i WSTP AUTOR: LARRY BOND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 CO SI ZDARZYO WCZENIEJ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 CECHY GRY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 WYMAGANIA SYSTEMOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 INSTALACJA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 POMOC TECHNICZNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 I PODSTAWOWE POJCIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 1) MINISTROWIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 Osobowoci i scena polityczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 Ograniczanie wadzy blokady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Wpyw na dziaania ministrw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Zmiana ministra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 2) E-MAIL I SYSTEM WIADOMOCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 E-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 System wiadomoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 3) ZOONY MODEL GOSPODARCZY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Towary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Rynki midzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Podatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Wydatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 Inne zalenoci gospodarcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 4) DYPLOMACJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 Dyplomacja regionalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 Dyplomacja na Rynku wiatowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 5) POPARCIE PUBLICZNE I SYSTEM SOCJALNY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 System socjalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Czynniki wpywajce na poparcie wewntrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Spadajce poparcie wewntrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Poparcie wojska a poparcie wewntrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 6) JEDNOSTKI WOJSKOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 Budowa jednostek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Kupowanie jednostek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 Jednostki i personel rezerwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 Zasady Walki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 7) POLE WIDZENIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 Sprzt maskujcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Dziaania z ukrycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Jednostki zwiadowcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Teren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Wsppraca jednostek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Zaskoczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 8) BADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 Badania naukowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 Projektowanie jednostek wojskowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 Oglny poziom technologiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

ii 9) MODEL ZAOPATRZENIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 Zaopatrzenie obszarw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 rda i efekty zaopatrzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 10) MODEL LOJALNOCI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 Efekty lojalnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 II ROZPOCZYNANIE NOWEJ GRY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 Samouczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 Tryb dla jednego gracza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 Tryb wieloosobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 Opcje gry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 Ekran scenariusza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 Gra turowa a gra w trybie rzeczywistym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 III INTERFEJS UYTKOWNIKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 1) SZYBKO GRY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 2) POMOC / INFO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 3) E-MAIL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 Komunikacja midzy tob a ministrami. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 Nowa poczta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 Opcje e-maila / wiadomoci / stanu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41 4) ZAKADKA ZIEMI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .41 Badanie terenu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 Badanie miast, zakadw i baz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 Badanie jednostek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46 Zagospodarowanie pola. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 Modernizacja czy budowa nowych obiektw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50 5) ZAKADKA OPERACJI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 Inicjatywa wojskowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 Kontrola gabinetu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52 Gotowo obronna i poziomy alarmu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53 Operacje wojskowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54 Operacje wywiadowcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56 Zasady Walki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 6) ZAKADKA MINISTERSTWA OBRONY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60 Kontrola ministerstwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 Kontrola si obronnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62 Opcje jednostki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68 Bazy si zbrojnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70 Kontrola rakiet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74 Wydatki wojskowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81 7) ZAKADKA MINISTERSTWA SPRAW ZAGRANICZNYCH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81 Kontrola ministerstwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81 Stosunki z Rynkiem wiatowym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82 Znaczniki terytorialne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 Dyplomacja regionalna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85 Oferty dyplomatyczne i elementy podlegajce wymianie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86 Analiza stosunkw, poddanie si i zerwanie porozumie. . . . . . . . . . . . . . . .89

iii 8) ZAKADKA MINISTERSTWA SKARBU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91 Prognoza nadwyki lub deficytu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92 Kontrola ministerstwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 Regulacja podatkw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 Uwagi finansowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94 Status kredytowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .96 Rynek obligacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .96 9) ZAKADKA MINISTERSTWA HANDLU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97 Kontrola ministerstwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97 Wykresy produktw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 Poszczeglne produkty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99 Bilans handlowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101 Zakady produkcyjne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102 Szczegowy wykres produkcji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103 10) ZAKADKA MINISTERSTWA SPRAW WEWNTRZNYCH. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105 Kontrola ministerstwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106 Usugi socjalne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106 Orodki badawcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .108 Projekty badawcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110 Kontrola imigracji i emigracji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113 11) ZAKADKA STANU I WIADOMOCI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114 Wykresy porwnawcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115 Profil regionalny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115 Okno wyniku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116 IV OBSUGA MAPY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117 1) ROZKAZY DLA JEDNOSTEK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117 Wybieranie jednostek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117 Wydawanie rozkazw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118 Zajmowanie terytorium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119 Panel informacji o wybranej jednostce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120 Rozkazy zaawansowane. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120 2) MINIMAPA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122 DODATEK A TRAKTATY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122 Traktaty Rynku wiatowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122 Traktaty regionalne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123 DODATEK B SPRZT WOJSKOWY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125 Sprzt wojskowy - wprowadzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125 Klasy jednostek ldowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128 Klasy jednostek lotniczych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130 Klasy jednostek morskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131 Klasy rakiet (wedug platform) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132 DODATEK C OBIEKTY WOJSKOWE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136

iv FUNKCJE I MOLIWOCI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136 ZASADY RZDZCE OBIEKTAMI WOJSKOWYMI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139 Ograniczenia liczby jednostek rezerwowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139 Wyczanie bazy z jednostkami w rezerwie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139 Maksymalne tempo rozmieszczania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139 Atakowanie i zajmowanie baz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140 DODATEK D OBIEKTY CYWILNE. . . . . . . . . . . . . . . . . .140 DODATEK E DRZEWO TECHNOLOGII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .143 DODATEK F USTRJ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144 DODATEK G STRATEGIE, TAKTYKA I ZASADY GRY. . . . . . . .145 Eliminacja gracza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 Taktyki z dziedziny gospodarki, handlu i polityki wewntrznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .146 Taktyka dyplomatyczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147 Taktyka w zakresie bada naukowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147 Taktyka wojskowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148 Zdobywanie skarbu i towarw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149 Uszkodzenia obiektw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149 Zasady kierowania wydatkami w warunkach deficytu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149 Bro ABC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150 Satelity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151 TWRCY GRY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152

1 WSTP AUTOR: LARRY BOND Jeeli czytasz te sowa, to znaczy, e kupie gr Supreme Ruler 2010 i szukasz wskazwek, jak kierowa krajem. Oto odpowied: GOSPODARKA. Ta symulacja to najbardziej szczegowy i realistyczny model kraju, jaki kiedykolwiek stworzono z myl o szerokiej rzeszy odbiorcw. Nie chodzi tu o to, e gra przedstawia na mapie drogi czy miasta, ani o to, e pozwala graczowi budowa rozmaite jednostki wojskowe. Jej istot jest to, e zmusza go do zajcia si krwioobiegiem kadego pastwa gospodark. We do rki gazet. W tym momencie (mamy rok 2005) prezydent Stanw Zjednoczonych prowadzi wojn, moe nawet niejedn. Deficyt budetowy ronie jak na drodach. Trzeba oy na utrzymanie infrastruktury, rozwija programy socjalne, a armia Stanw Zjednoczonych chonie pienidze jak studnia bez dna. Mylisz, e wymyliby to lepiej, mdralo? Przerzu gazet na dalsze strony, do spraw drugorzdnych. Zawarto nowe porozumienie handlowe. Kto skary si, e owiata jest niedofinansowana. Felietonista rozwaa zamknicie czci baz wojskowych. Nad tym wszystkim bdziesz mia przez cay czas bezporedni kontrol, a ostatecznym celem bdzie zawsze wzmocnienie gospodarki swojego kraju. Zadanie dugoterminowe to zdoby wadz nad wiatem ale bdzie to moliwe, tylko jeeli sprawy wewntrzne bd waciwie uporzdkowane. Twoje zadanie, ktre przyje wykadajc ciko zarobione zotwki za t gr, polega na odnalezieniu zasobw, ktre wspomog twoj gospodark, zwikszy wskanik PKB na gow mieszkaca i wreszcie zadba o bezpieczestwo wasnych granic poprzez rozbudow i utrzymanie si zbrojnych. Sia militarna ma t zalet, e jeeli dobrze j wykorzystasz, przeciwnik sterowany przez komputer dwa razy si zastanowi, zanim ci zaatakuje. To (prawie) zupenie tak jak w prawdziwym wiecie. Wady wojska, tak jak i w yciu, s rwnie oczywiste armia niewiele moe zrobi, aby wspomc gospodark. Armia to dla pastwa tylko wydatek i balast. Nie da si zje czogu. Co gorsza, nie mona zbudowa wielkiej armii i skaza jej na bezczynno. Musi ona by cay czas rozwijana, modernizowana i szkolona, tak aby bya gotowa odpowiedzie potencjalnemu nieprzyjacielowi odpowiednimi rodkami. Jeeli wrg zbuduje kilka pociskw manewrujcych, nagle okae si, e musisz wyda miliardy na system ochrony przeciwrakietowej. A tak ci si marzya dywizja pancerna... Ale jedyny sposb, aby mc utrzyma niezbdn ilo wojsk, to skupi si na gospodarce. Pobudzaj imigracj, aby rosy szeregi twojej siy roboczej. Rozbudowuj przemys, w tym zwaszcza ten, ktry wytwarza artykuy konsumpcyjne, bo to przekada si na miejsca pracy. Przemys wymaga elektrowni. Kady fragment tego wielkiego acucha potrzebuje zasobw, co oznacza konieczno budowy dalszych kopal i stacji uzdatniania wody, a take najprawdopodobniej nawizania handlu z innymi krajami.

2 Jeeli zbudujesz fabryk i stwierdzisz, e pienidze poszy w boto i zakad nie ruszy, bo masz zbyt mao prdu, wody, surowca czy czego innego czeka ci przykra niespodzianka. Jeeli moesz, buduj elektrownie albo kopalnie razem z kolejnymi fabrykami. Jeeli nie sta ci na to i musisz budowa pojedynczo, najpierw pomyl o zaopatrzeniu. Dopki popyt wewntrzny nie wzronie, moesz przecie sprzedawa nadmiar zasobw za granic, co dobrze wpynie na twoj kiesze. Nie bj si kontaktw z ssiadami. Niezwykle rzadko zdarza si sytuacja, kiedy sam bdziesz mia do zasobw na cay czas trwania gry a handel wychodzi znacznie taniej ni wojna. Inne kraje mog sta si dla ciebie wanym rdem surowcw, technologii, broni, dbr konsumpcyjnych, albo nawet zapewni ci ochron militarn. Do zakupw wcale nie s ci potrzebne pienidze. W zamian moesz zaoferowa pakt o nieagresji albo wasne surowce, ktrych masz w nadmiarze. Moesz rzuci na szal projekty naukowe, towary, a nawet bro. Jeeli wydaje ci si to mao realistyczne, przypomnij sobie, e rzd Stanw Zjednoczonych sprzedaje bro Arabii Saudyjskiej i innym krajom bogatym w zoa ropy naftowej. Caa sztuka polega na tym, aby przewidzie, z kim w przyszoci bdzie trzeba si sprzymierzy. To nieatwe, ale w tej grze czekaj ci same trudne wybory. Tylko nieliczne kraje mog si na pocztku gry poszczyci dobrze zrwnowaon gospodark. Zazwyczaj bdziesz musia uwanie regulowa polityk surowcow, programy socjalne i wiele innych czynnikw, zanim sprawy zaczn si toczy w dobrym kierunku. Supreme Ruler 2010 daje graczowi niespotykany wczeniej zakres kontroli nad kadym aspektem ycia narodu. Moesz regulowa dostp do surowcw, okrela poziom zaangaowania w prace badawczo-rozwojowe, a nawet zwolni niekompetentnego ministra, jeeli uznasz, e przynosi wicej szkody ni poytku. Nawet kiedy przeprowadzasz manewry wojsk albo rozmylasz, jaki sprzt zakupi dla wojska, powiniene jednym okiem kontrolowa stan swojej kasy. Jeeli wpadniesz w dugi koniec z zabawkami, dopki nie wyprowadzisz kraju na prost. Wielko Supreme Ruler 2010 polega wanie na moliwoci kontroli tak wielu aspektw dziaania kraju. Oznacza to rwnie, e istnieje wiele rnorodnych sposobw, eby ponie klsk. Musisz nauczy si rozpoznawa trudnoci, wykrywa ich przyczyny, naprawia i wspiera dalszy rozwj. Moesz zbudowa i wzmacnia wasn armi, wyposaon i wyszkolon wedug twoich osobistych preferencji. Supreme Ruler 2010 zawiera bardzo szeroki wachlarz typw jednostek, co pozwoli ci zbudowa uniwersaln, a jednoczenie wysoko zaawansowan armi. Moesz czy rne rodzaje broni albo wyspecjalizowa si w okrelonym typie wojsk. Gra obejmuje jednostki ldowe, powietrzne i morskie, bdziesz wic musia podejmowa decyzje dla kadej z nich. Jednostki rwnie mog by modernizowane lub poddawane szkoleniu; moesz te zmieni im nazw. Nie da si kupi wszystkiego, co potrzebujesz. Przede wszystkim musisz mie duy kontyngent oddziaw ldowych, ktre bd rozlokowane w bazach a te trzeba wybudowa. Lotnictwo bojowe jest przeraliwie drogie, ale jeeli zdecydujesz si na maszyny drugiej klasy,

