STATYSTYKA EBC ZARYS, KWIECIEŃ 2006 · Statystyka EBC – zarys kwiecień 2006 SKRÓTY Nota do...

S T A T Y S T Y K A E B CK W I E C I E Ń 2 0 0 6

Z A R Y S

ISSN 1725572-4

9 7 7 1 7 2 5 5 7 2 0 0 4

PL

W 2006 r.wszystkie

publikacje EBCbędą przedstawiały

motyw z banknotu 5 €.

STAT YST YKA EBC

Z ARYS

K W I E C I E Ń 2 0 0 6

© Europejski Bank Centralny, 2006

AdresKaiserstrasse 2960311 Frankfurt am Main, Niemcy

Adres do korespondencjiPostfach 16 03 1960066 Frankfurt am Main, Niemcy

Telefon+49 69 1344 0

Strona wwwhttp://www.ecb.int

Faks+49 69 1344 6000

Telex411 144 ecb d

Wszystkie prawa zastrzeżone.Zezwala sie na wykorzystaniedo celów edukacyjnych i niekomercyjnychpod warunkiem podania źródla.

ISSN 1725-5724 (online)

3EBC

Statystyka EBC – zaryskwiecień 2006

1 STRESZCZENIE 5

2 STATYSTYKA MONETARNYCH INSTYTUCJIFINANSOWYCH 10

3 POZOSTAŁE STATYSTYKI INSTYTUCJIPOŚREDNICTWA FINANSOWEGO 20

4 STATYSTYKA STÓP PROCENTOWYCH (INNYCH NIŻ W SEKTORZE MIF) 21

5 STATYSTYKA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH (W TYM AKCJI) 21

6 STATYSTYKA BILANSU PŁATNICZEGO I MIĘDZYNARODOWEJ POZYCJI INWESTYCYJNEJ 23

7 REZERWY MIĘDZYNARODOWE EUROSYSTEMU 28

8 STATYSTYKI DOTYCZĄCE MIĘDZYNARODOWEJ ROLI EURO 29

9 EFEKTYWNY KURS EURO 29

10 STATYSTYKA SEKTORA INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH 30

11 RACHUNKI STREFY EURO WEDŁUG SEKTORÓW INSTYTUCJONALNYCH 31

12 STATYSTYKA SYSTEMÓW PŁATNICZYCH I ROZRACHUNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH 34

13 STATYSTYCZNE ASPEKTY ROZSZERZENIA STREFY EURO 34

14 WYMIANA DANYCH STATYSTYCZNYCH 35

15 PUBLIKACJA I KORYGOWANIE DANYCH 35

16 INSTRUMENTY PRAWNE EBC DOTYCZĄCESTATYSTYKI 36

ZAŁĄCZNIK 1 Częstotliwość i terminy publikacjizagregowanych statystyk strefy euro 40

ZAŁĄCZNIK 2 Dostępność danych 42

ZAŁĄCZNIK 3 Wybrane źródła 44

S P I S T R E Ś C I

BIS Bank Rozrachunków Miedzynarodowych (Bank for International Settlements)Dz.U. Dziennik Urzędowy (Uniii Europejskiej)EBC Europejski Bank CentralnyECU europejska jednostka walutowa (European Currency Unit)EER efektywny kurs euro (effective exchange rate)ESA 95 europejski system rachunków narodowych i regionalnych z 1995 r.ESBC Europejski System Banków CentralnychKBC krajowy bank centralnyM1, M2, M3 agregaty monetarne zdefiniowane i stosowane przez EBCMFW Miedzynarodowy Fundusz WalutowyMIF monetarna instytucja finansowaPKB produkt krajowy bruttoSDR specjalne prawa ciągnienia (special drawing right)SNA 93 system rachunków narodowych z 1993 r.UE Unia EuropejskaUGW Unia Gospodarcza i Walutowa

4EBC Statystyka EBC – zaryskwiecień 2006

S K R Ó T Y

Nota do czytelnika:

Niniejszy dokument zawiera wiele odnośników do aktów prawnych EBC i Wspólnoty oraz doinnych materiałów. W rozdz. 16 wymieniono akty prawne wydane przez EBC, zaś załącznik 3zawiera wykaz innych ważnych źródeł. Wersja elektroniczna tego dokumentu (dostępna na stronieinternetowej www.ecb.int/publications) zawiera linki do wymienionych dokumentów.

1 STRESZCZENIE

1.1 Z A STOSOWANIE, Z AWARTOŚĆ I PODSTAWOWA CHARAK TERYST YKASTAT YST YK EBC

1. Podstawowym celem Eurosystemu1 jestutrzymanie stabilności cen w strefie euro oraz– bez uszczerbku dla tego celu – wspieranieogólnej polityki gospodarczej w strefie euro.Mając na uwadze powyższe cele EuropejskiBank Centralny (EBC) realizuje politykępieniężną w strefie euro oraz może prowadzićoperacje walutowe. EBC ma także wkład wutrzymanie stabilności systemu finansowego.Realizacja tych zadań wymaga dużej ilościdanych statystycznych, których dostarcza albosam Europejski System Banków Centralnych(ESBC), albo Eurosystem, albo KomisjaEuropejska (głównie poprzez Eurostat)2 wewspółpracy z krajowymi urzędamistatystycznymi. W tym dokumencieskoncentrowano się przede wszystkich nastatystykach wspierających te zadania. ESBCgromadzi również dane statystyczne w celachoperacyjnych (dotyczące głównie systemówpłatności i rozrachunku), które w tymdokumencie zostaną omówione skrótowo.Większość poruszanych zagadnień dotyczydanych zagregowanych obejmujących całąstrefę euro. Kwestie udziału poszczególnychkrajów w tych agregatach oraz informacjistatystycznych gromadzonych przez bankicentralne dla celów krajowych nie są tematemniniejszego dokumentu.

2. W ogólnym zarysie podział obowiązków w zakresie statystyki pomiędzy EBC i Komisjąprzebiega następująco: EBC odpowiada (naszczeblu europejskim) za statystykę monetarną,bankową i rynków finansowych; dzieli z Komisją odpowiedzialność za statystykębilansu płatniczego i międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej, rachunki finansowe i rachunkiniefinansowe sektorów instytucjonalnych;samodzielnie Komisja odpowiada za pozostałedziedziny statystki. Jako użytkownik danychKomisji, EBC jest szczególnie zainteresowanystatystyką cen i kosztów, rachunkami

narodowymi oraz szeregiem innych statystyk gospodarczych. Taki podziałodpowiedzialności za poszczególne dziedzinystatystyki oraz uzgodnienia dotyczącewspółpracy określono w porozumieniu o współpracy między tymi instytucjami,którego aktualna wersja została uzgodniona w marcu 2003 r.

3. Celem niniejszego dokumentu, będącegoaktualizacją publikacji Statistical informationcollected and compiled by the ESBC (wydanejprzez EBC w maju 2000 r.) jest zgromadzeniew jednym, dostępnym miejscu informacji o statystykach EBC. Dokument opisujedostarczane dane (według stanu na koniec 2005 r.), wskazując, które są przedmiotemprzepisów wydawanych przez EBC. Dokumentomawia również kierunki dalszych prac, tamgdzie dotychczasowe statystyki EBC są bądźniekompletne, bądź nieodpowiednie. WymogiEBC odnośnie statystyk ogólnogospodarczych,których sporządzanie jest obowiązkiemKomisji Europejskiej na szczebluwspólnotowym, są przedmiotem osobnejpublikacji EBC pt. „Przegląd wymogów w zakresie ogólnej statystyki gospodarczej” z grudnia 2004 r. EBC podejmuje jednak pewneprace statystyczne w tej dziedzinie z własnejinicjatywy – są to głównie wyrównaniesezonowe miesięcznego zharmonizowanegowskaźnika cen konsumpcyjnych ogłaszanegoprzez Komisję Europejską (wykorzystywanegodo monitorowania inflacji w strefie euro) orazzestawianie półrocznych średnich cennieruchomości mieszkaniowych w strefie eurow oparciu o dane niezharmonizowane.Niniejszy dokument nie omawia jednak tychdwóch rodzajów wskaźników.

4. Traktat o Unii Europejskiej powierzyłEuropejskiemu Instytutowi Walutowemuzadanie podjęcia przygotowań w dziedzinie

5EBC


1 W skład Eurosystemu wchodzi EBC i krajowe banki centralnetych państw członkowskich Unii Europejskiej, które przyjęłyeuro. W skład ESBC wchodzą EBC oraz krajowe bankicentralne wszystkich państw członkowskich UE.

2 Eurostat jest urzędem statystycznym Wspólnot Europejskich.Eurostat wraz z krajowymi urzędami statystycznymi państwczłonkowskich UE tworzą Europejski System Statystyczny.

statystyki do trzeciego etapu Unii Gospodarczeji Walutowej (UGW), w szczególności zadanieprzyczyniania się do niezbędnego ujednoliceniastatystyk. W lipcu 1996 r. Instytut wydałoświadczenie w sprawie wymogówstatystycznych niezbędnych dla rozpoczęciaUGW. Na trzecim etapie UGW, który rozpocząłsię 1 stycznia 1999 r., EBC przy współudzialekrajowych banków centralnych (KBC)zobowiązany jest gromadzić dane statystyczneniezbędne dla realizacji zadań ESBC oraz (w razie potrzeby) przyczyniać się do ichdalszej harmonizacji. Na mocy statutu ESBC3

na EBC nałożono wymóg określenia, jakieinformacje statystyczne są potrzebne dorealizacji zadań ESBC, zaś gromadzeniedanych statystycznych powierzono krajowymbankom centralnym. Zasadniczo więc tokrajowe banki centralne (a czasem inne władzekrajowe) gromadzą dane od instytucjisprawozdawczych i z innych źródeł krajowych,opracowują je dla potrzeb agregatów dla strefyeuro i przekazują do EBC, który zestawia teagregaty. EBC i krajowe banki centralnewspólnie opracowują metodykę statystyczną.

5. Zgodnie z art. 34 oraz art. 14 ust. 3 statutu,a także zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Rady UE (WE) nr 2533/98 w sprawie statystyk EBC, krajowe bankicentralne uczestniczą również w tworzeniuaktów prawnych EBC regulujących tę sferę. W przypadku dziedzin, w których potrzebyEBC zostały wystarczająco dobrze rozpoznane,wymogi statystyczne są formalizowane w postaci instrumentu prawnego uchwalanegoprzez Radę Prezesów. Listę tych instrumentówprawnych zawiera rozdział 16; z czasemobejmowały one kolejne obszary danychstatystycznych przekazywanych do EBC z zakresu określonego w prawiewspólnotowym. W przypadku informacjiuzupełniających bądź dziedzin, w którychpotrzeby statystyczne EBC nie zostały jeszczew pełni rozpoznane, EBC opiera się namożliwości egzekwowania niezbędnych danychstatystycznych przez krajowe banki centralne (i inne władze krajowe).

