System operacyjny

Charakterystyka

Do czego służy system operacyjny ?

• Zadaniem systemu operacyjnego jest tworzenie bezpiecznego i niezawodnego środowiska, w którym użytkownik może wykonywać swoje programy w sposób wygodny i wydajny.

• Bez niego nie da się korzystać komputera,

• Zarządza pracą komputera,

• Umożliwia uruchamianie innych programów,

Najbardziej popularne systemy operacyjne:• Microsoft Windows• DOS• Linux• Unix• MacOs• FreeBSD• BeOS• OS/2

Statystyka świat1  Windows XP 53.8% 

2  Windows 2000 18.0% 

3  Windows 98 16.8% 

4  Windows ME 5.4% 

5  Windows NT 2.8% 

6  MacOS X 1.1% 

7  Windows 95 0.8% 

8  Linux 0.7% 

9  MacOS 0.5% 

10  SunOS 0.1%

1  Windows XP 42.7% 

2  Windows 98 35.3% 

3  Windows 2000 10.7% 

4  Windows ME 6.2% 

5  Windows NT 1.9% 

6  Windows 95 1.8% 

7  Linux 1.0% 

8  MacOS X 0.2% 

9  MacOS 0.2% 

Statystyka Polska

Systemy operacyjne

• Systemy do użytku domowego (łatwość obsługi, niski poziom zabezpieczeń, małe wymagania sprzętowe)

• Systemy do użytku biurowego (lepsze zabezpieczenia, ułatwienia w pracy w sieci, większe wymagania sprzętowe)

• Systemy operacyjne serwerów (bardzo wysoka stabilność i niezawodność, trudniejsza obsługa, bardzo duże wymagania sprzętowe)

Tryby pracy systemów operacyjnych

• Tryb tekstowy - bardzo stabilny, obsługa mało wygodna (DOS),

• Tryb graficzny – czasami mało stabilny, obsługa bardzo wygodna (Windows)

Systemy operacyjne Microsoft

Systemy do użytku domowego

Systemy do użytku biurowego

Windows 3,1 Windows NT

Windows 3.11 for Workgroup

Windows 95 (OSR1 i OSR2)Windows NT 3,51Windows NT 4,0

Windows 98 (SE)

Systemy operacyjne Microsoft

Systemy do użytku domowego

Systemy do użytku biurowego

Windows Me Windows NT 4,0

Windows 2000

Windows XPHome Edition

Windows XPProfessional Edition

Windows 2000Server

Systemy organizacji danych na dysku:

• FAT-16 - DOS, Windows 95 (OSR1) – nazwa pliku 8 znaków + 3 znaki rozszerzenia

• FAT-32 – Windows 95 (OSR2), Windows 98 i Me

• NTFS – Windows NT, Windows 2000 i XP

• Ext2, Ext3 - Linux

Plik

• Plik – zbiór danych:– Program komputerowy EXE, COM

– Dokument DOC TXT

– Rysunek / zdjęcie JPG GIF BMP

– Plik dźwiękowy WAV MP3

– Plik wideo AVI MPG

– Baza danych DBF MDF

– Plik poddany kompresji ZIP ARJ

– Arkusz kalkulacyjny XLS XLW

Folder

Plik

• Parametry opisujące plik– Nazwa

– Rozszerzenie – typ

– Data i czas modyfikacji

– Wielkość

– Atrybut

System operacyjny

Funkcje / możliwości

Aplikacje systemu operacyjnego• Programy do zarządzania danymi

– aplikacje umożliwiające kopiowanie, przenoszenie danych na dyskach / folderach

– aplikacje diagnostyczne

• Zarządzanie urządzeniami komputera• Zarządzanie programami zainstalowanymi na komputerze• Aplikacje multimedialne• Aplikacje graficzne• Edytory tekstu (proste)• Aplikacje realizujące dostęp do sieci / internetu• Gry

Explorator Windows

Metody wyświetlania

Zarządzanie danymi

Lokalizacja danych

Zmiana ścieżek Win 9X – Windows 2000 - XP

Dokumenty• C:\Moje Dokumenty• C:\Documents and Settings\• Każdy użytkownik ma swój pulpit, dokumenty,

ulubione strony internetowe

System• C:\Windows• C:\Winnt

Ustawienia komputera – Panel sterowania

Ustawienia ekranu

Ustawienia systemu

Windows 2000 / XP

Różnice w stosunku do poprzednich wersji systemów

Sterowniki urządzeń

• Windows 95 ~ Windows 98

• Windows NT ~ Windows XP

• Windows XP

Inna forma graficzna

Panel sterowania (system)

• Zdalny pulpit

Konta użytkowników

Automatyczna konfiguracja skanera, aparatów fotograficznych, pamięci wymiennych

Tryb MS DOS – wiersz polecenia

• Aplikacje korzystające z portów komputera mogą nie działać

• Obsługa pamięci została także zmodyfikowana, stąd wiele programów MS-DOS może nie działać