3 zajmiesz w wojnie drugie miejsce... Jednostki morskie s jeszcze drosze i jeeli nie jeste zdecydowany na batali na morzu, bd zmarnowan inwestycj. W pierwszej kolejnoci trzeba dobrze przemyle warunki geograficzne swojego kraju. Poznaj granice, zbadaj rodzaje terenu, jakiego bdziesz broni, albo jaki potencjalnie masz zdobywa. Przeanalizuj te sie drogow i kolejow. Masz moliwo samodzielnie budowa drogi. Twoje bazy wojskowe powinny by poczone z obszarem nadgranicznym wydajnymi nitkami komunikacyjnymi. Potem popatrz na swoich ssiadw i... nie spiesz si. Co jest ich mocn, a co sab stron? Nie chodzi tylko o siy zbrojne. Popatrz, gdzie mieszcz si ich surowce i jak wyglda sie transportowa. Z kim handluj? Z kim maj sojusz? Teraz, kiedy masz ju peny obraz sytuacji, wcinij klawisz U i przyjrzyj si wasnym siom zbrojnym. Jakie rodzaje wojsk posiadasz? Gdzie s skoncentrowane? Przede wszystkim, czy odpowiadaj one zagroeniom, ktre zidentyfikowae? Czy jeste w stanie skutecznie broni swojego terytorium? Na pewno pocieszy ci fakt, e nigdy nie zaczynasz scenariusza w pozycji bezbronnego. Zawsze bdziesz posiada armi, cho niekiedy bdzie ona skada si z jednostek garnizonowych twardych, ale powolnych. Moesz te posiada jednostki, ktre wcale nie s ci potrzebne. Moesz je rozwiza bez adnych obaw, zanim jeszcze rozpocznie si gra. Kada rozwizana jednostka wojskowa to jedna jednostka wicej, ktr moesz zbudowa bez rozbijania banku. Kiedy ju przerzedzisz stadko wojskowe, dalsz rozbudow armii prowad powoli przynajmniej do momentu, kiedy ustabilizujesz gospodark i zorientujesz si w swoim bilansie pieninym. Pamitaj o bazach. Jedna baza lotnicza zbudowana w ssiedztwie punktu zapalnego moe dwukrotnie zwikszy skuteczno twojego lotnictwa bez koniecznoci kupowania dodatkowej eskadry. To samo dotyczy baz ldowych i portw. Jednostki nadwtlone walk mog tam doprowadza si do penej sprawnoci, tote im bliej takie bazy znajd si od potencjalnych punktw zapalnych, tym lepiej. Ich dodatkowa zaleta w grze Supreme Ruler 2010 polega na tym, e pozwalaj budowa jednoczenie wicej jednostek, o ile oczywicie masz na to pienidze (dziki silnej gospodarce, ktr wczeniej zbudowae pamitasz?). W rzeczywistoci, na pocztku, kiedy bdziesz zaczyna rozbudow wojska, twoje wskaniki gospodarcze bd jeszcze nie ustabilizowane. Jest to kolejny powd, ktry kae ci zacz niezbyt ostro. Nie zapominaj o jednostkach garnizonowych. S one niesychanie powolne, ale dobrze si broni. Jeeli dodatkowo poddasz je wiczeniom, aby przystosoway si do terenu, w ktrym przyjdzie im walczy, to stworzysz sobie potny mur, ktrego nie sforsuje byle napastnik. Nie rozmieszczaj garnizonw wycznie w miastach stawiaj je rwnie na kadym obszarze przygranicznym, przez ktry wrg moe wtargn. Jeeli jest to teren otwarty, zbuduj fortyfikacje i zadbaj, aby wrg nie mg ich atwo omin.

4 Zacznij budowa mobilne siy zaplecza. To bd straacy, ktrzy szybko przemieszcz si w stron zagroonej granicy i skontruj agresora. Musz to by oddziay silne i szybkie. Formuj wojska pancerne i jednostki piechoty zmechanizowanej, wspierane przez artyleri i jednostki przeciwlotnicze. Podziel je na dywizje rozmieszczone na skrzyowaniach drg. Czasami jedna taka dywizja wystarczy, ale zazwyczaj twoje potrzeby bd wiksze. Dopki nie masz rezerw, jeste jak hazardzista, ktry stawia wszystko na jedn kart. Jeeli ju zabezpieczye drzwi wasnego domu, czas okry go dachem. Wyrzutnie rakiet ziemiapowietrze mog broni najwaniejszych pozycji, ale tak naprawd, efektywna obrona przeciwlotnicza skada si z sieci radarw i dywizjonw myliwskich najlepszych, na jakie ci sta. Myliwce s niezwykle mobilne. Mog one wspiera obron miast i baz, ale rwnie dobrze osoni twoje rezerwy, ktre ruszaj na spotkanie wojsk inwazyjnych. Jeeli budujesz jednostki myliwskie i wyrzutnie rakiet ziemia-powietrze, musisz te postawi acuch radarw pilnujcych twoich granic. Urzdzenia dalekiego zasigu rozmieszczone na granicach bd stanowi bardzo szybkie rdo informacji. Nad twoim terytorium samoloty wroga s zazwyczaj widoczne. Jeeli jednak teren jest nieprzystpny (las lub gry) albo te wrg uywa samolotu niewykrywalnego (tzw. stealth) albo pociskw manewrujcych albo wreszcie lojalno ludnoci wobec ciebie jest niska w danym regionie powiniene zadba, aby takie okolice rwnie byy kontrolowane przez radary. Charakterystyka marynarki wojskowej zaley od geografii kraju. Jeeli posiadasz wybrzee, ktre moe stanowi korytarz ataku dla wroga, musisz przynajmniej rozway pomys budowy floty wojennej. Wrg moe wysadzi tam swoje wojska albo ostrzeliwa miejsca pooone nad morzem. Pierwszym krokiem jest wykrywanie zbuduj wicej radarw wzdu linii brzegowej. Dobrym pomysem bdzie rwnie rekonesans morski za pomoc maych odzi patrolowych. Kolejnym krokiem bdzie zakup morskiego samolotu patrolowego ale nie musisz robi tej inwestycji, jeeli naprawd nie jeste zainteresowany tym, co dzieje si z dala od ldu. Jeeli przeciwnicy posiadaj sabe lub nieliczne floty morskie, odzie patrolowe wystarcz do obrony wybrzea. Nie nadaj si one jednak do samej walki. odzie maj jedynie wykrywa okrty wroga, ktre moesz nastpnie atakowa z powietrza. Zagroenie ze strony odzi podwodnych jest trudniejsze do wykrycia, ale te same odzie i samoloty patrolowe, ktre strzeg wybrzea, mog rwnie poszukiwa jednostek podwodnych. odzie podwodne nie stanowi jednak takiego zagroenia dla twojego kraju jak statki nawodne chyba e s wyposaone w bro masowego raenia. Budowa mocnego systemu obronnego, zwaszcza jeeli ssiedzi s do ciebie wrogo nastawieni, moe nadwtli gospodark kraju. Budowa armii, ktra byaby w stanie zaatakowa inny kraj i zwyciy to ju ogromny wydatek. Kluczowy problem to dobrze zrozumie warunki geograficzne i militarne, jakie posiada potencjalny wrg, jak rwnie dobrze okreli cel wasny. Chcesz pozby si zagroenia wojskowego z jego strony? Zdoby rejon bogaty w zasoby? adna armia nie moe skada si z jednostek jednego typu, ale specjalizacja zwaszcza jeeli skupia si na sabociach wroga, to najlepsza droga, aby zaoszczdzi pienidze.

5 Oddziay uniwersalne daj ci wicej swobody jako dowdcy i pozwalaj radzi sobie z nieoczekiwanym zagroeniem (Mylaem, e jestemy sojusznikami!), ale s te drosze. Cokolwiek by nie robi, zawsze przewiduj kontratak. Przeciwnik sterowany przez komputer zaatakuje ci z ca posiadan moc, dlatego rzucanie si na kopalni uranu z zaledwie paroma rozbitymi jednostkami to nie bohaterstwo, tylko marnotrawstwo. Nigdy nie zaczynaj ataku bez rezerw, ktre bd ci pomaga w nagych sytuacjach w trakcie kampanii, a nastpnie bd broni zdobyczy przez czas, kiedy bdziesz przegrupowywa i odbudowywa siy zbrojne. Bez wtpienia potrzebujesz jakich dobrych wojsk ldowych. Musisz si jednak zdecydowa, na co stawiasz? Szybko? Wytrzymao? Piechota jest znacznie tasza ni wojska pancerne, a w poczeniu z jakimi tanimi jednostkami przeciwpancernymi i przeciwlotniczymi moe si okaza formacj wystarczajc do wykonania zadania. W trudnym terenie piechota bdzie niemal rwnie szybka co oddziay wojsk pancernych. A co z samolotami? Bombowce dalekiego zasigu to dobra bro. Na pewno bdzie ci kusio, eby kupi sobie F-111, Tornado albo Fencer, ale s one wyjtkowo drogie. Moe zdecyduj si na cae stado (relatywnie) tanich bombowcw lekkich? Lekkie myliwce, np. Sukhoi Fitter oraz Alpha Jet mog by jeszcze tasze i rwnie skuteczne. Samoloty wielofunkcyjne, jak Strike Eagle czy Flanker, rwnie mog by nieco tasze ni wyspecjalizowane myliwce. Mog one zarwno przechwytywa wroga w powietrzu, jak i atakowa cele naziemne byle nie w tym samym czasie. Zapewniaj te one bliskie wsparcie lotniczej. Ale pamitaj: nie kupuj F-111, jeeli w zupenoci wystarczy ci F-16. Najtrudniejsze decyzje czekaj ci na morzu. Grupa bojowa z lotniskowcem w skadzie to miliardowy wydatek. Lotnictwo morskie jest bardzo silne, ale jest to te najdroszy typ broni w caej grze. Czy jeste w stanie w peni je wykorzysta? Czy mona jako inaczej, taniej i szybciej osign cel? I co si stanie, jeeli stracisz lotniskowiec? Czy jeste w stanie przetrwa taki cios? To wszystko porady rodem z prawdziwego wiata. Dobra gra wiernie odzwierciedla prawdziwy wiat i dlatego taktyki z prawdziwego wiata sprawdzaj si w grze. Dziki temu zainteresujesz si wiatem jego geografi, ekonomi, technologi oraz histori wojskowoci. Przeczytasz nowe rzeczy i wrcisz do gry mdrzejszy a dziki temu, czego si nauczye, staniesz si lepszym, bardziej niebezpiecznym graczem. I wanie dlatego Supreme Ruler 2010 to bardzo dobra gra. Larry Bond ma 53 lata, mieszka w Wirginii Pnocnej. Zanim zasyn jako pisarz i projektant gier, odby sub w marynarce Stanw Zjednoczonych i pracowa jako analityk ds. obronnoci. Wsplnie z Tomem Clancym napisa Czerwony sztorm, a nastpnie ju samodzielnie wyda pi kolejnych powieci: Czerwony Feniks, Wir, Kocio, Znienacka i Dzie gniewu. Napisa rwnie nowel Lash-Up, ktra ukazaa si w ramach antologii Stevena Coontsa, opublikowanej pod tytuem Combat. Jego najnowsza ksika nosi tytu Dangerous Ground i zostaa wydana przez Tor Books w maju 2005 roku. Pisarz wsppracowa te przy projektowaniu gier z serii tzw. Trylogii Admiralicji, obejmujcej tytuy Harpoon, Command at Sea oraz Fear God & Dreadnought. Wszystkie trzy gry zdobyy wiele nagrd branowych.

