Gmina Wróblew

Szanowni Państwo!W imieniu władz samorządowych i mieszkańców serdecznie witam w Gminie

Wróblew otwartej dla gości i inwestorów.Mam wielką przyjemność zaprezentować Państwu Gminę Wróblew, której

mieszkańcy to otwarci, gospodarni i pracowici ludzie, którzy swymi działaniami nadająnaszej gminie nowe oblicze.

Wróblew to gmina wiejska mająca charakter rolniczo-turystyczny. Bogatahistoria, walory kulturowe i turystyczne, życzliwi ludzie, naturalne nieskażone środo-wisko, dogodne połączenie komunikacyjnie z Łodzi do Poznania to niezaprzeczalneatuty naszej gminy.

Z myślą o przyszłości gminy oraz pragnąc ukierunkować jej rozwój na tury-stykę i rekreację, władze gminy zapewniają na swoim terenie dogodne warunki do in-westowania. Obecnie trwają prace przy budowie zbiornika wodnego Smardzew.

Duży potencjał Gminy Wróblew oraz perspektywy jej dynamicznego i zrów-noważonego rozwoju są gwarancją satysfakcji dla wszystkich tych, którzy właśnie tutajmieszkają, wypoczywają i inwestują.

Oddając w Państwa ręce niniejszy folder, mam nadzieję, że będzie on prze-wodnikiem po naszej małej ojczyźnie i zachęci Państwa do odwiedzania naszych stron.

Bylibyśmy radzi, gdyby niniejsza publikacja przyczyniła się do nawiązanianowych kontaktów i podjęcia kolejnych cennych inicjatyw, a także zaowocowała nowymiprojektami i inwestycjami na terenie gminy we współpracy z naszymi przedsiębiorstwamioraz gościnnymi gospodarzami i mieszkańcami.

Serdecznie zapraszamTomasz Woźniak

Wójt Gminy Wróblew

Gmina Wróblew

2

4000 – 1700 l. p.n.e. Najstarszymi i widocznymido dziś śladami historii na terenie gminy są sta-nowiska i znaleziska archeologiczne. Są to cmen-tarzyska w Tubądzinie i Kobierzycku z epokibrązu. W II okresie brązu kultury trzcinieckiej wSmardzewie przy lesie i przy drogach Łubna – Ja-sionna i Jasionna – Orzeł Biały (2 km odWągłczewa) znaleziono kurhany. W okresiewpływów rzymskich w Wągłczewie i Smardzewieodkryto cmentarzyska, w których znalezionoprzedmioty z żelaza i ułamki ręcznie lepionychnaczyń.XI – XIII w. Najstarsza, stwierdzona archeologicz-nie osada Wróblew.1136 Pierwsza wzmianka źródłowa o Kobierzyckuwspomniana w bulli Innocentego II. XIV w. pocz. Zbudowano drewniany kościół w Tubądzinie. Założono szkołę powszechną przykościele we Wróblewie.1300 ok. w Kościerzynie wzniesiono pierwsządrewnianą siedzibę Poraitów o charakterzeobron nym. W 1331 r. prawdopodobnie podczasrejzy krzyżackiej budynek został spalony.1321 Pierwsza wzmianka źródłowa o Sadokrzy-cach. Prawdopodobnie wieś istnieje od 1314 r.,utworzyli ją szlachcice powracający z wojny.1330 Pierwsza wzmianka źródłowa o Wróblewie(dot. potwierdzenia przez księcia sieradzkiego na-bycia przez Chwała z Dąbrówki części miejsco-wości od jego rodziny).1358 Kazimierz Wielki otrzymał Wągłczew orazSadokrzyce od zakonu augustianów w zamian zaposiadłości w Kaliskiem. (Parafia wągłczewskaprzynależy do 1818 r. do archidiecezji gnieźnień-skiej, w latach 1819-1916 do diecezji kujawsko-ka-liskiej, a po 1917 r. do dzisiaj jest w dekanaciesieradzkim w diecezji włocławskiej).

1364 Pierwsza wzmianka w dokumentach pisa-nych jako Magna Charłupia (w dokumencie kasz-telana spicymierskiego Piotra Świnki, w którymto Charłupię i Dziebędów sprzedał sołectwo tejostatniej wsi). W 1392 r. Właścicielem CharłupiWielkiej zostaje Pietrasz Świnka. XIV-XV KluczŚcinków w Charłupi Wielkiej powiększono o wsie:nieistniejące już Zawidów i Pawe, część Łosieńca,Wróblew, Dąbrówka Zgniła, Drzązna, Pyszków i Rowy. W Kościerzynie ok. 1400 r. zbudowano nakopcu (dziś wyspa na środkowym stawie) drew-niany dwór otoczony fosą. W latach 1436-1951/52Klucz Charłupski przechodzi w ręce Malskich, na-stępnie staje się własnością Zapolskich, w 1680 r.Walewskich. Staraniem rodziny Walewskich zbu-dowano dwór w Charłupi Wielkiej. W latach 1716-1760 właścicielami zostają Wężykowie, od 1760r. Zbijewscy herbu Rola.1372 Jan Kmita, starosta sieradzki sprzedajesołectwo wsi królewskiej Wągłczew Pawłowi zeSkościany, w którym to określa uposażenie i po-winności wojskowe sołtysa oraz powinności osad-ników. W tymże roku królowa Elżbieta Ło -kietkówna potwierdza dokument Jana Kmity,nadając zarazem immunitet sądowy oraz określe-nia uprawnień sołtysów.1391 Pierwsza wzmianka źródłowa o istnieniu In-czewa.1392 Pierwsza wzmianka w źródłach o Tubądzi-nie. W XVI w. Tubądzin należy do rodziny Rud-nickich herbu Lis, w XVII w. właścicielamiTubądzina byli kolejno: Stanisław Radoński,Krzyżanowscy, Iwańscy.1391 Pierwsza wzmianka źródłowa o Sędzicach.1392 Pierwsza wzmianka pisana o Tubądzinie.1400 Źródła pisane wymieniają Smardzew po razpierwszy, kiedy to wspomniany jest właściciel

Kalendarium Gminy Wróblew

Dawny budynek Urzędu Gminy Wróblew - I poł. XX w.

Gmina Wróblew

3

Albertus, identyfikowany z Wojciechem z Łasku i Krowicy, kasztelanem lądzkim, występującym w źródłach od 1396 r.1411 Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych o Kościerzynie (dawniej Kościerzyn). Wieś rodowaPoraitów (później przybrali nazwisko Kościerscy).W ich dobrach znajdował się też Kobierzyn (dziśKobierzycko).1457 Wzmianka o parafii w Charłupi Wielkiej.XVI pocz. dziedzicami Wróblewa zostali Malscyherbu Nałęcz (właściciele Charłupi). W Kościerzy-nie na kopcu powstaje nowy kolejny dwór drew-niany na murowanej i sklepionej piwnicy (późniejwykorzystany na lodownię, z końcem XVIII w.opuszczony przez właścicieli). W 1929 r. dwórdrewniany założony przez Wincentego Prądzyń-skiego spłonął. Park przetrwał do 1939 r.1626 Z fundacji czterech braci Łubieńskich (ich ro-dowy majątek Łubna należał wówczas do parafiiwągłczewskiej) zbudowano w Wągłczewieobecną świątynię pw. św. Klemensa. W 1786 r. ks.Andrzej Skowroński ofiarował kościołowi pw. św.Klemensa w Wągłczewie organy dziesięcio -zgłoskowe w stylu rokokowym. W tym czasieprzy kościele powstaje chór muzyczny.1628 Dziedzic Tubądzina Chryzostom Liskowski z Rudnika ufundował dzwon z łacińskim napisem,który w tłumaczeniu brzmi następująco: „Chwałasamemu Bogu. Szlachetny Pan Chryzostom Li-skowski z Rudnika, dziedzic w Tubądzinie ufun-dował ten dzwon w roku Pańskim 1628 r.uczczeniu św. Wojciecha”. Konsekracja kościoław Wągłczewie przez Macieja Łubieńskiego bis-kupa poznańskiego i późniejszego prymasa Pol-ski.1726 Zbudowano drewniany kościół w Tubądzi-nie. Fundatorem kościoła był dziedzic TubądzinaLudwik Wężyk.1796 Maciej Zbijewski, kasztelan konarsko-sie-radzki herbu Rola, zbudował dwór w Tubądzinie.1797 Zbudowano jednonawowy, murowany koś-ciół pw. św. Bartłomieja w Charłupi Wielkiej wstylu klasycznym, ufundowany przez Jana i TeresęWalewskich.XIX w. Przebudowano dwór w Charłupi Wielkiej.Po Walewskich właścicielami dworu zostali Kos-manowie, Kobierczyki, od czerwca 1912 r. dostycznia 1913 r. dwór jest własnościąWładysława Stanisława Reymonta. Po nim właś-cicielem zostaje Stanisław Graeve, później Tade-usz Mieszczański. W tym czasie zlikwidowano weWróblewie szkołę działającą przy kościele.1804 Pożar kościoła we Wróblewie. Na miejscuspalonej świątyni wybudowano nowy, równieżdrewniany kościół pw. św. św. Apostołów Piotrai Pawła. Wybudował go ówczesny proboszcz ks.

Maciej Węgierski, który kierował parafią od 1790do 1810 r. Kościół poświęcony został 18.05.1806r.przez kanonika kolegiaty łęczyckiej i uniejow-skiej, ks. Antoniego Pogorzelskiego. W 1933 r.kościół przebudowano i powiększono dzięki ini-cjatywie ks. Józefa Dalaka. W czasie II wojny świa-towej kościół pełnił rolę magazynu, a w budynkuplebanii mieściła się siedziba żandarmerii nie-mieckiej. W latach 1960-1976 cały kościółwyłożono boazerią na wzór stylu zakopiańskiego(wykonawcami robót w kościele byli górale spodZakopanego).1836 Włości kościerzyńskie przejmuje senatorWincenty Prądzyński. Inicjuje budowę drewnia-nego dworu pomiędzy stawami oraz zostajezałożycielem przydworskiego parku. W 1881 r.właścicielem dóbr kościerzyńskich zostaje Sta-nisław Prądzyński, który w 1914 r. podejmuje ko-lejną inicjatywę budowlaną. Jego dziełem jestistniejący do dziś dwór murowany. Zakłada parkwokół swojego dworu, wykorzystując elementystarszej kompozycji. Budowę ukończono naprzełomie lat 1915/1916.W 1928 r. spłonął stary dwór w Kościerzynie. Parkprzetrwał do 1939 r. Po wojnie w ocalałych zabu-dowaniach majątku utworzono Liceum Rolnicze,w 1948 r. powstała Roczna Szkoła MechanizacjiRolnictwa, a w 1968 r. utworzono ZasadnicząSzkołę Mechanizacji Rolnictwa. W lipcu 1978 r.decyzją wojewody sieradzkiego powołany zostajeWojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego (WOPR)w Kościerzynie (na bazie Zasadniczej Szkoły Rol-niczej mieszczącej się w majątku StanisławaPrądzyńskiego oraz Państwowych GospodarstwRolnych w Inczewie i Kobierzycku, będących nie-gdyś własnością rodzin Walewskich i Radoń-skich). Od 1.01.1991 r. do 30.06.1999 r. Woje -wódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego (WODR),a od 1.07.1999 r. do dziś Łódzki Ośrodek Doradz-twa Rolniczego (ŁODR) w Bratoszewicach oddziałw Kościerzynie.1840 ok. na cmentarzu grzebalnym w Wągłcze-wie zbudowano z cegły na planie kwadratu ka-plicę rodziny Pisarskich pw. św. Augustyna.1859 Utworzono Gminę Wróblew.1863 W okolicach Wągłczewa Napoleon Urbanow-ski – właściciel fabryki w Poznaniu – zorgani-zował oddział powstańczy. Oddział ten był podrozkazami Józefa Oxińskiego. Teodor Mniewski z Wągłczewa był dowódcą pierwszego szwad-ronu kawalerii powstańczej w partii W. Rembow-skiego, a później dowódcą drugiego szwadronuułanów w brygadzie A. Taczanowskiego.1863 18.04. Rosjanie rozbili oddział powstańczyNapoleona Urbanowskiego w czasie powrotu w Sieradzkie.

