Linguodidactica XVii

Ewelina BoskaWszechnica Polska Szkoa Wysza w Warszawie

MOTyWAcJA PRAWO yERKESA-dOdSONA. BAdANIA WSTPNE

Summary

motivation yerkes-Dodson law

This article aims to present the results of the research in which the influence of arousal on performing easy and difficult tasks was analyzed. For this purpose, Yerkes-Dodson law was used. There was an assumption that performance increases with physiological or mental arousal but when levels of arousal become too high, performance decreases. The subjects from the experimental group listened to music before they were given an assignment. The subjects from the control group were assigned to do their task without any arousal. The preliminary results partially meet expectations. The results from the experimental group are higher in both difficult and easy tasks than in the control group. However, because the preliminary research was conducted among a small sample of 24 individuals, it is advisable to conduct further research on a larger number of respondents.

Key words: motivation, Yerkes-Dodson law, activation, performance

- -

. -. , , , , , . a a a . Ka a aa

36 MOTYWACJA PRAWO YERKESA-DODSONA. BADANIA WSTPNEEWELINA BOSKA

. , , . a ( ) , . 24 , .

1. Wprowadzenie

Termin motywacja stosowany jest w psychologii do opisu wszelkich mecha-nizmw odpowiedzialnych za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakoczenie zachowania1.

Pobudzenie emocjonalne okrelimy jako chwilowy stan organizmu, charak-teryzujcy si energetyzacj somatyczn i zmianami wiadomoci, polegajcymi na zweniu jej pola. Poziom pobudzenia regulowany jest przez siatkowaty ukad aktywizujcy i autonomiczny ukad nerwowy2. Kanadyjski psycholog Donald Olding Hebb sugeruje, e zarwno niski, jak i wysoki poziom pobudzenia nie sprzyja efektywnemu funkcjonowaniu. Jest ono natomiast optymalne przy rednim pobudzeniu. Gdy ronie aktywno mzgu, przetwarzanie informacji powinno by sprawniejsze3. Zdaniem wielu teoretykw jeli zewntrzna stymula-cja jest zbyt silna i nastpuje przecienie informacyjne systemu, wwczas ukad siatkowaty uruchamia mechanizmy niedopuszczajce do wiadomoci podmiotu wszystkich napywajcych informacji lub te przeorganizowujce i upraszczajce ich znaczenie4.

Zaoenie dotyczce krzywoliniowej zalenoci midzy poziomem pobudze-nia a efektywnoci funkcjonowania znalazo liczne potwierdzenia empiryczne w badaniach Epsteina5. Jednak istniej rwnie wyniki bada, ktre s z nim ca-kowicie niezgodne np. Ntnen6 i Neiss7. Jedna z najstarszych propozycji, ktra

1 W. ukaszewski, Motywacja w najwaniejszych systemach teoretycznych, [w:] Psychologia. Podrcz-nik akademicki, J. Strelau (red.), Gdask 2004, s. 427-440.

2 R. Geen, Human motivation: A social psychological approach, Pacific Grove 1995, s. 203.3 D. O. Hebb, Podrcznik psychologii, Warszawa 1973, s. 256- 260.4 W. ukaszewski, D. Doliski, Mechanizmy lece u podstaw motywacji, [w:] Psychologia. Podrcznik

akademicki, J. Strelau (red.), Gdask 2004, s. 441-468.5 S. Epstein, The stability of behavior: I. On predicting most of the people much of the time, Journal of

Personality and Social Psychology 1979, nr 37(7), s. 1097-1126. 6 R. Ntnen, The inverted-U relationship between activation and performance: A critical review,

[w:] Attention and performance, S. Kornblum (red.), New York 1973, s. 155-174. 7 R. Neiss, Reconceptualizing arousal: Psychobiological states in motor performance, Psychological

Bulletin 1988, nr 103, s. 345-366.

37MOTYWACJA PRAWO YERKESA-DODSONA. BADANIA WSTPNEEWELINA BOSKA

dotyczy zwizku midzy wielkoci pobudzenia a poziomem zadaniowego funk-cjonowania organizmu, zawarta jest w prawie Yerkesa-Dodsona8, ktre skada si z dwch twierdze. Pierwsze mwi, i w miar wzrostu intensywnoci pobu-dzenia, czynno wykonywana jest do okrelonego poziomu krytycznego coraz lepiej, po czym zaczyna pogarsza si a do cakowitej dezorganizacji. Drugie za, e wspomniany poziom krytyczny jest niszy dla zada trudnych ni dla zada atwych.

