SYSTEMY BEZPIECZE STWA I OBSŁUGI AUTOSTRADY MORSKIEJ › content › download › 586 › 3032 ›...

P R A C E N A U K O W E P O L I T E C H N I K I W A R S Z A W S K I E J

z. 70 Transport 2009

Teresa ABRAMOWICZ-GERIGK, Zbigniew BURCIU

Akademia Morska w Gdyni Wydział Nawigacyjny

81-345 Gdynia, Al. Jana Pawła II 3 [email protected], [email protected]

SYSTEMY BEZPIECZE�STWA I OBSŁUGI AUTOSTRADY MORSKIEJ

Streszczenie

W artykule przedstawiono organizacj� obsługi autostrady morskiej obejmuj�c� elektroniczne systemy zarz�dzania logistyk�, uproszczone procedury administracyjne i celne oraz model współpracy w intermodalnym ła�cuchu transportowym, wykorzystuj�cy bazy danych o jednostkach intermodalnych, ich własno�ciach, obiegu i miejscu połoenia. Omówiono europejsk� koncepcj� integracji morskich i portowych systemów IT, systemów bezpiecze�stwa eglugi na obszarach o wysokiej intensywno�ci ruchu oraz systemów ratowania ycia na morzu (SAR). Zaproponowano, oparty na metodach bayesowskich, model bezpiecze�stwa autostrady morskiej w odniesieniu do najbardziej wraliwego elementu systemu, jakim jest statek.

Słowa kluczowe: autostrada morska, bezpiecze�stwo, metody bayesowskie, SAR.

1. WPROWADZENIE

Transport morski, który do niedawna polegał jedynie na przewoeniu towarów z portu do portu jest obecnie jednym z elementów ła�cucha logistycznego. Efektywne usługi przewozowe eglugi morskiej bliskiego zasi�gu, o uproszczonej obsłudze, oparte na sieci portów morskich, z dogodnymi poł�czeniami l�dowymi poprzez sie� drogow� i kolejow�umoliwiaj� tworzenie autostrad morskich MOS (ang. Motorway of the Sea). Koncepcja MOS, która pojawiła si� w 2001 roku, jest realizowana na obszarze Unii Europejskiej przez konsorcja złoone z portów morskich, linii eglugowych, zapewniaj�cych regularne poł�czenia pomi�dzy tymi portami, samorz�dów lokalnych i innych instytucji. Prace zwi�zane z projektami autostrad morskich dotycz� rozwoju infrastruktury portowej, modernizacji i budowy nowych statków, technologii przeładunków, systemów ICT (ang. Information and Communication Technologies).

Szybko rozwijaj�ca si� koncepcja MOS wymaga zmian organizacyjnych i legislacyjnych, wprowadzenia elektronicznego obiegu informacji o ruchu statków, ładunków, ruchu pasaerskim i wi�e si� z rozwijanymi na terenie unii koncepcjami systemów IT i ITS.

Wdroenie systemu wymiany informacji morskich, przy uyciu takich usług jak SafeSeaNet, system dalekosi�nej identyfikacji i �ledzenia statków (LRIT) oraz system automatycznej identyfikacji statków (AIS), ułatwia prowadzenie operacji nawigacyjnych i logistycznych. Na forum mi�dzynarodowym w ramach prac IMO, Komisji Europejskiej i Europejskiej Agencji Kosmicznej rozwijane s� koncepcje e-navigation, e-maritime oraz

Teresa Abramowicz-Gerigk, Zbigniew Burciu

MITS (ang. Maritime Intelligent Transportation System), których celem jest integracja systemów bezpiecze�stwa, informacyjnych i komunikacyjnych.

Informacja zwi�zana z bezpiecze�stwem eglugi uzupełniona o dane dotycz�ce usług pasaerskich i towarowych umoliwia zwi�kszenie przepustowo�ci �rodków transportu nale�cych do systemu na terenie portu, na drogach i w transporcie kolejowym.

2. SYSTEMY OBSŁUGI AUTOSTRADY MORSKIEJ

Autostrada morska obejmuje infrastruktur� i organizacj� w dwóch portach, w dwóch rónych pa�stwach członkowskich Unii Europejskich. Organizacja obsługi autostrady morskiej powinna zawiera� elektroniczne systemy zarz�dzania logistyk� transportu towarowego i pasaerskiego, systemy bezpiecze�stwa, uproszczone procedury administracyjne i celne.

W systemie transportowym autostrady morskiej wyrónia si� elementy techniczne, technologiczne, organizacyjne i prawne. Elementy techniczne stanowi�: porty, terminale portowe, linie eglugowe, poł�czenia l�dowe, centra logistyczne.