Gmina Wróblew

4

1866 29.06. w Smardzewie urodziła się IgnacjaPiątkowska – etnografka, działaczka społeczna,literatka ziemi sieradzkiej (zm. 18.04.1941 r.).1880 Odbudowano kościół pw. św. św. Piotra i Pawła we Wróblewie.1892 Właścicielem Tubądzina zostaje KazimierzWalewski.1900 Staraniem ks. proboszcza Radzymińskiegowybudowano kościół w Tubądzinie, wspierany fi-nansowo przez Kazimierza Walewskiego.XX w. pocz. na cmentarzu grzebalnym zbudo-wano grobowce okolicznej szlachty, Colona Wa-lewskich z Inczewa i Tubądzina. Przy szkole weWróblewie otwarto jedną z pierwszych w Sieradz-kiem bibliotekę.1901 W Tubądzinie przy kościele pw. św. Waw-rzyńca zbudowano dzwonnicę, na której zawie-szono ocalony z zawieruch wojennych dzwon z 1628 r.1910 Z inicjatywy Polskiej Macierzy Szkolnej po-wstało we Wróblewie jedno z pierwszych w Sie-radzkiem Kółko Rolnicze, należące do To wa- rzystwa.1912 Z inicjatywy chłopów skupionych wokółpisma Zaranie powstała we Wróblewie KasaSpółdzielcza.1912 2.09. Zezwolenie gubernatora kaliskiego nautworzenie Ochotniczej Straży Pożarnej we Wrób-lewie. Pierwszym naczelnikiem został właścicielmajątku Smardzew Władysław Kuczborski, nato-miast prezesem straży był dziedzic KobierczykaFeliks Radoński. W tym czasie przy OSP zorgani-zowano orkiestrę strażacką (kapelmistrz Strawiń-ski). W 1917 r. OSP we Wróblewie przystąpiło doZwiązku Floriańskiego. W listopadzie 1918 r.wróblewscy członkowie POW (w tym strażacy) ro-zebrali posterunek żandarmerii niemieckiej.20.06.1920 r. nastąpiło poświęcenie sztandaru i budynku strażnicy we Wróblewie.1918 Powstaje Ochotnicza Straż Pożarna wWągłczewie (dzisiaj w budynku OSP znajduje siębar).1919 Andrzej Śniegula, rolnik z Próchen zostałposłem do Sejmu Ustawodawczego II RP.

1926 2.02. Urodził się Jerzy Kaczmarek, twórca lu-dowy z Wróblewa (zm. 18.03.2004 r.).1927 Założono Spółdzielnię Mleczarską we Wrób-lewie.1939 Majątki: w sąsiednim Inczewie i w Tubądzi-nie oddane zostały w zarząd Niemca Mauve Lutza.K. Walewski pozostał wprawdzie w jednym po-koju we dworze, lecz wkrótce zmarł (3 marca1940 r.). Część zbiorów przepadła, większość jed-nak została uratowana, a to dzięki Rudolfowi Wei-nertowi-Austriakowi, przedwojennemu kusto -szowi Muzeum Ziemi Sieradzkiej, który podpisałvolkslistę. Po wojnie zbiory Walewskiego zostałyrozdzielone między Archiwum Państwowe wŁodzi i Muzeum w Sieradzu. Dwór po wojniezostał kompletnie zniszczony: zostały tylko mury,gdy w 1971 r. przystąpiono do jego odbudowy.Remont trwał 13 lat. W 1984 r. otwarto w nimMuzeum Wnętrz Dworskich (od 1998 r.: MuzeumWalewskich) jako filię Muzeum Okręgowego w Sieradzu. Główną atrakcją jest tu ekspozycjaportretu sarmackiego z XVII, XVIII i pocz. XIX w.ze zbiorów Kazimierza Walewskiego. W południo-wej części parku stoi także oficyna dworska, pier-wotnie z 1860 r., odbudowana od podstaw i przeznaczona na zaplecze administracyjne mu-zeum. Dziś Muzeum Walewskich w Tubądzinie.1939 26.08. Ostatni występ orkiestry działającejprzy OSP we Wróblewie.1940 Wysiedlenie ludności polskiej z GminyWróblew, a na ich miejsce osiedlono osadników zWołynia i znad Morza Czarnego.1941-1942 Żandarmi z posterunku we Wróblewierozstrzelali siedmiu Polaków: Wincenty Kwiat-kowski, Stanisław Ubycha, Władysław Duczma-lewski, Władysław Studziński, Antoni Błaszczyk,Jan Krawczyk, Józef Mizerski. Pomordowanychpogrzebano w jednej mogile na cmentarzu weWróblewie. Ich nazwiska umieszczono na nagrob-nej tablicy.1945 23.01. wyzwolenie spod okupacji GminyWróblew.1947 17.08. uroczyste poświęcenie nowego sztan-daru OSP we Wróblewie.1967 14.05. – w Szkole Podstawowej w CharłupiWielkiej odsłonięta zostaje tablica pamiątkowa otreści „Wł. St. Reymontowi MieszkańcowiCharłupi Wielkiej w latach 1912-1913 Ofiaro-dawcy i Inicjatorowi powstania tutejszej szkołyza upamiętnienie naszej wsi w noweli Pękniętydzwon w setną rocznicę urodzin – wdzięcznimieszkańcy. Charłupia Wielka, 7 maja 1967”.1968 Zbudowana zostaje Stacja UzdatnianiaWody we Wróblewie, w 1989 r. w Charłupi Wiel-kiej, w 1993 r. w Słomkowie Mokrym.

Dożynki we Wróblewie

Gmina Wróblew

5

1949 Przy szkole we Wróblewie powstała Gro-madzka Biblioteka Publiczna.1984 Staraniem ks. proboszcza, A. Winiarskiegona cmentarzu grzebalnym w Tubądzinie umiesz-czono tablicę poświęconą pamięci weterana po-wstania styczniowego Bronisława Rzewuskiego.1988 Powstał Zakład Ceramiki Budowlanej w Tu -bądzinie.1989 Pierwsze prace budowlane – wykopy ziemipod fundament nowej szkoły w Charłupi Wielkiej.Uroczyste otwarcie szkoły nastąpiło 20 lutego1995 r.1990 Barbara Nowacka zostaje wójtem GminyWróblew w nowo utworzonym samorządzie.Funkcję wójta pełniła do 2007 r.1991 11.06. na grobowcu Ignacji Piątkowskiejpołożono tablicę pamiątkową oraz nazwano jejimieniem Szkołę Podstawową we Wróblewie1992 21.03. uroczyste otwarcie nowego lokaluGminnej Biblioteki Publicznej we Wróblewie.1993-2003 Tubądziński Championat Jeździecki –konkurs w skokach przez przeszkody, połączonyz festynem dla całych rodzin, który co roku przy-ciągał pasjonatów jeździectwa, ludzi biznesu,przedstawicieli władz lokalnych i państwowychoraz całe rodziny, pragnące miło spędzić czas.Tradycje wpierania sportów konnych są konty-nuowane, bowiem Grupa Tubądzin jest jednym zesponsorów Festiwalu Jeździeckiego w Gajewni-kach.1996 Przy Gminnej Bibliotece Publicznej we Wrób-lewie powstaje zespół piosenki biesiadnej „Wrób-lewianie”.1997 12.11. uroczystość przekazania sztandaruSzkole Podstawowej im. Ignacji Piątkowskiej weWróblewie.1998 Decyzją Rady Gminy we Wróblewie GminnąBibliotekę Publiczną wraz z filiami w CharłupiWielkiej i Wągłczewie włączono do utworzonegoGminnego Ośrodka Kultury. W 2001 r. filieodłączono, a księgozbiór przekazano szkolnymbibliotekom.1999 Obchody 50-lecia Gminnej Biblioteki Publicz-nej we Wróblewie.2000 Obchody Roku Reymontowskiego w GminieWróblew: „Pamięci Reymonta” (inscenizacja no-weli pt. „Na Niemca”) – przedstawienie teatralnezorganizowane przez Gminną Bibliotekę Pub-liczną we Wróblewie (II miejsce w KonfrontacjachKulturalnych Gmin Powiatu Sieradzkiego). „Bie-siada Folklorystyczna” (odsłonięcie nowej tablicypoświęconej pamięci Patrona, występ artystycznyuczniów tejże szkoły pt. „Reymontowskie czterypory roku”) – przygotowany przez Szkołę Podsta-wową im. Wł. St. Reymonta w Charłupi Wielkiej. 2001 Utworzenie kapeli „Kumpele-Wróbele”

działającej przy Gminnym Ośrodku Kultury weWróblewie. W ramach reformy oświaty na tereniegminy utworzono 6-klasowe szkoły podstawowew Charłupi Wielkiej, Wągłczewie i Słomkowie Mo-krym. We Wróblewie istnieje 3-klasowa szkołapodstawowa i gimnazjum. 1.09.2007 r. połączonoSzkołę Podstawową im. Ignacji Piątkowskiej i Pub-liczne Gimnazjum w Zespół Szkół we Wróblewie.2004 1.07. do użytku mieszkańców gminy oddanooczyszczalnię ścieków. „Ostatni sen rzeźbiarza –pamięci Jerzego Kaczmarka” – przedstawienieteatralne – I miejsce w Konfrontacjach Kultural-nych Gmin Powiatu Sieradzkiego.2007 W wyborach samorządowych wójtem gminyzostaje Jan Musiałczyk. Uchwałą Rady Gminyutworzono Gminną Bibliotekę Publiczną i GminnyOśrodek Kultury we Wróblewie i obie placówkiwpisano do Rejestru Instytucji Kultury GminyWróblew.2008 grudzień – przekazanie placu pod budowęzbiornika wodnego Smardzew w ramach „Pro-gramu małej retencji dla województwa łód-zkiego” przygotowanego i realizowanego przezWojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wod-nych w Łodzi.2009 5.01. została otwarta filia „Agros-Wrońscy”we Wróblewie. W pełni funkcjonuje już działhandlowy, serwis oraz sklep z częściami zamien-nymi.17.09. we Wróblewie został otwarty market Vo-biano. 6.11. obchody 60-lecia istnienia Gminnej Biblio-teki Publicznej we Wróblewie. 7.11. na terenie budowy zbiornika wodnego Smar-dzew odkryto unikalne grodzisko z XIV i XV w.Odkopany gród ma charakter stożkowy. We-wnątrz palisady okryto ślady dworu, który miałokoło 10 metrów szerokości i 14 długości. OkołoXVII wieku został najprawdopodobniej strawionyprzez ogień. Znaleziono ślady zwęglonego drzewaoraz popiołu.2010 17 grudnia – kadencja Wójta JanaMusiałczyka zakończona przedwczesną Jegośmiercią.28 grudnia – powołanie przez Prezesa Rady Mi-

nistrów RP Donalda Tuska Barbary Danuty Wy-rwas do pełnienia funkcji Wójta Gminy Wróblewdo czasu objęcia obowiązków przez nowo wybra-nego wójta.2011 13 marca – w ponownych wyborach sa-morządowych Wójtem Gminy Wróblew zostajeTomasz Woźniak.