6 CO SI ZDARZYO WCZENIEJ Wielu ludzi uwaa, e pierwsze znamiona kryzysu wi si z wyborami prezydenckimi w Stanach Zjednoczonych w roku 2004, ale wikszo historykw upatruje prawdziwych rde problemu znacznie wczeniej. Tak czy inaczej, wszyscy s zgodni, e to cakowite zaamanie gospodarki amerykaskiej doprowadzio nas tu, gdzie jestemy. Poowa roku 2005 Prezydent Stanw Zjednoczonych ulega rosncym naciskom wewntrznym i inicjuje program wycofania wszystkich wojsk amerykaskich stacjonujcych w innych krajach a i to dopiero w wyniku coraz wikszej liczby ofiar, jakie ponosiy wojska amerykaskie. Nasze przeduajce si zaangaowanie w targanych niepokojami krajach Bliskiego Wschodu i Afryki katastrofalnie wpywa na sam esencj naszych tradycji wojskowych. Modzi ludzie nie chc ju suy krajowi. Zrobilimy krok wstecz w czasy wojny wietnamskiej, kiedy to bylimy uwaani za nieproszonych goci w nieprzyjaznym kraju. W odpowiedzi na pogbiajc si niestabilno gospodarki amerykaskiej, Arabia Saudyjska i Wenezuela podjy w gronie pastw OPEC inicjatyw na rzecz zmiany standardowej waluty, w ktrej cay wiat paci za rop. Od dziesicioleci cen ropy podawano wycznie w dolarach amerykaskich, co dodatkowo kreowao efekt popytu na dolara, tym samym finansujc wiecznie rosncy deficyt handlowy Stanw Zjednoczonych. 18 maja 2005 pastwa OPEC zaskoczyy cay wiat decyzj, e od tej pory ropa bdzie sprzedawana wycznie w euro. Kolejne dni byy naznaczone chaosem brokerzy walutowi na gwat wyprzedawali zapasy dolarw amerykaskich za zoto, euro i jeny. wiatowe rynki finansowe przeyway hutawk nastrojw. Nagy wybuch paniki wrd kapitau spekulacyjnego spowodowa, e notowania na wszystkich rynkach spady w cigu jednej doby o 40%. W cigu dwch tygodni wszystkie najwaniejsze indeksy giedowe na wiecie straciy co najmniej 65% wartoci. Chaos byskawicznie wykroczy poza granice Stanw Zjednoczonych i pocign wiat w otcha najgorszej depresji gospodarczej, jak mona sobie wyobrazi. Wrzesie 2005 Efekty wielkiego krachu szybko przeniosy si na inne dziedziny ycia najpierw na handel, a nastpnie na polityk. I wtedy sytuacja staa si jeszcze gorsza. Sierpie tego lata w Ameryce i Europie by wyjtkowo gorcym miesicem. Zapotrzebowanie na energi szybko roso, przerwy w dostawach prdu stay si normalnoci i coraz wikszej grupie ludzi zaczy puszcza nerwy. Napicia rasowe i etniczne day o sobie zna. W Europie ludzie chtnie obwiniali muzumanw o spowodowanie kryzysu, ktry kosztowa Europejczykw utrat milionw miejsc pracy. Fala spontanicznych, dugotrwaych zamieszek przelaa si przez Angli, Niemcy i Francj. Rzdy pastw zday sobie spraw, e jedyn szans na utrzymanie wadzy jest realizacja spoecznego postulatu wprowadzenia surowych praw antyimigracyjnych. Powszechny gniew i rozalenie znalazy sobie jednak wiele innych celw. Instytucje zwizane z handlem globalnym, wspprac midzynarodow i finansami globalnymi stay si miejscem coraz bardziej agresywnych demonstracji i pikiet, ktre czerpay si z powszechnego poparcia spoecznego. Niektre dobrze zaplanowane i zorganizowane rewolty spoeczne zakoczyy si wtargniciem i cakowitym zniszczeniem biur wielkich korporacji i instytucji globalnych.

7 Szczeglnie popularnym celem atakw stay si banki. Listopad 2005 Nieudana prba zamachu na krla Arabii Saudyjskiej zakoczya si jedn z najbardziej brutalnych akcji przeciwko swobodom obywatelskim, jak odnotowano w historii. Rodzina krlewska, obawiajc si zdrady dawnych przyjaci, wprowadzia stan wojenny. Krok ten odbi si szerokim echem w caej Zatoce Perskiej, ale i tak nie by w stanie uratowa rzdu w Jemenie czy nieokrzepej jeszcze administracji w Iraku. Fundamentalistyczni przywdcy islamscy wkrtce objli wadz w obydwu tych krajach. 2006 Obywatele Stanw Zjednoczonych wreszcie si przekonali, jak bardzo ich kraj sta si uzaleniony od inwestycji zagranicznych. A by to dopiero pocztek problemw, ktre nie miay si szybko skoczy Od lat 80. znaczny napyw kapitau zagranicznego utrzymywa pynno na giedach i pokrywa dugi generowane przez deficyt kolejnych budetw federalnych. Inwestycje zagraniczne kumulowane przez wiele lat osigny rekordow wysoko, co ju od dawna zapowiadao katastrof. Zaskakujce wycofanie funduszy zagranicznych, jakie miao miejsce rok wczeniej, w poczeniu z pczniejcym deficytem i ujemnym bilansem handlowym spowodowao cakowity upadek gospodarki. Bezrobocie w wielu czciach Stanw Zjednoczonych szybko roso, przekraczajc granic 15% , a gdzieniegdzie osigajc nawet 20%. Wiele stanw i wikszo gwnych miast ogosia bankructwo. Szybko tej katastrofy ekonomicznej zaszokowaa cay wiat ostatnie supermocarstwo stracio pazury! Tego roku zima na pkuli pnocnej nadesza pno. Bya agodna i skoczya si wczenie, ustpujc kolejnemu gorcemu latu. Czapy lodowe Arktyki i Grenlandii znacznie skurczyy si, pompujc do pnocnego Atlantyku wielkie iloci wody. wiat zajty swoimi problemami nie zauway, e Prd Zatokowy, wielki kaloryfer caej pkuli pnocnej osab, cho nie zanik cakowicie. Bez silnego napywu ciepa z tropikw amplitudy temperatur stay si jeszcze bardziej nieprzewidywalne i w niektrych rejonach wiata efekt cieplarniany zamieni si w miniepok lodowcow. Ju padzierniku w caej Europie i Ameryce Pnocnej wiay cikie nieyce, tylko pogbiajc ogromne kopoty z dostawami energii. 2007 W odpowiedzi na przeduajcy si stan depresji ekonomicznej, pastwa caego wiata podjy prb ochrony wasnych gospodarek za pomoc ce i restrykcji importowych. Kroki te nastpiy jednak zbyt pno, aby zapobiec fali bezrobocia, niepewnoci i niewiary, ktra skutecznie zdusia wszelki popyt na handel. Stany Zjednoczone powrciy do polityki izolacjonizmu, podobnie jak i wikszo rozwinitych krajw Zachodu. Kanada i Wielka Brytania byy stosunkowo najmniej dotknite kryzysem, ale borykay si z nasilajcymi si ruchami separatystycznymi wewntrz kraju oraz wyjtkowo cikimi zimami trapicymi ich obywateli. Pustka, jak pozostawiy na scenie midzynarodowej Stany Zjednoczone spowodowaa, e na nowo odyy rozliczne antagonizmy regionalne. Potyczki graniczne stay si codziennoci, a globalne napicie szybko roso. Typowym przykadem moe by seria star pomidzy Australi a Indonezj midzy lipcem a padziernikiem 2007 o rzesz uchodcw, ktrych Australia nie chciaa przyj na swoje terytorium.

8 Dobrze uzbrojone i wyszkolone wojska australijskie (marynarka i lotnictwo) zwyciyy, ale bya to dopiero pierwsza z dugiego acucha wojen granicznych, wywoanych przez niekontrolowany napyw uchodcw. Niepewne prby stumienia napi podejmowane przez ONZ zawodziy. W obliczu masowych niepokojw wewntrznych i rosncego poczucia zagroenia w samej Europie, kraje europejskie, dotd utrzymujce za granicami znaczne siy na misjach pokojowych i humanitarnych, zaczy je wycofywa. Trzeci wiat pozostawiono samemu sobie. ONZ rozpada si, gdy kraje, ktre dotd uyczay swoich wojsk i oyy pienidze, nie s ju w stanie tego robi. 19 padziernika 148 pastw gosuje za, a tylko 26 przeciw rozwizaniu ONZ (przy 17 wstrzymujcych si) i Narody Zjednoczone same wymazuj si z politycznej mapy wiata... Problemy wewntrzne staj si absolutnie priorytetowe, organizacje takie jak NATO otrzymuj od pastw czonkowskich coraz mniej zasobw. Wkrtce podziel one los ONZ i zostan rozwizane. 2008 Na caym wiecie obserwuje si, e mae, rozwinite kraje o jednorodnej populacji radz sobie znacznie lepiej w nowej sytuacji. Najwiksze problemy przeywaj wielkie konglomeraty takie jak Stany Zjednoczone, Chiny, Kanada czy Rosja. Pierwszym pastwem, ktre ulega rozpadowi jest Australia. Poudniowo-wschodnia cz kraju, na fali silnych sporw wewntrznych, formuje wasne prawa ekonomiczne i socjalne oraz odcina si od reszty pastwa. Kiedy okolice Sydney zaczynaj cieszy si pierwszymi oznakami pobudzenia gospodarczego, cay wiat uznaje, e jest to recepta na kryzys i podejmuje podobne kroki. Rosja zamienia si w pole bitwy skconych narodowoci i grup etnicznych kotujcych si wok sowiaskiego centrum. Od stuleci Rosja zsyaa ludzi na Syberi. Teraz Syberia przysya swj klimat nad Rosj. W obawie przed falami zabjczych mrozw Rosjanie migruj na zachd i poudnie. W Stanach Zjednoczonych ofiar chaosu jako pierwsza pada poudniowa Kalifornia. W atmosferze gwatownych star pomidzy Latynosami, Azjatami i biaymi, wadze wprowadzaj surowe ograniczenia gospodarcze i polityczne wobec ssiednich regionw, argumentujc, e s zmuszani paci nader wysokie podatki stanowe i federalne. W lady poudniowej Kalifornii idzie Los Angeles, wok ktrego formuje si odrbny region zdominowany przez Latynosw. Wiele innych stanw rwnie podzieli ten los 2009 W tym momencie ju tylko kraje zbyt mae lub zbyt biedne, aby si dzieli utrzymay swoj jednolit tosamo. Stany Zjednoczone, Niemcy, Kanada, Rosja, Chiny, Japonia i dziesitki innych pastw rozpady si na samorzdne subregiony. Instytucje globalne i midzynarodowe zebray surowe razy w latach 2005-2009, ale nadal maj swoich zwolennikw i do znaczne zasoby. Specjalne grupy interesw maj dostp do pienidzy, zota, diamentw, magazynw towarw, a nawet broni.

