STRATEGIA - miir.gov.pl · globalnych procesów ekonomicznych. Jest wręcz przeciwnie –...

STRATEGIAna rzecz Odpowiedzialnego Rozwojudo roku 2020 (z perspektyw do 2030 r.)

WARSZAWA 2017

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektyw do 2030 r.)Dokument przyjty uchwa Rady Ministrw w dniu 14 lutego 2017 r.

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, przyjta przez Rad Ministrw 14 lutego 2017 roku, jest kluczowym dokumentem pastwa polskiego wobszarze rednio- idugofalowej polityki gospodarczej. Co wicej, warto sam wsobie stanowi fakt, e czyny wyprzedziy spisane treci. Strategia jest ju bowiem realizowana przez wiele konkretnych dziaa iprojektw, jakie zostay podjte na przestrzeni ostatniego roku przez Rzd RP oraz podlege mu instytucje, wramach zmiany paradygmatu rozwojowego Polski. Zwikszenie udziau rodzimego kapitau wsektorze bankowym, nowa jako polityki eksportowej, pakiet uatwie dla firm, efektywne zjednoczenie instytucji rozwoju, czy zdolno pozyskiwania zaawana-sowanych technologicznie inwestycji polskich izagranicznych typu greenfield to tylko kilka przykadw ze zrealizowanych dotychczas przedsiwzi. Dowodz one skutecznoci Strategii, ale przede wszyst-kim obrazuj, jak potny ipozytywny potencja rozwojowy drzemie wpolskiej gospodarce oraz polskiej przedsibiorczoci.

Transformacja po upadku komunizmu znatury rzeczy wymagaa redefinicji roli pastwa wgospodar-ce. Fundamentem, na ktrym mia zosta zbudowany polski kapitalizm idobrobyt by zestaw regu tzw. konsensusu waszyngtoskiego, zakadajcy m.in. deregulacj, prywatyzacj, liberalizacj handlu iswobodny przepyw kapitau. Podobn ciek obray inne gospodarki naszego regionu. Rozwiza-nia te nie uwzgldniay jednak charakterystyki postkomunistycznej rzeczywistoci saboci instytucji pastwa, niezreformowanego systemu sdownictwa, niskiego poziomu oszczdnoci oraz zachwia-nej struktury wasnociowej wbranach kluczowych dla formowania si nowego adu gospodarczego. Zatriumfowa rwnie dogmat, e najlepsz polityk przemysow jest brak polityki przemysowej. Wobszarze polityk spoecznych panowa swoisty darwinizm, wwyniku ktrego na marginesie ycia pu-blicznego pozostawione zostay cae zbiorowoci igrupy zawodowe. Takie podejcie przynioso wyso-kie koszty spoeczne, ktre uznawano bezkrytycznie za konieczny element reform. Przez ponad wier wieku polska polityka gospodarcza nie bya mniej czy bardziej neoliberalna. Bya po prostu dorana.

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju stanowi kompleksow odpowied zarwno na dotych-czasowe bdy transformacji, jak i na nowe wyzwania stojce przed szeroko definiowan polityk spoeczno-gospodarcz wspczesnego pastwa. Wwyniku prac rzdowych, eksperckich ikonsulta-cyjnych wypracowalimy mia wizj rozwojow poczon zekonomicznym pragmatyzmem, ktrej celem jest wzmocnienie iunowoczenienie polskiej gospodarki, wyrwanie jej zperyferii rozwojowych oraz znaczce podniesienie konkurencyjnoci produktw i usug oferowanych przez polskie firmy. Su temu, stworzone w ramach naszej Strategii, nowe instrumenty rozwoju (produkty finansuj-ce iprogramy wsparcia) dla tak priorytetowych obszarw jak: ekspansja midzynarodowa, przemysy przyszoci, rozwj maych irednich przedsibiorstw, partnerstwo publiczno-prywatne, partnerstwo inwestycyjne zsamorzdami, rozwj rynku venture capital wPolsce, czy rozwj zrwnowaony teryto-rialnie, ze szczeglnym uwzgldnieniem specjalnych stref ekonomicznych oraz inwestycji wobsza-rach dotychczas zaniedbanych.

Pastwo ma do odegrania fundamentaln rol winicjowaniu irealizacji zmiany modelu rozwoju spo-eczno-gospodarczego. Upodstaw przyjtej Strategii ley wic przekonanie, e proaktywna polityka pastwa moe dawa pozytywne impulsy igenerowa pozytywn presj dla tworzenia nowoczesnej, innowacyjnej i zrwnowaonej gospodarki. Wiele projektw flagowych zawartych w niniejszym do-kumencie zakotwiczonych jest w najlepszych wiatowych praktykach sektora publicznego. Dbao omodernizacj oraz podmiotowo ekonomiczn jest bowiem miar najlepszych tradycji wadz ispo-eczestw wolnego wiata. Wartoci te nie stoj wsprzecznoci zotwartoci gospodarek wramach

globalnych procesw ekonomicznych. Jest wrcz przeciwnie aktywno nowoczesnych isprawnych instytucji pastwa stanowi warto dodan dla wzrostu, ekspansji ikonkurencyjnoci rodzimych pod-miotw gospodarczych. Ostatni kryzys finansowy igospodarczy dowid ponad wszelk wtpliwo, e tworzenie przewag konkurencyjnych wczasach niepewnoci jest atrybutem pastw, ktre od lat ikonsekwentnie realizuj wasne przekrojowe strategie ekspansji zagranicznej, rozwoju poszczegl-nych sektorw czy innowacyjnoci.

Strategia, zorientowana na odpowiedzialny isolidarny rozwj, stawia sobie za cel wyzwolenie przed-sibiorczoci, wynalazczoci iproduktywnoci. Spjno pomidzy szeroko zakrojonymi programami spoecznymi, przeznaczeniem dziesitkw miliardw zotych rocznie na wyrwnanie szans spoecz-nych, arozwojem gospodarczym izapewnieniem finansowania zarwno projektw gospodarczych, jak ispoecznych, jest kluczem do powodzenia Strategii. Cho istnieje naturalne napicie midzy celami polityki spoecznej i polityki rozwojowej, to jego zredukowanie bdzie moliwe na skutek wielkiego programu uszczelnienia systemu podatkowego. To warunek sine qua non rozwoju przy utrzymaniu rwnowagi budetowej itrwaoci programw solidarnociowych.

Oczywicie, nie ma jednej recepty na nowoczesny kapitalizm. Nie ma jednej recepty na efektywny ikonkurencyjny system gospodarczy, ktry bdzie jednoczenie realizowa ideay Solidarnoci. Nie-mniej wobliczu dzisiejszych wyzwa cywilizacyjnych, niepokojw rynkowych iwyzwa spoecznych, atake przy obecnym postpie technologicznym, zaprojektowanie najlepszych metod rozwoju naley do fundamentalnych obowizkw wspczesnego pastwa.

Wyzwania wspczesnej ery globalizacji nios szereg szans izagroe. wiat wszed wokres czwartej re-wolucji przemysowej. Automatyzacja produkcji, rewolucja cyfrowa, robotyzacja, samouczenie si maszyn (machine learning) idalszy postp technologiczny bd tworzyy nowe napicia na rynku pracy itarcia spo-eczne. Proponowana przez nas Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju tworzy jednak przestrze do wykorzystania tych wielkich, nowych szans wprocesach gospodarczych. Arwnoczenie daje na-dziej na owoce wzrostu dla wszystkich warstw spoecznych. Tworzy mechanizmy efektywnej wsp-pracy wewntrz bran i pomidzy rnymi sektorami gospodarki narodowej. Rwnoway denie do poprawy konkurencyjnoci przedsibiorstw zpolityk solidarnociow. Konkurowanie iwsppra-cowanie to pozorna sprzeczno. Jednoczesna konkurencja iwsppraca wrnych obszarach sekto-rowych tworzy nowe perspektywy rozwoju. Poczenie wiata nauki, bada iwdroe ze rodowiskami biznesu, pozwoli na now jako iwysz rentowno caej gospodarki.

Uwzgldniajc aktywno ludzi na rnych szczeblach, Strategia wpeni respektuje zasad subsy-diarnoci. Nikt jednak nie wyrczy wadzy publicznej wdefiniowaniu i realizacji rozwoju spoecznie zrwnowaonego. Jeli zaley nam na wzrocie gospodarczym lepszej jakoci, to musimy zacz budowa bardziej solidarne spoeczestwo. Zarwno Komisja Europejska, jak iBank wiatowy oraz Midzynarodowy Fundusz Walutowy podkrelaj, e redukcja nierwnoci wdochodach oraz spjno spoeczna jest dzi warunkiem zrwnowaonego idugotrwaego rozwoju gospodarek poszczeglnych pastw. Skuteczna realizacja szeroko pojtej polityki spoeczno-gospodarczej to zdolno wczania wprocesy rozwojowe jak najszerszych grup spoecznych.

Polityka wwykonaniu wadzy publicznej musi wic wwymierny sposb suy obywatelom: pracow-nikom, przedsibiorcom, rodzinom, modym ludziom, dajc dobre perspektywy rozwoju, astarszemu pokoleniu zapewniajc godne ycie po latach aktywnoci zawodowej. Pastwa odojrzaych syste-mach gospodarczych doskonale rozumiej, e bardzo trudno uchwyci rozwj gospodarczy jednym wskanikiem: PKB. Dzi ju powszechnie akceptowalne jest przekonanie, e wprawdzie wzrost go-spodarczy jest bardzo wany, ale poprawa jakoci ycia obywateli jest rwnie istotna. To znalezienie

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektyw do 2030 r.)

odpowiedniej rwnowagi pomidzy demokracj, a kapitalizmem, pomidzy rynkiem, a spoecze-stwem jest dzi tym wyzwaniem zktrym mierzy si wiele spoeczestw Europy Zachodniej, czy sze-rzej zachodniego wiata.

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest odpowiedzi na stojce przed Polsk wyzwania XXI w. Wierz, e jej realizacja przyczyni si do uzyskania trwaego, spoecznie iterytorialnie zrwno-waonego rozwoju gospodarczego, ktry doprowadzi do wzrostu dobrobytu polskich rodzin. Wyrwanie Polski zdryfu rozwojowego wymaga nie tylko mdrego iskutecznego dziaania administracji publicz-nej, lecz przede wszystkim dalszego rozwoju przedsibiorczoci i kreatywnoci polskich obywateli. Jestem przekonany, e wsplnie osigniemy te ambitne cele.

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektyw do 2030 r.)

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektyw do 2030 r.)4

Wprowadzenie ...........................................................................................................................................................5Synteza ......................................................................................................................................................................7I. Wyzwania rozwojowe kraju ................................................................................................................................... 17II. Nowy model rozwoju ............................................................................................................................................ 33III. Zasady realizacji Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju ............................................................................ 38IV. Powizania Strategii z midzynarodowymi i krajowymi dokumentami strategicznymi ....................................... 43V. Cel gwny, cele szczegowe i oczekiwane rezultaty .......................................................................................... 48

Cel gwny: Tworzenie warunkw dla wzrostu dochodw mieszkacw Polski przy jednoczesnym wzrocie spjnoci w wymiarze spoecznym, ekonomicznym, rodowiskowym i terytorialnym

Cel szczegowy I Trway wzrost gospodarczy oparty coraz silniej o wiedz, dane i doskonao organizacyjn

Cel szczegowy II Rozwj spoecznie wraliwy i terytorialnie zrwnowaonyCel szczegowy III Skuteczne pastwo i instytucje suce wzrostowi oraz wczeniu spoecznemu

i gospodarczemuVI. Stabilno makroekonomiczna ........................................................................................................................... 59VII. Opis gwnych obszarw koncentracji dziaa ................................................................................................... 64

Cel szczegowy I Trway wzrost gospodarczy oparty coraz silniej o wiedz, dane i doskonao organizacyjn .............................................................................................................................. 64

Obszar: Reindustrializacja ............................................................................................................... 71Obszar: Rozwj innowacyjnych firm ................................................................................................. 85Obszar: Mae i rednie przedsibiorstwa ........................................................................................ 98Obszar: Kapita dla rozwoju ........................................................................................................... 116Obszar: Ekspansja zagraniczna ..................................................................................................... 135

Cel szczegowy II Rozwj spoecznie wraliwy i terytorialnie zrwnowaony ..................................................... 146Obszar: Spjno spoeczna .......................................................................................................... 148Obszar: Rozwj zrwnowaony terytorialnie ................................................................................. 172

Cel szczegowy III Skuteczne pastwo i instytucje suce wzrostowi oraz wczeniu spoecznemu i gospodarczemu ..................................................................................................................... 217

Obszar: Prawo w subie obywatelom i gospodarce ...................................................................... 220Obszar: Instytucje prorozwojowe i strategiczne zarzdzanie rozwojem ....................................... 225Obszar: E-pastwo ......................................................................................................................... 240Obszar: Finanse publiczne ............................................................................................................. 245Obszar: Efektywno wykorzystania rodkw UE .......................................................................... 252

VIII. Obszary wpywajce na osignicie celw Strategii ........................................................................................ 262Kapita ludzki i spoeczny ............................................................................................................... 263Cyfryzacja ....................................................................................................................................... 289Transport ........................................................................................................................................ 301Energia ........................................................................................................................................... 320rodowisko ..................................................................................................................................... 333Bezpieczestwo narodowe ............................................................................................................. 353

IX. Podstawowe rda finansowania Strategii ....................................................................................................... 364X. System koordynacji i realizacji Strategii ............................................................................................................. 375Aneksy ................................................................................................................................................................... 387

1. Lista projektw strategicznych .............................................................................................................................. 3882. Lista wskanikw SOR wraz z definicjami ............................................................................................................ 3953. Synteza Raportu z konsultacji spoecznych ........................................................................................................... 4074. Podsumowanie strategicznej oceny oddziaywania na rodowisko ....................................................................... 412

Spis treci

5Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektyw do 2030 r.)