Uchwała nr XX/77/96 Rady Gmi ny weWróblewie z dnia30 grudnia wpro-wadza zmiany wstatucie GminyWróblew. Na wnio-sek Komisji SprawSpo łecznych RGuch wa la, iż do sta-tutu dodaje się in-formację o po sia-

daniu przez gminę herbu – wykonanegoprzez magistra sztuki Jana Cegiełkę.Herb składa się z tarczy typu gotyckiego.Pole tarczy autor podzielił trzema barwami:pas górny – niebieski symbolizuje kolornieba, na tle którego najczęściej oglądamyptaki, pas lewy – czerwony symbolizujekolor dojrzałych owoców jabłoni, wiśni, cze-

reśni, pas prawy – zielony dzielony trzemaukośnymi liniami białymi – symbolizujerzędy upraw warzywnych, kapusty,marchwi, ogórków. W godle znajduje siępara wróbli (samiczka siedząca na pasielewym, samiec siedzący na pasie prawym,widoczne z profilu, zwrócone do siebiegłowami) w kolorze jasnoszarym, usytuo-wane są one centralnie w pasie górnym –ptaki, których nazwa przypomina nazwęgminy, po lewej stronie tarczy znajdują siętrzy kwiaty jabłoni w kolorze białym usy-tuowane w rzędzie pionowym na pasielewym – przypominają one o związkugminy z sadownictwem.

Gmina Wróblew

6

Herb Gminy Wróblew

Gmina Wróblew

7

Gmina WróblewGmina Wróblew położona jest na NiziniePołudniowowielkopolskiej, w mezoregionieWysoczyzny Złoczewskiej, a nieznacznefragmenty na wschodzie znajdują się w Kot-linie Sieradzkiej. Znaczny obszar posiadamało urozmaiconą rzeźbę terenu określonąjako płaskorówninną oraz niskofalistą i ni-skopagórkowatą i trudno tutaj jest rywali-zować z terenami górskimi czy nad-morskimi. W Smardzewie rozpoczęto bu-dowę zbiornika retencyjnego, który opróczwłaściwości ochronnych przed powodziąbędzie atrakcją turystyczną naszej gminy.Gmina Wróblew jest jedną ze 177 gmin wo-jewództwa łódzkiego oraz jedną z 11 po-wiatu sieradzkiego. Położona jest w za -chodniej części województwa łódzkiego, a w środkowej powiatu sieradzkiego. Gmina sąsiaduje od zachodu z gminąBłaszki, od północy z Gminą Warta, odwschodu z miastem i gminą SieradzPowierzchnia: 113 km2 (7,6% pow. powiatui 0,62% pow. woj.).Ludność: 6239 mieszkańców (stan na 31grudnia 2010 r.). Skład gminy: 24 sołectwa (Bliźniew,Charłupia Wielka, Dąbrówka, Drzązna, Dzie-będów, Gęsówka, Inczew, Józefów, Kobie-rzycko, Kościerzyn, Ocin, Oraczew, Próchna,Rakowice, Rowy, Sadokrzyce, Sędzice,Słomków Mokry, Słomków Suchy, Smar-dzew, Tubądzin, Tworkowizna, Wągłczew,Wróblew, a w nich 30 wsi oraz 4 parafie:

Charłupia Wielka, Tubądzin, Wągłczew i Wró blew. Rzeki i inne zbiorowiska wodne: Myja (23,5km, uchodzi bezpośrednio do rzeki Warty),Swędrnianka (dopływ Prosny), cieki wodneoraz rowy otwarte o okresowym wodostanie. Liczne stawy m.in. w Tubądzinie, w Char łupi Wielkiej).Zbiornik wodny SmardzewNa gruntach wsi: Charłupia Wielka i Drzą -zna gm. Wróblew oraz wsi Kłocko gm. Sie-radz powstaje zbiornik wodny (retencyjny)Smardzew. Realizatorem inwestycji jest Wo-jewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wod-nych w Łodzi.Plac pod budowę przekazano w grudniu2008 roku.Zbiornik wodny będzie drugim co do wiel-kości, po Jeziorsku (4200 ha), w naszym re-gionie. Ma mieć minimalnie 60 hapowierzchni, a maksymalnie nawet 65. Jegogłębokość ma dochodzić do 4,5 metra, zaśdługość zapory czołowej 369 metrów. Po za-porze przebiegać będzie droga powiatowa,mająca ponad 1200 metrów. Prace nadbudową zbiornika mają potrwać do 2012roku. Zbiornik Smardzew będzie wspa-niałym miejscem do wypoczynku i rekreacjidla wszystkich szukających wytchnienia oddnia codziennego.

Gmina WróblewUrząd Gminy we Wróblewie

Grodzisko z XIV w. w Charłupi Wielkiej-odkryte podczasbudowy zbiornika Smardzew

Gmina Wróblew

8

Warunki klimatyczne: średnia roczna tem-peratura powietrza wynosi 80C, najzimniej-szym miesiącem jest luty –2,40C,najcieplejszym lipiec +18,60C. Przeciętnadługość okresu wegetacyjnego waha się od216 do 240 dni. Średnie roczne opady wy-noszą około 550-575 mm.Surowce mineralne: złoża kopalin użytecz-nych znajdują się tu w osadach czwartorzę-dowych – rozpoznane 3 złoża kruszywanaturalnego: Rakowice-Mantyki, Inczew,Smardzew.Krajobraz: kompleksy leśne skoncentro-wane są przede wszystkim w południowo-zachodniej części gminy. Łączna ich po -wierzchnia wynosi 811,9 ha, co stanowi7,2% ogólnej powierzchni. Lasy państwowezajmują 233,9 ha i są administrowane przeznadleśnictwa: Nadleśnictwo Złoczew i Leś-nictwo Oraczew. Lasy prywatne zajmują578 ha. Ochroną o randze pomników przyrody ob-jęto 4 drzewa: dęby szypułkowe i lipę drob-nolistną. Na terenie gminy znajdują siężwirownie, m.in. w Smardzewie, Rakowcachi Inczewie.Rolnictwo i gospodarka leśnaKorzystne są warunki klimatyczne. Prze-ciętna długość okresu wegetacyjnego wahasię w granicach 216-240 dni. Względnie ko-rzystnie przedstawiają się stosunki wodnena obszarze gminy, gdyż średnie roczneopady wahają się od 550 mm do 575 mm.Większość obszaru gminy pokrywają glebybielicowe i pseudobielicowe wykształcone z ubogich piaskowych skał macierzystych

o niskiej żyzności oraz gleby brunatne wy-kształcone z glin i piasków gliniastych mo-reny dennej. Przeważają kompleksy rol-niczej przydatności gleb – żytni dobry i pszenno-żytni. Na obszarze gminy prze-ważają gleby o dobrej i średniej klasie boni-tacyjnej III i IV, które stanowią 69,1%ogólnej powierzchni, a tylko 28,2%, to glebysłabe V i VI klasy bonitacyjnej. Gleby II klasywystępują na niewielkiej powierzchni – zaj-mują niespełna 2%. Współczynnik jakości i przydatności rolniczej gleb nie jest wysokii według IUNG w Puławach wynosi 50,9punktu. Grunty orne i sady stanowią 69%powierzchni gminy.

Produkcja roślinnaPowierzchnia uprawy zbóż w indywidual-nych gospodarstwach rolnych wynosiła3039 ha (39,7% ogółu upraw), z tego żytostanowiło 50,9%, pszenica 39,5% Dobre wa-runki do uprawy ziemniaka (około 4000 ha,tj. 52,0% ogólnej pow. upraw) powodują, żejest on jedną z głównych roślin towarowychuprawianych w gminie. Około 90% uprawia-nych ziemniaków to ziemniaki jadalne, z których 47% uprawianych jest na wczesnyzbiór.GospodarkaGmina Wróblew położona jest przygłównych szlakach komunikacyjnych, cosprzyja rozwojowi drobnej przedsiębior-czości. Większość podmiotów gospodar-czych to firmy prywatne. Zajmują się onehandlem, rzemiosłem, usługami i produkcją.Są to niewielkie zakłady przemysłowe, za-trudniające miejscową ludność. Spośródwiększych przedsiębiorstw gminy Wróblew

Gmina Wróblew

9

na uwagę zasługują:- Ceramika Tubądzin – Tubądzin- PPH Przetwórstwo Rybne Roman Ciołek –Wróblew- Ubojnia drobiu – Wyrębski – Wróblew- „Kaja” Ferma Niosek Z. Kurzawa – Ocin- „Vobiano” supermarket – Wróblew- Bank Spółdzielczy we Wróblewie- Wulkanizacja, Serwis i Sprzedaż Opon weWróblewie- „Pod Lasem” Gospodarstwo Agrotury-styczne J. Bobrowskiej – Orzeł Biały- Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kościerzynie- Piekarnia i bar „Bagietka” – Ocin- Piekarnia „Drożdżyk” – Słomków Mokry- Piekarnia we Wróblewie- „Agros Wrońscy” Maszyny Rolnicze –Wróblew- „Awista” Gospodarstwo Rolne Sp. z o.o. –Kobierzycko- Masarnia – Wróblew- Drukarnia – Wróblew- „Napoleon” restauracja i hotel – Smar-dzew-”Paga” bar – Smardzew- „Aleksandra” restauracja – Wróblew- „Piramida” bar – Wągłczew- „Jabłuszko” gospodarstwo ogrodnicze –Słomków Suchy- „Tartak” – Słomków Suchy- Skład opału, nawozów, pasz, mat. budow-lanych „MANREK” – Słomków Suchy- P.P.H.U. „MELPOL” – Słomków Suchy- „BIREX” okręgowa stacja kontroli pojaz-dów – Drzązna-Stacja benzynowa – Wróblew- Stacja kolejowa Sędzice

KulturaNa terenie gminy działają dwie placówkikultury:- Gminna Biblioteka Publiczna we Wróble-wie- Gminny Ośrodek Kultury we Wróblewie.