Przywracanie systemu:

System operacyjny

Wbudowane edytory tekstu

• Wordpad• Notatnik

Notatnik• Notatnik – ścieżka C:\WINDOWS\notepad.exe• Obsługuje pliki o rozszerzeniu *.txt• Edycja tekstu bez formatowania (tak jak na maszynie

dopisania)• Pliki tekstowe są bardzo małe – praktycznie 1

znak – 1 bajt• Służy do edycji plików konfiguracyjnych, „readme”

itd

Podstawowe elementy występujące we wszystkich aplikacjach

• Jednolity wygląd okna – klawiszy sterujących• Podobny rozkład menu• System pomocy• Jednolity sposób zapisu danych i ich odczytu

z nośników• Schowek dostępny dla wszystkich aplikacji• System wyszukiwania• Czcionki truetype

Pomoc – klawisz F1

Zapisz / Zapisz jako

• Zapisz – zapisywanie pliku pod istniejącą nazwą – aktualizacja zmian w istniejącym pliku (nie pojawia się okno dialogowe)

• Zapisz jako … - zapisywanie danych w nowym pliku – pojawia się również opcja dla plików które nie mają nazwy (nowy dokument) – pojawia się okno dialogowe

Schowek

• Wytnij (CTRL+X) – usuwa zaznaczony fragment tekstu, obiektu lub rysunku i przechowuje w pamięci podręcznej

• Kopiuj (CTR+C) – kopiuje zaznaczony fragment tekstu, obiektu lub rysunku i przechowuje w pamięci podręcznej

• Wklej (CTRL+V) wstawia z pamięci podręcznej fragment tekstu, obiektu lub rysunku do dokumentu (wcześniej musi być skopiowany lub wycięty)

Schowek c.d.• Funkcja wklej jest aktywna, jeżeli wcześniej

coś zostało skopiowane• Wyjątek stanowią sytuacje, gdy format danych

wklejanych nie jest akceptowany do aplikacji którą używamy

• Funkcja wytnij i kopiuj jest aktywna gdy obiekt, tekst lub rysunek został zaznaczony

• Operacje wykonywane przy użycia schowka działają w praktycznie wszystkich aplikacjach – działa także pomiędzy aplikacjami

WordPad

• Lokalizacja – C:\WINDOWS\wordpad.exe

• Obsługuje pliki o rozszerzeniu *.doc – format programu Microsoft Word – dobrze otwiera dokumenty uszkodzone

• Edycja tekstu z formatowaniem – kolorowa czcionka , krój ale bez justowania

• Pliki tekstowe są znacznie większe bo mają formatowanie

Standardowe przyciski

Czcionki

• W systemie operacyjnym standardowo zainstalowane są czcionki TT:

• Arial• Times New Roman• Courier New • Te czcionki będą zawsze działy• Można doinstalowywać czcionki inne

Aplikacje graficzne dostępne w każdym systemie Windows

• Paint• Prosty program do edycji grafiki bitowej w formatach

*.bmp, *.gif – edycja formatu *.jpg od systemu Windows 2000

• Ścieżka C:\windows\paint.exe• Brak możliwości edycji parametrów zdjęć (np..

kontrast)

Imaging

• Dostępny od wersji Windows ’98

• Współpracuje ze kompatybilnymi scanerami

• Służy do edycji zdjęć (nie można niczego dorysować)

• Zwykle nie jest standardowo instalowany

Aplikacje służące do komunikacji z internetem

• Usługa www – Internet Explorer

• Usługa poczty elektronicznej – Outlook Express

• Usługa news (Grupy dyskusyjne) – Outlook Express

• Usługa ftp – częściowo przez Internet Explorer, także w trybie tekstowym – b. trudna obsługa

• Usługa telnet – Telnet, brak obsługi ssh

• Brak obsług IRC

Multimedia

• Odtwarzanie filmów, muzyki także w formacie MP3 (od windows XP)– Windows Media Player (filmy bez napisów)

• Rejestracja dźwięku np. z mikrofonu – Rejestrator Dźwięku

• Ustawianie poziomu głośności - Mixer

Jak jest w Linuxie ?

Linux - Gnome

Linux – przeglądarka www

Poczta elektroniczna

Multimedia

Programy graficzne

Zagadnienia prawne

• Za nielegalne użytkowanie, kopiowanie programów grozi kara pozbawienia wolności

• Zwykle jest kara grzywny np.: 3 x cena oprogramowania, przepadek sprzętu, udział oprogramowania w zysku firmy

• Zwykle 1 LICENCJA = 1 KOMPUTER• Zwykle nie jest dozwolone kopiować

programu na wiele komputerów

Zagadnienia prawne

• Potwierdzenie legalności:

• Faktura zakupu

• Hologram przyklejany na obudowie

• Licencja w formie papierowej

• Licencja OEM – tylko z dostarczanym sprzętem – Windows + stacja dyskietek