WprowadzenieNowa wizja rozwoju kraju zostaa sformuowana wprzyjtym 16 lutego 2016 r. przez Rad Ministrw Planie na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Dokument przedstawia wyzwania, jakie stoj przed pol-sk gospodark (tzw. puapki rozwojowe), atake zarysowuje przykadowe instrumenty gospodarcze, finansowe iinstytucjonalne, koncentrujc propozycje dziaa wok piciu filarw rozwojowych. Pre-zentuje on nowe podejcie do polityki gospodarczej, atake inicjatywy kluczowe dla realizacji zaoe przyjtych wPlanie.

Na podstawie Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, atake prac prowadzonych przez grupy robo-cze Ministerstwa Rozwoju (MR), zwykorzystaniem materiaw uzupeniajcych przygotowanych przez poszczeglne ministerstwa oraz pomysw zgaszanych przez obywateli irodowiska opiniotwrcze, opracowane zostay Zaoenia Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Stanowiy one warunki brzegowe dla dalszych prac nad Strategi zudziaem przedstawicieli poszczeglnych resortw. Pre-zentacja projektu Zaoe na Komitecie Koordynacyjnym ds. Polityki Rozwoju wdniu 16 maja 2016 r. rozpocza formalne prace 12 zespow midzyresortowych ds. opracowania Strategii na rzecz Odpo-wiedzialnego Rozwoju1, powoanych uchwa Komitetu. Wprace zespow zaangaowani zostali przed-stawiciele wszystkich resortw, partnerw spoeczno-gospodarczych, wojewdztw oraz instytucji iekspertw zewntrznych. Podstawowym zadaniem Zespow byo uszczegowienie zapisw Zaoe oraz wypracowanie rozwiza wdroeniowych, wtym pakietw projektw strategicznych iflagowych. Efektem prac Zespow jest projekt Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.

Wdniu 25 lipca 2016 r. Komitet Koordynacyjny ds. Polityki Rozwoju pozytywnie zaopiniowa projekt Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR) i zarekomendowa przekazanie go do konsultacji spoecznych.

Zarysowana wStrategii diagnoza uwarunkowa rozwoju spoeczno-gospodarczego Polski opiera si wznacznym stopniu na wnioskach zRaportu orozwoju spoeczno-gospodarczym, regionalnym oraz prze-strzennym, przyjtego przez Rad Ministrw wdniu 6 czerwca 2016 r. iobejmujcego ocen proce-sw spoeczno-gospodarczych wrnych obszarach problemowych oraz wwymiarze terytorialnym, zuwzgldnieniem zarwno uwarunkowa zewntrznych, jak iwewntrznych.

Strategia okrela nowy model rozwoju suwerenn wizj strategiczn, zasady, cele ipriorytety roz-woju kraju wwymiarze gospodarczym, spoecznym iprzestrzennym do 2020 r. oraz wperspektywie do2030 r. Dla tych dwch dat, wyznaczajcych etapy realizacji Strategii, zostay okrelone wartoci wskanikw. Obrazuj one podane efekty realizacji przyjtych wdokumencie celw. Dodatkowo, dla niektrych dziaa wspfinansowanych ze rodkw Unii Europejskiej, uwzgldniony zosta rok 2023, jako kocowa data finansowania dostpnego wramach wieloletniej perspektywy finansowej UE dla okresu programowania 2014-2020, zgodnie zobowizujc regu n+3.

Ze wzgldu na swoj rol iprzypisane jej zadania Strategia stanowi instrument elastycznego zarz-dzania gwnymi procesami rozwojowymi wkraju. czy wsobie wymiar strategiczny zwymiarem 1 Zespoy do spraw: (1) reindustrializacji; (2) innowacyjnoci; (3) maych i rednich przedsibiorstw; (4) kapitau dla roz-woju; (5) ekspansji zagranicznej; (6) spjnoci terytorialnej; (7) energii, rodowiska i transportu; (8) kapitau ludzkiego i spoecznego, w tym spjno spoeczna; (9) regulacji i sprawnoci instytucjonalnej; (10) efektywnoci wykorzystania rodkw UE; (11) finansw publicznych; (12) bezpieczestwa.


operacyjnym: wskazuje niezbdne dziaania oraz instrumenty realizacyjne - projekty flagowe istra-tegiczne, zapewniajce jej wdroenie. Ustala rwnie system koordynacji irealizacji, wyznaczajc role poszczeglnym podmiotom publicznym oraz sposoby wsppracy ze wiatem biznesu, nauki oraz spo-eczestwem.

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest aktualizacj redniookresowej strategii rozwoju kraju, tj. Strategii Rozwoju Kraju 2020, przyjtej uchwa Rady Ministrw zdnia 25 wrzenia 2012 r., zgodnie zwymogami ustawy zdnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z2016 r. poz. 383, 1250, 1948 i1954 oraz z2017 r. poz. 5). Strategia uwzgldnia gwne elementy struk-tury wymagane przez t ustaw dla tego typu dokumentw (art. 9 iart. 12a.).

Ujte wStrategii projekty strategiczne stanowi strategiczne zadania pastwa. Wczci odnoszcej si do rozwoju zrwnowaonego terytorialnie wskazane s rwnie obszary strategicznej interwencji pastwa.

Uwzgldnienie duszej perspektywy czasowej w strategii redniookresowej wynika z dotychczaso-wych dowiadcze zwizanych zbrakiem odpowiednich instrumentw zapewniajcych zarwno sku-teczn realizacj, jak imonitorowanie wdraania przyjtej w2013 r. dugookresowej strategii rozwoju kraju (Dugookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesnoci).

WStrategii zawarte s rekomendacje dla polityk publicznych. Stanowi ona podstaw dla zmian wsys-temie zarzdzania rozwojem, wtym obowizujcych dokumentw strategicznych (strategii, polityk, programw) oraz weryfikacji pozostaych instrumentw wdroeniowych.

Projekt Strategii by szeroko konsultowany spoecznie praktycznie na kadym etapie jego powsta-wania, formalne konsultacje spoeczne odbyy si natomiast od 29lipca do 30 wrzenia 2016 r. Wra-mach konsultacji zorganizowane zostay liczne spotkania branowo-tematyczne, jak rwnie konfe-rencje adresowane do poszczeglnych rodowisk, w tym partnerw spoeczno-gospodarczych oraz samorzdw. Przewidziano take moliwo zgaszania spostrzee iuwag na temat Strategii drog elektroniczn, poprzez stron internetow Ministerstwa Rozwoju (www.mr.gov.pl). Szczegowy Ra-port zkonsultacji spoecznych stanowi Zacznik do niniejszej Strategii.

Dokument zosta poddany ewaluacji ex ante, zgodnie zprzepisami ustawy zdnia 6 grudnia 2006 r. oza-sadach prowadzenia polityki rozwoju oraz strategicznej ocenie oddziaywania na rodowisko, zgodnie zprzepisami ustawy zdnia 3 padziernika 2008 r. oudostpnianiu informacji orodowisku ijego ochronie, udziale spoeczestwa wochronie rodowiska oraz oocenach oddziaywania na rodowisko (Dz. U. z2016 r. poz.353, 831, 961, 1250, 1579 i2003). Efekty konsultacji spoecznych oraz zalecenia wynikajce zpro-gnozy oddziaywania na rodowisko znalazy odzwierciedlenie w ostatecznym projekcie Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.


SyntezaPolska gospodarka potrzebuje nowych impulsw rozwojowych, ktre zapewni stabilny wzrost kon-kurencyjnoci woparciu oinne ni dotychczas czynniki rozwojowe, jednoczenie poprawiajc jako ycia mieszkacw iich zamono.

Dotychczasowe czynniki rozwoju iwzrostu gospodarki, do ktrych naley zaliczy m.in. niskie koszty pracy, napyw inwestycji zagranicznych, wzrost wyksztacenia, przeksztacenia gospodarki wynikajce zczonkostwa wUE musz zosta uzupenione zwikszeniem roli wprocesach gospodarczych wytwa-rzanej wkraju wiedzy i technologii, rozwojem idalsz ekspansj polskich podmiotw gospodar-czych, budow systemu oszczdnoci oraz podwyszeniem jakoci funkcjonowania instytucji i ich interakcji ze spoeczestwem. Jednoczenie dla oparcia konkurencyjnoci kraju ostabilne itrwae podstawy konieczne jest zwrcenie wikszej ni dotychczas uwagi na zagadnienia wczania wproce-sy rozwojowe wszystkich grup spoecznych iwszystkich terytoriw.

Woparciu gospodarki onowe czynniki rozwojowe du rol do odegrania ma aktywna polityka pastwa, ktre dokonuje wyborw strategicznych, zapewnia odpowiednie ramy prawne oraz pro-wadzi selektywn polityk inwestycyjn wwymiarze gospodarczym, spoecznym i terytorialnym, zwykorzystaniem obecnych ipotencjalnych, przyszociowych przewag komparatywnych, wsp-pracujc idzielc si odpowiedzialnoci za dokonywane dziaania zprzedsibiorcami, wiatem nauki ispoeczestwem.

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest strategicznym instrumentem zarzdzania polityk rozwoju realizowan przez instytucje pastwa. Wjednolitym systemie programowym przedstawia cele do realizacji whoryzoncie roku 2020 i2030, okrela wskaniki ich realizacji, wskazuje sposb ich osi-gania oraz okrela najwaniejsze projekty suce realizacji celw SOR. Wdraanie tych projektw oraz stopie realizacji celw rozwojowych, okrelony wskanikami, bdzie przedmiotem rozbudowa-nego systemu monitoringu iewaluacji. Pozwoli to na zarzdzanie realnymi procesami wgospodarce i,wmiar potrzeb, aktualizowanie zarwno listy, jak izakresu projektw.

Strategia przedstawia nowy model rozwoju rozwj odpowiedzialny, czyli taki, ktry budujc si kon-kurencyjn zwykorzystaniem nowych czynnikw rozwojowych, zapewnia udzia ikorzyci wszystkim grupom spoecznym zamieszkujcym rne miejsca naszego kraju. Jednoczenie wnowym modelu potrzeby obecnego pokolenia bd realizowane bez umniejszania szans przyszych pokole. Wnowym modelu rozwoju nie chodzi tylko owielko PKB, ale przede wszystkim ojego jako oraz opostrzega-nie procesw rozwojowych wkontekcie ich znaczenia dla obywateli.

Celem gwnym projektowanych dziaa rozwojowych jest stworzenie warunkw dla wzrostu docho-dw mieszkacw Polski przy jednoczesnym wzrocie spjnoci wwymiarze spoecznym, ekonomicz-nym, rodowiskowym iterytorialnym. Odbywa si to bdzie poprzez skoncentrowanie dziaa ocha-rakterze prawnym, instytucjonalnym iinwestycyjnym na trzech celach: (I) trway wzrost gospodar-czy oparty coraz silniej owiedz, dane idoskonao organizacyjn; (II) rozwj spoecznie wraliwy i terytorialnie zrwnowaony; (III) skuteczne pastwo i instytucje suce wzrostowi oraz wczeniu spoecznemu igospodarczemu. Jednoczenie podejmowane bd interwencje wramach tzw. obsza-rw horyzontalnych, wpywajcych na osignicie celw Strategii: Kapita ludzki i spoeczny, Cyfryzacja, Transport, Energia, rodowisko, Bezpieczestwo narodowe.