6. Statut nakłada na EBC wymóg współpracy w dziedzinie statystyki nie tylko z instytucjamiWspólnoty, ale także z innymi organizacjamimiędzynarodowymi. Statystyki EBC są – o ileto możliwe – zgodne ze standardamieuropejskimi i międzynarodowymi (nielicznerozbieżności zostały wymienione w niniejszymdokumencie). Podejście takie pomagazminimalizować niedogodności związane z obowiązkami sprawozdawczościstatystycznej oraz zwiększa przydatnośćstatystyk. Z myślą o tym EBC opracowałprocedurę oceny korzyści i kosztów, zgodnie z którą propozycje znaczących zmian w statystyce są objaśniane, uzasadniane,analizowane, w miarę możliwości wyceniane i w razie potrzeby modyfikowane lubodrzucane.

7. Odpowiedzialność Eurosystemu zaprowadzoną politykę skupia się na poziomiestrefy euro. Aby statystyki były przydatne, danemuszą być agregowane w taki sposób, byobejmowały całą strefę euro. Wymóg ten rodziproblem harmonizacji, bo dane wyjściowemuszą być wystarczająco homogeniczne, byumożliwić sensowną agregację, oraz potrzebęodpowiednio szerokiego zakresu danych(zwłaszcza w dziedzinie statystyki pieniężnej i bankowej oraz statystyki bilansu płatniczegoi międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, jakrównie częściowo z nich wyliczanychrachunków finansowych) umożliwiającegozestawienie agregatów dla całej strefy euro. W szczególności w celu konsolidacji napoziomie strefy euro konieczne jestrozróżnienie transakcji i pozycji pomiędzykrajami strefy euro od transakcji i pozycjiwobec zagranicy.

8. Dane krajowe uwzględniane w agregatachdla strefy euro mogą też być istotnymskładnikiem analizy trendów, miedzy innymimechanizmu transmisji polityki pieniężnej czystopnia integracji rynków. Ponadto art. 5 statutu


3 Statut Europejskiego Systemu Banków Centralnych orazEuropejskiego Banku Centralnego został określony w protokole załączonym do Traktatu o Unii Europejskiej,podpisanego w Maastricht w lutym 1992 r.

dotyczący gromadzenia informacjistatystycznych ma zastosowanie do wszystkichpaństw członkowskich UE, zaśodpowiedzialność za statystykę Statut powierzaRadzie Ogólnej EBC, do której należą równieżprezesi krajowych banków centralnych spozastrefy euro. Rozporządzenie Rady UE w sprawie statystyk EBC uznaje, że jakkolwiekinstrumenty prawne EBC nie obowiązująpaństw członkowskich spoza strefy euro (tzw.państw nieuczestniczących), to jednakwszystkie państwa członkowskie UE musząprzyczyniać się do wypełniania wymogów art. 5 statutu. W związku z powyższym państwate przekazują EBC wiele informacjistatystycznych wykorzystywanych w celumonitorowania ich sytuacji gospodarczej orazoceny ich gotowości do przyjęcia euro.

9. Nieodłącznym elementem wymogów sączęstotliwość i terminowość przekazywaniadanych (oraz oczywiście inne aspekty ichjakości). Aby umożliwić EBC terminowepublikowanie agregatów dla strefy euro w dziedzinie statystyki monetarnej, bankowej i rynków finansowych oraz bilansu płatniczego,dane miesięczne muszą wpływać do EBC w terminie od około trzech do siedmiu tygodnipo zakończeniu miesiąca, którego dotyczą.Bardziej szczegółowe dane kwartalne sąudostępniane z większym, trzymiesięcznymopóźnieniem. Dane do rachunków narodowychstrefy euro, które w znacznym stopniu zależą odinnych źródeł kwartalnych, są z koniecznościpublikowane z dość dużym opóźnieniem; w dłuższej perspektywie będzie się jednakdążyć do uzyskania ich w ciągu trzech miesięcyod zakończenia kwartału, którego dotyczą.

10. Informacje statystyczne są szczególnieprzydatne w analizach ekonomicznych, jeślidostępne są porównywalne dane dla w miarędługiego okresu. Dla wielu danychstatystycznych dotyczących strefy europrzyjęto dane szacunkowe dla okresów sprzedrozpoczęcia szeregu czasowego. Niekiedysięgają one wstecz nawet do 1980 roku, jednakw takich przypadkach dane te nie są w pełniporównywalne z aktualnymi.

1.2 STAT YST YKA MONE TARNA ORAZINST YTUCJI I RYNKÓW FINANSOWYCH

11. Strategia polityki pieniężnej Eurosystemuprzypisuje pierwszoplanową rolę pieniądzowi;świadczy o tym ogłoszenie wartościreferencyjnej dla wzrostu podaży pieniądza M3(tzw. szerokiego agregatu). Pieniądz obejmujegłównie płynne zobowiązania monetarnychinstytucji finansowych (MIF) stanowiącychpopulację sprawozdawczą dla potrzebstatystyki monetarnej. Kryterium zaliczeniadanej instytucji do sektora MIF jest, mówiąc w skrócie, przyjmowanie przez nią depozytów(oprócz depozytów od MIF) lub emitowanieinstrumentów finansowych będących bliskimisubstytutami depozytów, oraz udzielaniekredytów lub inwestowanie w papierywartościowe. Krajowe banki centralne (którewraz z EBC same należą do sektora MIF)prowadzą listy instytucji finansowychspełniających takie kryteria. Tak sformułowanadefinicja monetarnej instytucji finansowej jestszersza niż przyjęta w prawie wspólnotowymdefinicja instytucji kredytowej; podstawowaróżnica polega na zaliczeniu do MIF równieżfunduszy rynku pieniężnego.

12. Pierwszym krokiem przy tworzeniustatystyki monetarnej jest zdefiniowaniejednorodnego sektora kreującego pieniądz.Drugim krokiem jest wyszczególnienie pozycjiuwzględnianych w skonsolidowanym bilansietego sektora („skonsolidowany” oznacza w tymkontekście, że operacje wzajemne pomiędzyinstytucjami sektora zostały wysaldowane).Bilans skonsolidowany monetarnych instytucjifinansowych dostarcza większości danych dlacelów zestawienia miesięcznej podażypieniądza oraz czynników jego kreacji.

13. Ze względu na uzgodnioną definicjęmonetarnych instytucji finansowych, bilansskonsolidowany sektora MIF stanowi źródłodanych pieniężnych będące koncepcyjnymodpowiednikiem bilansu krajowego sektorabankowego, na podstawie którego sporządza sięzazwyczaj krajową statystykę monetarną.Sektory instytucji rządowych szczebla

7EBC


centralnego i nierezydentów są „neutralnewzględem pieniądza”, co oznacza że posiadaneprzez nie instrumenty pieniężne nie sązaliczane do podaży pieniądza. Sektory tenależy zdefiniować, a ich zasoby instrumentówpieniężnych zdeponowane w monetarnychinstytucjach finansowych strefy euro należywyłączyć z agregatów dla strefy euro. Definicjeinstytucji rządowych, rezydentów orazpodsektorów sektora posiadającego pieniądz sąstosowane konsekwentnie w całej strefie euro,zgodnie z europejskim systemem rachunkównarodowych i regionalnych z 1995 r. (tzw. ESA 95)ustanowionym na mocy rozporządzenia Rady(WE) nr 2223/96.

14. Ważne są również miesięczne informacje o stopach procentowych instrumentówpieniężnych i kredytowych. Dane o stopachprocentowych są potrzebne do monitorowaniatransmisji polityki pieniężnej, lepszegozrozumienia struktury rynków finansowychoraz oceny sytuacji finansowej różnychsektorów gospodarki strefy euro. Instytucjekredytowe i niektóre inne podmioty(stanowiące przeważającą część sektora MIF)przekazują informacje o stopach procentowychzapłaconych i pobranych od nowych orazwszystkich łącznie kredytów i depozytów w euro gospodarstw domowych orazprzedsiębiorstw niefinansowych w strefie euro.Kategorie danych dotyczących stópprocentowych odpowiadają kategoriom bilansumonetarnych instytucji finansowych.

15. Przekazuje się również dane dotycząceinnych obszarów statystyki monetarnej. Emisjepapierów wartościowych4 oraz kredytyudzielane przez „pozostałe” (niemonetarne)instytucje pośrednictwa finansowego stanowiądla kredytobiorców alternatywę dlafinansowania bankowego; dla kredytodawcówjednostki uczestnictwa funduszyinwestycyjnych są substytutem pewnychnależności od banków. Fundusze inwestycyjne,niektóre pozostałe instytucje pośrednictwafinansowego, instytucje ubezpieczeniowe orazfundusze emerytalne są dużymi i aktywnymiuczestnikami rynku finansowego. Ceny

i rentowność instrumentów na rynkufinansowym mogą mieć przemożny wpływ nasytuację gospodarczą. Są też jednym z przejawów oczekiwań rynkowych odnośnieinflacji i aktywności gospodarczej. EBCgromadzi wiele informacji o rynkachfinansowych (np. o emisjach papierówwartościowych oraz cenach i rentownościinstrumentów na rynku finansowym).Najważniejszymi instytucjami finansowymispoza sektora MIF są instytucjeubezpieczeniowe i fundusze emerytalne. EBC gromadzi informacje o tych podmiotach na podstawie wytycznych EBC/2002/7 (z późniejszymi zmianami wprowadzonymiwytycznymi EBC/2005/13). Innymi ważnymiinstytucjami finansowymi poza sektorem MIFsą fundusze inwestycyjne (z wyłączeniemfunduszy rynku pieniężnego), odnośnie którychEBC zamierza wkrótce wydać podobneregulacje.

