskich, na

który będzie można wydatkować do 2% koperty krajowego wsparcia bezpośredniego.

Celem tej płatności jest ułatwianie rozpoczęcia działalności rolniczej młodym rolnikom

i dostosowanie strukturalne ich gospodarstw rolnych po jej rozpoczęciu.

Płatność dla młodych rolników będzie miała postać płatności powierzchniowej, a jej stawka

wyniesie 25% średniej krajowej płatności na hektar, czyli – według szacunków – ok. 60 EUR/ha.

W Polsce płatność będzie przyznawana młodym rolnikom do powierzchni nie większej niż 50 ha.

Kogo uważa się, w świetle przepisów przyjętych na potrzeby programu za młodego rolnika?

Za młodego rolnika dla potrzeb przyznania płatności bezpośrednich uznano

rolników, którzy rozpoczynają prowadzenie gospodarstwa rolnego lub rozpoczęli je

w ciągu 5 lat poprzedzających złożenie wniosku o przyznanie płatności obszarowej

i w pierwszym roku składania wniosku nie przekroczyli 40 lat ( tj. nie ukończyli 41 roku

życia w roku składania wniosku o przyznanie jednolitej płatności obszarowej w okresie

2015-2020).

Wsparcie to będzie przyznawane na okres nie dłuższy niż 5 lat. Okres ten zostaje skrócony

o liczbę lat, które upłynęły pomiędzy rozpoczęciem działalności przez młodego rolnika

a pierwszym złożeniem wniosku o płatność dla młodych rolników. Płatność przysługiwać będzie

rolnikowi aktywnemu zawodowo, uprawnionemu do otrzymywania jednolitej płatności

obszarowej.

Płatność przysługiwać będzie także osobie prawnej, pod warunkiem, że przynajmniej jedna

osoba fizyczna spełniająca kryteria młodego rolnika (co do wieku i rozpoczęcia działalności)

sprawuje efektywną i długoterminową kontrolę (ponosi ryzyko finansowe, pobiera korzyści,

zarządza) nad osobą prawną samodzielnie lub z innymi osobami. Okres pięciu lat w przypadku

osób prawnych skracany będzie o liczbę lat, które upłynęły między przejęciem kontroli nad daną

osobą prawną przez młodego rolnika, pierwszym złożeniem wniosku o płatność dla młodych

rolników przez tę osobę prawną. Obowiązywać będzie rzetelność i przestrzeganie przyjętych

w tej sprawie procedur.

W przypadku stwierdzenia, że rolnik dostarczył fałszywe dowody, w celu udowodnienia

Nowa Wspólna Polityka Rolna wobec młodych rolników

Page 21: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

21 EKONOMIKA ROLNICTWA

zgodności z kryteriami młodego rolnika, stosowana będzie kara odpowiadająca 20% kwoty,

którą beneficjent otrzymał lub mógłby otrzymać jako płatność dla młodych rolników (poza sankcją

w postaci odmowy lub cofnięcia płatności w całości).

Młodzi rolnicy oprócz opisanego wyżej wsparcia specjalnego, będą mogli korzystać

z pozostałych komponentów składających się na system płatności bezpośrednich przyjęty na lata

2015-2020, pod warunkiem, że będą spełniać określone dla tych komponentów wymogi.

Przypomnę, że na system wsparcia bezpośredniego w Polsce składa się 6 komponentów:

trzy obligatoryjne dla wszystkich państw członkowskich:

1. Jednolita płatność obszarowa (JPO);

2. Płatność za zazielenienie;

3. Płatność dla młodych rolników;

4. oraz trzy dobrowolne wybrane przez Polskę:

5. Płatność dodatkowa;

6. Płatności związane z produkcją;

7. Przejściowe wsparcie krajowe.

Warto także podkreślić, że nowy system płatności bezpośrednich jest komplementarny

z pozostałymi formami unijnego wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich zawartymi w PROW

2014-2020, a także z programami operacyjnymi Polityki Spójności. Poniżej przedstawione

zostanie wsparcie dla młodych rolników w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na

lata 2014-2020.

WSPARCIE MŁODYCH ROLNIKÓW W RAMACH FILARA II WPR – PROGRAMU ROZWOJU OBSZARÓW

WIEJSKICH NA LATA 2014-2020 W POLSCE

Premia dla młodych rolników

Celem wsparcia młodych rolników w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na

lata 2014-2020 jest pomoc w podjęciu lub rozwijaniu działalności rolniczej.

Głównym zaś narzędziem wsparcia jest poddziałanie „Pomoc na rozpoczęcie działalności

gospodarczej na rzecz młodych rolników” (Premie dla młodych rolników), wdrażane w ramach

działania „Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej”.

Pomoc ma charakter premii wypłacanej w dwóch ratach, przy czym pierwsza rata

w wysokości 80% kwoty pomocy zostanie wypłacona w ciągu 9 miesięcy po spełnieniu

warunków określonych w decyzji, na podstawie której przyznane zostało wsparcie.

Drugą ratę w wysokości 20% kwoty pomocy otrzyma rolnik po realizacji biznesplanu.

Maksymalna wysokość premii (obydwu rat) wynosi 100 tysięcy złotych.

Aby uzyskać wsparcie potencjalny beneficjent musi spełnić określone warunki.

Być osobą, która nie ukończyła 40 roku życia, posiadać odpowiednie kwalifikacje zawodowe

i do czasu złożenia wniosku o wsparcie nie kierować gospodarstwem rolnym.

Ale wymaga się, aby osoba ubiegająca się o pomoc rozpoczęła urządzanie gospodarstwa

jednak, nie wcześniej niż na 12 miesięcy przed złożeniem wniosku.

Nowa Wspólna Polityka Rolna wobec młodych rolników

Page 22: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

22 EKONOMIKA ROLNICTWA

W Programie za rozpoczęcie urządzania gospodarstwa uważa się moment, kiedy

młody rolnik stał się jego właścicielem lub objął je w posiadanie, a kończy się z chwilą

rozpoczęcia prowadzenia go jako kierujący gospodarstwem rolnym. Z kolei, za

kierującego gospodarstwem uważa się, osobę, która pracuje w tym gospodarstwie,

podejmuje wszelkie decyzje na własny rachunek, ponosi koszty i czerpie korzyści.

Przyjmuje się, że o prowadzeniu gospodarstwa rolnego jako kierujący świadczy:

zgłoszenie zwierząt gospodarskich do rejestru w związku z prowadzeniem działalności

rolniczej;

wystąpienie o płatności bezpośrednie;

wystąpienie o pomoc finansową dla rolników w ramach programów UE lub pomoc krajową,

prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej.

Należy zaznaczyć, że młody rolnik, jako osoba, a także jego gospodarstwo (grunty rolne)

tylko raz, w okresie realizacji PROW 2014-2020, może korzystać z tej pomocy. Wyjątek stanowi

sytuacja, kiedy to pomoc została przyznana, lecz nie została wypłacona np. z powodu rezygnacji

lub niespełnienia warunków wynikających z decyzji o przyznaniu pomocy.

Z możliwości ubiegania się o premię dla młodych rolników w PROW 2014-2020 wyłączone

są osoby, które skorzystały ze wsparcia w ramach działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom”

PROW 2007-2013.

W przypadku małżonków premię może otrzymać tylko jedno z nich, niezależnie od tego czy

prowadzą wspólnie gospodarstwo, czy odrębne gospodarstwa. Ponadto małżonek młodego

rolnika musi spełniać co najmniej dwa warunki: nie korzystał ze wsparcia „Ułatwianie startu

młodym rolnikom” PROW 2007-2013 i nie prowadził gospodarstwa jako kierujący.

Do przyznania pomocy wymagane jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji zawodowych, lub

stażu pracy w rolnictwie. W przypadku braku odpowiednich kwalifikacji wnioskodawca może

uzupełnić je w okresie 36 miesięcy, licząc od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy.

Kolejnym ważnym wymogiem dla potencjalnego beneficjenta jest opracowanie

biznesplanu, którego realizacja gwarantowałaby rozwój działalności rolniczej lub przygotowania

do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie.

Co powinien zawierać biznesplan?

Biznesplan ubiegającego się o premię młodego rolnika powinien przedstawiać

koncepcję rozwoju gospodarstwa, a przede wszystkim informacje dotyczące

posiadanych zasobów, strukturę produkcji, cele pośrednie i końcowe rozwoju

gospodarstwa, opis planowanych inwestycji, także szczegóły dotyczące działań

środowiskowych i gospodarki zasobami.

