Gospodarka lokalna w teorii i w praktyce

Materiały z konferencji zorganizowanej przez Katedrę Gospodarki Regionalnej

jeleniogórskiego Wydziału Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu

Karpacz, 23-24 czerwca 1996

Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu

Wrocław 1997

Pracę wydrukowano na podstawie materiałów dostarczonych przez Autorów w formie gotowej do reprodukcji

Publikacja sfmansowana ze środków własnych Katedry Gospodarki Regionalnej jeleniogórskiego Wydziału Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu

© Copyright by Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu Wrocław 1997

PL ISSN 0324-8445

Druk i oprawa: Zakład Graficzny AE we Wrocławiu. Zam. 172/97

Słowo wstępne ..... ... .

Alojzy Zalewski, Marel w Polsce - teoria i prl

Ryszard Broszkiewicz: kalnej ..... ........ .

Grzegorz Gorzelak, Bo cza i mobilizacja społe<d

Marek Obrębalski: Ma1 Andrzej Szt and o: Strategi

lokalnego otoczenia prz€ Jana Brauweiler: Umwelt•

Tschechien - Umweltscł nehmen der Euroregion

Franciszek Adamczuk: wybrane problemy teore

Eugeniusz Wojciechow : Elżbieta Tyszkiewicz:

gospodarczej gminy Dar i u s z Głuszczuk: Kot

rozwój lokalnej przedsię Maria Dobrodziej: Zan Jerzy Za part: Dodatki mit

po roku doświadczeń . Lucjan Kowalczyk: Zarz

Uako przedmiot badań P i o t r B u r y: Kształcenie l Beata Wenerska: Udział · Ryszard Broi, Marian ł\

i admini~tracji w proces Andrzej Witek: Niektór

programu rozwoju gmin Mieczysław Morawski

czyli jak skutecznie pro Piotr Roman: Z prac Se Edward Szczerbień: Zwi

tywy rozwoju ...... .

kcji

ławiu

n. 112/97

SPIS TREŚCI

Słowo wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Alojzy Zalewski, Marek Ziółkowski: Strategie rozwoju lokalnego w Połsce - teoria i praktyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Ryszard Broszkiewicz: Bariery ograniczające rozwój gospodarki lo-kalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Grzegorz Gorzełak, Bohdan Jałowiecki: Koniunktura gospodar-cza i mobilizacja społeczna w gminach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Marek Obrębalski: Marketing przestrzeni w skali lokalnej . . . . . . 52 Andrzej Sztando: Strategia rozwoju gospodarczego gminy jako element

lokalnego otoczenia przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Ja na Bra u weiler: Umweltorientierte Unternehmensfiihrung in Polen und

Tschechien - Umweltschutzpotentiale in kleinen und mittleren Unter­nehmen der Euroregion Neil3e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Franciszek Adamczuk: Eksport dóbr i usług na rynek niemiecki -wybrane problemy teoretyczne i praktyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Eugeniusz Wojciechowski: Problem działalności gospodarczej gminy 82 Elżbieta Tyszkiewicz: Mienie komunalne podstawą samodzielności

gospodarczej gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Dariusz Głuszczuk : Koncepcja funduszu gwarancyjnego - szansa na

rozwój lokalnej przedsiębiorczości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Maria Dobrodziej: Zamówienia publiczne w gminie ... .. . ... . .. 114 Jerzy Za part: Dodatki mieszkaniowe w województwie jeleniogórskim -

po roku doświadczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 Lucjan Kowalczyk: Zarządzanie usługami społecznymi w skali lokalnej

Uako przedmiot badań i kształcenia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 Piotr Bury: Kształcenie kadr dla samorządu terytorialnego .... .. . 147 Beata Wenerska: Udział władz gminy w kreowaniu rozwoju lokalnego. 153 Ryszard Broi, M arian M aciejuk: Rola i zadania organów samorządu

i administracji w procesie realizacji strategii rozwoju turystyki . . . . 157 A n dr z ej W i t e k : Niektóre przesłanki do opracowania strategicznego

programu rozwoju gminy - doświadczenia miasta Starachowice . . 170 Mieczysław Morawski: Umiejętności społeczne przewodniczącego,

czyli jak skutecznie prowadzić zebranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Piotr Roman: Z prac Sejmiku Samorządowego II kadencji . . . . . . . 187 E d w ar d Szczerb i e ń: Z wiązek Gmin K WISA - doświadczenia i perspek-

tywy rozwoju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

PRACE NAUKOWE AKADEMII EKONOMICZNEJ WE WROCŁAWIU

Nr 755

Gospodarka lokalna w teorii i praktyce

Andrzej Sztando

Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu

STRATEGIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO GMINY JAKO ELEMENT

LOKALNEGO OTOCZENIA PRZEDSIĘBIORSTW A

1997

Pierwotnym działaniem służącym do wykreowania strategii konkurencji każdego przedsiębiorstwa, postrzeganej w tzw. ujęciu klasycznym jako wiązka celów, do których przedsiębiorstwo dąży oraz metod i narzędzi służących do ich osiągania, jest analiza otoczenia przedsiębiorstwa. Tradycyjnie za kluczowy, sektorowy element tego otoczenia uważa się pięć najważniejszych sił konkurencyj­nych, do których zalicza się: rywalizację pomiędzy istniejącymi firmami, siłę

przetargową dostawców, siłę przetargową odbiorców, potencjalnych nowych konkurentów oraz groźbę pojawienia się substytucyjnych wyrobów lub usług.

W niektórych ośrodkach lokalnych pojawia się jednak dodatkowy element, który może posiadać silny wpływ na działalność przedsiębiorstwa. Jest nim sfor­mułowana świadomie 1 (zwykle sformalizowana) lokalna strategia rozwoju gos­podarczego gminy. Jest ona zbiorem celów harmonijnego rozwoju gminy oraz skoordynowaną sekwencją działań służących ich realizacji. Może być ona pojmowana również w charakterze czynnościowym jako wiązka przedsięwzięć podejmowanych przez Radę, Zarząd i poszczególne komórki organizacyjne Urzędu Gminy, Agencję Rozwoju Lokalnego, inkubatory przedsiębiorczości, stowarzyszenia, fundacje i inne organizacje, zgodnie z harmonogramem wspól­nego sformalizowanego w postaci dokumentu planu strategicznego.