1.3 BILANS PŁATNICZY I INNE STAT YST YK IPOWIĄZ AŃ GOSPODARCZYCH Z Z AG RANICĄ

16. W dziedzinie statystyki bilansu płatniczegoi innych statystyk powiązań gospodarczych z zagranicą, dla celów polityki monetarnejniezbędna jest miesięczna statystyka bilansupłatniczego, wskazująca na główne pozycjewpływające na sytuację pieniężną i rynkiwalutowe, oraz bardziej szczegółowe statystykikwartalne jako ich uzupełnienie. Spójne zasadymetodyczne umożliwiają powiązanie statystykibilansu płatniczego ze statystyką monetarnąstrefy euro. Istnieje również wymógsporządzania miesięcznej statystyki rezerwdewizowych Eurosystemu oraz jego płynnychaktywów i pasywów w walutach obcych, jakrównież kwartalnej i – bardziej szczegółowej –rocznej statystyki międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej, która wyczerpującoprzedstawiają należności i zobowiązania strefy


4 Papiery wartościowe są największą kategorią instrumentówfinansowych w strefie euro i liczą się niemal w każdejdziedzinie statystyk Banku. EBC stworzył w ostatnim czasieobszerną bazę danych dotyczącą papierów wartościowych, o licznych zastosowaniach statystycznych, analitycznych i operacyjnych (zob. akapit 79).

euro wobec reszty świata. Pozostałe statystykiw tym zakresie obejmują półroczne danedotyczące inwestycji portfelowych (stanów i transakcji) w przekroju walutowym, którewykorzystuje się do oceny międzynarodowejroli euro jako waluty inwestycyjnej. Niektórebanki centralne sporządzają też statystykęwykorzystania euro przy fakturowaniutransakcji zagranicznych.

17. Agregaty dla strefy euro ujmują osobnoprzychody i rozchody oraz aktywa i pasywastrefy euro. Aby uzyskać taką klasyfikację,kraje wchodzące w skład strefy euro musząpodzielić transakcje i pozycje transgraniczne natransakcje i pozycje wewnątrz strefy euro oraztransakcje i pozycje wobec reszty świata.Kwartalna statystyka bilansu płatniczego oraz roczna – międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej – uwzględnia podziałgeograficzny partnerów operacji ze strefy eurowedług krajów (lub grup krajów).

18. Jakkolwiek wymogi te są w miaręmożliwości zgodne ze standardami zawartymiw wydanym przez Międzynarodowy FunduszWalutowy podręczniku zestawiania bilansupłatniczego (ang. Balance of Payments Manualof the International Monetary Fund, wydaniepiąte), EBC przyjął również pewne propozycjeodnośnie harmonizacji, obejmującespecyficzne europejskie potrzeby i działaniazmierzające do zintegrowania statystykibilansu płatniczego strefy euro ze statystykąmonetarną i gospodarczą oraz rachunkamifinansowymi. Statystyka bilansu płatniczego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnejstanowi również element ocenymiędzynarodowej roli euro. Dotyczy teżfunkcjonowania systemów płatniczych i systemów rozrachunku papierówwartościowych. Są to dziedziny leżące w obszarze zainteresowania EBC, któryprowadzi prace nad poprawą spójności tychdanych.

19. EBC i Eurostat ściśle współpracują ze sobąw dziedzinie statystyki bilansu płatniczego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej. EBC

zestawia dane zagregowane dla strefy euro,podczas gdy Eurostat – dane dla całej UniiEuropejskiej. Jeśli chodzi o zasadymetodyczne, EBC skupia się na rachunkufinansowym i związanych z nim dochodach,natomiast Eurostat – na pozostałych elementachrachunku bieżącego i rachunku kapitałowym.Zarówno EBC, jak i Eurostat uważnie śledząrównież inwestycje bezpośrednie.

20. EBC zestawia także wskaźniki efektywnegokursu euro – w ujęciu nominalnym i realnym –przy użyciu różnych deflatorów.

1.4 STAT YST YKA SEK TORA INST YTUCJIRZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH

21. EBC interesuje się finansami sektorainstytucji rządowych i samorządowych z wielupowodów. Podobnie jak Komisja, EBCsporządza okresowe raporty o konwergencji,oceniające stopień przygotowanianieuczestniczących państw członkowskich doprzyjęcia euro. Deficyt budżetowy i długpubliczny stanowią istotne kryteria tej oceny.EBC śledzi również sytuację związaną z procedurą dotyczącą nadmiernego deficytu.Do wszystkich tych działań potrzebne są daneroczne gromadzone zgodnie z wytycznymiEBC/2005/5 (z późniejszymi zmianami), w formie umożliwiającej analizę deficytufinansów publicznych i długu publicznego(zgodnie z definicją stosowaną dla celówprocedury dotyczącej nadmiernego deficytuoraz Paktu Stabilności i Wzrostu), badaniezależności pomiędzy deficytem i zmianą stanudługu, powiązanie tych danych z niecoodmiennymi danymi zgodnymi ze standardemESA 95 oraz zestawienie przez EBC danychzagregowanych dla strefy euro i UE z właściwym uwzględnieniem wpływów dobudżetu Wspólnoty Europejskiej i wypłat z niego. Ponadto działania rządów mająznaczący wpływ na sytuację gospodarczą. W związku z tym EBC monitoruje równieżkwartalne dane dotyczące transakcji sektorainstytucji rządowych i samorządowych. Dane tesą gromadzone na mocy przepisówwspólnotowych.

9EBC


1.5 RACHUNK I STREFY EURO WEDŁUGSEK TORÓW INST YTUCJONALNYCH

22. Kwartalne rachunki finansowe uniiwalutowej są sporządzane zgodnie z metodykąokreśloną w ESA 95. Na podstawie właściwychdanych statystycznych dotyczących strefy eurooraz narodowych rachunków finansowych EBCzestawia kwartalne rachunki finansowe dlastrefy euro. Stanowią one uzupełnienie analizymonetarnej i badań dotyczących prowadzonejpolityki. Prace nad opracowaniem rachunkówfinansowych nadal trwają. Po ich zakończeniurachunki finansowe stanowić będą spójnysystem rejestracji relacji finansowychpomiędzy sektorami instytucjonalnymi,przedstawiający z częstotliwością kwartalnąsytuację w zakresie stanów zadłużenia i wierzytelności, umożliwiający wyczerpującąanalizę inwestycji finansowych i finansowania.Ze względu na to, że kwartalne rachunkifinansowe unii walutowej sporządza sięzgodnie z międzynarodowymi standardamirachunkowości statystycznej, są one równieżcennym narzędziem zapewniania spójnościpomiędzy różnymi statystykami. Od wiosny2007 r. rachunki finansowe unii walutowej będązintegrowane z kwartalnymi rachunkaminiefinansowymi, które EBC i Komisja wspólnieopracowują w celu uzyskania pełnego obrazutransakcji i pozycji finansowych sektorówinstytucjonalnych strefy euro. Kwartalnerachunki strefy euro będą zwieńczeniemstatystyki strefy euro, wiążącym w jedensystem różne jej elementy. Ukończenie prac w tym obszarze statystyki jest obecnienajwyższym priorytetem EBC.

1.6 WYMIANA DANYCH STAT YST YCZNYCH

23. Sprawne systemy wymiany danychstatystycznych przyczyniają się doterminowości i wysokiej jakości statystyk.System wymiany danych w ramach ESBCdziała dobrze i w sposób w znacznym stopniuzautomatyzowany. System ten łatwodostosowuje się do nowych wymogówstatystycznych i umożliwia sprawne i spójneprzyjmowanie nowych danych.

24. System wymiany danych statystycznych w ramach ESBC wykorzystuje specjalną siećtelekomunikacyjną i ujednolicony formatkomunikatów statystycznych (ang. genericstatistical message for time series –GESMES/TS), który jest również szerokostosowany jako standard wymiany danychstatystycznych i metadanych (tj. informacji odanych) w Komisji Europejskiej i innychinstytucjach międzynarodowych. Komunikatyw formacie GESMES/TS (SDMX-EDI) orazSDMX-ML (oparte na Internecie i innychnowoczesnych technologiach) mają zapodstawę ten sam model danych. Oba typykomunikatów są zarządzane w ramachinicjatywy wymiany danych i metadanychstatystycznych (ang. Statistical Data andMetadata Exchange – SDMX) podjętej przezinstytucje europejskie i międzynarodowe (w tym EBC) w celu promowania wspólnychstandardów i najlepszej praktyki w dziedziniewymiany i wspólnego użytkowania danychstatystycznych.

25. EBC od dawna udostępnia danestatystyczne dotyczące strefy euro w swoimserwisie internetowym. Niedawno podjętoinicjatywę rozszerzenia dostępu na szeregdanych przekazywanych przez instytucjekrajowe, dzięki czemu użytkownicy nie musząich szukać w serwisach krajowych bankówcentralnych. Te same dane, wraz z materiałamiopisowymi, są jednocześnie udostępniane w językach urzędowych na stronachinternetowych krajowych banków centralnych.

2 STAT YST YKA MONE TARNYCH INST YTUCJIFINANSOWYCH

2.1 WPROWADZENIE

26. System statystyczny sektora monetarnychinstytucji finansowych strefy euro obejmujedwa podstawowe elementy: listę MIF(zdefiniowanych dla celów statystycznych)oraz specyfikację informacji statystycznychprzekazywanych przez te instytucje z częstotliwością miesięczną i kwartalną.


Zakres danych, które monetarne instytucjefinansowe muszą przekazywać do krajowychbanków centralnych jest określony w przepisach. Wytyczne EBC (EBC/2003/2, z późniejszymi zmianami) określają zakres,format i harmonogram przekazywania przezkrajowe banki centralne danych otrzymanych z MIF do EBC, dane udostępniane przezEurosystem odnośnie jego działalności i innewłaściwe informacje, których EBC potrzebuje,a które nie zostały uwzględnione w innychprzepisach.

27. Podstawowym wymogiem statystycznymjest sporządzenie miesięcznego bilansuskonsolidowanego sektora kreacji pieniądza dlastrefy euro. Podstawą prawną uzyskiwania tychdanych jest rozporządzenie EBC/2001/13 (z późniejszymi zmianami) w sprawie bilansuskonsolidowanego sektora MIF.Rozporządzenie to dotyczy równieżdodatkowych informacji niezbędnych dlawyliczenia transakcji wykorzystywanych doobliczenia stóp wzrostu. Bilans sektora MIFdostarcza zatem podstawowych komponentówumożliwiających zestawienie agregatówpieniężnych i czynników ich kreacji dla strefyeuro. Bilans sektora MIF stanowi równieżpodstawę statystyczną dla wyliczenia rezerwyobowiązkowej, którą muszą utrzymywaćinstytucje kredytowe.

