Świat ssaków

• Ssaki żyją w różnych środowiskach, w wielu strefach klimatycznych. Występują w górach, na pustyniach, w lasach oraz w wodzie i pod powierzchnią ziemi.

• W przeciwieństwie od płazów i gadów są stałocieplne czyli potrafią utrzymać jednakową temperaturę ciała.

• Ciało ssaków pokrywa sierść chroniąca te zwierzęta przed utratą ciepła.

• Ze względu na różnice w rozwoju płodowym wśród ssaków wyróżnia się: stekowce, torbacze i łożyskowce.

Charakterystyczne cechy:- ciało pokryte włosami, - kończyny ustawione pionowo, podpierają ciało,- stałocieplność,- wytworami naskórka, oprócz włosów, są paznokcie, pazury, rogi, kopyta oraz gruczoły potowe, mleczne, łojowe i zapachowe,- młode karmione mlekiem; opieka nad potomstwem,- pęcherzykowate płuca,- serce czterojamiste, lewy łuk aorty,- bezjądrzaste erytrocyty,- zawiasowe połączenia żuchwy z łuską kości skroniowej,- heterodontyzm (zróżnicowane zęby); zęby osadzone w zębodołach,- trzy kostki słuchowe w uchu środkowym: strzemiączko, młoteczek, kowadełko,- małżowina uszna (brak u syren i waleni),- otwór gębowy otoczony wargami,- brak kości kruczej w obręczy barkowej (z wyjątkiem stekowców),- połączenie czaszki z kręgosłupem za pomocą dwóch kłykci potylicznych,- siedem kręgów szyjnych u większości ssaków,- rozwój mózgu, głównie kresomózgowia i kory mózgowej oraz móżdżku,- obecność przepony oddzielającej jamę brzuszną od klatki piersiowej,- żyworodność (z wyjątkiem stekowców),- łożysko u łożyskowców i niektórych torbaczy.

SZKIELETNajwiększe zmiany w szkielecie kończyn spowodowane są sposobem poruszania się i pełnionymi funkcjami:

· stopochodne (człowiek, niedźwiedź),

· palcochodne (pies, kot),

· chwytne (małpy nadrzewne),

  grzebne (kret),

  lotne (nietoperz),

  pływne (delfin),

  skoczne (kangur).

W stawie kolanowym występuje dodatkowa kostka, zwana rzepką. U ludzi z jednej kostki stępu tworzy się kość piętowa.

Rodzaje ssaków

STEKOWCEZalicza się do nich dziobaki i kolczatki.

Zwierzęta te zamieszkują Australię oraz leżące w jej pobliżu wyspy.

Stekowce są jedynymi ssakami, które podobnie jak ptaki składają jaja.

Do cech prymitywnych u stekowców zaliczamy:

obecność kości kruczej,

  stek,

  jajorodność,

  bezzębny dziób,

  brak sutek,

  słaba termoregulacja.

•Dziobak

•Kolczatka

TORBACZE• Cechą charakterystyczną torbaczy jest to, że

ostatni okres rozwoju ich młodych przebiega w specjalnej torbie lęgowej. Znajduje się ona na brzuchu matki i stanowi dobrą ochronę dla młodego organizmu. Torbacze żyją w Australii oraz w obu Amerykach. Do zwierząt tych zaliczamy: kangury, koale i oposy.

•Koala

•Opos

ŁOŻYSKOWCEDo tej grupy zalicza się większość ssaków. U zwierząt tych cały rozwój płodowy zachodzi wewnątrz organizmu matki. Substancje odżywcze zawarte w jej krwi przekazywane są młodemu organizmowi za pośrednictwem łożyska. Łożyskowce dzieli się na kilkanaście rzędów, takich jak: owadożerne, drapieżne, gryzonie, walenie, parzystokopytne, nieparzystokopytne, oraz naczelne.

Rodzaje Łożyskowców

OWADOŻERNE

Zaliczamy do nich m.in.. jeże, krety i ryjówki. Odżywiają się one owadami oraz dżdżownicami i drobnymi kręgowcami.

• Jeż

•Ryjówka

GRYZONIEWiększość gryzoni jest roślinożerne.

Cechą charakterystyczną tych zwierząt są wielkie stale rosnące zęby przednie zwane siekaczami. Do gryzoni zaliczamy m.in.. myszy, wiewiórki, susły, bobry, chomiki, świnki morskie oraz nutrie.

• Suseł

• Wiewiórka

SSAKI DRAPIEŻNEMają one silne zęby i pazury oraz

bardzo dobry słuch i węch. Ich pokarmem są inne zwierzęta. Do tej grupy ssaków zaliczamy tygrysy, wilki, łasice, kuny oraz gronostaje. Jednym z największych jej przedstawicieli są niedźwiedzie.

