Strategia Rozwoju Gminy Alwernia na lata 2015 2020 · Strategia Rozwoju Gminy Alwernia 2015 –...

Strategia Rozwoju Gminy Alwernia 2015 – 2020 Załącznik do uchwały nr XII/93/2015 Rady Miejskiej w Alwerni z dnia 29 października 2015r.

1 | S t r o n a

Strategia Rozwoju

Gminy Alwernia

na lata 2015 – 2020

Inicjator Strategii:

Tomasz Siemek– Burmistrz Gminy Alwernia

Opracowanie Strategii:

Zespół ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia, pod przewodnictwem Anny Rajcy –

Zastępcy Burmistrza Gminy Alwernia

przy udziale eksperta strategicznego Gminy Alwernia – Tomasza Bogdana


2 | S t r o n a

Spis treści dokumentu:

1. Organizacja prac nad Strategią Rozwoju Gminy Alwernia

Wyznaczenie zespołu zajmującego się Strategią

Podział ról uczestników Zespołu ds. Strategii Rozwoju

Gminy Alwernia 2015-2020

Sposób sformalizowania prac Zespołu

2. Metodologia i harmonogram prac nad dokumentem Strategii

Zakres i harmonogram prac

Przebieg warsztatów strategicznych

3. Propozycja wizji rozwoju Gminy Alwernia do roku 2020

Wprowadzenie

Rezultaty prac nad wizją Gminy Alwernia

Narzędzia wykorzystane do opracowania wizji

4. Diagnoza stanu Gminy Alwernia – podsumowanie i wnioski

Charakterystyka wybranych cech Gminy

Badanie opinii mieszkańców nt. Gminy

Analiza SWOT Gminy

5. Wyniki analizy SWOT, charakteryzujące siły Gminy Alwernia, jej szanse, a także

słabe strony i zagrożenia


3 | S t r o n a

6. Wyniki analizy TOWS wskazującej na konieczność obrania konkretnej strategii

działania dla Gminy Alwernia

7. Zidentyfikowane obszary strategicznego działania, w których planowany jest

rozwój Gminy Alwernia

Obszar 1. WARUNKI DLA ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

Obszar 2. POTENCJAŁ WEWNĘTRZNY / MIESZKAŃCY

Obszar 3. KOMPETENCJE TURYSTYCZNE GMINY ALWERNIA

8. System wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015 – 2020


4 | S t r o n a

O. Przesłanki dla Strategii Rozwoju Gminy Alwernia

Szanowni mieszkańcy Gminy Alwernia, goście odwiedzający naszą Gminę,

Od kilku miesięcy, powołany przeze mnie Zespół ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia

pracował nad kierunkami działania naszej Gminy w perspektywie roku 2020. Tworząc

Strategię korzystaliśmy z wiedzy i doświadczenia przedstawicieli wielu środowisk

funkcjonujących na terenie naszej Gminy. Kierowaliśmy się kryterium zapewnienia jak

najszerszego spojrzenia na wyzwania Gminy w horyzoncie kolejnych kilku lat. W pracach

udział brali mieszkańcy Gminy Alwernia, przedstawiciele Rady Miejskiej w Alwerni,

pracownicy Urzędu Miejskiego w Alwerni. Pracami Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy

Alwernia kierowała w warstwie formalnej i merytorycznej Pani Anna Rajca – Zastępca

Burmistrza Gminy Alwernia, przy wsparciu Tomasza Bogdana - eksperta strategicznego

Gminy. Efekty cząstkowe prac nad strategią rozwoju omawiane były i konsultowane

podczas sześciu spotkań warsztatowych zrealizowanych na przestrzeni ostatnich

miesięcy.

Pragnę Państwu serdecznie za tę pracę podziękować, Wasza współpraca i udział

merytoryczny w procesie tworzenia pozwalają mi być przekonanym o dokonaniu

dobrych, świadomych wyborów dotyczących aktywności naszej Gminy w perspektywie

2020 roku. Dziękuję Państwu za okazane wsparcie. Mam nadzieję, że poprzez realizację

zaplanowanych w Strategii działań i inicjatyw wpłyniemy wspólnie na wykorzystanie

potencjałów naszego obszaru.

W poszczególnych etapach realizacji tego procesu analizowaliśmy obecną sytuację

Gminy, dyskutowaliśmy i ocenialiśmy jej obecną kondycję, sięgaliśmy po opinię

mieszkańców. Staraliśmy się również tworzyć bazę wiedzy dotyczącą zmieniającego się

otoczenia w zakresie nowych kierunków i narzędzi rozwoju regionalnego. Analizowaliśmy

podstawy merytoryczne rozwoju - strategie krajowe i regionalne oraz źródła rozwoju –

programy operacyjne i pozaeuropejskie fundusze rozwoju regionalnego. Obserwując

zmiany zachodzące w politykach krajowych i regionalnych, a wpływających na rolę

i inicjatywy samorządów lokalnych, zmierzaliśmy do wypracowania nowego, odważnego

sposobu myślenia o Gminie, jako organizatorze przestrzeni publicznej. Zrealizowane

prace diagnostyczne i wielogodzinne dyskusje pozwoliły nam na opracowanie

odważnego planu działania, którego wdrożenie – taką wyrażam nadzieję – doprowadzi

Gminę Alwernia na wyższy poziom rozwoju.


5 | S t r o n a

Proces myślenia o kształcie i zawartości merytorycznej Strategii Rozwoju Gminy Alwernia

opierał się na kilku głównych przesłankach:

Po pierwsze, dbaliśmy o zapewnienie spójności planowanych w strategii rozwoju

działań z krajowymi i regionalnymi dokumentami strategicznymi. Baza wiedzy

wynikająca z dokumentów: ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju;

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 – 2020; Koncepcja Przestrzennego

Zagospodarowania Kraju 2030; oraz Strategia Rozwoju Województwa

Małopolskiego i Strategia Rozwoju Powiatu Chrzanowskiego stanowiły ramy

merytorycznej pracy Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015 – 2020.

Po drugie, ustaliliśmy, że w ostatecznym efekcie Strategia Rozwoju powinna mieć

charakter planu działania, wytyczać kierunki rozwojowe w horyzoncie 2020 roku,

nie powinna natomiast być gotowym planem inwestycji na najbliższe lata.

W przyjętej formule pracy staraliśmy się uzyskać efekt koncentracji na wybranych,

strategicznych z punktu widzenia potrzeb rozwojowych Gminy obszarach.

Poszukiwaliśmy strategii wyboru – na jakich atutach i potencjałach Gminy

skoncentrować działania? Natomiast dyskusja nad konkretnymi przedsięwzięciami

inwestycyjnymi będzie toczona w każdym roku obowiązywania strategii,

z uwzględnieniem aktualnych w danym momencie dokumentów określających

warunki dostępności do realnych źródeł współfinansowania projektów

europejskich.

Po trzecie, podkreślaliśmy wagę i znaczenie systemu realizacji strategii. Strategia,

jako program rozwoju samorządu powinna być wdrażana z wykorzystaniem

dostępnych i funkcjonujących już w samorządzie narzędzi – nie chcieliśmy tworzyć

nowego, równoległego do obecnie stosowanych systemu wdrażania. Co więcej,

oczekiwaliśmy, aby system wdrażania strategii był racjonalny (możliwy

do zastosowania, stwarzający możliwość szybkiego reagowania na wykorzystanie

środków zewnętrznych otoczenia) i angażujący uczestników życia publicznego

Gminy Alwernia.

Oddając Państwu lekturę Strategii Rozwoju Gminy Alwernia do roku 2020 zapraszam

jednocześnie do jej realizacji – wszystkie zgłaszane propozycje konkretnych inicjatyw

i działań realizujących obszary rozwojowe Gminy Alwernia będą brane pod rozwagę.

Składam również podziękowania wszystkim zaangażowanym na jakimkolwiek etapie prac

nad ostatecznym kształtem Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015 – 2020.

Tomasz Siemek – Burmistrz Gminy Alwernia


6 | S t r o n a

1. Organizacja prac nad Strategią Rozwoju Gminy Alwernia

Organizacja prac nad strategią została podzielona na trzy autonomiczne zadania:

A/ wyznaczenie zespołu zajmującego się opracowaniem strategii

B/ określenie zadań zespołu i jego uczestników

C/ określenie i wdrożenie sposobu sformalizowania prac zespołu

Wyznaczenie zespołu zajmującego się strategią

Analiza planów strategicznych oraz dostępnych publikacji w tym zakresie wskazuje, iż nie

istnieje „jeden najlepszy”, czy też „najczęściej stosowany” model współpracy w procesie

tworzenia strategii rozwoju w jednostkach samorządu terytorialnego. Dla każdej

organizacji można przyjąć różne formy i zakres działania. Zastanowienie się, kto i w jakim

zakresie powinien być zaangażowany w ten proces było bardzo ważne z kilku punktów

widzenia.

Myślenie o zespole ds. Strategii Gminy Alwernia zostało ukierunkowane zarówno

do wewnątrz Urzędu Miejskiego (pracownicy) jak i na zewnątrz (mieszkańcy, radni,

jednostki podległe, partnerzy samorządu). Zważywszy na możliwe role oraz moment

zaangażowania się w prace na rzecz strategii, jego uczestników podzielono na trzy grupy:

1. Budowniczy strategii – osoby i organizacje bezpośrednio zaangażowane

w tworzenie strategii, rozumianej nie tylko, jako dokument, ale przede wszystkim,

jako sposób myślenia o rozwoju Gminy. Ta grupa tworzyła plan strategicznego

rozwoju – Burmistrz Gminy Alwernia, najbliżsi współpracownicy oraz

współpracujący ekspert.

2. Realizatorzy strategii – to wykonawcy planu, od nich będzie zależeć czy zapisy

strategii będą systematycznie realizowane, czy jej realizacja przyniesie w dłuższym

horyzoncie czasowym pozytywne efekty w samorządzie i jego otoczeniu.

3. Odbiorcy strategii – wszystkie te grupy, które były angażowane do prac nad

strategią rozwoju. Mieszkańcy, partnerzy, organizacje społeczne. Myśląc

o odbiorcach strategii zwracaliśmy uwagę, aby w procesie korzystania z wiedzy

i doświadczenia poszczególnych grup dbać w miarę możliwości o równowagę

w wykorzystywaniu końcowej redakcji dokumentu bazy wiedzy odbiorców.


7 | S t r o n a

Chodziło o to, aby strategia była zrównoważona w akcentach, aby jakakolwiek

grupa społeczna „nie zdominowała” myślenia o rozwoju.

Tabela 1. Skład Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015-2020 –

prezentacja rozkładu zaangażowania [3 – mocne zaangażowanie, 0 – brak

zaangażowania]

Uczestnik Funkcja Organizacja Realizacja Odbiorca

Lider/Inicjator Burmistrz Gminy Alwernia

Zastępca Burmistrza

3 2 1

Zespół Lidera Pracownicy Urzędu Miejskiego w Alwerni

3 3 2

Szef Projektu Strategia

Kierownik Referatu Rozwoju

3 1 1

Główny Ekspert Planowanie strategiczne 3 0 0

Grupy strategiczne

Instytucje z otoczenia Gminy Alwernia

2 1 1

Podjęcie decyzji o wyborze Szefa Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015-2020

było ważnym momentem dla całego późniejszego procesu. W uwarunkowaniach

samorządu terytorialnego decyzja ta, bowiem, ma późniejsze implikacje tak w wymiarze

„wewnętrznym” jak i „zewnętrznym”. Na zewnątrz to informacja jak poważnie strategia

traktowana jest przez szefa JST – samodzielne objęcie funkcji kierowania pracami przez

Burmistrza, mogło dowodzić jego osobistego zaangażowania w tworzenie i redakcję

dokumentu strategii. Z drugiej jednak strony, mogło mieć decydujące znaczenie

o komforcie pracy pozostałych uczestników Zespołu – codzienne obowiązki Burmistrza,

realizacja zadań poza Urzędem mogły wpłynąć na spowolnienie realizacji prac.

Ostatecznie ustalono, że Szefem Zespołu ds. Strategii będzie Zastępca Burmistrza Gminy

Alwernia - Anna Rajca. Szef Zespołu bezpośrednio, w imieniu Burmistrza organizował

i kierował pracami Zespołu.

Ekspert główny – zaproszenie do współpracy eksperta wynikało z przyjętego modelu

opracowywania strategii w tzw. metodzie eksperckiej. Zadania eksperta głównego

to poznanie problemów i potrzeb gminy, dzielenie się doświadczeniem, współpraca we

wszystkich etapach realizacji strategii i co najważniejsze, czuwanie, aby proces

przygotowania strategii nie był obarczony błędami – szczegółowy zakres prac eksperta

został scharakteryzowany w dalszej części dokumentu.


8 | S t r o n a

Grupy strategiczne – to osoby zaproszone do prac nad Strategią Rozwoju Gminy

Alwernia. Decydując, kto zostanie zaproszony kierowano się kryterium faktyczności

pomocy. Uczestnicy warsztatów strategicznych: samorządowcy, przedstawiciele

instytucji publicznych, radni i sołtysi Gminy Alwernia brali czynny i ważny udział

w fundamencie merytorycznym strategii, analizie SWOT i identyfikacji obszarów

problemowych.

W skład grup strategicznych wchodziły osoby posiadające:

a. Pozycję instytucjonalną – szefowie wydziałów UM Alwernia

b. Pozycję społeczną – autorytety środowiska gminy

c. Wiedzę – specjaliści w danych obszarach planowania strategicznego

d. Umiejętność współpracy – efektywna praca grupowa

Podział ról uczestników Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015-2020

Burmistrz Gminy Alwernia / Lider Strategii:

a. Określał kierunki rozwoju Gminy

b. Dobierał personel do realizacji wizji

c. Współuczestniczył w pracach nad strategią

d. Wyznaczał cele dla rozwoju Gminy i określał plany ich realizacji

e. Oceniał rezultaty planowania strategicznego

Zespół ds. Strategii:

a. Wspierał Burmistrza – stanowił dla lidera zaplecze merytoryczne, zespół radców,

partnerów do rozmowy i dyskusji o przyszłości Gminy

b. Dostarczał informacji i danych wyjściowych, organizował przepływ informacji

pomiędzy uczestnikami prac

c. Dbał, o jakość opracowywanych przez eksperta głównego materiałów

cząstkowych


9 | S t r o n a

Zastępca Burmistrza Gminy Alwernia - Przewodniczący Zespołu ds. Strategii:

a. Uczestniczył we wszystkich etapach prac nad strategią

b. Organizował wykonanie etapów procesu tworzenia strategii

c. Monitorował harmonogram realizacji

Główny ekspert:

a. Opracował narzędzia dla poszczególnych etapów strategii

b. Brał aktywny, wiodący udział we wszystkich etapach budowania strategii

c. Pomagał merytorycznie Przewodniczącemu Zespołu ds. Strategii

d. Wskazywał możliwe rozwiązania

e. Dbał o najwyższą, jakość opracowań

Uczestnicy grup strategicznych:

a. Uczestniczyli w dyskusjach merytorycznych, warsztatach strategicznych

b. Ustalali cele i określali plany ich realizacji

c. Zapewniali informacje, dane, udostępniali wymaganą „bazę wiedzy”

Sposób sformalizowania prac Zespołu

Strategie przygotowywane na różnych szczeblach administracji wymagają odpowiednio

dostosowanych struktur organizacyjnych zdolnych do wykonania zadania z zakresu

planowania strategicznego. Pod pojęciem struktury organizacyjnej rozumie się formalne

powołanie zespołu ludzi realizujących plan strategiczny dla samorządu od momentu

podjęcia decyzji do momentu przyjęcia dokumentu strategii. Zespół wyznaczony do prac

nad strategią może liczyć od kilku do nawet kilkudziesięciu osób –

w zależności od wielkości samorządu i ambicji w kontekście, jakości samego dokumentu.

Doświadczenie wskazuje, że w przypadku małych miast i gmin, optymalnym jest

utworzenie zespołu nieprzekraczającego kilkanaście osób, angażowanego do prac nad

strategią albo w wybranych tematach, albo w wybranych okresach harmonogramu

realizacji zadań.

Konstruując strukturę i organizację prac nad Strategią Rozwoju Gminy Alwernia

prowadzono rozważania na kilku płaszczyznach:


10 | S t r o n a

A/ w jaki sposób i na jakich zasadach uczestniczyć będą w pracach zespołu pracownicy

Urzędu?

B/ jak zaplanować strukturę organizacyjną powołaną do planowania strategicznego?

C/ czy zespół będzie odpowiedzialny za wdrażanie strategii, monitoring procesu

i ewaluację?

W rezultacie dokonanych rozważań, zarządzeniem Burmistrza Alwerni powołano Zespół

ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia w składzie:

Osoba Funkcja – uczestnicy prac Zespołu

1 Anna Rajca Przewodnicząca Zespołu

2 Krzysztof Kurzański Zastępca Przewodniczącego Zespołu

3 Beata Ścibor Uczestnik prac Zespołu

4 Magdalena Łuszczek Uczestnik prac Zespołu

5 Jadwiga Jarczyk Uczestnik prac Zespołu

6 Barbara Maślanka Uczestnik prac Zespołu

7 Leokadia Buczek Uczestnik prac Zespołu

8 Henryk Michałek Uczestnik prac Zespołu

9 Beata Nadzieja-Szpila Uczestnik prac Zespołu

10 Beata Kucharczyk Uczestnik prac Zespołu

11 Katarzyna Knapik-Filipek Uczestnik prac Zespołu

12 Maria Palka Uczestnik prac Zespołu

13 Tomasz Kozub Uczestnik prac Zespołu

14 Krzysztof Łuszczek Uczestnik prac Zespołu

W aspekcie formalnym jest to zespół o charakterze zadaniowym, wyznaczony do

zrealizowania w określonym czasie konkretnego działania przez zespół pracowników

różnych komórek organizacyjnych Urzędu. Rozwiązanie to było użyteczne z kilku

powodów: po pierwsze, połączone zostały różne zasoby informacyjne, co wpłynęło na

tworzoną podczas prac „bazę wiedzy”; po drugie, maksymalnie, (ale i racjonalnie)

spłaszczono strukturę organizacyjną dla procesu planowania strategicznego; po trzecie,

wszystkie fazy przygotowywania strategii były uspołeczniane również wewnątrz Urzędu,

wśród pracowników poszczególnych komórek organizacyjnych.

Ze względu na fakt, iż w Urzędzie Miejskim funkcjonuje Wydział odpowiedzialny

merytorycznie za rozwój Gminy – celem wykorzystania potencjału struktury

organizacyjnej Urzędu – postanowiono pozostawić w jego kompetencjach procesy


11 | S t r o n a

wdrażania strategii i monitorowania postępów jej realizacji. Poniżej przedstawiono

strukturę organizacyjną odpowiedzialną za proces powstawania strategii i opracowanie

końcowe dokumentu:

RADA MIEJSKA

MIESZKAŃCY, otoczenie samorządu Alwerni

BURMISTRZ

ZASTĘPCA BURMISTRZA /

Szef Strategii

EKSPERT STRATEGICZNY

EKSPERT STRATEGICZNY

Zespół ds. Strategii Rozwoju

Gminy Alwernia 2015-2020


12 | S t r o n a

2. Metodologia i harmonogram prac nad dokumentem Strategii

Zastosowana metodologia prac wynikała wprost z inspiracji i oczekiwań, którymi

kierował się inicjator strategii, Burmistrz Gminy Alwernia. Przyjmując metodę organizacji

pracy i uzyskiwania efektów cząstkowych każdorazowo Zespół ds. Strategii odnosił

się do celów stawianych przez Burmistrza, opisanych i uzasadnionych we wprowadzeniu

niniejszego dokumentu.

Zakres zrealizowanych prac został podzielony na kilka etapów cząstkowych:

Lp. Działania główne projektu Strategia Alwernia 2020

0 Organizacja narzędzi do prac na Strategią

1 Organizacja prac nad Strategią Wyznaczenie zespołu zajmującego się strategią Powołanie zespołu roboczego opracowującego strategię Alwernia 2020 Określenie i podział zadań dla członków zespołu Sformalizowanie metod działania i prac zespołu

2 Misja/wizja Gminy w kontekście roku 2020 Opis oczekiwanego stanu w przyszłości Określenie wizji dokumentu strategicznego – wiązanie różnych punktów widzenia Realizacja działań uspołeczniających proces tworzenia Strategii

3 Diagnoza stanu – podstawa do wyznaczenia celów strategicznych Wybór obszarów diagnostycznych – określenie zakresu tematycznego Określenie horyzontu czasowego diagnozy i głównych źródeł informacji Określenie metod diagnozy Opracowanie diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy

4 Analiza problemowa Analiza SWOT – identyfikacja obszarów i elementów analizy Analiza TOWS – wybór konkretnych celów strategicznych Analiza przyczynowo skutkowa – działanie komplementarne, sprawdzenie i uszczegółowienie rezultatów analiz TOWS/SWOT Realizacja działań uspołeczniających proces tworzenia strategii


13 | S t r o n a

5 Plan strategiczny Wybór i sformułowanie celów w logice: cel główny/cele strategiczne/cele operacyjne/inicjatywy i działania

6 Strategia Gminy Alwernia 2015-2020 Opracowanie i redakcja końcowa Strategii rozwoju

Zawartość merytoryczna końcowej wersji Strategii Rozwoju została wypracowana

podczas sześciu warsztatów, zrealizowanych według poniżej scharakteryzowanych

scenariuszy:

Pierwsze spotkanie warsztatowe:

[temat] Przedstawienie założeń i celów dla Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015-2020

[temat] Strategia Rozwoju – dokument czy sposób myślenia o Gminie? Omówienie

organizacji i harmonogramu prac, inspiracje inicjatora strategii rozwoju

Drugie spotkanie warsztatowe:

[temat] Przedstawienie założeń badań ankietowych wśród mieszkańców Gminy Alwernia –

cele, charakterystyka pytań, znaczenie udziału społeczeństwa w kształtowaniu kierunków

rozwoju Alwerni

[temat] Diagnoza problemów i identyfikacja szans rozwojowych – analiza SWOT Gminy

Alwernia

Trzecie spotkanie warsztatowe:

[temat] Wizja Gminy – omówienie i uzasadnienie propozycji, dyskusja, wspólna aprobata

Zespołu

[temat] Prezentacja i omówienie wyników – analiza SWOT Gminy Alwernia, zmiany, wspólne

uzgodnienia Zespołu

[temat] Omówienie zasad realizacji analizy TOWS – wstęp do określenia strategii działania

Gminy do roku 2020


14 | S t r o n a

Czwarte spotkanie warsztatowe:

[temat] Diagnoza Gminy Alwernia – omówienie i uzasadnienie wyników, dyskusja, wspólna

aprobata Radnych Rady Miejskiej w Alwerni i uczestniczących Sołtysów miejscowości Gminy

Alwernia

[temat] Ankieta przedsięwzięć inwestycyjnych / możliwe kierunki rozwoju Gminy Alwernia –

omówienie narzędzia, instrukcji opracowania

Piąte spotkanie warsztatowe:

[temat] Strategiczny Plan Rozwoju Gminy Alwernia w perspektywie roku 2020 – omówienie

i uzasadnienie propozycji, wspólna aprobata Zespołu

[temat] Propozycje systemu wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia.