Oczekiwanym efektem realizacji Strategii bdzie wzrost zamonoci Polakw oraz zmniejszenie liczby osb zagroonych ubstwem iwykluczeniem spoecznym. Przyczyni si to do szybszej konwe-rgencji dochodw Polakw do poziomu redniej Unii Europejskiej. Wkonsekwencji nastpi poprawa ja-koci ycia obywateli, rozumiana jako stworzenie przyjaznych warunkw bytowych, zapewnienie odpo-wiedniej jakoci ksztacenia, podwyszajcego kwalifikacje ikompetencje obywateli, wzrost zatrudnie-nia ilepsze jakociowo miejsca pracy, poprawa dostpu do infrastruktury, zapewnienie odpowiedniej opieki medycznej poprawiajcej zdrowotno obywateli, satysfakcjonujcego stanu rodowiska oraz poczucia bezpieczestwa. Jako najwaniejszy zakadany rezultat przyjto zwikszenie przecitnego dochodu gospodarstw domowych do 76-80% redniej UE do roku 2020, ado roku 2030 zblienie do poziomu redniej UE, przy jednoczesnym deniu do zmniejszania dysproporcji wdochodach midzy poszczeglnymi regionami. Poziom PKB na mieszkaca Polski mierzony parytetem siy nabywczej si-gnie 75-78% redniej unijnej w2020 r. (aokoo 95% w2030 r.). Wperspektywie dugookresowej zmieni si struktura PKB Polski wwyniku zwikszenia roli innowacji wjego tworzeniu.

Wsferze spoecznej efekty realizacji Strategii to ograniczenie wykluczenia spoecznego iubstwa oraz rnego rodzaju nierwnoci spoecznych. Zakada si, e odsetek osb zagroonych ubstwem iwy-kluczeniem spoecznym zmaleje do 20% w2020 r. (17% w2030 r.). Zmniejszy si rwnie rozwar-stwienie dochodowe Polakw warto tzw. wspczynnika Giniego charakteryzujcego zrnicowanie dochodw, obniy si z30,6 w2015 r. do 30 w2020 r. i27 w2030 r. (im mniejsza warto wspczynnika, tym mniejsze zrnicowanie). Wzmocni si kapita spoeczny izwikszy si jego rola wksztatowaniu rozwoju.

Wsferze instytucjonalnej efektem realizacji Strategii bdzie pastwo bardziej przyjazne dla obywateli iprzedsibiorcw, co bdzie przejawiao si wpoprawie jakoci funkcjonowania organw pastwa ipo-szczeglnych instytucji sucych rozwojowi.

Strategia wskazuje zasady organizujce proces jej programowania irealizacji od okrelania celw ikierunkw interwencji po procesy wdraania, monitorowania ioceny uzyskanych rezultatw, tj.: selek-tywno podejcia (koncentracja, poszukiwanie nisz, sektory); podejcie zintegrowane izrnicowane terytorialnie (zarzdzanie organizowane wok celw strategicznych, koordynacja sektorw iinstytucji dziaajcych na rnych poziomach zarzdzania); wsppraca, partnerstwo iwspodpowiedzialno podmiotw publicznych, biznesu iobywateli przy realizacji polityk publicznych; mobilizacja krajowego kapitau; procesy demograficzne punktem odniesienia dla planowania irealizacji dziaa rozwojowych.

Strategia ustala szereg wyborw/przesdze strategicznych polityki pastwa, ktre stanowi punkt odniesienia do konstruowania wszystkich polityk, programw iprojektw realizacyjnych:

koncentracja na dziaaniach wyprzedzajcych ukierunkowujcych rozwj wrnych sferach ycia spoeczno-gospodarczego majca za zadanie zarwno zapobieganie negatywnym zja-wiskom, jak iwybr najbardziej podanych kierunkw isposobw rozwoju;

implementowanie rozwiza wobszarze polityki spoeczno-gospodarczej wsposb nienaru-szajcy stabilnoci finansw publicznych - kade rozwizanie bdzie podlegao, wtrakcie jego obowizywania, ocenie imodyfikacji wzalenoci od zmieniajcych si uwarunkowa spoecz-no-gospodarczych oraz wpywu na finanse publiczne;


wiat wchodzi obecnie wetap czwartej rewolucji przemysowej opartej na rozwizaniach cyfrowych. Postp naukowy itechnologiczny wobszarze robotyzacji, mechanizacji, automatyzacji, magazynowa-nia energii, programy rozwoju sztucznej inteligencji iprogramy rozwoju gospodarki cyfrowej mog g-boko przeobrazi gospodark wiatow. Czwarta rewolucja przemysowa skutkowa bdzie wprowa-dzeniem technologii umoliwiajcych komunikacj midzy maszynami, upowszechnieniem cyfrowych procesw wzarzdzaniu produktami irobotyzacj na nieznan dotd skal. Bdzie to wistotny spo-sb wpywao na edukacj, rynek pracy oraz kreowao nowe potrzeby konsumentw. Wkonsekwencji istnieje due prawdopodobiestwo niekorzystnego oddziaywania rozwoju technologicznego na rynek pracy wkolejnych latach2, wwyniku zastpowania czynnika pracy ludzkiej rozwizaniami zzakresu robotyzacji iautomatyzacji. Ztego wzgldu naley ju obecnie dy do wypracowywania rozwiza minimalizujcych potencjalne negatywne oddziaywanie spoeczne tych uwarunkowa.

Budowanie trwaych przewag konkurencyjnych gospodarki wymaga aktywnego iselektywnego wspar-cia tych sektorw3, ktre wg dostpnej obecnie wiedzy maj znaczcy potencja pozwalajcy na od-niesienie sukcesu wskali globalnej. Wie si to zkoniecznoci dokonywania przez pastwo strate-gicznych wyborw obszarw mogcych generowa najwiksze efekty dla caej gospodarki. Strategia zakada zatem odchodzenie od dotychczasowego wspierania wszystkich sektorw/bran na rzecz

2 M. Ford Rise of the Robots: Technology and the Threat of the Jobless Future3 Tzw. nowa ekonomia strukturalna J. Lina

Strategia ustala szereg wyborw/przesdze strategicznych polityki pastwa, ktre stanowi punkt odniesienia do konstruowania wszystkich polityk, programw iprojektw realizacyjnych cd.:

okrelenie listy sektorw strategicznych, na ktrych skoncentrowane zostanie wsparcie wra-mach poszczeglnych polityk publicznych (m.in. przemysowej, innowacyjnej, eksportowej, zwizanej znapywem inwestycji zagranicznych);

wskazanie projektw flagowych, odnoszcych si do okrelonego produktu/przeomowej tech-nologii, ktre charakteryzuj si wysokim stopniem wpywu na realizacj celw strategicznych SOR, atym samym odpowiednio du skal oddziaywania na ca gospodark;

wskazanie perspektywicznych (geograficznych) kierunkw ekspansji zagranicznej polskich przedsibiorstw;

koncentracja wsparcia publicznego na tych przedsibiorstwach, ktre chc si rozwija; do-stosowanie instrumentw do skali ietapu dziaania podmiotw, zdiagnozowanych potrzeb oraz perspektyw rozwoju;

zwikszenie koncentracji polityki regionalnej na obszarach problemowych i potencjaach terytorialnych obszarw miejskich iwiejskich;

wskazanie kluczowych inwestycji infrastrukturalnych (transportowych, energetycznych, ro-dowiskowych, telekomunikacyjnych).


zindywidualizowanych pakietw dla poszczeglnych sektorw strategicznych, mogcych sta si wprzyszoci motorami polskiej gospodarki. Bdzie to proces wymagajcy czasu iprzebudowy m.in. funkcjonujcych obecnie systemw wsparcia przemysu, innowacji, eksportu, czy te inwestycji. Nowy model systemu wsparcia przedsibiorczoci iinnowacyjnoci opiera si bdzie na koncentracji wwy-miarze branowym/sektorowym/technologicznym, koncentracji finansowej oraz terytorialnej (wyo-nione powinny zosta geograficzne centra koncentracji/specjalizacji wsparcia ookrelonym charak-terze). Wrezultacie moliwe bdzie zapewnienie wsparcia na wszystkich etapach rozwoju produktu, zrnicowanego wzalenoci od zdefiniowanego potencjau ipotrzeb.

Strategia kadzie nacisk na inteligentn reindustrializacj, polegajc na wdraaniu nowych cyfro-wych rozwiza techniczno-technologiczno-organizacyjnych, jak rwnie rozwoju nowych gazi prze-mysu opartych na technologiach cyfrowych, zdolnych do tworzenia produktw przeomowych. Dzia-ania te bd impulsem dla rozwoju wielu innych dziedzin gospodarki. Oznacza to zarazem bdzie moliwo rozwoju tradycyjnych sektorw, ktre wdraajc najnowoczeniejsze technologie produk-cyjne izarzdcze, maj szans przesun si wgr acucha wartoci. Wpynie to na zmian jako-ciow modelu konkurowania przemysu, dotychczas opartego na niskich kosztach pracy. Zakada si, e bdzie to miao wpyw na wzrost udziau przychodw netto ze sprzeday produktw przedsibiorstw przetwrstwa przemysowego zaliczanych do wysokiej irednio-wysokiej techniki wwartoci przycho-dw netto z32,7% w2014 r. do 34% w2020 r. oraz 40-45% w2030 r.

Wprowadzanie innowacji jest fundamentalnym czynnikiem wpywajcym na pozycj firmy na ryn-ku. Wysoka innowacyjno spowoduje, e podmioty gospodarcze bd uzyskiwa wicej ze sprzeday produktw (udzia przychodw netto ze sprzeday produktw innowacyjnych przedsibiorstw prze-mysowych/usugowych wzronie odpowiednio z8,8%/3,3% w2014 r. do 10%/4% w2020 r. i14%/6% w2030 r.), co przeoy si na wysze wydatki na B+R oraz wysze wynagrodzenia. Zwikszenie inno-wacyjnoci polskich przedsibiorstw na rynku krajowym irynkach zagranicznych jest niezbdne dla stworzenia nowych przewag konkurencyjnych. Zgodnie z selektywnym podejciem, wsparcie skon-centrowane bdzie na wybranych obszarach i technologiach. Dziaania na rzecz priorytetowych dla rozwoju inteligentnych specjalizacji to przede wszystkim likwidacja, wramach tzw. Programw Pierw-szej Prdkoci, wystpujcych barier rozwojowych (legislacyjnych, organizacyjnych, instytucjonalnych) oraz zapewnienie odpowiedniego, szybkiego finansowania tych programw.

Podstawpolskiej gospodarki s mae irednie przedsibiorstwa, ktrym naley stworzy optymal-ne warunki rozwoju. Kluczowe bdzie zwikszanie konkurencyjnoci gospodarstw rolnych oraz pro-ducentw rolno-spoywczych poprzez popraw ich dochodowoci, integracj acucha ywnociowe-go ibardziej sprawiedliwy podzia wartoci dodanej wtym acuchu, oparty na zasadzie partnerstwa. Rol pastwa jest zapewnienie warunkw dla zdrowej konkurencji (wtym na jednolitym rynku UE), eli-minowanie patologii rynku, zabieganie okontrahentw za granic. Wprowadzone zostan nowoczesne instrumenty rozwoju firm, zmniejszone bariery rozwojowe dla przedsibiorczoci (zarwno rolniczej, jak ipozarolniczej dziaalnoci gospodarczej), zwikszona konkurencyjno sektora rolno-spoywcze-go. Pastwo bdzie wspiera rwnie przemiany strukturalne oraz zintensyfikuje skal sieciowania podmiotw gospodarczych (zarwno wewntrz jak imidzygaziowego), atake wesprze rozwj sp-dzielczoci. Nastpi koncentracja wsparcia publicznego na tych podmiotach, ktre chc si rozwi-ja. Podejmowane dziaania i instrumenty bd dostosowane do skali ietapu dziaania podmiotw, zdiagnozowanych potrzeb oraz perspektyw rozwoju. Specyficzn interwencj pastwa bdzie wspar-cie dalszych przeksztace sektora rolno-spoywczego, wszczeglnoci dziaa stymulujcych wzrost jego konkurencyjnoci, przy zapewnieniu bezpieczestwa ywnociowego kraju oraz uwzgldnieniu


wymogw rodowiskowych. Efektem podejmowanych dziaa bdzie zwikszenie liczby aktywnych maych irednich przedsibiorstw podmiotw wdraajcych innowacje produktowe, organizacyjne imarketingowe, charakteryzujcych si wysz ni dotychczas dochodowoci iefektywnoci dziaa-nia, atake wsppracujcych zinnymi regionalnymi uczestnikami ycia gospodarczego. Zakada si wzrost dynamiki przychodw ogem maych irednich przedsibiorstw niefinansowych z103%/101% w2014 r. do 110%/115% w2020 r. i115%/120% w2030 r. Dodatkowo wefekcie zakadanych dziaa po-winna nastpi poprawa struktury obszarowej wrolnictwie, mierzona spadkiem udziau gospodarstw rolnych opowierzchni od 1 do 5 ha uytkw rolnych woglnej liczbie gospodarstw.