Do elementów technologicznych zaliczane s� systemy:

• efektywnego przeładunku towarów, • zmiany �rodków transportu. • Elementy organizacyjne i prawne obejmuj�: • ujednolicone przepisy i dokumentacj�,• współprac� uczestników ła�cucha logistycznego.

Porty morskie s� istotnym elementem systemów logistycznych i gospodarki transportowej pa�stwa [2]. Wymagania przewoników morskich wobec portu morskiego dotycz� nast�puj�cych wskaników [12]:

• terminowa dostawa i załadunek, czas przemieszczania przez port, • odpowiedzialno��,• cena, • zakres usług, • dokładno�� fakturowania, • wyposaenie przeładunkowe, • stopie� kontroli, • załatwianie roszcze�.

Od sprawno�ci infrastruktury portowej zaley sprawno�� przepływu towarów w całym ła�cuchu logistycznym. Wi�kszo�� portów �wiadczy usługi logistyczne tylko w w�skim zakresie, okre�lonym przez kolumny A i B (Tablica 1) [6].

Dostosowanie działalno�ci portów do zmieniaj�cych si� warunków jest zwi�zane z konieczno�ci� tworzeniu pakietów usług logistycznych, konfigurowanych z ronych grup działalno�ci [11], wymienionych w Tablicy 1. W kolumnach A i C Tablicy 1 szarym kolorem zaznaczono usługi logistyczne zwi�zane z autostrada morsk�. Obejmuj� one transport intermodalny, zabezpieczenie i oznakowanie ładunków w transporcie, obsług� punktów przeładunkowych, planowanie tras przewozu i przestrzenno�ci taboru, obsług� transportu bliskiego i ubezpieczenia.

Porty morskie ewoluuj� w kierunku terenów z zapleczem morskim i l�dowym, na których rozwijaj� si� centra logistyczne, b�d�ce samodzielnymi podmiotami gospodarczymi,

6

Systemy bezpiecze�stwa i obsługi autostrady morskiej

realizuj�cymi funkcje zaopatrzeniowe i dystrybucyjne [5], wykorzystywane przede wszystkim do kształtowania optymalnych ła�cuchów zaopatrzenia i zbytu. W ich skład wchodz�magazyny, bocznice kolejowe, serwisy napraw kontenerów, stacje paliw i hotele. �wiadcz�one takie usługi jak przewóz, przeładunki, magazynowanie, rozdział, kompletacja ładunków.

Tablica 1. Zakres usług logistycznych - grupy działalno�ci Usługa logistyczna

Magazynowanie i obsługa zapasów

Transportowanie i obsługa ładunku

Badanie rynku i tworzenie

marketingowego systemu informacji

Finansowanie transakcji i obsługa

bankowa, ubezpieczenia

A B C D

Składowanie towarów Przewóz ładunków Badania rynku, udział w zysku Umowy leasingowe

Obsługa rampy magazynu Transport intermodalny

Tworzenie systemu informacji

marketingowej Umowy kredytowe

Rozmieszczenie w gniazdach regałów Transport multimodalny Prognozy popytu Kredyt kupiecki

Lokalizacja baz magazynowych

Transport bimodalny

Raport sprzedany,

kody kreskowe Audyt

Dekompletacja ładunków

Zabezpieczenie ładunku

w transporcie

Planowanie wielko�ci sprzeday

Controlling

Tworzenie jednostek

ładunkowych

Oznakowanie ładunków

w transporcie

Badanie otoczenia konkurencji Ksi�gowo��

Pakowanie Obsługa punktów przeładunkowych Public relations Realizacja inkasa

Planowanie powierzchni

magazynowych

Planowanie tras przewozu Promocja Factoring

Obsługa chłodni magazynowych

Planowanie przestrzenno�ci

taboru Reklama

Ubezpieczenia ładunku

w transporcie

Obsługa magazynów

Obsługa transportu bliskiego

Statystyczna kontrola jako�ci

Ubezpieczenie przewonika i operatora

ródło: opracowanie na podstawie Gołembska E.: Kompendium wiedzy o logistyce, PWN, Warszawa 2006.

Zintegrowane systemy zarz�dzania w portach (rysunek 1) obejmuj� operacje zwi�zane z nawigacj� statku w rejonie redy (obszary kotwiczenia), torów podej�ciowych (obszar pilotau), operacje podczas podchodzenia do nabrzea i cumowania statku oraz przeładunków. Stosowanie takich systemów umoliwia planowanie zawini�� i wyj�� statków w morze, zarz�dzanie dost�pno�ci� nabrzey oraz sprawn� obsług� pasaerów i ładunków.