28. Kolejne rozporządzenie (EBC/2001/18, z późniejszymi zmianami) dotyczy stópprocentowych stosowanych przez instytucjekredytowe oraz pewne kategorie innychpodmiotów w odniesieniu do denominowanychw euro kredytów i depozytów gospodarstwdomowych i przedsiębiorstw strefy euro.

2.2 MONE TARNE INST YTUCJE FINANSOWE

29. EBC, we współpracy z krajowymi bankamicentralnymi, prowadzi listę monetarnychinstytucji finansowych zdefiniowanych dlacelów statystycznych, zgodnie z zasadamiklasyfikacji przedstawionymi poniżej.Procedury określone w wytycznychEBC/2003/2 (z późniejszymi zmianami)

gwarantują, że lista MIF jest aktualna, rzetelna,w miarę możliwości jednorodna i dostateczniestabilna dla celów statystyki. Lista powinna teżumożliwiać uwzględnianie innowacjifinansowych, które mogą wpływać nawłaściwości instrumentów finansowych orazskłaniać instytucje finansowe do zmiany istotyich działalności. Lista monetarnych instytucjifinansowych dla celów statystycznychczęściowo pokrywa się z listą kontrahentówdopuszczonych do operacji polityki pieniężnej,przez co pełni istotną funkcję operacyjną i statystyczną.

30. Artykuł 2 ustęp 1 rozporządzeniaEBC/2001/13 definiuje monetarne instytucjefinansowe następująco: „[Oprócz bankówcentralnych] do MIF zalicza się instytucjekredytowe będące rezydentami, jak określono w prawie wspólnotowym, oraz wszystkiepozostałe instytucje finansowe będącerezydentami, których działalność gospodarczapolega na przyjmowaniu depozytów i/lubbliskich substytutów depozytów od podmiotówinnych niż MIF, a także udzielających na własnyrachunek (przynajmniej w sensieekonomicznym) pożyczek i/lub inwestujących w papiery wartościowe.” Sektor MIF obejmujezatem – oprócz banków centralnych – dwieszerokie grupy pośredników finansowych o statusie rezydenta. Są to instytucjekredytowe, zdefiniowane w prawiewspólnotowym (w tzw. drugiej dyrektywiebankowej) jako „przedsiębiorstwa, którychdziałalność polega na przyjmowaniu lokat lubinnych podlegających zwrotowi środkówfinansowych od ogółu społeczeństwa (w tymtakże przychodów pochodzących ze sprzedażyobligacji bankowych na rzecz ogółuspołeczeństwa) oraz na udzielaniu kredytów nawłasny rachunek” oraz pozostałe instytucjefinansowe o statusie rezydenta, które spełniajądefinicję monetarnej instytucji finansowej zewzględu na emitowanie instrumentówfinansowych będących bliskimi substytutamidepozytów.

31. Kwestia, czy dany instrument finansowyzostanie uznany za bliski substytut depozytu

11EBC


zależy od płynności tego instrumentu, która z kolei skupia w sobie cechy takie jakprzenaszalność, wymienialność na walutę lubprzenaszalny depozyt, pewność odzyskaniakapitału, a niekiedy również zbywalność.Istotny może być też okres emisji. Zasady tewyszczególnia załącznik 1 do rozporządzeniaEBC/2001/13.

32. Na jednostki uczestnictwa w otwartychprzedsiębiorstwach zbiorowego inwestowanianie istnieje rynek, w normalnym znaczeniu tegosłowa. Niemniej jednak inwestorzy mają dostępdo dziennych kwotowań tych jednostekuczestnictwa i mogą wycofać swoje środki pocenie określonej w kwotowaniach. Niektóreprzedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania – a mianowicie fundusze rynku pieniężnego – sązaliczane do sektora MIF, ponieważ ichjednostki uczestnictwa z punktu widzeniapłynności uważane są za bliskie substytutydepozytów. Fundusze rynku pieniężnegoinwestują głównie w depozyty bankowe lubinstrumenty dłużne z krótkim okresempozostałym do zapadalności i dążą douzyskania stopy zwrotu zbliżonej dooprocentowania instrumentów rynkupieniężnego. Kryteria zaliczenia do funduszyrynku pieniężnego określa załącznik 1 dorozporządzenia EBC/2001/13.

33. W europejskim systemie rachunków ESA 95pośredników finansowych zaliczanych do MIFdzieli się na dwa sektory: banki centralne (w ESA 95 sektor S.121) i pozostałe MIF(S.122). Pod koniec 2005 r. sektor MIF w strefie euro obejmował EBC i dwanaściekrajowych banków centralnych, 6.248instytucji kredytowych, 1.645 funduszy rynkupieniężnego i cztery inne instytucje. Obowiązekpełnej realizacji wszystkich wymogówstatystycznych nie dotyczy wszystkich bezwyjątku instytucji sektora MIF. Krajowy bankcentralny zwolnić małe MIF z obowiązkuregularnej sprawozdawczości, jeżeli monetarneinstytucje finansowe uwzględniane w miesięcznym bilansie skonsolidowanymstanowią co najmniej 95% łącznego bilansukrajowego sektora MIF. Wszystkie instytucje

kredytowe muszą jednak przekazywać pewneinformacje kwartalne na potrzeby rezerwyobowiązkowej, zaś wszystkie MIF musząprzekazywać informacje roczne, co pozwalasprawdzić, czy warunek uwzględnienia 95%jest spełniony oraz dla celów uzupełnieniadanych do 100%. Krajowe banki centralnemogą gromadzić dane o stopach procentowychw sektorze MIF na zasadzie próby, zgodnie z procedurą określoną w rozporządzeniuEBC/2001/18.

2.3 MIESIĘCZNY BILANS SKONSOLIDOWANY

34. Bilans skonsolidowany dostarczamiesięcznych danych o transakcjachmonetarnych instytucji finansowych nawystarczającym poziomie szczegółowości, byEBC miał pełną informację o sytuacjimonetarnej w strefie euro. Bilans jestskonsolidowany w tym sensie, że transakcjepomiędzy poszczególnymi MIF sąwysaldowane. Statystyki pieniężne zestawianeprzez EBC na podstawie tych danychomówiono w rozdziale 2.5. Dane miesięczneprzekazywane przez instytucje kredytowewykorzystuje się również do obliczeniapodstawy naliczenia rezerwy obowiązkowej.

35. Zasoby pieniężne obejmują gotówkę w obiegu, pozostałe zobowiązania pieniężnemonetarnych instytucji finansowych (depozytyi inne instrumenty finansowe będące ichbliskimi substytutami) oraz zobowiązaniapieniężne jednostek sektora instytucjirządowych szczebla centralnego takich jakpoczta i skarb państwa (wymogi EBC odnośnietakich jednostek określa załącznik 7 dowytycznych EBC/2003/2). Czynniki kreacjipieniądza obejmują pozostałe pozycje bilansuMIF zestawione w sposób umożliwiający ichanalizę. EBC wylicza te agregaty dla strefyeuro zarówno jako stany, jak i transakcje.

36. EBC wymaga przekazywania informacjistatystycznych w podziale na kategorieinstrumentów, okresy zapadalności, waluty i strony transakcji (kontrahentów). Ponieważwymogi statystyczne dotyczące aktywów


i pasywów są odmienne, obie strony bilansuomówiono kolejno poniżej.

2.3.1 KATEGORIE INSTRUMENTÓW I OKRESYZ APADALNOŚCI

(a) Pasywa37. Z częstotliwością miesięczną gromadzi siędane o następujących instrumentach: pieniądzw obiegu; depozyty (w tym środki na kartachprzedpłaconych); operacje z przyrzeczeniemodkupu; jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego; wyemitowane papierywartościowe (w tym papiery rynkupieniężnego); kapitał i rezerwy oraz pozostałepasywa. Wytyczne EBC/2003/2 nakładają nakrajowe banki centralne wymóg przekazywaniado EBC w odstępach półrocznych miesięcznychdanych o zobowiązaniach z tytułu pieniądzaelektronicznego – w praktyce w strefie euroemitentami pieniądza elektronicznego sąwyłącznie instytucje kredytowe. Zobowiązaniaz tytułu depozytów podaje się w podziale nadepozyty bieżące, depozyty terminowe i depozyty z terminem wypowiedzenia.Pozostałe pasywa obejmują odsetki narosłe odzobowiązań (stanowi to odstępstwo od zasadESA 95, w których zaleca się uwzględnienienarosłych odsetek w odnośnychinstrumentach).

38. Jeśli instrumenty finansowe nie są w pełniporównywalne między rynkami, podziałwedług instrumentów można zastąpićpodziałem według terminów pierwotnych(lepszym w tym przypadku niż podział wedługterminów pozostałych do zapadalności). Punktygraniczne dla przedziałów zapadalności (lubterminów wypowiedzenia) dla statystykimiesięcznej wynoszą: jeden rok i dwa lata dladepozytów terminowych, trzy miesiące i dwalata (dane przekazywane dobrowolnie) dladepozytów z terminem wypowiedzenia.Nieprzenaszalne depozyty „a vista” zalicza siędo przedziału „do trzech miesięcy”. Podział naokresy zapadalności nie dotyczy operacji z przyrzeczeniem odkupu (które zazwyczaj sąinstrumentami krótkoterminowymi, z terminempierwotnym poniżej trzech miesięcy). Dłużnepapiery wartościowe wyemitowane przez

monetarne instytucje finansowe (w tym papieryrynku pieniężnego) wykazuje się w podziale najednoroczne i dwuletnie. Nie wymaga siępodziału według terminów zapadalności dlajednostek uczestnictwa funduszy rynkupieniężnego, ponieważ to pojęcie takichinstrumentów nie dotyczy.

(b) Akt ywa39. Aktywa monetarnych instytucjifinansowych wykazuje się miesięcznie w podziale na gotówkę w kasie, kredyty,pożyczki i inne należności, dłużne papierywartościowe (w tym papiery rynkupieniężnego), jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego, papierywartościowe z prawem do kapitału i udziały,aktywa trwałe oraz pozostałe aktywa, któreobejmują odsetki należne z tytułu aktywów.Podział według terminów pierwotnychwymagany jest dla kredytów (jeden rok i pięćlat) oraz dla dłużnych papierów wartościowychw portfelach MIF (jeden rok i dwa lata).

2.3.2 WALUT Y40. Dla wszystkich właściwych pozycji bilansuosobno wykazuje się salda w euro i w innychwalutach. W celu wyeliminowania wpływuzmian kursów walutowych do wyliczeniadanych dotyczących przepływów wykorzystujesię kwartalne informacje wyszczególniającenajważniejsze waluty (zob. poniżej).