Ponadto biznesplan młodego rolnika powinien zawierać inne informacje dotyczące

rozwoju gospodarstwa np. udział w szkoleniach, korzystanie z doradztwa, udział

w zorganizowanych formach współpracy producentów rolnych (np. grupy

producenckie), także informację nt. sposobu uzupełnienia wykształcenia (jeśli dotyczy).

Nowa Wspólna Polityka Rolna wobec młodych rolników

Page 23: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

23 EKONOMIKA ROLNICTWA

Aby otrzymać wsparcie młody rolnik, w ciągu 9 miesięcy od otrzymania decyzji

o przyznaniu pomocy musi nabyć lub wejść w posiadanie gospodarstwa rolnego. Zobowiązać

się, do realizacji biznesplanu, w wyniku czego nastąpi wzrost wielkości ekonomicznej

gospodarstwa co najmniej o 10%. Ponadto beneficjent w momencie rozpoczęcia realizacji

biznesplanu musi rozpocząć prowadzenie uproszczonej rachunkowości, którą należy

prowadzić co najmniej do dnia upływu okresu związania z celem. Beneficjent w terminie 18

miesięcy od dnia rozpoczęcia prowadzenia gospodarstwa ma stać się rolnikiem aktywnym

zawodowo, zobowiązać się do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy

w pełnym zakresie, jako rolnik przez okres co najmniej 12 miesięcy od dnia wypłaty pierwszej

raty pomocy, a gospodarstwo rolne jako kierujący musi prowadzić do dnia upływu okresu

związania z celem.

Jakie kierunki produkcji nie będą wspierane?

Chów drobiu, z wyjątkiem produkcji ekologicznej.

Prowadzenie plantacji roślin wieloletnich na cele

energetyczne.

Prowadzenie niektórych działów specjalnych produkcji rolnej np.: hodowli zwierząt

laboratoryjnych, hodowli ryb akwariowych, hodowli psów i kotów rasowych

Jakie kryteria wyboru mogą być brane pod uwagę przy przyznawaniu pomocy:

wielkość gospodarstwa,

kwalifikacje zawodowe młodego rolnika,

rodzaj planowanej produkcji,

kompleksowość biznesplanu,

przetwarzanie produktów rolnych wytwarzanych

w gospodarstwie,

wpływ na realizację celów przekrojowych,

udział w zorganizowanych formach współpracy producentów rolnych,

przejmowanie gospodarstwa w całości lub tworzenie gospodarstwa z mniejszych

gospodarstw,

różnice wieku pomiędzy przekazującym gospodarstwo a młodym rolnikiem.

Nowa Wspólna Polityka Rolna wobec młodych rolników

Page 24: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

24 EKONOMIKA ROLNICTWA

Preferencje dla młodych rolników w ramach innych działań PROW 2014-2020

Jednym z zadań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 jest

umacnianie korzystnej struktury wiekowej na obszarach wiejskich. Młodzi rolnicy są

lepiej wykształceni, cechuje ich większa zdolność do poszukiwania i wdrażania innowacji,

co powinno przyczyniać się do rozwoju rolnictwa. Dlatego też oprócz wyżej opisanego

wsparcia, w PROW 2014-2020 przewidziano dla młodych rolników pewne preferencje

w ramach innych działań.

Do takich działań należy działanie „Transfer wiedzy i działalność informacyjna”,

gdzie odbiorcą ostatecznym pomocy jest młody rolnik korzystający ze wsparcia

w ramach działania „Premia dla młodych rolników”;

Preferencje dla młodych rolników przewidziano także w działaniu „Inwestycje

w środki trwałe” w ramach poddziałania „Pomoc na inwestycje

w gospodarstwach rolnych”, które obejmuje trzy typy operacji: Modernizacja

gospodarstw rolnych, Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach

Natura 2000, Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN.

Oprócz preferencji dla operacji realizowanych przez młodych rolników, w ramach

wymienionych wyżej rodzajów operacji przewiduje się także wyższe kwoty wsparcia –

60% kosztów kwalifikowalnych operacji, wobec 50% dla pozostałych beneficjentów,

a w przypadku Modernizacji gospodarstw rolnych, jeżeli o pomoc na inwestycję

dotyczącą rozwoju produkcji mleka krowiego ubiega się młody rolnik, pomoc może być

przyznana nawet jeżeli w gospodarstwie nie są utrzymywane krowy albo utrzymywanych

jest mniej niż 15 krów. Jednak młody rolnik w wyniku realizacji operacji do dnia złożenia

wniosku o płatność ostateczną musi osiągnąć próg co najmniej 25 krów.

To najważniejsze przykłady działań, w ramach których stosowane będą preferencje

dla młodych rolników.

W opracowaniu wykorzystano informacje zawarte w Programie Rozwoju Obszarów

Wiejskich na lata 2014-2020, informacje zawarte w dokumencie System Płatności

Bezpośrednich w Polsce w latach 2015-2020 (projekt MRiRW styczeń 2015) oraz w materiale

informacyjnym ARiMR Płatności bezpośrednie w roku 2015.

Opracowanie:

Jadwiga Nowakowska, CDR O/Kraków

e-mail: [email protected], tel. (12) 424 05 25

Przypisy:

1. Dr Magdalena Kowalska; Uniwersytet Rolniczy w Krakowie; Problemy młodzieży wiejskiej w Polsce

2. Projekt badawczy Młodzież na Wsi został zrealizowany przez Pracownię Badań i Innowacji „Stocznia”

na zlecenie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności

3. Jarosław Wojtowicz ARiMR ; Wsparcie dla młodych rolników PROW 2007 – 2013 na terenach Polski

południowo-wschodniej.

Nowa Wspólna Polityka Rolna wobec młodych rolników

Page 25: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

25 PRODUKCJA ROLNA

Integrowana ochrona jęczmienia jarego

Autorzy: Iwona Kajdan-Zysnarska, Danuta Nowak, Zygmunt

Bilski; CDR/O Poznań

I. Agrotechnika uprawy

I.1 Wymagania klimatyczno-glebowe

Jęczmień jar, roślina o dużych możliwościach adaptacyjnych do klimatu, uprawiana

w różnych rejonach świata, od dalekiej północy (Laponia) aż do strefy podzwrotnikowej, od

depresji nadmorskich po wysokie góry.

Wyhodowane odmiany w zależności od kierunków użytkowania różnią się pod względem

klimatycznym. Cechy te należy uwzględnić w rejonizacji upraw. Jęczmień jary jest rośliną, która

wymaga klimatu cieplejszego niż pozostałe gatunki zbóż. Optymalna temperatura kiełkowania

wynosi 5-7oC, ale rozwój początkowy (faza liścienia i krzewienia) przebiega w temperaturze

powyżej 8oC. W okresie od strzelania w źdźbło do kłoszenia wymaga umiarkowanie ciepłej

i słonecznej pogody 17-19oC i umiarkowanych, dobrze rozłożonych opadów. W tym okresie

jęczmień jary jest bardzo wrażliwy na złe warunki pogodowe. Nadmierne opady oraz pochmurne

dni powodują osłabienie łodyg, wyleganie roślin i wzmożone porażenie roślin przez choroby

grzybowe (mączniak, rdza). Jęczmień jary ma płytki system korzeniowy w porównaniu z innymi

zbożami, dlatego sucha i upalna pogoda, szczególnie przed kłoszeniem wpływa ujemnie na

rozwój i wykształcenie kłosów i ziarna. W warunkach wysokiej temperatury w fazie strzelania

w źdźbło, połączonej z niedostatkiem opadów jęczmień zawiązuje mniej ziarniaków w kłosie.

Podczas złych warunków klimatycznych może w ogóle nie kłosić się.

Jęczmień jary pastewny może być uprawiany na obszarze całego kraju. Na cele

browarne, ze względu na duże wymagania klimatyczne powinien być uprawiany tylko w klimacie

łagodnym, słonecznym, o prawidłowych i dobrze rozłożonych opadach, w rejonach

gwarantujących wczesny siew. Jęczmień jary browarny udaje się na glebach żyznych,

próchniczych przewiewnych o dobrej aktywności biologicznej i dużej zdolności magazynowania

wody. W Polsce najlepsze warunki przyrodnicze do uprawy jęczmienia browarnego występują

w rejonie kutnowskim, konińskim, poznańskim i wrocławskim.