7


Rys. 1. Zintegrowany portowy system zarz�dzania

ródło: Opracowanie własne, na podstawie: Burciu Z.: Bezpiecze�stwo w transporcie morskim. Poszukiwanie i ratowanie �ycia na morzu. Podejscie systemowe. (Monografia w przygotowaniu do druku).

Efektem rozwoju duych i strategicznie połoonych portów na całym �wiecie s�nowoczesne centra posiadaj�ce pot�ne bazy kontenerowe, tak jak na przykład Hamburg i Barcelona.

Rozwój przewozów intermodalnych na terenie Unii Europejskiej planowany jest z jednoczesnym zapewnieniem pełnego zakresu usług logistycznych. Przykładem rozwi�zania umoliwiaj�cego integracj� usług jest koncepcja e-logistic – zintegrowanego systemu logistyki portowej, realizowana w Porcie Lubeka [2], przedstawiona na rysunku 2.

Rys. 2. E-logistic – komunikacja elektroniczna w porcie.

ródło: Antonowicz M.: Rozwi�zania informatyczne dla transportu morskiego w koncepcji autostrad morskich, VI Mi�dzynarodowa Konferencja Naukowa Porty Morskie 2006.

8


Zapewnia ona komunikacj� elektroniczn� pomi�dzy producentem, nadawc� ładunku, odbiorc�, portami załadunku i wyładunku oraz statkiem w morzu, elektroniczn� obsług�klienta, operacji portowych i �ledzenia ładunku oraz usługi o warto�ci dodanej, okazania ładunku i dyspozycji.

Dla rozwoju ła�cuchów, ł�cz�cych róne rodzaje transportu, na przykład transport kolejowy i morski, niezb�dna jest harmonizacja procesów, integracja systemów informatycznych i jednolito�� standardów dotycz�cych dokumentów. Ła�cuch kolejowo – morski tworzy sie� wzajemnych sprz�e�, ze wspóln� baz� danych o jednostkach intermodalnych, umoliwiaj�c� zarz�dzanie systemem komunikatów i pozwalaj�c� na przekazywanie informacji pomi�dzy elementami sieci [2]. Model przedsi�biorstw współpracuj�cych w sieci, dla ła�cucha kolejowo – morskiego, w układzie biznesowym, przedstawia rysunek 3.

�

Rys. 3. Model współpracy w intermodalnym ła�cuchu, transportowym, wykorzystanie bazy danych o ładunkach intermodalnych

ródło: Opracowanie na podstawie Antonowicz M.: Rozwi�zania informatyczne dla transportu morskiego w koncepcji autostrad morskich, VI Mi�dzynarodowa Konferencja Naukowa Porty Morskie 2006.

Baza danych o jednostkach intermodalnych, zawiera informacje o własno�ci, obiegu i miejscu połoenia ładunków. Do uczestników ła�cucha transportowego nale� słuby celne i kontrolne na przykład PSC (ang. Port State Control)1. Zdarzeniami dotycz�cymi statków s�czasy przybycia do portu, wzajemne sprz�enia i interfejsy linii eglugowych. Zdarzeniami dotycz�cymi poci�gów s� konieczny czas podstawienia oraz wzajemne sprz�enia i interfejsy przedsi�biorstw kolejowych

1 Port State Control, PSC, jest organizacj� przeprowadzaj�c� inspekcje na statkach konwencyjnych w celu potwierdzenia kompetencji kapitana, oficerów oraz stanu technicznego jednostki. Inspektorzy PSC sprawdzaj�statek pod k�tem wymaga� konwencji SOLAS, MARPOL, STCW.

9


3. SYSTEMY OBSŁUGI ADMINISTRACYJNEJ I CELNEJ

Wprowadzenie autostrad morskich wi�e si� z wymagan�, wysok� jako�ci� usług w ramach regularnych poł�cze� eglugi morskiej bliskiego zasi�gu. Wynika st�d konieczno��inwestycji infrastrukturalnych oraz uproszczenia skomplikowanych procedur administracyjnych odprawy statków i ładunków w portach.

Przedsi�biorstwa eglugowe podlegaj� wielu kontrolom w zwi�zku z przepisami podatkowymi, sanitarnymi i bezpiecze�stwa. Transport morski jest transportem mi�dzynarodowym. Poza stref� wód terytorialnych, która wynosi 22 km, statek wpływa na wody mi�dzynarodowe. 40% handlu wewn�trz unii i wi�kszo�� handlu zewn�trznego przepływa przez porty, Komisja Europejska d�y wi�c do stworzenia europejskiej strefy morskiej bez granic - bez kontroli granicznych i celnych oraz wprowadzenia e-administracji z obsług� w jednym okienku [15].