15 | S t r o n a

3. Propozycja wizji rozwoju Gminy Alwernia do roku 2020

WPROWADZENIE

Wizja jednostki samorządu terytorialnego to opis oczekiwanego jej stanu

w przyszłości. Biorąc pod uwagę okres obowiązywania opracowywanej strategii,

pracowano nad konstrukcją wizji Gminy Alwernia w kontekście roku 2020, dbając, aby

wizja pełniła kilka podstawowych funkcji:

a. Obrazowała stan docelowy – czyli określała cel nadrzędny rozwoju

b. Informowała o ambicjach i aspiracjach inicjatora strategii

c. Jednoczyła „pracowników strategii” wokół idei – twórcy strategii powinni się

z nią utożsamiać

Doświadczenie wskazuje, iż istnieją dwa możliwe momenty na sformułowanie wizji.

Pierwszy to sam początek procesu budowania strategii, drugi – po etapie diagnozy.

Rozważając argumenty za wizją na początku procesu:

Przystępując do prac, zawsze zmierzamy w jakimś określonym celu

Wyniki diagnozy mogą nas ograniczać, a przecież myśląc o przyszłości

powinniśmy być „wolni od ograniczeń”

Określenie wizji na początku prac mocno mobilizuje

zespół strategii i określa kierunki jego prac

oraz argumenty za wizją po diagnozach:

Dopiero po diagnozie będziemy wiedzieć, w jakim kierunku zmierzać

Wizja to nie fantastyka

Unikamy problemu „nietrafionej” wizji

Inicjator strategii podjął decyzję o sformułowaniu wizji na samym początku prac.


16 | S t r o n a

Propozycja WIZJI

Gmina Alwernia,

dbając o swoich mieszkańców, zapewnia dobry

standard funkcjonowania wspólnoty i rozwoju

osobistego, tworzy warunki zwiększające swoją

atrakcyjność, wpływa na poziom bezpieczeństwa

społecznego i publicznego.

Wykorzystuje walory przyrodnicze i turystyczne

z poszanowaniem środowiska naturalnego.

Tworzy i wykorzystuje swoje potencjały, oferując

warunki i przestrzeń dla rozwoju

przedsiębiorczości i inwestowania.

Słowa klucze, sugerujące, inspirujące ostateczny kształt Wizji:

Turystyka, rekreacja, walory przyrodnicze, ochrona

środowiska, transport zbiorowy, nowoczesna baza

oświatowa, przedsiębiorczość, inwestorzy,

bezpieczeństwo społeczne, estetyka sfery publicznej,

dbająca o dzieci i młodzież, gmina (po)

przyciągająca, wykorzystanie potencjałów

społecznych i infrastrukturalnych, przyjazna

administracja, współpraca, integracja


17 | S t r o n a

NARZĘDZIA wykorzystane do opracowania wizji

Jak sformułowano wizję?

Proces powstawania wizji został objęty trzema etapami. Pierwszy polegał na realizacji

spotkania eksperta strategicznego z Burmistrzem Gminy Alwernia, podczas którego

toczona była dyskusja skupiająca się wokół:

a. Wyobrażenia, jak powinna wyglądać Gmina w perspektywie 2020 roku?

b. Organizacji, instytucji, partnerów występujących w tym wyobrażeniu – rola,

cechy, pełnione funkcje w dłuższej perspektywie

c. Relacji i powiązań występujących w otoczeniu gminy

d. Opisania gminy synonimami

e. Uszczegółowiania funkcji gminy w przyszłości – na podstawie wcześniejszych

rezultatów dyskusji

Zaproponowany na podstawie tzw. „spotkania wizyjnego” projekt wizji Gminy

Alwernia, w drugim etapie konstruowania jej ostatecznego brzmienia został

przedstawiony i skonsultowany podczas warsztatu eksperckiego z Zespołem

ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia, a w kolejnym etapie z przedstawicielami Rady

Miejskiej w Alwerni i Sołtysami miejscowości Gminy Alwernia. Merytoryczne efekty

tego spotkania zostały uwzględnione w przyjętej wersji wizji gminy w roku 2020.


18 | S t r o n a

4. Diagnoza stanu Gminy Alwernia – podsumowanie i wnioski

WPROWADZENIE

Diagnoza jednostki samorządu terytorialnego to szczegółowy opis sytuacji samej

jednostki oraz jej otoczenia. Główną cechą diagnozy musi pozostawać jej rzetelność,

ponieważ:

Warunkuje użyteczność celów operacyjnych, tworzonych na podstawie

diagnozy

Może być źródłem interesujących i ważnych dla późniejszego rozwoju

informacji

Wymusza kontakty z mieszkańcami i partnerami samorządu – z jednej strony

staje się źródłem wiedzy o Gminie „z innych punktów widzenia”, a z drugiej

służy uspołecznianiu strategii już od momentu etapu diagnostycznego

Ułatwia i systematyzuje późniejsze etapy tworzenia strategii

Podczas dyskusji nad zakresem i głębokością diagnozy zdecydowano o realizacji tego

procesu w trzech powiązanych ze sobą etapach:

Etap 1 Etap 2 Etap 3

Analiza publicznie

dostępnych danych

i informacji

Badanie opinii

mieszkańców nt. gminy

Analiza

SWOT/TOWS

Etap 1

PROCES UZYSKIWANIA

WYNIKÓW Z DIAGNOZY

Analiza publicznie dostępnych

danych i informacji

Analizie poddano dane wtórne stanowiące aktualną bazę wiedzy o Gminie

w poniższym zakresie tematycznym:

Uwarunkowania ogólne (historyczne, gospodarcze, społeczne, pełnione

funkcje, konkurencyjność)


19 | S t r o n a

Zasoby materialne (przestrzeń, stan zagospodarowania, własność terenów,

zasoby naturalne, stan środowiska, infrastruktura techniczna, plany

zagospodarowania, rynek nieruchomości)

Gospodarka (struktura, branże, koniunktura, przedsiębiorczość, rynek pracy,

perspektywy rozwoju)

Kultura (aktywność kulturalna, zabytki, atrakcje kulturalne, znani twórcy,

instytucje, oferta)

Organizacje społeczne (struktura, skala działania, więzi, potencjał

ekonomiczny mieszkańców)

Społeczeństwo (mieszkania, usługi, administracja, zdrowie, bezpieczeństwo

i opieka społeczna)

Wyniki i wnioski z tego etapu prac diagnostycznych stanowiły fundament

merytoryczny do dalszych prac.


20 | S t r o n a

Charakterystyka Gminy Alwernia

1. Uwarunkowania ogólne

Gmina Alwernia jest miejsko-wiejską gminą wchodzącą w skład powiatu chrzanowskiego.

Powiat chrzanowski położony jest w północno-zachodniej części województwa

małopolskiego. Graniczy z powiatami olkuskim, krakowskim, oświęcimskim i wadowickim

(województwo małopolskie) oraz z miastem Jaworzno (województwo śląskie). Powiat

chrzanowski położony jest w jednym z najbardziej zurbanizowanych i uprzemysłowionych

obszarów zarówno województwa małopolskiego, jak i całego kraju, zawierającego się

pomiędzy miastami Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego a Krakowem,

wyróżniającego się pod względem współczynnika urbanizacji. W powiecie chrzanowskim

na 5 gmin, tylko jedna jest gminą wiejską (gmina Babice). Północno-zachodnia część

województwa małopolskiego bezpośrednio sąsiaduje z miastami Zagłębia Dąbrowskiego

i położona jest w niedalekiej odległości od miast Górnego Śląska.

Rysunek 1. Schematyczna mapa Województwa małopolskiego

Źródło: Opracowano na podstawie źródeł internetowych


21 | S t r o n a

Powiat chrzanowski charakteryzuje duża dostępność komunikacyjna oraz dobre

połączenia drogowe z wieloma ośrodkami miejskimi, w szczególności z Krakowem

i miastami Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Powiat położony jest przy ważnym,

transeuropejskim samochodowym szlaku komunikacyjnym E-462. Jest to trasa

łącznikowa kategorii B, biegnąca przez Czechy i południową Polskę. Na terenie Polski

w jej skład wchodzą następujące drogi:

S1/DK1/S1 na odcinku Cieszyn - Bielsko-Biała - Tychy - Katowice - Lędziny -

Mysłowice (razem z E75),

A4 na odcinku Mysłowice - Jaworzno - Chrzanów - Kraków-Balice (razem z E40).

Ponadto, przez obszar powiatu przebiega droga krajowa nr 79 Warszawa – Bytom.

W skład powiatu chrzanowskiego wchodzi pięć gmin: Chrzanów, Alwernia, Babice, Libiąż,

Trzebinia. Gmina Babice jest gminą wiejską, pozostałe gminy mają charakter wiejsko-

miejski, z siedzibami w czterech miastach powiatu. Powiat zajmuje powierzchnię

371, 5 km2.

Rysunek 2. Schematyczna mapa Powiatu chrzanowskiego

Źródło Opracowano na podstawie http: //pl.wikipedia.Org


22 | S t r o n a

Gmina Alwernia położona jest w południowo-wschodniej części powiatu chrzanowskiego.

Sąsiaduje z gminami Babice, Chrzanów, Trzebinia (powiat chrzanowski) oraz z gminami

Czernichów, Krzeszowice (powiat krakowski), Spytkowice (powiat wadowicki), Zator

(powiat oświęcimski).

Gmina Alwernia położona jest na obszarze dwóch krain geograficznych: Jury Krakowsko-

Częstochowskiej oraz Kotliny Oświęcimskiej. W skład Gminy wchodzi miasto Alwernia

oraz 10 sołectw:

Brodła,

Grojec,

Kwaczała,

Mirów,

Nieporaz,

Okleśna,

Podłęże,

Poręba Żegoty,

Regulice,

Źródła.

Rysunek 3. Schematyczna mapa Gminy Alwernia

Źródło: Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Alwernia na lata 2008-2015


23 | S t r o n a

Siedzibą Gminy jest miasto Alwernia. W jego skład wchodzą następujące dzielnice

pomocnicze: Stare Miasto, Brzeziny, Spalona, os. Chemików, os. Kamionki, ul. Kulawki.

Nazwa miasta pochodzi od pustelni św. Franciszka w Toskanii (włoskie La Verna, łacińskie

Alvernia). Krzysztof Koryciński, nadał tę nazwę ufundowanemu przez siebie klasztorowi

Bernardynów (1616 r.). Powstała w sąsiedztwie klasztoru osada przekształciła

się w miejscowość Alwernia. W 1776 roku otrzymała ona przywilej organizowania

jarmarków, a w 1796 r. pojawiły się wzmianki o mieście Alwernia, jako ośrodku

gospodarczym i administracyjnym. Rozwój Alwerni na początku XX wieku został

zdeterminowany przez zlokalizowanie na południe od miasta fabryki chemicznej,

do dzisiaj będącej największym zakładem przemysłowym Gminy. Dzięki bliskości Krakowa

i dogodnemu położeniu osada stale się rozbudowywała. W roku 1993 uzyskała prawa

miejskie.

Obecnie, miasto Alwernia jest centrum administracyjnym, kulturalnym, edukacyjnym oraz

miejscem koncentracji instytucji oraz obiektów użyteczności publicznej. W Alwerni

znajdują się między innymi: Urząd Miejski, placówki oświatowe, kulturalne, działające

w sferze opieki społecznej i służby zdrowia oraz obiekty sportowo-rekreacyjne.

Ze względu na pełnione funkcje administracyjne, gospodarcze, edukacyjne oraz

kulturalno-społeczne, Alwernia jest ośrodkiem miejskim o znaczeniu lokalnym,

oddziałującym na obszar całej Gminy. Na jego terenie mają siedziby instytucje o zasięgu

gminnym, ludność całej gminy korzysta z dóbr i usług oferowanych przez miasto.

Prawidłowe funkcjonowanie miasta i właściwe pełnienie przez nie funkcji lokalnego

ośrodka wzrostu ma bezpośredni wpływ na poprawę jakości życia mieszkańców Gminy,

a także ma istotne znaczenie dla rozwoju subregionu.

Polityka rozwoju województwa małopolskiego na lata 2011-2020 opiera się na podziale

regionu na mniejsze jednostki – subregiony. Obszar województwa podzielony został na

pięć subregionów funkcjonalnych, składających się z grupy powiatów o porównywalnej


24 | S t r o n a

sytuacji gospodarczej, podobnym poziomie życia mieszkańców i zbliżonym potencjale

rozwojowym:

Krakowski Obszar Metropolitalny (KOM),

Subregion tarnowski,

Subregion sądecki,

Subregion podhalański,

Małopolska Zachodnia.


25 | S t r o n a

Rysunek 4. Podział województwa małopolskiego na subregiony

Źródło: www.subregiony.malopolska.pl

Dla każdego subregionu wytyczona została indywidualna ścieżka rozwoju, aby jak

najlepiej wykorzystać specyfikę i unikatowy potencjał każdego z tych obszarów.

Miasto i Gmina Alwernia wchodzą w skład subregionu Małopolska Zachodnia. Subregion

tworzą powiaty chrzanowski, olkuski, oświęcimski i wadowicki. Zgodnie z zapisami

założeń Subregionalnego Programu Rozwoju, cechą tego obszaru jest brak dostatecznej

koncentracji potencjału demograficznego, gospodarczego i usługowego – niezbędnego

dla wykreowania jednego, dominującego ośrodka Subregionalnego. Na obszarze tym

funkcjonują trzy silne ośrodki ponadlokalne: Oświęcim, Chrzanów i Olkusz. Są one słabo

ze sobą powiązane i każde z nich posiada własną strefę oddziaływania lokalnego, która

najczęściej obejmuje obszar powiatu, przy czym w zakresie funkcji wyższego rzędu każde

z tych miast wykazuje wyraźne ciążenia wobec Krakowa lub Katowic.


26 | S t r o n a

Strategia postępowania w zakresie wsparcia Małopolski Zachodniej koncentrować będzie

się na dalszej poprawie poziomu skomunikowania tej części województwa z Krakowem.

Ze względu na stosunkowo silną pozycję gospodarczą, względnie wysoki poziom życia

oraz wykształcenia mieszkańców, subregion ten stanowić powinien ważną część

makroregionalnego obszaru współpracy Krakowsko-Górnośląskiej, jako strefa

nakładających się, pozytywnych oddziaływań dwóch obszarów metropolitalnych.

Z uwagi na korzystne położenie, tradycyjnie uprzemysłowiony charakter zachodniej

części Małopolski powinien ulegać stopniowemu równoważeniu poprzez rozwój

alternatywnych obszarów działalności gospodarczej, szczególnie związanych z obsługą

ruchu turystycznego. Działania realizowane w ramach priorytetu służyć będą rozwojowi

Małopolski Zachodniej, w tym wzmocnieniu funkcji rezydencjonalnej subregionu –

poprzez lepsze wykorzystanie potencjałów decydujących o jego przewadze

konkurencyjnej oraz niwelowanie barier rozwojowych.


27 | S t r o n a

2. Sfera przestrzenna

2.1. Cechy przestrzeni gminnej i jej zagospodarowanie

Gmina Alwernia zajmuje powierzchnię 7 565 ha (ok. 76 km2) . Powierzchnia miasta

Alwernia wynosi 888 ha, co stanowi 11, 7% powierzchni gminy. Obszar zajmowany przez

Gminę Alwernia stanowi 20,4% powierzchni powiatu chrzanowskiego. Pod względem

powierzchni największymi sołectwami w gminie są Kwaczała i Brodła. Najmniejsze

powierzchniowo jest Podłęże.

Tabela 1. Powierzchnia poszczególnych sołectw Gminy Alwernia

Sołectwo

Powierzchnia (w ha)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Brodła

Grojec

Kwaczała

Mirów

Nieporaz

Okleśna

Podłęże

Poręba Żegoty

Regulice

Źródła

981

530

1152

351

643

616

147

931

931

249

Źródło: Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Alwernia na lata 2008-2015

Ze względu na to, iż Gmina Alwernia jest gminą miejsko-wiejską, jej przestrzeń posiada

zarówno cechy miejskie (w granicach administracyjnych miasta Alwernia), jak i wiejskie.


28 | S t r o n a

Miasto Alwernia składa się z następujących dzielnic: Stare Miasto, Brzeziny, Spalona,

os. Chemików, os. Kamionki, ul. Kulawki. Stare Miasto stanowi przestrzenne

i funkcjonalne centrum miejskie. Układ ulic jest bardziej spójny i regularny w najstarszej

części miasta oraz w dzielnicach mieszkalnych z przeważającą zabudową wielorodzinną,

tam też wykształciła się najbardziej zwarta tkanka miejska. W peryferyjnych częściach

miasta ulice cechują się nieregularnym kształtem, zabudowa jest bardziej rozproszona,

a przestrzeń posiada więcej cech typowych dla miejscowości wiejskich (rodzaj

i rozmieszczenie budynków, duży udział terenów zielonych, itp.).

Rysunek 5. Mapa Gminy Alwernia

Źródło: www.alwernia.pl


29 | S t r o n a

Pozostałe miejscowości Gminy Alwernia to wsie powstające wzdłuż kilku ciągów

komunikacyjnych, o nieregularnym kształcie, z nierównomiernym układem pól i rozbiciem

własności na liczne działki. Miejscowości położone w pobliżu miasta Alwernia zaczynają

łączyć się z nim funkcjonalnie i przestrzennie oraz nabierają cech zabudowy miejskiej

(bardziej zwarta zabudowa, liczne ulice, itp.). W niektórych miejscowościach brakuje

typowych centrów i wyodrębnionych lub odpowiednio zagospodarowanych przestrzeni

publicznych, rolę te pełnią przestrzenie usytuowane wzdłuż dróg przebiegających przez

miejscowości. Szczególnie odczuwalne są braki w urządzeniu przestrzeni publicznych

w rejonach koncentracji usług (np. brak zieleni towarzyszącej, chodników i oświetlenia).

Powoduje to duże uciążliwości w korzystaniu z dostępnej przestrzeni w wielu

miejscowościach Gminy Alwernia. Trudniej jest wygospodarować odpowiednie miejsca

koncentracji życia gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Obniża to funkcjonalność

przestrzeni publicznej i wpływa na jej nieefektywne wykorzystanie.

Gmina Alwernia cechuje się niską gęstością zaludnienia w porównaniu do obszaru

powiatu chrzanowskiego, znacznie niższą od średniej powiatowej. Gęstość zaludnienia

Gminy Alwernia jest taka sama, jak gęstość zaludnienia Gminy Babice, pomimo iż gmina

Babice jest gminą wiejską.

Tabela 2. Porównanie gęstości zaludnienia gmin powiatu chrzanowskiego w 2014 roku

Gmina Alwernia 168

Gmina Babice 168

Gmina Chrzanów 606

Gmina Libiąż 397

Gmina Trzebinia 325

Powiat chrzanowski 341

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS


30 | S t r o n a

Miasto Alwernia jest ostatnim pod względem gęstości zaludnienia miastem powiatu

chrzanowskiego.

Tabela 3. Porównanie gęstości zaludnienia miast powiatu chrzanowskiego w 2014 roku

Miasto Alwernia 387

Miasto Chrzanów 989

Miasto Libiąż 482

Miasto Trzebinia 630


Średnia gęstość zaludnienia województwa małopolskiego to 221 osób/km2. Gmina

Alwernia cechuje się niższą gęstością, niż średnia wojewódzka (podobny wskaźnik notuje

Gmina Babice), w odróżnieniu od pozostałych gmin powiatu chrzanowskiego, których

gęstość zaludnienia jest wyższa od średniej wojewódzkiej. Przedmiotowy obszar cechuje

się stosunkowo dużym rozproszeniem zabudowy, przewagą budownictwa

jednorodzinnego oraz dużym udziałem gruntów rolnych w strukturze przestrzennej

miejscowości.

2.2. Obiekty zabytkowe

Zasoby kulturowe Gminy obejmują historyczne układy przestrzenne wsi, układ drogowy,

zespoły i obiekty architektury sakralnej, założenia dworsko-parkowe i folwarczne,

zespoły tradycyjnego budownictwa wiejskiego, cmentarze, archeologiczne obiekty

nieruchome, a także walory krajobrazu obszaru. Ponad 130 obiektów wpisanych jest do

gminnego rejestru zabytków.

Do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków wpisane są natomiast

następujące obiekty i zespoły zabytkowe znajdujących się na terenie Gminy Alwernia:

Alwernia - zespół architektoniczno-przestrzenny miejscowości: kompleks

klasztorny, układ ruralistyczny,


31 | S t r o n a

Alwernia - zespół klasztorny OO. Bernardynów: kościół p.w. Stygmatów

św. Franciszka, Klasztor, ogrodzenie,

Alwernia - założenie klasztorne OO. Bernardynów: dom opata, stajnia -stodoła,

stajnia - wozownia, studnia, altana, ogród, mur ogrodzeniowy,

Alwernia - kaplica p.w. św. Floriana z drzewostanem, Rynek,

Alwernia - dom Rynek 24,

Poręba Żegoty - zespół kościoła paraf: kościół p.w. św. Marcina i św. Małgorzaty,

mur ogrodzeniowy, układ urbanistyczny zabudowań gospodarczych z plebanią,

Poręba Żegoty - cmentarz parafialny - układ przestrzenny, kaplica, ogrodzenie,

zieleń wysoka,

Poręba Żegoty - zespół pałacowy: ruina pałacu, mauzoleum Szembeków, park,

Poręba Żegoty - zabudowania folwarczne zespołu pałacowego: rządcówka,

stodoła, kurnik, piwnica, spichlerz,

Poręba Żegoty - krajobraz kulturowy pd. części wsi: zespoły kościoła parafialnego

i pałacowo-folwarczny w pełnych granicach historycznych, figura św. Jana

Nepomucena, krajobraz przyrodniczy,

Regulice - kościół par. p.w. św. Wawrzyńca z murem ogrodzenia.