Jak twierdzi Philip Zimbardo9, poziom wykonania zmienia si wraz z moty-wacj i trudnoci zadania. W przypadku zada atwych i niezoonych wyszy poziom motywacji podnosi skuteczno wykonania. Jednak w przypadku zada trudnych i zoonych optymalny jest niszy poziom motywacji. Umiarkowany poziom motywacji jest zasadniczo najlepszy dla zada o umiarkowanym stopniu trudnoci. Wykresy w ksztacie odwrconej litery U pokazuj, i poziom wy-konania jest gorszy zarwno przy motywacji skrajnie niskiej, jak i skrajnie wyso-kiej.

2. hipotezy badawcze

Hipoteza 1: Poziom wykonania zmienia si wraz z poziomem pobudzenia i trudnoci

zadania. Poziom pobudzenia optymalny dla zada atwych jest wyszy ni dla zada trudnych.

2.1. zmienne (operacjonalizacje)Zmienna zalena: efektywno rozwizania zadania atwego bd trudnego po pobudzeniu.Zmienna niezalena: wykonanie zadania atwego lub trudnego, poziom pobudzenia.

2.2. Osoby badaneW badaniu wziy udzia 24 osoby (13 kobiet i 11 mczyzn) w wieku 1819

lat. Byli to uczniowie maturalnej klasy (profil biologiczno-angielsko-informa-tyczny) Liceum Oglnoksztaccego im. Marii Dbrowskiej w Pionkach. Kad osob badan przydzielono na podstawie losowania odpowiednio do grupy eks-

8 W. ukaszewski, D. Doliski, Mechanizmy lece u podstaw motywacji, [w:] Psychologia. Podrcznik akademicki, J. Strelau (red.), Gdask 2004, s. 441-468.

9 P. G. Zimbardo, Psychologia i ycie, Warszawa 1999, s. 443-444.

38

perymentalnej lub kontrolnej. Zarwno w grupie eksperymentalnej, jak i kontro-lnej znalazo si po 12 osb (w grupie eksperymentalnej - 6 kobiet i 6 mczyzn, w grupie kontrolnej 7 kobiet i 5 mczyzn).

2.3. Procedura eksperymentalnaOsoby z grupy eksperymentalnej i kontrolnej miay rozwiza zadania inte-

lektualne. Poowa z kadej grupy miaa zadanie atwe, druga za zadanie trudne (tre zada w zaczniku). Osoby z grupy eksperymentalnej dodatkowo przed rozwizywaniem zadania wysuchay stymulujcego fragmentu muzycznego, pio-senki zespou Czerwone Gitary pt. Matura.

3. Wyniki

Wyniki uzyskane przez osoby badane w grupie eksperymentalnej i kontrolnej oraz rednie wyniki dla poszczeglnych grup, przedstawione s poniej:

Tabela 1. Wyniki uzyskane przez badanych w grupie eksperymentalnej.

Wynikizadanie atwe 100%zadanie trudne 50%

Tabela 2. Wyniki uzyskane przez badanych w grupie kontrolnej.

Wynikizadanie atwe 83%zadanie trudne 33%

4. Wnioski

W badaniu analizowano wpyw pobudzenia na rozwizywanie zada atwych i trudnych. W tym celu wykorzystano prawo Yerkesa-Dodsona. Zaoo-no, i poziom wykonania zmienia si wraz z poziomem pobudzenia i trudnoci zadania, a poziom pobudzenia optymalny dla zada atwych jest wyszy ni dla zada trudnych. Badanym w grupie eksperymentalnej przed rozwizywaniem zada dano do wysuchania fragment muzyczny. Badani w grupie kontrolnej rozwizywali zadania bez wczeniejszego pobudzenia. Uzyskane w badaniu wyniki po czci ukadaj si zgodnie z kierunkiem przewidywa. Wyniki