2.3.3 STRONY TRANSAKCJI41. Strony transakcji ze strefy euro identyfikujesię na podstawie listy monetarnych instytucjifinansowych (jeśli należą do tej kategorii) lubna podstawie wytycznych EBC (zgodnych z ESA 95). W obu przypadkach w miesięcznymbilansie monetarnych instytucji finansowychwyróżnia się strony transakcji będącerezydentami tego samego państwaczłonkowskiego co sprawozdająca MIF orazstrony transakcji będące rezydentami innegokraju strefy euro. Agregaty pieniężne EBC nieobejmują instrumentów pieniężnych w posiadaniu samych MIF (S.121 i S.122 w klasyfikacji ESA 95), w posiadaniu instytucjirządowych szczebla centralnego (S.1311)

13EBC


i nierezydentów strefy euro, co pozwala naokreślenie stanu tych instrumentów w sektorzeposiadającym pieniądz. Ze względu na dużąwagę, jaką przywiązuje się do poszczególnychsektorów posiadających pieniądz dla celówanalizy, monetarne instytucje finansoweprzekazują miesięczną klasyfikację zobowiązańz tytułu depozytów w podziale na depozytysektora instytucji rządowych i samorządowychszczebla innego niż centralny (S.1312, S.1313i S.1314), przedsiębiorstw (S.11), pozostałychinstytucji pośrednictwa finansowego (S.123, w tym pomocniczych instytucji finansowych,S.124), instytucji ubezpieczeniowych i funduszy emerytalnych (S.125) orazgospodarstw domowych (S.14, w tym instytucjiniekomercyjnych obsługujących gospodarstwadomowe, S.15). Kredyty i pożyczkimonetarnych instytucji finansowychwykazywane są w podziale na udzieloneinstytucjom rządowym i samorządowym orazudzielone pozostałym sektorom wymienionympowyżej, w dalszym podziale na kredyty i pożyczki na cele konsumpcyjne, na celemieszkaniowe i pozostałe kredyty. Wymóg takszczegółowej klasyfikacji stron transakcji w statystyce miesięcznej, w połączeniu z podziałem według terminów zapadalności i według walut (tam, gdzie ma zastosowanie)został wprowadzony na mocy rozporządzeniaEBC/2001/13. W przypadku depozytów z terminem powyżej dwóch lat i depozytów z terminem wypowiedzenia powyżej dwóch latoraz w przypadku operacji z przyrzeczeniemodkupu wyodrębnia się również – dla celówwyliczenia rezerwy obowiązkowej –zobowiązania wobec instytucji kredytowych,wobec pozostałych MIF oraz wobec instytucjirządowych szczebla centralnego.

2.3.4 POWIĄZ ANIE KLA SYFIKACJI WEDŁUGKATEGORII INSTRUMENTÓW I TERMINÓWZ APADALNOŚCI Z KLA SYFIKACJĄWEDŁUG WALUT I STRON TRANSAKCJI

42. Dla celów zestawienia statystykimonetarnej strefy euro oraz wyliczeniapodstawy rezerwy obowiązkowej niezbędnejest dla niektórych danych miesięcznychpowiązanie klasyfikacji według kategorii

instrumentu, terminu zapadalności, waluty i strony transakcji. Najbardziej szczegółowedane są potrzebne odnośnie stron transakcjinależących do sektora posiadającego pieniądz.Klasyfikacja transakcji z pozostałymi MIF jestpotrzebna jedynie do celów eliminacji saldwzajemnych monetarnych instytucjifinansowych oraz dla celów wyliczeniapodstawy rezerwy obowiązkowej. Również dlapotrzeb wyliczenia podstawy rezerwyobowiązkowej konieczne jest wyodrębnieniepozycji wobec nierezydentów strefy euro dladepozytów z terminem powyżej dwóch lat,depozytów z terminem wypowiedzeniapowyżej dwóch lat oraz operacji z przyrzeczeniem odkupu. Natomiast dla celówbilansu płatniczego potrzebne jestwyodrębnienie depozytów nierezydentówstrefy euro z terminem do jednego roku.

2.3.5 OBRÓT FINANSOWYMI INSTRUMENTAMIPOCHODNYMI

43. Finansowy instrument pochodny jest toinstrument finansowy powiązany z innyminstrumentem finansowym, indeksem lubtowarem, pozwalający na obrót na rynkachfinansowych specyficznymi czynnikami ryzyka(np. ryzykiem zmiany stóp procentowych,kursów walutowych, cen czy sytuacjikredytowej). ESA 95 wymaga wykazywaniapozycji zajmowanych w finansowychinstrumentach pochodnych, o ile mają onewartość rynkową lub o ile można jeskompensować na rynku, tzn. jeśli stronatransakcji może odwrócić operację poprzezzawarcie umowy o przeciwstawnych skutkach.Bieżąca cena rynkowa instrumentu pochodnegojest miarą wyceny należności jednej ze strontransakcji wobec drugiej. Ta właśnie wartośćjest ujmowana w statystyce bilansowej sektoraMIF, jeśli jedną ze stron transakcji jestmonetarna instytucja finansowa. Nie ma przytym znaczenia, czy w okresie trwania transakcjinależność przechodzi z jednej strony umowy nadrugą, ani też czy cena rynkowa wynosi zero(jak ma to miejsce w momencie rozpoczęciakontraktu swapowego lub gdy wysokośćzmiennej marży jest korygowana na bieżąco).Instrumenty pochodne są więc wykazywane


w bilansie sektora MIF w ujęciu brutto wedługwartości rynkowej, chyba że krajowe przepisyw zakresie rachunkowości wymagająujmowania ich pozabilansowo. Instrumentypochodne zaliczane są do kategorii „pozostałeaktywa”, jeśli mają dodatnią wartość dlasprawozdającej monetarnej instytucjifinansowej lub do kategorii „pozostałepasywa”, jeśli mają wartość ujemną, bezwykazywania dodatkowych informacjiszczegółowych. O ile instrumenty pochodneodzwierciedlają pozycje nierezydentów wobecstrefy euro, są również ujmowane w bilansiepłatniczym i międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej (zob. rozdz. 6 poniżej).

44. Dla celów statystycznych instrumentypochodne są wykazywane jako instrumentyfinansowe odrębne od instrumentu bazowego, z którym są powiązane. W związku z tym staninstrumentów pochodnych w bilansie sektoraMIF nie pokazuje bazowego instrumentufinansowego ani też nie wykazuje wartościnominalnej, na jaką opiewa umowa. EBCuzyskuje informacje na ten temat głównie z okresowych badań ankietowych dotyczącychobrotu instrumentami pochodnymiprowadzonych przez Bank RozrachunkówMiędzynarodowych.

2.3.6 STAT YST YKA TRANSAKCJI45. Monetarne instytucje finansowe przekazujądane o depozytach i kredytach według wartościnominalnej (wymóg ten został jednoznaczniesprecyzowany w rozporządzeniu EBC/2004/21,zmieniającym rozporządzenie EBC/2001/13,choć nie dotyczy on skupionych wierzytelnościani kredytów i pożyczek, na które monetarnainstytucja finansowa utworzyła rezerwy).Wartość nominalna pozycji wyrażonych w euronie podlega zmianom z tytułu różnic kursowych.W pozostałych przypadkach zmiany stanówbilansowych uwzględniać będą wpływ nie tylkotransakcji, ale również różnic kursowych i reklasyfikacji. EBC dąży do wyodrębnieniafaktycznych transakcji dokonanych w ciągumiesiąca poprzez rozpoznanie i wyłączenieskutków aktualizacji wyceny i reklasyfikacji, a następnie oblicza stopy wzrostu pozycji

bilansu MIF, agregatów pieniężnych i niektórychczynników kreacji na podstawie faktycznychtransakcji. Dokładny opis tej proceduryprzedstawiają uwagi metodyczne w częścistatystycznej Biuletynu Miesięcznego EBC.Korekty te odpowiadają „innym [niż wynikającez transakcji] zmianom stanu aktywów i pasywów” w systemie rachunków narodowychz 1993 r. (ang. System of National Accounts –SNA 93) oraz w systemie ESA 95; skorygowaneprzepływy, na podstawie których oblicza sięstopy wzrostu odpowiadają „transakcjom” w systemach SNA 93 i ESA 95. Innowacjąwprowadzoną rozporządzeniem EBC/2001/13jest nałożony na podmioty sprawozdająceobowiązek przekazywania pewnych danychdotyczących zmian z tytułu aktualizacji wyceny,pozwalających na dokładniejsze wyliczenieprzepływów; wcześniej EBC opierał się nadanych szacunkowych z krajowych bankówcentralnych. Dzięki temu oprócz informacji o stanach aktywów i pasywów, miesięcznybilans skonsolidowany podaje informacje o zmianach wynikających z aktualizacji wycenyi niektórych innych korekt (np. spisaniakredytów i pożyczek w ciężar rezerw). WytyczneEBC/2003/2 (załącznik 12) nakładają na krajowebanki centralne wymóg udostępniania wszelkichposiadanych informacji o sekurytyzacjikredytów i pożyczek oraz innych sposobachprzekazania kredytów MIF na rzecz osóbtrzecich.

2.3.7 TERMINY PRZEKAZYWANIA DANYCH46. EBC otrzymuje z krajowych bankówcentralnych strefy euro zagregowane bilansemiesięczne obejmujące pozycje MIF w poszczególnych państwach członkowskich w terminie do końca dnia pracy piętnastegodnia roboczego po zakończeniu miesiąca,którego dane dotyczą. Krajowe banki centralneorganizują odbiór danych od podmiotówsprawozdających w taki sposób, by zdążyć naten termin. Agregaty dla strefy euro (w tymmiesięczne agregaty pieniężne sporządzane napodstawie bilansu MIF) są przekazywaneelektronicznie serwisom informacyjnymdziewiętnastego dnia roboczego pozakończeniu miesiąca, którego dane dotyczą.

15EBC


2.4 K WARTALNA STAT YST YKA BILANSOWA

47. Pewne dane nie są wprawdzie niezbędnedla zestawienia agregatów monetarnych strefyeuro, ale są potrzebne do dalszej analizysytuacji pieniężnej lub do innych celówstatystycznych, np. zestawienia rachunkówfinansowych. Potrzeby te zaspokajają bilansekwartalne.

48. Analityczne dane kwartalne podaje sięjedynie dla najważniejszych pozycji bilansuzagregowanego. EBC dopuszcza pewnąelastyczność w kwestii poziomuszczegółowości danych kwartalnych, jeśliwielkość agregatów wskazuje, że ichkomponenty nie są istotne.