Do najbardziej znanych i najchętniej odwiedzanych obiektów zabytkowych

i turystycznych na terenie gminy Alwernia należą:

Barokowy klasztor i kościół oo. Bernardynów z charakterystyczną wieżą,

Zabytkowy zespół urbanistyczny Alwerni - prostokątny rynek z parkiem

z dominującą grupą starych dębów – pomników przyrody, zgrupowanych wokół

kapliczki. Znajdują się tam również XVII i XVIII wieczne drewniane domy

o konstrukcji zrębowej i czterospadowych dachach z podcieniami,

Zespół pałacowo-parkowy w Porębie Żegoty. Pałac rokokowo-klasycystyczny

z drugiej połowy XVIII wieku, zrujnowany. Pałac otoczony jest rozległym parkiem

krajobrazowym z XIX wieku uznanym za zabytek przyrody,

Kościół w Porębie Żegoty pw. św. Marcina i Małgorzaty wybudowany w 1762 roku.

Jednonawowy, z wieżą zwieńczoną baniastym hełmem. Wewnątrz marmurowe


32 | S t r o n a

ołtarze pochodzące z Katedry Wawelskiej, a przeniesione tu na przełomie XIX i XX

wieku,

Zespół Kościoła Parafialnego p.w. św. Wawrzyńca w Regulicach. Zgodnie z XIV

wiecznym zwyczajem kościół w Regulicach pierwotnie był drewniany. W 1887 roku

powstał kościół murowany, większość elementów jego wystroju wewnętrznego

została przeniesiona ze starego budynku. W 1946 roku rozbudowano chór,

na którym znajdują się zabytkowe organy,

Małopolskie Muzeum Pożarnictwa w Alwerni, najstarsze w Polsce z bogatym

zbiorem eksponatów pochodzących z różnych regionów i okresów dziejowych.

Cennymi eksponatami są wozy konne z lat 1910-1913 oraz samochody pożarnicze,

Ekomuzeum Alwernia - Zespół osobliwości geologiczno-przyrodniczych Jury:

Arkoza kwaczalska, Skały Gaudynowskie, wywierzysko triasowej wody

w Regulicach, Ekomuzeum Garncarstwa wraz z Izbą Tradycji Regionalnych

w Regulicach, warsztat rzeźbiarski, Warsztat Rzeźbiarski i Galeria Drzewna

w Porębie Żegoty,

Platformy widokowe: na wzgórzu „Grzmiączka” w Regulicach, na wzgórzu

„Kamionka” w Kwaczale.

2.3. Użytkowanie terenu

Powierzchnia Gminy Alwernia wynosi 7 565 ha. Zgodnie z danymi Banku Danych

Lokalnych GUS, większą jej część zajmują użytki rolne (56,1%), wśród których przeważają

grunty orne (39,7%).

Tabela 4. Formy użytkowania terenu w Gminie Alwernia

ogółem ha 7565

użytki rolne razem ha 4248

użytki rolne - grunty orne ha 3002

użytki rolne - sady ha 123

użytki rolne - łąki trwałe ha 582


33 | S t r o n a

użytki rolne - pastwiska trwałe ha 393

użytki rolne - grunty rolne zabudowane ha 134

użytki rolne - grunty pod rowami ha 14

grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione

razem ha 2537

grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione -

lasy ha 2455

grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione -

grunty zadrzewione i zakrzewione ha 82

grunty pod wodami razem ha 81

grunty pod wodami powierzchniowymi

płynącymi ha 79

grunty pod wodami powierzchniowymi

stojącymi ha 2

grunty zabudowane i zurbanizowane razem ha 635

grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny

mieszkaniowe ha 213


przemysłowe ha 60


inne zabudowane ha 51


zurbanizowane niezabudowane ha 5


rekreacji i wypoczynku ha 21


komunikacyjne - drogi ha 249


komunikacyjne - kolejowe ha 34

grunty zabudowane i zurbanizowane - użytki ha 2


34 | S t r o n a

kopalne

nieużytki ha 48

tereny różne ha 16


Lasy zajmują 32,4% powierzchni gminy, natomiast grunty zabudowane i zurbanizowane

razem stanowią 8,4% powierzchni przedmiotowego obszaru.

2.4. Zasoby naturalne i stan środowiska

Gmina Alwernia cechuje się wysokimi walorami krajobrazowo-środowiskowymi.

Na obszar gminy składają się dwie jednostki geomorfologiczne: Garb Tenczyński

stanowiący część Jury Krakowsko-Częstochowskiej oraz Dolina Górnej Wisły, która należy

do Kotliny Oświęcimskiej. Oba mezoregiony cechują się unikalnym krajobrazem,

zróżnicowanymi formami ukształtowania terenu oraz różnorodną roślinnością

i przedstawicielami fauny.

W obrębie Gminy położone są dwa parki krajobrazowe: Rudniański Park Krajobrazowy

i Tenczyński Park Krajobrazowy. Wchodzą one w skład Jurajskiego Parku

Krajobrazowego utworzonego w 1981 roku i obejmującego prawie dwie trzecie obszaru

gminy. Ze względu na wartości przyrodnicze, gmina znajduje się w strefie krajobrazu

chronionego.

Na terenie Gminy Alwernia dominują gleby IV klasy, dużą grupę stanowią także gleby

III i V klasy bonitacyjnej. Na terenie gminy nie występują gleby I klasy bonitacyjnej, a gleby

II klasy bonitacyjnej stanowią niewielki udział w całości gleb ogółem.

Na terenie Gminy Alwernia funkcjonują Zakłady Chemiczne Alwernia S.A. specjalizujące

się w produkcji związków fosforu, nawozów rolniczych i ogrodniczych i dodatków

paszowych. Funkcjonowanie zakładu przemysłu ciężkiego stanowi potencjalne duże

zagrożenie dla środowiska naturalnego. Zakład emituje zarówno zanieczyszczenia


35 | S t r o n a

gazowe, jak i stałe oraz ciekłe. Ryzyko skażenia środowiska maleje dzięki zastosowaniu

nowoczesnych rozwiązań prośrodowiskowych.

Poza zanieczyszczeniami przemysłowymi do zagrożeń dla środowiska naturalnego należą

zanieczyszczenia bytowe i zanieczyszczenia zewnętrzne, głównie atmosferyczne,

napływające z położonych w pobliżu ośrodków miejskich. Do głównych zanieczyszczeń

bytowych należą ścieki, odpady oraz tzw. źródła niskiej emisji. Źródła niskiej emisji są to

źródła nieprzekraczające kilkunastu metrów wysokości – kotłownie lokalne, indywidualne

paleniska domowe, emitory z zakładów użyteczności publicznej. Mają one na celu

dostawy ciepła i ciepłej wody użytkowej do budynków mieszkalnych i obiektów

użyteczności publicznej. Zanieczyszczenia powstałe na skutek ich działalności szczególnie

pogarszają stan powietrza tuż przy powierzchni terenu, ich wpływ na jakość powietrza

jest najbardziej odczuwalny przez ludzi (dym, brudny pył unoszący się w powietrzu,

zapach).

Duży, negatywny wpływ na jakość powietrza w Gminie Alwernia mają zanieczyszczenia

powietrza pochodzące ze źródeł komunikacyjnych. Przez obszar gminy przebiegają

ważne drogi, cechujące się dużym natężeniem ruchu (autostrada A4, droga wojewódzka

780 Kraków - Oświęcim). Ponadto, ruch generują także mieszkańcy gminy, dojeżdżając do

miejsc pracy lub nauki położonych poza obszarem gminy. Zanieczyszczenia pochodzące

ze źródeł komunikacyjnych kumulują się na skrzyżowaniach głównych ulic miast, przy

trasach komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu biegnących przez obszary o zwartej

zabudowie. Poza złym stanem technicznym pojazdów oraz ich niewłaściwą eksploatacją,

do kumulowania się zanieczyszczeń ze źródeł transportowych przyczyniają się przestoje

w ruchu spowodowane złą organizacją ruchu lub zbyt małą przepustowością

i niezadowalającym stanem części dróg. Do poważnych problemów stanowiących istotne

zagrożenie dla środowiska naturalnego należy niedostatecznie rozwinięta sieć kanalizacji

sanitarnej, wykorzystywanie zbiorników bezodpływowych do gromadzenia ścieków oraz

zaniedbania w zakresie gospodarki odpadami. Ponadto, działalnością w znacznym

stopniu oddziałującą na stan środowiska naturalnego jest rolnictwo.


36 | S t r o n a

2.5. Infrastruktura techniczna

2.5.1. Sieć drogowa

Przez obszar Gminy Alwernia przebiegają ważne szlaki komunikacyjne o znaczeniu

krajowym i regionalnym:

autostrada A4;

droga wojewódzka 780 Kraków - Oświęcim.

Istotne znaczenie dla układu komunikacyjnego gminy ma sieć dróg powiatowych, którą

tworzą drogi nr:

1055 K (Alwernia - Regulice),

1034 K (Frywałd – Zalas – Obora – Regulice),

1035 K (Rogatki – Obora - Brodła),

1033 K Alwernia - Rudno – Tenczynek,

1032 K Rudno – Nieporaz,

1026 K Chrzanów – Alwernia,

1025 K Płaza – Oblaszki,

1022 K Brodła - Podłęże – Poręba Żegoty,

1021 K Włosień - do DW 780,

1020 K Babice – Rozkochów – Kwaczała.

Sieć drogową Gminy Alwernia uzupełniają drogi o charakterze gminnym, zapewniające

dojazd do poszczególnych sołectw.

Do głównych problemów związanych z infrastrukturą drogową na terenie gminy należy

niezadowalający stan nawierzchni wielu dróg oraz brak chodników, w szczególności przy

drodze wojewódzkiej nr 780.

2.5.2. Gospodarka wodno-ściekowa

Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych GUS, w 2013 roku na terenie Gminy Alwernia

długość czynnej sieci rozdzielczej wodociągowej wynosiła 153,3 km, natomiast długość

czynnej sieci kanalizacyjnej – 46,6 km.


37 | S t r o n a

Według danych za 2013 rok, z sieci wodociągowej korzystało 12 211 mieszkańców gminy,

a z sieci kanalizacji sanitarnej – 4755. Podstawowe dane dotyczące poziomu rozwoju

gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy przedstawia poniższa tabela:

Tabela 5. Poziom rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Gminie Alwernia w 2013 roku

Wodociągi

długość czynnej sieci rozdzielczej km 153,5

połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych

i zbiorowego zamieszkania szt. 3141

woda dostarczona gospodarstwom domowym dam3 492,3

ludność korzystająca z sieci wodociągowej osoba 12211

Kanalizacja

długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 46,6

połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych

i zbiorowego zamieszkania szt. 965

ścieki odprowadzone dam3 283,0

ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba 4755


Z sieci wodociągowej w 2013 roku korzystało 95,9% mieszkańców Gminy Alwernia,

natomiast z sieci kanalizacji sanitarnej – 37,3%. Wskaźniki zwodociągowania

i skanalizowania dla miasta Alwernia są wyższe, niż średnia dla gminy.

Stopień zwodociągowania Gminy Alwernia jest niższy od średniej dla powiatu i regionu,

natomiast wyższy od średniej regionalnej. Niekorzystnie w porównaniu do średnich

powiatowych i wojewódzkich kształtuje się wskaźnik skanalizowania gminy.

Tabela 6. Porównanie stopnia zwodociągowania i stopnia skanalizowania gminy Alwernia, powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w 2013 roku


38 | S t r o n a

Gmina Alwernia Miasto Alwernia Obszary wiejskie

gminy Alwernia

Stopień

zwodociągowania 95,9 99,2 94,6

Stopień

skanalizowania 37,3 83,7 20,3

Powiat chrzanowski Powiat

chrzanowski- miasta

Obszary wiejskie

powiatu

chrzanowskiego

Stopień


Stopień


Województwo

małopolskie

Województwo

małopolskie -

miasta

Obszary wiejskie

województwa

małopolskiego

Stopień


Stopień



Gmina posiada 4 ujęcia wody pitnej w postaci studni głębinowych (w Brodłach, Porębie

Żegoty, Regulicach, Źródłach). W ciągu ostatnich lat poczynione zostały inwestycje

związane z rozbudową sieci wodociągowej i tym samym zapewnienia mieszkańcom

Alwerni dostępu do wody z wodociągu.

W gminie funkcjonują dwie oczyszczalnie ścieków: Alwernia oraz Okleśna.

Małe oczyszczalnie ścieków znajdują się przy budynkach komunalnych: Szkoła Grojec,

Szkoła Regulice, Szkoła Brodła, Przedszkole Kwaczała, Urząd Miejski Alwernia, Szkoła


39 | S t r o n a

Kwaczała. Ponadto na terenie gminy powstało kilkanaście przydomowych oczyszczalni

ścieków, w ramach działań podejmowanych indywidualnie przez mieszkańców.

Tabela 7. Podstawowe dane dotyczące funkcjonowania oczyszczalni ścieków w Gminie Alwernia w latach 2012 i 2013

Jednostka

miary 2012 2013

Ścieki oczyszczane w ciągu roku

odprowadzone ogółem dam3 255,0 283,0

odprowadzane w czasie doby do kanalizacji dam3 0,7 0,8

oczyszczane razem dam3 255 283

oczyszczane biologicznie dam3 255 283

oczyszczane biologicznie i z podwyższonym

usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem % 100,0 100,0

Ludność korzystająca z oczyszczalni wg lokalizacji

ogółem osoba 3906 4236

w miastach osoba 2891 3308

na wsi osoba 1015 928


Nieczystości sanitarne z budynków niepodłączonych do kanalizacji komunalnej ani

oczyszczalni przydomowych odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych,

znajdujących się na terenach posesji. Obniża to znacznie standardy sanitarne obszaru

oraz sprawia właścicielom posesji, na których znajdują się zbiorniki, wiele problemów

związanych ze zbieraniem się ścieków oraz z ich wywożeniem (należy między innymi

zapewnić dostęp wozom asenizacyjnym do zbiorników, utrzymywać szczelność

zbiorników, itp.).

Tabela 8. Gromadzenie i wywóz nieczystości ciekłych z obszarów niepodłączonych do sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku

Gromadzenie i wywóz nieczystości ciekłych


40 | S t r o n a

zbiorniki bezodpływowe szt. 2058

oczyszczalnie przydomowe szt. 39

stacje zlewne szt. 2


Niedostateczny rozwój sieci kanalizacyjnej na obszarach zamieszkanych, zabudowanych

powoduje duże zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz wód powierzchniowych

i podziemnych. Zwiększa się ryzyko przedostania ścieków bytowych do otoczenia, co

spowodować może zanieczyszczenia gleb i wód oraz stanowić duże zagrożenie

epidemiologiczne. Niewłaściwa gospodarka ściekami może pogorszyć jakość środowiska

naturalnego gminy, a także niekorzystnie wpłynąć na funkcjonowanie ekosystemów

znajdujących się na przedmiotowym obszarze.

2.5.3. Sieć gazowa

Długość czynnej sieci gazowej na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku wynosiła 158 724 m.

Do sieci podłączonych było 2 159 budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, korzystało

z niej 2 858 gospodarstw domowych i 9 199 osób, co stanowiło 72,2% mieszkańców gminy.

Tabela 9. Poziom rozwoju sieci gazowej w Gminie Alwernia w 2013 roku

Sieć gazowa

długość czynnej sieci ogółem w m m 158724

długość czynnej sieci przesyłowej w

m m 6885

długość czynnej sieci rozdzielczej w m m 151839

czynne przyłącza do budynków

mieszkalnych i niemieszkalnych szt. 2159

odbiorcy gazu gosp.

dom. 2858


41 | S t r o n a

odbiorcy gazu ogrzewający

mieszkania gazem

gosp.

dom. 1184

zużycie gazu w tys. m3 tys.m3 1753,0

zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań

w tys. m3 tys.m3 1295,3

ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 9199

korzystający z instalacji ogółem % 72,2


Przez teren gminy przebiega gazociąg wysokoprężny ø200 mm o ciśnieniu 2,5 MPa relacji

Krzeszowice – Zakłady Chemiczne w Alwerni, który jest źródłem zasilania sieci

rozdzielczej średniego ciśnienia. Zasilanie następuje poprzez stacje redukcyjno-

pomiarowe w Alwerni i Grojcu.

2.5.4. Energia elektryczna

Gmina Alwernia jest zelektryfikowana w całości, każde gospodarstwo domowe ma

dostęp do elektryczności.

Przez teren gminy przebiega linia wysokiego napięcia 220 kV Byczyna – Skawina

(Kwaczała – Alwernia - Poręba Żegoty – Brodła) oraz linia 110 kV Zakłady Chemiczne–

Trzebinia (Alwernia – Regulice – Nieporaz). W Alwerni znajduje się rozdzielnia RS

„Spalona” 30/15 kV.

2.5.5. Telekomunikacja

W Alwerni znajduje się maszt antenowy radiokomunikacyjny na budynku Urzędu

Miejskiego oraz stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej.

Telekomunikacja gminy jest związana z systemem telekomunikacyjnym Krakowa.


42 | S t r o n a

Zgodnie z danymi Urzędu Komunikacji Elektronicznej, wskaźnik średniej liczby zgłoszeń

o braku dostępu do Internetu stacjonarnego w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców na

obszarze Gminy Alwernia wynosił w 2014 roku 1,57 i był niższy od średniej dla całego

powiatu (2,11), a także od średniej wojewódzkiej (2,11). Oznacza to, iż mieszkańcy Gminy

Alwernia rzadziej zgłaszali brak dostępu do stacjonarnego Internetu, niż mieszkańcy

powiatu i regionu. Ogółem, w roku 2014 odnotowano 2 zgłoszenia o braku dostępu do

stacjonarnego Internetu na terenie Gminy Alwernia W tym samym roku liczba zgłoszeń

o braku dostępu do stacjonarnego telefonu w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców

wynosiła 0, podczas gdy na obszarze powiatu wskaźnik ten kształtował się na poziomie

0,86, a dla województwa małopolskiego - 0,58. Powyższe wskaźniki świadczą o dużej

dostępności usług stacjonarnego Internetu i stacjonarnej telefonii na terenie Gminy

Alwernia.

2.5.6. Gospodarka odpadami

Od 1 lipca 2013 roku obowiązuje nowy system gospodarki odpadami. Gmina zobowiązana

jest zorganizować system gospodarki odpadami komunalnymi, zgodnie z zapisami ustawy

oraz z uwarunkowaniami miejscowymi. Odpady komunalne są odbierane wyłącznie

z gospodarstw domowych, na których zamieszkują mieszkańcy. Właściciele

nieruchomości niezamieszkałych, na których powstają odpady (prowadzący działalność

gospodarczą, różnego rodzaju instytucje, zakłady pracy, itp.), są zobowiązani posiadać

indywidualne umowy na odbieranie odpadów komunalnych z podmiotem uprawnionym

do ich odbioru.

Dużym problemem w zakresie gospodarki odpadami jest istnienie dzikich wysypisk.


funkcjonowało jedno dzikie wysypisko, które zostało zlikwidowane.

Tabela 10. Dzikie wysypiska na terenie Gminy Alwernia w 2012 roku

Dzikie wysypiska

zlikwidowane szt. 1


43 | S t r o n a

odpady komunalne zebrane podczas likwidacji dzikich

wysypisk t 1,5


2.6. Zidentyfikowane problemy sfery przestrzennej

Do głównych problemów sfery przestrzennej Gminy Alwernia należą:

brak funkcjonalnych centrów i wyodrębnionych lub odpowiednio

zagospodarowanych przestrzeni publicznych w części miejscowości Gminy;

niedostateczne wykorzystanie przestrzeni publicznej i jej niska funkcjonalność;

zagrożenia dla środowiska naturalnego wynikające z funkcjonowania zakładów

przemysłowych, napływu zanieczyszczeń zewnętrznych, dużego natężenia

ruchu na przebiegających przez gminę drogach, niedostatków systemu

gospodarki ściekami i odpadami;

niedostatecznie dobry stan sieci dróg, konieczność modernizacji wielu szlaków

komunikacyjnych przebiegających przez gminę;

niedostateczny poziom rozwoju sieci kanalizacji sanitarnej.

3. Sfera społeczna

3.1. Struktura demograficzna

Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych GUS, w 2014 roku w Gminie Alwernia

mieszkało 12 727 osób. W ciągu ostatnich 10 lat liczba mieszkańców gminy wykazywała

niewielką tendencję wzrostową z wahaniami. W latach 2005-2014 liczba ludności wzrosła

o 84 osoby (0,66%).


44 | S t r o n a

Wykres 1. Liczba mieszkańców Gminy Alwernia w latach 2005-2014

12643

12673

1271412726 12737

12725

1277112793

1273912727

12500

12550

12600

12650

12700

12750

12800

12850

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS

W badanym okresie liczba mieszkańców miasta Alwernia wzrosła o 16 osób, podczas gdy

liczba mieszkańców miejscowości wiejskich wzrosła o 68 osób.

Zarówno liczba mieszkańców gminy Alwernia ogółem, jak również liczba mieszkańców

miasta i obszarów wiejskich gminy w badanym okresie nie wykazywały dużych wahań,

a ich zmiany były stosunkowo niewielkie.