Biblioteka – w pełni skomputeryzowana,oprócz zadań statutowych zajmuje się teżinną działalnością kulturalną promującągminę i samą placówkę. W cyklu „Cudzechwalicie, swego nie znacie...” zorgani-zowała w ciągu 10 lat 12 wystaw twórców

amatorów z gminy Wróblew, przedsta-wiając ich prace plastyczne, hafty, rzeźby,grafiki, ikony, malarstwo, kolekcjonerstwo.Dla każdego twórcy wydany został folder.Wydano także druki okolicznościowezwiązane z rocznicami znanych osobistościbądź przez jakiś czas zamieszkałych na te-renie gminy, takich jak Ignacja Piątkowska,Władysław Stanisław Reymont, Jerzy Kacz-marek, Kazimierz Walewski itp. Biblioteka

Rajd rowerowy po gminie Wróblew

Gmina Wróblew wczoraj i dziś - wystawa fotografii zorga-nizowana przez GBP we Wróblewie

Gmina Wróblew

10

organizuje także rajdy rowerowe po naszejgminie, zbiera stare fotografie, które potemwykorzystuje do wydawania kalendarzy czyprzygotowywania prezentacji multimedial-nych. Na swoim koncie ma też przedstawie-nia teatralne, konkursy fotograficzne uka -zu jące naszą gminę, plastyczne, pielę -gnujące naszą obyczajowość i tradycję.Tutaj też działa Punkt Informacji Europej-skiej, który w swej działalności wykorzys-tuje materiały gromadzone samodzielnie ite dostępne na stronach internetowych.Wiele cennych materiałów dostarczył pla-cówce Urząd Komitetu Integracji Europej-skiej, przesyłając książki, broszury i doku -menty elektroniczne.

W Gminnym Ośrodku Kultury we Wróble-wie działają zespoły: zespół śpiewaczy„Wróblewianie”, kapela „Kumpele-Wró-bele”, zespół tańca współczesnego „Szał”,grupa rytmiczna „Wróbelki”, grupa wokalnai orkiestra dęta. Swoimi występami uświet-

niają one uroczystości gminne, powiatowe i kościelne.GOK jest także organizatorem cyklicznychimprez, takich jak „Przegląd Piosenki Bie-siadnej” na przełomie stycznia i lutego, oraz„Dni Gminy Wróblew” – czerwiec, lipiec. Im-prezy te mają na celu przybliżenie gminy tu-rystom i kultywowanie tradycji.

W rejestrze zabytków architektury i budow-nictwa ujęto 14 obiektów. Ze szczególniecennych zabytków wymienić należy:- XVIII-wieczne założenie dworsko-parkowew Tubądzinie o cechach wczesnoklasycy-stycznych – obecnie Muzeum Walewskich w Tubądzinie,- założenia dworsko-parkowe w Kościerzy-nie zbudowane w tzw. „stylu narodowym”w XIX wieku – obecnie ŁODR w Kościerzy-nie,- założenie pałacowo-parkowe w Inczewiepochodzące z XIX wieku,- wiatrak typu „koźlak” w Sadokrzycach,- kościół pw. św. Klemensa z ZespołemKlasztornym Kanoników Regularnych(Bożogrobców) w Wągłczewie,- kościół pw. św. Wawrzyńca w Tubądzinie,- kościół pw. św. Bartłomieja w CharłupiWielkiej,- kościół pw. św. św. Piotra i Pawła weWróblewie – kościół przebudowany w XIXwieku przez górali sprowadzonych tu z Za-kopanego,- XVII-wieczny dwór w Charłupi Wielkiej, wktórym w latach 1912-1913 żył i tworzyłWładysław Stanisław Reymont – dziś bez-klasowy zabytek.

Przedstawienie w bibliotece

Młyn nad Myją

Dni Gminy Wróblew

Gmina Wróblew

11

OświataNa terenie gminy funkcjonują cztery szkoły:Szkoła Podstawowa im. Władysława Sta-nisława Reymonta w Charłupi Wielkiej,Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszkiw Wągłczewie, Szkoła Podstawowa wSłomkowie Mokrym, Zespół Szkół im. IgnacjiPiątkowskiej we Wróblewie (w ich składwchodzi Szkoła Podstawowa klas 1-3 i Pub-liczne Gimnazjum). W Szkole Podstawowej w Charłupi Wielkiejistnieje Izba Regionalna, w której znajdująsię eksponaty potwierdzające historię i oby-czaje wsi polskiej. Natomiast w ZespoleSzkół we Wróblewie obejrzeć można stałąwystawę poświęconą patronce szkoły Igna-cji Piątkowskiej oraz Izbę Regionalną uka-zującą dawną izbę chłopską.W Szkole Podstawowej w Słomkowie Mo-krym działa Uczniowski Ludowy Klub Spor-towy „Modliszki” Słomków.Służba zdrowiaOpiekę medyczną nad mieszkańcami gminysprawuje Samodzielny Publiczny ZakładOpieki Zdrowotnej we Wróblewie oraz Wiej-ski Ośrodek Zdrowia w Charłupi Wielkiej.Zaopatrzenie w wodęGmina Wróblew zwodociągowana jest w 97%. Na terenie gminy znajdują się trzyujęcia wody: Charłupia Wielka, SłomkówMokry, Wróblew.Gospodarka odpadamiGmina Wróblew nie posiada wysypiskaśmieci. Wywozem odpadów komunalnychstałych zajmuje się Przedsiębiorstwo Tech-niki Sanitarnej ALBA Sp. z o.o. w ZduńskiejWoli.

SportNa terenie gminy działają kluby:- Ludowy Klub Sportowy Kobierzycko – piłkanożna,- Ludowy Klub Sportowy Słomków – piłkanożna,- Ludowy Klub Sportowy Tubądzin – piłkanożna,- Klub Sportowy Wągłczew – piłka nożna,- Uczniowski Ludowy Klub Sportowy „Mod-liszki” Słomków – piłka nożna.

PożarnictwoW Gminie Wróblew funkcjonują jednostkiOchotniczych Straży Pożarnych: OSP Bliź-niew, OSP Charłupia Wielka, OSP Drzązna,OSP Dziebędów, OSP Inczew, OSP Kobie-rzycko, OSP Kościerzyn, OSP Oraczew, OSPRowy, OSP Sadokrzyce, OSP Sędziwe, OSPSłomków Mokry, OSP Słomków Suchy, OSPSmardzew, OSP Tubądzin, OSP Wągłczew,OSP Wróblew.

\Zespół Szkół we Wróblewie

Modliszki

Ochotnicza Straż Pożarna we Wróblewie

TurystykaGmina Wróblew jest atrakcyjna zarówno podwzględem przyrodniczym, jak i kulturowym. Najej obszarze istnieją szanse na rozwój turystykizarówno wypoczynkowej, jak i krajoznawczej.Obecnie na terenie gminy odbywają się cy-kliczne imprezy, takie jak „Przegląd Piosenki Bie-siadnej” na przełomie stycznia i lutego oraz „DniGminy Wróblew” – czerwiec, lipiec.Wszystkie te imprezy mają na celu przybliżeniegminy turystom i kultywowanie obecnych tutradycji.Przez środek gminy przebiega zielony szlak tu-rystyczny – Szlak im. Władysława Sta-nisława Reymonta, poświęcony pamięci

wybitnego pisarza, laureata Nagrody Nobla, a także mieszkańca tej ziemi. Łączy on miejsco-wości związane z pobytem pisarza, a jednocześ-nie pozwala poznać krajobraz i zabytki tej częściwojewództwa łódzkiego. Szlak ma długość 34km i można go pokonać pieszo, rowerem lub sa-mochodem: Warta – Małków – Gołuchy –Tubądzin – Inczew – Sędziwe – Kobierzycko– Ocin – Wróblew – Dąbrówka – Oraczew –Charłupia Wielka – Sieradz.Na terenie gminy znajduje się też 15 km ścieżekrowerowych będących częścią składową szlakurowerowego „Sieradzka E-ski” otwartego 8 maja2004 roku. Szlak łączy piękno krajobrazu i wa-lory kulturowe z niezbędna infrastrukturą.

Każdy miłośnik ruchuna świeżym powietrzuznajdzie tu coś dla siebie– piękno przyrody, pa-miątki historyczne,miejsca do wypoczynkui relaksu. Trasa tegoszlaku stanowiła pod-stawę do powołania w 2009 roku Stowarzy-szenia „Lokalna GrupaDziałania – SzlakiemSieradzkiej E-ski”łączącego cztery gminy:Wróblew, Brzeźnio,Brąszewice i Złoczew.Gmina Wróblew po-siada ogromny poten-cjał i może się staćmiejscem weekendo-wego wypoczynkumieszkańców pobliskichmiast. Rozwój turystykiprzyczyni się do zwięk-szenia liczby miejscpracy dla mieszkańcówgminy. Rekreacji będziesprzyjać cisza, spokój,oddalenie od miast oraznastawione na eksten-sywną produkcję rolnic-two.

Gmina Wróblew

12

Gmina Wróblew

13

Charłupia WilekaCharłupia wielka położona jest na południeod szosy Kalisz – Sieradz, w odległości ok. 4km od Smardzewa, przy drodze do Brąsze-wic. Pobierano tu cło mostowe. Po razpierwszy w 1364 roku wspominana była wdokumencie kasztelana spicymierskiegoPiotra Świnki, który posiadał Charłupię. Po-tomkowie Piotra Świnki przyjęli nazwiskoCharłupskich. W 1436 roku przeszła w ręceMalskich, następnie pod koniec XVI wiekustała się własnością Zapolskich, a od 1680roku rodziny Walewskich. Znajduje się tudwór wybudowany w XVII wieku, następ-nie przebudowany w I połowie XIX wieku.Po Walewskich posiadłość objęli Kosmano-wie, potem kolejno Kobierzyccy, Reymont,Graeve, od którego odkupili go Mieszczań-scy, gospodarujący tu do dzisiaj. Obecnie bu-dynek należy do prywatnych właścicieli i jest w bardzo złym stanie. Jedynym ślademdawnej świetności dworu jest oryginalnapolichromia (wykonana przez Betelmana),która znajduje się w pomieszczeniupełniącym niegdyś funkcję salonu. Bardzointeresujące jest otoczenie dworu.

W dworze w Charłupi Wielkiej u Walew-skich 19 stycznia 1863 roku Józef Oxiński,dowódca powstańczy, spotkał się z przed-stawicielami szlachty sieradzkiej, przedsta-wiając im cele powstania i dyrektywy RząduNarodowego.W zaniedbanym parku podworskim o po-wierzchni 4,5 ha, w odległości 100 m napółnoc od dworu, znajduje się staw. Należącej w jego centrum wysepce możnaoglądać dość tajemniczy kopiec ziemny

o nie regularnym kształcie. Badania wy-kazały, że kopiec ten jest usypany z gruzupozostałego po znacznie starszej budowli.Zarówno dwór, jak i okoliczny park jest bar-dzo zaniedbany i zdewastowany. W parkuodnajdujemy pomniki przyrody: klony po-spolite, jesiony wyniosłe, wierzby białe.Z Charłupią Wielką związany był Wła -dysław Stanisław Reymont, który był właś-cicielem majątku w latach 1912-1913 i przebywał tu wraz z żoną AureliąSzabłowską. Rey-montowie majątekziemski w CharłupiWielkiej odkupili odZofii Kossman zapieniądze otrzymaneod rządu pruskiegojako odszkodowaniepo katastrofie kolejo-wej, w której uległwypadkowi.Podczas pobytu Rey-monta w tej wioscezaczął się ukazywaćpierwszy tom trylo-gii pt. „Rok 1794”.Pierwsze odcinki wy -sy łał z Charłupi Wielkiej, a pisał je, przeby-wając również w Kobierzycku i Małkowie.W utworze pojawiają się akcenty sieradzkie,np. niektóre nazwiska szlachty sieradzkiej.Reymont pisał też utwory inspirowane po-bytem w Sieradzkiem: nowela „Na Niemca”,napisana w 1914 roku, w której akcja roz-grywa się w czasie upalnego lata 1914 rokuw Charłupi Wielkiej, „Piorun” – przekazustny, którego potwierdzenia nie można po-przeć źródłowo.W 1913 roku, kiedy opuszczał wieś, poleciłnastępnej właścicielce, pani hrabinieGraeve, aby wydzieliła morgę ziemi, na któ-rej w roku 1930 miejscowa ludność zbu-dowała z własnych funduszy Dom Ludowy.W tym właśnie budynku powstała 4-kla-sowa szkoła powszechna. Reymont został wybrany na prezesa „KołaOgrodniczego Ziemi Sieradzkiej”. Uwieczniłon chłopów z Charłupi w zbiorze nowel

Opisy miejscowości

Dwór w Charłupi Wielkiej, w którym mieszkał w latach 1912-1913 W.S. Reymont

Władysław Stanisław Reymont

Gmina Wróblew

14

„Pęknięty dzwon”. Obecna na jego pogrze-bie (1925 r.) delegacja mieszkańców wsizłożyła na grobie wieniec z napisem na szar-fie: „Swemu przyjacielowi – chłopi z Sieradz-kiego”.

Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła – nadrugim krańcu wsi kościół św. BartłomiejaApostoła, wyniesiony na miejscu poprzed-niego drewnianego, z fundacji Teresy Wa-lewskiej, chorążyny sieradzkiej. Wnętrzebarokowo-klasycystyczne. Kościół jednona-wowy z węższym i niższym prezbiteriumzamkniętym półkoliście. Ołtarz główny z rzeźbami św. Mikołaja i św. Szczepanaoraz obrazem św. Bartłomieja z połowy XIXwieku. Ciekawym elementem kościoła jestmurowana ambona w kształcie łodzi. Dachyw kościele dwuspadowe z wieżyczką na syg-naturkę. W tym kościele, jako jedynym wbyłym powiecie sieradzkim, odbywały sięnabożeństwa w czasie okupacji hitlerow-skiej.

DziebędówWieś położona po pn. stronie drogi z Siera-dza do Kalisza., w odległości 5 km odBłaszek. Miejscowość jak i inne dookoła, sta-nowiła w przeszłości własność szlachecką.Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1364r.i zawiera informację o tym, iż Piotr Świnka,kasztelan spicymierski a zarazem dziedzicpobliskiej Charłupi Wielkiej, sprzedaje nie-jakiemu Małuskiemu sołectwo wsi Dziebę-dów w celu lokowania jej na prawieśredzkim. W dokumencie określono upo-sażenie sołtysa, a także jego powinnościwojskowe oraz powinności osadników. Napoczątku XVI w. wieś przeszła w ręce innej

gałęzi rodu Świnków, Zajączków piszącychsię z Wrzącej. Zmarły w 1901 r. właścicielDziebędowa Adam Dołęga-Otocki leży wgrobowcu na cmentarzu w sąsiednimTubądzinie.Według „Spisu alfabetycznego miejscowościcz..II” Stanisława Graevego z 1912 r. wymie-nia się Dziebędów jako wieś i folwark na-leżący do Ignacego Michalskiego.Dziebędów leżał wtedy w gminie Barto-chów, parafii Wróblew, powiecie sieradz-kim.W 1721 r. dwór w Dziebędowie położonybył na kopcu czyli szlacheckim gródkuobronnym. Dwór został zniszczony po IIwojnie światowej. Pozostała tylko okazałaobora – wówczas własność PGR w Kobie-rzycku.Przy nieistniejącym już dworze (pozostałytylko szczątki ruin) do dziś istnieją ślady popięknym parku o powierzchni 3,4 ha. W ob-rębie parku było niegdyś siedem stawów,zasilanych wodami Swędrni, dopływu Pro-sny. Zachowały się aleje: grabowa i jesio-nowa, piękne okazy drzew, a wśród nichdwa platany klonolistne, lipa drobnolistnamająca w obwodzie 286 cm, trzy jesiony wy-niosłe, wiązy, białodrzew. Wśród krzewów:bez czarny, głóg, leszczynę, ligustr, lilak po-spolity, dziką różę, śnieguliczkę i tawułę.

EdmundówWłaścicielem i założycielem majątku Ed-mundów był Edmund Sikorski herbu Ciet-rzew. Dwór został wybudowany w 1920roku. W szczycie facjatki dworu usytuowanodatę budowy, jak i herb rodowy. Po II wojnie

światowej 55-hektarowy majątek oraz dwo-rek przejęte zostały przez państwo. Od 1959roku funkcjonuje w Edmundowie SzkółkaZadrzewienia Lasów Państwowych. Dzięki

Kościół pw. św. Bartłomieja w Charłupi Wielkiej

Dworek w Edmundowie

Gmina Wróblew

15

zapobiegliwości pracującego wówczas w szkółce Tadeusza Makoty w 1961 rokudwór został gruntownie wyremontowany ifakt ten został odnotowany również naszczycie facjatki. Do 2004 roku gospodar-stwo należało do Nadleśnictwa Sieradz, a obecnie podlega Nadleśnictwu Złoczew.Dwór w Edmundowie jest teraz własnościąTadeusza Makoty, a część gruntów rolnychzostała wydzierżawiona na plantacje upra -wy nasion i plantację nasienną.Dwór w Edmundowie jest typowym dwor-kiem polskim. Jest to budowla murowana,sześcioosiowa z sienią na osi. Dach czteros-padowy, kryty blachą. Do wejścia prowadziganek dwukolumnowy, nad którym wid-nieje facjatka zwieńczona trójkątnym szczy-tem. Na balkonie zachowała się oryginalnabalustrada metalowa ze stylizowanymi ini-cjałami ES.

InczewWzmianki o Inczewie pochodzą z 1391 roku.Poprzednia nazwa miejscowości: Intshew.Na początku XV wieku należała do roduGrądzkich, ale w 1426 roku Michał Prądzyń-ski wymienił Inczew na połowę Małkowa. W latach czterdziestych XIX wieku wieśkupił Stanisław Walewski. Do 1939 rokugospodarzem był Stefan Walewski, któryprowadził wzorowe i nowoczesne gospo-darstwo rolne.Znajduje się tutaj piętrowy dwór z początkuXIX wieku. W latach 1906-1908 poddano gogruntowej przebudowie, nadając mu cechystylu neoklasycystycznego. Z zewnątrz odstrony południowej budowlę przyozdobionoczterokolumnowym portykiem. Kolumny

z głowicami w stylu korynckim. Na stroniepółnocnej dworu – balkon wsparty był naczterech konsolach z murowaną balustradą.Nie wiadomo, kto zaprojektował dwór. Po IIwojnie światowej pomieszczenia dworu za-mieniono na biura PGR Inczew, które na-leżało do WOPR w Kościerzynie. Sytuacjadworu pogorszyła się w wyniku podziału naWODR i Rolnicze Przedsiębiorstwo Produk-cyjno-Usługowe w Kobierczyku, któremuwówczas przyszło utrzymywać budowlę zeswoich funduszy. Mimo że dwór znajdujesię w prywatnych rękach i został pokrytynową dachówka, jego aktualny stan nie jestzadowalający. Budynek wymaga gruntow-nej renowacji.Dookoła rozciąga się park o powierzchni 3,9ha – z okazami kasztanowców, lip, świer-ków, sosny wejmutki, znajduje się tu rów-nież aleja grabowa. Obecnie w rękachrodziny Lisieckich.

Kobierzycko (dawniej Kobierzyn)Wieś położona w odległości 10 km na za-chód od Sieradza, w pobliżu szosy do Kali-sza.

Pierwsza wzmianka o Kobierzycku pochodziz bulli Innocentego II z 1136 roku. W źródlez 1388 roku wzmiankowany jest DersławKobierzycki. W końcu XV wieku istniało jużKobierzycko Wielkie i Małe. W KobierzyckuWielkim siedzibę swą mieli Korab Kobie-rzyccy, a w – Małym Pomian Kobierzyccy. W1551 roku Kobierzycko Małe od BartłomiejaPomian Kobierzyckiego odkupił sędziagrodzki sieradzki Wojciech Kobierzyckiherbu Korab. W 1658 roku bracia Jakub i Ka-zimierz Kobierzyccy herbu Korab, którzybyli dziedzicami Kobierzycka Małego i Wiel-kiego, odstąpili dobra Mikołajowi Kordow-

Niszczejący dwór w Inczewie

Dwór w Kobierzycku

Gmina Wróblew

16

skiemu herbu Korab. W 1787 roku dzieciń-cem Kobierzycka był Wyszławski, późniejUrbanowski. W 1836 roku na przymusowejlicytacji posiadłość nabył senator Prądzyń-ski. W latach 40. XIX wieku założył niewielkiprzydworski park. W II połowie XIX wiekubyła tu fabryka maszyn i narzędzi rolniczychoraz młyn parowy z 1876 roku, który rok pó-źniej spłonął. Z 1879 roku pochodzi stajnia,obora. Od 1889 roku majątek należał doŁąckich. Na przełomie XIX i XX wiekumajątek przejęli Radońscy. W 1892 roku po-wstała brama wjazdowa i część ogrodzeniaparkowego zbudowana z masywnychsłupów. Z inicjatywy Radońskich zbudo-wano nowy eklektyczny dwór. Wzniesionogo około 1905 roku. W 1912 roku właścicielem dworu zostaje Fe-liks Radoński – który to nakłonił poznanegow Paryżu Władysława Stanisława Rey-monta do kupna Charłupi Wielkiej. Reymontprzyjaźnił się z Radońskim i był częstymgościem w jego dworze, a w 1930 jako właś-cicielkę dworu podaje się Marię Radońską. W rozciągającym się wokół dworu parku –piękna aleja kasztanowa, pomnikowy bukoraz tulipanowiec. Przez wieś prowadzi zie-lony szlak im. Władysława Stanisława Rey-monta.