9 Na gruzach ONZ zaczyna si formowa nowa organizacja Wiele nowych pautonomicznych regionw przysya swoich przedstawicieli na wielotygodniowe, tajne narady, ktrych efektem jest zaskakujca informacja o powstaniu Rynku wiatowego. Kiedy wicej szczegw trafi do wiadomoci publicznej, stanie si jasne, e wielu byych dyplomatw ONZ, jak rwnie kluczowych postaci wiatowego handlu i przemysu doskonale zrozumiao przyczyny klski Narodw Zjednoczonych. Od czasu upadku ONZ potajemnie dyli do wypenienia powstaej luki. Rynek wiatowy pocztkowo jest lekcewaony lub przyjmowany z pogard, ale wkrtce wydaje on informacj, ktra otwiera wszystkim oczy 20 kwietnia 2009 do natychmiastowego rozpowszechnienia Rynek wiatowy pragnie w niniejszym owiadczeniu powiadomi przywdcw regionalnych, e ich dziaania nie bd duej pozostawa bez konsekwencji. Rynek nie tylko dysponuje zasobami gospodarczymi i moe stanowi wsplne miejsce do wymiany towarowej, ale posiada te moliwoci siowego wpywania na niepokorne pastwa. Dysponujemy najpotniejsz si zbrojn, jaka pozostaa na planecie. Cho nasze cele s z gruntu pokojowe, ostrzegamy jeeli przyjdzie wam ochota, eby sprawdzi nasz determinacj, pamitajcie, e posiadamy bro atomow. Nastpnego dnia na poudniowym Pacyfiku odbywa si seria prbnych detonacji jdrowych, ktre dobitnie potwierdzaj te sowa. Dwa miesice pniej szczegowy raport magazynu Manewry Wojskowe potwierdza potg militarn Rynku wiatowego. Do koca padziernika wikszo regionw, mniej lub bardziej ochoczo, przystpia do nowo utworzonego partnerstwa. Rodzi si nowy sens istnienia spoecznoci midzynarodowej, ale peny program Rynku wiatowego nadal nie jest znany. 1 stycznia 2010 Wraz z pocztkiem roku, na fali rosncego optymizmu midzynarodowego, Rynek wiatowy okrela swj nowy cel. Z radoci przyjmujemy fakt, i odradza si poczucie przynalenoci do spoeczestwa globalnego. Poczuwamy si jednak do obowizku, aby przyspieszy ten proces. Naszym zadaniem jest wic wyplenienie dominujcych dzi regionalizmw. Sposb, w jaki to osign, pozostaje w zakresie decyzji kadego z regionw. Pamitajcie jedynie, e jeeli sami nie podejmiecie si tego zadania, przyjdzie kto, kto narzuci wam swoje rozstrzygnicia. Zdajemy sobie spraw, e taka presja w wielu wypadkach zaogni napicia regionalne, ale cel uwica rodki! Jeeli za rok od dzi, wasz region nie podejmie krokw w stron zjednoczenia z ssiadami, podejmiemy takie kroki w waszym imieniu i wesprzemy je militarnie. Nikt nie wie, czy to owiadczenie osigno podany skutek W cigu kilku najbliszych miesicy niektre regiony podjy wspprac z ssiadami i uzgodniy zasady organizacji pokojowych referendw zjednoczeniowych. W innych czciach wiata regiony tylko pogbiy izolacj i rozpoczy rozbudow armii. Wielu obserwatorw przekonao si, e choby i cel by zbawienny, nie da si go osign bez zapacenia wielkiej ceny. Nikt nie wiedzia, co si wydarzy dalej.

10 Czy masz do siy, sprytu i rozsdku, aby sprawi, e twj region odegra kluczow rol w budowaniu nowego adu na wiecie? Czy te staniesz si jedn z pierwszych ofiar w bezlitosnym wycigu do fotela najwyszego przywdcy? WPROWADZENIE Gra Supreme Ruler ustala nowy standard w dziedzinie gier strategicznych. Mona j rozgrywa zarwno w czasie rzeczywistym, jak i w trybie turowym, wedug upodobania gracza. Gracze mog rozpocz swoje kampanie praktycznie w dowolnym zaktku wiata obejmuj tam kontrol nad jednym z regionw i d do zjednoczenia caej ludzkoci. wiat rozpad si na skcone miniregiony, ale spoeczestwa nadal pragn stworzy globaln rodzin. Ale jak osign ten cel? Jako przywdca regionu bdziesz mia prawo decydowania w zakresie polityki wewntrznej i gospodarczej, stosunkw dyplomatycznych, produkcji w regionie, bada naukowych oraz a moe przede wszystkim strategii i planowania wojskowego. Zarzdzanie regionem to niezwykle zoona i wymagajca praca, tote w codziennych obowizkach pomagaj ci ministrowie, szefowie poszczeglnych resortw. Przywdca moe wwczas skoncentrowa si na tych problemach, ktre najbardziej wymagaj jego zaangaowania, albo ktre po prostu lubi. Jeeli za uznasz, e dany minister nie pracuje dobrze, moesz go wymieni a nawet aresztowa! Kiedy bdziesz zarzdza swoim regionem w kolejnych scenariuszach, przekonasz si, e cele w kadym z nich bd zasadniczo rne. W niektrych scenariuszach pierwszym priorytetem bdzie podniesienie poparcia wewntrznego, tak aby przygotowa si do zbliajcych wyborw w innych najwaniejsze bdzie doprowadzenie gospodarki do stanu uywalnoci. Przekonasz si te, e w wikszoci scenariuszy jedyn drog do zwycistwa bdzie skorzystanie z potgi swoich si zbrojnych. Sposb, w jaki bdziesz rozgrywa kolejne scenariusze, zaley wycznie od twoich wyborw jako przywdcy, ale zachowaj ostrono nieodpowiedzialne zachowanie moe cign ci na gow gniew Rynku wiatowego. W przeciwiestwie do istniejcej dzi Organizacji Narodw Zjednoczonych, Rynek wiatowy nie ma w obyczaju tygodniami debatowa nad zastosowaniem sankcji i nie waha si ani sekundy, aby uy swoich si wojskowych do przywrcenia porzdku. CECHY GRY Rewolucyjny system kampanii, obejmujcy ponad 40 scenariuszy gry i ponad 200 moliwych punktw rozpoczcia gry, praktycznie w kadym zaktku wiata. Zoony system dowodzenia wojskiem w skali taktycznej i strategicznej, dziki ktremu moesz bezporednio kontrolowa bataliony, albo da im samodzielno przekazujc kontrol do rk dowdcw sterowanych przez komputer. Gra zawiera tysice szczegowych, wiernie odwzorowanych typw wyposaenia wojskowego,

11 od amerykaskich batalionw pancernych z czogami M1A1 a po poudniowoafrykask artyleri G6 Rhino, rosyjskie myliwce Mig-29, brazylijskie dziaa SS-80, francuskie rakietowe odzie podwodne Les Triomphant, pociski Tomahawk i wiele, wiele innych. Poszczeglne regiony oraz kraje na rnych poziomach technologii bd miay dostp do rnych zestaww jednostek wojskowych. Realizm w odwzorowaniu zasobw Nie jest to uproszczony interfejs typu cinaj drzewa czy wydobywaj zoto, ale bogate moliwoci kontroli produkcji, konsumpcji i eksportu 11 kluczowych towarw wiernie opartych na rzeczywistych warunkach geograficznych na kuli ziemskiej. Jeeli potrzebujesz ropy naftowej, lepiej popraw stosunki dyplomatyczne z Bliskim Wschodem! Elastyczny interfejs dyplomatyczny, ktry uatwia przejrzyste prowadzenie negocjacji. Wymiana dyplomatyczna moe obejmowa pienidze, traktaty, produkty, badania naukowe, jednostki wojskowe, a nawet ziemi. Model ekonomiczny i polityczny Bardzo szczegowy, a jednoczenie prosty w zarzdzaniu model wadzy, oparty na strukturze sterowanych przez komputer ministrw, posiadajcych rne osobowoci i zdolnoci. Ten wydajny system polityczny pozwala graczom omin uciliw konieczno zarzdzania na poziomie detali. Kompleksowe drzewo technologii oparte o aktualne trendy badawcze. Rozpoznawalne cele, ktre maj realistyczny i konkretny wpyw na twj region. Wszystkie mapy oparte s na prawdziwych zdjciach satelitarnych, uzyskanych dziki uprzejmoci NASA. Obszary wystpowania surowcw znajduj si na mapach dokadnie tam, gdzie w rzeczywistoci, co jeszcze zwiksza realizm rozgrywki. Edytor map i scenariuszy obsugujcy ta rzeczywiste lub stworzone przez uytkownikw, co pozwala przeduy okres, przez jaki moesz cieszy si gr. Tryb wieloosobowy dla maks. 16 graczy w sieci lokalnej lub w Internecie. WYMAGANIA SYSTEMOWE Aby gra w Supreme Ruler 2010 wymagany jest nastpujcy sprzt: Windows 98/Me/2000/XP, Pentium II 400MHz (zalecane Pentium III 800), 64MB RAM (zalecane 128 MB RAM), karta graficzna 3D z 8 MB pamici Video RAM (zalecana karta graficzna AGP z 32 MB pamici Video RAM), DirectX 8.1 lub nowszy, karta dwikowa zgodna z DirectX, napd 4x CD-ROM. Zajrzyj do pliku README, gdzie odnotowano wszelkie zmiany wprowadzone w ostatniej chwili.

12 INSTALACJA W pyt CD Supreme Ruler 2010 do napdu CD-ROM. Powinna teraz zadziaa funkcja Autoodtwarzanie, powodujc wywietlenie ekranu instalacyjnego gry Supreme Ruler 2010. Wykonuj kolejne polecenia, aby zainstalowa gr. (Jeeli funkcja Autoodtwarzanie nie zadziaa, kliknij kolejno Start > Uruchom > [litera napdu CDROM] > Setup.exe) Po zainstalowaniu gry moesz j uruchomi wybierajc opcje: Programy > Strategy First > Supreme Ruler 2010 POMOC TECHNICZNA Jeeli w trakcie korzystania z produktu wystpi problemy techniczne, skontaktuj si z naszym zespoem pomocy technicznej. Zanim zatelefonujesz, zapoznaj si z zawartoci pliku README.TXT na pycie CD Supreme Ruler 2010, gdzie zawarte s najnowsze zalecenia zwizane z wieloma problemami. Zajrzyj te na stron Pomocy na podanej poniej witrynie. Podczas rozmowy telefonicznej bd w pobliu komputera i przygotuj sobie nastpujce informacje: typ i model komputera, wersja systemu Windows, czna ilo pamici RAM, wielko dyskw twardych + wolna przestrze na dyskach, typ i model karty graficznej. TELEFON: (514) 844-2433, pon.-pt. 9:00-18:00 czasu EST FAKS: (514) 844-4337, Do: Pomoc Techniczna INTERNET E-MAIL: Aby uzyska szybk pomoc techniczn za porednictwem poczty elektronicznej, wypenij formularz online pod adresem http://www.strategyfirst.com/Support/ContactForm.asp Wszelkie inne pytania lub uwagi natury technicznej prosz kierowa e-mailem na adres: support@strategyfirst.com WITRYNA STRATEGY FIRST: www.strategyfirst.com WITRYNA SUPREME RULER 2010: www.supremeruler2010.com FORUM SUPREME RULER 2010: www.bgforums.com

I PODSTAWOWE POJCIA Cho istniej ju gry podobne do Supreme Ruler 2010, wprowadzilimy do tego produktu wiele oryginalnych zasad, ktre poprawiaj realizm gry nie psujc przyjemnoci z rozgrywki i uatwiajc zanurzenie si w wykreowanym przez nas wiecie roku 2010. Zapraszamy!