45 | S t r o n a

Wykres 2. Liczba mieszkańców miasta i obszarów wiejskich Gminy Alwernia w latach 2005-2014

3367 3359 3354 3347 3353 3398 3439 3459 3425 3435

9276 9314 9360 9379 9384 9327 9332 9334 9314 9292

2500

3500

4500

5500

6500

7500

8500

9500

10500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Miasto Alwernia Obszary wiejskie gminy


Mieszkańcy Gminy Alwernia stanowią 10,0 % ludności powiatu chrzanowskiego. Gmina

Alwernia jest czwartą pod względem liczebności mieszkańców gminą powiatu

chrzanowskiego. Mniejsza od niej jest jedynie gmina wiejska Babice.

Tabela 11. Liczba ludności poszczególnych gmin powiatu chrzanowskiego w 2014 roku (stan na 31.12 )

Gmina Liczba

ludności w %

Gmina Alwernia 12727 10,0%

Gmina Babice 9056 7,1%

Gmina Chrzanów 48132 38,0%

Gmina Libiąż 22667 17,9%

Gmina Trzebinia 34263 27,0%

Powiat chrzanowski 126845 100,0%



46 | S t r o n a

Miasto Alwernia jest najmniejszym pod względem liczebności mieszkańców miastem

powiatu chrzanowskiego.

Tabela 12. Liczba ludności poszczególnych miast powiatu chrzanowskiego w 2014 roku (stan na 31.12)

Miasto Alwernia 3435

Miasto Chrzanów 37898

Miasto Libiąż 17284

Miasto Trzebinia 20127


Miasto Alwernia jest ośrodkiem miejskim o znaczeniu lokalnym, na jego terenie mają

siedziby instytucje o zasięgu gminnym, ludność całej gminy korzysta z dóbr i usług

oferowanych przez miasto. Zwiększanie się liczby mieszkańców gminy powoduje, że

istnieje coraz większy popyt na różnorodne usługi świadczone na rzecz ludności.

Czynnikiem mającym wpływ na kształtowanie się liczby mieszkańców gminy był i jest

przyrost naturalny. Na terenie Gminy Alwernia w badanym okresie przyjmował zarówno

wartości ujemne, jak i dodatnie. W ciągu ostatnich 3 lat utrzymywał się na poziomie

poniżej zera. W 2014 roku przyrost naturalny przyjmował wartości ujemne na obszarach

wiejskich gminy, podczas gdy miasto Alwernia cechowało się dodatnią wartością tego

wskaźnika.


47 | S t r o n a

Tabela 13. Przyrost naturalny na 1000 ludności w Gminie Alwernia w latach 2005-2014

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Gmina Alwernia -1,0 -2,7 0,2 -0,8 -2,6 -0,4 -1,1 -0,4 -3,3 -1,1

Miasto Alwernia 2,1 -0,3 2,7 3,3 0,0 5,0 4,4 3,5 -2,6 1,5

Obszary wiejskie gminy -2,2 -3,6 -0,8 -2,2 -3,5 -2,4 -3,1 -1,8 -3,5 -2,0


W roku 2014 przyrost naturalny w Gminie Alwernia był wyższy od średniej dla powiatu

chrzanowskiego (-1,4) i zdecydowanie niższy od średniej wojewódzkiej (1,2).

Na kształtowanie się liczby ludności gminy wpływa także saldo migracji. W badanym

okresie wskaźnik ten przyjmował zarówno wartości ujemne, jak i dodatnie, przy czym

przeważające były dodatnie.

Tabela 14. Saldo migracji w Gminie Alwernia w latach 2005-2014

Jednostk

a miary 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

saldo migracji

ogółem osoba 37 64 39 22 44 -6 60 19 0 11

saldo migracji na 1000 osób

ogółem osoba 2,9 5,0 3,1 1,7 3,4 -0,5 4,7 1,5 0 b.d.


Wskaźnik salda migracji przedstawia jedynie osoby, które oficjalnie zmieniły miejsce

zamieszkania. W przypadku gmin takich, jak Alwernia, należy także pamiętać o zjawisku

migracji ukrytych – mieszkańcy nadal zameldowani są na terenie gminy, jednak od wielu

lat mieszkają, pracują i uczą się gdzie indziej. W przypadku Gminy Alwernia naturalnym

kierunkiem tego typu migracji jest przede wszystkim położony w stosunkowo niewielkiej

odległości Kraków, jako ważny, krajowy i międzynarodowy ośrodek szkolnictwa


48 | S t r o n a

wyższego, kultury, turystyki i gospodarki, regionalne centrum administracyjne oraz

miejsce lokalizacji inwestycji. Na migrację niezwiązaną ze zmianą miejsca zameldowania

decydują się najczęściej ludzie młodzi, mobilni, wykształceni lub w trakcie zdobywania

wykształcenia, poszukujący nie tylko miejsca pracy, lecz także bogatej oferty kulturalnej,

edukacyjnej i rekreacyjnej. W związku z tym, że część migracji nie jest ujęta

w statystykach, należy przyjąć, że ich skala w Gminie Alwernia może być większa,

ponieważ migracje nieoficjalne są powszechnym zjawiskiem w małych miastach i gminach

wiejskich, w szczególności położonych niedaleko dużych, rozwijających się ośrodków.

Konieczne jest więc uzupełnianie braków infrastrukturalnych oraz poprawa jakości życia

mieszkańców gminy, by stała się ona atrakcyjnym miejscem zamieszkania, a saldo migracji

kształtowało się w bardziej korzystny sposób.

Niekorzystnie przedstawia się podział mieszkańców gminy Alwernia ze względu na

ekonomiczne grupy wieku. Największy udział w liczbie mieszkańców gminy ogółem mają

osoby w wieku produkcyjnym – 64,4%. Drugą pod względem liczebności grupę stanowią

osoby w wieku poprodukcyjnym (19,0%), natomiast trzecią – osoby w wieku

przedprodukcyjnym (16,6%).

Tabela 15. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w Gminie Alwernia w 2014 roku

Ogółem W wieku

przedprodukcyjnym

W wieku

produkcyjnym

W wieku

poprodukcyjnym

Razem 12727 2113 8195 2419

Mężczyźni 6286 1074 4418 794

Kobiety 6441 1039 3777 1625


Przewaga osób w wieku poprodukcyjnym nad liczbą osób w wieku przedprodukcyjnym

jest negatywną cechą struktury demograficznej gminy, zwiększa ryzyko wystąpienia

zjawiska starzenia się społeczności gminnej i powiązanych z nim trudności (ubytek

pracowników na rynku pracy, zwiększone obciążenia socjalne, itp.).


49 | S t r o n a

Analizując liczebność kobiet i mężczyzn w poszczególnych grupach wiekowych, można

zauważyć, że kobiety przeważają w grupie osób w wieku poprodukcyjnym, w grupie osób

w wieku produkcyjnym wyraźnie liczniejsi są mężczyźni, natomiast w grupie osób

w wieku przedprodukcyjnym liczba osób obu płci jest porównywalna. Przewaga

mężczyzn w liczbie osób w wieku poprodukcyjnym jest typowa dla obszarów o typowo

rolniczym charakterze – kobiety częściej kontynuują edukację na poziomie wyższym

i częściej decydują się na życie w ośrodkach miejskich oraz pracę w zawodach

pozarolniczych. Największa różnica została odnotowana pomiędzy liczbą kobiet

a mężczyzn w wieku poprodukcyjnym i jest wynikiem występowania na terenie całej

Polski ogólnoeuropejskiego trendu – w krajach europejskich, a także w pozostałych

wysoko rozwiniętych krajach na całym świecie, średnia długość życia kobiet jest dłuższa

od średniej długości życia mężczyzn.

Systematyczny spadek liczby mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym i wzrost liczby

mieszkańców w wieku poprodukcyjnym jest obserwowany na terenie gminy od wielu lat.

Do roku 2010 liczebnie przeważały osoby w wieku przedprodukcyjnym, od 2011 zwiększa

się przewaga osób w wieku poprodukcyjnym.

Wykres 3. Udział liczby ludności wg ekonomicznych grup wieku w Gminie Alwernia w latach 2005-2014 (w %)

20,7 20,0 19,3 18,8 18,0 17,7 17,4 17,0 16,7 16,6

62,6 63,3 63,8 64,2 64,9 64,9 64,6 64,6 64,7 64,4

16,8 16,8 16,9 17,0 17,1 17,5 18,0 18,3 18,6 19,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym

w wieku poprodukcyjnym



50 | S t r o n a

W najbliższych latach przewidywane jest utrzymanie się tego trendu i dalszy wzrost liczby

osób w wieku poprodukcyjnym przy systematycznym spadku liczby osób w wieku

przedprodukcyjnym. Trend ten został zdiagnozowany na całym obszarze powiatu

chrzanowskiego. W 2005 roku osoby w wieku przedprodukcyjnym stanowiły 19,0% liczby

ludności powiatu chrzanowskiego ogółem, podczas gdy w 2014 roku wskaźnik ten spadł

do 16,3%. W analogicznym okresie wzrósł udział liczby osób w wieku poprodukcyjnym

w liczbie ludności ogółem – z 16,4% w 2005 roku do 20,3% w 2014 roku.

Zjawisko wzrostu udziału osób w podeszłym wieku w ogólnej liczbie mieszkańców,

zwane także zjawiskiem starzenia się społeczeństw, jest jednym z najbardziej

charakterystycznych trendów demograficznych większości krajów Europy i Ameryki

Północnej. Cechuje ono zarówno kraje o najbardziej rozwiniętych gospodarkach, jak

również grupę państw o niższym poziomie rozwoju, w których tryb życia społeczeństw,

cechy struktury demograficznej i różnorodne zjawiska socjologiczne mają podobny

przebieg. Do głównych przyczyn i czynników wpływających na wielkość zjawiska należą:

wydłużenie przeciętnej długości życia ludzkiego,

rozwój medycyny,

spadek dzietności.

Coraz większy udział osób starszych w społeczeństwie powoduje wzrost kosztów

ubezpieczeń społecznych oraz wzrost zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne

i socjalne.

W Polsce także odnotowano występowanie zjawiska starzenia się społeczeństwa. W 2005

roku udział osób w wieku przedprodukcyjnym w ludności kraju ogółem wynosił 20,6%,

w 2014 roku zmniejszył się do 18,0%. W tych samych latach udział osób w wieku

poprodukcyjnym wzrósł z 15,4% w 2005 roku do 19,0% w 2014 roku (źródło danych: Bank

Danych Lokalnych GUS).

Sporządzone prognozy wskazują na to, iż zjawisko starzenia się lokalnej społeczności na

terenie Gminy Alwernia będzie się nasilać, co niesie za sobą określone konsekwencje.


51 | S t r o n a

3.2. Mieszkalnictwo


znajdowało się 4 090 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 359 094 m2, składające

się z 17 370 izb. W zdecydowanej większości należały one do osób fizycznych. Na zasoby

komunalne gminy składało się 16 mieszkań socjalnych o łącznej powierzchni użytkowej

522 m2. W mieście Alwernia znajdowało się 1 201 mieszkań, co stanowiło 29,36% zasobów

mieszkaniowych Gminy.

Tabela 16. Zasoby mieszkaniowe Gminy Alwernia w 2013 roku

Zasoby mieszkaniowe

ogółem

mieszkania mieszk. 4090

izby izba 17370

powierzchnia użytkowa mieszkań m2 359094

Miasto Alwernia


izby izba 4880


Obszary wiejskie gminy


izby izba 12490



Pod względem wyposażenia mieszkań w instalacje techniczno-sanitarne, najwięcej lokali

mieszkalnych wyposażonych jest w wodociąg (95,6 % ogółu mieszkań). Łazienka znajduje

się w 89,9% mieszkań, natomiast centralne ogrzewanie w 84,0 %. Najmniej mieszkań

posiada wyposażenie w gaz sieciowy (72,8%). Wyposażenie mieszkań w instalacje


52 | S t r o n a

techniczno-sanitarne w Gminie Alwernia należy uznać za stosunkowo dobre.

Najkorzystniej wskaźniki wyposażenia przedstawiają się w mieście Alwernia. Ilościowe

porównanie mieszkań posiadających poszczególne instalacje do liczby mieszkań ogółem

wykazało, że w każdą z instalacji wyposażonych jest tam co najmniej ponad 85 %

mieszkań.

Tabela 17. Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne w Gminie Alwernia w 2013 roku

Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne

ogółem w %

wodociąg mieszk. 3908 95,6%

ustęp spłukiwany mieszk. 3777 92,3%

łazienka mieszk. 3675 89,9%

centralne ogrzewanie mieszk. 3436 84,0%

gaz sieciowy mieszk. 2977 72,8%

Miasto Alwernia w %






Obszary wiejskie gminy w %








53 | S t r o n a

Pod względem wskaźników dla zasobów mieszkaniowych, Gmina Alwernia cechuje się

mniejszą liczbą mieszkań na 1000 mieszkańców niż powiat chrzanowski i województwo

małopolskie. Większa w porównaniu do wskaźników powiatowych i wojewódzkich jest

powierzchnia użytkowa 1 mieszkania oraz przeciętna powierzchnia mieszkania na

1 osobę.

Tabela 18. Wskaźniki dla zasobów mieszkaniowych Gminy Alwernia, Powiatu chrzanowskiego oraz Województwa małopolskiego w 2013 roku

Jedn. Gmina

Alwernia

Powiat

chrzanowski

Województwo

małopolskie

przeciętna

powierzchnia

użytkowa 1

mieszkania

m2 87,8 73,2 77,3

przeciętna

powierzchnia

użytkowa mieszkania

na 1 osobę

m2 28,2 25,0 25,7

mieszkania na 1000

mieszkańców

miesz

k. 321,1 341,8 332,4


3.3. Szkolnictwo

Na terenie Gminy Alwernia funkcjonują 3 zespoły szkół oraz 4 szkoły podstawowe.

Ponadto, w gminie działalność prowadzą 3 przedszkola. Gmina Alwernia jest organem

prowadzącym dla następujących placówek:

Zespół Szkół Nr 1 w Alwerni,

Zespół Szkół Nr 2 w Brodłach,

Zespół Szkół Nr 3 w Kwaczale,


54 | S t r o n a

Szkoła Podstawowa w Grojcu,

Szkoła Podstawowa w Okleśnej,

Szkoła Podstawowa w Porębie Żegoty,

Szkoła Podstawowa w Regulicach,

Przedszkole Samorządowe "Tęczowa Kraina" w Alwerni z Filią w Grojcu,

Przedszkole Samorządowe "Fantazja" w Kwaczale,

Przedszkole Samorządowe „Dziecięca Akademia” w Regulicach.

Zgodnie z danymi Urzędu Statystycznego w Krakowie, w roku szkolnym 2013/2014 do

szkół podstawowych położonych na terenie gminy Alwernia uczęszczało 631 uczniów,

natomiast do gminnych gimnazjów – 343 uczniów. Gmina Alwernia była czwartą gminą

powiatu pod względem liczby uczniów szkół podstawowych i pod względem liczby

uczniów gimnazjów.

Tabela 19. Liczba szkół podstawowych i gimnazjów oraz uczniów do nich uczęszczających i ich absolwentów w Powiecie chrzanowskim w roku szkolnym 2013/2014

Szkoły podstawowe Gimnazja

Liczba Uczniowie

Absolwenci

(rok szkolny

2013/2014)

Liczba Uczniowie

Absolwenci

(rok szkolny

2013/2014)

Alwernia 7 631 99 3 343 106

Chrzanów 11 2427 383 7 1300 420

Libiąż 6 1217 219 4 603 193

Trzebinia 12 1679 307 4 844 277

Babice 5 470 83 4 265 99

Powiat

chrzanowski 41 6424 1091 22 3355 1095

Źródło: Województwo Małopolskie 2014 - Podregiony, Powiaty, Gminy, Urząd Statystyczny

w Krakowie


55 | S t r o n a

Uczniowie szkół podstawowych prowadzących działalność na terenie gminy stanowili

9,8 % łącznej liczby uczniów szkół podstawowych na obszarze powiatu chrzanowskiego,

natomiast uczniowie gimnazjów działających na terenie gminy mieli około 10-procentowy

udział w ogólnej liczbie uczniów gimnazjów w powiecie.

3.4. Kultura

Za realizację zadań z zakresu kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury

oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na terenie miasta odpowiedzialne są

władze miejsko-wiejskiej Gminy Alwernia, co wynika z obowiązku ustawowego każdej

gminy. W sferze kultury Gmina Alwernia prowadzi działalność głównie poprzez swoje

jednostki organizacyjne – Samorządowy Ośrodek Kultury w Alwerni oraz Miejsko-Gminną

Bibliotekę Publiczną w Alwerni.

Samorządowy Ośrodek Kultury w Alwerni jest gminną, samorządową, instytucją

upowszechniania kultury, powołaną do realizacji zadań Gminy z zakresu kultury.

Podstawowe zadania i cele Samorządowego Ośrodka Kultury:

Edukacja kulturalna i wychowanie przez sztukę.

Gromadzenie, dokumentowanie, tworzenie, ochrona i udostępnianie dóbr kultury.

Tworzenie warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego, rozwoju

folkloru a także rękodzieła ludowego i artystycznego.

Rozpoznawanie, rozbudzanie i zaspakajanie zainteresowań kulturalnych zgodnych

z potrzebami środowiska.

Realizacja powyższych zadań kulturalnych prowadzona jest między innymi poprzez

organizacje spotkań autorskich, plenerów plastycznych, wernisaży, kiermaszów.

Samorządowy Ośrodek Kultury realizuje także przedsięwzięcia o charakterze lokalnych

wyróżników, specyficznych dla obszaru Gminy, takie jak Strzelanka, Dni Alwerni

czy “Konfrontacje Artystyczne”. Ponadto, SOK prowadzi współpracę z organizacjami

pozarządowymi, bibliotekami, Referatem Promocji Urzędu Miejskiego i Miejskim

Ośrodkiem Pomocy Społecznej, z innymi placówkami oświatowymi i kulturalnymi,


56 | S t r o n a

prowadzącymi działalność na terenie gminy. Do zadań Ośrodka należy również

świadczenie pomocy organizacyjnej zespołom ludowym, młodzieżowym grupom

muzycznym, lokalnym twórcom. W czasie ferii letnich i zimowych SOK zajmuje się

koordynacją imprez kulturalno - sportowych. Placówka angażuje się także w działania

mające na celu integrację osób niepełnosprawnych w życie społeczno - gospodarcze

gminy. Prowadzi także działalność popularyzatorsko – wydawniczą, publikuje foldery,

ulotki, almanachy.

Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych GUS, w 2014 roku Samorządowy Ośrodek

Kultury zorganizował 33 imprezy, wśród których przeważały wystawy, występy zespołów

amatorskich oraz występy artystów i zespołów zawodowych. W imprezach udział wzięło

6 950 osób.

Tabela 20. Funkcjonowanie Samorządowego Ośrodka Kultury w Alwerni w 2014 roku

DZIAŁALNOŚĆ DOMÓW, OŚRODKÓW KULTURY, KLUBÓW I ŚWIETLIC

Imprezy organizowane przez jednostkę i uczestnicy

imprezy

ogółem szt. 33

wystawy szt. 8

występy zespołów amatorskich szt. 8

występy artystów i zespołów zawodowych szt. 8

prelekcje, spotkania, wykłady szt. 3

konkursy szt. 6

uczestnicy imprez

ogółem osoba 6950

wystawy osoba 500

występy zespołów amatorskich osoba 4000

występy artystów i zespołów zawodowych osoba 2000

prelekcje, spotkania, wykłady osoba 200


57 | S t r o n a

konkursy osoba 250


W gminie funkcjonuje Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Alwerni. Zgodnie z danymi

Banku Danych Lokalnych GUS, w 2013 roku z usług bibliotecznych w Gminie Alwernia

skorzystało 2 947 czytelników, odnotowano 45697 wypożyczeń. W 2013 roku księgozbiór

placówki liczył 78 680 woluminów.


58 | S t r o n a

Tabela 21. Funkcjonowanie bibliotek na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku

BIBLIOTEKI

Placówki biblioteczne

biblioteki i filie ob. 6

pracownicy bibliotek osoba 11

księgozbiór wol. 78680

zbiory elektroniczne zinwentaryzowane szt. 10

czytelnicy w ciągu roku osoba 2947

wypożyczenia księgozbioru na zewnątrz wol. 45697

Biblioteki - wskaźniki

ludność na 1 placówkę biblioteczną osoba 2123

księgozbiór bibliotek na 1000 ludności wol. 6176

czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 ludności osoba 231

wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika w

woluminach wol. 15,5


Na terenie Gminy działalność prowadzi także Małopolskie Muzeum Pożarnictwa

w Alwerni, najstarsze w Polsce z bogatym zbiorem eksponatów pochodzących z różnych

regionów i okresów dziejowych. Powstało 4 maja 1953 roku z inicjatywy kpt. Zbigniewa

Konrada Gęsikowskiego. Od prawie pół wieku prowadzi je Ochotnicza Straż Pożarna

w Alwerni. Muzeum jest rozszerzane i utrzymywane społeczną pracą członków straży.

Najcenniejszą częścią zbiorów jest licząca się w skali europejskiej kolekcja dawnych

pojazdów strażackich. Małopolskie Muzeum Pożarnictwa jest to najstarsze tego typu

muzeum w Polsce z unikalną, kolekcją strażackich wozów konnych i samochodów

pożarniczych, zbiorem medali, odznaczeń, pamiątkowych plakietek i fotografii, a także

związane tematycznie z działalnością straży pożarnej, zbiory filuministyczne


59 | S t r o n a

i filatelistyczne oraz liczne dokumenty i publikacje. Muzeum zgromadziło już ponad tysiąc

osiemset eksponatów. Kolekcja Małopolskiego Muzeum Pożarnictwa jest

reprezentatywna nie tylko dla Gminy ale i dla całego regionu Małopolski, jest

dziedzictwem kulturowym przedstawiającym stuletnią historię i dorobek straży

pożarnych w Polsce. Atrakcyjne zbiory doceniają turyści oraz liczne wycieczki szkolne.

W 2002 roku Rada Miejska w Alwerni utworzyła Małopolskie Muzeum Pożarnictwa, jako

gminną instytucję kultury i nadała mu Statut. Od dnia 23 maja 2004 r. po zatwierdzeniu

Statutu Małopolskiego Muzeum Pożarnictwa przez Walne Zebranie OSP w Alwerni

i uzgodnienie z Ministerstwem Kultury organem założycielskim jest OSP Alwernia.