Kościerzyn (dawniej Skościerzyn)Kościerzyn to niewielka wieś położona napółnocny zachód od Sieradza, około 8 km w kierunku północno-zachodnim i około 3km na północ od szosy Sieradz – Błaszki –Kalisz.Kościerzyn jest bardzo starą miejscowościąziemi sieradzkiej. Pierwsza wzmianka o wsipochodzi z 1411 roku w „Liber beneficie-rum” Łaskiego jako Skościerzyn. Było to

miejsce zamieszkania Poraitów, którzy przy-brali nazwisko Kościerscy. Ich dobra następ-nie przeszły w ręce Pstrokońskich i Ko -bierzyckich herbu Korab z sąsiedniego Ko-bierzycka. Folwark usamodzielnił się za se-natora Wincentego Prądzyńskiego herbuGrzymała (uczestnik powstania stycznio-wego, radca Towarzystwa KredytowegoZiemskiego, sędzia pokoju na okręg sie-radzki, posiadający wykształcenie tech-niczne po studiach w Paryżu), który w 1836roku zbudował nieistniejący obecnie dwór idom rządcy oraz założył park w Kościerzy-nie. Po jego śmierci majątek przejmuje jegosyn, Stanisław Prądzyński. W czasie I wojnyświatowej stary dwór, stojący w pobliżudziedzińca gospodarczego między stawami,spłonął. Nowy dwór został wybudowanyokoło 1915 roku, wraz z nim został założonyobecny park. Przy jego zakładaniu wyko-rzystano resztki starego parku, las olszowyi inne zadrzewienia. Park o powierzchni 5 ha, z czego blisko 1 ha zajmowały stawy i inne wody, skomponowany jest w stylu na-turalistycznym. Osią kompozycji były stawyi dwór. W parku znajduje się aleja grabowa,jesiony, kępy olszy. Podczas okupacji w dobrach gospodarowaliNiemcy. Po wojnie, na resztówce dawnegomajątku utworzono liceum rolnicze (dziśnieistniejące).Zespół dworsko-parkowy obecnie pozostajew użytkowaniu Łódzkiego Ośrodka Doradz-twa Rolniczego w Kościerzynie z siedzibą wBratoszewicach. Tutaj odbywają się co-roczne Targi Rolniczo-Ogrodnicze – najwięk-sza w regionie impreza promo cyjno-wystawiennicza, która na stałe wpisała siędo kalendarza partnerskich spotkań firm, in-stytucji i osób dbających w sposób szcze-gólny o sprawy wsi i rolnictwa.Dzisiejszy dwór w Kościerzynie jest obiek-tem stylistycznie niejednorodnym. Projek-tant w efekcie czerpał ze stylów rozmaitychepok, głównie barokowych. (np. plan, spo-sób kształtowania bryły, detal architekto-niczny). Dwór jest nadal ciekawymprzykładem tzw. stylu narodowego. Jest jed-nym z lepiej zagospodarowanych budowlipodworskich w powiecie sieradzkim.

Dwór w Kościerzynie

Gmina Wróblew

17

Orzeł BiałyWieś położona jest 16 km od Sieradza w kie-runku zachodnim.Podobno przed wieloma laty tutejszy dzie-dzic, nie bacząc na grożące mu ze stronycarskich urzędników represje, umieścił wi-zerunek orła białego w szczerym polu, za-chęcając chłopów do budowy wsi.Pomiędzy Orłem Białym a lasem znajdują siękurhany. Podczas badań archeologicznychznaleziono tu sztylety brązowe, kolczyki,szpile, bransolety, puchary, misy i dzbany.W Orle Białym mieści się jedyne w gminieWróblew gospodarstwo agroturystyczne„Pod lasem” Jadwigi Bobrowskiej.

SadokrzyceBardzo bogata wieś. Obecnie jest ważnymośrodkiem produkcyjnym warzyw i owocóww Polsce, głównie ziemniaków.Pierwsza wzmianka o Sadokrzycach pocho-dzi z 1321 roku. Prawdopodobnie wieś ist-nieje od 1314 roku, utworzyli ją szlachcicepowracający z wojny. W lasach znajdu -jących się przy tej miejscowości w 1863 rokudziałały silne oddziały powstańcze dowo-dzone przez generała Edmunda Taczanow-skiego. W okolicznych lasach w 1863 rokuzorganizował partię powstańczą NapoleonUrbanowski, przemysłowiec z Poznania,który następnie udał się w Piotrkowskie podrozkazy Józefa Oxińskiego. Rosjanie rozbiliten oddział pod Rychłocicami.

Ciekawym zabytkiemw Sadokrzycach jestwiatrak typu „koź-lak”, wolno stojącydwukondygnacyjny,dach dwuspadowy z naczółkiem, zostałpostawiony około1920 roku przez JózefaTrojaka. W 1929 rokuwiatrak wraz z 1-hek-tarowym gospodar-stwem nabył Mie -czysław Słowikowski.Podczas wojny rodzinaSłowikowskich zostaławysiedlona, a wiatrakużytkowali Niemcy.

Wiatrak czynny był do 1964 roku, do chwiliśmierci Mieczysława Słowikowskiego. Na-stępny właściciel – to Bernard Słowikowski.W 1948 roku założono nową żelaznągłowicę na wał, około 1981 roku zmienionopokrycie dachu. Gont zastąpiono płytami pi-lśniowymi, które zasmarowano lepikiem.

Sędzice (dawniej Sandzice)Wieś położona jest około 12 km od Sieradzaw kierunku północno-zachodnim.Pierwsza wzmianka o Sędzicach według An-drzeja Ruszkowskiego pochodzi z 1397 roku.W XVI wieku był tu tylko folwark. W XVIIIwieku zbudowano dwór, który przebudo-wano w XIX wieku. Murowany, parterowy,z mieszkalnym poddaszem. Budowla na pla-nie prostokąta z drewnianymi alkierzami pobokach, pochodzącymi z początku XIXwieku. Dach dwuspadowy z facjatkami o trójkątnych szczytach.

Do roku 1736 Sędzice należały do Pstrokoń-skich, potem do II wojny światowej byływłasnością Nieniewskich. Urodził się tutajApoloniusz Nieniewski (1856-1922), znanyarchitekt warszawski. Zaprojektował m.in.pałac w Biskupicach i kościół w Dalikowie.Po wojnie wróciła tu Maria Nieniewska, wktórej posiadaniu dwór był do 1968-1969roku. Dwór odziedziczył bratanek jej mężaJan Nieniewski i sprzedał chłopom resztęziemi. W roku 1980 dwór z parkiem oraz po-zostałą częścią ziemi uprawnej zakupił rol-nik ze Słomkowa Suchego, StanisławZdunek. Jan Nieniewski przeniósł się do Sie-radza. Nowy właściciel posiadłości S. Zdu-nek w momencie zakupu doskonale

Stacja kolejowa w Sędzicach

Wiatrak typu „koźlak”

Gmina Wróblew

18

orientował się w tym, jakie zobowiązaniaciążą na posiadaczu zabytkowego obiektu.Mimo to od samego początku nie robił nic,by uchronić dwór przed całkowitym znisz-czeniem. Na własną rękę rozpoczął wycinkędrzew w parku, z których wiele było pomni-kami przyrody.Dwór w Sędzicach został uchroniony przedprzejęciem go przez władze komunistycznedzięki Marii Nieniewskiej. Jeden człowiekwalczył dzielnie z problemami utrzymaniadworu, a drugi to zaprzepaścił.Cenny murowany dwór z XVIII wieku uległcałkowitej dewastacji. Pozostały po nimtylko gruzy. Park otaczający dwór uległ de-gradacji na skutek wycinki drzew, niektórez nich były pomnikami przyrody: białod-rzewy, lipy, klony i wiązy.We Wróblewie na cmentarzu stoi kaplicagrobowa Nieniewskich, ufundowana przezCypriana Nieniewskiego.

SmardzewSmardzew położony jest w odległości 5 kmod Sieradza, w kierunku Kalisza nad rzekąMyją (Meszną).Edmund Stawiski z Podłężyc opisał w iekuznalezione fragmenty popielnicy, pacior ka-mienny, strzałkę krzemienną i kulkę ka-mienną. W 1940 roku Karl Nolte z Muzeumw Łodzi znalazł w Smardzewie cmentarzy-sko kultury przeworskiej z okresu rzym-skiego. W 1980 roku Anna Kufel-Dzierz gowska z Muzeum Sieradzkiego zna-lazła tu fragmenty ceramiki i zakwalifi-kowała je jako materiały kultury łużyckiej z okresu halsztackiego.Źródła pisane wymieniają Smardzew po razpierwszy w 1400 roku. Odległy rodowód tejwsi potwierdza również grodzisko stożko-

wate nad rzeczką, o nieustalonej chronologiize względu na zniszczenie po 1980 roku.Istniejący tu niegdyś dwór alkierzowy, zbu-dowany z drewna modrzewiowego w 1685roku, od XIX wieku należał do rodzinyPiątkowskich herbu Korab. Piątkowscy to uczestnicy powstań listopa-dowego i styczniowego. Tutaj z ojca Ignacego i matki Józefy z Białob-rzeskich, urodziła się w dniu 29 czerwca

1866 roku IgnacjaPiątkowska. Jej ojciecbył człowiekiem sta-rannie wykształconym(studiował m.in. w Pa-ryżu i Wiedniu) pro-wadził tak zwany domotwarty. Odbywały siętu wieczory literackie,gościli przedstawicielenauki, literatury, kul-tury, sztuki, tacy jakWitold Łaszczyński

(poeta i tłumacz), Jad-wiga Łuszczewska „Deotyma” (pisarka),Mieczysław Smolarski, Stanisław Graeve(krajoznawca Sieradzkiego, założyciel Mu-zeum Kaliskiego), Michał Rawita Micha -łowski (krajoznawca Piotrkowskiego),Władysław Reymont, Leonard de VardmonJacques (dziennikarz warszawski). IgnacjaPiątkowska została wychowana w duchumiłości do własnego kraju i w poszanowa-niu folkloru i tradycji. Jej pasją było prowa-dzenie i publikowanie badań folklo rystycz -nych Sieradzkiego. Włączyła się do pracy wPolskim Towarzystwie Krajoznawczym. Byłateż poetką i pisarką. Jej sztuki, na przykład„Sieradzkie wesele” czy „Cygańska Zoara” w latach 20. XX wieku były wystawiane nadeskach sceny strażnicy OSP we Wróblewie. Piątkowska po powstaniu styczniowym zaj-mowała się tajnym nauczaniem chłopów.Umiała się z nimi porozumieć, ponieważ oddzieciństwa interesowała się zwyczajami lu-dowymi. Zmarła 18 kwietnia 1941 roku, po-chowana została w rodzinnym grobowcuwe Wróblewie. Jej imieniem nazwanoZespół Szkół we Wróblewie.

Ignacja Piątkowska

Dwór Piątkowskich w Smardzewie (spłonął w 1950 r.)