Materializuje się zatem nowy zbiór istotnych sił wpływających na przed­siębiorstwo a pochodzących spoza branżowo 2 rozumianego sektora jego działał-

1 W przeciwieństwie do tzw. strategii wynikowej, będącej wynikiem nieskoordynowanej działal­

ności poszczególnych obszarów funkcjonalnych gminy. 2 Pojęcie branżowego sektora działalności wynika z zastosowania kryterium podobieństwa

produktowego przy określaniu kategońi sektora działalności przedsiębiorstwa .

ności. Ich oddziaływanie W pierwszym przypadk1 mowaniu decyzji przez ~

w drugim natomiast z it wstępie, składniki sekto1

Interakcje pomiędzy funkcjonującymi na jej : Wyodrębnić można bo\ biorstw na strukturę stra konceptualizacji strategii podarczego gminy wspć w trakcie jej realizacji. Ca

Sila przetargow. n•bywt6w

loos~c)

STRATE ·--..l DYNOWJ

WOJ

W; ot c ____ .,.. Od

----)lo. Od

. .. .. . ..... Od prz prz

·······!> Od raz

Rys. l. Aktorzy konkurencji ,

Źródło : Opracowanie własne n sektorów i konkurentó1

WE WROCŁAWIU 1997

~EGO GMINY

ll;BIORSTW A

strategii konkurencji asycznym jako wiązka rzędzi służących do ich dycyjnie za kluczowy, :jszych sił konkurencyj­liejącymi firmami, siłę poteacjalnych nowych :h wyrobów lub usług. :łatkowy element, który lfstwa. Jest nim sfor­strategia rozwoju gos­

;o rozwoju gminy oraz izacji. Może być ona > wiązka przedsięwzięć wmórki organizacyjne ory przedsiębiorczości,

armonogramem wspól­:ategicznego. pływających na przed­go sektora jego działał-

11 nieskoordynowanej działa!-

nia kryterium podobieństwa :biorstwa.

63

ności. Ich oddziaływanie posiada zarówno charakter bezpośredni jak i pośredni. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z sytuacją polegającą na podej­mowaniu decyzji przez w/w podmioty lokalne w stosunku do przedsiębiorstwa, w drugim natomiast z ich działaniami ukierunkowanymi na, wyodrębnione na wstępie, składniki sektorowego otoczenia.

Interakcje pomiędzy strategią rozwoju gminy a podmiotami gospodarczymi funkcjonującymi na jej terenie nie mają przy tym charakteru jednostronnego. Wyodrębnić można bowiem sytuacje gdy następuje oddziaływanie przedsię­

biorstw na strukturę strategii gminy. Dzieje się tak przede wszystkim w okresie konceptualizacji strategii, kiedy to najważniejsi aktorzy życia społeczno-gos­

podarczego gminy współuczestniczą tym procesie, a także (chociaż rzadziej) w trakcie jej realizacji. Całość tych procesów ilustruje zamieszczony poniżej rys. l.

Grotbil nowych wejśt

·-STRATEGIA SKOOR­DYNOWANEGO ROZ­

WOJUGMINY

----~

----::00.

..........

·······!>

Wzajemne oddziaływania przedsiębiorstwa z elementami otoczenia.

Oddziaływanie strategu rozwoju gminy na przedsiębiorstwo.

Oddziaływanie przedsiębiorstwa na strategię rozwoju gminy.

Oddziaływanie strategu rozwoju gminy na elementy otoczenia przedsiębiorstwa (możliwe pośrednie oddziaływanie na przedsiębicrstwo ).

Oddziaływanie elementów otoczenia przedsiębiorstwa na strategię rozwoju gminy.

Rys. l. Aktorzy konkurencji wewnątrz sektora z uwzględnieniem wielowymiarowego wpływu strategii rozwoju gminy

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M.E. Porter: Strategia konkurencji - metody analizy sektorów i konkurentów. Warszawa 1994.

64

Poniżej kolejno zostaną omówione przejawy oddziaływania omawianej strate­gii na przedsiębiorstwo (oraz składniki jego otoczenia), które zostały zgrupowane w dwunastu agregatach tematycznych.

- Infrastruktura techniczna - Niemalże każdy lokalny plan strategiczny odnosi się do zagadnień infrastrukturalnych. Upatruje się bowiem w infrastruk­turze komunikacyjnej, paliwowej, energetycznej, komunalnej i łącznościowej

niebagatelnych czynników aktywizacji gospodarczej środowisk biznesu. Realiza­cja inwestycji infrastrukturalnych, zazwyczaj przygotowywana przez Urząd Mias­ta i Gminy a wykonywana przez inny podmiot, staje się w ten sposób istotnym czynnikiem stymulującym decyzje inwestycyjne przedsiębiorczości lokalnej jak i ościennej. Korzystniejsze stają się także warunki funkcjonowania podmiotów już istniejących.

Skutki zabiegów infrastrukturalnych nie zawsze muszą być dla danego przedsiębiorstwa pozytywne. Wzmocnienie atrakcyjności regionu może prowa­dzić do pojawienia się w nim nowego czynnika konkurencyjnego w postaci podmiotu wykonującego substytucyjne świadczenia w stosunku do otoczenia.

- Gospodarka przestrzenna - W ramach realizacji strategii, zgodnie z zało­żeniami polityki przestrzennej, wyodrębniane i przygotowywane są obszary terytorialne przeznaczone na działalność gospodarczą. Ich lokalizacja nie jest pod żadnym względem przypadkowa i opiera się o szczegółowe analizy logistyczne, ekologiczne, infrastrukturalne i rynkowe. Znalezienie swojego miejsca przez przedsiębiorcę w tak określonej strukturze przestrzennej gminy może stać się

czynnikiem rozwojowym jego firmy, zwłaszcza jeśli związane są z tym dodatkowe korzyści ekonomiczne oferowane przez lokalne władze.

Podobnie jak w ramach zagadnień infrastrukturalnych istnieje tu zagrożenie pojawienia się nowych (rozrostu dotychczasowych) konkurentów.

- Polityka fiskalna oraz polityka opłat - Mimo, iż lokalne obciążenia

podatkowe oraz opłaty lokalne zwykłe nie stanowią najpoważniejszego składnika wszystkich obciążeń firmy to jednak oferowane w ramach strategii gminy ulgi, umorzenia i zwolnienia mogą stać się elementem wartym uwagi. Oczywiście wiąże się to z koniecznością spełnienia odpowiednich, ustalonych przez władze lokalne warunków. Zwykle dotyczą one zatrudniania bezrobotnych mieszkańców gminy (także z uwzględnieniem struktury wieku lub/i płci), kreowania na wsi nie związanych z rolnictwem miejsc pracy, zagospodarowywania nieużytkowanego majątku trwałego, wykorzystywaniem lokalnych zasobów naturalnych itp.

Uzyskanie tych przywilejów przez konkurencję podnosi jej siłę przetargową

i może stać się jednym z czynników przyszłej przewagi. - Ekorozwój lokalny - Działania mieszczące się w tej grupie odnoszą się do

przedsiębiorstw, których działalność wywiera istotny negatywny wpływ na środowisko naturalne. Nie muszą mieć one przy tym restrykcyjnego charakteru. Możliwe są tu wspólne przedsięwzięcia (często o charakterze inwestycyjnym) podmiotów gospodarczych i gmin na rzecz zmniejszenia zagrożenia środowiska

naturalnego oraz wspólne a także inne działania o ch tej współpracy może być w Funduszu Ochrony Środo~ ganizacyjnego gminy z pro

Każda firma borykająca sobie na rezygnację z szans Droga ta jest bowiem k< współudział finansowy, orga nych inwestycji.