Kluczowe bdzie stworzenie stabilnego iprzewidywalnego otoczenia regulacyjnego, m.in. poprzez popraw jakoci ustawodawstwa gospodarczego, reformy systemu danin publicznych oraz sposobu dziaania instytucji publicznych. Zmniejsz si obcienia regulacyjne (2015 r. 122. pozycja wrankin-gu globalnej konkurencyjnoci GCI, 2020 r. 97. pozycja, 2030 r. 80. pozycja) oraz czas dochodzenia przez przedsibiorcw nalenoci drog sdow (685 dni w2014 r., mniej ni 600 dni w2020 r. i2030 r.).

Zmobilizowany zostanie kapita dla rozwoju, nastpi zwikszenie stopy inwestycji ipoprawa ich ja-koci, przy wikszym wykorzystaniu rodkw krajowych (wzrost stopy inwestycji z20,1% w2015 r. do 22-25% w2020r. iutrzymanie w2030 r. na poziomie 25%). Koordynacj wsparcia inwestycji rozwo-jowych zapewni Polski Fundusz Rozwoju. Bdzie on inwestowa wzrwnowaony rozwj spoeczno-gospodarczy kraju, uzupeniajc zaangaowanie sektora prywatnego wzaspokajaniu potrzeb polskich przedsibiorstw oraz wspierajc priorytetowe segmenty gospodarki. Jego narzdzia bd wykorzy-stywane do realizacji kluczowych dla rozwoju Polski programw rzdowych. Wramach nowej polityki inwestycyjnej podejmowane bd dziaania na rzecz stworzenia systemu skoordynowanej iprofesjo-nalnej obsugi inwestorw i procesw inwestycyjnych w formule jednego punktu kontaktu, z wyko-rzystaniem zharmonizowanego katalogu instrumentw wsparcia. Wspierane bd nowe inwestycje realizowane zarwno przez polskie, jak i zagraniczne firmy, kluczowe dla wzrostu innowacyjnoci gospodarki, restrukturyzacji produkcji, poprawy konkurencyjnoci itworzenia wizerunku Polski jako dobrego miejsca do inwestowania. Wkontekcie budowania kapitau krajowego niezbdne jest zwik-szenie oszczdnoci, m.in. poprzez zachty do dugoterminowego oszczdzania na cele emerytalne, pracownicze plany kapitaowe, czy te wsparcie oszczdzania na cele mieszkaniowe (wzrost oszczd-noci brutto gospodarstw domowych wrelacji do PKB z1,7% w2014 r. do 2,2% w2020 r. i5% w2030 r.). Realizacji tego celu suy bd rwnie dziaania na rzecz rozwoju rynku kapitaowego, przekadajce si dziki zniesieniu barier wrozwoju rynku kapitaowego na wzrost udziau kapitau prywatnego wfi-nansowaniu inwestycji.

Elementem pomnaania rodzimego kapitau bdzie te ekspansja zagraniczna, ktra wymaga zwikszenia umidzynarodowienia polskiej gospodarki oraz eksportu towarw zaawansowanych tech-nologicznie (udzia eksportu wyrobw wysokiej techniki 8,5% w2015 r., 10% w2020 r. i15% w2030 r.). Istotnym elementem polityki eksportowej bdzie koncentracja wsparcia na branach stanowicych wa-n pozycj eksportow kraju oraz na tych sektorach, ktre mog wprzyszoci decydowa opozycji konkurencyjnej Polski wwiecie. Przeorganizowane zostanie otoczenie instytucjonalne wspierajce eksporterw. W ramach Grupy Polskiego Funduszu Rozwoju zostan skoordynowane rne instru-menty wsparcia finansowego eksporterw, realizowane dotychczas przez wiele podmiotw Agencja Rozwoju Przemysu, Bank Gospodarstwa Krajowego, Korporacja Ubezpiecze Kredytw Eksportowych oraz Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci. Powstanie Polska Agencja Inwestycji iHandlu S.A. odpowiedzialna za doradztwo wzakresie eksportu, inwestycji oraz ekspansji na rynki midzynarodo-we. Zostanie opracowany iwdroony system promocji polskiej ywnoci, ktry zapewni zwikszenie


udziau polskich produktw ywnociowych whandlu zrynkami zagranicznymi, poprzez wzrost roz-poznawalnoci marek iich konkurencyjnoci. Dziaania zintegrowanego, spjnego systemu promocji gospodarki, wspierajcego polski eksport iinwestycje, przynios popraw rozpoznawalnoci polskich produktw i usug za granic, umacniajc rwnie wizerunek Polski jako podanego partnera do wsppracy gospodarczej. Przyczyni si one rwnie do otwarcia nowych kierunkw ekspansji pol-skich firm.

Pogbiajcy si dysparytet midzy wzrostem PKB iwzrostem wydajnoci awzrostem pac wymaga wzmocnienia komponentu spoecznej solidarnoci izrwnowaonego rozwoju, tak by rwnomiernie dzieli korzyci pynce ze wzrostu gospodarczego. Zadaniem pastwa jest efektywne wykorzystanie potencjaw poszczeglnych osb igrup spoecznych, w tym budowa modelu polityki gospodarczej ispoecznej nastawionej na odbiorc. Spjno spoeczna wrozumieniu rwnego dostpu do dobrej jakoci usug spoecznych, atake wyrwnywanie poziomu iwarunkw zatrudnienia pozwoli osign wzrost dochodw uwikszej liczby mieszkacw Polski. Jest to warunek sine qua non poprawy jakoci ycia.

Istotnym elementem interwencji pastwa w kontekcie zwikszenia spjnoci spoecznej bdzie zapewnienie moliwoci wejcia lub powrotu na pozarolniczy rynek pracy, wszczeglnoci osobom znajdujcym si wnajtrudniejszej sytuacji oraz ludnoci wiejskiej odchodzcej od rolnictwa (wskanik zatrudnienia wg BAEL osb wwieku 20-64 lata 67,8% w2015 r., 71% w2020 r. i73% w2030 r.). Klu-czowe wzapewnieniu spjnoci spoecznej jest zwikszanie szans zatrudnienia poprzez dostosowanie treci iprocesu ksztacenia do oczekiwa rynku pracy. Pracodawcy oczekuj od nowych pracownikw umiejtnoci bardziej praktycznych, najlepiej powizanych bezporednio zdanym sektorem. Kolejnym wyzwaniem jest wsparcie osb najbardziej potrzebujcych iwykluczonych zycia spoeczno-gospo-darczego. Nacisk zostanie pooony nie tylko na dziaania redystrybucyjne, prowadzce do agodzenia ubstwa zwizanego zpoziomem dochodw, lecz przede wszystkim na dziaania aktywizujce, umo-liwiajce powszechne uczestnictwo w rnych sferach ycia spoeczno-gospodarczego. Rezultatem podjtych dziaa bdzie zmniejszenie skali ubstwa wPolsce (wskanik zagroenia ubstwem rela-tywnym w2015 r. 17,6%, w2020 r. 14% iw2030 r. 12%).

Jednym znajwaniejszych wyzwa dla rozwoju kraju s niekorzystne trendy demograficzne, ktre przejawiaj si ujemnym przyrostem naturalnym, spadkiem udziau osb wwieku aktywnoci zawo-dowej oraz szybkim wzrostem udziau osb starszych wcaej populacji. Oznacza to znaczny wzrost obcienia demograficznego, co grozi zwikszeniem obcie fiskalnych ponoszonych przez osoby pracujce oraz ogranicza moliwoci inwestycyjne irozwojowe kraju (wskanik obcienia demogra-ficznego osobami starszymi w2015 r. 22,8%, w2020 r. 28,5% iw2030 r. 35,4%). Mniejsza liczba osb modych moe ponadto wpyn na poziom kreatywnoci spoeczestwa, awic ina innowacyjno go-spodarki. Ju dzi wniektrych dziedzinach obserwowany jest niedostatek wykwalifikowanej kadry, co powoduje wzrost znaczenia procesw migracyjnych ikonieczno przygotowania efektywnej strategii zarzdzania przepywami kapitau ludzkiego. Szanse na ograniczenie zagroe zwizanych zprze-mianami demograficznymi tkwi wpolityce prorodzinnej oraz ukierunkowanej polityce migracyjnej, nastawionej na zapewnienie rwnowagi na rynku pracy. Aktywna polityka prorodzinna moe przynie efekty jedynie wwczas, gdy proponuje kompleksowe rozwizania, obejmujce dziaania ocharakte-rze finansowym, instytucjonalnym iprawnym wrnych obszarach ycia spoeczno-gospodarczego poczwszy od wsparcia finansowego, po opiek zdrowotn, opiek nad dzieckiem, zapewnienie po-trzeb mieszkaniowych czy wreszcie moliwo godzenia rl zawodowych irodzinnych. Jednoczenie presja na rynek pracy bdzie osabiana dziaaniami ukierunkowanymi na pozostawanie na nim osb


starszych oraz ukierunkowan polityk migracyjn. Istotne w kontekcie wyzwa demograficznych jest take rozwijanie nowych gazi gospodarki, przede wszystkim tzw. srebrnej gospodarki, awic kreowanie rynku usug iproduktw nastawionych na potrzeby starzejcej si populacji. Zwikszajcy si asortyment produktw iusug dla seniorw m.in. produktw ywnociowych, zwizanych zbez-pieczestwem, podtrzymaniem samodzielnoci, rekreacj iyciem zawodowym stwarza moliwoci wzakresie rozwoju przedsibiorczoci idziaalnoci MP wtym sektorze.

Wobszarze Rozwj zrwnowaony terytorialnie polityka regionalna wdalszym cigu bdzie wzmac-niaa terytorialne potencjay rozwojowe ispecjalizacje, gwnie wkierunku aktywizacji gospodarczej, rozwoju lokalnych rynkw pracy imobilizacji zawodowej mieszkacw. Wefekcie dysproporcje wpo-ziomie rozwoju gospodarczego podregionw (mierzone poziomem PKB na mieszkaca) nie bd si pogbia, ajednoczenie wzrosn dochody ich mieszkacw isamorzdw terytorialnych. Dziaania realizowane bd wsposb zintegrowany, czc interwencje sektorowe irne rda finansowania (unijne ikrajowe), zuwzgldnieniem specyfiki ponadregionalnej, regionalnej, lokalnej iobszarw funk-cjonalnych.

Wsposb szczeglny potraktowane zostan obszary zmagajce si ztrudnociami ocharakterze re-strukturyzacyjnym iadaptacyjnym ocharakterze regionalnym (Polska Wschodnia, lsk). Wefekcie planowanych interwencji zwikszy si udzia inwestycji prywatnych (np. wnajsabszych gospodarczo wojewdztwach udzia nakadw inwestycyjnych sektora prywatnego winwestycjach ogem zbliy si do redniej krajowej). Ukierunkowana interwencja dla miast rednich, traccych funkcje spoeczno-gospodarcze, bdzie miaa na celu aktywizacj ich zasobw ipotencjaw oraz zapewnienie trwaych podstaw rozwojowych poprzez wzrost aktywnoci gospodarczej (szczeglnie innowacyjnej) i wzrost poziomu zatrudnienia (szczeglnie wsektorze usug wyszego rzdu). Sprzyja to bdzie stabiliza-cji i przywracaniu roli rednich miast, jako wanych centrw aktywnoci spoecznej i gospodarczej wpolicentrycznym systemie osadniczym. Jednoczenie Strategia wychodzi naprzeciw najwikszym wyzwaniom duych miast, poprzez takie dziaania, jak realizacja strategii niskoemisyjnych (transport publiczny, efektywno energetyczna, jako powietrza), przeciwdziaanie niekontrolowanej suburba-nizacji, poprawa adu przestrzennego. Kluczowa tutaj bdzie lepsza koordynacja dziaa prorozwojo-wych podejmowanych waglomeracjach oraz wobrbie ich obszarw funkcjonalnych. Pobudzanie roz-woju obszarw wiejskich to przede wszystkim dziaania horyzontalne, skierowane m.in. na popraw warunkw dla rozwoju przedsibiorczoci, zwikszajcej moliwo podjcia pracy poza rolnictwem, wzrost dostpnoci ijakoci usug publicznych, podnoszenie kwalifikacji zawodowych ipopraw mo-bilnoci midzysektorowej, na ktre bd miay wpyw m.in. zwikszenie wahadowej mobilnoci prze-strzennej. Szczeglne miejsce wdziaaniach na rzecz obszarw wiejskich zajmie aktywizacja obsza-rw zagroonych marginalizacj. Wwyniku interwencji zwiksz si dochody gospodarstw domowych na wsi (wzrost relacji rocznych dochodw na wsi wstosunku do miasta z69,5% w2015 r. do 72% w2020 r. i75% w2030 r.).