2.4.1 PODZIAŁ KREDYTÓW I POŻYCZEK W STREFIE EURO WEDŁUG TERMINÓWZ APADALNOŚCI I SEK TORÓW

49. Aby zapewnić kwartalną informację natemat struktury zapadalności należności MIF(kredyty i pożyczki oraz papiery wartościowe),kredyty i pożyczki udzielone sektorowiinstytucji rządowych i samorządowych innychniż szczebla centralnego przedstawiane są w podziale według terminów pierwotnych do 1 roku i 5 lat, natomiast portfel papierówwartościowych wyemitowanych przez teinstytucje – według terminów pierwotnych do i powyżej 1 roku. Obie pozycje podzielone sądodatkowo na podsektory sektora instytucjirządowych i samorządowych innych niższczebla centralnego. Dłużne papierywartościowe wyemitowane przez pośrednikówfinansowych spoza sektora MIF orazprzedsiębiorstwa wykazuje się w podziale napodsektory i terminy pierwotne (do 1 roku i powyżej jednego roku). Emitenci akcji i innych papierów wartościowych z prawem dokapitału w portfelu MIF prezentowani są w podziale na przedsiębiorstwa (S.11),pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego(S.123, w tym pomocnicze instytucjefinansowe, S.124), instytucje ubezpieczeniowei fundusze emerytalne (S.125). Monetarneinstytucje finansowe przekazują równieżkwartalne dane dotyczące kredytów i pożyczek

udzielonych instytucjom rządowym szczeblacentralnego oraz portfela dłużnych papierówwartościowych wyemitowanych przez teinstytucje, bez szczegółowego podziału (w statystyce miesięcznej kredyty i pożyczkiMIF dla instytucji rządowych szczeblacentralnego nie są wyodrębnione w ramachsektora instytucji rządowych i samorządowych).

2.4.2 K WARTALNY PODZIAŁ ZOBOWIĄZ AŃSTREFY EURO WEDŁUG SEK TORÓW

50. Zobowiązania depozytowe wobec instytucjirządowych i samorządowych innych niżinstytucje szczebla centralnego wykazywane sąwedług podsektorów (tj. instytucje rządowe i samorządowe szczebla regionalnego. S.1312;instytucje samorządowe, S.1313 i funduszeubezpieczeń społecznych, S.1314).

2.4.3 STRUK TURA G EOG RAFICZNA TRANSAKCJIZ RE ZYDENTAMI PAŃST WCZŁONKOWSKICH UE

51. W odniesieniu do depozytów, kredytóworaz papierów wartościowych (do którychnależą dłużne papiery wartościowe, jednostkifunduszy rynku pieniężnego, akcje i innepapiery wartościowe z prawem do kapitału),monetarne instytucje finansowe przedstawiająkwartalne zestawienie według krajukontrahenta (w przypadku dłużnych papierówwartościowych – kraju emitenta). Depozyty,kredyty i dłużne papiery wartościowe dzieli siędodatkowo według strony transakcji (MIF,instytucje inne niż MIF). RozporządzenieEBC/2003/10 wprowadziło zmiany dorozporządzenia EBC/2001/13 w celuuwzględnienia w strukturze geograficznejdziesięciu nowych państw członkowskich w przypadkach, gdy operacje prowadzone z nimi przez monetarne instytucje finansowestrefy euro maja istotną wartość.

2.4.4 STRUK TURA WALUTOWA52. Niektóre podziały pozycji sektora MIFwedług walut są wymagane dla wyliczeniakorekt do statystyki transakcji związanych zezmianami kursów walut. Główne pozycjebilansu przedstawia się w podziale na waluty


nieuczestniczących państw członkowskich i główne waluty międzynarodowe (dolaramerykański, jen japoński i frank szwajcarski).Rozporządzenie EBC/2003/10 wprowadziłozmiany do rozporządzenie EBC/2001/13 w celuuwzględnienia walut dziesięciu nowych państwczłonkowskich w przypadkach, gdy operacjeprowadzone z nimi przez monetarne instytucjefinansowe strefy euro mają istotną wartość.Ostatnie kwartalne informacje o strukturzewalutowej wykorzystuje się przy sporządzaniustatystyki miesięcznej, do momentuudostępnienia kolejnych danych kwartalnych.

2.4.5 PODZIAŁ SEK TOROWY OPERACJI Z PARTNERAMI SPOZ A STREFY EURO

53. W odniesieniu do pozycji wobec strontransakcji spoza strefy euro (tj. innych państwczłonkowskich UE i krajów reszty świata),wymaga się ograniczonego podziałusektorowego na banki (lub MIF w państwachczłonkowskich UE spoza strefy euro) orazinstytucje inne niż banki, przy czym te ostatniedzieli się na instytucje rządowe i samorządoweoraz pozostałe sektory. Do krajów, w którychnie obowiązuje system ESA 95, należystosować klasyfikację sektorową zgodną z SNA 93. Dane te wymagane są głównie dlacelów bilansu płatniczego.

2.4.6 TERMINY PRZEKAZYWANIA DANYCH54. Statystyka kwartalna przekazywana jest doEBC przez krajowe banki centralne do końcadwudziestego ósmego dnia roboczego pozakończeniu kwartału, którego dane dotyczą.KBC ustalają terminy uzyskania danych odpodmiotów sprawozdających w taki sposób,aby dotrzymać tego terminu. Dane kwartalnepublikowane są w Biuletynie MiesięcznymEBC.

2.4.7 STAT YST YKA TRANSAKCJI DLASZEREGÓW K WARTALNYCH

55. Poza wymienionymi powyżej informacjamio strukturze walutowej, z częstotliwościąmiesięczną przekazuje się lub w inny sposóbudostępnia informacje potrzebne do wyliczeniaze stanów transakcji oraz stóp wzrostu. W przypadku, gdy bardziej szczegółowy

podział pozycji bilansowych przekazywany jesttylko kwartalnie, transakcje i stopy wzrostuwylicza się na podstawie korekt obliczonych w oparciu o bardziej zagregowane danemiesięczne.

2.5 PIENIĄDZ I CZYNNIK I JEGO KRE ACJI

56. Korzystając z danych bilansowych sektoraMIF i danych uzupełniających dostarczanychprzez krajowe banki centralne zgodnie z wytycznymi EBC/2003/2 (z późniejszymizmianami), EBC zestawia miesięcznąstatystykę agregatów pieniężnych i czynnikówkreacji pieniądza. Obok pozycji wyrażonych w euro uwzględnia się również pozycjewalutowe. Agregaty pieniężne obejmująokreślone zobowiązania sektora MIF i niektórych instytucji rządowych szczeblacentralnego wobec rezydentów strefy euro, z wyłączeniem władz centralnych i sektoraMIF. Agregat M1 obejmuje gotówkę w obiegui depozyty bieżące, agregat M2 jest sumąagregatu M1, depozytów terminowych dodwóch lat i depozytów z terminemwypowiedzenia do trzech miesięcy, zaś agregatM3 obejmuje agregat M2, operacje z przyrzeczeniem odkupu (jeśli stanowiązobowiązanie bilansowe MIF), jednostkifunduszy rynku pieniężnego i dłużne papierywartościowe, w tym papiery rynku pieniężnegowyemitowane przez monetarne instytucjefinansowe z terminem pierwotnym do dwóchlat. Przedziały terminowe określa się w oparciuo terminy pierwotne. Depozyty prezentowanesą również w podziale według sektorów.Czynnikami kreacji M3 są pozostałekomponenty bilansu skonsolidowanego sektoraMIF, uporządkowane w sposób ułatwiającyanalizę. Do głównych czynników kreacji należąkredyty sektora MIF dla instytucji rządowychszczebla centralnego i innych rezydentówstrefy euro, aktywa zagraniczne netto sektoraMFI oraz jego długoterminowe zobowiązaniafinansowe (niepieniężne). Przy niezmiennościwszystkich pozostałych pozycji, wzrostkredytów i pożyczek oraz aktywówzagranicznych netto powoduje wzrost agregatuM3, natomiast wzrost zobowiązań

17EBC


niepieniężnych powoduje spadek M3. Jakwspomniano powyżej, EBC wylicza stopęwzrostu agregatów pieniężnych i czynnikówkreacji w oparciu o skorygowane transakcje,które uwzględniają zmiany klasyfikacji i wyceny, a nie na podstawie stanów. Szacunkigłównych agregatów pieniężnych dostępne sąod 1980 r., a szacunki kredytów i pożyczekudzielonych przez MIF – od 1983 r.

2.6 STOPY PROCENTOWE W SEK TORZE MIF

57. Polityka pieniężna EBC wpływa nazachowania podmiotów gospodarczych w strefie euro, częściowo przez zmiany stópprocentowych w sektorze MIF. Zmiany tewpływają na koszt zadłużenia i rentownośćoprocentowanych komponentów pieniądza, a tym samym na ilość pieniądza, którąpodmioty skłonne są utrzymywać oraz jegostrukturę. Biorąc pod uwagę znaczenie sektoraMIF w pośrednictwie finansowym w strefieeuro, bankowe stopy procentowe mają istotnywpływ na dochody i wydatki sektorówniefinansowych. Wpływ na stabilnośćfinansową i strukturalne zagadnienia bankowema również różnica pomiędzyoprocentowaniem kredytów zaciąganych i udzielanych.

58. EBC sporządzał wcześniej statystkę stópprocentowych płaconych i naliczanych przezbanki na podstawie generalnieporównywalnych, ale niezharmonizowanychdanych dotyczących dziesięciu kategoriidepozytów i kredytów, dostarczanych przezkrajowe banki centralne z istniejących źródełkrajowych.

59. Rozporządzenie EBC/2001/18 wymagaobecnie, aby instytucje kredytowe i niektóreinne monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem banków centralnych i funduszyrynku pieniężnego) z częstotliwościąmiesięczną dostarczały informacji o stopachprocentowych płaconych i naliczanych w 45kategoriach instrumentów – 31 dotyczącychnowych umów i 14 obejmujących wszystkieumowy. Mimo pewnego stopnia stałości

(niezmienności) miesięczne dane dotyczącewszystkich umów są konieczne, ponieważstopy procentowe dla nowych umów nieuwzględniają zmian oprocentowaniawszystkich zawartych dotychczas umów o zmiennym oprocentowaniu. Dane dotyczątransakcji w euro z gospodarstwami domowymi(S.14, w tym instytucje niekomercyjnedziałające na rzecz gospodarstw domowych –S.15 w systemie ESA 95) i przedsiębiorstwami(S.11), które są rezydentami strefy euro. W uzasadnionych przypadkach oprocentowanietransakcji z tymi sektorami podaje sięoddzielnie. Kategorie instrumentów dotycząpozycji z bilansu MIF i w związku z tym sąjasno zdefiniowane.