Jęczmień jary wymaga gleb dobrych, zaliczanych do kompleksów pszennych bardzo

dobrych i dobrych, pszennego wadliwego oraz żytniego bardzo dobrego. Ma duże wymagania co

do odczynu gleby. Najlepiej plonuje w zakresie pH 5,5-7,5. Nie zaleca się wysiewać jęczmienia

poniżej odczynu pH 5,5 gleby, ponieważ następuje obniżka plonu. Jęczmień jest najbardziej

wrażliwy ze wszystkich zbóż na nadmiar wolnych jonów glinu i manganu w roztworze glebowym.

Wapnowanie powinno być zastosowane pod przedplon.

I.2. Przedplon i uprawa roli

W uprawie jęczmienia jarego dobrymi przedplonami są: okopowe, motylkowe, oleiste oraz

kukurydza i gryka. Dopuszczalnymi przedplonami spośród zbóż są owies i pszenica. Ze względu

na choroby podsuszkowe nie należy uprawiać jęczmienia po życie, pszenżycie oraz po sobie.

Page 26: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

26 PRODUKCJA ROLNA

Natomiast, zbyt częsta uprawa jęczmienia po owsie może prowadzić do namnażania się w glebie

nicieni. W celu poprawienia stanowiska po zbożach zaleca się uprawę poplonów na przyoranie

przed zimą, tj.: gorczyca, rzodkiew oleista lub pastewna, rzepak, rzepik czy facelia. Zboża jako

przedplon pod jęczmień powinny być uprawiane w dobrych stanowiskach (po okopowych,

motylkowych lub rzepaku ozimym). W uprawie jęczmienia browarnego najlepszymi przedplonami

są okopowe na oborniku, oleiste i warzywa nawożone niezbyt dużymi dawkami azotu.

Jęczmień ma najwyższe spośród zbóż wymagania co do uprawy gleby, szczególnie

stosunków wodno-powietrznych. Po przedplonach należy wykonać podorywkę z bronowaniem,

a następnie jedno lub dwukrotne bronowanie (w celu niszczenia chwastów). Orkę przedzimową

wykonuje się w październiku na głębokość 20-25 cm, a po roślinach okopowych - 15 cm. Wiosną

należy wykonać włókowanie lub bronowanie, a następnie zastosować zestaw uprawowy złożony

z kultywatora o wąskich łapach i wału strunowego.

I.3. Nawożenie mineralne

Jęczmień jary wykazuje znaczną wrażliwość na niedobór fosforu i potasu. Wielkość dawek

fosforu i potasu zależy od zawartości ich przyswajalnych form w glebie oraz przewidywanego

poziomu plonów. Zalecenia nawozowe dla fosforu i potasu ustala się na podstawie analiz

zasobności gleby. Należy je wykonywać co 3-4 lata. Prawidłowe nawożenie fosforem i potasem

zwiększa odporność jęczmienia jarego na choroby, niedobory wody i wyleganie oraz wpływa na

wypełnieniu ziarna i równomierne jego dojrzewanie. Nawozy fosforowe i potasowe należy

zastosować w całości przedsiewnie, na glebach cięższych korzystniej jest stosować jesienią

przed orką przedzimową, natomiast na glebach lżejszych - wczesną wiosną. W technologii

integrowanej dawki fosforu (P2O5) w zależności od stanowiska i przewidywanego plonu wynoszą

od 55 do 70 kg/ha, natomiast potasu (K2O) od 65 do 85 kg/ha. Przy bardzo niskiej zasobności

gleby w te składniki dawki nawozów można zwiększyć o ok. 20-30 kg P2O5/ha lub 30-40 kg K2O/

ha.

Wielkość dawek nawozów azotowych pod uprawę jęczmienia jarego typu pastewnego

zależy od potrzeb nawożenia tym składnikiem. Ocenia się go na podstawie wielu czynników

siedliskowych i agrotechnicznych. Nawożenie azotem zwiększa masę plonu oraz zawartość

białka w ziarnie. Jego nadmiar sprzyja rozwojowi wielu chorób i szkodników. Duże potrzeby

nawożenia N występują przeważnie w warunkach gleb średnich, gdy opady w okresie zimy

znacznie przekroczyły normę, przedplon był nawożony małą dawką azotu, odczyn gleby jest

optymalny i poziom agrotechniki wysoki. Małe potrzeby nawożenia N występują na glebach

żyznych, gdy opady zimowe były poniżej normy, po przedplonach motylkowych lub innych

nawożonych obornikiem, przy kwaśnym odczynie gleby i ograniczonej ochronie roślin. Dawki

nawozów azotowych od 40 do 50 kg N/ha stosuje się w całości przedsiewnie. Natomiast,

powyżej 50 kg N/ha należy dzielić na 2 części: 60% całkowitej dawki – przedsiewnie, 40% pod

koniec fazy krzewienia lub na początku fazy strzelania w źdźbło. Przedsiewnie można stosować

roztwór RSM (28% N). Do nawożenia pogłównego zaleca się saletrę amonową w formie stałej

lub oprysk roztworem mocznika (5-8%). Dokarmianie dolistne mocznikiem można stosować

z zabiegami ochrony zbóż na choroby grzybowe i szkodniki, gdy dozwolone jest jego mieszanie

ze środkiem ochrony roślin. Najlepiej wykonać co najmniej dwukrotne dokarmianie, pierwszy

Integrowana ochrona jęczmienia jarego

Page 27: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

27 PRODUKCJA ROLNA

oprysk – w końcu fazy krzewienia (15% roztwór mocznika + nawóz z miedzią, manganem,

molibdenem i borem), a drugi oprysk w końcu fazy strzelania w źdźbło, stosując 5-6% roztwór

mocznika + nawóz dolistny z manganem i borem. Dobre wyniki uzyskuje się stosując dolistnie

mocznik (z dodatkiem manganu i do 50 g/ha boru) w fazie kłoszenia - dawka jakościowa,

szczególnie skuteczna w suche lata.

W uprawie jęczmienia jarego na cele browarne stosuje się niższą dawkę azotu ze względu

na właściwą zawartość białka w ziarnie. Przy nawożeniu uwzględnia się zasobność gleby w ten

składnik. Stosunek N:P:K powinien wynosić 1:2:3. Na glebach zwięzłych na kompleksie

pszennym bardzo dobrym lub dobrym w stanowisku po okopowych zasobność w azot jest

większa, stąd optymalna dawka wynosi 25-30 kg N/ha. W stanowisku po pszenicy można

stosować 35 kg N/ha na kompleksach pszennych i 45 kg N/ha na kompleksie żytnim bardzo

dobrym. Przy dużych plonach pszenicy powyżej 7 t/ha, dawki azotu należy zwiększyć o 10-15%.

Nawozy azotowe w uprawie jęczmienia jarego stosuje się przedsiewnie.

W przypadku niedoboru magnezu w glebie zaleca się przedsiewnie: kizeryt, siarczan

magnezu lub rolmag w dawce 30 do 60 kg MgO/ha ().

Przy plonie ziarna 6 t/ha jęczmień jary pobiera ok. 120 kg N, 70 kg P2O5, 100 kg K2O, 20 kg

MgO oraz 50 kg CaO.

I.4. Dobór odmian

W strukturze zasiewów jęczmień jary zajmuje dużo większy areał uprawy niż ozimy. Wybór

odmiany zależy przede wszystkim od kierunku użytkowania. Ziarno wykorzystuje się głównie do

produkcji pasz, słodu, kaszy czy płatków. Przy wyborze odmiany do uprawy należy uwzględnić

informację, czy jest ona umieszczona na liście odmian zalecanych do uprawy w danym regionie.

Listy zalecanych odmian dla województw są sporządzane co roku.

Obecnie w Krajowym Rejestrze znajduje się 61 odmian jęczmienia jarego, w tym 31 odmian

pastewnych i 30 browarnych. W 2014 r. na listę wpisano 5 odmian browarnych (Baryłka, KWS

Dante, KWS Irina, Salome, SU Lolek) oraz 2 pastewne (Podarek, Rubaszek). Wszystkie odmiany

posiadają kłos dwurzędowy, a większość charakteryzuje się ziarnem oplewionym. Jedynie

odmiana Gawrosz ma ziarno nieoplewione. Głównym kryterium wyboru odmian typu pastewnego

jest plenność. W ubiegłym roku najwyższy plon uzyskały odmiany: Ella, Soldo, Penguin, KWS

Atrika, KWS Olof, Basic, a także Rubaszek i Iron. Ważną cechą jest również odporność na

choroby tj.: mączniak prawdziwy zbóż i traw, plamistość siatkowa, rynchosporioza, rdza

jęczmienia. Najwyższą odpornością na mączniaka prawdziwego wyróżniały się takie odmiany

jak: Ella, Basic, Kucyk. Na cele browarne przeznacza się tylko odmiany tego typu o wysokich

parametrach jakościowych słodu i brzeczki oraz o zawartości białka 9,5-11,5%. Najwyższą

wartością browarną w 2014 r. uzyskały odmiany: Despina, Bordo, KWS Aliciana oraz Żeglarz.