Gmina Wróblew

19

TubądzinWieś położona jest 15 km od Sieradza w kie-runku północno-zachodnim. Historia nazwymiejscowości sięga zamierzchłych czasów,kiedy to Słowianie osiedlili się na polskichziemiach. Jakiś książę lub przywódca Lechi-tów, na planie, gdzie dziś jest wieśTubądzin, zatrzymał swoich wojów i raby zżonami i krzyknął: „Tu będziem” – to jest tuzostaniemy na zawsze. Odtąd miejscowośćnazywano Tubądzinem. Pierwsza pisemnawzmianka o Tubądzinie pochodzi z 1392roku, lecz według legendy Tubądzin założyłrycerz Tubąd w XII wieku. Na podstawieznalezisk archeologicznych wiadomo, żeosadnictwo na tym terenie istniało już w epoce neolitu.W XIV wieku była to wieś kościelna, w XVIwieku została własnością Rudnickich. W XVII wieku przechodziła kolejno w ręceRadońskiego, Iwańskich, Wężyków, Zbijew-skich, Nieniewskich. Od 1886 roku właścicie-lem był Hirsza vel Tykainer. Podczas licytacjiw 1891 roku majątek nabył Kazimierz Co-lona Walewski z Inczewa dla swego syna Ka-zimierza Stanisława Walewskiego. W czasiewojny rządzili majątkiem okupanci nie-mieccy. W 1945 roku majątek został rozpar-celowany pomiędzy robotników fol war-cznych i rolników indywidualnych. W 1950roku została założona Spółdzielnia Produk-cyjna, którą rozwiązano w 1957 roku.Dwór w TubądzinieW południowej części wsi znajduje się kla-sycystyczny piętrowy dwór z początku XIXwieku, zbudowany na planie prostokąta z czterospadowym, łamanym dachem. Do1939 roku należał do Kazimierza Walew-skiego, który urządził tu archiwum roduWalewskich – znalazły się w nim portretyczłonków rodu (132), srebra, porcelana,szkła, kryształy, broń, meble itp. oraz bo-gato wyposażona biblioteka, starodruki z XVI-XVIII wieku, zbiory archeologiczne.We wrześniu 1939 roku zbiory (główniesrebra i porcelanę) rozproszono i częściowoukryto tak starannie, że ich losy nie są znanedo dziś. Kazimierz S. Walewski nie zostałwysiedlony przez Niemców i zmarł w Tubą -dzinie 3 marca 1940 roku. Majątki tubądziń-

ski i inczewski przejął niemiecki rządcaMauve Lutz, a dwór stał się ośrodkiem dlamłodzieży z Hitlerjugend. Lata okupacjiprzyniosły wielkie straty i zniszczeniatubądzińskiego dworu. Po remoncie prze-prowadzonym w latach 1973-1984 dwór sta-nowiący własność Muzeum Okręgowego w Sieradzu otrzymał nazwę Muzeum

Wnętrz Dworskich w Tubądzinie. Rekon-strukcja wnętrza dworu odbiega od jegooryginalnego wizerunku. Tu, jak i w innychsieradzkich dworach, np. w Ożarowie, zde-cydowano się na pokazanie tu typowych dlaprzełomu XIX i XX wieku wnętrz. W prze-ciwieństwie do Ożarowa, tubądzińscy mu-zealnicy znajdowali się w lepszej sytuacji,ponieważ zachowało się tu nie tylko sporoobrazów z Tubądzina, ale i resztki zbiorówKazimierza Walewskiego.Ekspozycja zajmuje parter i piętro. Obecniedwór nosi nazwę Muzeum Walewskich w Tubądzinie.Dwór położony jest w centrum parku kra-jobrazowego o powierzchni 3,2 ha, o zarysiezbliżonym do trójkąta. Od strony zachodniejpark przylega do drogi, od północno-

Dwór w Tubądzinie

Salon w pałacu w Tubądzine

Gmina Wróblew

20

wschodniej granice parku wytyczają ciekiwodne połączone ze stawem. Wjazd głównyobecnie od strony zachodniej – wiodła doniego aleja starych lip. W zachodniej częściparku znajdowały się także: modrzewiowylamus dworski, niewielka oranżeria, spich-lerz, inspekty oraz zabudowania gospodar-cze. W południowej części założeniaznajduje się oficyna. Zachowały się nieliczneokazy dawnego drzewostanu – lip, olch,białodrzewi, jesionów. Dwór ozdobiono ko-listym klombem.W samym dworze odbywają się koncertymuzyki poważnej, a od 1995 roku FestiwalMuzyki Dworskiej i Salonowej.Dwór w Tubądzinie zajął V miejsce w kon-kursie „Perły w Koronie Województwa Łód-zkiego 2009”.

Kościół św. WawrzyńcaPierwszy kościół w Tubądzinie powstał w początkach XIV wieku.Obecnie do parafii należą wsie: Tubądzin,Dziebędów, Inczew, Orzeżyn.Parafia w aktach wymieniona została w 1416 roku.Kościół zbudowano w latach 1726-1728dzięki fundacji dziedzica Ludwika Wężyka.Konsekrowany w 1729 roku pw. św. Waw-rzyńca i św. św. Piotra i Pawła Apostołaprzez sufragana gnieźnieńskiego F. Krasz-kowskiego.Obecny kościół murowany pochodzi z 1900roku. Pomalowany został w 1934 roku, kon-sekrowany w 1966 roku. Na środku kościoławieżyczka drewniana, kryta blachą, z sygna-turką. Ołtarz główny z obrazem Matki Bożejz XVII wieku w sukience z XVIII wieku, wotaz roku 1738 z postacią św. Rocha i funda-

tora, z roku 1761 z wizerunkiem Matki Bożeji fundatorów. Dawniej było tu więcejwotów, lecz w 1831 roku z polecenia władzkościelnych zostały wydane na potrzeby na-rodowe.Ołtarz główny z krucyfiksem barokowym z XVII wieku. Chrzcielnica drewniana z 1709roku. Poza tym obrazy: św. Rocha z 1715roku, Chrystusa na krzyżu. Rokokowy relik-wiarz i krucyfiks. W Muzeum Narodowym wWarszawie w składzie stałej Galerii SztukiŚredniowiecznej eksponuje obraz „Pieta” z około 1450 roku mistrza małopolskiego.Obraz ten pierwotnie był częścią wypo-sażenia kościoła w Tubądzinie.Obok kościoła stoi dzwonnica z 1901 roku,na której wisi ocalały z zawieruch wojen-nych dzwon z 1628 roku, zdobiony szlakiemrenesansowym i herbem Lis pośrodku. Ceramika Tubądzin – zakład wyrobu płytekceramicznych.

WągłczewWieś położona jest 14 km od Sieradza w kie-runku zachodnim. Nazwa Wągłczewukształtowała się dosyć późno, bo pod ko-niec XIX wieku. Na przestrzeni lat nazwamiejscowości zmieniała się: w 1402 rokuVanglczov, w 1416 roku Wanglow, w 1457roku Vanglczowo, około 1511-18 roku Wagl-czew, około 1553-1576 roku Wąglczow, napoczątku XIX wieku Wągłczów, a pod koniecXIX wieku powstała nazwa Wągłczew.Wzmianki o Wągłczewie sięgają XI wieku,choć z badań archeologicznych wynika, żejuż w okresie neolitu, który trwał w Polsceod 4000 r. p.n.e. do 1700 r. p.n.e. istniałoosadnictwo na terenie wsi. Z tego okresu po-chodzi jedno z najcenniejszych naczyń po-chodzące z kultury sznurowej – amfora typuturyńskiego (znaleziona w Wągłczewie-Ko-lonii).W okresie kultury łużyckiej (1300-150 r.p.n.e.) istniały również osady na terenie wsiWągłczew. Pozostały po nich nikłe resztkinp. skorupy potłuczonych garnków. Z okresu rzymskiego (I wiek przed Chrystu-sem do IV wieku po Chrystusie) pochodzi po-pielnica i żelazny nożyk, z jednego z grobówstarego cmentarzyska, który odkryto w Wągłczewie.

Kościół pw. Św.Wawrzyńca w Tubądzinie

Gmina Wróblew

21

Wszystkie znaleziska przedstawione po-wyżej wpisane są do rejestru zabytków w Muzeum Okręgowym w Sieradzu lub wMuzeum Archeologicznym i Etnograficznymw Łodzi.Źródłowe wzmianki o Wągłczewie po-chodzą z XI wieku. Na początku XII wiekubyła to wieś królewska. Od 1250 roku wieś,jak i zespół kościelno-klasztorny były podopieką zakonu kanoników regularnych zMiechowa aż do połowy XIV wieku (czyli domomentu przeniesienia zakonu do Kalisza).W 1342 roku Kazimierz Wielki sprowadzado Polski zakon augustianów NajświętszejMarii Panny na Piasku i oddaje im podopiekę Wągłczew. Zakon ten sprawowałtutaj władzę do 1358 roku, do momentukiedy oddał Wągłczew i trzy inne wsie wsieradzkim Kazimierzowi Wielkiemu w za-mian za posiadłości w kaliskim. W 1359roku znalazła się wzmianka w dokumentachinformująca o istniejącym w tej wsi sołec-twie.

W 1372 roku starosta sieradzki Jan Kmitasprzedaje wieś Pawłowi dziedzicowi Skoś-ciny, a żona Kazimierza Jagiellończyka, kró-lowa Elżbieta, która przebywała na zamkusieradzkim, nadała wsi prawo magdeburskiez immunitetem sądowym oraz określiłauprawnienia sołtysów. W 1402 roku wspo -mniany jest Miroslav de Vanglczov, w 1407roku Boguslav de Wąglczowo, a w 1413 rokuLambert de W.Od XV wieku do 1818 roku parafia Wągł -czew jako włość królewska przynależała doarchidiecezji gnieźnieńskiej.

W XVI wieku wieś występuje jako włość kró-lewska (w dekanacie warckim archidiako-natu uniejowskiego), ale w źródłach pi -sanych z lat 1511-1518 oraz 1553-1576 od-notowano, że tylko jej część pozostaje wskładzie królewszczyzny.W 1863 roku w okolicach Wągłczewa Napo-leon Urbanowski – właściciel fabryki z Poz-nania – zorganizował oddział powstańczydziałający pod rozkazami Józefa Oxińskiego,który został rozbity przez Rosjan dnia 18kwietnia 1863 roku pod Rychłocicami.W 1918 roku we wsi Wągłczew powstałaOchotnicza Straż Pożarna.Czy wiesz, że:Znaną postacią historyczną z Wągłczewabył Teodor Mniewski, który był dowódcą 1. Szwadronu Kawalerii Powstańczej w par-tii W. Rembowskiego, a później dowódcą 2. Szwadronu Ułanów w brygadzie generałaTaczanowskiego.Kościół pw. św. Klemensa w 2 połowy XVwieku stał tu drewniany kościół nazwany„starożytnym”. Obecnie jest tu kościół św.Klemensa fundacji Macieja i StanisławaŁubieńskich, zbudowany w latach 1622-26przez muratora Jerzego Hoffmana. Łubień-scy oddali kościół kanonikom regularnym(miechowitom albo bożogrobcom), którychgenerałem był Maciej Łubieński herbu Po-mian (herb szlachecki) (1572-1652), arcybis-kup gnieźnieński, interrex po śmierci królaWładysława IV, dostojnik, który koronowałJana Kazimierza. (Urodzony w pobliskiejŁubnej z ojca Świętosława i matki Barbary z Zapolskich. Zmarł w Łowiczu, a pocho-wany jest w kaplicy Łubieńskich w katedrzegnieźnieńskiej). Kościół stanowi budowlę