Wyzwaniem dla wszystkich polskich regionw jest optymalne wykorzystanie potencjau rozwojowe-go dla zwikszenia konkurencyjnoci gospodarki i jednoczenie zapewnienie warunkw dla trwa-ego izrwnowaonego rozwoju. Dziaania wtym obszarze bd dotyczyy wzmocnienia proaktywnej polityki innowacyjnej poprzez doskonalenie paszczyzny wsppracy pomidzy przedsibiorstwami a otoczeniem wsparcia innowacji w ramach krajowych i regionalnych systemw innowacji; tworze-nia przyjaznych warunkw dla rozwoju przedsiwzi gospodarczych (m.in. infrastruktura technicz-na ispoeczna, okoobiznesowa) oraz zapewnienia efektywnego systemu finansowania przedsiwzi rozwojowych wregionach.


W zdecentralizowanym systemie polityki rozwoju wzmocniona zostanie rwnie odpowiedzialno samorzdu terytorialnego za realizacj dziaa rozwojowych i rozwijanie partnerstw midzysek-torowych. Dziaania bd koncentroway si na poprawie kompetencji administracji samorzdowej, zwikszeniu efektywnoci wydatkowania publicznych rodkw finansowych oraz budowie kapitau spo-ecznego ipoczuciu wspodpowiedzialnoci kluczowych interesariuszy za rozwj swojego terytorium (samorzdw terytorialnych, rodowisk biznesu, mieszkacw oraz przedstawicieli nauki).

Przedstawiony model rozwoju gospodarczego ispoecznego uwzgldnia aktywn rol pastwa ijego administracji4. Jako funkcjonowania pastwa jest jednym zkluczowych czynnikw konkurencyjno-ci ijednoczenie podstawowym wyznacznikiem moliwoci korzystania wpeni ze swobd demo-kratycznych ipraw obywatelskich. To instytucje tworz bowiem przestrze gospodarcz oraz okre-laj standardy inormy zachowa uczestnikw procesw gospodarczych, co przekada si na zdolno poszczeglnych przemysw isektorw do generowania wyszej jakoci dodanej produktu lub usugi. pastwo odgrywa bdzie aktywn rol kreujc popyt na innowacyjne produkty irozwizania, apo-przez to stymulujc powstawanie wysokopatnych ilepszych miejsc pracy.

Najwaniejszym elementem zmian bdzie wzmocnienie strategicznych zdolnoci pastwa do okre-lania irealizacji celw iprocesw rozwojowych, wtym dokonanie zmian wsystemie zarzdzania roz-wojem oraz poszczeglnych polityk publicznych. Uporzdkowany iskoncentrowany wok wsplnych celw zostanie sposb dziaania administracji. Okrelona zostanie rola innych podmiotw wpolityce rozwoju, wszczeglnoci samorzdu terytorialnego, partnerw spoecznych igospodarczych. Umo-liwi to lepsze planowanie i koordynacj dziaa podejmowanych przez rne podmioty, odejcie od praktyki silosowoci icilejsze powizanie programowania zplanami budetowymi. Wprowadzane rozwizania zwiksz efektywno rzdzenia wPolsce (zakada si wzrost wskanika z0,8 w2015 r. do 1 w2020 r. i1,3 w2030r.). Uporzdkowany system polityk publicznych sprzyja bdzie budowaniu silnej pozycji Polski wstrukturach midzynarodowych, tak by uwzgldniajc interesy krajowe, wpywa na ksztat rozwiza wypracowywanych wich ramach.

Realizacji celw Strategii suy bdzie racjonalizacja procesw legislacyjnych. Spjne, stabilne iprzewidywalne otoczenie prawne sprzyja bdzie przedsibiorczoci irealizacji ryzykownych projek-tw owysokim nasyceniu innowacyjnymi rozwizaniami. Mniej restrykcyjne prawo wzmacnia bdzie poczucie wsplnoty ibudow spoeczestwa obywatelskiego.

Wanym elementem nowoczesnego pastwa, czyli cyfrowego pastwa usugowego, jest elektroni-zacja obsugi obywateli iprzedsibiorcw. Poprawi to funkcjonowanie administracji, obniy jej koszty iuproci dziaalno przedsibiorstw. Wysokiej jakoci usugi na rzecz obywateli, wtym rwnie przed-sibiorcw, maj by dostarczane przez nowoczesne rozwizania informatyczne. Bd one wspiera logiczny ispjny system informacyjny pastwa, zbudowany iutrzymywany przy wsppracy wszystkich resortw. Zakada si, e wwyniku podjtych dziaa zwikszy si odsetek osb korzystajcych zinter-netu wkontaktach zadministracj publiczn z16% w2015 r. do 25% w2020 r. i40% w2030 r.

Warunkiem sine qua non realizacji celw Strategii jest poprawa jakoci kapitau ludzkiego ispoeczne-go. Oznacza to zjednej strony dokonanie zmian wsystemie edukacji, wtym wszczeglnoci szkolnic-twa zawodowego iszkolnictwa wyszego. Nauczanie powinno by m.in. dopasowane do potrzeb rynku

4 D. Acemoglu iJ. Robinson Why Nations Fail. The Origins of Power, Prosperity and Poverty, D.Rodrik Jedna ekonomia wiele recept.


pracy iodpowiada na zmieniajce si warunki gospodarcze kraju. Zdrugiej strony zostan dokonane zmiany wsystemie opieki zdrowotnej. Powinny one przyczyni si do duszej aktywno zawodowej Polakw iPolek, poprawienia jakoci idostpu do usug oraz lepszego dopasowania opieki do zmie-niajcych si trendw demograficznych.

W nowym modelu due znaczenie dla rozwoju spoeczno-gospodarczego maj uwarunkowania in-frastrukturalne i rodowiskowe. Stanowi wany czynnik konkurencyjnoci gospodarki s prze-sank podejmowania decyzji inwestycyjnych przez przedsibiorstwa, wpywaj na ich efektywno ekonomiczn. Wtransporcie priorytetem jest stworzenie zintegrowanej, wzajemnie powizanej sie-ci transportowej, poprzez wypenienie luk inwestycyjnych (wskanik midzygaziowej dostpnoci transportowej w2014r. 34,6, w2023 r. 43 iw2030 r. 45). Duy nacisk zostanie pooony rwnie na ograniczanie negatywnego wpywu transportu na rodowisko, m.in. poprzez wspieranie rozwiza ograniczajcych emisj zanieczyszcze. Kluczowa jednak jest poprawa efektywnoci wykorzystania rodkw publicznych oraz zapewnienie koordynacji inwestycji podejmowanych przez administracj rzdow isamorzdow. Wzrost efektywnoci rodowiskowego potencjau rozwoju pozwoli na uyt-kowanie go dla zaspokojenia aktualnych potrzeb rozwojowych iwzrostu jakoci ycia oraz zachowa-nia zasobw rozwojowych dla przyszych pokole. Wymaga to wiedzy, innowacyjnego podejcia wroz-wizywaniu problemw oraz takiego gospodarowania zasobami nieodnawialnymi, aby mona je byo utrzymywa woptymalnym stanie.

Cyfryzacja i innowacyjno potrzebuj odpowiedniej infrastruktury telekomunikacyjnej. Dostp do szybkiego internetu napdza rozwj spoeczno-gospodarczy ijest jedn zpodstawowych potrzeb, kt-rej zaspokojenie umoliwia spoeczestwu korzystanie zusug iaplikacji uatwiajcych ycie codzien-ne. Dziki sieciom szerokopasmowym moliwe jest ograniczenie kosztw prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, m.in. poprzez nowe modele biznesowe, lepsze zautomatyzowanie produkcji czy dostp do nowych narzdzi cyfrowych. Coraz bardziej zaawansowane usugi cyfrowe wymagaj coraz wy-szych przepustowoci. Rozwj sieci wtym kierunku jest zatem koem zamachowym innowacji wzmac-niajcych konkurencyjno gospodarki ipoziom ycia obywateli.

Warunkiem niezbdnym ikoniecznym odpowiedzialnego rozwoju pastwa jest zapewnienie bezpie-czestwa narodowego. Rozpoznawanie, monitorowanie izapobieganie zagroeniom, atake zapew-nienie zintegrowanych, skutecznych mechanizmw reagowania oraz podnoszenie skutecznoci sub pastwowych to warunki konieczne do prawidowego funkcjonowania pastwa oraz realizacji jego ce-lw rozwojowych.

Rozwizania wobszarze polityki spoeczno-gospodarczej bd wdraane wsposb, ktry nie naru-szy stabilnoci finansw publicznych. Oznacza to trudne zadanie pogodzenia potrzeby zapewnienia dochodw publicznych na poziomie pozwalajcym na sfinansowanie wydatkw pastwa zzachowa-niem bezpieczestwa finansw publicznych. Zakada si, e deficyt sektora instytucji rzdowych isa-morzdowych bdzie mniejszy ni 3% (2,6% w2015 r.), dug utrzymany za zostanie wgranicach poni-ej 60% (51,1% w2015r.). Planowanie spoeczno-gospodarcze wspierane bdzie wwikszym stopniu planowaniem budetowym.

Realizacja celw Strategii bdzie wymagaa zaangaowania ok. 1,5 bln z do 2020 r. Gwnym r-dem finansowania dziaa rozwojowych bd publiczne fundusze krajowe. Rozwj bd wspieray rodki UE oraz rodki prywatne ok. 0,6 bln z. Realizacja celw Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju wymaga zmian w poziomie i strukturze publicznych wydatkw rozwojowych. Ze wzgldu


na nadal due potrzeby zostanie utrzymany udzia nakadw na transport, alekko wzronie na rozwj zasobw ludzkich. Zakada si zwikszenie nakadw na dziaania zwizane zmodernizacj przemy-su, awszczeglnoci na dziaania zwikszajce innowacyjno produktw, usug, technologii iproce-sw. Zwikszenia wymagaj take wydatki wspierajce dziaalno maych irednich przedsibiorstw, w tym na rozwj eksportu (zwaszcza poprzez gwarancje iubezpieczenia). Wzwizku ze zmianami demograficznymi naley przewidzie zwikszenie udziau nakadw na ochron zdrowia. Utrzymana bdzie potrzeba podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracownikw wwieku produkcyjnym, jak te wdroenie elastycznych form pracy dla kobiet iosb starszych. Jednoczenie nastpi wzrost nakadw na usugi publiczne, wtym take zwizane zpopraw bezpieczestwa publicznego. Istotnym dziaa-niem, wymagajcym wzrostu nakadw, bd prace nad informatyzacj/cyfryzacj gospodarki, admi-nistracji iszeroko zakrojonego funkcjonowania pastwa.

Po 2020 r. ciar finansowania inwestycji publicznych zostanie przeniesiony wwikszym stopniu na rodki krajowe, zarwno publiczne, jak iprywatne. Zadania dotychczas finansowane wramach polityki spjnoci bd stopniowo realizowane zkrajowych rodkw publicznych zarwno zbudetu central-nego, jak ibudetw samorzdowych, ktrych rola wzronie. Wana jest zmiana sposobu redystrybucji rodkw przekazywanych wramach subwencji idotacji do JST, aby zapewni finansowanie zada wa-snych samorzdw na odpowiednim poziomie. Fundusze zbudetu Unii Europejskiej powinny zosta nakierowane wwikszym stopniu na realizacj projektw innowacyjnych.

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju bdzie realizowana zwykorzystaniem podejcia pro-jektowego. Wkadym zobszarw dokument wskazuje konkretne projekty (strategiczne iflagowe) su-ce realizacji celw strategicznych. Projekty strategiczne stanowi wizk przedsiwzi ozrnico-wanym charakterze lub te s punktowe imaj za zadanie pobudzenie innych dziaa. Projekty flagowe za nakierowane s na stworzenie okrelonych produktw (materialnych lub niematerialnych) albo usug wcelu umoliwienia ich zaistnienia na rynku iosignicia efektu pozytywnego oddziaywania na stan polskiej gospodarki. Wdroenie podejcia projektowego ma na celu operacjonalizacj dziaa przewidzianych wStrategii na jak najwczeniejszym etapie, wtym wskazanie podmiotw odpowiedzial-nych, tak by zapewni konsekwentn realizacj celw. Podejcie to, wraz zprzewidzianym systemem monitorowania ioceny, zapewni take wczenie wrealizacj dziaa szeroko rozumianych partnerw spoecznych igospodarczych, spoeczestwa obywatelskiego, wiata nauki isamorzdw.

Propozycje Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, to zestaw rozwiza wybiegajcych wprzy-szo, tworzcych podstawy nowoczesnej gospodarki. Ich realizacja bdzie procesem cigym, rozo-onym na wiele lat.