MOTYWACJA PRAWO YERKESA-DODSONA. BADANIA WSTPNEEWELINA BOSKA

39

w grupie eksperymentalnej w obu zadaniach i atwym, i trudnym byy lepsze ni w grupie kontrolnej. Jednake wnioski z badania maj charakter ograniczony, gdy badano niewielk liczb osb i przeprowadzono go tylko w jednej klasie. Utwr by silnie stymulujcy, gdy dla kadego maturzysty przypomnienie o maturze na dwa tygodnie przed egzaminem dojrzaoci wywouje negatywne emocje (byo to zauwaalne w reakcjach uczniw i w ich wypowiedziach). Prawo Yerkesa-Dodso-na mwi, e dla zada atwych i nieskomplikowanych wysoki poziom motywacji podnosi skuteczno wykonania co potwierdziy wyniki badania. Jednak, dla zada trudnych i zoonych optymalny jest niszy poziom motywacji co by tu nie miao racji bytu, bowiem przy niby wysokim poziomie motywacji (jak za-oono, by to utwr silnie stymulujcy) skuteczno w rozwizywaniu zadania trudnego take wzrosa. Czy moe ten fragment muzyczny uzna za optymalnie stymulujcy, a zadanie trudne, jak i atwe uzna za zadania umiarkowanie trudne? A moe uczniowie, ktrzy nie suchali fragmentu muzycznego, nie mieli moty-wacji do wykonania zadania? I dlatego w grupie eksperymentalnej oba zadania wypady lepiej? Nie moemy stwierdzi, ktre z przypuszcze jest prawdziwe, gdy wymagaoby to przeprowadzenia dodatkowych bada na wikszej prbie osb.

MOTYWACJA PRAWO YERKESA-DODSONA. BADANIA WSTPNEEWELINA BOSKA

Wykres 1. rednie wyniki dla poszczeglnych grup.

rdo: badania wasne.

40

5. zaczniki

Zadanie trudne

ZADANIE9 kropek tworzy kwadrat jak na rysunku. Przeprowad cztery proste przez wszystkie kropki nie odrywajc owka.

Zadanie atweZADANIE

U ponisze wyrazy w kolejnoci alfabetycznej:Erognoseologiczny, Lesealizm, Bamfldryga, Weltszmerc, Famdiumdy, Babomatriarchat, Kompartyment, Wermuje, Chaapudra, Purwykocie, Kurdypieki

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

LiteraturaEpstein S., The stability of behavior: I. On predicting most of the people much of the time, Journal of

Personality and Social Psychology 1979, nr 37(7).Geen R., Human motivation: A social psychological approach, Pacific Grove 1995.Hebb D., Podrcznik psychologii, Warszawa 1973.ukaszewski W., Motywacja w najwaniejszych systemach teoretycznych, [w:] Psychologia. Podrcz-

nik akademicki, J. Strelau (red.), Gdask 2004.ukaszewski W., Doliski, D., Mechanizmy lece u podstaw motywacji, [w:] Psychologia. Podrcz-

nik akademicki, J. Strelau (red.), Gdask 2004.Ntnen R., The inverted-U relationship between activation and performance: A critical review,

[w:] Attention and performance, S. Kornblum (red.), New York 1973.Neiss R., Reconceptualizing arousal: Psychobiological states in motor performance, Psychological

Bulletin 1988, nr 103, s. 345-366.Zimbardo P. G., Psychologia i ycie, Warszawa 1999.

EWELINA BOSKA

Linguodidactica XVii

Nina ByculUniwersytet w Biaymstoku

XIX XX

Summary

characteristics of anthroponymy of Kleck region

from 19th to the beginning of 20th century

The subject matter of the article are surnames which appeared in the Wedding Registry as well as in the documentary-historical chronicle of Kleck region. The gathered data show the diversity of etymological sources of anthroponyms with the prevalance of Belorusian linguistic elements. The surnames have typical Belorussian phonetic, word-formative, and semantic elements such as tsyekannye (Cimawiec), dzyekannye (Gordziejczyk), akannye (Makowczuk Makawczuk), yakannye (Jaluga), changing initial [w] into [u] (Ulasie, Ulasiuk). As a result of mutual intertwining of cultures there appeared surnames of different origins such as Polish (Nawrocki), Ukrainian (Kowalczuk), Russian (Popow), Baltic (Bajgus) and Jewish (Mazja).