13 1) MINISTROWIE W dzisiejszych czasach nawet kraje opanowane przez najbardziej zatwardziae dyktatury nie s ju kierowane przez jednostki. Peni oni co prawda funkcje przywdcw, ale musz otacza si doradcami biegymi w poszczeglnych dziedzinach, bd wyspecjalizowanymi ministerstwami. W grze Supreme Ruler 2010, twoimi najwaniejszymi doradcami s ministrowie. Bez ich pomocy, stopie komplikacji tej gry mgby odstraszy wielu potencjalnych przywdcw. Rzd przyjdzie z pomoc przede wszystkim tym, ktrzy sobie jej ycz. Gracze, ktrym zaley na penym udziale w procesie decyzyjnym i ktrzy lubi dry kady temat przed podjciem decyzji, rwnie znajd co dla siebie. Ministrowie (sterowani przez komputer) kieruj szecioma gwnymi ministerstwami: Ministerstwem Operacji (Wojskowych), Ministerstwem Obrony, Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Ministerstwem Skarbu, Ministerstwem Handlu i Ministerstwem Spraw Wewntrznych. Osobowoci i scena polityczna O sze miejsc w rzdzie konkuruje trzydziestu szeciu kandydatw. Kady z nich ma inn osobowo, inne pogldy polityczne i kwalifikacje. Rne osoby bd si rnie zachowyway na tych samych stanowiskach i w tych samych okolicznociach, zatem musisz empirycznie przekona si, ktra z nich podziela twoje wartoci, myli tak jak ty i bdzie podejmowa decyzje, ktre przypadn ci do gustu! wiatopogldy polityczne: Potencjalni kandydaci do twojego rzdu s podzieleni midzy trzy ugrupowania polityczne: konserwatystw, centrum i liberaw. Definicje tych terminw rni si w poszczeglnych krajach. Oglnie patrzc, konserwatyci (prawa strona sceny politycznej) s zorientowani na rozwj biznesu i ograniczenie wpyww administracji rzdowej, za liberaowie (lewa strona) popieraj programy socjalne i regulacj przemysu. Politycy centrum, jak sama nazwa wskazuje, plasuj si ze swoimi pogldami gdzie porodku.

14 Ograniczanie wadzy - blokady Niektrzy przywdcy mog chcie ograniczy zakres wadzy sprawowanej przez ministrw nad ich resortami. Jeli chcesz podj jak decyzj i nie yczysz sobie, aby minister j potem zmieni, moesz ustanowi blokad. Odszukaj ikon blokady w lewym grnym rogu okna podatku dochodowego. Jeli nie chcesz, eby minister skarbu zmienia stop tego podatku, zablokuj jej warto. (Jeli w sekcji nie ma moliwoci zaoenia blokady, oznacza to, e jest wyczona spod kontroli ministra i znajduje si w wycznej gestii przywdcy). Wpyw na dziaania ministrw Blokady uniemoliwiaj ministrom zmienianie twoich decyzji. Interfejs rzdu dodatkowo pozwoli ci kierowa poczynaniami kadego z ministrw i koncentrowa ich uwag na poszczeglnych, istotnych dla ciebie zadaniach. Jako przywdca moesz wybiera zadania dla resortw z listy priorytetw ministerialnych. Sterujc ich doborem moesz zmienia zakres priorytetw swoich ministrw. Zmiana ministra Pord ministrw moesz znale takich, z ktrych decyzjami nie bdziesz si zgadza. Jeli do tego dojdzie, moesz ich wymieni na innych. Porada: Jeli twoja ocena poparcia wewntrznego zacznie niepokojco spada, moesz j poprawi aresztujc ministra, zamiast go zmienia! Dla pozostaych ministrw bdzie to dodatkowy bodziec do pracy, ale pamitaj, e aresztowanego ministra nie mona ju przywrci na urzd w biecej kampanii.

15 2) E-MAIL I SYSTEM WIADOMOCI E-mail Wewntrzny system poczty elektronicznej gry Supreme Ruler 2010 pozwala ministrom powiadamia przywdc o problemach. Dziki niemu mona take wysya maile do innych regionw, skadajc im oferty dyplomatyczne albo po prostu serwujc obelgi lub oznaki dezaprobaty. Od czasu do czasu, znajdziesz tu rwnie spam (wiadomoci-miecie), tak jak w prawdziwej poczcie elektronicznej.

16 E-mail suy take do odbierania ofert dyplomatycznych. T sam drog ministrowie bd przysyali ci ostrzeenia i prosili o decyzje. Opcje w dolnej czci e-maila umoliwiaj udzielenie do szeciu rnych odpowiedzi. Poza tym, obok standardowego okna rozmowy pomidzy graczami w trybie wieloosobowym, moesz wykorzystywa system e-mail do wysyania wiadomoci do pozostaych graczy (Jeli chcesz szybko otworzy okno Utwrz nowy mail, uyj klawisza skrtu ). System wiadomoci System wiadomoci to telewizja CNN dla gry Supreme Ruler 2010. Donosi ci o tym, co si dzieje w scenariuszu, bez wzgldu na to, czy dane wydarzenie dotyczy twojego regionu, czy jedynie ssiadw. Czasem dobrze jest przejrze nagwki, eby zorientowa si, co obywatele sdz o swoim przywdcy i by na bieco z wydarzeniami z zagranicy.

17 3) ZOONY MODEL GOSPODARCZY Supreme Ruler 2010 znacznie wykracza poza prosty model gospodarczy oparty na funkcjach w stylu cinaj las, wydobywaj zoto czy produkuj ywno . Zamiast tego mamy jedenacie prawdziwych towarw rozmieszczonych zgodnie z geografi realnego wiata. W zwizku z tym, jedynie nieliczne rejony wiata bd w stanie osign pen samowystarczalno. Handel czsto bdzie odgrywa rwnie wan rol jak produkcja. Towary Towary w grze Supreme Ruler 2010 Rolnictwo Ruda (wszystkich metali - niklu, elaza, srebra itd.) Ropa (do tej kategorii naley zarwno ropa naftowa, jak i gaz ziemny) Wgiel Uran Drewno wiea woda Energia elektryczna Dobra konsumpcyjne Dobra przemysowe Dobra wojskowe Uwaga: Zapotrzebowanie na dany produkt jest zalene od wielu czynnikw ekonomicznych i rni si w poszczeglnych scenariuszach. Warto te zauway, e sie powiza midzy produktami jest tak skomplikowana, i niedostatek jednego z nich moe zaburzy produkcj innych... Na przykad, jeli produkcja energii elektrycznej w regionie jest oparta na spalaniu wgla, a posiadana ilo tego surowca okae si niewystarczajca, pojawi si przerwy w dopywie prdu, ktre mog zakci prac pozostaych gazi przemysu i spowodowa deficyt wytwarzanych przez nie dbr. W wypadku towarw gotowych mamy do czynienia z dodatkowymi powizaniami produkcja zarwno dbr wojskowych, jak i dbr konsumpcyjnych wymaga dbr przemysowych nalecych do surowcw niezbdnych do ich wytwarzania. Produkcja tony dbr przemysowych wymaga surowcw takich jak: wgiel, energia elektryczna, ropa, rudy. Specjalne wymagania produkcyjne Do wyprodukowania tony dbr konsumpcyjnych potrzeba: 1/2 tony dbr przemysowych, 1/2 tony rud metali, 15 megawatogodzin energii elektrycznej. Do wyprodukowania tony dbr przemysowych potrzeba: 1 tony rud metali, 15 megawatogodzin energii elektrycznej, 100 baryek ropy, tony wgla. Do wyprodukowania tony dbr wojskowych potrzeba: 1/2 tony dbr przemysowych, 1/2 tony rud metali, 15 megawatogodzin energii elektrycznej, 50 baryek ropy.

18 Uwaga: Stosowanie niektrych technologii moe prowadzi do obnienia zuycia surowcw uywanych przy produkcji. Rynki midzynarodowe Ze wzgldu na mae prawdopodobiestwo, e twj region bdzie samowystarczalny (bez wzgldu na to, ktry wybierzesz), bdziesz musia uzupenia braki poprzez transakcje na rynku midzynarodowym. Handel towarami mona prowadzi lokalnie (z innymi regionami twojego obszaru), bd na Rynku wiatowym. W handlu lokalnym du rol odgrywaj bojkoty i embarga, ograniczajce swobod wymiany handlowej. Patrzc w wymiarze wiatowym poda i popyt dbr mog si bardzo rni w zalenoci od czci globu, a ceny mog znajdowa si pod wpywem cakowitego popytu regionalnego i stanu twoich stosunkw z Rynkiem wiatowym. Pamitaj, e handel odbywa si w dwie strony i dua cze twoich rocznych dochodw moe pochodzi ze sprzeday nadwyek. Naley obserwowa rynki i dba o dodatni bilans handlu midzynarodowego. Podatki Ktry wspczesny rzd nie oczekuje sonej zapaty za usugi dostarczane obywatelom? Rne typy opodatkowania wywieraj rny wpyw na gospodark. Region kontroluje pobieranie podatku dochodowego, podatku od sprzeday, podatku od przedsibiorstw, podatku od wasnoci, opat imigracyjnych, opat uytkowych i innych... Porada: Jeli chcesz przycign imigrantw do swojego regionu, powiniene rozway zniesienie opat imigracyjnych i ograniczenie stopy podatkowej dla mniej zarabiajcych.

19 Wydatki Gra Supreme Ruler 2010 realistycznie oddaje wiele rodzajw wydatkw, ktre kady region zmuszony jest ponosi... Nale do nich nakady na sub zdrowia, owiat, siy porzdkowe, infrastruktur drogow i kolejow, emerytury, ubezpieczenia pracownicze, pensje dla wojska, opaty konserwacj sprztu wojskowego i wiele innych. Wszystko to stanowi wierne odzwierciedlenie gospodarki wspczesnego pastwa. Kada z tych kategorii wydatkw wywiera wpyw na jakie czynniki warunkujce powodzenie regionu wydatki na owiat poprawiaj poziom oglnego wyksztacenia ludnoci i skuteczno bada, wydatki na infrastruktur wpywaj dodatnio na poziom zaopatrzenia i wydajno zakadw itd. Inne zalenoci gospodarcze Podobnie jak w prawdziwym modelu gospodarczym, dziaania przywdcy (czyli twoje) mog wpywa na ycie gospodarcze na wiele innych, nie opisanych dotd sposobw. Oto kilka interesujcych zwizkw: Produkcja > PKB/gow > Produkcja: Wzrost produkcji w regionie wie si z tworzeniem nowych obiektw, w ktrych znajduje zatrudnienie coraz wicej osb. Proces ten napdza popyt na si robocz i prowadzi do wzrostu pac. Chocia wzrost produkcji podnosi wskanik produktu krajowego brutto na gow (rednia warto produkcji i usug regionu w przeliczeniu na mieszkaca), zwikszone koszty pracy przekadaj si na wzrost kosztw produkcji dbr. Moe to prowadzi do wzrostu cen, utraty konkurencyjnoci w stosunku do cen Rynku wiatowego i w efekcie uniemoliwi utrzymanie aktualnego poziomu produkcji. Nisze podatki > Wzrost gospodarczy > Wysze przychody z podatkw: Ta zaleno to konik konserwatywnych teoretykw ekonomii (nazywa si j czsto teori przeciekania). Obniajc podatki, rzd pozostawia ludziom wicej pienidzy do wydania. Oznacza to wpompowanie dodatkowych rodkw do gospodarki, co moe przyspieszy jej wzrost, ktry z kolei przyczynia si do przysporzenia pastwu dodatkowych przychodw. Teoria ta zakada znaczn stop redukcji podatkw zwaszcza dla grup o rednich i wysokich dochodach, poniewa sabo zarabiajcy i tak nie zyskaj wystarczajco duo, eby zwikszy wydatki. Z drugiej strony, liberalni ekonomici twierdz, e rodziny zamone i redniozamone powinny ponosi wiksze ciary na cele spoeczne ze wzgldu na ich wiksze moliwoci finansowe. W grze Supreme Ruler 2010 moesz wyprbowa rne rozwizania tych gospodarczych dylematw i obserwowa ich efekty! 4) DYPLOMACJA Dyplomacja regionalna Wsplnym skadnikiem gier strategicznych jest model dyplomacji, ktry pozwala na dokonywanie prostej wymiany i zawieranie porozumie midzy ssiadujcymi regionami.