I. Wyzwania rozwojowe kraju


Przez ostatnie 10 lat polska gospodarka rozwijaa si wrelatywnie szybkim tempie, zwaszcza na tle innych pastw Unii Europejskiej. Proces konwergencji realnej polskiej gospodarki wodniesieniu do redniego poziomu rozwoju gospodarczego UE przebiega szybciej, ni winnych unijnych pastwach Europy rodkowo-Wschodniej. Wokresie 2004-2015 dystans pomidzy Polsk aredni UE-28, mie-rzon PKB na mieszkaca (wPPS), zmala o20 pp. Tempo konwergencji jednak sabnie, atowarzyszy temu wzrost nierwnoci wewntrznych wwymiarze spoecznym, ekonomicznym iterytorialnym.

Na skutek niekorzystnych uwarunkowa zewntrznych, atake zuwagi na wyczerpywanie si wPol-sce prostych rezerw wzrostu, uruchomionych po transformacji ustrojowej (tania sia robocza, rodki zewntrzne, wtym zUE), przy braku nowych czynnikw napdowych, wzrost gospodarczy wostatnich latach spowolni jego rednie roczne tempo obniyo si z4,9% (wokresie 2003-2008) do 3,1% (wla-tach 2009-2015). Istnieje zagroenie trwaego osabienia tempa rozwoju gospodarczego w nadcho-dzcych latach wefekcie negatywnych trendw demograficznych (zmniejszanie si populacji wwieku produkcyjnym), niskiego tempa wzrostu produktywnoci pracy oraz jednej znajniszych wregionie Europy rodkowo-Wschodniej stopy inwestycji (w2015 r. bya ona o3 pp. nisza ni w2008 r.).

Dotychczas o szybkim wzrocie gospodarczym Polski decydoway przede wszystkim:

napyw inwestycji zagranicznych, wtym wsek-torze produkcyjnym;

wzrost eksportu wynikajcy z wczenia si przedsibiorstw wacuchy kooperacyjne firm zachodnich oraz wykorzystania nisz produkcyj-nych przez polskie firmy;

wykorzystywanie atutw wsplnego rynku oraz blisko geograficzna ikulturowa najwikszych partnerw handlowo-biznesowych;

inwestycje publiczne w czynniki konkurencyj-noci, wspfinansowane przez rodki UE (in-

frastruktura transportowa, telekomunikacyjna, poprawa jakoci rodowiska, inne);

stosunkowo wysoka jako kapitau ludzkiego, wchodzenie na rynek nowych zasobw pracy i ich przepyw do sektorw o wyszej produk-tywnoci;

wzrost konsumpcji, wszczeglnoci waglome-racjach miejskich.

Polska gospodarka stoi pod presj biecych wydarze na wiecie, aprzede wszystkim wUnii Euro-pejskiej oraz wjej bliskim ssiedztwie. Na szanse rozwojowe Polski wpywaj krtkotrwae czynniki koniunkturalne, wtym presja rynku globalnego, jak imegatrendy, tj. dugotrwae, strukturalne zmiany zachodzce wgospodarce wiatowej.

Do najczciej identyfikowanych wyzwa wynikajcych zobecnej sytuacji politycznej naley m.in. kry-zys procesu integracji europejskiej, spowodowany kryzysem migracyjnym, przeduajcym si kryzy-sem strefy euro, Brexitem isaboci systemu politycznego wzakresie podejmowania decyzji zgodnych zoczekiwaniami obywateli. Wrd wyzwa gospodarczych na czoo wysuwaj si: zmiany demogra-ficzne, zmiana charakteru procesw globalnej i regionalnej integracji, pogbiajca si wielobiegu-nowo systemu stosunkw midzynarodowych, zmiany klimatyczne, zwikszajca si konkurencja ozasoby, czy te zmiana podejcia do innowacji, rozwj nowoczesnych technologii teleinformatycz-nych (m.in. chmury obliczeniowe, rozwizania wobszarze wielkich zbiorw danych big data, Internet Rzeczy ang. Internet of Things, samouczce si maszyny i sztuczna inteligencja) ibiomedycznych oraz robotyzacja iautomatyzacja procesw produkcyjnych. Wszystkie te wyzwania staj si wanym wyznacznikiem ksztatowania procesw gospodarczych.


Wyzwania zewntrzne stojce przed Polsk w perspektywie krtkookresowej

zagroenie osabienia dynamiki rozwoju go-spodarki wiatowej, a przede wszystkim za-ostrzenia problemw unajwaniejszych part-nerw gospodarczych Polski (konsekwencje dugotrwaego kryzysu finansowego, pogor-szenie stanu finansw publicznych, niskie tempo wzrostu gospodarczego i problemy strukturalne wniektrych krajach, utrzymuj-ce si bezrobocie wrd osb modych, napyw imigrantw, zagroenie terroryzmem iwlad za tym rosncy eurosceptycyzm zwikszajcy ryzyko utrwalania scenariusza Europy dwch prdkoci);

osabienie tempa wzrostu gospodarczego wChinach wwarunkach narastajcej nierwno-wagi wewntrznej oraz zmiany modelu rozwo-ju. Presja na wzrost wynagrodze ikonsumpcji wChinach wpoczeniu ze wzrostem tendencji protekcjonistycznych w krajach importujcych bdzie ogranicza atrakcyjno oferty ekspor-towej tego kraju;

sytuacja gospodarcza, spoeczna i polityczna wUSA i jej oddziaywanie na stabilno syste-mu midzynarodowego oraz gospodark wia-tow; nisze, ni przed kryzysem tempo wzro-stu w USA; perspektywa zaostrzenia polityki pieninej oraz zwizanego z tym umocnienia si dolara, moe skutkowa odpywem kapitau zgospodarek krajw rozwijajcych si;

nierwnowaga na rynkach surowcw oraz ry-walizacja cenowa ich eksporterw groca destabilizacj gospodarcz i spadkiem inno-wacyjnoci. Z jednej strony niskie ceny su-rowcw powoduj mniejsz skonno przed-sibiorcw do inwestowania w alternatywne niskoemisyjne rda energii oraz poszukiwa-nia energooszczdnych technologii, azdrugiej ograniczaj poszukiwania nowych z paliw wglowodorowych, co moe prowadzi do ko-lejnego cyklu wzrostu ich cen;

konflikty zbrojne ibrak stabilnoci polityczno-gospodarczej, w tym w krajach na obrzeach Unii Europejskiej (m.in. Ukraina, Syria), skut-kujce m.in. zwikszonym napywem imigran-tw. Dotyczy to zarwno migracji ze wzgldw bezpieczestwa (zterenw bezporednio obj-tych dziaaniami wojennymi czy przeladowa-niami), jak imigracji zarobkowej;

tendencje do wikszej integracji wramach Unii Gospodarczej iWalutowej, co moe skutkowa cilejsz koordynacj polityk gospodarczych, awic rwnie wiksz skal interakcji pomi-dzy poszczeglnymi gospodarkami (pozytywny-mi inegatywnymi). Proces ten moe prowadzi do dalszych podziaw wUnii Europejskiej;

konieczno efektywnego zarzdzania proce-sem opuszczania Unii przez Wielk Brytani (Brexit) oraz jego konsekwencjami, ktre mog obj funkcjonowanie wsplnego rynku, spo-sb zarzdzania gospodarczego wUE, wielko ikierunki przeznaczenia rodkw zbudetu UE;

zmiany wmodelu funkcjonowania budetu eu-ropejskiego, wtym:

moliwo zmian w europejskiej polityce spjnoci polegajcych nie tylko na zmniej-szeniu jej budetu, ale take zmniejszeniu alokacji gwarantowanych dotychczas dla po-szczeglnych pastw iregionw;

moliwo zmian we Wsplnej Polityce Rol-nej polegajcych na zmniejszeniu budetu i wikszym powizaniu tej polityki z celami rodowiskowymi, kosztem dziaa na rzecz podnoszenia konkurencyjnoci sektora rol-no-spoywczego;

efekty ekonomiczne wejcia wycie Transatlan-tyckiego Partnerstwa wdziedzinie Handlu iIn-westycji (TTIP) oraz Kompleksowej Umowy


Wnadchodzcych dekadach trendy demograficzne bd determinowa ksztat modelu gospodarcze-go wiata iposzczeglnych gospodarek. Starzenie si spoeczestw, nadal znaczca (cho malejca) liczba modych spoeczestw ipastw; migracje oraz ywioowa urbanizacja wymuszaj odpowied-nie dostosowania do polityk gospodarczych. Kraje ostarzejcych si spoeczestwach bd musiay podj wysiki na rzecz utrzymania poziomu ycia obywateli, rozwoju nowych typw usug, atake za-pewnienia cigoci systemw zabezpieczenia spoecznego istabilnoci finansw publicznych. Ogra-niczona poda osb aktywnych zawodowo i zmiany w popycie na pracownikw (wykwalifikowanych iniewykwalifikowanych) bd prowadziy do nasilania si globalnych migracji. Urbanizacja, tworz-ca bodce dla rozwoju gospodarczego, bdzie jednoczenie zwikszaa presj na zasoby poywienia iwody, aniekontrolowana moe powodowa nadmierne koszty ekonomiczne ispoeczne.

Zmiany klimatu, skutkujce anomaliami pogodowymi wekstremalnej wersji, wskali wiata bd ogra-niczay dostpno ywnoci, wody pitnej ienergii oraz mog zagraa istnieniu niektrych obszarw. Zmieniajcy si klimat stwarza istotne zagroenia dla zdrowia ludzi (choroby tropikalne), powoduje powstawanie wysp ciepa wmiastach oraz utrudnienia wrolnictwie izaopatrzeniu wwod. Pod wpy-wem nowych technologii ulega ju zmianom dotychczasowy sposb funkcjonowania dzisiejszych wiel-koskalowych przedsibiorstw energetycznych zajmujcych si wytwarzaniem idystrybucj energii.

Ksztat globalnych procesw wsferze ekonomicznej, spoecznej imilitarnej, atake dziaania wia-towej spoecznoci wodniesieniu do rodowiska naturalnego bd konsekwencj rozwoju technolo-gii. Moce obliczeniowe izdolno przechowywania danych staj si dostpne niemal za darmo. Sieci ichmura obliczeniowa zapewni globalny dostp do odpowiednich rozwiza. Media spoecznociowe i rozwizania wsferze bezpieczestwa cyberprzestrzeni staj si wanymi obszarami rynku. Nowe technologie produkcji iautomatyzacji, takie jak druk 3D irobotyka, prowadzi bd do zmiany funkcjo-nowania rynku pracy zarwno wkrajach rozwinitych, jak irozwijajcych si. Wprzypadku krajw roz-winitych technologie te przyczyni si do wzrostu produktywnoci, umoliwiajc niwelowanie ogra-nicze rozwoju zwizanych zniedoborami poday pracy. Zmniejsz te potrzeb stosowania offsho-ringu (szczeglnie jeli skrcenie acucha poday wiza si bdzie zwyranymi korzyciami natury ekonomicznej). Zdrugiej strony technologie te mog wywoa efekt analogiczny do powodowanego przez offshoring tj. wyeliminowa wiele wymagajcych niskich irednich kwalifikacji miejsc pracy, co prowadzi bdzie do pogbienia nierwnoci wewntrz pastw. Wprzypadku krajw rozwijajcych si, szczeglnie azjatyckich, nowe technologie bd natomiast prowadziy do rozbudowy potencjau

Wyzwania zewntrzne stojce przed Polsk w perspektywie krtkookresowej

GospodarczoHandlowej pomidzy Uni Euro-pejsk a Kanad (CETA) potencjalny wzrost moliwoci ekspansji na rynek amerykaski, liberalizacja dostpu do rynku zamwie pu-blicznych, wzrost konkurencyjnoci i innowa-cyjnoci zwizany znapywem BIZ itransferem technologii oraz zwikszenie bezpieczestwa energetycznego. Jednoczenie porozumienia mog przynie negatywne skutki dla rolnic-twa, brany chemicznej, czy te powodowa

nadmierne wzmocnienie pozycji inwestorw zagranicznych;

ksztatowanie si relacji gospodarczych zRosj poza czynnikami politycznymi, istotny wpyw bdzie mia proces wychodzenia Rosji zrecesji, co zkolei cile uzalenione bdzie od kszta-towania si cen ropy naftowej na rynku wia-towym.


produkcyjnego, atym samym do dalszego wzrostu konkurencyjnoci zlokalizowanych wtym regionie producentw idostawcw.

Wtendencje globalne wpisuje si rwnie wzrost aspiracji jednostek przejawiajcy si ich deniem do wielowymiarowej samorealizacji. Jest on pochodn sukcesw dziaa na rzecz ograniczenia ubstwa, znaczcego wzrostu liczebnoci klasy redniej wskali wiata, wzrostem poziomu wyksztacenia ludno-ci globu oraz popraw wobszarze ochrony zdrowia. Dziaania idecyzje podejmowane przez jednostki nalece do klasy redniej bd woglnym rozrachunku decydowa okierunku iskali rozwoju go-spodarki wiatowej, wyznacza nowe centra wzrostu (przemiany wkrajach rozwijajcych si), atake prowadzi do powszechnego wykorzystywania nowych technologii komunikacyjnych iprodukcyjnych. Trend ten wymusza idaje pole dla wzrostu znaczenia jednostkowych inicjatyw zarwno na poziomie obywateli, jak iprzedsibiorstw jako sposobu rozwizywania narastajcych globalnych wyzwa.