Key words: linguistic, onomastics, anthroponymy, surnames

STreSzczenie

Osobliwoci antroponimii ziemi Kleckiej w XiX pocz. XX wieku

Tematem artykuu s nazwiska, ktre wystpiy w Ksigach kancelaryjnych lubw oraz w kronice dokumentalno-historycznej Ziemi Kleckiej. Zgromadzony materia wskazuje na rnorodno rde etymologicznych antroponimw z przewag biaoruskich elementw jzykowych. Nazwiska charakteryzuj si obecnoci cech fonetycznych, sowotwrczych oraz semantycznych typowych dla jzyka biaoruskiego, np. ciekanie (Cimawiec), dziekanie (Gordziejczyk), akanie (Makowczuk Makawczuk), jakanie (Jaluga), zamiana pocztkowego

42 XIX XX NINA BYCUL

[w] na [u] (Ulasie, Ulasiuk). W wyniku wzajemnego przenikania kultur swoje miejsce zaznaczyy nazwiska polskiego (Nawrocki), ukraiskiego (Kowalczuk), rosyjskiego (Popow), batyckiego (Bajgus) i ydowskiego (Mazja) pochodzenia.

. . , , IV VI VII , - VIII I . - I . - () VII VIII 1. II - XIX XX . , , , .

- , , - 2.

- -- 3. 7080- XX . , - , , , , -.

() 4 5, - .

1 . . , , [w:] , 180, www.familii.com.ua/new26.htm [dostp: 28.10.2013].

2 . . , , t. 1, 1966, s. 4.3 . . , , [w:] Sowiaska onomastyka. Encyklopedia, t. 1, E. Rze-

telska-Feleszko, A. Cielikowa (red.), Warszawa-Krakw 2002, s. 17.4 , . 140 -

(zob. , . . (red.), 2011).5 Zob. . , . . , . . (red.), 2007.

43 XIX XX NINA BYCUL

, , , . - , , , , , .

6 - 7 (18431857), - (1999)8.

, X . - , . , 9.

1127 (. , ), - 10. , - . XII .

-11 ( ), , . , XIV XV ., : () : . . . . . . [...]. .... , . 1442 . () -, .

6 - .7 ,

() , zob. www.kletsk.minsk-region.by/ru/region/religion [dostp: 01.11.13].8 - , . . (red.),

1999. , , , .

9 , s. 25.10 , s. 18.11 , s. 33.

44

1502 . , ( ). , . 1506 , . , , , . 1506 . . - , -. 12.

1523 . , (15061548). - . , - . 15521555 . 1557 , - .

1652 . XVI XVII , . - .

XVII : - . 1626 . - . ( ). , .

1529 . 16541655 . . - . 1667 ( ) . . , - , , , - .

XIX XX NINA BYCUL

12 , s. 36.

45

1793 . 2- - . 1921 1939 . , c 1939 .

- -, - , . - . XIIIXVI , , , , , , . - . , : . .

- . , , . - , . e . 13.

- , , , .

. . 14. - , - , . (XVXVIII .), , ,

XIX XX NINA BYCUL

13 . . , , 1989, s. 228.14 . . , , t. 1-3, 19661982; . . ,

, 1988; . . , , 1963.

46

, , .

. . 15. , , - , - - , .

- , - , -, , . , .

XVI XVII . . , , - . -, -, , . - ( , ), - : , , . ( , ), - - - . - , - 16.

- - , - , , :

XIX XX NINA BYCUL

15 . . , , 1970.16 . . , II , [w:] Sowiaska onomastyka. Encyklopedia, t. 1,

E. Rzetelska-Feleszko, A. Cielikowa (red.), Krakw 2002, s. 436.

47

; ; ; ; ; ; , ; ; ; ; ; .

, , . - , -17:

1) , , , ;

2) , , - .

:

: ; : , , , ; (): (), ,

; : , , , , , ,

, , ; : , (), , , ,

; ,

: , , , , , , , ;

XIX XX NINA BYCUL

17 . . (zob. . . , ..., 1963, s. 8-12).

48

: , , , ; : , , ,

, , ; , : ,

, , , , , , , , , , , , , , ;

: , , , , , ;

: ; : , .