20 Supreme Ruler 2010 idzie znacznie dalej, pozwalajc na porozumienia midzy regionami, ktrych tre moe stanowi wymiana dosownie wszystkiego... Oto jeden prosty przykad typowej wymiany dyplomatycznej... Mimo e wymiana moe dotyczy rnych kompilacji caej gamy elementw, jest kilka kluczowych koncepcji, ktre mona wykorzysta w scenariuszu... Przykadowe koncepcje wymiany dyplomatycznej: Ziemia za pokj Jeli przegrywasz wojn, moesz rozway oddanie czci swoich ziem w zamian za przerwanie dziaa zbrojnych. Kredyty Moesz oferowa kredyty innym regionom lub je u nich zaciga. Moesz na przykad poprosi o ryczat w wysokoci 1 mld $ i zaproponowa w zamian wpacanie do kasy wierzyciela 100 mln $ miesicznie przez rok. Handel Jeli nie masz wystarczajcych rodkw finansowych na zakup produktw na rynku, moesz zaoferowa innemu regionowi wymian barterow na towar, ktrego masz w nadmiarze. Tajne poparcie dla sojusznika Wykorzystujc wymian dyplomatyczn do celw strategicznych, moesz pomc lub powanie zaszkodzi innemu regionowi bez naraania si na ryzyko reperkusji. Umowy nalece do wymiany dyplomatycznej mog mie charakter jednostronny. Zamy, e region A jest najsilniejszy w scenariuszu i prowadzi wojn z regionem B. Region C moe w tajemnicy przed Regionem A wspomc region B przez darmowe dostawy ropy, dbr wojskowych, pienidzy, technologii itp., zwikszajc tym samym szanse sojusznika na przetrwanie konfliktu.

21 Zachowaj ostrono przy zrywaniu traktatu W tej grze masz do wyboru dwa sposoby wycofania si z traktatu: jednostronny (podejmujesz decyzj o zerwaniu traktatu bez porozumienia si z drug stron) i wzajemny (oba regiony ustalaj drog negocjacji sposb rozwizania traktatu). Przekonanie drugiego regionu do zgody na rozwizanie traktatu moe by trudne lub wrcz niemoliwe, ale warto prbowa. Wiarygodno w dyplomacji trudno jest uzyska, za to atwo straci. Strony rozwizujce traktat za obopln zgod nie s naraone na adne konsekwencje, natomiast jednostronne zerwanie traktatu oznacza dla strony, ktra zdecyduje si na ten krok, nieprzyjemne reperkusje. Dyplomacja na Rynku wiatowym Oprcz regionw ssiednich, w kadym ze scenariuszy mamy jeszcze globalnego stranika w postaci Rynku wiatowego. Organizacja ta moe si nie wtrca w sprawy lokalne, ale jeeli co jej si nie spodoba, to niekiedy ucieka si do dziaa gospodarczych, a nawet wojskowych. Rynek wiatowy odgrywa w roku 2010 rol ONZ, ale znacznie szybciej podejmuje decyzje o ingerencji w wydarzenia lokalne, jeli widzi tak konieczno. Poza tym, mandat tej organizacji jest znacznie szerszy, obejmujc rne dziedziny, od regulacji wiatowego handlu towarami (za pomoc uatwiania sprzeday i zakupu dbr) do kredytw, dotacji, a nawet sprzeday broni. Poza tym, kady gracz moe wystpi do Rynku wiatowego o pomoc i proponowa gosowanie w istotnych sprawach. Porada: Wykorzystanie broni masowego raenia przeciwko innym regionom to najkrtsza drog do cignicia sobie na kark Rynku wiatowego. Nie bdzie to przyjacielskie zainteresowanie! Uwaga: Nie we wszystkich scenariuszach Rynek wiatowy funkcjonuje jako odrbna instytucja. W kadym ze scenariuszy, toczcych si na poziomie oglnowiatowym, Rynek wiatowy skada si z obecnych w nim regionw i nie dziaa jako ciao niezalene. 5) POPARCIE PUBLICZNE I SYSTEM SOCJALNY Wszyscy przywdcy musz zwraca uwag na opinie i poparcie wasnych obywateli, odzwierciedlone w grze Supreme Ruler 2010 w postaci oceny poparcia wewntrznego. W zalenoci od ustroju panujcego w regionie i celu scenariusza, ocena poparcia wewntrznego moe by jedn z najwaniejszych statystyk, na ktr naley cigle zwraca uwag. W niektrych scenariuszach czeka ci zaplanowane referendum zjednoczeniowe, ktre ma zadecydowa o poczeniu twojego regionu z innymi Majc to na uwadze, wykorzystaj swoje poparcie wewntrzne jako probierz oglnego spoecznego poparcia dla twojego przywdztwa.

22 (Wskanik ten informuje ci tylko o aktualnym poparciu wasnego spoeczestwa i nic nie mwi o twoich notowaniach wrd obywateli pastw ssiadujcych t informacj moe ci dostarczy minister spraw zagranicznych, bd system wiadomoci). System socjalny Supreme Ruler 2010 zawiera dosy zoony model socjalny. Jako przywdca masz w swojej gestii decyzje dotyczce wszystkich usug socjalnych w regionie (suba zdrowia, owiata, infrastruktura, wydatki na rodowisko, dotacje rodzinne, siy porzdkowe, dotacje kulturalne i zabezpieczenia socjalne). Utrzymywanie rwnowagi wydatkw zwizanych z tymi programami moe by jednym z najtrudniejszych aspektw gry, niemniej jednak jest to niezbdne, aby utrzyma si przy wadzy. Pamitaj te o wpywie przyjtej przez ciebie koncepcji systemu socjalnego na poparcie wewntrzne. Czynniki wpywajce na poparcie wewntrzne Opinia obywateli na twj temat ksztatuje si pod wpywem prowadzonej polityki gospodarczej i spoecznej. Wielu przywdcw wie problemy z poparciem z kwesti opodatkowania (im wicej im zabierasz, tym mniej ci lubi). Nie chodzi jednak wycznie o podatki; w zasadzie kada z twoich decyzji ma wpyw na ocen poparcia - bez wzgldu na to, czy dotyczy ona wzrostu nakadw na programy spoeczne regionu (suba zdrowia, owiata, siy porzdkowe itd.), czy choby bada nad now technologi. Badania nad nowymi rodzajami uzbrojenia mog si odbi negatywnie na ocenie poparcia, podczas gdy rozwijanie technologii korzystnych dla spoeczestwa moe wpyn na wzrost twoich notowa, gdy przeoy si na popraw jakoci ycia obywateli. Gwne czynniki obniajce poparcie spoeczne: niedobory towarw i wysokie ceny (ywnoci, paliwa, energii, wody, drewna i dbr konsumpcyjnych), wysokie podatki, cicia w programach socjalnych, poraki militarne, sabe zarzdzanie gospodark. Spadajce poparcie wewntrzne Niskie poparcie wewntrzne moe mie przerne konsekwencje. W niektrych scenariuszach moe prowadzi do poraki w wyborach i fiaska kampanii i koniec gry! Nawet w mniej drastycznych wypadkach, spadek poparcia bdzie mia jednak znaczny wpyw na przebieg scenariusza.

23 Skutki spadku poparcia: obnienie lojalnoci na twoim terytorium (moe prowadzi do secesji czci twoich ziem), spadek poziomu produkcji fabryk, zamieszki, przewrt wojskowy (jeeli na niskim poziomie utrzymuj si jednoczenie oceny poparcia wewntrznego i poparcia wojska). Poparcie wojska a poparcie wewntrzne Poparcie wewntrzne jest kluczow statystyk w ustroju demokratycznym, a dyktatury wojskowe i reimy komunistyczne nie musz si nim powaniej przejmowa. Armia zapewnia im bowiem moliwo utrzymania porzdku i zabezpiecza przed natrtnymi skargami spoeczestwa. Z tego wzgldu, w scenariuszach wyznaczajcych ci rol dyktatora bd gowy reimu komunistycznego ocena poparcia wojska zajmuje miejsce oceny poparcia wewntrznego jako gwnego wskanika, ktrego musisz pilnowa. Jeli poparcie wojska spadnie zbyt mocno, to bdziesz musia si przygotowa na niekontrolowane przypadki obywatelskiego nieposuszestwa, a w najgorszym razie nawet na przewrt wojskowy! Totalitarny model kierowania regionem zabezpiecza ci przed niektrymi konsekwencjami spoecznego niezadowolenia, ale jednoczenie ogranicza twoje moliwoci dziaania na innych polach pokojowe rozwizywanie konfliktw zwykle nie wchodzi tutaj w gr, zatem bdziesz musia ucieka si do metod wojskowych. 6) JEDNOSTKI WOJSKOWE

24 Od samego pocztku wszystkie typy si zbrojnych wystpujce w poszczeglnych scenariuszach gry Supreme Ruler 2010 byy starannie badane, tak aby z moliwie najwiksz wiernoci odzwierciedlay nie tylko specyfikacje techniczne danych jednostek, ale rwnie rozkad i liczebno si w rzeczywistoci stacjonujcych w okrelonych regionach od dziesitkw batalionw czogw Merkava stacjonujcych w Izraelu, a po trzy dywizjony samolotw F-15 z bazy si powietrznych Langley w Wirginii! Nie wszystkie typy sprztu wystpuj na caym wiecie, dlatego spotkasz si tu z listami sprztu sporzdzonymi osobno dla Stanw Zjednoczonych, Rosji, Chin, Izraela, Europy itd. Rakiety: Cz oddziaw rakietowych nosi charakter specjalny, inne za s okrelane i funkcjonuj tak jak zwyka jednostka naziemna. Kryterium rozrnienia jest nastpujce: jednostka ma charakter rakiety, jeeli moe zosta przechwycona. Rakiety przeciwlotnicze nie nale zatem do jednostek rakietowych ze wzgldu na nisk prdko, jak rozwijaj; traktuje si je jako cz wyposaenia batalionw bd dywizjonw, wpywajc na si i zasig ich ataku przeciwlotniczego. Dostpne rakiety s podzielone ze wzgldu na funkcje na rakiety przeciwokrtowe, rakiety do niszczenia umocnie i do zwalczania jednostek ldowych. Oprcz przypisanych rakietom zada, wanym skadnikiem ich charakterystyki jest platforma startu. Mog je odpala niektre jednostki ldowe, jednostki lotnicze, okrty nawodne i podwodne albo zaogi specjalnych silosw rakietowych. Rozwaajc typy rakiet, jakie chcesz budowa, musisz skoncentrowa si na takich, ktre bd mogy startowa z posiadanych przez ciebie platform. (Produkcja rakiet startujcych z ldu na nic si nie zda, jeli nie bdziesz dysponowa jednostkami ldowymi zdolnymi do ich wykorzystania). Zasig i sia ataku poszczeglnych rakiet stawia je w szeregu najwaniejszych jednostek na wspczesnym polu walki. Zastosowanie rakiet dalekiego zasigu moe osabi gospodark przeciwnika i uniemoliwi mu dusze wspieranie wysiku zbrojnego. Taktyczne ataki rakiet krtszego zasigu su z kolei do osabiania si ofensywnych wroga. Rodzaj budowanych rakiet i moment ich wykorzystania to jedne z najwaniejszych decyzji, jakie gracz musi podj zastanawiajc si nad ogln strategi wojskow. Budowa jednostek Jednostki wojskowe s budowane w bazach odpowiedniego typu jednostki ldowe powstaj w bazach ldowych, lotnicze w bazach lotniczych (su one take zwikszaniu potencjau produkcyjnego regionu w dziedzinie rakiet), a morskie i podwodne w portach morskich. Uwaga: Budowa rakiet odbywa si w myl odrbnych zasad. Liczba posiadanych przez region baz lotniczych decyduje o moliwoci ich produkcji, ale odbywa si ona globalnie, a nie w ktrej z poszczeglnych baz. Moliwoci budowy: Posterunek wojskowy moe budowa jeden batalion na raz;