W duszej perspektywie dyfuzja wpywu i siy oddziaywania pomidzy poszczeglnymi pastwami bdzie miaa olbrzymi wpyw na ksztat wiata do 2030 r. Azja przecignie Ameryk Pnocn iEurop pod wzgldem: globalnej siy wyraonej poprzez PKB, wysokoci wydatkw wojskowych oraz inwestycji w technologie. Chiny stan si prawdopodobnie najwiksz gospodark, wyprzedzajc USA jeszcze na kilka lat przed 2030 r. Kondycja wiatowej gospodarki bdzie wcoraz wikszym stopniu uzaleniona od dynamiki gospodarek krajw rozwijajcych si, bardziej ni od rozwinitych krajw Zachodu. Obok Chin, Indii iBrazylii na znaczeniu zyskaj rwnie inni gracze regionalni tacy jak Kolumbia, Indonezja, RPA iTurcja. Jeli nie zostan podjte zdecydowane dziaania reformatorskie, nastpi spadek zna-czenia gospodarek Europy, Japonii iRosji. Dotychczasowe czynniki wpywu poszczeglnych pastw na arenie globalnej (PKB, liczba ludnoci, itp.) trac na znaczeniu, jeli nie s poparte efektywnym wykorzystaniem nowych mechanizmw tzw. mikk si (soft power), wtym tworzeniem sieci wsp-pracy nastawionych na rozwizywanie pojawiajcych si wyzwa regionalnych iglobalnych.

Polska strategia rozwoju musi stanowi odpowied na zidentyfikowane wyzwania wduszym horyzon-cie czasowym.

Wyzwania zewntrzne stojce przed Polsk w duszym horyzoncie czasowym

pogbiajca si koncentracja kapitau oraz zwizane zni narastanie nierwnoci spoecz-nych, przy rwnoczesnym uboeniu klasy red-niej, skutkujce nasileniem tendencji populi-stycznych oraz spoecznego sprzeciwu wobec globalizacji. Moe to prowadzi zjednej strony do osabienia, oile wrcz nie regresu, midzy-narodowej wsppracy gospodarczej, a z dru-giej do destabilizacji systemw spoecznych igospodarczych, nioscej szereg negatywnych skutkw (m.in. brak zaufania spoeczestw do elit przywdczych i zwizane znim osabienie spjnoci tkanki spoecznej oraz nasilenie glo-balnych migracji);

trendy demograficzne (starzenie si spoe-czestw), oddziaujce na niemal wszystkie sfery ycia gospodarczego i spoecznego. Wy-muszaj one nie tylko przeobraenie rynku pracy, ale rwnie wpywaj na ksztat struktu-ry gospodarki, rozwj jej poszczeglnych czci bd stagnacj innych. Starzejce si spoe-czestwo to m.in. moliwy spadek tempa wzro-stu produktywnoci, wzrost udziau wydatkw na opiek zdrowotn idugotrwa opiek nad osobami wzaawansowanym wieku, a tym sa-mym ograniczenie puli rodkw na inwestycje. Rwnoczenie otwieraj one perspektywy roz-woju sektora usug opiekuczych, technologii


Uwzgldnienie wyzwa zewntrznych warunkujcych rozwj Polski, wkrtkiej iduszej perspektywie czasowej, wymaga zwikszenia zdolnoci innowacyjnych, aby polska gospodarka moga przesun si wgr acucha wartoci. Bdzie to oznaczao konieczno poprawy jakoci edukacji na wszystkich jej szczeblach, zbudowanie wysokiej jakoci infrastruktury teleinformatycznej, transportowej iener-getycznej. Bdzie to rwnie wymagao silnych iskutecznych instytucji publicznych zdolnych zarwno do tworzenia warunkw sprzyjajcych efektywnej alokacji kapitau, jak ido budowy kapitau spoecz-nego niezbdnego dla funkcjonowania kreatywnej, konkurencyjnej gospodarki. Dziaania te pozostaj w bezporednim (cele w zakresie B+R, edukacji, energii i klimatu) lub porednim (cele w zakresie

Wyzwania zewntrzne stojce przed Polsk w duszym horyzoncie czasowym

dostosowanych do uytkownikw i zastosowa-nia inteligentnych maszyn;

automatyzacja, robotyzacja oraz informatyza-cja procesw gospodarczych. Z jednej strony procesy te stwarzaj zagroenie zarwno dla rynku pracy, jak i wprzypadku informatyzacji bezpieczestwa wewntrznego izewntrzne-go. Zdrugiej strony wpywaj na wzrost szyb-koci i elastycznoci procesw produkcyjnych, awrezultacie prowadz do poprawy konkuren-cyjnoci gospodarki;

niszy poziom pracochonnoci nowoczesnych gospodarek to z jednej strony potrzeba wy-pracowania mechanizmw dzielenia si prac, ale zdrugiej impuls dla rozwoju tzw. przemy-su wolnego czasu (turystyki, sportu, brany kulturalno-rozrywkowej) oraz zwizanych zni przemysw kreatywnych, atake wielu usug, wtym medycznych; wpyw innowacyjnych rozwiza i technologii, w tym informacyjnych na wszystkie aspekty ycia oraz na funkcjono-wanie przedsibiorstw, jak te rosncy popyt na stay dostp do informacji stwarzaj potencjal-ne zagroenie wzakresie bezpieczestwa, ale te otwieraj perspektywy rozwoju i szybszej adaptacji do zmian;

konieczno uwzgldnienia wpywu dziaalno-ci gospodarczej na rodowisko naturalne oraz dostosowywania technik i technologii produk-cji, a take nasilajce si efekty zmian klima-tycznych. Powane zagroenie dla stabilnoci

ekosystemw stanowi utrata biornorodnoci. Rwnoczenie otwieraj si jednak perspekty-wy rozwoju zielonej gospodarki;

ograniczone zasoby wody, surowcw i energii stwarzajce zagroenie wkontekcie bezpie-czestwa i jakoci ycia oraz perspektyw roz-woju sektorw bazujcych na tych zasobach. Pojawiajce si ograniczenia tych zasobw mog jednak rwnoczenie stanowi impuls do poszukiwania nowych rozwiza technolo-gicznych majcych na celu zmniejszenie zapo-trzebowania na surowce i bardziej efektywne ich wykorzystanie oraz zwikszenie odzysku surowcw wtrnych;

nowe style ycia, nowe wzorce konsumpcji i mobilnoci, rosnca obecno technologii wyciu codziennym;

nowe podejcie do biznesu modego pokolenia oznaczajce wiksz akceptacj ryzyka dziaal-noci iszybsz reakcj na zmiany. Wymaga to stosowania odmiennego, wysoce kreatywnego stylu zarzdzania;

nowe wzorce postpowania wsferze gospoda-rowania rozwj finansowania spoecznocio-wego (crowdfundingu), zmiana sposobu dzia-ania funduszy podwyszonego ryzyka (venture capital), ekonomia wspdzielenia (sharing eco-nomy) stanowice alternatyw dla tradycyj-nych modeli biznesowych.


zatrudnienia iograniczenia wykluczenia spoecznego) zwizku zpicioma priorytetowymi celami unij-nej strategii gospodarczej Europa 2020. Szczeglnie istotny jest tu fakt, e wwieloletnich ramach fi-nansowych na lata 2014-2020 europejskie fundusze strukturalne iinwestycyjne s cile powizane zcelami strategii Europa 2020 oraz zwyzwaniami makroekonomicznymi okrelonymi wzaleceniach dla poszczeglnych krajw, przyjmowanymi przez Rad UE wtoku Semestru Europejskiego. Dodatko-wo to powizanie moe by wzmocnione przez okrelenie warunkw wstpnych (ex ante) dostpu do tych funduszy. Wanym punktem odniesienia dla ksztatowania sektorowych polityk gospodarczych s zalecenia Rady dla Polski (ang. Country- Specific Recommendations), formuowane corocznie wramach Semestru Europejskiego.

Uzyskanie trwaego wzrostu gospodarczego, ktry bdzie stanowi podstaw do wzrostu dochodw mieszkacw, utrudniaj zwaszcza nastpujce czynniki:

Czynniki wewntrzne wpywajce negatywnie na stabilne perspektywy rozwoju Polski

oparcie wzrostu i konkurencyjnoci firm gw-nie na czynnikach kosztowych (w tym niskich kosztach pracy);

niekorzystne procesy demograficzne starze-nie si spoeczestwa oraz migracje z Polski negatywnie oddziaujce na perspektywy za-pewnienia odpowiednio wykwalifikowanych ikreatywnych pracownikw;

niski poziom oszczdnoci prywatnych ijedno-czenie niewykorzystanie krajowych zasobw kapitau;

niska innowacyjno gospodarki wynikajca przede wszystkim z: niewystarczajcych bodcw dla podejmo-

wania dziaa innowacyjnych, niewielkiego popytu na nowe technologie

wrd polskich firm, niskiej efektywnoci wsppracy pomidzy

sektorem naukowo-badawczym, admini-stracj ibiznesem;

potencjalne niepowodzenia w obszarze roz-budowy infrastruktury teleinformatycznej niezbdnej do zapewnienia polskim przedsi-biorcom odpowiedniego dostpu do rozwi-za z zakresu TIK, ktre bd determinowa wnajbliszych dekadach zdolno konkuren-

cyjn poszczeglnych podmiotw gospodaru-jcych, a w rezultacie gospodarek regionw ipastw;

struktura gospodarki/przemysu oparta przede wszystkim na tradycyjnych sektorach wytwa-rzajcych produkty oniskiej wartoci dodanej;

brak dugookresowych strategii dostosowa do warunkw ekonomicznych w niektrych sektorach, w szczeglnoci silnie regulowa-nych inadzorowanych przez pastwo (energe-tyka, wydobycie wgla);

zbyt mao dobrze wynagradzanych (istabilnych) kreatywnych miejsc pracy, szczeglnie na ob-szarach wiejskich, gwarantujcych rwnocze-nie samorealizacj zawodow oraz generuj-cych wysok warto dodan dla gospodarki;

stosunkowo niskie iniezbyt efektywne wykorzy-stywanie dostpnych i potencjalnych zasobw pracy, niedopasowanie kwalifikacji do potrzeb rynku itp.;

niska skuteczno pastwa i instytucji gospo-darczych w kreowaniu warunkw dla rozwoju opartego na zaufaniu (kapita spoeczny) oraz dla wzrostu opartego na wiedzy iposzukiwaniu nowych nisz rynkowych wkraju iza granic;


Analiza biecych tendencji gospodarczych potwierdza istnienie, zdiagnozowanych uprzednio wPlanie na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, barier rozwojowych (puapek rozwojowych), ktre mog si dalej utrwala iutrudni zerwanie zmodelem rozwoju czciowo zalenego. Bez impulsw prorozwojowych iproinnowacyjnych wgospodarce ipastwie nasil si negatywne trendy, ktrych skutki bd odczu-walne wperspektywie dugofalowej.

Czynniki wewntrzne wpywajce negatywnie na stabilne perspektywy rozwoju Polski

postpujce rozwarstwienie dochodowe ispo-eczne, wynikajce m.in. zselektywnie ograni-czonego dostpu do dbr i usug publicznych (np. ochrona zdrowia, transport publiczny, internet itp.);

utrzymujce si nierwnoci terytorialne wsfe-rze rozwoju gospodarczego, skutkujce wyst-powaniem obszarw ograniczonego dostpu do usug publicznych oraz sabym wykorzysta-niem lokalnych potencjaw.

PUAPKA REDNIEGO DOCHODU

PKB per capita Polski to tylko 45% PKB per capita USA.

Poowa Polakw zarabia mniej, ni 2,5 tys. z na rk.

Pensje s ok. 3-krotnie mniejsze (nominalnie) ni w krajach wysokorozwinitych.

Puapki rozwojowe

PUAPKA BRAKU RWNOWAGI

95 mld z rocznie trafia do zagranicznych inwestorw.

2 bln z wynosz zagraniczne pasywa Polski.

2/3 polskiego eksportu i50% produkcji przemysu tworz firmy zkapitaem zagranicznym.

Wostatnich 25 latach Polska zmniejszaa dystans do krajw rozwinitych. Obecnie jednak obserwujemy wyczerpywanie si dotychczasowych dwigni wzrostu ikonkurencyjnoci. Bez zbudowania nowych Polska utknie wgronie krajw orednim dochodzie, dlatego potrzebne s nowe lokomotywy rozwoju. Istot wyzwania jest kontynuowanie wzrostu produktywnoci przy zasadniczym zwikszeniu poziomu wynagrodze, bez znaczcej utraty konkurencyjnoci. Skuteczna realizacja koncepcji wzrostu opartego na pacach (wage-led growth) wkrtkim okresie korzystnie wpynie na poziom koniunktury gospodarczej, za wduszym okresie mogaby przeoy si na przyspieszenie procesu modernizacji gospodarki.