- Kreowanie zrównowa~ bodźców do poszukiwania władze lokalne jest występo łowej gminy. Są nimi przec zwolnienia grupowe a także wną sytuację kompensować

siębiorczości. Istotne jest za· i udogodnień oferowanych

Podejmowane są także v dzy przedsiębiorstwem deten kreatorami i wykonawcami, redukcji zatrudnienia. W ten harmonijnego rozwoju gmin

- Gospodarowanie nieru mościami będącymi własno1 władz lokalnych na przedsit instrumentami wpływu stra polityka opłat i czynszów. C

siębiorstwa zarówno jako pa dziedzin przedsiębiorczości.

- Restrukturyzacja lokll czynnik postrzegany przez sukcesu. Zatem wszelkie dzia kwalifikacyjnej na rynku p1 i przekształcaniu zaplecza ed niu zawodowym mogą mieć i czości .

- Działania promocyjne różne sposoby i w różnor informacji otoczenia o podn: handlowych docierają za jej czego głównych przedsiębic

wania omawianej strate­tóre zostały zgrupowane

kalny plan strategiczny ię bowiem w infrastruk­malnej i łącznościowej

łowisk biznesu. Realiza­wana przez Urząd Mias­: w ten sposób istotnym ębiorczości lokalnej jak ·nawania podmiotów już

nuszą być dla danego :i regionu może prowa­(urencyjnego w postaci stosunku do otoczenia. strategii, zgodnie z zało­;otowywane są obszary h lokalizacja nie jest pod owe analizy logistyczne, swojego miejsca przez

ej gminy może stać się

:ane są z tym dodatkowe

ch istnieje tu zagrożenie nkurentów. •, iż lokalne obciążenia

oważniejszego składnika

:tch strategii gminy ulgi, uwagi. Oczywiście wiąże 1ch przez władze lokalne ych mieszkańców gminy kreowania na wsi nie

wania nieużytkowanego ów naturalnych itp. nosi jej siłę przetargową

gi. tej grupie odnoszą się do

negatywny wpływ na strykcyjnego charakteru. rakterze inwestycyjnym) a zagrożenia środowiska

65

naturalnego oraz wspólne poszukiwania zewnętrznych źródeł finansowania, a także inne działania o charakterze proekologicznym. Szczególnym elementem tej współpracy może być współpraca w zagospodarowaniu środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska poprzez połączenie wysiłku finansowego i or­ganizacyjnego gminy z profesjonalną wiedzą oraz know-how przedsiębiorstwa.

Każda firma borykająca się z problematyką zanieczyszczeń nie może pozwolić sobie na rezygnację z szansy uporania się z nią na drodze współpracy z gminą. Droga ta jest bowiem korzystniejsza dla firmy chociażby ze względu na współudział finansowy, organizacyjny i merytoryczny gminy w realizacji niezbęd­nych inwestycji.

- Kreowanie zrównoważonej struktury przemysłu -Jednym z podstawowych bodźców do poszukiwania spójnych, sformalizowanych strategii rozwoju przez władze lokalne jest występowanie negatywnych skutków monokultury przemys­łowej gminy. Są nimi przede wszystkim: potransformacyjny spadek produkcji, zwolnienia grupowe a także wyczerpywanie się zasobów naturalnych. Tą negaty­wną sytuację kompensować mają działania kreujące alternatywne formy przed­siębiorczości. Istotne jest zatem aby w firmie prowadzony był monitoring szans i udogodnień oferowanych w ramach tych działań.

Podejmowane są także w ramach omawianej strategii współdziałania pomię­dzy przedsiębiorstwem determinującym monoprodukcyjny charakter regionu a jej kreatorami i wykonawcami, których celem jest restrukturyzacja i kompensacja redukcji zatrudnienia. W ten sposób skoordynowana sekwencja działań na rzecz harmonijnego rozwoju gminy staje się siłą wspomagającą funkcjonowanie firmy.

- Gospodarowanie nieruchomościami - Możliwość dysponowania nierucho­mościami będącymi własnością komunalną stanowi istotny sposób wpływania władz lokalnych na przedsiębiorczość lokalną. Podstawowymi, wykonawczymi instrumentami wpływu strategii na biznes są tu: sprzedaż, najem, dzierżawa, polityka opłat i czynszów. Gmina występuje tu w stosunku do danego przed­siębiorstwa zarówno jako partner rynkowy jak i stymulator rozwoju wybranych dziedzin przedsiębiorczości.

- Restrukturyzacja lokalnego rynku pracy - Zaplecze kadrowe firmy to czynnik postrzegany przez niektórych ekonomistów jako główny wyznacznik sukcesu. Zatem wszelkie działania gminy prowadzące do dostosowania struktury kwalifikacyjnej na rynku pracy polegające na braniu udziału w rozszerzaniu i przekształcaniu zaplecza edukacyjnego, przekwalifikowywaniu oraz doskonale­niu zawodowym mogą mieć istotny wpływ na przyszłe losy lokalnej przedsiębior­czości.

- Działania promocyjne - Promocja gminy, która może być realizowana na różne sposoby i w różnorodnych celach, zawsze prowadzi do zwiększenia

informacji otoczenia o podmiotach mikroregionu. Do potencjalnych partnerów handlowych docierają za jej pomocą informacje o dynamice rozwoju gospodar­czego głównych przedsiębiorstw, zaletach infrastrukturalnych, logistycznych.

66

Promocja zawiera również informacje dotyczące możliwości inwestowania na terenie gminy i potencjalnych korzyści, na jakie mogą liczyć przyszli inwestorzy. Dla celów promocji powołane mogą zostać specjalne instytucje np.: Centrum Informacji Promocji i Obsługi Biznesu. Promocja nie prowadzi wyłącznie do konstrukcji niematerialnych bo informacyjnych składników otoczenia przed­siębiorstwa. W jej ramach dąży się również do stworzenia wymiernych, material­nych czynników rozwoju powołując instytucje administracji centralnej (urząd skarbowy, sąd, prokuratura). Ich obecność może ułatwiać bieżące funkcjonowanie lokalnej przedsiębiorczości.

- Powoływanie podmiotów specjalnego przeznaczenia - Realizacja konkret­nych zadań strategicznych gminy może pociągać za sobą konieczność powołania specjalnych podmiotów gospodarczych (w formie spółek prawa handlowego) prowadzących obsługę techniczną i komunalną w stosunku do przedsiębiorstw wchodzących w proces realizacji strategii gminy. Z woli gminy powstają w ten sposób firmy stające się partnerami lokalnych przedsiębiorstw a tym samym kolejnymi siłami napędowymi konkurencji wewnątrz sektora.

- Restrukturyzacja wsi - Działalność wielu przedsiębiorstw jest nierozer­walnie związana z funkcjonowaniem wiejskich gospodarstw rolnych. Porlejmowa­nie przez gminę dążeń do wykreowania farmerskiego (wyspecjalizowanego i komercyjnego) typu gospodarstw czy też edukacja rolniczo-ekonomiczna mieszkańców wsi odbija się pośrednio na wspomnianej grupie przedsiębiorstw. Te z nich, które wykorzystają wspomniane zjawiska odniosą wymierne korzyści materialne.