25 Mae bazy ldowe (jedna gwiazdka) buduj do trzech batalionw na raz; rednie bazy ldowe (dwie gwiazdki) buduj do szeciu batalionw na raz; Wielkie bazy ldowe (trzy gwiazdki) buduj do dziewiciu batalionw na raz; Bazy lotnicze buduj do trzech dywizjonw na raz (umoliwiaj te budow szeciu rakiet jednoczenie); Port morski buduje do szeciu okrtw na raz. Kada z baz posiada domylnie wydany rozkaz automatycznej budowy jednostek. Komputer moe decydowa o typach budowanych jednostek w oparciu o wybrane przez ciebie proste priorytety. Bdzie te przeglda dostpny sprzt i decydowa, ktre jednostki oferuj najwiksze moliwoci. Gdy gracz lepiej zapozna si z jednostkami, moe zdecydowa si na samodzielny wybr budowanych jednostek. Niektre ze strategii mog wymaga jednostek, ktrych komputer automatycznie nie zbuduje. Kupowanie jednostek Wiele regionw na wiecie nie produkuje wasnego sprztu wojskowego, zdajc si na rynki midzynarodowe, gdzie nabywaj potrzebne wyposaenie. W wiecie 2010 nie ma ju niektrych tradycyjnych rde sprztu wojskowego, dobrze jest zatem rozwin wasne moliwoci produkcyjne, pozwalajce zachowa niezaleno. Nie oznacza to oczywicie, e sprztu wojskowego nie mona kupi... Chodzi jedynie o to, e Rynek wiatowy sprawuje obecnie kontrol na rynkiem broni. Czasami bdziesz dostawa od tej organizacji maile (patrz: podrozdzia E-mail ) z ofertami sprzeday. Bdziesz mia wtedy wybr: kupi ca zawarto oferty lub poczeka na nastpn ofert od Rynku wiatowego. Kada z twoich baz ldowych i lotniczych, a take kady port morski, moe odbiera sprzt otrzymany z Rynku wiatowego. Domylnym punktem odbioru wyposaenia jest baza znajdujc si najbliej stolicy, ale moesz zmieni to ustawienie i wskaza inn baz. Zmiany tej dokonuje si za pomoc paneli okna bazy bd paneli obnianych. Uwaga: Rynek wiatowy raczej nie proponuje regionom wyposaenia, ktre moe im zapewni przewag technologiczn nad ssiadami (chyba e ktry z nich wypadnie z ask tej organizacji). Jeli chcesz mie najnowoczeniejsze i najlepsze jednostki, bdziesz musia je zbudowa sam. Jednostki i personel rezerwy W grze wane te jest, aby cay czas pamita o posiadanych rezerwach wojska. Zwizane s z tym dwa istotne zagadnienia: personel rezerwy i jednostki rezerwy.

26 Jednostki rezerwy to jednostki wojskowe wybudowane lub kupione, a ktrych nie jeszcze rozmiecie (nie s zatem aktywne). Przebywaj one w bazach. Aby je rozmieci, musisz im przydzieli personel. Jednostki rezerwy nie pojawiaj si na mapie. Ich wykorzystanie moe umoliwi ci osignicie efektu zaskoczenia w czasie wojny. Inn korzyci pync z utrzymywania jednostek w rezerwie jest ograniczenie kosztw konserwacji, niezbdnych do utrzymywania sprztu w stanie gotowoci. Kada baza ma jednak ograniczenia co do liczby jednostek rezerwy, ktr moe przechowywa. Ponadto, jednostki rezerwy nie powinny by rzucane do walki prosto z bazy. Po rozmieszczeniu potrzebuj czasu na przegrupowanie i przygotowania, bez czego nie osign penej skutecznoci bojowej. Personel rezerwy to onierze niezbdni do obsadzenia jednostek i obiektw wojskowych. Zarwno jednostki, jak i bazy poszczeglnych typw maj swoje wymagania co do obsady. Rozmieszczana jednostka musi mie kompletny przypisany do niej stan osobowy. Niektre z nich maj skromne zapotrzebowanie na onierzy; wystarczy im nawet 30-50 ludzi, ale inne potrzebuj ich znacznie wicej; np. Batalion Piechoty M113A3 liczy 700 onierzy. Jeli nie masz odpowiedniej liczby onierzy do obsadzenia jednostki, to nie bdziesz mg jej rozmieci. Inne podmioty wymagajce personelu rezerwy: Twoje rezerwy s potrzebne nie tylko do obsadzania batalionw. Potrzebuj ich take same bazy wojskowe, magazyny z zaopatrzeniem, obozy uchodcw, silosy rakietowe i wyrzutnie. Jeli nie masz odpowiedniej liczby personelu, nie moesz aktywowa tych obiektw. Zasady Walki W wikszych scenariuszach gracz moe mie kopoty z dowodzeniem ze wzgldu na du liczb jednostek biorcych udzia w walce. Aby uatwi sobie kierowanie du armi, gracz moe okreli, jak dziaa i reaguje jednostka, jeeli on sam ni nie dowodzi bezporednio. Suy do tego funkcja Zasady Walki. (Interfejs tego elementu jest opisany w podrozdziale Operacje tej instrukcji). Gracz moe przydzieli jednostce okrelony poziom inicjatywy, jak rwnie narzuci jej pewne ograniczenia w kadej dziedzinie od zasad otwierania ognia do regu kierujcych wyborem drogi przemarszu. 7) POLE WIDZENIA Kompletny system pola widzenia w grze Supreme Ruler 2010 jest dosy skomplikowany, co oznacza, e gracz musi powici sporo uwagi kwestiom zwiadu i obserwacji, jeli chce skutecznie broni si i atakowa. Domylnym trybem jest Zaawansowane pole widzenia, ktry najbardziej przyblia gracza do prawdziwych warunkw wystpujcych na polu walki. Opcje startowe scenariusza pozwalaj rwnie na uycie modelu uproszczonego,

27 lub nawet penej widocznoci (bez pola widzenia). W modelu prostym wszystkie miejsca na mapie s albo widoczne albo niewidoczne jeli masz podgld na pole mapy (np. z jednostki ldowej lub samolotu zwiadowczego), to widzisz wszystko, co na nim jest. Domylny model zaawansowany daje wiksze moliwoci maskowania i dziaa strategicznych. Kada jednostka dysponuje si maskowania , zasigiem obserwacji i zakresem obserwacji, ktre to czynniki decyduj o jej zdolnociach maskujcych i obserwacyjnych. Gwne wskazwki dotyczce efektywnego uycia systemu: Sprzt maskujcy Jednostki pokroju okrtw podwodnych, cichych myliwcw (stealth) i si specjalnych s z definicji wyposaone we waciwoci maskujce. Mog one porusza si niezauwaone po terytorium wroga i unikn wykrycia przez niektre jednostki nieprzyjacielskie, takie jak transport, czogi i artyleria. Jednostki dysponujce duymi moliwociami maskujcymi mog znacznie bliej od innych podej do celu bez zdradzania wasnej pozycji, co ma szczegln warto taktyczn dla okrtw podwodnych i cichych bombowcw (stealth). Dziaania z ukrycia Jednostki poruszajce si i prowadzce ogie trac cz swoich zdolnoci maskujcych. Mona je zwikszy czekajc w ukryciu... Ta technika pozwala okrtom podwodnym podpywa blisko wybrzea, a elitarnym jednostkom piechoty umacnia si w miastach granicznych w tajemnicy przed nieprzyjacielem. Jednostki zwiadowcze Niektre jednostki s z definicji dobrze zamaskowane, ale s te takie, ktre z definicji nadaj si do ich wykrywania. Samoloty patrolowe AWACS maj daleki zasig obserwacji i dlatego skutecznie wykrywaj nadlatujce samoloty, rakiety i zbliajce si jednostki ldowe. Jednostki ldowe nalece do klasy zwiadu rwnie dysponuj dugim zasigiem obserwacji, ale nie s tak skuteczne jak ich powietrzne odpowiedniki. Do namierzania okrtw podwodnych musisz posiada sprzt przeciwpodwodny, np. helikoptery, niszczyciele i fregaty do zwalczania odzi podwodnych. Teren Wszelkiego rodzaju wzniesienia czy gry bd ogranicza zakres obserwacyjny jednostek ldowych, podobnie jak gste lasy i obszary miejskie. Jednake ldowe jednostki zwiadu znajdujce si na szczytach wysoko pooonych pl bd widzie dalej dziki premii do zasigu obserwacji, jak daje teren wyniesiony. Wsppraca jednostek Bardzo czsto jednostki wyposaone w duy zasig ognia (zwaszcza artyleria) maj may zasig obserwacji. Aby najbardziej efektywnie wykorzysta ich moliwoci, powiniene zapewni im wsparcie jednostek zwiadowczych i patrolowych,

28 ktre maj wiksze moliwoci obserwacyjne i nadaj si do kierowania ogniem. Zwiad prowadzony nad granicami dostarczy ci informacji o ewentualnej koncentracji wojsk w ssiednich regionach i zabezpieczy przed niespodziewanymi atakami z powietrza. Trzeba te pamita, e na penym morzu jednostki takie jak lotniskowce i transportowce s atw zdobycz dla okrtw podwodnych, jeeli nie towarzyszy im eskorta niszczycieli lub innych jednostek wyposaonych w sprzt przeciwpodwodny. Zaskoczenie Jednym z elementw waciwych zaawansowanemu polu widzenia jest zdolno do obserwacji jedynie wybranych jednostek stacjonujcych na danym polu. Due, haaliwe jednostki jak transport czy mobilna artyleria s zwykle atwe do namierzenia, ale mog by dodatkowo bronione przez pozostajce w ukryciu a do ostatniej chwili piechot i oddziay doborowe. Bez dobrego zwiadu, twoje jednostki mog si nadzia na znacznie silniejsz obron, ni ci si pocztkowo wydawao. 8) BADANIA Bardzo wanym komponentem gry jest drzewo technologii. Opiera si na rzeczywistych technologiach, ktre ju istniej bd s wanie rozwijane. Efekty bada nie ograniczaj si do nowych moliwoci w zakresie uzbrojenia. Prowadz one do postpu w kadym aspekcie ycia, od polityki spoecznej przez ekologi, moliwoci produkcyjne, a po sub zdrowia itp. W grze Supreme Ruler 2010 mamy trzy sposoby prowadzenia bada: konkretne cele naukowe, konkretne projekty jednostek wojskowych oraz badania oglne prowadzce do podniesienia generalnego poziomu technologicznego regionu. Badania naukowe Badania naukowe s podzielone na sze podkategorii: Bro, Transport, Nauka, Technologia, Medycyna i Spoeczestwo. Kade z bada, ktre podejmiesz przynosi jaki skutek, czy to prowadzc do zwikszenia moliwoci regionu, czy do otwarcia nowych drg dla prac badawczych. W wielu wypadkach, badania naukowe ograniczaj si tylko do teorii, ale nawet one daj moliwoci praktycznego wykorzystania w przyszoci. Projektowanie jednostek wojskowych (jednostki lub rakiety) To bardziej skonkretyzowany typ bada, polegajcy na stworzeniu prototypu jednostki w oparciu o znany schemat. Jeli chcesz, aby twj region mg produkowa jednostki danego typu, musisz stworzy projekt takiej jednostki. Warto zauway, e jeeli twj region nie posiada technologii niezbdnych do stworzenia takiego projektu, bdziesz musia zacz od opracowania technologii wstpnych. Dopiero, kiedy je opracujesz bd zakupisz, bdziesz mg rozpocz badania na projektem danej jednostki.