Kosciol i plebania pw. sw. Klemensa w Waglczewie

Ołtarz główny w kosciele pw. św. Klemensa w Wągłczewie

Gmina Wróblew

22

późnorenesansową, jednonawową z 4-kon -dygnacyjną wieżą zwieńczoną barokowymhełmem. Posiada sklepienie kolebkowe z lu-netami o dekoracji stiukowej typu kalisko-lubelskiego. Okna w dwóch kondygnacjach.Nad wejściem marmurowa tablica funda-cyjna z obszernym napisem w języku łaciń-skim i herbem Pomian. Tenże herb fun -datorów wraz z herbem województwa sie-radzkiego wyciśnięty jest na blasze w bocz-nych drzwiach (na wprost od głównej furtywejściowej). Wyposażenie wnętrza baro-kowe. W ołtarzu głównym cenna rzeźba z IIpołowy XVII wieku przedstawiająca grupęUkrzyżowania. Antepedium ołtarza bogatorzeźbione, pośrodku dwuramienny krzyżstosowany przez miechowitów. Na uwagęzasługuje również ambona z XVIII wieku w kształcie łodzi i cenny sprzęt liturgicznyz XVII wieku oraz tablica epitafijna matkifundatorów świątyni z około 1648 roku.Obok kościoła dawny klasztor, służący odkasaty klasztoru w 1865 roku jako plebania.Od północnej i południowej strony budynekwieńczą późnorenesansowe szczyty. W części wnętrz zachowane sklepienia krzy -żowe. W czasie wojny kościół jest miejscem,gdzie ludzie chronią się przed wrogiem.Dawny klasztor – na zachód od świątyniwzniesiono budynek domu kolegialnegooddając całość w zarząd kanonikom regular-nym Stróżom Grobu Chrystusowego (tzw.bożogrobcom), którzy sprawowali go aż dokasaty zakonu przez władze carskie w 1865roku. Wzniesiony na rzucie prostokąta, z do-budówkami od południa, północy i zachodu.Wzniesiony z cegły, tynkowany, jednopięt-rowy. Fasadę zdobi herb Łubieńskich herbuPomian – płaskorzeźbiony w stiuku, czyli w szlachetnym tynku z zaprawy wapienno-gipsowej.Obecnie w byłym klasztorze znajduje sięplebania. Kościół i dawny klasztor stanowią do-skonałą harmonijną całość architektoniczną.Pamiątką po wągłczewskich bożogrobcachsą trzy obrazy przechowywane w sieradz-kim muzeum, w tym dwa portrety przedsta-wiające zakonników z podwójnym krzyżemna habitach.Kościół jest nie tylko miejscem modlitw, ale

także ośrodkiem kulturalnym (np. koncertyorganowe, rocznice okolicznościowe). Kościół i plebania w Wągłczewie z XVIIwieku reprezentują specyficzną polską od-mianę późnego renesansu, doskonale har-monizującego z architekturą baroku i ro-koka. Klasztor i kościół w Wągłczewie zajął IIImiejsce w konkursie „Perły w Koronie Wo-jewództwa Łódzkiego 2009”.

WróblewWieś, siedziba Urzędu Gminy, położona przyszosie do Kalisza w odległości 9 km od Sie-radza. Na podstawie badań archeologicz-nych stwierdzono, że już w XI-XIII wiekuistniała tutaj osada, natomiast pierwsze pi-sane wzmianki źródłowe pochodzą z 1330roku. Wtedy była to wieś szlachecka. Pierw-szymi właścicielami byli Wróblewscy (odktórych nazwiska pochodzi nazwa wsi). Na-stępni właściciele to: Świnkowie, Malscy,Różyccy, Nieniewscy, Załuskowie, Wężyko-wie, Piątkowscy, Majchrzyccy. Zespół dwor-ski znajdował się w zachodniej części wsi.Była to budowla na kopcu otoczona fosą.Obecnie dwór nie istnieje.W XVI wieku istniała parafia, a przy kościeledziałała do XIX wieku szkoła parafialna.Szkoła została zlikwidowana, gdyż chłopiodmówili świadczeń na jej utrzymanie. W 1859 roku utworzono gminę Wróblew.W1910 roku powstało kółko rolniczenależące do Towarzystwa Kółek Rolniczychim. S. Staszica. W 1912 roku z inicjatywychłopów powstała Kasa Spółdzielcza. Pod-czas pierwszej wojny światowej teren tenzajęty został przez wojska niemieckie, nato-miast w okresie drugiej wojny światowej i okupacji hitlerowskiej mieszkańcy Wrób-lewa uciekli ze swym dobytkiem na prawybrzeg rzeki Warty. Powrócili do swych do-mostw dopiero po przełamaniu frontu naWarcie przez Niemców. Dnia 26 paździer-nika 1939 roku na mocy dekretu Hitlera po-wstała nowa jednostka administracyjna,czyli Kraj Warty. W tym okręgu prowadzonebyły wysiedlenia ludności polskiej, gdyż na-miestnik, A. Greiser, chciał zgermanizowaćten teren oraz sprowadzić go do roli do-stawcy taniej siły roboczej i żywności dla in-

Gmina Wróblew

23

nych regionów Rzeszy. We Wróblewie w połowie stycznia 1940 roku Niemcy roz-poczęli akcję wysiedlania chłopów z lep-szych gospodarstw. Wywieźli wtedy 72rodziny z Wróblewa, sprowadzając na ichmiejsce Niemców z Wołynia. We Wróblewieistniał posterunek żandarmerii niemieckiej,która pacyfikowała okoliczne wioski, a funk-cjonariusze dokonywali morderstw namieszkańcach. Wyzwolenie nastąpiło dnia

23 stycznia 1945 roku.Kościół pw. św. św. Piotra i Pawła, wybudo-wany z fundacji plebana Macieja Węgier-skiego w 1804 roku, na miejscupoprzedniego z XVII wieku. Odnowiony w 1881 roku, a w 1930 przebudowany.Drewniany, konstrukcji zrębowej, oszalo-wany. Jednonawowy z węższym prezbite-rium zamkniętym wielobocznie. Przy nim odpołudnia prostokątna piętrowa przybu-dówka z zakrystią. Sklepienie pozorne ko-lebkowe. Na belce tęczowej krucyfikszapewne z XVI wieku. Drzwi wejściowe o dekoracji klasycystycznej. Dachy dwuspa-dowe z wieżyczką na sygnaturkę. Ołtarzgłówny o charakterze barokowym z po -czątku XIX wieku z obrazami Matki Boskiejadorującej Dzieciątko z 1627 roku orazMatki Bolesnej malowany na desce przezWojciecha Gersona w 1867 roku, z adnotacjąna odwrocie „Malował Wojciech Gerson,Warszawa r. 1866”. Dwa ołtarze klasycy-styczne, rzeźby świętych Kazimierza i Wła -dysława. Ołtarzyk w kaplicy, złożony z fragmentów ołtarza barokowego. Chrzciel-nica kamienna z XVI wieku. Płyta nagrobna

Haliny Piątkowskiej (zm. 1848 r.). Płasko-rzeźby do kościoła tworzył m.in. lokalnytwórca ludowy Jerzy Kaczmarek, któregoprace można obejrzeć w Muzeum Okręgo-wym w Sieradzu.Na cmentarzu neoklasycystyczna kaplicarodowa rodziny Nieniewskich z I połowyXIX wieku, grobowiec, w którym spoczywaIgnacja Piątkowska ze Smardzewa (etno-grafka, poetka, publicystka) oraz kaplica gro-bowa Feliksa Radońskiego, dziedzicaKobierczyka.

Jan Kaczmarek – ur. 2 lutego 1926 roku weWróblewie, zm. 18 marca 2004 roku weWróblewie. Niezwykle utalentowany twórcaludowy, rzeźbiarz, malarz i gawędziarz. Pra-cował na niewielkim gospodarstwie weWróblewie. Uczestniczył w licznych ogólno-polskich konkursach sztuki ludowej, zdoby-wając wiele wyróżnień i nagród, m.in. im.Pocka (1976 r.).Przewodnim tematem jego rzeźb są bohate-rowie lokalnych podań i legend, a przedewszystkim diabły występujące w trzech cy-klach: „Czarownice i diabły sieradzkie”, „Sąddiabelski” i „Diabelska kapela”. Ogromneznaczenie w twórczości rzeźbiarza miaławieś sieradzka z jej obrzędami i postaciamiświętych. Jego prace znajdują się w wielumuzeach: w Sieradzu, Łodzi, Warszawie,Krakowie. Wyróżniony m.in. odznakąZasłużony Działacz Kultury. Pochowany namiejscowym cmentarzu.

Kościół pw. św. Piotra i Pawła we Wróblewie

Jerzy Kaczmarek - twórca ludowy z Wróblewa

Gmina Wróblew

24

Placówki oświatowe i kulturalne:Szkoła Podstawowa im. Władysława Reymonta w Charłupi Wielkiej(o stopniu organizacyjnym klas I-VI wraz z oddziałemprzedszkolnym) Charłupia Wielka116, 98-285 Wróblewtel./fax 43 821 26 20e-mail: spchw@tlen.pl

Szkoła Podstawowa w Słomkowie Mokrym(o stopniu organizacyjnym klas I-VI wraz z oddziałemprzedszkolnym)Słomków Mokry 23, 98-285 Wróblewtel./fax 43 821 36 10e-mail: sp_slomkow@poczta.onet.pl

Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Wągłczewie (o stopniu organizacyjnym klas I-VIwraz z oddziałem przedszkolnym)Wągłczew 4, 98-285 Wróblewtel./fax 43 821 36 19e-mail: spwaglczew@poczta.onet.plwww.republika.pl/spwaglczew

Zespół Szkół we Wróblewie:Szkoła Podstawowa im. Ignacji Piątkowskiej we Wróblewie (o stopniu organizacyjnym klas I-III)

Publiczne Gimnazjum we WróblewieWróblew 55b, 98-285 Wróblewtel./fax 43 821 31 95e-mail: sekretariat@zszwroblew.szkolnastrona.plwww.zszwroblew.szkolnastrona.pl

Publiczne Przedszkole im. Wróbelka Elemelka we Wróblewie, 98-285 Wróblew 55tel. 43 821 31 15e-mail: przedszkole.wroblew@op.pl

Gminna Biblioteka Publiczna we Wróblewie98-285 Wróblew 15, tel. 43 828 66 01e-mail: bp.wroblew@pbp.sieradz.plwww.gbp-wroblew.nets.pl; pbp.sieradz.pl/wroblew

Gminny Ośrodek Kultury we Wróblewie98-285 Wróblew 15, tel. 43 828 66 19

Bank Spółdzielczy w Sieradzu o/Wróblew98-285 Wróblew, tel./fax 43 821 39 15

Baza noclegowaGospodarstwo Agroturystyczne „Pod Lasem”Jadwiga BobrowskaWągłczew, Orzeł Biały 20, 98-285 Wróblewtel. 43 826 41 14, 665 379 660www.podlasem.ebaza.biz

Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w BratoszewicachOddział KościerzynBaza noclegowa w Ośrodku SzkoleniowymKościerzyn 77, 98-285 Wróblewtel. 43 821 31 13, 43 821 31 14fax 43 821 30 11 e-mail: koscierzyn@lodr-bratoszewice.pl

Napoleon Hotel RestauracjaSmardzew 64, 98-285 Wróblewtel. 43 828 41 14, fax 43 821 39 75www.hotel-napoleon.ple-mail: biuro@hotel-napoleon.pl

PHU AleksandraAleksandra Kulawiak Restauracja „Aleksandra”Wróblew 9, 98-285 Wróblewtel. 43 821 32 32, 601 345 251www.restauracja-aleksandra.neostrada.ple-mail: aleksandra.kulawiak@gmail.com

Służba zdrowiaGminny Ośrodek Zdrowia we Wróblewie98-285 Wróblew 11, tel. 43 821 31 19

Wiejski Ośrodek Zdrowia w Charłupi WielkiejCharłupia Wielka 80, 98-285 Wróblewtel. 43 821 26 56

Urząd Gminy WróblewWróblew 15, 98-285 Wróblewtel. 43 828 66 00fax 43 821 34 15e-mail: gmina@wroblew.plwww.wroblew.pl