- Bezpośredni, wykonawczy udział przedsiębiorstwa w realizacji przedsięwzięć gminy - Strategia skoordynowanego rozwoju gminy, w ujęciu czynnościowym, wymaga często rozbudowanych działań inwestycyjnych i usługowych. Są one zazwyczaj zlecane lokalnym przedsiębiorstwom stanowiąc dla nich istotny bo­dziec rozwojowy.

- Umocnienie pozycji gospodarczej gminy - Decyzje podejmowane w ra­mach realizacji rozważanej tu strategii w stosunku do innych działów gospodarki mają zawsze jakiś wpływ na przedsiębiorczość. Rozumowanie takie wynika ze świadomości wielowymiarowych powiązań, efektów synergicznych i mnożniko­wych. Tak więc rozwój innych obszarów funkcjonalnych zawsze odbija się na sferze przedsiębiorczości

Sposób oddziaływania strategii rozwoju gospodarczego na przedsiębiorstwo oraz podstawowe elementy jego otoczenia konkurencyjnego prezentuje macierz (tab. 1). Nagłówki wierszy prezentują kolejno wszystkie omówione tu płaszczyzny wpływu strategii na szeroko rozumianą przedsiębiorczość. Nagłówki kolumn natomiast, przedstawiają przedsiębiorstwo oraz składniki (aktorów) jego otocze­nia konkurencyjnego. W wyniku tak przeprowadzonego zabiegu otrzymano macierz, której pola zawierają zjawiska i reakcje wywołane pośrednio lub

-~ ::c ~

o l:lll

~ ~ .>o! .2 ::l 'O' ~ 8

~ ;:. ] ::0

"'

~

~ o

Q

" ·a .1j e ~ ... .g " ~

" ·a .l:! e .. i:! ... ~ " ~

~ ~ ~ ,g .Q ~ ~ ~ :aa o o Q o ~ ~ B' ~ B' ~ B'"' ~~ .s~ ,g • .a = .... d .... Cl ... !:! ..

·~i ·~i ·~r~ ~ ~ ~ ;;; ~ ;;; ~ .~ o o o :.w o •r:l

:;t ~ .!! ~ ·a,;S ::l.ald H :P.g ~ ~" ~ ~o~~

~ ·a a ·a il .... diS diS t'lf ·-"' ~ ~ ~ '!l'

~ ~ ~ ~ "' -~

·.s -~ N

I "' ;z

t=! e e ] ~ ~ ~ ·~ [ ·~ [ ·~ r~ iii .e. ';i; ..e. ~.e. .~ 'fi e·&. e·&. o ·&.:>l~ N 11011 N "" ::l IIII H o

:;::; ~ "' ~ "' ~ ~ o " ~ ~ ó .;.. ó -~ ó .!., B ~ ~E ~]' =-E ~ -s ·a ~ -~ ~ -a ~

1l -~ " .1;l " :l " ;:!;. ~ o- o- P-~ ·a ~ Cl ~ ~ Cl ~ DO ~ ~ ~ .. 1! ~ -~ i3 ~ -~ ~ ~ -~ ~ 5 ~ N ' [J a N ·n a N 'Q -~ o ::; ~ ·~ i'l ~ ·; ~ ~ 'o .g. Q.. ~ Q.c:l :s: Q.r:l Q.c:l

~ Łł Łł Łł .., ;; .!l ;; .!l ;; .~

g_ :E"E~ e~ "E~ '!l Jl ... 1! ... 1! ... :l ·2 d ~ ~ ~ ~ ~ ~ .w

cu ~ ·a ·&~ -~~ -g~ tj ~ ~e- g~ ue-.8 .a 8.~ 8.~ &.~ o :ij r-+--;:!;. u " ·o -~ ·a o &. ·a .~ ·- !l -- o 8 "' " :;;, -g ~ 1l o.

"' ;:!;. t; .... o :0 .,. ·;;; 1l N .... o.

"' ·a "' ;:!;. o -tl "' N

o

~ .~ .c ·~ "' ~

~ e ... ~

~

~

I e l!

~ j " s " ;;

:;;; E!

~ ~ -!l

-~ •N e ~ ~ ... ~

~

'f e l! " ~ ~ "' " ~ " "' o ~

8 N

·a ./;! o ta :1

3 ~

u

~

I e 1.ł

~ dl 8.

~~ 'O'.: ~~ ~.:l d:~

Cj o p,;- ~: 5- ciQ -o ~. ~o S" N ,..... ..... t:S

t:S~ozo'1:1~ ~ a" o-; t:S o-; o· o-~ ~ ~ ~ '1:10ti~- ..... ~N O S:: '--' O• S:: t:S ~

~- 'G"~ '1:1 z- ~ ~ o Ot1 ~-c.;....-· Q. q- o -· e; ~ -g. =-~ o p;"~ s a· 0t:l,.....2..N~o-;

p o s='< (") "' -~o t:l N ..... ,..... S:: t:l N p 1=1 ~ ~ a"O~t:S'<;::Jo

..., ~ (") ~

N CG. E t:S"'"C ~ ~ ~-Q. o <:; 1=1 ~ t::! Q. ~ ~ f"+ e: .Q. ~ t:r ~O· S O -· ::E o -· ~ ~ §:t:j Otl~ -· p ~ o ..... "-· t:S '< "' .... ~ o t:S '1:1 ~ t:n N· ..... O """' -· t:S p;" Q.<:;

<O -· ~ ~ t:S r N~~ p:l l (l) ....... l

n ...... c ""' o. s:: :g· m ..,_en ...... =: "" S" s= s t:SOtlo~ ....,.. 0 N .. : g.~'<'CI

'< t:S ..., ..... (") t:l N "' t:S"' o 1'1> o . ~- ~Z' ........ Cll ......... t:S""' o~ '< ::E :li! a" o 't3 E::l. 'i'~ p~-

00 -s. ""' ~ ~~ '< N s ~ c;·~ 8-g. ~ -· o p;" o-; o ~ ;::] ~

~-~ D. ~

"""" <:i r('1)

2..~8g: e.'< Er ~ ~.0'(5 ~ 'i' g P" ~ (l)~. «-..... p;.oe:_.'"O~ § N. o ..... o o g. t:S s ::E '-""· Ci)"

-· "" s o-; (") t:S o o ~~::E ~ "" o 'i' ';i

" ..... ~ ..... -"" f"""ł- ...... n n O ~ ~ . s= '1:1 t:S "" "' t:S Q. o-; -· ~ . ~'<O~g~ """C"C~~Er-

0 t::J o "" ..... ~ ~ t:S"' ~: (") '< ~~[;l '1:1 ~­s 8.s· o. o ~ "'""' a"o~ o s ~ g"~ ~ ~ '< ..... ~Otlt:S'"' s g :;:: ~s·~

~- i3 ~ ~- .9.'-t:i

,p:! .,.. D

(") -· ~ 8 ~ S"'t:S8 t:S ..... '< ~~(") o-t:l"' '-'-"· t:S w

§ &. ~ 0-::::;--,..... ~ .... ~ "" ;::] ::L t:S ""' e:. Ci)" Q. l

p;" i"1 <n ..:.:: o O•O,.....o-oo. ~ ~ ~'1:1 n.