Jest to moliwe dzi�ki wdroeniu systemu SafeSeaNet, b�d�cego europejsk� platform�wymiany danych pomi�dzy administracjami morskimi pa�stw członkowskich Unii Europejskiej oraz sytemu LRIT. Systemy te umoliwiaj� administracji morskiej kadego kraju unii ci�głe �ledzenie podróy danej jednostki. Od padziernika 2004 roku Europejska Agencja Bezpiecze�stwa Morskiego EMSA (European Maritime Safety Agency) obj�ła zarz�dzanie systemem SafeSeaNet i odpowiada za organizacj� i kontynuacj� współpracy pomi�dzy administracjami morskimi pa�stw europejskich.

Planowane jest wprowadzenie systemów komputerowych, które usprawni� i ułatwi�obrót towarowy, logistyk� dostaw oraz praktyk� celn�, zapewniaj�c bezpiecze�stwo mi�dzynarodowego ła�cucha dostaw oraz zwi�kszon� ochron� konsumentów i �rodowiska.

W Okresowym Przegl�dzie Białej Ksi�gi Polityki Transportu [8], Komisja Europejska ogłosiła, e w roku 2009 zaproponuje narz�dzia do wdroenia elektronicznych systemów administracji morskiej (e-maritime). Koncepcja e-maritime jest poł�czeniem usług i systemów, spełniaj�cych wymagania na poziomie politycznym i biznesowym, w zakresie elektronicznej wymiany informacji oraz dost�pno�ci usług i infrastruktury.

Autostrady morskie wymieniane s� w europejskiej koncepcji e-maritime wraz z innymi aplikacjami, wprowadzanymi na terenie Unii Europejskiej. Nale� do nich [7,10]:

• europejski system nawigacji i informacji morskiej MarNIS (ang. Maritime Navigation and Information Services),

• pojedynczy dokument transportowy, • pojedyncze okno portowe, pa�stwowe i europejskie, • platforma elektronicznej obsługi celnej e-customs, • platforma europejskiego systemu zarz�dzania ruchem kolejowym RTMS, • platforma europejskiego systemu zarz�dzania �ródl�dowym transportem wodnym RIS.

Dla efektywnej obsługi autostrady morskiej szczególne znaczenie maj�: zasada pojedynczego okna Single Window, umoliwiaj�ca operatorom gospodarczym składanie informacji i dokumentów tylko jeden raz, co pozwala na sprawn� wymian� informacji pomi�dzy wszystkimi słubami i instytucjami zaangaowanymi w kontrol� towarów przemieszczanych przez granice unii, przy wykorzystaniu elektronicznej transmisji danych oraz platform e-customs, RTMS i RIS. Rozwój sprawnego obiegu dokumentów przewozowych, jest celem realizowanego przez Komisj� Europejsk� projektu elektronicznych systemów dla transportu towarowego e-freight [9].

10


Cło elektroniczne e-customs jest narz�dziem dla sprz�onych ze sob� i łatwo dost�pnych, zautomatyzowanych systemów celnych.

Koordynacj� procesu handlu mi�dzynarodowego oraz koordynacj� pomi�dzy wszystkimi słubami, które ten proces obsługuj� zamierza si� osi�gn�� równie poprzez wdroenie koncepcji dokonywania odpraw przez wszystkie słuby w jednym miejscu i czasie. Słuy� ma temu zasada One-Stop Shop, zgodnie z któr� wszelkie kontrole fizyczne wymagane przez słuby i instytucje zaangaowane w odpraw� statku s� realizowane w tym samym czasie i w tym samym miejscu.

Dla transportu niezwykle wanym narz�dziem jest unijny projekt systemu nawigacji satelitarnej Galileo, który umoliwi tworzenie mostów informacyjnych oraz automatyzacj�przepływu informacji mi�dzy załadowcami, portami, liniami eglugowymi i operatorami logistycznymi. Sprzyja temu zastosowanie systemów RFID (ang. Radio Frequency Identification) - kontroli przepływu towarów w oparciu o zdalny odczyt i zapis danych oraz autostrad informacyjnych [13] – zintegrowanych systemów teleinformatycznych ł�cz�cych porty.

Do systemu e-maritime mog� by� wł�czone: statek, armator, operator, agent oraz słuby l�dowe: administracja morska, morska słuba poszukiwania i ratownictwa SAR (Search and Rescue), stra graniczna, port, słuby celne i imigracyjne oraz przedsi�biorstwa sektora portowego.