60. Dla każdej z tych kategorii instytucjekredytowe podają stopę procentowąuzgodnioną z gospodarstwem domowym lubprzedsiębiorstwem podaną jako procent w skaliroku. Powinna ona obejmować wszystkiepłatności z tytułu oprocentowania depozytóworaz odsetek od kredytów i pożyczek, z wyłączeniem wszelkich innych opłat. Dlacelów monitorowania innych niż odsetki opłatod kredytów i pożyczek na cele konsumpcyjneoraz kredytów dla gospodarstw domowych nacele mieszkaniowe, dodatkowo gromadzi sięinformacje o rocznej stopie opłat, zgodnie z definicją w przepisach wspólnotowychdotyczących kredytu na cele konsumpcyjne.Opłaty inne niż odsetki mają znaczenie dlarachunków narodowych, jak również dlasytuacji na rynku bankowym.

61. Dane bilansowe wykorzystuje się dookreślania wag stóp procentowych dlawszystkich umów. Stopy procentowe dlanowych umów agreguje się stosując jako wagiprzekazane w tym celu informacje o wartościnowych umów. Jeśli chodzi o depozyty bieżące,depozyty z terminem wypowiedzenia i kredytyw rachunku bieżącym, „nowe umowy”obejmują istniejące umowy, w odniesieniu doktórych oprocentowanie może w każdej chwiliulec zmianie. Oprocentowanie wszystkichumów mogą stanowić stopy zapłacone lubnaliczone pod koniec miesiąca lub stopy


wyliczone przez podzielenie odseteknaliczonych w ciągu miesiąca przez średni standepozytów lub kredytów i pożyczek w danymmiesiącu.

62. Zgodnie z rozporządzeniem EBC/2001/18krajowe banki centralne mogą podjąć decyzję o gromadzeniu danych dotyczących stópprocentowych od wybranych instytucjikredytowych. Nie dopuszcza się jednakcałkowitego wyłączenia małych instytucjikredytowych, tak jak w przypadku danychbilansowych sektora MIF, ponieważ w pewnychdziedzinach działalności małe instytucje mogąmieć duże znaczenie.

63. Celem zestawiania powyższych danych jestumożliwienie – w jak najszerszym zakresie –analizy statystycznej danych bilansowychsektora MIF, agregatów monetarnych i stópprocentowych sektora MIF w ramachprzygotowania do pierwszego w miesiącuspotkania Rady Prezesów. Aby uniknąćnadmiernego obciążenia podmiotówsprawozdających i krajowych bankówcentralnych, rozporządzenie wymaga odinstytucji kredytowych przesyłania danychdotyczących stóp procentowych do krajowychbanków centralnych, tak aby mogły oneprzekazać EBC krajowe dane zagregowane dodziewiętnastego dnia roboczego pozakończeniu miesiąca, którego dotyczą. Danedotyczące stóp procentowych publikowane sąw formie komunikatów prasowych, w terminieokoło sześciu tygodni po zakończeniu miesiąca,którego dotyczą. Dane miesięczne opracowanezgodnie z rozporządzeniem EBC/2001/18dostępne są od początku 2003 r.

2.7 MAKROOSTROŻNOŚCIOWE I STRUK TURALNE WSKAŹNIK IFINANSOWE

64. Zgodnie z art. 3.3 Statutu, ESBCzobowiązany jest do wspierania stabilnościsystemu finansowego. Z zadaniem tym wiążesię kwestia zmian strukturalnych w sektorzebankowym i generalnie w sektorzefinansowym, która jest przedmiotem

szczególnego zainteresowania EBC. Dogłównych źródeł danych dla tych celów należąstatystyka pieniężna i bankowa (statystycznedane bilansowe sektora MIF i dane dotyczącestóp procentowych). Wykorzystuje się również– jeśli są dostępne – zagregowane danedostarczane przez krajowe organy nadzoru(dane ze skonsolidowanego rachunku zysków i strat, dane o wypłacalności itp.) oraz wynikibadania akcji kredytowej banków,prowadzonego przez EBC, które obejmujepytania dotyczące warunków kredytowania.Ponieważ na stabilność finansową wpływająliczne czynniki, przydatne mogą być takżestatystyka rynku papierów wartościowych,rachunki finansowe – w szczególnościinformacje bilansowe – dane bilansupłatniczego i bardziej ogólne statystykigospodarcze. Jeśli w danym państwieczłonkowskim obserwuje się istotną różnicępomiędzy całym sektorem MIF a podsektoreminstytucji kredytowych, dla celówmakroostrożnościowych gromadzi sięokreślone dane bilansowe wyłącznie odinstytucji kredytowych. Załączniki 5 i 6wytycznych EBC/2003/2 (z późniejszymizmianami wprowadzonymi na mocywytycznych EBC/2005/4), dotyczą danych z bilansów instytucji kredytowych dla celówanalizy makroostrożnościowej, a także danychrocznych wymaganych do analizy zmianstrukturalnych (obejmujących łącznie 29szeregów, z których nie wszystkie dotycząMIF).

65. Dane bilansowe sektora MIF (w szczególności dane dotyczące transakcjiMIF wyrażonych w euro z podmiotami,niebędącymi rezydentami strefy euro) ułatwiająrównież monitorowanie przez EBCmiędzynarodowej roli euro. Dane statystycznezwiązane z międzynarodową rolą euroomówiono w rozdziale 8 poniżej.

19EBC


3 POZOSTAŁE STAT YST YK I INST YTUCJIPOŚREDNIC T WA FINANSOWEGO

66. Poza bilansem skonsolidowanym sektoraMIF i danymi statystycznymi uzyskanymi najego podstawie, istotne znaczenie dla celówpolityki pieniężnej mają różne inne danestatystyczne dotyczące pośrednictwafinansowego.

3.1 NIEMONE TARNE INST YTUCJEPOŚREDNIC T WA FINANSOWEGO Z WYJĄTK IEM INST YTUCJIUBE ZPIECZENIOWYCH I FUNDUSZYEMERYTALNYCH

67. Podsektor „pozostałych” (niemonetarnych)instytucji pośrednictwa finansowego obejmujeinstytucje finansowe, które zajmują się główniepośrednictwem finansowym, ale nie spełniająwymogów definicji monetarnej instytucjifinansowej, oraz nie są instytucjamiubezpieczeniowymi ani funduszamiemerytalnymi. W systemie ESA 95 tworzą onepodsektor S.123.

68. Dane dotyczące pozostałych instytucjipośrednictwa finansowego wraz ze statystykąMIF są niezbędne dla pełnego opisaniapośrednictwa finansowego w strefie euro. W innym przypadku przeniesienie aktywów i pasywów z sektora MIF do sektorapozostałych instytucji pośrednictwafinansowego mogłoby spowodować utratępewnych danych. EBC musi równieżmonitorować pozostałe instytucje pośrednictwafinansowego dla celów prowadzenia listy MIF,ponieważ – zgodnie rozporządzeniemEBC/2001/12 załącznik I, część 1.1 –innowacje finansowe mogą oddziaływać nawłaściwości instrumentów finansowych i zachęcać instytucje finansowe do zmianyistoty ich działalności gospodarczej, skłaniającje do emitowania instrumentów stanowiącychbliskie substytuty depozytów.

69. EBC obecnie zestawia agregaty dla strefyeuro na podstawie danych kwartalnychdostarczanych przez krajowe banki centralne

z dostępnych źródeł krajowych. Uznając, żedane te nie zawsze są zgodne z obowiązującymidefinicjami, załącznik 18 wytycznychEBC/2003/2 (z późniejszymi zmianamiwprowadzonymi wytycznymi EBC/2005/4)określa takie definicje i specyfikacje dla celówbilansowych z mniej szczegółowym podziałembilansu według instrumentów, terminów,kryterium rezydencji i sektora. Wytyczneuznają za priorytetowe dane dotyczącefunduszy inwestycyjnych innych niż funduszerynku pieniężnego, które należą do sektora MIF(ponieważ stanowią one największą grupęinstytucji pośrednictwa finansowego podwzględem wielkości bilansu), jednostekprowadzących obrót papierami wartościowymii instrumentami pochodnymi oraz finansowychprzedsiębiorstw kredytowych. Jeśli chodzi o ostatnią grupę, to kredyty udzielonegospodarstwom domowym w późniejszymterminie zostaną podzielone na kredyty na celemieszkaniowe oraz kredyty na celekonsumpcyjne. Ponieważ takie rozróżnieniewprowadzono już w miesięcznej statystycesektora MIF, obszerniejsze informacje o działalności pozostałych instytucjipośrednictwa finansowego umożliwiąpełniejsze oszacowanie wielkości kredytów nacele mieszkaniowe w strefie euro. EBC jużpublikuje kwartalne zagregowane danebilansowe dla funduszy inwestycyjnych(innych niż fundusze rynku pieniężnego) w strefie euro, z podziałem aktywów na rodzaje funduszy (tj. akcji, obligacji, mieszanei nieruchomości), a także na fundusze otwartei zamknięte. Trwają prace nad opracowaniemrozporządzenia EBC w sprawie statystykipozostałych instytucji pośrednictwafinansowego.

3.2 INST YTUCJE UBE ZPIECZENIOWE I FUNDUSZE EMERYTALNE

70. W przeciwieństwie do omówionychpowyżej MIF i pozostałych instytucjipośrednictwa finansowego, instytucjeubezpieczeniowe i fundusze emerytalne (S.125w ESA 95) nie zostały wskazane w art. 2rozporządzenia Rady (WE) nr 2533/98 jako


część bazowej populacji, od której EBC możewymagać przekazywania danych. Ze względuna znaczenie tych instytucji dla działalnościfinansowej w strefie euro, krajowe bankicentralne przekazują jednak do EBC pozyskaneze źródeł krajowych dane kwartalne dotyczącegłównych pozycji aktywów i pasywów tychinstytucji, zgodnie z wymogami wytycznychEBC/2002/7. Wytyczne te omówionodokładniej w rozdziale 11 dotyczącymrachunków sektorów instytucjonalnych strefyeuro.