I.5. Termin i gęstość siewu

Materiał siewny przeznaczony do wysiewu powinien charakteryzować się takimi cechami

jak: czystość nie mniejsza niż 98%, wysoka masa 1000 ziaren (powyżej 40 g), dobra

zdrowotność, zdolność kiełkowania nie mniejsza niż 95%.

Integrowana ochrona jęczmienia jarego

Page 28: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

28 PRODUKCJA ROLNA

Powinien być zaprawiony przeciwko chorobom grzybowym występującym w pierwszym

okresie rozwoju roślin. Wysoka wartość materiału siewnego decyduje o równomiernych i pełnych

wschodach oraz o prawidłowym wzroście i rozwoju roślin.

Uzyskanie wysokich plonów ziarna zbóż jarych uzależnione jest od optymalnego terminu

siewu, który zależy od długości trwania zimy. Termin ten waha się w granicach od 20 marca do

10 kwietnia. Wczesny siew to dłuższy okres wegetacji i możliwość większego pobierania

składników pokarmowych, lepsze wykorzystanie wody pozimowej, a w konsekwencji mniejsza

podatność na susze. Jęczmień jest rośliną ciepłolubną, źle znosi nadmiar wilgoci i związany

z tym niedobór powietrza w glebie. Nie powinno wysiewać się go zbyt wcześnie w zbyt mokrą

glebę. Jęczmień jest rośliną bardzo wrażliwą na zaskorupienie i brak tlenu w glebie. Przy siewie

w zbyt mokrą glebę, część siewek ginie, a wschody roślin pozostałych przy życiu są słabe

i wydłużają się. W przypadku późnej wiosny wskazane jest wysiewać odmiany tolerancyjne na

opóźnienie siewu.

Opóźniony siew wpływa na zwiększoną zawartość białka, cecha niekorzystna przy uprawie

jęczmienia browarnianego. Jęczmień jary wysiany w późniejszym terminie na glebach słabszych

gorzej plonuje niż na glebach lepszych. Gleby żyzne w pewnym stopniu łagodzą skutki

opóźnionego siewu poprzez lepsze rozkrzewienie się roślin.

Źródło: Jan Kuś, Krzysztof Jończyk 2003, UPRAWA ZBÓŻ W GOSPODARSTWACH

EKOLOGICZNYCH ; materiały dla rolników. Jęczmień jary.

Integrowana ochrona jęczmienia jarego

Page 29: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

29 PRODUKCJA ROLNA

Przy wczesnym terminie siewu obserwuje się silniejszą konkurencję chwastów niż przy

siewie opóźnionym. Powodem tego jest występowanie niższych temperatur na przełomie marca

i kwietnia. Sprzyjają one szybkim wschodom zbóż szczególnie ciepłolubnym, jak jęczmień. W

przypadku pól mocno zachwaszczonych zaleca się kilkudniowe opóźnienie siewu. Gęstość

siewu jest czynnikiem, który najsilniej wpływa na plony zbóż. Związane jest to z Przy wczesnym

terminie siewu obserwuje się silniejszą konkurencję chwastów niż przy siewie opóźnionym.

Powodem tego jest występowanie niższych temperatur na przełomie marca i kwietnia. Sprzyjają

one szybkim wschodom zbóż szczególnie ciepłolubnym, jak jęczmień. W przypadku pól mocno

zachwaszczonych zaleca się kilkudniowe opóźnienie siewu. zależnością liczby kłosów w łanie od

różnych czynników siedliskowo-agrotechnicznych. Liczba kłosów jest tym elementem plonu,

która jest silnie dodatnio powiązana z wielkością plonu.

Przy nadmiernym zagęszczeniu pędów produkcyjnych występuje zjawisko wylegania roślin,

porażenia przez choroby grzybowe, zmniejszenie liczby ziaren w kłosie i zmniejszenie masy

1000 ziaren. Dlatego przy wysiewie należy zwracać uwagę na ilość wysiewu nasion,

uwzględniając zdolność odmiany do rozkrzewienia produkcyjnego oraz rożne czynniki

siedliskowe i agrotechniczne.

Jęczmień siany w słabszych warunkach glebowych krzewi się słabiej, więc należy wysiewać

go gęściej niż na glebach lepszych. W latach suchych na glebach słabszych wysiew większej

ilości nasion na hektar może mieć odwrotny skutek od zamierzonego ze względu na

niedostateczne zaopatrzenie roślin w wodę. Na glebach żyznych rośliny silniej krzewią się,

występuje ich silniejszy wzrost, co spowodowane jest dostępem składników pokarmowych

i wody, w wyniku czego może dojść do wylegania jęczmienia.

Odmiany jęczmienia jarego różnią się ilością wysiewu, niejednakową tolerancją na

zacienienie, zdolnością do krzewienia i podatnością na wyleganie roślin. Gęściej należy

wysiewać odmiany słabiej krzewiące się, mają one mniejsze wymagania świetlne oraz

są odporne na wyleganie i choroby.

Jęczmień browarny, wysiewa się nieco gęściej niż pastewny, aby ograniczyć nadmierne

krzewienie. Ziarno jest wtedy dorodniejsze, ponieważ kłosy: główny, pierwszy boczny wydają

ziarna bardziej dorodne niż wyrośnięte źdźbła późniejsze. Przy opóźnionym siewie należy

uwzględnić większą ilość wysiewu, ponieważ rośliny krzewią się słabiej.

W badaniach COBORU nad ilością wysiewu jęczmienia jarego najlepsze wyniki uzyskuje się

przy obsadzie 300 roślin na m2 na glebach bardzo dobrych i dobrych, natomiast na glebach

słabszych - 350 szt./ m2. Ilość wysiewu różnych odmian jęczmienia jest uzależniona od: gleby,

terminu siewu i odmiany, wynosi od 120 do 180 kg/ha. Zaleca się stosowanie rozstawy rzędów

13-15 cm i głębokości wysiewu 3-4 cm. Przy większej ilości wysiewu, powyżej 160 kg/ha, można

zwężać rozstawę rzędów do 9-11 cm.

II. Zwalczanie chwastów

II.1. Niechemiczne metody regulacji zachwaszczenia

W integrowanej ochronie dąży się do ograniczenia lub wyeliminowania chemicznych

zabiegów ochrony roślin. Przed pojawieniem się herbicydów podstawowym zabiegiem

zwalczającym chwasty było bronowanie zbóż. Chwasty w zbożach jarych niszczy się metodą

Integrowana ochrona jęczmienia jarego

Page 30: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

30 PRODUKCJA ROLNA

mechaniczną podczas poprawnego przygotowania roli do wysiewu nasion. Po wysianiu roślin

stosuje się lekką bronę lub bronę chwastownik. Środki chemiczne stosuje się po przekroczeniu

progu ekonomicznej szkodliwości.

Po raz pierwszy bronuje się jęczmień po wysiewie, ale jeszcze przed ukazaniem się

wschodów, tylko wówczas, gdy pojawiły się chwasty lub powstała skorupa glebowa. Bronowanie

jęczmienia jarego w tym okresie niszczy 50-80% chwastów, które wzeszły od zasiania roślin.

Bronowania nie należy wykonywać od momentu wschodów do wytworzenia 3-5 liści,

ponieważ można uszkodzić słaby jeszcze system korzeniowy. Drugie bronowanie można

przeprowadzić w okresie, kiedy rośliny mają rozwinięte 3-5 liści. Bronowanie w tym czasie

pobudza rośliny do krzewienia i niszczy chwasty. Zastosowana w tym okresie brona niszczy 40-

60% nowo wzeszłych chwastów. W wielu badaniach (Idziak i wsp. 2007) stwierdzono, że na

wzorowo prowadzonych plantacjach, w których uwzględnia się prawidłowy płodozmian, uprawę

roli, nawożenie, pielęgnację, dobór odmian itp. można zrezygnować z chemicznego

odchwaszczania, poprzestając na mechanicznym odchwaszczaniu w postaci dwukrotnego

bronowania.

II.2. Chemiczne metody regulacji zachwaszczenia

Odchwaszczanie chemiczne, opiera się na stosowaniu herbicydów nalistnych od fazy dwóch

liści jęczmienia do fazy początku liścia flagowego (BBCH 12-13). Środki chemiczne powinny być

stosowane zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania.