4. MORSKIE I PORTOWE SYSTEMY IT I ITS

Inteligentne systemy transportowe i systemy zarz�dzania umoliwiaj� zbieranie i gromadzenie danych, poszukiwanie, analiz� i udost�pnianie potrzebnej informacji w celu poprawy bezpiecze�stwa i efektywno�ci transportu.

Aplikacje ITS zawieraj� si� w ogólnej koncepcji e-navigation, któr� opracowano w oparciu o systemy elektronicznych map nawigacyjnych i systemu dalekosi�nej identyfikacji i �ledzenia statków LRIT.

E-navigation jest koncepcj� obejmuj�c� wiele obszarów, wychodz�c� poza system zawieraj�cy jedynie zintegrowane podsystemy i urz�dzenia. Na rysunku 4 przedstawiono �rodowisko e-navigation [7], do którego nale�:

• pokładowe systemy nawigacyjne, • oficjalne wydawnictwa nautyczne, • mapy elektroniczne ENC (ang. Electronic Navigational Chart), • systemy okre�lenia pozycji i czasu, • l�dowe systemy zarz�dzania ruchem statków zintegrowane z systemami raportowania

statków, • bazy danych statków, • system poszukiwania i ratowania ycia na morzu SAR (ang. Search and Rescue).

Systemy automatycznej identyfikacji statków AIS i LRIT oraz systemy radarowe i komunikacyjne wykorzystywane s� zarówno przez pokładowe systemy nawigacyjne i systemy l�dowe.

Do najbardziej przydatnych typów usług w systemach ITS i IT/ICT w portach nale�bie�ca wymiana informacji wykorzystuj�ca technologie telekomunikacyjne, plan zawini��statków, obsługi nabrzey oraz techniki zwi�kszaj�ce bezpiecze�stwo i zmniejszaj�ce czas

11


pomi�dzy kolejnymi zawini�ciami statków (ang. turnaround time). Zaliczamy do nich techniki �ledzenia ładunków, umoliwiaj�ce �ledzenie ładunku w całym ła�cuchu transportowym, systemy ostrzegania przed otwarciem kontenera, wykorzystuj�ce technologi� RFID, karty chipowe, nieinwazyjne systemy kontroli ładunku, inteligentne systemy pobierania opłat, multimodalne informacje o ruchu osób i planowanych trasach przejazdu, informacje o ruchu drogowym, system elektronicznych manifestów, system awizowania dostaw.

��

��!�"��#�$��

%��&��#�' (��"��)��!�$��*��*��*��+�

��#��"��"��(��"��"

/��!�:�(��#;�

<!��(��"��=��;$��&��(��

��#�"��

>��#�"�(��%�&��(��

)��&��(��?��+/�$��"��$!��

@F%

@��!�:!��#;�@��#��!��"��&��(��"��

/�$��"��$!��@F%

��#��H��L��

Rys. 4. �rodowisko e-navigation

ródło: opracowanie własne na podstawie: IALA Vision of e-Navigation, Nordic Institute of navigation, E-navigation, Oslo 2007.

Systemem wykorzystywanym w portach do gromadzenia i konsolidacji informacji o zawini�ciach statków, statusie ładunku i stanie dróg jest system nadzoru ruchu statków VTS (Vessel Traffic Services) lub VTMIS (Vessel Traffic Management and Information System). Oprócz dyrektywy 2002/59/WE, która stanowi podstaw� prawn� harmonizacji systemów VTMIS i wymiany danych pomi�dzy pa�stwami członkowskimi. W Unii Europejskiej wdraane s� równie systemy informacji portowej [9].

5. ELEMENTY MODELU BEZPIECZE�STWA AUTOSTRADY MORSKIEJ

Bezpo�redni wpływ na bezpiecze�stwo autostrady morskiej, poprzez instrumenty prawne i zarz�dzanie, maj� Mi�dzynarodowa Organizacja Morska, Komisja Europejska, rz�dy pa�stw reprezentowane przez administracj� morsk� danego pa�stwa, towarzystwa klasyfikacyjne i ubezpieczeniowe, spedytorzy i wła�ciciele ładunku, armatorzy i operatorzy statków. Powi�zania pomi�dzy tymi instytucjami, wpływaj�cymi na funkcjonowanie autostrady morskiej, poprzez oddziaływanie na eksploatacj� statków, przedstawiono na rysunku 5.

12


Rys. 5. Powi�zania pomi�dzy stronami wpływaj�cymi na bezpiecze�stwo autostrady morskiej

ródło: opracowanie własne.