Zbiory Małopolskiego Muzeum Pożarnictwa powstały przy współpracy wielu

ochotniczych straży pożarnych z terenu Małopolski. Muzeum współpracuje z wieloma

podobnymi placówkami zagranicznymi w ramach Związku Pielęgnowania Tradycji

i Muzeów Dawnego Pożarnictwa z siedzibą w Muehldoff (Bawaria). Organizowane są

wymiany, wzajemne wizyty i spotkania miłośników dawnych tradycji straży pożarnych.

Poza placówkami samorządowymi, na terenie Gminy Alwernia w sferze kultury działają

następujące zespoły i stowarzyszenia:

Stowarzyszenie Młoda Alwernia, które od lat działa w sferze kultury i skupia

w swoich szeregach grupy artystyczne uświetniające większość imprez

organizowanych na terenie Gminy Alwernia. Powstało w roku 2003, zrzesza

mieszkańców Alwerni i sympatyków miejscowości. Działa i podejmuje inicjatywy

praktycznie we wszystkich obszarach życia kulturalnego Alwerni – muzyka, sztuka,

wydarzenia artystyczne, organizacja imprez okolicznościowych, rekreacja i sport.

Angażuje się w projekty partnerskie z instytucjami regionalnymi i organizacjami

międzynarodowymi. Dorobek Stowarzyszenia obejmuje również wspieranie Gminy

w realizacji zadań publicznych.

Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Ludowej Teatr "Tradycja", Stowarzyszenie

liczy kilkadziesiąt osób, skupia artystów ludowych oraz artystów amatorów. Teatr

posiada grupy śpiewacze: żeńską i męską oraz teatralne: dorosłych i dzieci.

Inspiracją do działalności jest pasja kultywowania tradycji teatralnych


60 | S t r o n a

i artystycznych Gminy. Teatr Tradycja występuje na estradach, na dożynkach,

imprezach gminnych, zdobywając liczne nagrody i wyróżnienia;

Zespół Pieśni i Tańca „Krakowiaczek” z Grojca - zespół pielęgnuje tradycje

i prezentuje piękno kultury ludowej wielu polskich regionów a przede wszystkim

regionu krakowskiego. Ma już liczne osiągnięcia i uczestniczył w wielu festiwalach

m.in. w Bułgarii, Francji, Nowym Sączu, Łoniowej, Wygiełzowie;

Zespół Ludowy „Mirowianie” - zespół występuje na licznych imprezach

i przeglądach folklorystycznych, przedstawia tradycyjne obrzędy i przyśpiewki

ludowe naszego regionu;

Zespół Dziecięcy „Teatrzyk Pod Chmurką” z Mirowa - zespół kultywuje rodzime

tradycje ludowe oraz rozwija pasje teatralne zrzeszonych dzieci. Uczestniczy

w przeglądach i konkursach związanych z obrzędami, zwyczajami i tradycjami

ludowymi oraz występuje na imprezach gminnych i regionalnych.

Koła Gospodyń Wiejskich – ich członkinie przede wszystkim kultywują zanikające

już tradycje. Mówią gwarą, odśpiewują przyśpiewki i piosenki związane z życiem

na wsi, przygotowują regionalne potrawy, wykonują rękodzieło ludowe: hafty,

kwiaty bibułkowe, szydełkowe robótki. Swoje umiejętności prezentują

na dożynkach, imprezach sołeckich, gminnych, czy regionalnych. Biorą udział

w konkursach kulinarnych, kiermaszach świątecznych, wystawach rękodzieła.

3.5. Sport i rekreacja

Na terenie Gminy Alwernia funkcjonują następujące kluby sportowe:

Międzyzakładowy Klub Sportowy Alwernia

Ludowy Klub Sportowy „Zryw” Brodła

Klub Sportowy „Unia” Kwaczała

Klub Sportowy „Nadwiślanka 1956” Okleśna

Uczniowski Klub Sportowy „Regulice”

Stowarzyszenie Przyjaciół Regulic i Nieporazu

MKS TRIUMF Alwernia


61 | S t r o n a

Kluby dysponują dobrą bazą szkoleniową i zapleczem, są organizatorami imprez

sportowych.

Na terenie Gminy znajduje się Ośrodek Rekreacyjno-Wypoczynkowy „Skowronek”

z kortami tenisowymi, kąpieliskiem, zarybionym akwenem wodnym, stadion sportowy

w Alwerni oraz boiska sportowe z zapleczem w Brodłach, Okleśnej, Regulicach, Kwaczale.

3.6. Ochrona zdrowia i opieka społeczna

W Alwerni funkcjonuje Przychodnia Lekarska „Medycyna” Sp. z o.o., w której działają

następujące poradnie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej: Poradnia Ginekologiczno-

Położnicza, Poradnia Neurologiczna, Poradnia Okulistyczna, Poradnia Laryngologiczna,

Poradnia Medycyny Pracy.

Działalność z zakresu ochrony zdrowia realizowana jest także przez następujące ośrodki:

Ośrodek Zdrowia w Kwaczale,

Ośrodek Zdrowia w Okleśnej,

Ośrodek Zdrowia w Regulicach.

Nocna i świąteczna opieka medyczna w POZ dla mieszkańców Gminy Alwernia jest

realizowana przez Miejskie Centrum Medyczne w Libiążu, w placówkach zlokalizowanych

Libiążu, Chrzanowie i Trzebini. Podstawowe dane statystyczne związane

z funkcjonowaniem placówek ochrony zdrowia na terenie Gminy Alwernia

zaprezentowano w poniższej tabeli:

Tabela 22. Funkcjonowanie placówek ochrony zdrowia na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku

PRZYCHODNIE - AMBULATORYJNA OPIEKA ZDROWOTNA (STAN W DNIU 31

XII)

Przychodnie

ogółem ob. 7


62 | S t r o n a

placówki ambulatoryjnej opieki zdrowotnej na

10 tys. ludności ob. 6

Podstawowa opieka zdrowotna - porady

porady ogółem

ogółem jd 50509

Ambulatoryjna opieka zdrowotna - porady lekarskie

porady lekarskie ogółem

ogółem jd 61846

APTEKI I PUNKTY APTECZNE

Apteki ogólnodostępne

apteki ob. 2

punkty apteczne ob. 1

Apteki - wskaźniki

ludność na aptekę ogólnodostępną osoba 6364


Instytucją świadczącą usługi opieki społecznej na rzecz mieszkańców Gminy Alwernia jest

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Alwerni.

Zadania własne (obowiązkowe) OPS to:

dodatki mieszkaniowe,

usługi opiekuńcze,

udzielanie schronienia bezdomnym, posiłku, zapewnianie ubrania osobom

potrzebującym,

kierowanie do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu i ponoszenie opłat

za pobyt mieszkańca gminy,

sprawienie pogrzebu,

pomoc w postaci zasiłków celowych na pokrycie strat powstałych w wyniku

zdarzenia losowego,


63 | S t r o n a

praca socjalna,

opracowanie i realizacja gminnej strategii i polityki społecznej obejmującej

programy pomocy społecznej.

Zadania własne (fakultatywne):

pomoc w postaci zasiłków celowych i celowych specjalnych,

pomoc rzeczowa,

pomoc w postaci dożywiania uczniów w szkołach.

Zadania zlecone (obligatoryjne) to: przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, stałych

wyrównawczych; przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych, gwarantowanych,

macierzyńskich okresowych i jednorazowych, opłacanie składek na ubezpieczenia

społeczne; opłacanie składek na ubezpieczenia zdrowotne; przyznawanie i wypłacanie

zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku klęski żywiołowej lub

ekologicznej; pomoc w formie biletu kredytowanego; organizowanie i prowadzenie

środowiskowych domów samopomocy; przyznawanie i wypłacanie zasiłków rodzinnych

pielęgnacyjnych

Zadania zlecone (fakultatywne) to pomoc w postaci zasiłków okresowych i pomoc

w postaci zasiłków okresowych specjalnych.

Podstawowe dane dotyczące udzielonych świadczeń pomocy społecznej

zaprezentowano w poniższej tabeli:

Tabela 23 Świadczenia pomocy społecznej w Gminie Alwernia w 2013 roku

ŚWIADCZENIA POMOCY SPOŁECZNEJ

Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej

gospodarstwa domowe korzystające z pomocy

społecznej gosp. dom. 254

osoby w gospodarstwach domowych

korzystających z pomocy społecznej osoba 691

zasięg korzystania z pomocy społecznej % 5,4


64 | S t r o n a

ŚWIADCZENIA RODZINNE

Korzystający ze świadczeń rodzinnych

rodziny otrzymujące zasiłki rodzinne na dzieci rodzina 307

dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny

- ogółem osoba 563

dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice

otrzymują zasiłek rodzinny osoba 521

udział dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice

otrzymują zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci

w tym wieku

% 24,1


Wskaźnik obrazujący udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej

w ludności ogółem zarówno na obszarze Gminy Alwernia, jak i na terenie całego powiatu

od kilku lat kształtuje się powyżej średniej dla całego województwa, jednak jego wartość

rośnie i dysproporcja pomiędzy średnią gminną, powiatową i regionalną jest coraz

mniejsza.

Wykres 4. Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem w Gminie Alwernia, powiecie chrzanowskim i województwie małopolskim w latach 2009-2013


65 | S t r o n a

Źródło: Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014, Gmina Miejsko-Wiejska Alwernia

3.7. Organizacje pozarządowe

Na terenie Gminy Alwernia działalność prowadzą następujące organizacje pozarządowe

i stowarzyszenia:

Stowarzyszenie „Młoda Alwernia”

Stowarzyszenie „Nowa Alwernia”

Stowarzyszenie „Seniorzy Alwerni”

Stowarzyszenie Alwernia Plus, Uniwersytet Trzeciego Wieku w Alwerni działający

przy Stowarzyszeniu Alwernia Plus

Stowarzyszenie Pro Bono

Stowarzyszenie Sympatyków Grojca

Stowarzyszenie Sympatyków i Przyjaciół Kwaczały

Stowarzyszenie Miłośników Mirowa

Teatr Ludowy „Tradycja” - Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Ludowej Gminy

Alwernia

Stowarzyszenie „Rodzina Kolpinga”

Stowarzyszenie na Rzecz Poręby Żegoty


66 | S t r o n a

Stowarzyszenie Przyjaciół Regulic i Nieporazu

Klub Sportowy MZKS Alwernia

Ludowy Klub Sportowy „Zryw” Brodła

Klub Sportowy „Unia” Kwaczała

Klub Sportowy „Nadwiślanka 1956” Okleśna

Uczniowski Klub Sportowy „Regulice”

MKS TRIUMF Alwernia

Ochotnicza Straż Pożarna w Alwerni

Ochotnicza Straż Pożarna w Brodłach

Ochotnicza Straż Pożarna w Grojcu

Ochotnicza Straż Pożarna w Regulicach

Ochotnicza Straż Pożarna w Kwaczale

Koła Gospodyń Wiejskich w Grojcu, Kwaczale, Mirowie, Nieporazie, Okleśnej

i Regulicach.

3.8. Bezrobocie i rynek pracy

Zgodnie z danymi Powiatowego Urzędu Pracy w Chrzanowie, Gmina Alwernia jest

czwartą gminą powiatu chrzanowskiego pod względem liczby bezrobotnych. W Gminie

Alwernia jako jedynej, kobiety nie stanowią większości bezrobotnych. Bezrobotni

z prawem do zasiłku to 14% zarejestrowanych.

Tabela 24. Bezrobocie w Powiecie chrzanowskim w maju 2014 roku

wyszczególnienie

liczba

bezrobotnych

ogółem struktura

bezrobocia

według

gmin

bezrobotni

z prawem do

zasiłku

kobiety

maj 2015

%

bezrobotnych

ogółem

%

bezrobotnych

ogółem

powiat chrzanowski 5685 100% 12% 52%

gm

ina Chrzanów 2326 41% 12% 50%

Trzebinia 1655 29% 12% 52%


67 | S t r o n a

Libiąż 839 15% 12% 58%

Alwernia 494 9% 14% 49%

Babice 371 7% 12% 53%

Źródło: www.pup-chrzanow.pl

Obszar całego powiatu chrzanowskiego boryka się z wyższą stopą bezrobocia, niż wynosi

średnia dla regionu. Zgodnie z danymi Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie, w maju

2015 stopa bezrobocia dla powiatu chrzanowskiego wynosiła 13,6%, podczas gdy średnia

wojewódzka kształtowała się na poziomie 9,2 %.

Zgodnie z danymi Małopolskiego Urzędu Statystycznego, w 2013 roku na terenie Gminy

Alwernia zatrudnionych było 1600 osób, co stanowiło 6,4 % wszystkich osób

zatrudnionych na terenie powiatu chrzanowskiego.

Tabela 25. Liczba osób pracujących na terenie Gminy Alwernia, miasta Alwernia i Powiatu chrzanowskiego w 2013 roku

Ogółem

Przemysł i

budownictwo

Handel; naprawa

pojazdów

samochodowych;

transport i

gospodarka

magazynowa;

zakwaterowanie i

gastronomia;

informacja i

komunikacja

Działalność

finansowa i

ubezpieczeniowa;

obsługa rynku

nieruchomości

oraz pozostałe

usługi

ogółem w tym

kobiety

Powiat

chrzanowski 25104 11754 12448 4253 8323

Gmina

Alwernia 1600 655 477 670 442

Miasto

Alwernia 869 420 477 115 276

Źródło: Województwo Małopolskie 2014 - Podregiony, Powiaty, Gminy, Urząd Statystyczny

w Krakowie


68 | S t r o n a

Kobiety stanowią 40,9 % wszystkich pracujących na terenie Gminy Alwernia i aż 48,3%

pracujących w mieście Alwernia (analogiczny wskaźnik dla powiatu wynosi 46,8%). Tak jak

na obszarze całego powiatu, w Gminie przeważają zatrudnieni w usługach. Duże

znaczenie dla lokalnego rynku pracy ma sektor usług nierynkowych. Jest

to charakterystyczne dla mniejszych ośrodków miejskich i obszarów wiejskich, gdzie do

głównych pracodawców należą urzędy, szkoły publiczne i inne instytucje o charakterze

publicznym. Co charakterystyczne – w mieście Alwernia przeważają pracujący

w przemyśle, ze względu na lokalizację na jego terenie największego pracodawcy

działającego na terenie gminy – Zakładów Chemicznych Alwernia S.A., specjalizujące się

w produkcji związków fosforu, nawozów rolniczych i ogrodniczych oraz dodatków

paszowych.

Rynek pracy w Gminie Alwernia cechuje się stosunkowo niskim poziomem rozwoju miejsc

pracy w usługach rynkowych. Z tego powodu trudności ze znalezieniem pracy posiadają

osoby z wyższym wykształceniem, które często decydują się z tego powodu na migracje.

Jednocześnie pracodawcy w mieście poszukują pracowników charakteryzujących się

pewnym poziomem wykształcenia i kwalifikacji. Dużą szansę na poprawę sytuacji stanowi

rozwój branży turystycznej oraz obsługa ruchu turystycznego. Dlatego też, poprawa

atrakcyjności Gminy Alwernia oraz rozwój bazy turystycznej, dzięki którym nastąpi między

innymi zwiększenie liczby odwiedzających, zwiększenie popytu na usługi branży

turystycznej i, co za tym idzie, tworzenie nowych miejsc pracy tego typu, może przyczynić

się do rozwoju sektora usług, zwiększenia liczby miejsc pracy, uniezależnienia rynku pracy

od jednego zakładu.

3.9. Zidentyfikowane problemy sfery społecznej

nasilanie się zjawiska starzenia się lokalnej społeczności,

wysoka stopa bezrobocia na terenie całego powiatu,

niewystarczająca liczba miejsc pracy w sektorze usług rynkowych,

odpływ młodych, wykształconych ludzi, poszukujących pracy w wysoko

rozwiniętych sektorach gospodarki,

duże uzależnienie rynku pracy od jednego zakładu przemysłowego.


69 | S t r o n a

4. Sfera gospodarcza

4.1. Charakterystyka lokalnej gospodarki

Według danych Banku Danych Lokalnych GUS, w 2014 roku na terenie Gminy Alwernia

zarejestrowanych było 1 106 podmiotów gospodarki narodowej, z czego 22 (1,9%)

należało do sektora publicznego, a 1 084 (98,1%) do prywatnego. W latach 2005-2014

liczba podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terenie Gminy Alwernia

wzrosła o 238 (27,4%).

Wykres 5. Liczba podmiotów gospodarki narodowej w Gminie Alwernia w latach 2005-2014

868 906 902 927973

1044 1030 1050 1082 1106

0

200

400

600

800

1000

1200

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014


Pod względem form prowadzenia działalności gospodarczej zdecydowanie przeważają

osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, stanowią one 78,7 % wszystkich

podmiotów gospodarczych.

Pod względem branż, dominują podmioty sekcji G według klasyfikacji PKD 2007 - handel

hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów, motocykli oraz artykułów gospodarstwa

domowego (30,1%). Drugą pod względem liczebności podmiotów gospodarczych branżą

jest sekcja F– budownictwo (14,4%).

Szczegółowy wykaz branż, w jakich funkcjonują podmioty gospodarki narodowej na

obszarze Gminy Alwernia prezentuje poniższe zestawienie:


70 | S t r o n a

Wykres 6. Liczba podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w Gminie Alwernia w 2014 roku według PKD 2007

0

50

100

150

200

250

300

350

Sek

cja

A

Sek

cja

B

Sek

cja

C

Sek

cja

D

Sek

cja

E

Sek

cja

F

Sek

cja

G

Sek

cja

H

Sek

cja

I

Sek

cja

J

Sek

cja

K

Sek

cja

L

Sek

cja

M

Sek

cja

N

Sek

cja

O

Sek

cja

P

Sek

cja

Q

Sek

cja

R

Sek

cje

S i T

100

117

1 9

159

333

97

26 1930

13

78

33

826 31 24

92

A – rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo

B – górnictwo i wydobywanie

C – przetwórstwo przemysłowe

D – wytwarzanie i zaopatrzanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E – dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F – budownictwo G – handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H – transport i gospodarka maszynowa I – działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J – informacja i komunikacja, pośrednictwo finansowe K – działalność finansowa i ubezpieczeniowa L – działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M- działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N – działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne P – edukacja Q - opieka zdrowotna i pomoc społeczna R - działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S - pozostała działalność usługowa


71 | S t r o n a

T - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS

Liczebnie dominują podmioty branży handlowej, jednak nie są one największymi

pracodawcami ze względu na to, że duża część przedsiębiorstw sekcji

G to przedsiębiorstwa sektora MŚP, bardzo często osoby fizyczne prowadzące

działalność gospodarczą, niezatrudniające więcej, niż kilka osób. Znajduje

to odzwierciedlenie na rynku pracy – jak już wspomniano, w Gminie Alwernia duże

znaczenie dla rynku pracy ma sektor usług nierynkowych, mało elastycznych, nisko

korespondujących z sytuacją na rynku. Natomiast rynek pracy miasta Alwernia

uzależniony jest od funkcjonujących na jego terenie Zakładów Chemicznych. Konieczne są

więc działania mające na celu zdywersyfikowanie branż miejscowej gospodarki

i tworzenie warunków do powstawania miejsc pracy w sektorze usług rynkowych. Do

tego typu działań należy rozwój turystyki i rekreacji, który stwarza szansę na

pozyskiwanie dochodów w usługach gastronomicznych, hotelarskich, działalności

z zakresu pozostałej obsługi osób przyjezdnych (transport, wynajem sprzętu

sportowego, itp.).

W gospodarce Gminy Alwernia przeważają tradycyjne branże, słabo rozwinięte są takie

branże jak sektor usług nowoczesnych czy przemysł wysokich technologii, co oznacza

brak miejsc pracy dla osób wysoko wykwalifikowanych. Jednym z głównych problemów

jest brak strategicznych inwestorów oraz brak rozwoju branż nowoczesnych, które

mogłyby stać się lokomotywami lokalnej gospodarki. Gmina Alwernia posiada wiele

atutów, dzięki którym mogłaby przyciągnąć inwestorów tego typu – bliskość Krakowa

i miast Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, bliskość autostrady A4.

Aktywność gospodarcza obszaru, liczona jako podmioty wpisane do rejestru REGON na

10 tys. ludności, jest niska – w 2014 roku wynosiła 869 i była o wiele niższa od średniej dla

województwa małopolskiego oraz powiatu chrzanowskiego. Natomiast wyższy

od wskaźników regionalnych był wskaźnik aktywności gospodarczej miasta Alwernia.


72 | S t r o n a

Tabela 26. Porównanie wskaźnika aktywności gospodarczej na terenie Miasta Alwernia, Gminy Alwernia, Powiatu chrzanowskiego oraz Województwa małopolskiego w 2014 roku

Podmioty wpisane do rejestru

REGON na 10 tys. ludności

Miasto Alwernia 1106

Gmina Alwernia 869

Powiat chrzanowski 928

Województwo

małopolskie 1059


4.2. Rolnictwo

Na terenie Gminy Alwernia dominują gleby IV klasy, dużą grupę stanowią także gleby

III i V klasy bonitacyjnej. Na terenie gminy nie występują gleby I klasy bonitacyjnej, a gleby

II klasy bonitacyjnej stanowią niewielki udział w całości gleb ogółem. Mimo tego,

rolnictwo stanowi ważną część lokalnej gospodarki, a udział użytków rolnych

w strukturze powierzchni ogółem wynosi 56,1%.

Gospodarstwa rolne na terenie gminy cechują się dużym rozdrobnieniem, co negatywnie

wpływa na ich rentowność. Zgodnie z danymi pozyskanymi podczas Powszechnego Spisu

Rolnego, w 2010 roku liczba gospodarstw na terenie gminy wynosiła 1 125, z czego 914 to

gospodarstwa prowadzące działalność rolniczą.