W zbożach jarych powszechnie występują chwasty dwuliścienne. Chwasty jedoliścienne

(miotła zbożowa) występuje sporadycznie w latach mokrej wiosny. Z chwastów jednoliściennych

może wystąpić owies głuchy na polach, na których występował wcześniej. Do jego zwalczania

najwcześniej i przez najdłuższy okres stosowania zalecany jest środek Axial 100 EC łącznie

z adiutantem Adigor 400 EC w stosunku 1:3 (jedna część preparatu i 3 części adiuwantu).

III. Choroby i sposoby ich ograniczenia

Ze względu na zagrożenie ze strony występowania chorób w uprawie jęczmienia jak i innych

gatunków zbóż ważne jest łączenie różnych metod ochrony poprzez wszelkie zabiegi uprawowe

i pielęgnacyjne w okresie wegetacji roślin, dobór odmian, aż po wykorzystanie odpowiednich

fungicydów. Należy pamiętać, że podstawą wykrycia chorób jest prowadzenie obserwacji pól

przez cały okres uprawy roślin, a także zbieranie i śledzenie danych meteorologicznych

(temperatura, opady) oraz znajomość objawów chorobowych, powodowanych przez grzyby,

wirusy czy bakterie. Lustrację pola należy prowadzić w kilku różnych miejscach.

Należy zwracać uwagę, jaka część rośliny jest porażona, w jakiej fazie rozwojowej są rośliny

i czy przekroczony jest próg szkodliwości dla zdiagnozowanej choroby.

Ważniejsze choroby występujące na plantacjach jęczmienia jarego przedstawiono

w tabeli na kolejnej stronie:

Integrowana ochrona jęczmienia jarego

Page 31: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

31 PRODUKCJA ROLNA

Choroba Cechy diagnostyczne Progi szkodliwości

Fuzarioza kło-

sów

Żółte częściowo lub całkowicie przebarwienie kłosów, początkowo pojedynczych. Przy wysokiej wilgotności porażone kłosy pokrywają się białym lub różowym wa-towatym nalotem grzybni.

Na kłosach mogą pojawić się pomarańczowe skupiska zarodników. Porażone ziarno może zawierać miko tok-syny.

Głownia pylą-

ca

jęczmienia

Porażone kłosy roślin ukazują się nieco wcześniej niż kłosy roślin zdrowych. Ciemnobrunatne skupienia za-rodników głowni, pokrywają cały kłos początkowo deli-katną, szarobiałą osłonką, która po zniszczeniu, rozpyla zarodniki pozostawiając kłosy z osadkami kłosków.

Mączniak

prawdziwy

zbóż i traw

Pierwsze objawy choroby można obserwować jesienią, w okresie późnowiosennym i letnim choroba rozwija się szybko.

Objawy widoczne są na liściach, pochwach liściowych, źdźbłach przeważnie po wykłoszeniu, czasem kłosach

- skupienia białego nalotu, na starszym, zbitym nalocie powstają ciemnobrunatne (czarne) punkty (klejstotecja).

Choroba atakuje dolne liście potem górne, które z cza-sem zamierają.

w fazie krzewienia: 25-35% roślin pierwsze obja-wy porażenia (pojedyncze, białe skupie-nia grzyba)

w fazie strzelania w źdźbło:

10% źdźbeł pierwsze ob-jawy porażenia

Plamistość liści jęczmie-

nia

Objawy w fazie strzelania w źdźbło na liściach pojawia-ją się żółte, następnie brunatne, długie smugi między nerwami, na których może pojawić się brunatny nalot. W miejscach przebarwień liście pękają na pasma, stop-niowo zamierają przed lub w czasie kłoszenia. Rośliny są niższe, wykłaszają się lub maja płonne kłosy.

Plamistość siatkowa jęcz-

mienia

Początkowo na liściach występują małe brunatne plam-ki, składające się z poprzecznych i podłużnych brunat-nych nekroz, tworząc wzór „siatki”, które mogą wystę-pować w kilku miejscach na liściu (objawy typowe).

Z czasem w tym miejscu pojawia się chloroza i blaszka liściowa żółknie, silnie porażone liście zamierają. Nie-kiedy można obserwować plamy brunatno-czarne lub ciemnobrunatne o nieregularnym kształcie z wąską żółtą obwódką. Typ objawów zależy od szczepu grzyba i reakcji odmiany.

Objawy w postaci brązowych, nieregularnych plam ob-serwuje się też na pochwach liściowych, źdźbłach, kło-sach, na ościach i plewach.

w fazie krzewienia:

15-20% powierzchni liści z objawami choroby

w fazie strzelania w źdźbło:

10% źdźbeł pierwsze ob-jawy porażenia

Rdza jęczmie-

nia

Objawy porażenia widoczne na liściach i pochwach liściowych roślin od czerwca. Skupienia zarodników rozwijają się głównie na górnej stronie liści pod skórką, w postaci pomarańczowych lub rdzawobrunatnych po-duszeczek. Pod koniec wegetacji widoczne są na dol-nej stronie liści czarne skupienia teliospor.

Silnie porażone liście mogą zasychać.

w fazie krzewienia:

10-15% liści pierwsze objawy porażenia

w fazie strzelania w źdźbło:

10% źdźbeł pierwsze ob-jawy porażenia

Integrowana ochrona jęczmienia jarego

Page 32: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

32 PRODUKCJA ROLNA

Orientacyjne warunki sprzyjające rozwojowi niektórych patogenów w jęczmieniu jarym:

fuzarioza kłosów – temp. 12-14oC/dzień; 5-12oC/noc, wysoka wilgotność, długo

utrzymująca się,

mączniak prawdziwy zbóż i traw – temp. 12-20oC/dzień; 5-12oC/noc, opady, wysoka

wilgotność, objawy widoczne 5 dni po porażeniu,

plamistość siatkowa jęczmienia – temp. 18-22oC/dzień; 0-4oC/noc, opady, wysoka

wilgotność,

rdza jęczmienia – temp. 10-20oC/dzień; 5-12oC/noc, opady, utrzymująca się wysoka

wilgotność, objawy chorobowe widoczne po tygodniu do 2 tygodni po porażeniu.

W uprawie jęczmienia, w czasie wegetacji wykonuje się do 2 zabiegów. Pierwszym etapem

ochrony chemicznej jest zaprawianie materiału siewnego – to jedyny sposób, na zwalczanie

głowni, zgorzeli siewek i pasiastości liści.

Ziarno jęczmienia jarego przeznaczonego na cele browarniane, czy paszę powinno być

wolne od sprawców fuzariozy kłosów, ponieważ wpływa ona źle na procesy słodowania i wartość

pokarmową paszy. W jęczmieniu ważne jest to, aby zabiegu opryskiwania nie opóźniać. Lepiej

wykonać go nawet 1-2 dni wcześniej niż z opóźnieniem.

Skuteczność działania fungicydu uzależniona jest od składu chemicznego i temperatury

podczas wykonywania zabiegu. Jeżeli fungicyd składa się tylko z substancji czynnych (s.cz.)

należących do triazoli, dla jego pełnej skuteczności najlepsza jest temperatura stosowania

powyżej 10-12°C. Przykładowe środki ochrony tej grupy: Impact 125 SC, Orius extra 250 EW,

Rubric 125 SC, Tebu 250 EW, Troja 250 EW, Syrius 250 EW; Soprano 125 SC. Jeżeli środek

zawiera s.cz. z grupy chemicznej morfolin, ditiokarbaminianów, strobiluryn i innych, może być

stosowany w temperaturze niższej niż 10°C, np. 6-7°C, tj. m.in.: Dobromir 250 SC; Capalo 337,5

SE; Juwel TT 483 SE; Tango Star czy z grupy imidazoli np.: Bumper Super 490 SC; Atak 450

SC; Mirage 450 EC i inne. Stosowanie fungicydów powyżej 25°C może powodować uszkodzenia

roślin. Planując użycie fungicydów należy uwzględnić zakres zwalczanych grzybów, cenę i skład

chemiczny fungicydu.

IV. Szkodniki i sposoby ich ograniczenia.

W uprawie jęczmienia jarego w okresie wegetacji występuje kilka gatunków szkodników w

mniejszym lub większym nasileniu. Najważniejsze z nich to: niezmiarka paskowana, skrzypionki

(zbożowa i błękitek) mszyce, wciornastki, oraz pryszczarki.

Szkodniki występujące w zasiewach jęczmienia jarego stanowią bezpośrednie zagrożenie

dla plonu jedynie wtedy, gdy ich pojawienie jest liczne, a warunki pogodowe sprzyjają żerowaniu.