Analiza bezpiecze�stwa autostrady morskiej wymaga identyfikacji zagroe� oraz ich skutków w odniesieniu do portów, terminali, statków, poł�cze� l�dowych z portami, centrów logistycznych oraz systemów ITC.

Bezpiecze�stwo statku w systemie transportowym autostrady morskiej

Elementem, który ma najwi�kszy wpływ na bezpiecze�stwo całego systemu jest statek. Na rysunku 6 przedstawiono kolejne etapy eksploatacji statku w systemie autostrady morskiej. Zdarzenia wpływaj�ce na bezpiecze�stwo zwi�zane s� przede wszystkim z operacjami na wodach ograniczonych, w szczególno�ci manewrami przy podej�ciu do portu i manewrami portowymi [1].

.Rys. 6. Etapy eksploatacji statku w systemie autostrady morskiej

ródło: Opracowanie własne.

Operacje portowe

13


Do modelowania bezpiecze�stwa statku w systemie autostrady morskiej zastosowanosie� bayesowsk� BN (ang. Bayesian Network). Model przedstawiony na rysunku 7. moe by�wykorzystany w ogólnym systemie zarz�dzenia bezpiecze�stwem autostrady morskiej, poniewa umoliwia on obserwacj� zastosowanych �rodków kontroli ryzyka.

Rys. 7. Sie� bayesowska do oceny bezpiecze�stwa statku w systemie autostrady morskiej

ródło: Opracowanie własne.

Do budowy sieci i oblicze� wykorzystano program HUGIN, posiadaj�cy interfejs graficzny, kompilator oraz system przeznaczony do budowy i wykorzystywania bazy wiedzy opartej na technikach sieci bayesowskiej.

Integracja systemu autostrady morskiej z systemem akcji ratowniczej w systemie bezpiecze�stwa morskiego.

System SAR (ang. Search and Rescue) - poszukiwania i ratowania ycia na morzu jest jednym z podstawowych systemów nadrz�dnego systemu bezpiecze�stwa morskiego. Na rysunku 8 przedstawiono system akcji ratowniczej, w którym wyróniono promy zatrudnione w systemie transportowym autostrady [3].

Wykorzystanie promów zatrudnionych w systemie autostrady morskiej pozwala koordynatorowi akcji ratowniczej na skrócenie czasu akcji, dzi�ki wyeliminowaniu niepewno�ci zwi�zanych z połoeniem i czasem dotarcia jednostek handlowych, znajduj�cych si� w rejonie wypadku, do obiektu poszukiwanego. Wpływa to na popraw� bezpiecze�stwa eglugi w rejonie szlaków eglugowych autostrady morskiej.

14


Rys. 8. System akcji ratowniczej – elementy i otoczenie

ródło: Opracowanie własne, na podstawie: Burciu Z.: Bezpiecze�stwo w transporcie morskim. Poszukiwanie i ratowanie �ycia na morzu. Podejscie systemowe. (Monografia w przygotowaniu do druku).

Do oceny wpływu wykorzystania promów oraz informacji z systemu autostrady morskiej na prawdopodobie�stwo dotrzymania terminu akcji ratowniczej, ze wzgl�du na mał�powtarzalno�� akcji SAR i jednostkowo�� prowadzonych działa�, czas akcji ratowniczej mona oszacowa� metod� eksperck�, z wykorzystaniem metody PERT.

Prawdopodobie�stwo dotrzymania terminu realizacji akcji ratowniczej okre�lane jest nast�puj�co:

��

��

� −≈≤][

][)(n

nn t

tETDTDtPσ

Φ (1)

gdzie: E[tn] – warto�� oczekiwana czasu realizacji akcji SAR, Φ – dystrybuanta rozkładu N(0,1), TD – termin dyrektywny, V – odchylenie standardowe,

W tablicy 2 przedstawiono czasy trwania, warto�ci oczekiwane i wariancje D2 dla czynno�ci (kolejnych etapów akcji ratowniczej), dla akcji ratowniczej SAR niezintegrowanej z systemem autostrady morskiej - bez promu (zapisane czcionk� pogrubion�) i zintegrowanej z systemem autostrady morskiej - z wykorzystaniem promu w akcji SAR (zapisane kursyw�pogrubion�).