Tabela 27. Liczba gospodarstw rolnych wg grup obszarowych użytków rolnych w Gminie Alwernia w 2010 roku

Gospodarstwa rolne wg grup obszarowych użytków

rolnych

gospodarstwa ogółem

ogółem 1125

do 1 ha włącznie 444


73 | S t r o n a

powyżej 1 ha razem 681

1 - 5 ha 650

1 - 10 ha 674

1 - 15 ha 674

5 - 10 ha 24

5 - 15 ha 24

5 ha i więcej 31

10 ha i więcej 7

15 ha i więcej 7

gospodarstwa prowadzące działalność rolniczą

ogółem 914

do 1 ha włącznie 313

powyżej 1 ha razem 601

1 - 5 ha 571

1 - 10 ha 594

1 - 15 ha 594

5 - 10 ha 23

5 - 15 ha 23

5 ha i więcej 30

10 ha i więcej 7

15 ha i więcej 7

Źródło: Powszechny Spis Rolny (2010)

Gospodarstwa do 1 ha włącznie stanowiły 97,2% gospodarstw ogółem oraz 96,7%

gospodarstw prowadzących działalność rolniczą. Gospodarstwa o areale 15 ha i więcej

stanowiły poniżej 1% gospodarstw.


74 | S t r o n a

Pod względem użytkowania gruntów najwięcej gospodarstw (47,3%) posiada użytki rolne

pod zasiewami.

Tabela 28. Liczba gospodarstw rolnych wg użytkowania gruntów w Gminie Alwernia w 2010 roku

Użytkowanie gruntów

gospodarstwa rolne ogółem

liczba gospodarstw rolnych

grunty ogółem 1125

użytki rolne ogółem 1113

użytki rolne w dobrej kulturze 885

pod zasiewami 533

grunty ugorowane łącznie z nawozami

zielonymi 319

uprawy trwałe 137

sady ogółem 118

ogrody przydomowe 254

łąki trwałe 544

pastwiska trwałe 42

pozostałe użytki rolne 454

lasy i grunty leśne 275

pozostałe grunty 996

gospodarstwa indywidualne

liczba gospodarstw rolnych

grunty ogółem 1124

użytki rolne ogółem 1112

użytki rolne w dobrej kulturze 884


75 | S t r o n a

pod zasiewami 533

grunty ugorowane łącznie z nawozami

zielonymi 319

uprawy trwałe 137

sady ogółem 118

ogrody przydomowe 254

łąki trwałe 543

pastwiska trwałe 42

pozostałe użytki rolne 454

lasy i grunty leśne 275

pozostałe grunty 995


Najwięcej gospodarstw rolnych zajmuje się uprawą zbóż (88,7%).

Tabela 29. Liczba gospodarstw rolnych z uprawą wg rodzaju zasiewów w Gminie Alwernia w 2010 roku

Gospodarstwa z uprawą wg rodzaju zasiewów


ogółem 533

zboża razem 473

zboża podstawowe z mieszankami

zbożowymi 468

ziemniaki 356

uprawy przemysłowe 3

buraki cukrowe 0

rzepak i rzepik razem 0

strączkowe jadalne na ziarno razem 0


76 | S t r o n a

warzywa gruntowe 17

gospodarstwa indywidualne

ogółem 533

zboża razem 473

zboża podstawowe z mieszankami

zbożowymi 468

ziemniaki 356

uprawy przemysłowe 3

buraki cukrowe 0

rzepak i rzepik razem 0

strączkowe jadalne na ziarno razem 0

warzywa gruntowe 17


W hodowli zwierząt gospodarskich liczebnie dominują gospodarstwa hodujące drób.

Tabela 30. Liczba gospodarstw pod względem hodowli zwierząt gospodarskich w Gminie Alwernia w 2010 roku

Hodowla zwierząt gospodarskich (bydło, trzoda chlewna, konie,

drób)


liczba gospodarstw

bydło razem 59

bydło krowy 41

trzoda chlewna razem 54

trzoda chlewna lochy 0

konie 16


77 | S t r o n a

drób ogółem razem 515

drób ogółem drób kurzy 510


Gospodarstwa towarowe gminy nastawiają się głównie na produkcję zbóż,

a w szczególności kukurydzy i pszenicy kosztem zmniejszania się powierzchni uprawy

roślin okopowych.

W produkcji zwierzęcej zmniejsza się ilość krów mlecznych hodowanych w małych

gospodarstwach, a z uwagi na dotychczasową niską opłacalność produkcji również

większe gospodarstwa nie nastawiały się na hodowlę krów mlecznych.

4.3. Turystyka

Gmina Alwernia posiada dogodne warunki do rozwoju turystyki. Położona jest

na obszarze o wysokich walorach środowiskowo-krajobrazowych, na jej obszarze

znajduje się wiele obiektów zabytkowych, przebiegają przez nią szlaki turystyczne,

położona jest w pobliżu dużych miast.

Przez obszar gminy przebiegają następujące szlaki turystyczne:

Szlak Maryjny - międzynarodowa trasa pielgrzymkowa oznaczona jako I - 23

łącząca Częstochowę, Levocę na Słowacji i Mariazell w Austrii. Na terenie gminy

Alwernia przebiega przez Grojec, Alwernię i Podłęże, tam też umieszczono tablice

informacyjne o szlaku.

Szlak Papieski - obejmujący miejsca pobytu Karola Wojtyły na terenie powiatu

chrzanowskiego, w tym w Alwerni, Kwaczale, Okleśnej i Porębie Żegoty.

Oznakowane miejsca Szlaku Papieskiego w Gminie Alwernia to Okleśna

w 2008 i Alwernia w 2009 roku, Kwaczała w 2011, Poręba Żegoty 2012, Regulice

2015.


78 | S t r o n a

Szlak Architektury Drewnianej - w Gminie Alwernia obejmuje zabytkową

zabudowę w Rynku Alwerni - domy podcieniowe z XIX i XX wieku (będące

obiektem Ekomuzeum Alwernia)

żółty szlak "Ziemi Chrzanowskiej i Dolinek Jurajskich"- Chrzanów, Lipowiec,

Alwernia, Krzeszowice. Jest najdłuższą (38 km) oznakowaną trasą prowadzącą po

Garbie Tenczyńskim i najbardziej reprezentatywną

zielony szlak - Alwernia, Poręba Żegoty, Dolina Wrzosy (rezerwat), Rybna, Czułów,

Czułówek, Kajasówka (rezerwat), Nowa Wieś Szlachecka, Czernichów. Cały szlak

ma długość 23 km

niebieski szlak - Alwernia Skowronek, Kamień, Czernichów. Długość 20 km

czarny szlak "Rudniański" - Grojec (od żółtego szlaku), Las Orlej, gajówka Wrzosy

Dolina Wrzosy, przełom Rudna, Las Kosiarz, Brodła Podlas, Czarny Las Kajasówka,

Długość 14 km.

szlak czerwony - Tenczyński - z Okleśnej do Krzeszowic

QUEST pt. "Od La Verny do Alwerni" - trasa turystyczna na międzynarodowym

szlaku Kraków-Morawy-Wiedeń Greenways, adresowana do młodych

poszukiwaczy przygód i skarbów. Trasa przebiega po okolicy rynku w Alwerni.

Przez Gminę Alwernia przebiegają dwie międzynarodowe trasy rowerowe Kraków-

Morawy-Wiedeń Greenways i Eurovelo R4 łączące się z lokalnymi szlakami rowerowymi:

Trasa EuroVelo R4 to jedna z 12 europejskich turystycznych tras rowerowych,

których łączna długość to około 60 tysięcy kilometrów, z czego istnieje już

ok. 20 tysięcy km, głównie w Europie Zachodniej. Trasa EuroVelo R4 na odcinku

Pszczyna - Kraków pokrywa się ze szlakiem Kraków - Morawy - Wiedeń -

Greenways.

Kraków-Morawy-Wiedeń Greenways to szlak dziedzictwa przyrodniczo-

kulturowego tworzony w oparciu o sieć tras rowerowych, pieszych, wodnych,

konnych oraz edukacyjnych ścieżek tematycznych. Główną jego osią jest 700-

kilometrowa trasa rowerowa, która łączy zabytkowe miasta i miasteczka, a także

cenne przyrodniczo, krajobrazowo i kulturowo tereny wiejskie. Począwszy od Jury

Krakowskiej, przez Ziemię Pszczyńską, Śląsk Cieszyński i Beskidy (od Krakowa.

http://www.eurovelo.com/en/eurovelos/eurovelo-4

http://cycling.waymarkedtrails.org/pl/relation/2110268


79 | S t r o n a

przez Alwernię, Oświęcim, Pszczynę, Bielsko Białą, Ustroń, Skoczów do Cieszyna),

szlak przedostaje się do Czech na Morawy Południowe, gdzie pośród winnic

dociera do Dolnej Austrii. Zielony szlak Kraków - Morawy - Wiedeń stanie się

w przyszłości najdłuższą aleją drzew w Europie.

Atrakcję turystyczną Alwerni stanowi Ekomuzeum będące siecią rozproszonych w terenie

obiektów, tworzących żywą kolekcję obrazującą wartości przyrodnicze i kulturowe

regionu. Na szczególną uwagę zasługuje zespół osobliwości geologiczno –

przyrodniczych Jury, w tym:

Skały Gaudynowskie w Brodłach - jurajskie skałki geologiczne w postaci iglic

i prostopadłych ścian stanowiące pomnik przyrody nieożywionej o charakterze

rezerwatowym;

Źródła jurajskiej wody w Brodłach oraz triasowej wody w Regulicach – silne

wywierzysko bijące spod jurajskich skał wapiennych położonych na głębokości 80

m i będące odpływem wielkiego jeziora, wydającego przeszło 9 000m3 wody na

dobę;

Arkoza Kwaczalska - występująca w piaskowcu największa osobliwość geologiczna

występująca na terenie Gminy Alwernia. W arkozie znajdują się fragmenty

skrzemieniałych paleozoicznych pni araukarii - drzew szpilkowych, których tkanki

zostały zastąpione przez krzemionkę i w tej postaci dotrwały do naszych czasów.

Uzupełnieniem Ekomuzeum jest Ekomuzeum Garncarstwa (warsztat rzemiosła

garncarskiego) wraz z Izbą Tradycji Regionalnych w Regulicach, warsztat

rzeźbiarski i „Galeria Drzewiej” w Porębie Żegoty i zabytkowa zabudowa Rynku w

Alwerni.

Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych GUS w 2013 roku łącznie w obiektach

hotelowych na terenie gminy Alwernia udzielono 895 noclegów, z noclegów skorzystało

1118 osób, w tym 71 turystów zagranicznych.


80 | S t r o n a

Tabela 31. Turystyczne obiekty noclegowe wg rodzajów w Gminie Alwernia w 2013 roku

Turystyczne obiekty noclegowe wg rodzajów

ogółem

obiekty ogółem VII ob. 1

obiekty całoroczne VII ob. 1

miejsca noclegowe ogółem VII msc 16

miejsca noclegowe całoroczne VII msc 16

korzystający z noclegów ogółem I-XII osoba 158

udzielone noclegi ogółem I-XII - 895


Gmina posiada duży potencjał do rozwoju turystyki, zarówno z racji swojego położenia,

walorów krajobrazowo-środowiskowych, jak też ze względu na znajdujące się w nim

zabytki, miejsca kultu religijnego, itp. Na terenie Gminy Alwernia panują szczególnie

dogodne warunki do uprawiania tzw. turystyki weekendowej - krótkich wyjazdów, zwykle

z wykorzystaniem dni wolnych od pracy, często w niedalekie okolice miejsca

zamieszkania. Gmina Alwernia może stać się celem takich wyjazdów dla mieszkańców

Krakowa, miast Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i innych większych ośrodków

miejskich położonych w pobliżu. Jednak ze względu na to, iż całe województwo

małopolskie cechuje się wysoką atrakcyjnością turystyczną, konieczne jest położenie

dużego nacisku na rozwój turystyki, by gmina mogła być konkurencyjna pod tym

względem. Problemem na terenie gminy jest niewystarczająco rozwinięta branża

turystyczna i okołoturystyczna. Potencjał turystyczny gminy nie może być w pełni

wykorzystany, ponieważ niedostateczna jest liczba przedsiębiorstw ukierunkowanych na

obsługę turystów. W 2014 roku na terenie gminy funkcjonowało tylko 26 przedsiębiorstw

branży hotelarskiej i gastronomicznej. Brakuje także w pełni rozwiniętej infrastruktury

turystycznej i okołoturystycznej, co utrudnia rozwój tej branży gospodarki lokalnej,

obniża jakość usług turystycznych świadczonych na terenie gminy oraz zmniejsza jej

atrakcyjność dla osób odwiedzających.


81 | S t r o n a

4.4. Stan finansów i charakterystyka budżetu

Zgodnie z danymi opublikowanymi w Banku Danych Lokalnych GUS, dochody budżetu

Gminy Miejsko-Wiejskiej Alwernia w 2013 roku wynosiły 29 710 113,34 zł. Dochody własne

stanowiły 55,7% dochodów ogółem.

Tabela 32. Dochody Gminy Alwernia w 2013 roku

Dochody ogółem

ogółem zł 29 710 113,34

Dochody majątkowe

ogółem zł 2 001 342,68

Dochody własne

razem zł 16 559 227,76

Subwencja ogólna

razem zł 8 719 027,00

Dotacje

dotacje ogółem (celowe + dotacje §§ 200, 620)

ogółem zł 4 431 858,58

inwestycyjne zł 1 286 648,64

Finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych

dochody razem zł 1 904 978,19

Dochody uzyskane w rozdziałach ***78 - Usuwanie skutków klęsk

żywiołowych

Dział 600 - Transport i łączność zł 48 133,32



82 | S t r o n a

Pod względem działów klasyfikacji budżetowej, największą część dochodów stanowią

dochody działu 756 (48,8%).

Tabela 33. Dochody Gminy Alwernia w 2013 roku według działów Klasyfikacji Budżetowej

Dochody ogółem wg działów Klasyfikacji Budżetowej

Dział 010 - Rolnictwo i łowiectwo zł 53930,66

Dział 600 - Transport i łączność zł 48133,32

Dział 700 - Gospodarka mieszkaniowa zł 1507037,66

Dział 710 - Działalność usługowa zł 8796,00

Dział 750 - Administracja publiczna zł 123048,64

Dział 751 - Urzędy naczelnych organów władzy

państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz

sądownictwa

zł 2962,87

Dział 752 - Obrona narodowa zł 672,00

Dział 754 - Bezpieczeństwo publiczne i ochrona

przeciwpożarowa zł 14572,00

Dział 756 - Dochody od osób prawnych, od osób

fizycznych i od innych jednostek nieposiadających

osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich

poborem

zł 14496882,68

Dział 758 - Różne rozliczenia zł 8765415,90

Dział 801 - Oświata i wychowanie zł 1315380,61

Dział 851 - Ochrona zdrowia zł 494,73

Dział 852 - Pomoc społeczna zł 2555805,27

Dział 854 - Edukacyjna opieka wychowawcza zł 78285,03

Dział 900 - Gospodarka komunalna i ochrona

środowiska zł 433791,43

Dział 921 - Kultura i ochrona dziedzictwa

narodowego zł 288508,29


83 | S t r o n a

Dział 926 - Kultura fizyczna zł 16396,25


Dochód na jednego mieszkańca ogółem wynosił 2 328,38 zł. Była to wartość niższa

zarówno od średniej dla gmin powiatu chrzanowskiego (2 817,41 zł), jak też wszystkich

gmin województwa małopolskiego (3 518,93 zł). Dochody własne na 1 mieszkańca

wynosiły 1 297,75 zł.

Tabela 34. Dochody Gminy Alwernia na 1 mieszkańca w 2013 roku

Dochody na 1 mieszkańca

ogółem zł 2328,38

dochody własne zł 1297,75

dochody własne - udziały w podatkach stanowiących

dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób

fizycznych

zł 597,78

dochody własne - udziały w podatkach stanowiących

dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób

prawnych

zł 28,97

dochody własne - dochody podatkowe ustalone i

pobierane na podstawie odrębnych ustaw zł 483,05


Wydatki budżetu Gminy Alwernia ogółem wynosiły w 2013 roku 29 884 689,83 zł i były

wyższe od dochodów o 174 576,496 zł. Największy udział w wydatkach posiadały wydatki

bieżące ogółem – 85,1%.


84 | S t r o n a

Tabela 35. Wydatki Gminy Alwernia w 2013 roku

Wydatki z budżetu ogółem

ogółem zł 29 884 689,83

wydatki majątkowe ogółem zł 4 448 570,57

wydatki majątkowe inwestycyjne zł 4 448 570,57

wydatki bieżące ogółem zł 25 436 119,26

wydatki bieżące na wynagrodzenia zł 12 568 255,82

wydatki bieżące na pochodne od wynagrodzeń zł 2 428 786,57

wydatki bieżące na zakup materiałów i usług zł 4 829 266,00

dotacje ogółem zł 1 024 421,94

świadczenia na rzecz osób fizycznych zł 3 126 785,96

wydatki bieżące jednostek budżetowych ogółem zł 20 798 816,99

wydatki na obsługę długu (obsługa długu

publicznego bez wypłat z tytułu gwarancji i

poręczeń)

zł 458 506,81


Pod względem działów klasyfikacji budżetowej, największą część wydatków stanowiły

wydatki w dziale 801 - Oświata i wychowanie. Łącznie wydatki w tym dziale wynosiły

52,2%.

Tabela 36. Wydatki Gminy Alwernia w 2013 roku według działów Klasyfikacji Budżetowej

Wydatki ogółem wg działów Klasyfikacji Budżetowej

Dział 010 - Rolnictwo i łowiectwo zł 38773,32

Dział 020 - Leśnictwo zł 117,00

Dział 600 - Transport i łączność zł 875262,06

Dział 700 - Gospodarka mieszkaniowa zł 2366226,28


85 | S t r o n a

Dział 710 - Działalność usługowa zł 56871,35

Dział 750 - Administracja publiczna zł 3391423,07

Dział 751 - Urzędy naczelnych organów władzy

państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz

sądownictwa

zł 2962,87

Dział 752 - Obrona narodowa zł 672,00

Dział 754 - Bezpieczeństwo publiczne i ochrona

przeciwpożarowa zł 214491,89

Dział 757 - Obsługa długu publicznego zł 458506,81

Dział 801 - Oświata i wychowanie zł 15601710,41

Dział 851 - Ochrona zdrowia zł 280501,31

Dział 852 - Pomoc społeczna zł 3343203,47

Dział 854 - Edukacyjna opieka wychowawcza zł 415068,80

Dział 900 - Gospodarka komunalna i ochrona

środowiska zł 1200610,53

Dział 921 - Kultura i ochrona dziedzictwa

narodowego zł 1408582,51

Dział 926 - Kultura fizyczna zł 229706,15


Wydatki Gminy Alwernia na jednego mieszkańca wynosiły w 2013 roku 2 342,06 zł.

Podobnie, jak w przypadku dochodów na 1 mieszkańca, była to wartość niższa zarówno

od średniej dla gmin Powiatu chrzanowskiego (2 732,12 zł), jak też całego Województwa

małopolskiego (3 497,96 zł).

Tabela 37. Wydatki Gminy Alwernia na 1 mieszkańca w 2013 roku

Wydatki na 1 mieszkańca

ogółem zł 2342,06


86 | S t r o n a

na oświatę i wychowanie zł 1222,70

na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego zł 110,39


4.5. Zidentyfikowane problemy sfery gospodarczej

dominacja tradycyjnych branż w gospodarce,

niedostatecznie rozwinięty sektor usług rynkowych (poza handlem),

niedostatecznie rozwinięta branża turystyczna i około turystyczna

(niewystarczająca liczba hoteli, punktów gastronomicznych, obiektów

infrastruktury turystycznej, itp.),

niedostateczny rozwój branż nowoczesnych, brak miejsc pracy dla osób

wysokowykwalifikowanych,

duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych.

Etap 2

PROCES UZYSKIWANIA

WYNIKÓW Z DIAGNOZY

Badanie opinii

mieszkańców nt. gminy

Realizacja etapu 2 prac diagnostycznych zostało zrealizowane poprzez badanie

ankietowe wśród mieszkańców Gminy Alwernia. Ankieta zawierała 11 pytań

dotyczących podstawowych kwestii związanych z Gminą. Część pytań miała

charakter otwarty i dotyczyła następujących kwestii:

najważniejsze zadania do zrealizowania przez samorząd gminny

oczekiwane kierunki rozwoju Gminy

czynniki wspomagające i czynniki hamujące rozwój Gminy

elementy negatywnie wpływające na warunki prowadzenia działalności gospodarczej

perspektywy dla lokalnej młodzieży

atuty, z których Gmina może być dumna


87 | S t r o n a

W badaniu zorganizowanym przez Urząd Miejski w Alwerni, wzięło udział

525 mieszkańców Gminy. Relacja uzyskanej liczebności ankiet zwrotnych do liczby

mieszkańców Gminy Alwernia wg stanu na koniec 2014 roku pozwala uznać uzyskane

wyniki jako reprezentatywne dla ogółu społeczności lokalnej, ze względu na jej

liczebność. Należy jednak pamiętać, że kryterium reprezentatywności może przyjmować

różne definicje w odniesieniu do przyjętych celów badań, w tym przypadku ankietowych.

Celem badań wspierających proces powstawania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia było

zapoznanie się z ogólną opinią mieszkańców na temat poziomu jakości życia na terenie

Gminy – i w tym znaczeniu, uzyskana liczebność odpowiedzi w powiązaniu z ich jakością

została uznana jako satysfakcjonująca i ważna do uwzględnienia w procesie

wnioskowania

w ostatecznym kształcie dokumentu Strategii Rozwoju Gminy Alwernia.

Wyniki badania kwestii pierwszej:

jak żyje się w Gminie Alwernia w porównaniu do innych gmin powiatu?

Pytanie miało na celu zbadanie

ogólnego poziomu zadowolenia

z miejsca zamieszkania w

odniesieniu do pozostałych gmin

powiatu.

Jak wynika z uzyskanych

rezultatów, ponad 60%

mieszkańców uważa, że na

terenie gminy żyje się

identycznie lub lepiej niż w

innych gminach. Blisko 40%

badanych uważa jednak, że

gorzej.

gorzej 38 %

tak samo 57 %

lepiej 5 %

W Gminie Alwernia żyje się ... niż innych gminach


88 | S t r o n a

Wyniki badania kwestii drugiej:

Ocena sytuacji gospodarczej Gminy?