"" s= o-; o o..n.~ s· o t::!.~ "'~ (") t:l N ~ N~"C:=:"" g~=· s· o s·~ n :e ~

~ ~ ~ t:S '1:1 ..... t:S ~ -· ;::] ~ q- o "" a.o.aEt:S

l o p . ~

Tablica l

Zachowania przedsiębiorstwa podmiotów otoczenia przedsiębiorstwa w sytuacji zaistnienia strategii rozwoju lokalnego

Przedsiębiorstwo l Bezpośredni konkurenci 1 Potengalni wchodzący Nabywcy Dostawcy Substytuty

l !Infrastruktura techni·j szanse rozwojowe czna

2 l Gospodarka strzenna

3 l Prorozwojowa tyka fiskalna

prze- l szanse rozwojowe

poli-l szanse rozwojowe

lokalni

wzrost zagrożenia

wzrost zagrożenia

wzrost zagrożenia

4 l Ochrona środowiska szansa współpracy relatywny spadek za. z gminą grożenia zagrożenie wywołane wzrost zagrożenia obostrzeniem warun- w wypadku prockolo­ków funk<;ionowania gicznej współpracy

5 l Kreowanie zrówna-~ uzyskiwanie wsparcia ważonej struktury w: przedsiębiorr..-zości redukcji zatrudnienia

kreowaniu alternaty­wnych miejsc pracy

6 l Gospodarowanie nie­ruchomośdarni

szansa rozwojowa w wypadku korzysta· nia z atrakcyjnych ofert gminy

z gminą

relatywny wzrost za­grożenia w wypadku podjęcia współpracy z gminą w tym zakre· sic restrukturyzacji przedsiębiorstwa

wzrost zagrożenia

w wypadku korzysta­nia z atrakcyjnych ofert gminy

nielokalni

potencjalny rclatyw-~ wzrost zagrożenia po- wzrost zainteresowania wzrost zainteresowa-1 spadek zagrożenia ny spadek zagrożenia przez wzrost atrakcyj· współpracą nia współpracą

oości gminy

potencjalny rclatyw-~ wzrost zagrożenia po- wzrost zainteresowania wzrost zaintercsowa-1 spadek zagrożenia ny spadek zagrożenia przez wzrost atrakcyj- współpracą nia Wlipółpracą

ności gminy

potencjalny rclatyw·l wzrost zagrożenia po­ny spadek zagrożenia przez wzrost atrakcyj­

ności gminy

wzrost zainteresowania współpracą oczekiwanic rcdukt..ji ce­nowych

wzrost zainteresowa­nia współpracą oczekiwanic ilościo­

wego \\'Zrostu zamó­wień

potencjalny rclalyw· ny spadek zagrożenia potencjalny rclalyw· ny wzrost zagrożenia

spadek zagrożenia ze wzrost zainteresowania możliwe niczadowa-l spadek zagrożenia względu na utratę pole· współpracą ze względu lenie z ewentualnego ncjalnej przewagi ek.olo- na: proekologicznego gicznej i ograniczenie redukcje cenowe wzrostu wymagań pola wyboru działalno· wzrost jakości w stosunku do dosla· ści wzrost produktywnośc..-i w

potencjalny relalyw· ny spadek zagrożenia

wzrost zagrożenia . po- l wzrost zainteresowania przez wzrost atrakcyj· współpracą ze względu ności jeśli nowa działal- na:

zmiany ofert i form l spadek zagrożenia współpracy na chara·

ność mieści się w pol u wzrost prawdopodo­restrukturyzacyjnym hicństwa dalszego ist­spadek zagrozema oicnia przedsiębiorstwa w przypadku odwrot- możliwość redukcji ce­nyrn

potencjalny rclatyw-~ wzrost zagrożenia ze ny spadek zagrożenia względu na atrakcyj­

ność nicruchomośd

nowych

wzrost zainteresowania ze względu na wzrost dostępności przedsię· biorstwa orazjego pote­m .. jału ekonomicznego

klerystyczne dla kan· taktów średnio· i dłu· gookrcsowych

wzrost zainteresowa­nia współpracą ze względu na wzrost potencjału ekonomi­cznego przedsiębiors­twa

spadek zagrożenia

7 l Restrukturyzacja lo-~ szansa rozwojowa l wzrost zagrożenia l potencjalny relatyw-~ wzrost zagrożenia ze kainego rynku pracy poprzez rozbudowl' w wypadku korzysta- ny spadek zagrożenia względu na atrakcyj-

zaplecza kadrowego nia z powstającego ność lokalnego rynku zaplc<.:za kadrowego pracy

wzrost zaintercsowan:ia współpracą wywołany

progresją jakości zapłc· cza kadrowego {nauko­wego) przedsiębiorstwa

brak wpływu spadek zagrożerUa

~

8 l Działania promocyjną szansa rozwojowa wzrost zagrożenia poprzez zidentyfiko- w wypadku zidentyfi­wanie i wykorzysta- kowania i wykorzys­nie działań promocyj- tania działań promo­nych gmjny oraz na- cyjnych gminy wiązanie kooperacji

potencjalny reiatyw-l wzrost zagrożenia na ny spadek zagrożenia dzięki zwiększeniu atra­

kcyjności gmjny

wzrost zainteresowania l wzrost zaintercsowa-1 spadek zagrożenia wywołany strumieniem nia wywołany oczeki-informacyjnym płyną- waniem wzrostu za-cym z obszaru lokaliza- mówień cyjnego przed:iiębiorst-

wa

9 l Powoływanie pod-~ szansa rozwojowa na wzrost zagrożenia miotów spct.jalnego drodze współtworze- w wypadku współ­

przeznaczenia nia lub/i korzystania tworzenia lub/i ko­rzystania

potencjalny reiatyw-l wzrost zagrożenia l brak wpływu ny spadek zagrożenia w wypadku wzrostu at-

wzrost zaintcresowa- spadek zagrożenia je­nia jeśli współpraca( śli współpracafwspół­fwspółudział w pod- udział w podmiocie mioLie zwiększa pote- zwiększa potenc;jał fi-

rakcyjności gmjny dzię-ki zaistnieniu podmiotu specjalnego przeznacze- ogai firmy rmy nia

lO l Restrukturyzacja wsi szansa rozwojowa w wypadku wykorzy­stania dz.iałań prowa­dzonych w tym ob­szarze

wzrost zagroi.t:nia w wypadku wykorzy­stania dz.iałań w tym obsz.arzc

potencjalny relatyw­ny spadek zagrożenia

wzrost zagrożenia po­przez wzrost atrakcyj­ności gminy w obsza-

wzrost zainteresowania wzrost zalnteresowa­wywołany rozwojem nia wywołany rozwo­p r z c d s i ę b i o r s t w a jem przedsiębiorstwa (współpraca z rolnika- (współpraca z rolni­mi, kreowanie a.lterna- karni, k.reowarrie ahe­lywnych miejsc pracy) rnatywnych miejsc

spadek zagrożenia w wypadku dyskon­towania gminnych działań w obrębie re­strukturyzac...ji wsi

rach wiejskich

pracy)

li l Bezpośredni, wyko­nawczy udział przed­siębiorstwu w realiza­Lji przed:iięwzięć gmi­ny