Zrwnowaony wzrost gospodarczy wymaga zapewnienia waciwych proporcji pomidzy zaangaowanym wgospodark kapitaem zagra-nicznym ikrajowym. Dotychczasowy model rozwoju wduej czci ba-zowa na kapitale zagranicznym. Jego obecno wnaszej gospodarce jest wana ipodana umoliwia bowiem wypenienie luki kapita-owej. Byo to szczeglnie istotne wokresie transformacji ipozytyw-nie wpyno na wzrost PKB, eksportu iprzyczynio si do transferu technologii. Jednak dzi Polska znajduje si w innej fazie rozwoju, aobawy odugookresow stabilno wniepewnym otoczeniu midzy-narodowym rodzi brak dostatecznie silnego kapitau krajowego (niski poziom inwestycji prywatnych, niski poziom oszczdnoci oraz brak wystarczajco skutecznych zacht dla lokowania tego kapitau wpro-jekty mogce generowa znaczcy efekt mnonikowy w gospodarce przy rwnoczesnym niedoborze takich projektw). Krajowy kapita jest bowiem podstaw stabilnoci wszystkich gospodarek rozwini-tych idynamiczny wzrost jego roli stanowi priorytet.


PUAPKA PRZECITNEGO PRODUKTU

Wydatki na B+R to obecnie 1% PKB.

Tylko 6 polskich firm to wiatowe czempiony.

Tylko 13% MP wprowadza innowacje (31% wUE).

Tylko 8,5% eksportu ma charakter innowacyjny.

Zbyt wiele polskich firm opiera swoj konkurencyjno na dostar-czaniu nieskomplikowanych produktw po najniszej moliwej cenie. Jest to najczciej skutek funkcjonowania wotoczeniu gospodarczym ksztatowanym przez prymat najniszej ceny (np. przetargi publiczne), anie kryteria jakoci usugi lub produktu, wiarygodnoci kontrahen-ta, czy stosowane standardy warunkw pracowniczych. Powszechne stosowanie kryterium najniszej ceny ogranicza wzrost innowacyjno-ci polskiej gospodarki, powstawanie wysoko patnych miejsc pracy i konkurowanie na bazie kompetencji oraz unikalnych umiejtnoci pracownikw. Polska ma niewielu czempionw gospodarczych, ajed-noczenie niewiele maych lub rednich przedsibiorstw ma moli-wo wprowadzenia innowacji na rynek. Fundamentalnym wyzwa-niem jest wczenie Polski wgwny nurt czwartej rewolucji przemy-sowej izakotwiczenie rozwiza cyfrowych wdziaaniach sucych realizacji celw strategicznych, prowadzce do zapewnienia optymal-nego wykorzystania wramach tych dziaa kapitau intelektualnego znajdujcego si wposiadaniu Polakw wkraju iza granic.

PUAPKA DEMOGRAFICZNA

Jeeli obecny trend nie zostanie powstrzymany, rok 2016 bdzie pocztkiem cigego spadku liczby Polakw wwieku produkcyjnym.

Dzi yje 7 mln osb wwieku przedprodukcyjnym (0-17 lat), za 20 lat bdzie to 5,6 mln.

Wy demograficzny w latach 80. XX wieku ksztatowa pol-ski model konkurencyjnoci gospodarczej opartej na niskich kosztach pracy, ktry jednoczenie skania wielu modych, zdolnych iprzedsibiorczych ludzi do emigracji, a tym, ktrzy pozostali, utrudnia decyzj ozaoeniu rodziny lub posiadaniu wicej ni jednego dziecka. W konsekwencji Polska notowaa due ubytki modej wysoko kwalifikowanej kadry pracowniczej inisk dzietno (do czego doprowadziy rwnie zmiany mo-delu ycia nadmierny wzrost postaw konsumpcyjnych). Oba te czynniki mog wnajbliszych dekadach doprowadzi zarwno do ograniczenia poday pracy, jak ido kryzysu systemu ubez-piecze spoecznych.

PUAPKA SABOCI INSTYTUCJONALNEJ

Luka wpyww zpodatku VAT to 35-55 mld z.

Luka wpyww zpodatku CIT to 10-40 mld z.

44 nowelizacje Ustawy oVAT od 2004 roku.

Przewleko procedur postpowa sdowych iadministracyjnych.

Niska efektywno instytucji pastwa.

Brak skutecznej koordynacji polityk publicznych.

Dostrzegajc wlad za koncepcj nowej ekonomii strukturalnej prezen-towan przez J. Lina czy te wskazaniami D. Acemoglu iJ. Robinsona - zna-czenie sfery instytucjonalnej wkreowania warunkw do nie tylko proefek-tywnociowej, ale rwnie jakociowej transformacji gospodarki tworzcej podstawy dugookresowego wzrostu gospodarczego, wrd kluczowych wyzwa naley wymieni popraw koordynacji dziaa instytucji publicz-nych w Polsce, wzrost ich efektywnoci oraz jasny podzia obowizkw pomidzy administracj rzdow asamorzdow. Mimo stale rosncych kosztw funkcjonowania, organy pastwa nie realizuj jasno okrelonych celw rozwojowych, kierujc si zbyt czsto wymogami tzw. kalendarza politycznego. Konsekwencj takiej sytuacji jest osabienie determinacji strategicznej realizowanych dziaa. Ponadto polityki publiczne nie za-wsze s powizane zinstrumentami finansowymi. Sabo instytucjonalna to czynnik, ktry wduej mierze pogbia skal negatywnego oddziaywa-nia wszystkich pozostaych barier wzrostu. To wanie nieefektywne pa-stwo jest wistotnym stopniu odpowiedzialne za brak dziaa wspierajcych budowanie polskich oszczdnoci i kapitau, za brak denia do konku-rowania wiedz ijakoci, zamiast tylko kosztami, brak aktywnej polityki demograficznej oraz niski poziom zaufania spoecznego, ktry ma istotne negatywne znaczenie dla prowadzenia dziaalnoci gospodarczej.


Niezalenie od zidentyfikowanych puapek rozwojowych powanym zagroeniem dla rozwoju Polski jest rozwarstwienie spoeczne iutrzymujce si silne zrnicowania przestrzenne wpoziomie roz-woju spoeczno-gospodarczego. Wzrost dochodw ludzi najbogatszych, przy rosncej biedzie osb najsabiej zarabiajcych, jest jednym zpowanych problemw wiata, wtym znacznej czci krajw wysokorozwinitych. W Polsce wzrost gospodarczy w ostatnich 10 latach przyczyni si do wzrostu realnych dochodw Polakw, jednak nie spowodowao to znaczcego ograniczenia dysproporcji wdo-chodach. Wspczynnik Giniego, obrazujcy nierwnoci dochodowe, zmniejszy si wostatnich latach wPolsce z32,2 w2007 r. do 30,6 w2015 r., ale skala tej zmiany nie jest na tyle dua, by mona byo uzna, e poziom rozwarstwienia spoecznego nie stanowi czynnika ograniczajcego rozwj. Dyspro-porcje wdochodach s rzecz naturaln wgospodarkach wolnorynkowych, niemniej wsytuacji pog-biania si tego zjawiska mog prowadzi do napi spoecznych.

Podobnie nierozwizanym problemem wskali wiatowej s rosnce dysproporcje wrozwoju poszcze-glnych regionw/terytoriw. Najczciej najwikszymi beneficjentami wzrostu gospodarczego s re-giony/miasta/obszary najlepiej rozwinite, oduym potencjale gospodarczym, zasobach ludzkich oraz rozwinitej infrastrukturze, gdzie wystpuje naturalna skonno do koncentrowania si dziaalnoci innowacyjnej. Integracja Polski zUE pozwolia na istotne zmniejszenie dystansu rozwojowego Polski wstosunku do redniej unijnej, przy czym szczeglnie szybkie tempo wzrostu odnotoway wojewdz-twa najbardziej rozwinite gospodarczo oraz due miasta. W2014 r. najwyszy poziom PKB per capita wstosunku do redniej osigno woj. mazowieckie (108%), ktre jednoczenie byo jednym znajszyb-ciej rozwijajcych si regionw wEuropie, natomiast poziom PKB Warszawy trzykrotnie przewysza redni krajow. Zrnicowania przestrzenne wpoziomie rozwoju spoeczno-gospodarczego wznacz-nej mierze uwarunkowane s historycznie. Narastanie dysproporcji rozwojowych jest m.in. konse-kwencj postpujcej deindustrializacji oraz geograficznie selektywnego napywu inwestycji (gwnie zagranicznych), regionalnych rnic wwydajnoci pracy, niezrwnowaenia poday ipopytu na lokal-nych rynkach pracy, atake zrnicowanego poziomu dostpnoci transportowej, majcej kluczowe znaczenie dla uczestnictwa wrynku pracy idostpnoci do usug publicznych. Dodatkowo nasilaj je nierwnomiernie rozoone procesy migracyjne, w ukadzie wewntrznym nakierowane gwnie na Warszaw i inne due orodki miejskie, co przyczynia si do niekorzystnych zmian struktury wieku ludnoci wregionach peryferyjnych oraz stopniowego wypukiwania zlokalnych rynkw pracy osb lepiej wyksztaconych ibardziej przedsibiorczych.

Scenariusze rozwojowe do 2030 r.Analiza dugookresowego potencjau wzrostowego wskazuje, e wzrost produktywnoci na pozio-mie 3,4% wokresie 1990-2015, wyznacza dla Polski optymistyczn perspektyw na kolejne 15 lat. Analizujc iprognozujc dugookresowe trendy produktywnoci, trzeba te zwrci uwag na wsp-zalenoci midzynarodowe. Wkrtkim irednim okresie najwikszy wpyw na aktywno gospo-darcz w Polsce maj zmiany w gospodarce niemieckiej, czyli u gwnego partnera handlowego. Jednak wdugim okresie rdo najwikszych oddziaywa na unijn ipolsk gospodark znajdu-je si wStanach Zjednoczonych. Kraj ten wyznacza trendy technologiczne na wiecie, aprzy tym wielko gospodarki ijej znaczenie finansowe (rozliczenia wdolarach, rola amerykaskich centrw finansowych) sprawiaj, e oddziauje na wiat wieloma kanaami. Trendy rozwojowe dla polskiej gospodarki uwzgldniaj scenariusze rozwoju gospodarki amerykaskiej (scenariusz bazowy prze-widuje wzrost produktywnoci wtempie 1,7%). Zagregowana prognoza dugookresowego wzrostu produktywnoci dla UE wynosi 1,6%.


Na podstawie bada modelowych oraz analiz szczegowych przyjmuje si, e dugookresowy wzrost produktywnoci wprzypadku Polski znajdzie si wprzedziale 1,8-3,6% (poziom 2,6% to scenariusz bazowy). Zaoenie takie wpisuje si wdugookresowe prognozy produktywnoci OECD. Prognoza ta jest rwnie zbiena zdugookresowymi trendami wzrostu ikonwergencji. Tempo rozwoju bdzie ni-sze ni wwierwieczu po transformacji, co wynika zwczesnego przyspieszenia iskali przemian go-spodarczych (wprowadzenie gospodarki rynkowej, prywatyzacja majtku pastwowego, przystpienie do Unii Europejskiej iwicy si ztym spadek premii za ryzyko). Wscenariuszu bazowym ioptymi-stycznym Polska bdzie kontynuowaa zblianie si do redniej unijnej, ale w scenariuszu pesymi-stycznym nastpi wtym zakresie regres.

Scenariusz pesymistyczny oznaczaby, e w Polsce zatrzymuje si proces konwergencji w stosun-ku do krajw rozwinitych lub e wkrajach rozwinitych nastpuje stagnacja produktywnoci. Wy-daje si jednak, e prawdopodobiestwo tej cieki jest minimalne. Globalny wzrost produktywnoci oraz wzrost tzw. granicy technologicznej by wmiar stabilny od pocztku rewolucji przemysowej. Zdarzay si okresy szybszego iwolniejszego wzrostu, ale wiat znajduje si na wzgldnie stabilnej ciece rozwojowej. Wrd tzw. krajw doganiajcych epizody zatrzymania konwergencji zdarzay si dowiadczya ich wikszo krajw peryferyjnych Europy. Przyczyny takich puapek rozwojowych mog by bardzo

STRATEGIA - miir.gov.pl · globalnych procesów ekonomicznych. Jest wręcz przeciwnie –...

Documents

Transcript of STRATEGIA - miir.gov.pl · globalnych procesów ekonomicznych. Jest wręcz przeciwnie –...