Najważniejszymi szkodnikami w jęczmieniu są mszyce występujące zwłaszcza na

odmianach pastewnych nawożonych większymi dawkami azotu. Na spadzi wydzielanej przez

mszyce występują grzyby sadzakowe, które wytwarzają groźne dla ludzi i zwierząt mykotoksyny

oraz są przyczyną ograniczenia powierzchni asymilacyjnej rośliny. Szkodniki odpowiedzialne są

za wiele chorób, które nie tylko powodują straty w wysokości plonu ziarna, ale pogarszają jego

jakość.

Małe nasilenie niektórych gatunków nie wpływa bezpośrednio na plon, ale pośrednio może

wpłynąć na silniejsze wystąpienie chorób grzybowych i wirusowych. Integrowane zwalczanie

Integrowana ochrona jęczmienia jarego

Page 33: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

33 PRODUKCJA ROLNA

szkodników w uprawach polega na:

przeprowadzaniu regularnej lustracji pola,

identyfikacji i ocena liczebności szkodników i ich wrogów naturalnych,

podjęciu decyzji o przeprowadzeniu zabiegu chemicznego tylko wtedy, gdy liczebność

szkodników przekracza próg ekonomicznej szkodliwości, a organizmy pożyteczne nie są

w stanie ograniczyć ich liczebności.

W integrowanej ochronie w pierwszej kolejności wykorzystuje się metody agrotechniczne,

hodowlane i biologiczne w zwalczaniu szkodników. Jeśli mimo tego szkody przekraczają

ekonomiczny próg szkodliwości należy zastosować ochronę chemiczną.

IV.1. Owady pożyteczne w zwalczaniu szkodników w jęczmieniu.

Podejmując decyzję o zwalczaniu szkodników w jęczmieniu jarym należy brać pod uwagę,

że wiele szkodników występujących na roślinach ma swoich wrogów naturalnych. Należą do nich

chrząszcze z rodziny biegaczowatych, kusaki, pająki, kosarze, biedronki, złotooki oraz bzygi.

Niejednokrotnie wrogowie naturalni potrafią obniżyć populacje szkodników do progu

ekonomicznej szkodliwości i ochronić plantację bez stosowania chemicznych środków ochrony.

Należy więc dołożyć wszelkich starań, aby stworzyć wrogom naturalnym wybranych szkodników

jak najlepsze warunki do rozwoju.

IV.2. Chemiczne metody zwalczania szkodników w jęczmieniu

Do zwalczania szkodników po przekroczeniu progów szkodliwości w uprawach należy

stosować chemiczne, selektywne, skuteczne środki ochrony roślin uwzględniając aspekty

ekonomiczne i ochronę środowiska. Przy wyborze środka bardzo ważnymi czynnikami są:

temperatura powietrza, w której zastosowany insektycyd działa najskuteczniej oraz okres

karencji i prewencji. O skuteczności zabiegu decyduje prawidłowo dobrana dawka środka,

odpowiednie przygotowanie cieczy roboczej i właściwe wykonanie zabiegu opryskiwania roślin.

Do chemicznego zwalczania szkodników w roślinach uprawnych należy wykorzystać środki, które

niszczą szkodniki, ale są nieszkodliwe lub tolerancyjne dla organizmów pożytecznych. Przy

wyborze środka należy zwrócić uwagę na insektycydy stosowane w danej plantacji w latach

poprzednich i zastosować środki z innych grup chemicznych, aby w wyniku stosowania tej samej

substancji czynnej nie doprowadzić do wykształcenia się odporności szkodnika.

Środki ochrony roślin dopuszczone do stosowania w zwalczaniu chwastów, chorób

i szkodników jęczmienia jarego można znaleźć w aktualnych Zaleceniach Ochrony Roślin

wydanych przez Instytut Ochrony Roślin PIB, na stronie IOR lub na stronie Ministerstwa

Rolnictwa.

Literatura:

1. Mrówczyński M., i inni, 2013. Integrowana Ochrona Roślin Rolniczych tom I, Wydawnictwo

Rolnicze i Leśne Sp. z o. o Poznań.

2. Zboża wysokiej jakości wszechstronne wykorzystanie. Poradnik dla produ-centów, 2013, Agro

Serwis wydanie 6.

3. Korbas M., Mrówczyński M., 2012. Metodyka integrowanej ochrony jęczmienia ozimego i jarego dla

producentów, Instytut Ochrony Roślin - PIB Poznań.

4. Korbas M., Mrówczyński M., 2010. Integrowana Produkcja Jęczmienia Ozimego i Jarego, Instytut

Ochrony Roślin - PIB Poznań.

Integrowana ochrona jęczmienia jarego

Page 34: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

34 prawo

Pozycja Treść

281

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 lutego 2015 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu

przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Renty strukturalne”

objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

Dz. U. z 2015 Nr 281

240

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2015 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu punktów wwozu, przez które

można wprowadzać rośliny, produkty roślinne lub przedmioty.

Dz. U. z 2015 Nr 240

237

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2015 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie granicznej kontroli fitosanitarnej

drewna opakowaniowego przeprowadzanej w sposób wyrywkowy.

Dz. U. z 2015 Nr 237

228

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2015 r.

w sprawie wprowadzenia „Krajowego programu zwalczania niektórych

serotypów Salmonella w stadach indyków rzeźnych” na 2015 r.

Dz. U. z 2015 Nr 228

221

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2015 r.

w sprawie wprowadzenia „Krajowego programu zwalczania niektórych

serotypów Salmonella w stadach indyków hodowlanych” na 2015 r.

Dz. U. z 2015 Nr 221

214

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 lutego 2015 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie nadania statutu Agencji

Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Dz. U. z 2015 Nr 214

Najnowsze Ustawy i Rozporządzenia związane

z rolnictwem i obszarami wiejskimi

Page 35: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

35 prawo

Pozycja Treść

213

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lutego 2015 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia spraw rozstrzyganych

w drodze decyzji administracyjnych przez powiatowego lekarza weterynarii

albo urzędowego lekarza weterynarii z upoważnienia powiatowego lekarza

weterynarii.

Dz. U. z 2015 Nr 213

189

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 stycznia 2015 r.

w sprawie wprowadzenia programu zwalczania i monitorowania choroby

Aujeszkyego u świń.

Dz. U. z 2015 Nr 189

177

Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 stycznia 2015 r.

w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rolnictwa

i Rozwoju Wsi w sprawie operatu rybackiego.

Dz. U. z 2015 Nr 177

161

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 stycznia 2015 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań weterynaryjnych przy

produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny.

Dz. U. z 2015 Nr 161

Najnowsze Ustawy i Rozporządzenia związane

z rolnictwem i obszarami wiejskimi

Page 36: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

36 DOBRE PRAKTYKI

ODKRYWAĆ PRZYRODĘ ZMYSŁAMI

Autor: Danuta Sobich, LODR w Końskowoli

Poznawać przyrodę zmysłami, to

niezapomniane przeżycie dla dzieci, szczególnie

tych z miast i jedyna możliwość dla osób

niepełnosprawnych, w tym niedowidzących

i niewidomych. Ogród sensualny jest właśnie tym

miejscem gdzie w poznawaniu przyrody zmysły

odgrywają największe znaczenie poznawcze.

Na taki pomysł wpadł Wojciech Golus,

nauczyciel z miejscowości Osmolice Pierwsze

niedaleko Lublina.

Historia regionu: Pierwsza pisana wzmianka

o Osmolicach pochodzi z 1377 roku. Pałac

w Osmolicach wspomina już Jan Długosz

w „Liber beneficiorum”, określając go jako „curia

militaria”. Stał tam obronny kasztel oblany ze

wszystkich stron wodą – rozlewiskami Bystrzycy

i Kosarzewki, które od Osmolic tworzą już jedną

rzekę. Właścicielami osmolickiego pałacu byli

kolejno: Mikołaj z Prawiednik h. Bończa, potem

rody Osmólskich, Gorajskich, Skarbek-

Kiełczewskich, Grabowskich, wreszcie

Stadnickich, którzy władali Osmolicami i pałacem

do 1944 r. Przez okres niespełna roku po śmierci

hr. Juliusza Stadnickiego majątkiem zarządzał

jego kuzyn i plenipotent Andrzej Boniecki.

Opuścił Osmolice w lipcu 1944 r. Park osmolicki,

rozległy, należał kiedyś do ciekawszych wśród

wszystkich okolicznych parków. W latach

powojennych został zaniedbany, częściowo

zdewastowany.