~zansa rozwojowa l wzrost zagrożenia ~tcncjalny relatywny! intensyfikacja atrakcyj· poprzez przyjędc złe- w wypadku przyjęcia ·padck zagrożenia ności (i zagrożenia) wy-cenia zleceni« wołana wzrostem praw­

dopodobieństwa przyj~­da zlecenia

wzrost zainteresowania wzrost zaintcresowa-~ spadek Zligrożcnia przedsiębiorstwem wy~ nia nawiązaniem/ poprzez wzrost polc-l grywającym przetargi (kontynuacją współ., ncjału firmy Gakość, cena. terminy pracy z prudsiębiąrs-itp.) lwem przyjmującym

12 l Umacnianic pozycji gospodarczej gminy

szansa rozwoju po­przez wielowymiaro­we interakcje z rozwi­jającym si~ otoczc­nit.11l

wzrost zagrożenia po­przez wielowymiaro­we interakcje z rozwi­jającym się otocze­niem

potencjalny relalyw-~ wzrost alrakcyjnośd (i l brak wpływu ny spadek zagrożenia zagrożenia) poprzez

Źródło: Opracowanie własne.

t:1 "' =s - p "O ...... V o ..... N· 6 t:: ~ .... ._g. ~ ...... '-'· ._... IU~P>Vl~ Cl...(l)"Oq-"0 No_.._9P>'"' g o P>. (p ~ .__ ::E (lq (D !U N ...., . ....,. =s

P> P> !U ...... o.. ...... t:1 o N "' ~- ,_, ;:E ~- s c: o P> - ...... "'!;:! l:l P> (D ....,_ -c:; '< i:l e.~ ..9. n O P> N C: ~:l""

~"'-n ~ - ~

a s- ...... g- -g ~- ::;:; ~ ::E :=: -g :>;"" ~ 1i" e:. s P> o_.Oo_.l:lOC::Cb O..Nt:11:l"' ........ o.-f1CI N P'< ....,.'< ''< 0 J::. "O o .... ..,., ~ E! ::E :::::-: ,.., ...... .."....,"' .... '"C n g o g o· o 0.. e; ..... ::E ::E ::E ...... ~ ::E'< l:l ~ ---..."''<Cb,....P>O..oo.. ..,., N t:1 '"C ::;:; n- e, "'' "' -c:; (D p O P> n n .....

'"C (lq - ..... • ::E -< -g. o 0 ?\"" o- ...... "' n S ... · ...., .... o ::E n ~ N P> o O· i:: l:l ~:l"" ~ ~ Q_ ::;)

~ 8.. s ~- ~ o;· g. ~ ~ P>l:ll:lN...,. '<P> !::h 1""'1 1""'1 -· o ~-

N _.,., ,_, (lq

<; o s '"C o-' ....

W'"'0'<Nt:) ._...N o-' ._...'<

;;-;:&~~to ­o ~- e; :::- ~ S'&Nciii'"C o .. ~· (l) c o ..... o "'' ?\""~O-ci ......... o..(!) o..

::;:; ~ §: ~ e. a P> "' :>;""

~'~""' ~P>o - l:l ..., s t:S O• P> -c:; Cb ?\"" q .... ~~~

możliwość zdyskonto­wania wielowymiaro­wych interakcji z oto­czeniem

::E o-o 0.. ~ o.s. ~-g ::E 2 O fr C .- O c!? . N ~ '-' l:l..., . Oą._... 'i:lCbO O MP> .... n'"' "'-<1--~----t.OI:::l""NN ..... <:~ ,_,_.,., (l)P''< P>ct>N ~~et-S:;~ cr-"'"C~N P> ._._Oą ..... -c:on'<>-; ?;""t:) 0 0 ?;""o_.-l:l"""' N c: p;· f!4' (p o g ~ (D - "' ~ ..... ..,., p '"C ....,_ ::t> 0 ....,. P> '" N -c:; 0 Cb ~ :>;"" ~ a g. (D ~- 2' o.. c:s ~::;-(l) ......... sc:sacr-'li" o c: (lq ""' (D :>;"" -- o '-'--'· '< S o o n P> n o :<l o S

l:l ~:l"" n'-"-'· o .......... l:l (D ..... ""' o~- o •(D P>

~-e o c: n·'"' =s:<: s o ,..,_ .. N .to:l ~M '<

zleoonia

wzrost zainlcresowa- ·~spadek zagrożeniu rua rozwijającym si~ JX>przez wzrost potc-przedsiębiorstwem ncjału firmy

N N· '"C :>;"" t:) i:!?. ;:E ;:E 'o• o-' e:. 6 o ('i" .g· .o P> '< (lq ~ ~ ...... 0.. :::::r () (D. g: l:l ...... o-' o '"C t:S P> s 0.. o o ..-~ ;;1 o ...... -· '"C ~ l:l ..... o l:l o CIJ, g (!q ;a. i:l t:ro ~~s o s ci ...., · ~ O· ,2 ,?O N ;:E - O• n O.. P>_'"C ::E P>.n ~c: Q~~~ e. So ::EI:l""n?\""Cb ... ·ol:lo "' 0.. :>;"" O• P> !;i 0 S N "'' s;-::; e; g ::;:; ii1 o o P> a. · '"C~ Sc: Nn ?\"" o ,....?\"" "'' '"' o-' ::E O.. '-'

(')(l)-·-· ('D (D (D C: 0.. ~....,.s P> (D l:l "''N l:l ~ Ci! 0.. '< ""' ~ iil -- :::--: CIJ ..... l:l t:! "' ""' o a "-'· n ..... ~ Q. .9. e:.:-< o;- (D-- ~ ~:l"" g. e. ~ ~:: :-- ~ ~ ~ a :>;"" (D ·-=- o "

="' 00

69

bezpośrednio przez strategię rozwoju lokalnego w przedsiębiorstwie i u aktorów jego otoczenia. Jeśli chodzi o zjawiska i reakcje dotyczące tych ostatnich to wybrano spośród nich tylko te, które dotyczą bezpośrednio przedsiębiorstwa.

Komórki zawierające zachowania sprzyjające przedsiębiorstwu wyekspono­wano kolorem białym, komórki zawierające zachowania niesprzyjające przed­siębiorstwu kolorem ciemnym. W przyp;tdku gdy zachowania charakteryzują się niejednoznacznością kierunku oddziaływania komórkom nadano kolor szary.

Cechą charakterystyczną macierzy jest fakt jednoczesnego ujmowania wszyst­kich przejawów oddziaływania strategii rozwoju lokalnego u pełnego spektrum podmiotów konkurencji. Należy zatem pamiętać, iż pojawienie się w praktyce życia gospodarczego danego zachowania lub zjawiska jest uzależnione od zaistnienia instrumentalnego oddziaływania strategii w danym Uednym z dwunas­tu) obszarze funkcjonalnym i przyjęcia tego oddziaływania przez przedsiębiorst­wo. Wszystkie bowiem zachowania (przedstawione w kolejnych wierszach) pozostałych podmiotów są uwarunkowane wejściem przedsiębiorstwa w inter­akcje z polem funkcjonalnym strategii.