•Wilk

•Tygrys

Walenie• Są ssakami, które całkowicie

przystosowały się do życia w wodzie. Należą do nich wieloryby i płetwale, odżywiają się głównie planktonem, oraz polujące na ryby – delfiny, kaszaloty, orki i morświny. Charakterystyczną cechą waleni jest wydłużony kształt ciała i kończyny przednie przekształcone w płetwy. Zwierzęta te potrafią bardzo dobrze pływać i nurkować.

•Delfiny

•Orka

SSAKI PARZYSTO I NIEPARZYSTO

KOPYTNEOdżywiają się one roślinami. Ich zęby są specjalnie przystosowane do żucia. Grupy te różni od siebie odmienna budowa kończyn. Do ssaków parzystokopytnych zaliczamy: bydło domowe, dziki, hipopotamy, łosie, wielbłądy i żyrafy.

Nieparzystokopytnymi są natomiast: konie, zebry, tapiry i nosorożce.

Parzystokopytne•Żyrafa

•Łoś

Nieparzystokopytne•Zebra

•Koń

SSAKI NACZELNENależą do nich żyjące w sadach

małpiatki oraz małpy. Mają one krótką, gęstą sierść. Żywią się owocami oraz drobnymi ssakami.

•Kapucynka

•Lemur

KONIECDominika Rudzka

kl. VI „e”

KOŃCZYNY SSAKÓW

TROPY SSAKÓW

UZĘBIENIE SSAKÓW

WZORY ZĘBOWE

Symbole stosowane w formule zębowej pochodzą od łacińskiej nazwy zębów pełniących określoną funkcję i oznaczają:

•I (incisivi) – siekacze

•C (canini) – kły

•P (praemolares) – przedtrzonowce, zęby przedtrzonowe

•M (molares) – trzonowce, zęby trzonowe

Wzór zębowy przedstawiany jest w formie ciągu znaków np. 3I+1C+4P+3M lub ułamka o postaci , w którym liczby w liczniku (a) opisują zęby po jednej stronie szczęki, a w mianowniku (b) po jednej stronie żuchwy.

MODYFIKACJE

DRAPIEŻNE- zredukowane siekacze, duże kły,

do przetrzymania zdobyczy , ostatni trzonowiec i pierwszy dolny trzonowiec , tak zwane łamacze,  tworzą one ostrą i tnącą strukturę ,

a pozostałe trzonowce rozdrabniają pokarm . PRZEŻUWACZE - to ostre siekacze , do odcinania

u większości brak kłów , przedtrzonowe i trzonowce  rozdrabniają  pokarm. Zębów nie mają kolczatki, mrówkojady, łuskowce i fiszbinowce.

U zwierząt drapieżnych występują wszystkie typy zębów, a szczególnie dobrze są rozwinięte kły, przy czy Zęby przedtrzonowe i trzonowe mają stożkowate powierzchnie tnące. U przeżuwaczy zanikają niektóre siekacze i kły, a dobrze rozwijają się powierzchnie tnące zębów przedtrzonowych i trzonowych. U gryzoni i zajęczaków siekacze rosną całe życie. U ssaków najczęściej występują dwie generacje zębów-tzw. Zęby mleczne u młodych i Zęby stałe u dorosłych, a ich wzory zębowe są różne.

Przydatki skóry (wytwory naskórka)

• łuski (squamae) - gady, ryby (łuski ryb są wytworem skóry właściwej)

• pióra (pennae) - ptaki,• włosy (pili) (m.in. rzęsy i brwi) - ssaki,• paznokcie (ungues) - ssaki naczelne,• pazury (unguiculae),• rogi (cornua) - niektóre ssaki,• kopyta (ungulae) - ssaki kopytne.

Gruczoły

• gruczoły potowe

• gruczoły łojowe

• gruczoły sutkowe

• gruczoły mlekowe

WYTWORY SKÓRY WŁAŚCIWEJ:Poroża np. u jeleni, nie mylić z rogami u pustorogich, gdyż one są wytworem naskórka (rosną na moździerzu); Wibrysy - włosy czuciowe u kotowatych; Opuszki palców; Łuski - u ryb są wytworem skóry właściwej, u ssaków naskórka.

CECHY PROGRESYWNE SSAKÓW:

gruczoły mleczne, przepona,bezjądrzaste erytrocyty,czterodziałowe serce,trzy kostki słuchowe,relatywnie dość duży mózg (rozwój kresomózgowia).