29 Oglny poziom technologiczny Wskanik ten odzwierciedla moliwoci regionu i czny stan jego wiedzy technicznej. Poziom Technologiczny 90 oznacza stan wiedzy z roku 1990, czyli porwnywalny z najlepszymi wiatowymi moliwociami badawczymi istniejcymi w tym roku (na tej samej zasadzie, poziom 104 bdzie oznacza stan wiedzy zgodny ze standardami roku 2004). Wraz ze wzrostem poziomu technologicznego wzrasta liczba moliwoci prowadzenia nowych bada... Wiele projektw jednostek i bada naukowych wymaga, oprcz technologii wstpnych, take odpowiedniego poziomu technologicznego. Przykad: Badania nad paliwem syntetycznym wymagaj poziomu technologicznego 105, zatem odkrycia tego nie mona dokona, zanim region nie osignie danego poziomu technologicznego. Kiedy region osignie ju wymagany poziom technologiczny i wynajdzie paliwo syntetyczne, bdzie mg opracowa zakady paliwa syntetycznego, co pozwoli mu w efekcie budowa obiekty produkujce to paliwo. Uwaga: Technologiami i projektami mona rwnie handlowa za pomoc wymiany dyplomatycznej. Region moe je kupowa, nawet jeli nie osign wymaganego poziomu technologicznego i nie wynalaz odpowiednich technologii wstpnych. 9) MODEL ZAOPATRZENIA Model zaopatrzenia gry Supreme Ruler 2010 przyblia graczowi realia logistyki wojskowej walczce jednostki potrzebuj paliwa i amunicji, ktre dostarcza si z zaplecza. Na prawdziwym polu bitwy nie wysya si czogw na odlego setek kilometrw od bazy bez zapewnienia im dostaw paliwa i amunicji...

30 Zaopatrzenie obszarw Aby zademonstrowa efekt zaopatrzenia, na mapie wczono Filtr zaopatrzenia (mona to zrobi samodzielnie w zakadce Ziemia / Filtry lub w opcjach Minimapy, bd te za pomoc klawisza ), ktry zaznacza kolorem gracza stopie zaopatrzenia w regionie. W powyszym przykadzie, jeli gracz dokona przyczenia nowych ziem, to te nabytki bd na pocztku wyczone z systemu zaopatrzenia. Z czasem zostan one jednak objte liniami zaopatrzeniowymi (o tym, jak szybko to nastpi i jaki poziom osignie zaopatrzenie zadecyduje odlego od jego rda), tyle e w midzyczasie moe zabrakn zaopatrzenia dla poruszajcych si jednostek. Spjrz dla przykadu na batalion czogw biorcy udzia w ofensywie. Gdy posuwa si w gb terytorium wroga, paliwo wyczerpuje si. Znak V za kresk pokazujc si oddziau zmieni wtedy kolor z tego (oznaczajcego, e ma paliwo i zapasy) na czerwony wskazujcy na ich brak. Jednostka bez paliwa czy amunicji stanowi atwy cel dla kontratakujcego nieprzyjaciela, zatem z taktycznego punktu widzenia waciwe jest powstrzymanie jej zanim zbyt daleko wykroczy poza linie zapatrzenia.

31 Z punktu widzenia obrocw, osabianie agresora poprzez ataki na linie zaopatrzenia bywa nieraz ostatni desk ratunku. Porada: Jeli planujesz szybkie zajcie terytorium wroga, musisz zaopatrzy swoje siy inwazyjne w jednostki zdolne do przemierzania dugich dystansw na jednym zapasie paliwa. Informacj o tej cesze znajdziesz w specyfikacji jednostki. (Daleki zasig zwykle maj zmechanizowane jednostki przeciwpancerne i zmechanizowane jednostki piechoty). rda i efekty zaopatrzenia Skd pochodzi zaopatrzenie? Skd pewno, e gracz dostanie si bez problemw z punktu A do punktu B? W ktrym momencie linie zaopatrzenia s ju zbyt rozcignite, aby mc skutecznie wspiera wojska walczce z innym regionem? Kady kto chce uzyska biego w zakresie wojskowego aspektu gry, musi odpowiedzie sobie na te pytania. rda zaopatrzenia w grze Supreme Ruler 2010: (Im wikszy obiekt, tym lepsze stanowi rdo zaopatrzenia). Bazy ldowe / posterunki Bazy morskie / ldowiska Porty morskie / przystanie morskie Miasta, miasteczka i wsie (ich wydolno zaopatrzeniowa zaley od liczby mieszkacw) Skady zaopatrzenia Czynniki wpywajce na model zaopatrzenia: Im dalej jeste od rde zaopatrzenia, tym ono jest sabsze i tym wicej czasu potrzeba na jego uzupenienie. Poziomy zaopatrzenia zmniejszaj si wraz ze wzrostem dystansu, jaki dzieli jednostk od rda zaopatrzenia i pogarszaniem si warunkw na szlaku transportowym gry i trudny teren spowalniaj transport, a korytarze transportowe (drogi i tory kolejowe) zwikszaj zasig linii zaopatrzenia. Wydatki na infrastruktur: Moliwo rozsyania zaopatrzenia ze rde jest uzaleniona od jakoci infrastruktury regionu. Nale do niej sieci drogowe i kolejowe bdce czci regionu, bez wzgldu na to, czy s pokazywane na mapie. (Mapy satelitarne pokazuj tylko waniejsze drogi nalece do danego regionu). Infrastruktura jest finansowana w ramach rzdowych wydatkw socjalnych. Odpowiednie finansowanie infrastruktury regionu pozwala wszystkim rdom zaopatrzenia na pene rozwinicie swojego zasigu. (Przeinwestowanie jest dopuszczalne - pozwala na wyduenie zasigu rda zaopatrzenia ponad zwyczajne granice). Jeli wydatki na infrastruktur bd zbyt mae, rda zaopatrzenia nie rozwin przewidzianego zasigu.

32 Ruchome rda zaopatrzenia: Mimo e model zaopatrzenia generalnie utrudnia szybkie zajmowanie obszarw nieprzyjaciela, istniej rozwizania pozwalajce omin ten problem i poprawi zaopatrzenie jednostek przebywajcych w polu. Jednym z nich jest doczanie ciarwek lub helikopterw z zaopatrzeniem do si ofensywnych, co umoliwia im posuwanie si naprzd. Korekta granic: Termin ten ma oznacza losow zmian linii granicznej midzy zwanionymi regionami. Przesuniecie to w rzeczywisto rzadko ma charakter losowy czy nieprzewidywalny. Wszystkie obszary regionu charakteryzuj si pewnym poziomem zaopatrzenia i lojalnoci. Jak ju zostao wyjanione wyej, warto zaopatrzenia zaley od dystansu dzielcego dany obszar od rda zaopatrzenia. Warto lojalnoci populacji danego pola odzwierciedla jej przywizanie do obecnego przywdcy. Jeli teren przygraniczny wykazuje niskie wartoci w zakresie zaopatrzenia i lojalnoci wobec obecnego przywdcy, a nieprzyjaciel po drugiej stronie granicy jest w stanie zaopatrzy ten teren lub cieszy si lojalnoci jego mieszkacw, to moliwa jest automatyczna zmiana przynalenoci obszaru. Korekcie granic mona zapobiec przez wysanie tam jednostek z zadaniem stworzenia strefy ochronnej, bd poprzez zaopatrzenie spornego terytorium. Uwaga: pola niezamieszkae (z jeziorami i oceanem wcznie) mog sta si przedmiotem korekty granic tylko na bazie zaopatrzenia. Inne rodzaje wpywu zaopatrzenia na przebieg gry: Model zaopatrzenia wpywa nie tylko na szybko uzupeniania zapasw zuywanych przez jednostki, ale rwnie na budow obiektw i rzeczywisty stan produkcji przemysowej. Model zaopatrzenia a budowa obiektw Jeli cz terytorium nie otrzymuje zaopatrzenia (czyli jest poza zasigiem linii zaopatrzeniowych), to nie moesz tam budowa obiektw ani struktur. Zaopatrzenie jest do budowy niezbdne. Linie zaopatrzenia mog zosta przecite przez wrogie granice, geograficzne przeszkody wodne i zbyt duy dystans dzielcy odbiorc zaopatrzenia od jego rda. Jest sposb na ominicie tych przeszkd jednostka saperska moe zbudowa na terenie bez zaopatrzenia ldowisko bd przysta morsk. Jeeli zbudujesz jeden z tych obiektw, bdzie on dostarcza zaopatrzenie danemu obszarowi i umoliwi budow dalszych obiektw. Model zaopatrzenia a produkcja przemysowa Poziom produkcji przemysowej rwnie zaley od modelu zaopatrzenia. Przykadowo: jeeli fabryka, ktra jest w stanie wyprodukowa 10 ton towarw dziennie, dziaa na obszarze zaopatrywanym jedynie na poziomie 50%, to odbije si to na jej rzeczywistej skali produkcji. Nie jest to przelicznik bezporedni 1:1, ale odgrywa on znaczn rol. W tym przykadzie fabryka produkowaaby okoo 7,5 tony (zamiast 10, ktre mogaby wytwarza).

33 Uwaga: Poziom lojalnoci mieszkacw miejsca na ktrym ulokowano zakad rwnie ma wpyw na jego produkcj. Szczegy tej zalenoci s opisane w podrozdziale Model lojalnoci. 10) MODEL LOJALNOCI Posiadanie terytorium to jeszcze nie wszystko... Jego mieszkacy zawsze wykazuj lojalno wobec tego lub innego gracza. Ta warto bdzie si zmienia w trakcie gry ze wzgldu na zaleno lojalnoci od dziaa przywdcw. Twoje poczynania maj wpyw nie tylko na lojalno mieszkacw twoich ziem, ale take na lojalno ludzi zamieszkujcych regiony ssiednie. Jeli idzie ci wietnie w odrnieniu od ssiada, to moesz zaskarbi sobie lojalno jego obywateli. W niektrych wypadkach moe to nawet doprowadzi do aneksji czci jego terytorium. Poziom lojalnoci danego obszaru mona sprawdzi przez wczenie Filtra lojalnoci na mapie (w opcjach Minimapy lub w panelu Ziemia / Filtry), co spowoduje podwietlenie na mapie lojalnoci wobec danego gracza jego wasnym kolorem. Efekty lojalnoci Lojalno twoich ziem