Przy budowie macierzy poczyniono dodatkowo następujące założenia i zabie­gi o charakterze technicznym:

l) Bezpośredni konkurenci lokalni to przedsiębiorstwa wytwarzające wyroby (usługi) tego samego rodzaju jak przedsiębiorstwo i znajdujące się obszarze oddziaływania instrumentów strategii. Są to przedsiębiorstwa konkurujące zaró­wno na rynku lokalnym jak i pozalokalnym lecz ich siedziba mieści się na terenie gminy.

2) Bezpośredni konkurenci nielokalni to przedsiębiorstwa wytwarzające wy­roby (usługi) tego samego rodzaju jak przedsiębiorstwo lecz nie znajdujące się w obszarze oddziaływania instrumentów strategii. Mogą one konkurować

z przedsiębiorstwem na rynkach lokalnych lub]i pozalokalnych. 3) Komórki w których zlokalizowano zjawiska i zachowania dotyczące

samego przedsiębiorstwa otoczono zbiorczo pogrubioną czarną linią Utylitarność macierzy wyraża się na dwa sposoby. Pierwszy z nich dotyczy

walorów dydaktycznych oraz poznawczych. W prosty sposób bowiem można zidentyfikować wszelkie konsekwencje płynące ze strategii rozwoju gminy dla przedsiębiorstwa. Ich zbiorcza lokalizacja na płaszczyźnie macierzy pozwala na dokonywanie porównań zarówno w układzie instrumentalnym (wierszowym) jak i podmiotowym (kolumnowym). Drugi przejaw utylitarności wynika w prostej linii z pierwszego i odnosi się do wniosków jakie można wyciągnąć przep­rowadzając w/w porównań. Sprowadzają się one do możliwości postawienia kilku niżej zaprezentowanych tez.

l) Strategia rozwoju lokalnego gminy niemalże w większości przypadków sprzyja pojawianiu się szans rozwojowych przedsiębiorstwa. Wyjątek stanowią tu możliwe do zaistnienia przypadki ograniczenia poła wyboru podejmowania i prowadzenia działalności poprzez ustalenia proekologiczne strategii.

70

2) Oddziaływanie instrumentów strategii na bezpośrednich konkurentów lokal­nych w większości przypadków prowadzi do wzrostu ich potencjału ekonomicz­nego przez co strategia ta staje się pośrednim zagrożeniem dla przedsiębiorstwa

Niefrasobliwa rezygnacja z uczestnictwa w kreowaniu i korzystaniu z in­strumentów strategii przez przedsiębiorstwo potęguje zagrożenie ze strony kon­kurencji aktywnie w tych procesach uczestniczącej.

3) Strategia rozwoju lokalnego stanowi czynnik zdecydowanie podnoszący zagrożenie pojawienia się nowego konkurencyjnego przedsiębiorstwa czego przyczyną jest wzrost atrakcyjności obszarów lokalnych wywołany strategią.

4) Zarówno w obszarze kontaktów z dostawcami jak i odbiorcami przed­siębiorstwa strategia rozwoju lokalnego posiada w przeważającej mierze pozytyw­ny wpływ opierający się na wielowymiarowych impulsach stymulacyjnych.

5) Bazując na teorii substytucji opierającej się głownie na kategorii ceny i jakości strategia rozwoju lokalnego zmniejsza zagrożenie przedsiębiorstwa ze strony substytutów pozwalając zmniejszyć koszty i stymulując jakość wyrobów.

Wielowątkowe oddziaływanie strategii rozwoju lokalnego na przedsiębiorstwa prowadzi do pojawienia się w tych ostatnich działań zmierzających do wpływania na jej kształt koncepcyjny i sposoby realizacji. Naturalnym powodem tego zjawiska jest pragnienie zidentyfikowania i wykorzystania potencjalnych szans rozwojowych płynących ze strategii, wykrycia oraz zabezpieczenia się przed zagrożeniami a także uzyskanie przewagi nad konkurencją co jest zbieżne

z tezami przedstawionymi w punktach 1-6. Wpływ przedsiębiorstw gminy na kształt i sposób realizacji strategii posiada dwojaki charakter. Po pierwsze każde z przedsiębiorstw w mniejszym lub większym stopniu implikuje profil diagnozy prospektywnej stanowiącej wstępny etap budowy strategii. Wpływ ten można opatrzyć mianem wpływu pasywnego, którego charakter nie może być w krótkim okresie czasu zmieniony 3• Najważniejszymi jego przejawami jest zaistnienie w istotny sposób w częściach diagnozy poświęconych lokalnemu rynkowi pracy (np.: Demograficzne aspekty rozwoju gminy) oraz specyfice struktury gospodarczej gminy.

Zaistnienie w zbiorze innych (ogólnie dostępnych - statystycznych) po­święconych specyfice gospodarczej gminy jest uwarunkowane strukturotwórczym charakterem przedsiębiorstwa zarówno pod względem sektorowym 4 jak i włas­nościowym oraz udziału w produkcji gminy. Ocenia się tu również strukturotwór­czy wpływ efektywności, związków z otoczeniem, rozwojowości i nowoczesności

3 Stan przedsiębiorstwa enumeratywnie lub zbiorczo (wspólnie z innymi przedsiębiorstwami) zidentyfikowany w diagnozie prospektywnej jest stanem na dany okres jego funkcjonowania nawet jeśli zawiera informacje o charakterze prognostycznym. Dotyczy zatem tzw. krótkiego okresu czasu (w sensie ekonomicznym), a więc nie może zostać w jego trakcie istotnie zmieniony.

4 Sektor rozumiany jest tu jako fragment ogółu podmiotów wyodrębniony ze względu na branżowe lub/i terytorialne podobieństwo.

podmiotu a także jego efel innych działów gospodarl przedmiotem części zatytul

Zagadnienia identyfika1 w rozpoznaniu sfery ekolo

Analiza tak skonstrum przedsiębiorstwo samodzieli nyskładnik tej grupy) jest d co jest jednocześnie jednym takiego a nie innego pasy

Przejawów wpływu, ktć wienia inicjatywy w przedsi przedsiębiorstwo szczegóło'

nej Porlobnie jeśli chodzi o podmiotów gospodarczych bolączek, pragnień, wizji pr miano aktywnego wpływu działania takie jak:

- Nacisk przedsiębiors czących strategii rozwoju l

- Udział przedstawicif rących aktywny udział w fe istnienia.

- Wpływ na rozszerza tów walorów użytkowych

- Oficjalne opiniowan propozycji głównych kieru

- Aktywny udział w gramów strategii rozwoju

- Aktywowanie uczes1 propozycji prorozwojowycl lokalnej opierających się r stawki dzierżaw) itp.

- Finansowe partycyp niach zawartych w stratel kształcie.