Pytanie miało na celu zbadanie

ogólnej oceny sytuacji

gospodarczej Gminy.

Zdecydowana większość

mieszkańców sytuację

gospodarczą Gminy ocenia, jako

średnią lub dobrą. 21% badanych

wskazało na sytuacje złą.

Wyniki badania kwestii trzeciej:

Ocena poziomu życia rodziny?

Pytanie miało na celu poznanie

opinii w zakresie sytuacji

przeciętnej rodziny Gminy.


biorących

w badaniu rodzin ocenia swoją

sytuację, jako średnią lub dobrą,

16 % badanych uważa ją, jako złą.

zła 21%

średnia 75%

dobra 4%

Sytuacja gospodarcza Gminy Alwernia

zła 16%

średnia 78%

dobra 6%

Sytuacja przeciętnej rodziny żyjącej w Gminie Alwernia


89 | S t r o n a

Wyniki badania kwestii czwartej:

Jakie są perspektywy dla młodzieży?


opinii w zakresie oceny

perspektyw rozwojowych

młodzieży Gminy.


badanych nie widzi szans

rozwojowych dla młodzieży.

Jedynie 18% ankietowanych

uważa, że perspektywy dla

rozwoju młodych mieszkańców

Gminy są dobre.

Dlaczego nie ma dobrych

perspektyw? – najliczniejsze

uzasadnienia dla odpowiedzi

negatywnych

1. Gmina nie dba o młodzież 2. brak perspektyw edukacyjnych,

rozwoju 3. brak pracy 4. brak oferty czasu wolnego

Dlaczego są dobre

perspektywy? – najliczniejsze

uzasadnienia dla odpowiedzi

pozytywnych

1. zajęcia dla dzieci i młodzieży, sport 2. nowe możliwości rozwojowe,

bliskość Krakowa

TAK - 18%

NIE - 82%

Czy w Gminie są dobre perspektywy dla młodzieży


90 | S t r o n a

Wyniki badania kwestii piątej:

Powody, dla których mieszkam na terenie Gminy


powodów, dla których

społeczność mieszka na terenie

Gminy.

Blisko 90% ankietowanych

mieszka na terenie Gminy „z

jakiegoś powodu”, przeważają

wskazania pozytywnych

powodów. Pozostali są

„zmuszeni” do mieszkania na

terenie Gminy.

Wyniki badania kwestii szóstej:

Oczekiwania mieszkańców wobec władz samorządowych


oczekiwań mieszkańców Gminy

wobec władz samorządowych –

najważniejszych spraw „do

załatwienia” (pod uwagę brane

były wyniki powyżej 10%

wskazań na konkretne zadanie).

1. Powstanie strefy gospodarczej / miejsca pracy

2. Drogi, chodniki całej gminy, rondo / sygnalizacja /

biedronka, remont drogi do lasu, oświetlenie,

wjazd A4

3. Strefa rekreacyjna/plac zabaw w parku EVRON,

orlik, siłownie pod chmurką, skate park, basen,

rynek, sala gimnastyczna, rozwój turystyczny,

stadion,

4. Kanalizacja całej Gminy, ochrona środowiska,

oczyszczalnia ścieków, oze,

5. Modernizacja budynków użyteczności publicznej,

przedszkoli i szkół (Grojec, Brodła), estetyka

miasta, bezpieczeństwo publiczne, (lepsza)

opieka zdrowotna,

6. Kluby, przestrzeń i oferta wspierająca młodych

7. Usprawnienie pracy Urzędu, ZUK,

transparentność w decyzjach.

krajobraz, zieleń, cisza

i spokój, piekna okolica

21%

posiadam mieszkanie,

dom 10% bo praca,

dom, dzieci 21%

pochodzenie, to moje miejsce

39%

muszę, nie mam

wyjscia, możliwosci

10%

Mieszkam w Gminie Alwernia ponieważ ...


91 | S t r o n a

Wyniki badania kwestii siódmej:

Wskazanie czynników utrudniających rozwój gospodarczy


opinii mieszkańców w zakresie

czynników utrudniających

rozwój gospodarczy na terenie

Gminy - (pod uwagę brane były

wyniki powyżej 10% wskazań na

konkretne zadanie)

1. Brak terenów, obiektów, systemu zachęt dla

przedsiębiorczości i inwestorów

2. Urzędnicy, stare przyzwyczajenia, czas

załatwiania spraw, biurokracja, niechęć do

współpracy

3. Podatki, przepisy, konkurencja

4. Brak zjazdu z A4

Wyniki badania kwestii ósmej:

Wskazanie atutów Gminy

Pytanie miało na celu

zidentyfikowanie przez

mieszkańców potencjałów

rozwojowych Gminy, jej atutów

1. Bliskość Krakowa i Śląska, autostrada, położenie

geograficzne, bogactwo natury, walory

przyrodnicze, potencjał turystyczny, Zalew

Skowronek, Hala sportowa (otworzyć!)

2. Potencjał mieszkańców, ludzi młodych

3. Tereny inwestycyjne

4. Muzeum Pożarnictwa, Klasztor, inne zabytki

5. Organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa

6. Nowa władza samorządowa


92 | S t r o n a

Wyniki badania kwestii dziewiątej:

Wskazanie głównych wad Gminy


zidentyfikowanie przez

mieszkańców głównych wad

Gminy

1. Niezdrowa rywalizacja, brak współpracy

2. Brak strefy gospodarczej, terenów pod

inwestycje, pracy

3. Nepotyzm, kolesiostwo, interesowność,

biurokracja, przerost zatrudnienia

4. Stracone lata, zastój rozwojowy, niespełnianie

obietnic, niska aktywność

5. Brak wykorzystania potencjału młodzieży

6. Niski poziom opieki medycznej

7. Brak kanalizacji, zanieczyszczanie środowiska

Wyniki badania kwestii dziesiątej:

Jakich zmian oczekują mieszkańcy w perspektywie kolejnych 10 lat?


zidentyfikowanie oczekiwań

w zakresie wizji rozwoju Gminy

w kontekście kolejnych 10 lat

1. Baza turystyczna (stara linia kolejowa),

rekreacyjna dla rodzin, basen, park rozrywki,

strefa rozwoju, kino, orlik

2. Więcej miejsc pracy, strefa aktywności

gospodarczej

3. Lepsza infrastruktura edukacyjna, szkoła w

Grojcu

4. Estetyzacja obiektów i przestrzeni gminnej

5. Ośrodek rehabilitacji i przychodnie

specjalistyczne, dobry standard opieki

6. Poprawa infrastruktury kanalizacyjnej całej

Gminy

7. MPK Kraków Alwernia Kraków


93 | S t r o n a

Wyniki badania kwestii jedenastej:

Z czego Gmina powinna być dumna?

Pytanie miało na celu określenie

powodów do dumy dla Gminy

1. Zabytki, zabytkowy Klasztor, Muzeum

Pożarnictwa

2. Położenie, piękne tereny, krajobraz, rynek (żyje

się jak na całorocznych wakacjach)

3. Historii, Teatr Tradycja, Zespół Krakowiaczek,

Młoda Alwernia

4. Poziom edukacji, szkół i przedszkoli

5. Alvernia Studios, Alwernia SA

6. Zmiany Burmistrza

7. Solidarnej odbudowy Klasztoru


94 | S t r o n a

Etap 3

PROCES UZYSKIWANIA

WYNIKÓW Z DIAGNOZY

Analiza SWOT

Gminy Alwernia

W trakcie warsztatów strategicznych zrealizowanych pod kierunkiem Zastępcy

Burmistrza Gminy Alwernia Pani Anny Rajcy, w których udział wzięli reprezentanci

zaproszonych instytucji:

1. Urząd Miejski w Alwerni

2. Radni Rady Miejskiej w Alwerni

3. Sołtysi miejscowości Gminy Alwernia

4. Władze Gminy Alwernia poprzednich kadencji

5. Przedstawiciele jednostek organizacyjnych Gminy

Dokonano wnikliwej analizy zasobów Gminy – jej mocnych i słabych stron, jak również

zewnętrznych szans i zagrożeń mogących w istotny sposób wpływać na ograniczenia

rozwojowe.

Analizę przeprowadzono techniką SWOT. Narzędzie to pozwoliło na analizowanie

wskazywanych czynników w kontekście miejsca występowania (wpływ zewnętrzny lub

wewnętrzny) oraz charakteru oddziaływania (pozytywne lub negatywne).

Charakter oddziaływania czynnika

pozytywny negatywny

Mie

jsce

wys

tęp

ow

ania

czy

nn

ika

we

wn

ętr

zne

S

silne strony

W

słabe strony

zew

nę

trzn

e

O

szanse

T

zagrożenia


95 | S t r o n a

W efekcie warsztatów strategicznych, osiągnięto następujące rezultaty:

1. Zdefiniowano kluczowe problemy rozwoju Gminy w oparciu o diagnozę, badania

opinii mieszkańców i ustalenia uczestników warsztatów;

2. Opracowano w grupach kluczowe elementy macierzy SWOT, zaprezentowano

wyniki pracy w grupach, w konsekwencji dokonano wyboru czynników

najistotniejszych dla Gminy.


96 | S t r o n a

5. Wyniki analizy SWOT, charakteryzujące siły gminy, jej szanse, a także

słabe strony i występujące zagrożenia

SILNE STRONY [S]

1. Położenie między aglomeracjami (Kraków – Katowice), wysoka

dostępność do rynku pracy, edukacji wszystkich poziomów, kultury

i specjalistycznej służby zdrowia;

2. Dobra sieć dróg publicznych;

3. Dobre uzbrojenie w infrastruktur techniczną [gazowa, telefoniczna,

energetyczna];

4. Walory turystyczne, urok krajobrazu i atrakcje przyrodnicze [zalew

Skowronek, Skały Gaudynowskie, szlaki turystyczne i rowerowe,

platformy widokowe, parki krajobrazowe, Arkoza Kwaczalska,

różnorodność przyrodnicza, Wisła, bobry];

5. Aktualny plan zagospodarowania przestrzennego;

6. Liczne i cenne zabytki [Muzeum Pożarnictwa, Klasztor oo. Bernardynów,

zabytkowe kościoły Poręby Żegoty, Regulic, kapliczki];

7. Pamięć o tradycji [zespoły ludowe, garncarstwo, rękodzieło artystyczne,

rzemiosło];

8. Aktywność społeczna – KGW, stowarzyszenia, zespoły, grupy teatralne,

ochotnicza straż pożarna;

9. Aktywnie działające instytucje kultury [MGBP, SOK];

10. Baza kulturalna w sołectwach [domy ludowe, wiejskie, place zabaw,

biblioteki];

11. Zorganizowana sieć edukacyjna i sportowa [przedszkola, szkoły

podstawowe i gimnazja, boiska i hale sportowe];

12. Otwartość władz Gminy;

13. Wysoki poziom nauczania, mający odzwierciedlenie w osiąganiu

wysokich wyników na egzaminach.


97 | S t r o n a

SŁABE STRONY [W]

1. Brak systematycznej i formalnej współpracy z przedsiębiorcami;

2. Brak opieki nad dziećmi do lat 3 – brak żłobka;

3. Niski standard infrastruktury wodociągowej;

4. Niski standard gminnej infrastruktury drogowej;

5. Rozdrobnienie terenów rolniczych, problemy szkód łowieckich;

6. Brak oświetlenia na obrzeżach miejscowości;

7. Niedostateczny stopień skanalizowania Gminy;

8. Niski standard leczenia i dostępności do opieki medycznej;

9. Brak strefy gospodarczej, targowiska;

10. Niski poziom polityki senioralnej;

11. Niewystarczająca ilość miejsc pracy na terenie Gminy;

12. Rozproszenie instytucji i jednostek kultury;

13. Niski standard eksponowania i udostępniania miejsc atrakcyjnych

widokowo, turystycznie;

14. Niska zdolność inwestycyjna Gminy;

15. Niewystarczająca działalność promocyjna i informacja turystyczna;

16. Nierównomierne wykorzystanie bazy edukacyjnej [przedszkola, szkoły];

17. Niski stopień wykorzystania gminnych obiektów kulturalnych;

18. Brak dostępu do szerokopasmowego Internetu;

19. Zanieczyszczanie środowiska przez mieszkańców Gminy;

20. Brak gminnych programów wspierających inwestycje w odnawialne

źródła energii;

21. Brak oferty edukacyjnej dla szkół ponadgimnazjalnych;

22. Rozproszona zabudowa na terenie Gminy.


98 | S t r o n a

SZANSE [O]

1. Wykorzystanie położenia między aglomeracjami (Kraków – Katowice),

bliskość lotniska; dużych miast, autostrady A4 i drogi 780;

2. Utworzenie strefy aktywności gospodarczej i/lub turystycznej;

3. Wizerunek Gminy jako miejsca atrakcyjnego do zamieszkania –

kampanie przyciągające nowych mieszkańców

4. Nowe prorozwojowe programy unijne - możliwość pozyskania funduszy

europejskich;

5. Możliwość nawiązania współpracy z organizacjami pozarządowymi o

zasięgu regionalnym i krajowym;

6. Współpraca z parkami krajobrazowymi;

7. Uruchomienie zjazdu z autostrady A4;

8. Aktywna polityka rynku pracy w zakresie wsparcia osób bezrobotnych;

9. Wizerunek Alwerni, jako miejscowości przyjaznej dla turystyki

weekendowej;

10. Przyjazna administracja;

ZAGROŻENIA [T]

1. Brak skuteczności w pozyskiwaniu środków z UE;

2. Utrzymanie negatywnego trendy wskaźników demograficznych

[starzenie się społeczeństwa, przyrost naturalny];

3. Niski poziom atrakcyjności rynku pracy;

4. Wysoki poziom bezrobocia w powiecie;

5. Niestabilność prawa.

Po zakończeniu fazy diagnostycznej uporządkowano dotychczas zebrane informacje

– czego się dowiedzieliśmy? Następnie wyselekcjonowano i ustalono obszary

najistotniejsze dla rozwoju Gminy. Do uporządkowania wiedzy, wynikającej


99 | S t r o n a

z diagnozy oraz utworzenia logicznej podstawy do sformułowania celów

strategicznych, zastosowano narzędzie analizy TOWS/SWOT.

Na czym polegała analiza? Analizując wyniki SWOT zadaliśmy na warsztatach Zespołu

ds. Strategii Rozwoju Gminy osiem kluczowych pytań, które wskazały możliwą

strategię działania:

czy silne strony pozwolą wykorzystać szanse? Macierz 1.

czy słabe strony ograniczą lub zablokują wykorzystanie szans? Macierz 2.

czy silne strony pozwolą na przezwyciężenie zagrożeń zewnętrznych? Macierz

3.

i czy słabe strony wzmocnią negatywny skutek zagrożeń? Macierz 4.

oraz:

czy zagrożenia osłabiają silne strony? Macierz 5.

czy szanse potęgują silne strony? Macierz 6.

czy zagrożenia spotęgują słabości? Macierz 7.

i czy szanse pozwolą przezwyciężyć słabości? Macierz 8.

Przykładowe macierze w analizie SWOT/TOWS stosowane podczas pracy

warsztatowej:

Macierz TOWS/SWOT – Gmina Alwernia

(dla przykładu oddziaływanie słabych stron i szans)

SZ1 SZ2 SZ3 SZ4 SZ5 Suma

S1 0-2 0-2 0-2 0-2 0-2

S2 0-2 0-2 0-2 0-2 0-2

S3 0-2 0-2 0-2 0-2 0-2

S4 0-2 0-2 0-2 0-2 0-2

S5 0-2 0-2 0-2 0-2 0-2

Suma

Opis i mechanizm punktowania:

S – kolejne słabe strony

SZ – kolejne szanse


100 | S t r o n a

0-2 – skala ocen oddziaływania (0 – zależność nie występuje; 1 – zależność słaba; 2 –

zależność silna)

Macierz TOWS/SWOT – Gmina Alwernia

(dla przykładu oddziaływanie mocnych stron i zagrożeń)

Z1 Z2 Z3 Z4 Z5 Suma

M1 0-2 0-2 0-2 0-2 0-2

M2 0-2 0-2 0-2 0-2 0-2

M3 0-2 0-2 0-2 0-2 0-2

M4 0-2 0-2 0-2 0-2 0-2

M5 0-2 0-2 0-2 0-2 0-2

Suma

Opis i mechanizm punktowania:

M – kolejne mocne strony

Z – kolejne zagrożenia

0-2 – skala ocen oddziaływania (0 – zależność nie występuje; 1 – zależność słaba; 2 –

zależność silna)

Dla każdego z ośmiu pytań przedstawionych powyżej zbadaliśmy relacje i powiązania

zachodzące pomiędzy poszczególnymi zagrożeniami i siłami, szansami i siłami,

zagrożeniami i słabościami oraz szansami i słabościami wraz z systemem

punktowania wybranych relacji. Dzięki zastosowaniu takiego narzędzia, Gmina

Alwernia mogła obrać odpowiednią do wyników badania strategię działania:

Konkurencyjną (eliminowanie słabych stron i wykorzystywanie szans

rozwojowych)

Agresywną (maksymalne wykorzystanie silnych stron i szans wynikających

z otoczenia)

Konserwatywną (minimalizowanie negatywnego wpływu otoczenia przez

wykorzystanie mocnych stron i potencjału organizacji)

lub Defensywną (minimalizowanie słabych stron i próba eliminowania zagrożeń

otoczenia)


101 | S t r o n a

Dla uzyskania maksymalnie obiektywnych wyników analizy SWOT/TOWS ustalono,

że każdy z uczestników Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia wykona proces

analityczny samodzielnie, a w dalszej kolejności nastąpi proces oceny uzyskanych

wyników i ustalenia ostatecznego wyniku wskazującego na możliwość obrania

konkretnej strategii działania Gminy Alwernia w perspektywie roku 2020.

6. Wyniki analizy TOWS wskazującej na konieczność obrania konkretnej

strategii działania dla Gminy Alwernia.

Indywidualne wyniki analizy charakteryzowały się jedną wspólną cechą: wszyscy

uczestnicy Zespołu biorący udział w analizie jednogłośnie ocenili, że biorąc pod uwagę

badanie relacji i powiązań pomiędzy poszczególnymi czynnikami wskazanymi w analizie

SWOT, działanie Gminy Alwernia w kolejnych latach powinno być skoncentrowane

na działaniach eliminujących słabe strony oraz podejmowaniu inicjatyw

wykorzystujących szanse rozwojowe gminy wynikające z warunków otoczenia.

Uzyskane wyniki wskazują również, iż istotnym z punktu widzenia rozwoju Gminy

będzie wzmacnianie mocnych stron zidentyfikowanych w trakcie warsztatów

i potwierdzonych w konsultacjach społecznych.

Tabela. Zestawienie zbiorcze wyników analizy TOWS/SWOT

Szanse (SZ) Zagrożenia (Z)

Silne strony (S) 122 + 109 = 231 24 + 37 = 61

Słabe strony (W) 135 + 119 = 254 69 + 58 = 127

Ta cecha wyników analizy (powiązanie słabych stron z szansami uzyskało najwyższą

punktową wagę) wskazuje na jasno określoną ocenę Zespołu ds. Strategii Rozwoju

Gminy w zakresie wyboru konkurencyjnej strategii działania samorządu.

Tabela. Strategia działania na podstawie analizy TOWS/SWOT

Szanse Zagrożenia

Siły Strategia agresywna Strategia konserwatywna


102 | S t r o n a

Słabości Strategia konkurencyjna Strategia defensywna

Strategia konkurencyjna występuje w organizacji, w której przeważają słabe strony nad

siłami, natomiast w otoczeniu identyfikowane są szanse rozwojowe. Polega ona na

eliminowaniu słabych stron samorządu przy jednoczesnym tworzeniu konkurencyjności

Gminy przez maksymalne wykorzystanie szans. Wyniki analizy SWOT/TOWS były brane

pod uwagę w sposób bezpośredni w tworzeniu planu strategicznego dla Gminy Alwernia.

W efekcie zrealizowanych prac diagnostycznych w zakresie:

1. aktualizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

2. Strategia Rozwoju Gminy Alwernia 2007 – 2015

3. analizy kierunków rozwojowych Powiatu Chrzanowskiego

4. analizy opracowań Statystycznego Vademecum Samorządowca

5. analizy Danych statystycznych Urzędu Miejskiego w Alwerni

6. analizy Danych statystycznych – Bank Danych Lokalnych

7. analizy wyników Badania opinii mieszkańców

8. analizy SWOT/TOWS

9. wniosków z cyklu warsztatów strategicznych

Zespół ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia podczas kolejnych warsztatów

strategicznych wyznaczył priorytetowe obszary rozwoju, w ramach których należy

podejmować inicjatywy projektowe do roku 2020, adresowane do mieszkańców miasta,

gminy oraz sołectw:

7. Zidentyfikowane i opracowane na powyższej podstawie obszary

w których planowany jest rozwój Gminy Alwernia.

OBSZARY STRATEGICZNEGO DZIAŁANIA:

WARUNKI DLA ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

POTENCJAŁ WEWNĘTRZNY / MIESZKAŃCY


103 | S t r o n a

KOMPETENCJE TURYSTYCZNE GMINY

Na podstawie wyznaczonych obszarów strategicznego działania, określone zostały cele

strategiczne każdego obszaru, cele operacyjne w ramach celów strategicznych oraz

działania i inicjatywy planowane do podjęcia w celu realizacji wizji rozwoju Gminy

Alwernia do roku 2020.