Termin zako�czenia akcji ratowniczej bez wykorzystania promu ma rozkład normalny z warto�ci� oczekiwan� 249, 84 i odchyleniem standardowym 8,59

tn: ~N(249,84; 8,59)

15


Termin zako�czenia akcji ratowniczej, w której wykorzystano informacje z systemu autostrady morskiej (wykorzystanie promu w akcji SAR) ma rozkład normalny z warto�ci�oczekiwan� 195, 34 i odchyleniem standardowym 4,78.

tn: ~N(195,34; 4,78) Tablica 2. Oczekiwany czas trwania i wariancja dla poszczególnych czynno�ci

Czynno�ci Czas trwania czynno�ci Opis czynno�ci

aijt ijm b

ijt

E[ ijt ]Bez promu

][2ijtD

Z promem

][2ijtD

A (1,2) Odebranie sygnału o wypadku na morzu, identyfikacja

3 5 8 5,17 0,69 0,69

B (2,3) Powiadomienie jednostek ratowniczych 1 2 4 2,17 0,25 0,25

C (2,4) Okre�lenie parametrów hydrometeorologicznych 6 10 15 10,17 2,25 2,25

D (4,6) Wyznaczanie pozycji odniesienia, obszaru poszukiwania

10 15 20 15 2,78 2,78

E (3,5) Przygotowywanie do wyj�cia w morze, wyj�cie w morze

5 20 30 19,17 17,36 17,36

F (5,10) �egluga do wyznaczonego obszaru, SRU 110 125 130 123,33 11,11 11,11

G (6,7) Wybór – zarekwirowanie promu 10 15 20 15 2,78 2,78

H (7,8) Nowa informacja hydrometeorologiczna, korekta obszaru

8 10 12 10 0,44 0,44

I (8,9) Opracowanie planu poszukiwania 8 10 12 10 0,44 0,44

J (8,11) �egluga statków zarekwirowanych do wyznaczonego obszaru

25 30 35 30 2,78 2,78

K (9,11) Przekazanie poprawionej informacji zarekwirowanym statkom o sposobie poszukiwania (wzór)

3 5 8 5,17 0,69 0,69

L (9,10) Przekazanie poprawionej informacji statkom SRU 4 5 6 5 0,11 0,11

N (10,12) Poszukiwanie według zaleconego wzoru, przez jednostki SRU

80 100 120 100 44,44 11,11

M (11,12) Poszukiwanie według odpowiedniego wzoru, jednostki zarekwirowane

40 50 60 50 11,11 11,11

ródło: Opracowanie własne, na podstawie: Burciu Z.: Bezpiecze�stwo w transporcie morskim. Poszukiwanie i ratowanie ycia na morzu. Podejscie systemowe. (Monografia w przygotowaniu do druku).

Na rysunku 9 przedstawiono sie� czynno�ci, z zaznaczon� �ciek� krytyczn�, dla akcji ratowniczej SAR zintegrowanej z systemem autostrady morskiej – z wykorzystaniem promu i porównano ze �ciek� krytyczn� dla akcji bez wykorzystania promu.

16


Rys. 9. Sie� czynno�ci podczas koordynacji akcji ratowniczej bez uwzgl�dnienia i z uwzgl�dnieniem promu


�

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

� ��

��

��

�� !"

��

�

��

#��$%�&'�� (%�� %�)�

#� ��'��$%�&'�� *�� '��(%��*+,%��(%+ �,- �.�� /#�0 ��- �.�� /#�0 ��

�

( ) WodyTempetp etS

.071,03213,11654,0 −−=

Rys. 10. Przyrost prawdopodobie�stwa przetrwania ludzi przebywaj�cych w wodzie dla temperatury wody 20oC i 5oC.


Przyrost prawdopodobie�stwa przetrwania człowieka w wodzie dla o temperatury wody 20oC i 5oC przedstawiono na rysunku 10. Uwzgl�dnienie wykorzystania promu w akcji ratowniczej wpływa na skrócenie czasu dotarcia do osób poszukiwanych i zwi�ksza szanse uratowania ich uratowania.

17


7. WNIOSKI

Dynamiczny rozwój eglugi morskiej bliskiego zasi�gu powoduje wzrost ilo�ci zagroe� i cz�stotliwo�ci ich wyst�powania, w zwi�zku z tym konieczny jest równoległy rozwój systemów zarz�dzania bezpiecze�stwem i systemów teleinformatycznych. Zastosowanie koncepcji e-navigation i e-maritime wpływa na bezpiecze�stwo autostrady morskiej poprzez integracj� systemów nawigacyjnych, nadzoru ruchu statków z systemami SAR i zwalczania zagroe� ekologicznych oraz zwi�kszenie efektywno�ci usług logistycznych, w tym usług portowych i PSC. Zastosowanie modeli probabilistycznych, w tym sieci bayesowskich, przy ocenie poziomu bezpiecze�stwa, pozwala zwróci� uwag� na zdarzenia, które maj� najwi�kszy wpływ na bezpiecze�stwo w transporcie morskim i obserwacje zastosowanych �rodków kontroli ryzyka.