- Wpływ na strategię

propozycje modyfikacji dzi jest wykonawcą lub wspóh strategii. (np.: o charakten

- Udział w lokalnycl nacisku.

ch konkurentów lokal­potencjału ekonomiez­l dla przedsiębiorstwa.

u i korzystaniu z in­·ożenie ze strony kon-

ydowanie podnoszący rzedsiębiorstwa czego wywołany strategią.

~ i odbiorcami przed­ającej mierze pozytyw­:h stymulacyjnych. nie na kategorii ceny ie przedsiębiorstwa ze lując jakość wyrobów. ~o na przedsiębiorstwa ~jących do wpływania llnym powodem tego a potencjalnych szans ~ezpieczenia się przed encją co jest zbieżne

:dsiębiorstw gminy na ter. Po pierwsze każde Jlikuje profil diagnozy :U. Wpływ ten można ie może być w krótkim Lwami jest zaistnienie :alnemu rynkowi pracy struktury gospodarczej

- statystycznych) po­me strukturotwórczym ~torowym 4 jak i włas­~ównież strukturotwór­waści i nowoczesności

innymi przedsiębiorstwami) jego funkcjonowania nawet w. krótkiego okresu czasu (w : zmieniony. ·odrębniony ze względu na

71

podmiotu a także jego efektów synergicznych i mnożnikowych w stosunku do innych działów gospodarki narodowej. Całość tych zagadnień jest zwykle przedmiotem części zatytułowanej: "Struktura gospodarki lokalnej".

Zagadnienia identyfikacyjne diagnozy uzupełniane są miejscem podmiotu w rozpoznaniu sfery ekologicznej.

Analiza tak skonstruowanego obrazu struktury pozwala ocenić czy dane przedsiębiorstwo samodzielnie lub w grupie innych przedsiębiorstw Gako integral­ny składnik tej grupy) jest dla strategii szansą, zagrożeniem, silną lub słabą stroną co jest jednocześnie jednym z fundamentalnych ustaleń strategicznych i wynikiem takiego a nie innego pasywnego usytuowania przedsiębiorstwa w diagnozie.

Przejawów wpływu, który możnaby nazwać aktywnym z powodu umiejsco­wienia inicjatywy w przedsiębiorstwie, można upatrywać w przekazywaniu przez przedsiębiorstwo szczegółowych, specyficznych danych do diagnozy prospektyw­nej Porlobnie jeśli chodzi o przekazywanie informacji o firmie w ramach ankiet podmiotów gospodarczych gdzie przekazywane są dane co do własnych zmierzeń, bolączek, pragnień, wizji przyszłości i rozwoju lokalnego. Z pewnością jednak na miano aktywnego wpływu na formułowanie i wykonanie strategii zasługują działania takie jak:

- Nacisk przedsiębiorstwa w formie oświadczeń, uwag i argumentów doty­czących strategii rozwoju lokalnego.

- Udział przedstawiciela przedsiębiorstwa w grupie liderów lokalnych bio­rących aktywny udział w formułowaniu i realizacji strategii w całym okresie jej istnienia.

- Wpływ na rozszerzanie, modernizację, relokalizację i dostępność elemen­tów walorów użytkowych gminy.

- Oficjalne opiniowanie przedstawianych przez zespół tworzący strategię propozycji głównych kierunków rozwoju.

- Aktywny udział w opracowywaniu i realizacji proekologicznych pro­gramów strategii rozwoju gminy.

- Aktywowanie uczestnictwa w realizacji strategii poprzez przekazywanie propozycji prorozwojowych z stosunku do przedsiębiorczości małej i średniej lokalnej opierających się na narzędziach stymulujących (podatki, ulgi, opłaty,

stawki dzierżaw) itp. - Finansowe partycypowanie w korzystnych dla przedsiębiorstwa działa­

niach zawartych w strategii a przez to możliwość współdecydowania o ich kształcie.

- Wpływ na strategię poprzez uzasadnione ekonomicznie i gospodarczo propozycje modyfikacji działań wykonawczych w sytuacji gdy przedsiębiorstwo jest wykonawcą lub współwykonawcą przedsięwzięć podejmowanych w ramach strategii. (np.: o charakterze inwestycyjnym)

- Udział w lokalnych lobby oraz grupach nieformalnego, politycznego nacisku.

72

Zawsze jednak powinien im towarzyszyć negocjacyjny a nie konfrontacyjny charakter wymiany poglądów gdyż tylko dzięki obopólnej współpracy istnieje możliwość wykreowania korzystnych kluczowych założeń. Oba rodzaje od­działywań to znaczy strategii na przedsiębiorstwo oraz przedsiębiorstwa na strategię muszą przeto wynikać z negocjacji i świadomości, iż zasadniczym celem strategii jest intensyfikacja rozwoju społeczno-gospodarczego gminy.

Podsumowując należy stwierdzić, iż spójna i sformalizowana strategia roz­woju gminy może być postrzegana jako pełnoprawny i silny fragment otoczenia przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo bowiem może wchodzić z nią w wielo­wymiarowe i brzemienne dla niego w skutkach interakcje podobnie jak ma to miejsce w przypadku interakcji z konkurentami, dostawcami i odbiorcami. Strategia może stać się dala niego drogą rozwoju i]lub restrukturyzacji, może być również dla niego przyczyną zjawisk niepożądanych

Od działań konkretnego podmiotu wyłącznie zależy czy omawianą strategię gminy zidentyfikuje jako istotny element swojego otoczenia (wykorzystując szanse z niej płynące lub przygotowując się na zagrożenia), czy też zignoruje pozbawiając się w ten sposób infonnacji o istotnych zjawiskach zachodzących w otoczeniu i tracąc możliwość wpływania na nie.

LITERATURA

[l] Lokalna strategia rozwoju gospodarczego gminy Polkowice. Ośrodek Badań Naukowych i Usług "Economicus": Jelenia Góra 1995.

[2] Porter M.E.: Strategia konkurencji - metody analizy sektorów i konkurentów. Warszawa 1994. [3] Strategia rozwoju lokalnego gminy Nowogrodziec. Ośrodek Badań Naukowych i Usług "Economi·

cus": Jelenia Góra 1995. [4] Sztando A.: Strategia rozwoju Starachowicjako ośrodka przemysłowego (fragment strategii rozwoju

lokalnego Starachowic). Jelenia Góra- Wrocław 1996. [5] Zarys strategii rozwoju lokalnego gminy Rudna. Ośrodek Badań Naukowych i Usług "Economi­

cus": Jelenia Góra 1996.

PRACE NAUKOWE Al<

Nr 755 G ospo'

Intematim

UMWELTORIENTil POI

UMWELTS< UNDM

DEE (GEFORDERT DURCH

Umweltschutz ist, auf! beim Einsatz des "Produk gsfind ung zu einem strateJ nur den Bereich der Prodt

Fiir die Bundesrepuł Unternehmensebene (Grii bewuJ3te Management", , kennzeichnend. Auch in Umweltschutz in die etab verzeichne.n sind beispiels Oko-Controlling, zum O

Auch durch die Disk Umweltschutzauflagen Ul

und Wettbewerbsbedingu tierten Unternehmensfiih

Die iiberwiegende Zal Auswirkungen von Umw iiber. Ein wesentlicher Gr