, : , : ,

, , , , , , , , , , , , ;

: , , , , , , , , , ;

: , , , , , , -, , , , , , , , , , , , ;

: , , , , -, ;

: , , ; : , ,

, , , , , ; : , ,

. , ,

, , 18. .

, , :

(. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ),

XIX XX NINA BYCUL

18 . . , , t. 3, 1982, s. 3.

49

(. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ), (. ).

, a, , , - , .

- , . . , -, - XVXVIII . , , , . -, - - 19, , -, - :

(); (); (); (); (); (); (); (); ().

XIX XX NINA BYCUL

19 . , i , 1998, s. 58.

50

, - - . 20:

, , , , .

, - -, -, -:

, , , , , , , , , , ; , , .

- (-), - (-) -, . , - , . - (-), - (-) - :

, , , , , -, , , , , , , , , , , -, , , , , , , , , , , -, , , , , , , , , , , , , , , , -, , , , , , , , , , , .

XVIXVII . - ( )21. , - (-), -:

, , -, , , , , , , , , , , -, , , , , , , , , , .

XIX XX NINA BYCUL

20 , s. 58.21 . . , , 1989, s. 201.

51

XVI -, - -. - : , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , .

. XVIXVIII . . , -, - , . : (, ), 22. , - -, .

, - -, - , -, -, -, -, -:

, , , , , , , , , , , , , , , -, -, , , , , -, , , , , -, , , , -, , , , , , , -, , , -, , , , , , , , -, , , -.

(18431857) , -, -, -, - , .

- :

XIX XX NINA BYCUL

22 . . , II... , s. 437.

52

[] []: , ; [], [] []

[]: , ; ; , [] [],

[], [], [] []23: , , , , (), ;

[],[],[],[],[]: ;

24: , , ;

[] [] [] (25): , .

- . :

(pol. bocian, ., ), (pol. giez, . ), (pol. gawron, . ), (pol. przepirka, . ), (pol. kos, . ).

. :

) , i r - , rz, []: (Korzeniewski < korze ).

XIX XX NINA BYCUL

23 , [] [] , [] [], [] []. . , . Zob. . . , . . , , 1994, s. 56.

24 , , . , [] [] , , []. Zob. . . , . . , ..., s. 15-16.

25 [] [] [] . , . Zob. . . , . . , ..., 1994, s. 22-23.

53

) , --, --, -- ro, o, rze (

54

-, - .

, , , , . . -, . . , 29.

:. ap. apelatyw. . . . .- . . . . . . . .

. ., . , 2011. . ., , 1970. . ., , [w:] Sowiaska onomastyka. Encyklopedia, t. 1,

E. Rzetelska-Feleszko, A. Cielikowa (red.), Warszawa Krakw 2002. . ., II , [w:] Sowiaska onomastyka, Encyklopedia,

t. 1, E. Rzetelska-Feleszko, A. Cielikowa (red.), Warszawa Krakow 2002. . ., , t. 1-3, 19661982. . .,

, 1963.

XIX XX NINA BYCUL

29 . . , , 1993, s. 199.

55

. ., , 1988. . ., . ., ,

2002. ., , 1998.

. ., , 2001.- , . . (red.),

1999. . ., . ., , 1994. . ., , [w:] , 180, www.familii.com.

ua/new26.htm [dostp: 28.10.2013]. . ., , 1993. . ., , 1984. . ., , 1965. . ., . ., , 1985. . ., . ., , 1981. . ., , 1989.

Abramowicz Z., Antroponimia ydw biaostockich, Biaystok 2010.Abramowicz Z., Sownik etymologiczny nazwisk ydw biaostockich, Biaystok 2003. Kondratiuk M., Nazwiska pochodzenia batyckiego, cz. 1, Acta Baltico-Slavica, Warszawa 2000.Rymut K., Nazwy rodzinne, rodowe i zbiorowe, [w:] Polskie nazwy wasne. Encyklopedia, E. Rzetel-

ska-Feleszko (red.), Warszawa Krakw 2005.Sownik biaorusko-polski, T. Chylak-Schroeder, J. Guszkowska-Babicka, T. Jasiska-Socha (red.),

Warszawa 2012.

XIX XX NINA BYCUL