Integracja systemów nadzoru ruchu z systemem SAR, umoliwia zwi�kszenia efektywno�ci akcji poszukiwania i ratowania ycia na morzu. Przedstawiony w artykule przykład zastosowania analizy czasowej, umoliwia okre�lenie przyrostu prawdopodobie�stwa przeycia rozbitka w rejonie traz eglugowych promów zatrudnionych w systemie autostrady morskiej.

18


LITERATURA [1] Abramowicz-Gerigk T., Burciu Z.: Opcje kontroli ryzyka operacji portowych, XI

Mi�dzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna. Bezpiecze�stwo Morskie i Ochrona Naturalnego �rodowiska Morskiego. Bezpiecze�stwo na Morzu Bałtyckim wyzwaniem dla zintegrowanej Europy. Praca zbiorowa pod redakcj� Stanisława Piochy. �rodkowopomorska Rada Naczelnej Organizacji Technicznej, Koszalin-Kołobrzeg 2008.

[2] Antonowicz M.: Rozwi�zania informatyczne dla transportu morskiego w koncepcji autostrad morskich, VI Mi�dzynarodowa Konferencja Naukowa Porty Morskie 2006, http://www.portymorskie. pl/2006/01.pdf.

[3] Burciu Z. Bezpiecze�stwo w transporcie morskim. Poszukiwanie i ratowanie �ycia na morzu. Podejscie systemowe (monografia w przygotowaniu do druku).

[4] Enhanced Reliability and Safety for shipping using GALILEO, Deliverable reference number: D2.4.E part 2, Projekt europejski MarNIS.

[5] Fijałkowski J.: Transport wewn�trzny w systemach logistycznych. Wybrane zagadnienia,Oficyna wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2000.

[6] Golembska E.: Kompendium wiedzy o logistyce, PWN, Warszawa 2006. [7] IALA Vision of e-navigation, Nordic Institute of Navigation, e-navigation, Oct 16th 2007,

Oslo. [8] Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego, Utrzyma� Europ� w ruchu -

zrównowaona mobilno�� dla naszego kontynentu. Przegl�d �redniookresowy Białej Ksi�gi Komisji Europejskiej dotycz�cej transportu z 2001 r. {SEC(2006) 768} Komisja Wspólnot Europejskich, Bruksela, 22.6.2006 COM(2006) 314 wersja ostateczna, http://eur-lex.europa. eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2006:0314:FIN:PL.

[9] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Komunikat i plan działania dotycz�cy utworzenia europejskiego obszaru transportu morskiego bez barier {KOM(2009) 11 wersja ostateczna}, Bruksela 21.1.2009

[10] Lichtenberger E.: Projekt sprawozdania w sprawie Zielonej Ksi�gi na temat przyszłej polityki TEN-T, (2008/2218(INI)), Komisja Transportu i Turystyki, PE418.088v01-00 2/7, 5.1.2009, PR\759806PL.doc

[11] Łapko A.: Porty morskie w nowej roli, Magazyn portowy nr 10(85), padziernik 2008. [12] Szwankowski S.: Funkcjonowanie i rozwój portów, Wydawnictwo Uniwersytetu Gda�skiego,

Gda�sk 2000. [13] Work Package 4 Baltic Sea Motorway supporting information services, Baltic Sea region

ITERREG III B Final Report Gda�sk, Poland, 2007, http://www.basim.org/ documents/final/ BaSIM_ Final_ Report _WP4.pdf

SAFETY AND SERVICES SYSTEMS OF MOTORWAY OF THE SEA

Abstract

The paper presents the organisation of Motorway of the Sea (MOS) services including electronic logistical management systems, safety systems, simplified administration and customs services and the model of MOS safety which uses the data bases of intermodal units, their characteristics and position. The European conception of maritime and port IT systems, the systems used to protect safety of navigation in the congested areas integration is described. The model of MOS safety based on the Bayesian methods, has been proposed with respect to the ship - the most sensitive element of the system.

Key words: Motorway of the Sea, safety, Bayesian methods

Recenzent: Jerzy Manerowski

19

SYSTEMY BEZPIECZE STWA I OBSŁUGI AUTOSTRADY MORSKIEJ › content › download › 586 › 3032 ›...

Documents

Transcript of SYSTEMY BEZPIECZE STWA I OBSŁUGI AUTOSTRADY MORSKIEJ › content › download › 586 › 3032 ›...