Wojciech Golus wraz z żoną Katarzyną Boruch-Golus wybrali sobie teren po starym

Grodzisku w Osmolicach na miejsce swojego zamieszkania. Decyzję taką podjęli w 2007 r.

Zakupili teren po dawnym grodzisku o powierzchni około 6 ha. Remont obecnego domu

rozpoczęli w lutym, a zakończyli w grudniu 2008 roku.

Obszar gospodarstwa to malownicze i zaciszne wzniesienie, położone w delcie dwóch rzek

Bystrzycy i Kosarzewki. Charakteryzuje się bogatą florą i fauną. Można tam spotkać bobry,

sarny, bażanty, czaple, dzikie kaczki, bociany, a nawet myszołowa. Położenie to stwarza

Danuta Sobich, od 16 lat jest pracownikiem Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Końskowoli pracuje w dziale Przedsiębiorczości Wiejskiego Gospodarstwa Domowego i Agroturys- tyki. Prywatnie i zawodowo zajmuje się rozwojem

przedsiębiorczości na obszarach wiejskich.

Od 2005 roku obie panie razem owocnie

współpracują, po kilku latach miedzy doradcą

LODR a klientem zawiązała się serdeczna

znajomość, która przeobraziła się w swojego

rodzaju przyjaźń. Przedsiębiorcza postawa Pani

Doroty Walasek, która tak jak Pani Danuta

zarządza firmą branży zdominowanej przez

mężczyzn, jest z całą pewnością przykładem

godnym naśladowania.

Page 37: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

37 DOBRE PRAKTYKI

korzystne warunki do atrakcyjnego wykorzystania siedliska. Właściciele potrafili to położenie

dobrze wykorzystać.

Pan Waldemar Golus jest nauczycielem informatyki i założył działalność gospodarczą w 1995 r.

do świadczenia usług informatycznych dla placówek oświatowych w województwie lubelskim.

Od 2009 działalność została rozszerzona (drugi REGON i nowy oddział firmy

w Osmolicach Pierwszych) o usługi turystyczne oraz pozaszkolne formy edukacji sportowej oraz

zajęcia sportowe i rekreacyjne świadczone w oparciu o gospodarstwo. Usługami tymi zajmuje się

jego żona Katarzyna.

Uruchomili usługi agroturystyczne. Część terenu przystosowali do gry w paintball’a, oferując

profesjonalną organizację gry. Wybudowali stajnię i zakupili konie do przejażdżek po okolicy.

W budynku znajduje się również wypożyczalnia quadów. W gospodarstwie wyznaczony jest

teren do jazdy. Gospodarze oferują organizację imprez plenerowych dla dorosłych (imprezy

integracyjne – miejsce na ognisko, ławki i stoły biesiadne, całoroczny namiot biesiadny

o powierzchni 200 m² oraz dla dzieci z wieloma atrakcjami, między innymi: plac zabaw, ścianka

wspinaczkowa, ognisko.

Dnia 27 kwietnia 2006 roku firma została wpisana w Wojewódzkim Urzędzie Pracy

w Lublinie do rejestru instytucji szkoleniowych.

fot.1. Wyznaczony teren do gry w paintbaal

fot.2. ławki i stoły biesiadne wokół miejsca na ognisko.

ODKRYWAĆ PRZYRODĘ ZMYSŁAMI

Page 38: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

38 DOBRE PRAKTYKI

fot.3. Ognisko zorganizowane dla dzieci.

fot.4. całoroczny namiot biesiadny o powierzchni 200 m²

fot.5. Budynek stajni z boksami dla koni oraz garażem dla quadów.

ODKRYWAĆ PRZYRODĘ ZMYSŁAMI

Page 39: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

39 DOBRE PRAKTYKI

Wszystkie dotychczasowe inwestycje rekreacyjno-sportowe były wsparte środkami z PROW

2007-2013, w ramach następujących działań:

- uruchomienie bazy rekracyjno-sportowej – pole do paintball’a oraz zakup niezbędnego

wyposażenia służącego do aktywnego wypoczynku i zajęć rekreacyjnych w ramach dziania:

„Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”, wniosek do ARiMR złożono w maju 2009; umowę

z ARiMR podpisano w kwietniu 2010 r.; koszty kwalifikowane bez VAT ponad 400 tys. zł (pomoc

200 tys. zł), inwestycje zakończono (wniosek o płatność ostateczną) w październiku 2012 r.,

dotację wypłacono w lutym 2013 r.;

- budowa stajni dla dwóch koni z garażem i magazynem pasz, zakup quadów i koni, wniosek:

„Podwyższenie konkurencyjności przedsiębiorstwa i zwiększenie poziomu zatrudnienia poprzez

rozwój bazy rekreacyjno – sportowej” w ramach działania: „Tworzenie i rozwój

mikroprzedsiębiorstw”. Wniosek złożony do ARIMR w styczniu 2011 r.; wartość projektu około

230 tys. zł netto, wnioskowana i uzyskana pomoc 100 tys. zł. Inwestycja zakończona w lutym

2013 r. (dotacja wypłacona).

- całoroczny namiot biesiadny, wniosek na małe projekty pn.: „Doskonalenie i rozwój usług

rekreacyjnych, sportowych i rozrywkowych poprzez zakup hali namiotowej o powierzchni 200 m2

został złożony przez LGD „Kraina Wokół Lublina” w listopadzie 2011 r. Cel:

1. Poprawa, rozwoju oferty turystycznej.

2. Wzrost liczby turystów korzystających z oferty.

Wielkość hali namiotowej umożliwi prowadzenie imprez dla około 200 osób przy założeniu

organizacji 2 imprez miesięcznie. Imprezy z wykorzystaniem hali będą odbywały się zarówno

latem jak i zimą z zastosowaniem ogrzewania, co da rocznie obsługę 4800 osób. Pozwoli to na

wydłużenie sezonu turystycznego trwającego średnio 5 miesięcy (okres od 01.05 do 30.09)

o kolejne miesiące, gdyż w hali namiotowej będzie możliwość organizowania wszelkiego typu

imprez rozrywkowych przez cały rok. Umowa zawarta z UM Województwa Lubelskiego. Wartość

projektu około 35 tys. zł netto. Udzielona pomoc około 24 tys. zł. Inwestycja zakończona we

wrześniu 2013 r.

OGRÓD SENSUALNY O FUNKCJI EDUKACYJNO-WYPOCZYNKOWEJ

Nazwa „ogród sensualny” nawiązuje do sposobu percepcji wszelkimi zmysłami roślin

znajdujących się w nim.

Ogród został założony na powierzchni 450 m2. Składa się on z rabat o powierzchni 250 m2,

trawnika o powierzchni 100 m2. Pozostałą powierzchnię zajmują alejki wyłożone kostką brukową

oraz murki oporowe.

OPIS TERENU

Ogród sensualny jest unikalnym obiektem w województwie lubelskim, ale także jednym

z niewielu w kraju. Jego zasadą jest percepcja wszystkimi zmysłami. W ogrodzie będzie można

organizować z powodzeniem lekcje przyrody, biologii i plastyki. Ogród jest bezpieczny

i dostępny.

Ogród jest zlokalizowany na otwartym terenie z daleka od zabudowań mieszkalnych.

Ma to na celu swobodne rozwijanie projektu w dalszym terminie. Ogród jest bezpośrednio

widoczny i komunikacyjnie powiązany z halą namiotową, w której można prowadzić zajęcia

w przypadku deszczowej aury. Teren, na którym jest ogród, spada naturalnie w kierunku

ODKRYWAĆ PRZYRODĘ ZMYSŁAMI

Page 40: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

40 DOBRE PRAKTYKI

południowym. Okalają go łąki i lasy, które są tłem dla ogrodu i stanowią także naturalny

ekosystem.

Ogród został dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Szerokość alejek

dostosowana jest do poruszania się osób na wózkach inwalidzkich tak, by mogły się minąć. Alejki

nie mają ostrych zakrętów utrudniających manewrowanie wózkiem. Ścieżki krzyżują się pod

kątem prostym, co ułatwia orientację w terenie osobom niewidomym i słabo widzącym. Kostka

brukowa jest w kolorze żółtym oraz brązowym. Połączenie tych zharmonizowanych kolorów

współgra z kolorem cegły, z której wymurowano murki oporowe. Delikatny brązowy wzór na

kostce brukowej podkreśla główne węzły na ścieżce, to jest miejsca, z których najlepiej

obserwować poszczególne sceny w ogrodzie. Elementy wolno stojące, takie jak: ławki, pergole,

kosze na śmieci czy donice kwiatowe nie ograniczają szerokości alejki. Również roślinność

została tak zaprojektowana, aby przy ciągach pieszych nie ograniczała pasa ruchu – tak

w poziomie, rozrastając się na ścieżki, jak i w pionie, zwisając nisko nad alejkami. W projekcie

zastosowano krawężniki rozdzielające nasadzenia od nawierzchni. Zapobiegają one stoczeniu

się wózka z alejki oraz umożliwiają osobom niewidomym kontrolowanie biegu drogi.