104 | S t r o n a

Obszar 1. WARUNKI DLA ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

Cel strategiczny:

Zwiększenie konkurencyjności Gminy Alwernia

Cel operacyjny 1:

Wzrost atrakcyjności gospodarczej Gminy Alwernia

Cel 1. realizowany będzie m.in. poprzez działania i inicjatywy w zakresie:

1.1. identyfikowania nowych terenów inwestycyjnych o charakterze usługowym,

produkcyjnym i turystycznym w obszarze Gminy Alwernia;

1.2. infrastrukturalnego dostosowywania udostępnianych terenów inwestycyjnych

do potrzeb potencjalnych inwestorów;

1.3. planowania przestrzeni publicznej z przeznaczeniem na inwestycje turystyczne

1.4. tworzenia profesjonalnej oferty dla inwestorów;

1.5. promowania możliwości i przyciągania inwestorów w obszarze infrastruktury

turystycznej

1.6 budowa nowej przestrzeni targowej dla produktów wielobranżowych oraz

płodów rolnych

1.7. wdrażania w administracji samorządowej standardów obsługi inwestora;

1.8. organizacji współpracy inwestorów, przedstawicieli nauki i samorządów na rzecz

wdrażania przedsięwzięć wspólnych;

1.9. utworzenie inkubatora przedsiębiorczości

1.10. uzyskania pełnego połączenia z autostradą A4

Cel operacyjny 2:

Rozwijanie postaw przedsiębiorczych


2.1. uruchomienia różnorodnych form kształtowania postaw przedsiębiorczych

wśród dzieci i młodzieży

2.2. promowania przedsiębiorczości – możliwość korzystania przez młodzież

z doświadczenia i kompetencji lokalnych przedsiębiorców

2.3. promowania i rozwijania przedsiębiorstw ekonomii społecznej

2.4. uruchomienie „szkoły przedsiębiorczości” we współpracy z systemem edukacji,

organizacjami gospodarczymi, przedsiębiorcami, praktykami biznesu

2.5. marketingu możliwości rozwoju przedsiębiorczości – turystyka, agroturystyka,

tradycje w zakresie: przetwórstwa rolnego, przemysłu garncarskiego, rzemiosła


105 | S t r o n a

Obszar 2. POTENCJAŁ WEWNĘTRZNY / MIESZKAŃCY

Cel strategiczny:

Podniesienie komfortu życia mieszkańców

Cel operacyjny 1:

Poprawa stanu środowiska naturalnego

Cel 1. realizowany będzie głównie poprzez działania i inicjatywy w zakresie:

1.1. inwestycji w sieć kanalizacyjną na terenie Gminy

1.2. likwidację dzikich wysypisk i zanieczyszczeń środowiska

1.3. poprawy stanu infrastruktury wodociągowej

1.4. termomodernizacji budynków użyteczności publicznej

1.5. wdrażania energooszczędnych systemów zarządzania energią

1.6. upowszechniania informacji i promowania wykorzystania odnawialnych źródeł

energii

1.7. wspierania i organizowania przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii

podejmowanych przez mieszkańców, instytucje i przedsiębiorców działających na

terenie gminy

1.8. wykorzystywanie proekologicznych i innowacyjnych rozwiązań inwestycyjnych

Cel operacyjny 2:

Zwiększenie dostępności do usług publicznych


2.1. zapewnienie instytucjonalnej i programowej pomocy osobom wykluczonym lub

zagrożonych wykluczeniem

2.2. zapewnienie instytucjonalnej opieki nad dziećmi do lat 3

2.3. rozwijania oferty usług i opieki nad osobami starszymi

2.4.wykorzystania kompetencji osób starszych, tworzenia wspólnoty pokoleń

2.5. adekwatnego do potrzeb wykorzystania bazy edukacyjnej [szkoły, przedszkola]

2.6. znaczące podniesienie poziomu komunikacji i współpracy pomiędzy instytucjami,

jednostkami samorządowymi i mieszkańcami

2.7. wdrażania skutecznego systemu powiadamiania mieszkańców o planowanych

działaniach Gminy Alwernia.

Cel operacyjny 3: Poprawa opieki zdrowotnej na terenie Gminy Alwernia.


3.1 zwiększenia dostępności i zapewnienia wysokiej jakości usług medycznych


106 | S t r o n a

3.2 wykorzystanie nowych technologii, nowoczesnej aparatury i sprzętu

medycznego w ofercie opieki zdrowotnej działającej na terenie Gminy

3.3 rozwoju systemów teleinformatycznych, zapewniających dostępność, integrację

i poprawę jakości usług publicznych

3.4 organizowanie i realizowanie działań o charakterze profilaktycznym

Cel operacyjny 4: Poprawa stanu gminnej infrastruktury drogowej i komunikacji


4.1. zapewnienia bezpieczeństwa pieszym [chodniki, oświetlenie, sygnalizacja]

4.2. poprawy rozwiązań w organizacji ruchu drogowego na terenie Gminy

4.3. organizacji linii MPK Kraków – Alwernia – Kraków

4.4. uzyskania wpływu na koordynację siatki połączeń komunikujących Alwernię ze

strategicznymi dla Gminy miejscowościami


107 | S t r o n a

Obszar 3. KOMPETENCJE TURYSTYCZNE GMINY

Cel strategiczny:

Zwiększenie atrakcyjności przestrzeni i oferty dla turystki weekendowej

Cel operacyjny 1:

Poprawa jakości noclegowej bazy agroturystycznej


1.1. rozwijania bazy noclegowej zgodnie z obecnymi standardami obsługi ruchu

agroturystycznego

1.2. tworzenia warunków dla rozwoju agroturystyki

1.3. uruchamiania systemów zachęt do inwestowania w infrastrukturę turystyczną

1.4. poszukiwania i/lub organizowania źródeł współfinansowania rozwoju bazy

noclegowej

Cel operacyjny 2:

Turystyczne zagospodarowanie przestrzeni i potencjałów czasu wolnego Gminy

Alwernia


2.1. rewitalizacji i zwiększenia skali zagospodarowania turystycznego atrakcji Gminy

[zalew Skowronek, Skały Gaudynowskie, szlaki turystyczne i rowerowe, platformy

widokowe, parki krajobrazowe, Arkoza Kwaczalska, różnorodność przyrodnicza,

Wisła, bobry]

2.2. tworzenia warunków pobytowych i oferty spędzania czasu dla seniorów

2.3. opracowanie i wdrożenie oferty związanej ze słynnymi postaciami Gminy

2.4. zwiększenie intensywności działania i promocji działalność gminnych instytucji

kulturalnych [domy ludowe, organizacje pozarządowe, biblioteki]

2.5. uruchomienie turystycznego produktu w oparciu o rozwiniętą infrastrukturę

sportu i kultury fizycznej [baza stadionowa, orliki]

2.6. tworzenia lokalnych tras rekreacyjnych (ścieżki rowerowe, biegowe, narciarskie)

2.7. opracowanie spójnego systemu informacji turystycznej [atrakcje turystyczne,

obiekty rekreacyjne, produkty lokalne, obiekty dziedzictwa przyrodniczego i

kulturowego]

2.8. współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego Lokalnej Grupy Działania na

rzecz tworzenia wspólnej oferty turystycznej

2.9. wdrożenie w administracji samorządowej i instytucjach partnerskich wysokiego

standardu obsługi ruchu turystycznego


108 | S t r o n a

Cel operacyjny 3:

Gmina Alwernia – przestrzenią kultury, twórczości i sztuki


3.1. rewitalizacji/utworzenia spójnej przestrzeni/miejsca dla potrzeb zintegrowanej

oferty Centrum Kultury

3.2. organizacji cyklicznych zdarzeń kulturalnych i artystycznych / muzyczne,

teatralne, parateatralne, plastyczne i performatywne /

3.3. wykorzystania w działalności kulturalnej „typowych i nietypowych” miejskich

przestrzeni / plenery parków krajobrazowych i terenów zielonych, nieczynnej linii

kolejowej, przestrzeni miejskiej, osiedla /

3.4. tworzenia i adaptowania przestrzeni publicznej dla sztuki

3.5. inicjowania wspólnych wydarzeń i zjawisk kulturalnych z instytucjami

działającymi na terenie Gminy Alwernia.


109 | S t r o n a

7. System wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015 – 2020

Przyjęty proces wdrażania Strategii zawiera się w dwóch warstwach realizacyjnych:

[1] warstwa organizacyjna –

[1.1] formalne umocowanie zadania w strukturze

organizacyjnej Urzędu Miejskiego w Alwerni

[1.2] uruchomienie roboczych rocznych przeglądów

wdrożeniowych wraz z oceną rezultatów podejmowanych

działań

[2] warstwa merytoryczna –

[2.1] opracowywanie rocznych planów działania w relacji do

celów operacyjnych Strategii

[2.2] doprowadzenie do zgodności wykorzystywanych

narzędzi rozwoju z kierunkami działania Strategii

[2.3] pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na działania

i inicjatywy zidentyfikowane w dokumencie Strategii

[2.4] kontynuowanie procesu uspołeczniania zapisów

Strategii

[1.1] formalne umocowanie zadania w strukturze organizacyjnej Urzędu Miejskiego

w Alwerni:

Na początkowym etapie prac strategicznych przesądzono, że w aspekcie

instytucjonalnym proces wdrażania Strategii będzie wewnętrzną kompetencją Urzędu

Miejskiego – jako wyraz poważnego zobowiązania władz samorządowych do uzyskania

zakładanych w dokumencie rezultatów. Obecna struktura organizacyjna Urzędu stwarza

możliwości realizacji zadań, które zgodnie z założeniami systemu wdrażania pozwolą na

jej efektywne wdrożenie. Wydział (Koordynator Strategii), któremu ostatecznie zostaną

przypisane kompetencje realizacyjne, pełnić będzie funkcje koordynacyjne wobec

pozostałych struktur Urzędu Miejskiego, merytorycznie odpowiedzialnych

za przygotowanie, zgodnie ze swoimi kompetencjami rocznych planów działania.


110 | S t r o n a

[1.2] uruchomienie roboczych, rocznych przeglądów wdrożeniowych wraz z oceną

rezultatów podejmowanych działań:

Koordynator Strategii – jako odpowiedzialny za osiągnięcie planowanych rezultatów

Strategii – organizuje i prowadzi roczne przeglądy strategiczne monitorując proces jej

realizacji. Sprawozdania dokumentujące przebieg spotkań przekazywane

są bezpośrednio do Burmistrza Gminy Alwernia – podlegając ocenie, modyfikacji

i ostatecznie akceptacji.

[2.1] opracowywanie rocznych planów działania w relacji do celów operacyjnych

Strategii:

Koordynator Strategii zobowiązany jest do koordynacji i nadzorowania opracowania

szczegółowych planów działania – adekwatnych do celów operacyjnych ustalonych dla

Strategii Rozwoju.

Przez plany działania rozumie się przygotowanie koncepcji konkretnych projektów

w strukturze N.O.W.E.:

Nazwa zadania – tytuł przedsięwzięcia inwestycyjnego

Obiektywna potrzeba – uzasadnienie realizacyjne

Wymierne korzyści – posługiwanie się wskaźnikami produktu i rezultatu

Ekonomiczne uzasadnienie – racjonalne finansowo

Szczegółowe plany działania zostaną opracowane w terminie wyznaczonym przez

Koordynatora Strategii. Od tego momentu będą obowiązywały pozostałe terminy

procesu wdrażania Strategii.

Cechy charakterystyczne planów działania:

w pełni koincydentne swym zakresem z zapisami Strategii Rozwoju Gminy Alwernia

2015 – 2020, Strategią Rozwoju Powiatu Chrzanowskiego obowiązującą do roku 2020,


111 | S t r o n a

Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego 2011 – 2020, strategiami krajowymi

oraz europejskimi źródłami finansowania rozwoju na lata 2014 – 2020

aprobowane przez otoczenie samorządu Alwerni, wypracowane z udziałem Rady

Miejskiej w Alwerni

uzgodnione, jako indywidualne lub partnerskie (zapewnienie konsultacji

międzygminnych w kontekście poszukiwania szans rozwojowych w oparciu

o współpracę partnerską)

zaakceptowane przez Skarbnika Gminy Alwernia z punktu widzenia zarządzania

finansowego samorządu w perspektywie długoterminowej

[2.2] Doprowadzenie do zgodności wykorzystywanych narzędzi rozwoju z kierunkami

działania Strategii:

Narzędzia planistyczne:

Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego

Wieloletnie prognozy Finansowe

Roczny budżet Gminy Alwernia

zostaną wykorzystane, jako fundament realizacyjny Strategii. Opracowanie i akceptacja

w/w dokumentów w sposób bezwzględny zostanie poprzedzona badaniem stopnia

wpływania na realizację zapisów Strategii.

[2.3] Pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na działania i inicjatywy zidentyfikowane

w dokumencie Strategii:

Odpowiedzialny za analizowanie źródeł, oceny ich adekwatności i pozyskiwanie funduszy

zewnętrznych Koordynator Strategii, odpowiadać będzie za szczegółowe zadania

w zakresie:

tworzenie bazy wiedzy na temat zewnętrznych źródeł finansowania rozwoju

samorządu, MSP oraz organizacji III sektora

inicjowania i koordynowania prac przygotowawczych dla realizacji projektów

świadczenia usług doradczych i eksperckich partnerom samorządu (organizacje

społeczne, przedsiębiorcy i inni zainteresowani) w zakresie możliwości zewnętrznego

wsparcia ich rozwoju

kierowania budowaniem partnerstw instytucjonalnych i zadaniowych


112 | S t r o n a

[2.4] Kontynuowanie procesu uspołeczniania zapisów Strategii:

Partycypacja społeczna w tworzeniu strategii może przybierać różne formy – od biernego

uczestnictwa do aktywnego udziału na każdym etapie konstruowania dokumentu.

W toku dyskusji nad kształtem i zakresem konsultacji społecznych zdecydowano, że

udział społeczeństwa to ważny element tworzenia strategii rozwoju i bezwzględnie

należy uwzględnić jego udział na poszczególnych etapach realizacyjnych,

z uwzględnieniem trzech poziomów uspołeczniania: informowania (o tym co i dlaczego

robimy), konsultowania (poznanie potrzeb, różnych punktów widzenia, komentarzy i opinii)

oraz współdecydowania (uzyskanie akceptacji dla poszczególnych faz procesu tworzenia

strategii).

Zrealizowany zakres uspołeczniania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia

Etap Proces uspołeczniania Poziom uspołeczniania

1. Organizacja prac nad

Strategią

a. Informacja

o przystąpieniu do prac

nad Strategią

b. Przedstawienie Zespołu

ds. Strategii

c. Krótkie omówienie

procesu tworzenia

Strategii

INFORMOWANIE

2. Wizja Strategii a. Przedstawienie

propozycji wizji

b. Uzasadnienie wyboru

c. Analiza zgłoszonych

uwag, opinii

INFORMOWANIE

KONSULTOWANIE

3. Diagnoza strategiczna a. Przedstawienie

wyników diagnozy

b. Analizowanie

uzyskanych wyników

c. „Poszukiwanie pól

współpracy”

d. Dyskusja, wspólne

wnioskowanie

INFORMOWANIE

KONSULTOWANIE

4. Analiza problemowa a. Zgłaszanie problemów

gminy

b. Informacja o wynikach

analizy problemowej

INFORMOWANIE


113 | S t r o n a

c. Uzasadnienie wyborów

w zakresie obszarów

problemowych

KONSULTOWANIE

WSPÓŁDECYDOWANIE

5. Plan strategiczny a. Przedstawienie

sformułowanych celów

strategicznych

b. Uzasadnienie

dokonanych wyborów

c. Wspólne tworzenie

celów strategicznych –

korekty, zmiany,

sugestie

i komentarze

d. Formułowanie zmian

w ostatecznym

kształcie dokumentu

INFORMOWANIE

KONSULTOWANIE

WSPÓŁDECYDOWANIE

Kontynuacja uspołeczniania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia realizowana będzie

poprzez:

1. Publikację dokumentu Strategii na stronie internetowej Gminy

2. Publikacje prasowe dotyczące procesu powstawania i uchwalenia dokumentu

Strategii

3. Organizację spotkań branżowych z „partnerami” Strategii – organizacjami

III sektora, przedsiębiorcami, władzami Powiatu Chrzanowskiego i Województwa

Małopolskiego,

4. Udostępnianie rezultatów z procesu wdrażania Strategii w otoczeniu Gminy

Alwernia.


114 | S t r o n a

SPIS TABEL

Tabela 1. Powierzchnia poszczególnych sołectw Gminy Alwernia ....................................... 27

Tabela 2. Porównanie gęstości zaludnienia gmin Powiatu chrzanowskiego w 2014 roku . 29

Tabela 3. Porównanie gęstości zaludnienia miast Powiatu chrzanowskiego w 2014 roku . 30

Tabela 4. Formy użytkowania terenu w Gminie Alwernia .................................................... 32

Tabela 5. Poziom rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Gminie Alwernia w 2013

roku ........................................................................................................................... 37

Tabela 6. Porównanie stopnia zwodociągowania i stopnia skanalizowania Gminy

Alwernia, Powiatu chrzanowskiego i Województwa małopolskiego w 2013 rok 37

Tabela 7. Podstawowe dane dotyczące funkcjonowania oczyszczalni ścieków w Gminie

Alwernia w latach 2012 i 2013 ................................................................................... 39

Tabela 8. Gromadzenie i wywóz nieczystości ciekłych z obszarów niepodłączonych do

sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku ...................... 39

Tabela 9. Poziom rozwoju sieci gazowej w Gminie Alwernia w 2013 roku .......................... 40

Tabela 10. Dzikie wysypiska na terenie Gminy Alwernia w 2012 roku .................................. 42

Tabela 11. Liczba ludności poszczególnych gmin Powiatu chrzanowskiego w 2014 roku

(stan na 31.12 )......................................................................................................... 45

Tabela 12. Liczba ludności poszczególnych miast Powiatu chrzanowskiego w 2014 roku

(stan na 31.12) ......................................................................................................... 46

Tabela 13. Przyrost naturalny na 1000 ludności w Gminie Alwernia w latach 2005-2014 .... 47

Tabela 14. Saldo migracji w Gminie Alwernia w latach 2005-2014 ........................................ 47

Tabela 15. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym

w Gminie Alwernia w 2014 roku ............................................................................ 48

Tabela 16. Zasoby mieszkaniowe Gminy Alwernia w 2013 roku ............................................ 51

Tabela 17. Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne w Gminie Alwernia

w 2013 roku ............................................................................................................. 52

Tabela 18. Wskaźniki dla zasobów mieszkaniowych Gminy Alwernia, Powiatu

chrzanowskiego oraz Województwa małopolskiego w 2013 roku ..................... 53

Tabela 19. Liczba szkół podstawowych i gimnazjów oraz uczniów do nich uczęszczających

i ich absolwentów w Powiecie chrzanowskim w roku szkolnym 2013/2014 ...... 54

Tabela 20. Funkcjonowanie Samorządowego Ośrodka Kultury w Alwerni w 2014 roku .... 56

Tabela 21. Funkcjonowanie bibliotek na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku ................... 58

Tabela 22. Funkcjonowanie placówek ochrony zdrowia na terenie Gminy Alwernia w 2013

roku .......................................................................................................................... 61

Tabela 23 Świadczenia pomocy społecznej w gminie Alwernia w 2013 roku ...................... 63

Tabela 24. Bezrobocie w Powiecie chrzanowskim w maju 2014 roku .................................. 66

Tabela 25. Liczba osób pracujących na terenie Gminy Alwernia, miasta Alwernia i Powiatu

chrzanowskiego w 2013 roku................................................................................. 67

Tabela 26. Porównanie wskaźnika aktywności gospodarczej na terenie miasta Alwernia,

Gminy Alwernia, Powiatu chrzanowskiego oraz Województwa małopolskiego

w 2014 roku ............................................................................................................. 72


115 | S t r o n a

Tabela 27. Liczba gospodarstw rolnych wg grup obszarowych użytków rolnych w Gminie

Alwernia w 2010 roku ............................................................................................. 72

Tabela 28. Liczba gospodarstw rolnych wg użytkowania gruntów w Gminie Alwernia

w 2010 roku ............................................................................................................. 74

Tabela 29. Liczba gospodarstw rolnych z uprawą wg rodzaju zasiewów w Gminie Alwernia

w 2010 roku ............................................................................................................. 75

Tabela 30. Liczba gospodarstw pod względem hodowli zwierząt gospodarskich w Gminie

Alwernia w 2010 roku ............................................................................................. 76

Tabela 31. Turystyczne obiekty noclegowe wg rodzajów w Gminie Alwernia w 2013 r ….80

Tabela 32. Dochody Gminy Alwernia w 2013 roku .................................................................. 81

Tabela 33. Dochody Gminy Alwernia w 2013 r. według działów Klasyfikacji Budżetowej .. 82

Tabela 34. Dochody Gminy Alwernia na 1 mieszkańca w 2013 roku ..................................... 83

Tabela 35. Wydatki Gminy Alwernia w 2013 roku .................................................................. 84

Tabela 36. Wydatki Gminy Alwernia w 2013 r. według działów Klasyfikacji Budżetowej ... 84

Tabela 37. Wydatki Gminy Alwernia na 1 mieszkańca w 2013 roku ....................................... 85

5. SPIS RYSUNKÓW

Rysunek 1. Schematyczna mapa Województwa małopolskiego .......................................... 20

Rysunek 2. Schematyczna mapa Powiatu chrzanowskiego .................................................. 21

Rysunek 3. Schematyczna mapa Gminy Alwernia ................................................................. 22

Rysunek 4. Podział Województwa małopolskiego na subregiony....................................... 25

Rysunek 5. Mapa Gminy Alwernia .......................................................................................... 28

6. SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Liczba mieszkańców Gminy Alwernia w latach 2005-2014 ................................... 44

Wykres 2. Liczba mieszkańców miasta i obszarów wiejskich Gminy Alwernia w latach

2005-2014 ................................................................................................................ 45

Wykres 3. Udział liczby ludności wg ekonomicznych grup wieku w Gminie Alwernia

w latach 2005-2014 (w %) ....................................................................................... 49

Wykres 4. Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności

ogółem w Gminie Alwernia, Powiecie chrzanowskim i Województwie

małopolskim w latach 2009-2013 .......................................................................... 64

Wykres 5. Liczba podmiotów gospodarki narodowej w Gminie Alwernia w latach 2005-

2014 ......................................................................................................................... 69

Wykres 6. Liczba podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w Gminie

Alwernia w 2014 roku według PKD 2007 .............................................................. 70

Strategia Rozwoju Gminy Alwernia na lata 2015 2020 · Strategia Rozwoju Gminy Alwernia 2015 –...

Documents

Transcript of Strategia Rozwoju Gminy Alwernia na lata 2015 2020 · Strategia Rozwoju Gminy Alwernia 2015 –...