Stylizacja językowa

polega na świadomym wprowadzeniu - do jakiejś wypowiedzi

(mającej określony styl) - elementów innego stylu.

Funkcja stylizacji

oddanie kolorytu: historycznego, lokalnego, sytuacyjnego.

Rodzaje stylizacji językowej

Archaizacja Dialektyzacja (stylizacja gwarowa) Kolokwializacja (stylizacja na język

potoczny) Odmiany kolokwializacji:

stylizacja środowiskowa (argotyzacja) stylizacja na język określonej grupy zawodowej (profesjonalizacja)

Archaizacja

polega na wprowadzeniu do wypowiedzi archaizmów,m.in. wyrazów (np. niewiasta), form fleksyjnych oraz konstrukcji zdaniowych, które nie funkcjonują już w dzisiejszym języku,

występuje w powieściach historycznych np. Henryka Sienkiewicza

H. Sienkiewicz Potop

„Doszły mnie słuchy, iż między towarzystwem jest zamiar zaraz po zdobyciu zamku księcia wojewodę na szablach roznieść... Owoż, gdyby się zamek pod mą niebytność poddał, co być może, oświadczam waszmościom, iż najsurowiej zakazuję na zdrowie księcia następować [...]”

Dialektyzacja

polega na sięganiu do zasobów dialektów polskich (np. gwara podhalańska, łowicka) w celu scharakteryzowania środowiska lub bohatera wiejskiego, nadania utworowi odpowiedniego kolorytu lokalnego, przybliżenia obyczajowości i mentalności mieszkańców wsi.

występuje np. w Chłopach W.S. Reymonta, Na Skalnym Podhalu K. P. Tetmajera, Konopielce, E. Redlińskiego

Stylizacja gwarowa w Chłopach W.S. Reymonta

Narrator wiejski gawędziarz nie posługuje się gwarą łowicką ( lub inną gwarą z okolic, w których Reymont umieścił powieściowe Lipce.

Elementy stylizacji gwarowej w scenie śmierci Boryny:

fonetyczne, np. zwiesna, wiater, letko,

fleksyjne, np. ze ziemie, zwolniał,

leksykalne, np. ździebko, kajś, kiej, jeno, gdziesik,

składniowe, np.. „ jeno że nic o tym nie wiedział i nic nie czuł kromie tej potrzeby głuchej a nieprzepartej, bych siać”

Funkcja stylizacji gwarowej w narracji w Chłopach

w scenie śmierci Boryny stworzenie przez Reymonta stylizacji ogólnogwarowej z elementów językowych różnych gwar Polski centralnej umożliwiło mu przekazanie sposobu myślenia przedstawiciela wiejskiej społeczności, jego koncepcji świata i systemu wartości.

w całej powieści stworzenie ogólnego wrażenia ludowości języka.

Stylizacja na język potoczny (kolokwializacja) Stylizacja środowiskowa

to wprowadzenie do wypowiedzi wyrazów czy zwrotów charakterystycznych dla określonego środowiska, np. młodzieżowego, aktorskiego, robotniczego.

„I siedzą tak w trzewi firmy „Life and die” otchłaniach, Szymon Rybaczko, który mówi i Woźniak, który się z tym, co mówi Szymon, zgadza, telefonu szukają do jakieś osoby znanej, ale też umiarkowanie, aby wszystko niszowości miało znamię , w alternatywnych klimatach było utrzymane, względem kultury oficjalnej marginalnie, aby trafić do tych wszystkich punków i wegetarian zbuntowanych [...].

Dorota Masłowska, Paw królowej

Profesjonalizacja (stylizacja środowiskowa)

Stylizacja na język określonej grupy zawodowej polega na stosowaniu słownictwa charakterystycznego dla jednej z grup zawodowych (np.lekarzy, prawników, ślusarzy)

„..Gienek przerwał pracę i wtedy nastepowało konsylium, możliwe najwnilkiwsze, naszpikowane fachowymi wyrazami, niepojętymi w żaden sposób dla zwykłego śmiertelnika [...]

- Wentle podpalone – mówił Dabler – dlatego wali karburator [...].

Marek Hłasko Baza Sokołowska

Szczególne rodzaje stylizacji: Parodia – satyryczna przeróbka utworu, która w

sposób wyjaskrawiony naśladuje jego język i styl w celu ich ośmieszenia.

Pastisz – rodzaj literackiej zabawy, w której celowo wyostrza się cechy stylistyczne naśladowanego utworu. Dzieło naśladowcze jest rozpoznawane jako replika utworu naśladowanego.

Trawestacja – przeróbka utworu, która polega na zastąpieniu obecnego w nim stylu wysokiego niskim, często nawet wulgarnym.