Wzdłuż rabat zaplanowano murki oporowe. Murki zostały swoją wysokością dopasowane

do naturalnego spadku terenu. Zastosowanie murków sprawią, że osoby niepełnosprawne oraz

dzieci mogą bezpośrednio wzrokowo i dotykiem poznawać rośliny. Murki ułatwią kontakt

z roślinami bez konieczności schylania się czy kucania. Podwyższone rabaty zaprojektowano

tak, aby użytkownicy mieli swobodny dostęp do całej płaszczyzny rośliny. Zarówno na murku

oporowym jak i na trawniku można usiąść i prowadzić lekcje edukacyjne.

Część rabat przylega do ścieżki z kostki brukowej, a część otwiera się na trawnik.

Za trawnikiem znajdują się specjalnie zaprojektowane rabaty z roślinami owocującymi.

Kompozycje usytuowane na poziomie gleby są dostępne dla wszystkich, dlatego nasadzono tu

przede wszystkim wyższe byliny, aby można było ich dotknąć pozostając na ścieżce.

W ogrodzie sensualnym zastosowano rośliny o wysokich walorach plastyczno-

dekoracyjnych i informacyjnych. Pozwala to na uzyskanie ciekawych efektów estetycznych,

mających korzystny wpływ na psychikę człowieka. Walory dekoracyjne roślin w kompozycjach

ogrodowych zostały uwydatnione i potęgowane przez odpowiednie zestawienia takich cech

plastycznych, jak: wielkość, kształt, faktura oraz barwa. Najlepszy efekt terapeutyczny

z wykorzystaniem roślin uzyskuje się poprzez umożliwienie bezpośredniego kontaktu z nimi.

Można wówczas zapoznać się z różnymi cechami budowy roślin: kształtem liści, budową

kwiatów, kolorami, zapachami itp. Cechy zewnętrzne każdej rośliny w okresie wegetacji ulegają

ciągłym zmianom, podobnie zmieniają się całe układy ogrodowe. Ten dynamiczny charakter

zjawisk plastycznych wśród roślin powoduje w okresie wegetacji nieustanne zanikanie

i pojawianie się różnych efektów, a przez to wywoływanie nowych wrażeń. Dlatego w ogrodzie

zaprojektowano różnorodność roślinności, aby można było je odbierać wszystkimi zmysłami.

Ogród nie stwarza barier fizycznych dla jego użytkowników.

Roślinność ogrodu sensualnego również nie stwarza barier, jest ogólnie dostępna, dostarcza

wielu pozytywnych wrażeń oraz pobudza zmysły, dlatego dobrano w ogrodzie specjalne gatunki

roślin. Dobór roślin zaplanowano w taki sposób, aby oddziaływały na zmysły: zmysł wzroku –

zróżnicowanie kolorystyczne, zmysł węchu – zróżnicowanie zapachowe, zmysł słuchu – rośliny

ODKRYWAĆ PRZYRODĘ ZMYSŁAMI

Page 41: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

41 DOBRE PRAKTYKI

atrakcyjne dla zwierząt, zmysł smaku – rośliny jadalne, zmysł dotyku – rośliny o liściach gładkich,

szorstkich lub omszonych. Zestawiono rośliny kontrastujące pod względem wielkości i faktury

kwiatów, pędów.

Z ogrodu mają korzystać przede wszystkim dzieci w wieku szkolnym, dlatego w projekcie

pominięto rośliny trujące.

Wizualizacja roślinności ogrodu sensualnego

Ogród jest skorelowany z aktualną podstawa programową edukacji w zakresie plastyki oraz

przyrody. Dlatego na terenie ogrodu będzie można prowadzić edukację dzieci tzw. „żywe lekcje”

gdzie za pomocą wszystkich zmysłów można odbierać bodźce zewnętrzne.

Z lekcji plastyki będzie można poznać w terenie na przygotowanych tablicach

informacyjnych koło barw, odbiór barw i ich temperaturę. Poznać na przykładzie specjalnie

przygotowanych rabatach rośliny w tonacji ciepłej oraz zimnej, a także kontrastowe.

Organoleptycznie będzie można zapoznać się z różnorodnością kształtów roślin a także

występującymi w świecie roślin fakturami. Teren jest usytuowany na spadku, dlatego można

będzie w trakcie spaceru edukacyjnego podziwiać ogród z różnych perspektyw. Obszar, jakim

dysponuje właściciel terenu pozwala na swobodne prowadzenie zajęć plastycznych. Dziecko

może także obserwować zmienność pór roku w ogrodzie – w okresie wiosennym oraz jesiennym,

kiedy następuje przemiana z kwiatów w owoce. Obcowanie z roślinami pozwoli na poznanie

różnych zapachów i smaków roślin typowych dla naszego klimatu.

Wniosek pn.: „Zaprojektowanie i wykonanie ogrodu sensualnego” został złożony w ramach

ODKRYWAĆ PRZYRODĘ ZMYSŁAMI

Page 42: szkolenia imprezy zewnętrzne - CDR · szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania

42 DOBRE PRAKTYKI

działania małe projekty przez LGD „Kraina Wokół Lublina” w październiku 2011 r. Umowa została

podpisana z UM Województwa Lubelskiego, wartość projektu około 36 tys. zł netto, wartość

pomocy 25 tys. zł. Inwestycja została zakończona.

Właściciele planują dalszy rozwój działalności rekreacyjno-sportowej.

Złożone zostały wnioski na kolejne atrakcje:

Wieża do zjazdów linowych i skoków wahadłowych – grupa docelowa osób korzystających

jest bardzo szeroka, gdyż wieża ta spełniać będzie głównie funkcję widokową. Po zastosowaniu

dodatkowych atrakcji: skoku wahadłowego oraz zjazdu linowego zdobędzie ona uznanie wielu

klientów lubiących poczuć wyższy poziom adrenaliny w organizmie. Wniosek z czerwca 2011

złożony przez LGD, w ramach działania: „ Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”, podpisana

umowa z ARIMR, inwestycja w trakcie realizacji – zakończenie w czerwcu 2014, wartość projektu

około 250 tys. netto, wnioskowana kwota pomocy 100 tys. zł.

Utworzenie nowego punktu informacji turystycznej poprzez zaprojektowanie,

wykonanie i zagospodarowanie drewnianej wiaty – ma na celu promowanie i rozwój

produktu turystycznego i kulturowego na obszarze LGD. Punkt informacyjny w wiacie może

stanowić zaplecze informacyjne i turystyczne dla uczestników spływów kajakowych

organizowanych w ramach projektu pn.: „Kajakiem po Bystrzycy i Wieprzu” oraz dla licznych w tej

okolicy wędkarzy. Wniosek z października 1012 r. złożony przez LGD, małe projekty. Wniosek

został złożony w ramach działania małe projekty przez LGD „Kraina Wokół Lublina”

w październiku 2012 r. i jest w trakcie rozpatrywania przez UM Województwa Lubelskiego wartość

projektu około 36 tys. zł, wartość pomocy 25 tys. zł.

Wprowadzenie nowych usług wypożyczalni oraz serwisu sprzętu rekreacyjno-sportowego.

Wypożyczalnia i serwis sprzętu rekreacyjno-sportowego będą służyć przede wszystkim turystom,

amatorom aktywnego wypoczynku odwiedzającym „zielony pierścień Lublina”, miejscowość

Osmolice Pierwsze, bazę rekreacyjno-sportową osmolice.pl. Do dyspozycji będą między innymi

rowery, skutery, kajaki, sprzęt narciarski i saneczkarski, stroje, kombinezony itp. Wniosek

z października 2012 r. złożony przez LGD „Kraina Wokół Lublina” do ARIMR, w ramach

działania: „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”, umowa z ARIMR podpisana w listopadzie

2013 r. Inwestycja w trakcie realizacji. Wartość projektu około 420 tys. zł netto, wnioskowana

wartość pomocy 200 tys. zł.

Adres: ROOT Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Wojciech Golus

Osmolice Pierwsze 21, 23-107 Strzyżewice

Właściciele: Wojciech Golus i Katarzyna Boruch-Golus

ODKRYWAĆ PRZYRODĘ ZMYSŁAMI