4 STAT YST YKA STÓP PROCENTOWYCH(INNYCH NIŻ W SEK TORZE MIF)

71. Poza stopami procentowymi płaconymi i naliczanymi przez monetarne instytucjefinansowe (zob. rozdz. 2.6), dla celówmonitorowania wpływu stóp procentowychEBC i ich zmian na gospodarkę potrzebne sądane o innych stopach procentowych dla wieluinstrumentów finansowych. Szczególneznaczenie w Unii Europejskiej maoprocentowanie (czyli rentowność)długoterminowych obligacji skarbowych,ponieważ zgodnie z Traktatem o UniiEuropejskiej stanowi ono kryteriumkonwergencji służące ocenie gotowości państwczłonkowskich do przyjęcia euro. Chociażdanych statystycznych dotyczącychkonwergencji dostarcza Komisja (zgodnie z art. 5 Protokołu w sprawie kryteriówkonwergencji), Europejski Instytut Walutowy, a następnie EBC, pomogły Komisji w wyborzeporównywalnych długoterminowych stópprocentowych objętych monitorowaniem, któreto dane obecnie EBC gromadzi i zestawia.

72. Pomijając omówione wcześniej stopyprocentowe w sektorze MIF, pozostałe stopymożna podzielić nad dwie kategorie: ustalaneprzez Radę Prezesów EBC (stopy naliczane lubpłacone przez Eurosystem w operacjachrynkowych) oraz stopy rynku pieniężnego i stopy innych zbywalnych papierówwartościowych.

73. Do pierwszej kategorii należą stopyoferowane przez Eurosystem od depozytów w banku centralnym na koniec dnia dostępnychdla kontrahentów, a także stopy naliczane przezEurosystem od podstawowych operacjirefinansujących i kredytu w banku centralnym.

74. Druga kategoria obejmuje stopy rynkupieniężnego i rentowność zbywalnychpapierów wartościowych. Rynki pieniężne w strefie euro są silnie zintegrowane i stosująinstrumenty finansowe, które są w dużymstopniu standardowe. EBC zbiera informacje o stopach procentowych bardzo często, głównie z serwisów agencyjnych. Dane dotyczące stópi rentowności zbywalnych papierówwartościowych są również dostępnebezpośrednio ze źródeł rynkowych. EBCtworzy udoskonaloną bazę danychprzeznaczoną do gromadzenia takich informacjii umożliwiającą ich lepsze wykorzystanie.

5 STAT YST YKA PAPIERÓWWARTOŚCIOWYCH (W T YM AKCJI)

75. Z wielu powodów ważnym elementemanalizy monetarnej i finansowej są informacjena temat wyemitowanych i posiadanychpapierów wartościowych. Dla kredytobiorcówemisja papierów wartościowych jestalternatywą dla finansowania przez banki.Posiadacze aktywów finansowych mogąpostrzegać depozyty bankowe, zbywalneinstrumenty emitowane przez banki (zaliczanedo M3, jeśli wyemitowano je na okres dodwóch lat) oraz inne papiery wartościowe jakosubstytuty. Statystyka papierów wartościowychstanowi zatem uzupełnienie danychmonetarnych i finansowych. Z czasemewentualne zmiany w strukturze finansowaniaza pośrednictwem systemu finansowego i rynków papierów wartościowych mogąwpłynąć na mechanizm transmisji politykipieniężnej. Dane dotyczące wartościwyemitowanych papierów wartościowychobrazują głębokość rynków kapitałowych,natomiast denominowane w euro emisjenierezydentów strefy euro stanowią element

21EBC


oceny międzynarodowej roli euro. Zagadnieniate mają również wpływ na stabilnośćfinansową.

76. EBC publikuje miesięczną statystykępapierów wartościowych innych niż akcje(dłużnych papierów wartościowych) oraz akcji notowanych. Statystyka dłużnychpapierów wartościowych obejmuje papierydenominowane w euro niezależnie od emitenta oraz papiery wyemitowane przez rezydentów strefy euro w euro i innych walutach, w dalszym podziale papierów długoterminowych na instrumenty o oprocentowaniu stałym i zmiennym. W przypadku starszych papierówwartościowych kategoria „w euro” obejmujeinstrumenty denominowane w ECU lub w byłych walutach krajowych państwczłonkowskich strefy euro. W obu przypadkachwykazuje się stany na koniec miesiąca orazemisje brutto, umorzenia i emisje netto w ciągumiesiąca, w podziale według terminupierwotnego na kategorie do i powyżej jednegoroku (w wyjątkowych przypadkach – do i powyżej dwóch lat). Dłużne papierywartościowe wyemitowane przez rezydentówstrefy euro wykazuje się następnie w podzialena sektory emitenta (tj. MIF, pozostałeinstytucje pośrednictwa finansowego,instytucje ubezpieczeniowe i funduszeemerytalne, przedsiębiorstwa, instytucjerządowe szczebla centralnego oraz pozostałeinstytucje rządowe i samorządowe. Statystykawyemitowanych przez rezydentów strefy euroakcji notowanych przedstawia również osobnostany na koniec okresu, emisje brutto i umorzenia, w podobnym podziale sektorowym(w miarę możliwości) jak w przypadkupapierów dłużnych.

77. Stany i transakcje dotyczące akcjinotowanych wykazuje się według wartościrynkowej, natomiast te dotyczące dłużnychpapierów wartościowych – według wartościnominalnej (jest to odstępstwo od wymogówESA 95). Obligacje dyskontowe o stopiedyskonta powyżej 20% oraz obligacjezerokuponowe wycenia się w momencie emisji

według efektywnej zapłaconej kwoty, a w terminie ich wykupu według wartościnominalnej. Pomiędzy tymi okresami wyceniasię je zgodnie ze wzorem pozwalającymuwzględnić naliczone odsetki. Pozycje w walutach obcych wycenia się po aktualnymkursie wymiany. Zmiany stanówodzwierciedlają emisje netto, aktualizacjęwyceny oraz reklasyfikacje i inne zmiany niewynikające z transakcji. Podobnie jak w przypadku statystyki pieniężnej, EBCwylicza stopy wzrostu dla rynków papierówwartościowych na podstawie danych o transakcjach, bez uwzględniania wpływuwyceny i reklasyfikacji. W przypadkach, gdypojedyncza transakcja przebiega etapowo przezokres dłuższy niż jeden miesiąc (jak niekiedyma to miejsce w przypadku fuzji i przejęć),przyjęto praktykę rejestrowania całej transakcjiw miesiącu, w którym została zakończona.

78. Jakkolwiek emitenci papierówwartościowych należą do populacjisprawozdawczej zgodnie z art. 2rozporządzenia Rady (WE) nr 2533/98, EBC w swoich aktach prawnych nie wymaga od nichprzekazywania danych. Zgodnie z załącznikiem19 do wytycznych EBC/2003/2 (z późniejszymizmianami) danych na temat wyemitowanychprzez rezydentów dłużnych papierówwartościowych oraz akcji notowanychdostarczają krajowe banki centralne, w ciągupięciu tygodni od końca miesiąca, którego tedane dotyczą. Dane dotyczące agregatów dlastrefy euro przekazywane są telegraficznieagencjom prasowym w terminie około siedmiutygodni od końca miesiąca, którego danedotyczą. Informacje o wyrażonych w europapierach wartościowych emitowanych przeznierezydentów strefy euro podaje BankRozrachunków Międzynarodowych. WytyczneEBC/2005/13 umożliwią uzyskiwanie pewnychinformacji o portfelach papierówwartościowych w podziale według sektorówinstytucjonalnych.

79. Ponieważ inwestycje portfelowe i statystyka emisji papierów wartościowychprzyciągają dużą uwagę i są kluczowe dla


pewnych dziedzin statystyki (np. rachunkówstrefy euro), EBC i krajowe banki centralneutworzyły niedawno obszerną, scentralizowanąbazę danych papierów wartościowych. Baza taczerpie dane z różnych źródełinstytucjonalnych oraz od komercyjnychdostawców. Będzie odgrywać kluczową rolę w procesie tworzenia statystyki emisjipapierów wartościowych i inwestycjiportfelowych oraz w zestawianiu innychstatystyk, w tym statystyki portfeli papierówwartościowych (po ukończeniu dalszych prac).Baza ta ma również wiele zastosowańanalitycznych i operacyjnych. Jakość danychchronią procedury opracowane wspólnie przezEBC i krajowe banki centralne, opisane w podręczniku. Wkrótce na ich podstawiezostaną opracowane nowe wytyczne EBC. EBCkontynuuje również prace nad statystykąsystemu rozrachunku papierów wartościowych.Dotychczas pewne informacje operacyjneogłaszane były w kolejnych wydaniachpublikacji EBC poświęconej systemompłatniczym i systemom rozrachunku papierówwartościowych w Unii Europejskie (Paymentand securities settlement systems in theEuropean Union) – zob. akapit 117 poniżej.

6 STAT YST YKA BILANSU PŁATNICZEGO I MIĘDZYNARODOWEJ POZYCJIINWEST YCYJNEJ

6.1 WPROWADZENIE

80. Prowadzenie polityki pieniężnej i operacjiwalutowych wymaga od EBC zbieraniamiesięcznych, kwartalnych i rocznych danychniezbędnych do zestawiania bilansupłatniczego i międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej dla strefy euro. ECB nie korzystaz danych dotyczących transakcjitransgranicznych wewnątrz strefy euro, z jednym ważnym wyjątkiem, to jest inwestycjiportfelowych i generowanych przez niedochodów. Statystyki kwartalnego bilansupłatniczego i międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej na koniec roku zawierają podziałgeograficzny według kontrahentów

zagranicznych. ECB zestawia równieższczegółową statystykę rezerwmiędzynarodowych oraz płynnych aktywów i pasywów Eurosystemu w walutach obcychwedług zasad określonych wspólnie przezMFW i BIS, a także dzienny nominalnyefektywny kurs wymiany euro (EER) orazmiesięczny i kwartalny realny efektywny kurswymiany euro.

81. Jakkolwiek podmioty będące rezydentamistrefy euro posiadające aktywa i pasywazagraniczne lub dokonujące transakcjitransgranicznych są podmiotami bazowejpopulacji sprawozdawczej EBC na mocy art. 2rozporządzenia Rady nr 2533/98, EBC niewydał rozporządzenia w ich sprawie. W przeciwieństwie do statystyki pieniężnej i bankowej, gdzie podmiotamisprawozdawczymi jest stosunkowo niewielkaliczba instytucji finansowych, populacjapodmiotów sprawozdawczych statystykibilansu płatniczego i międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej obejmuje potencjalnie każdegorezydenta strefy euro posiadającego pozycjezagraniczne lub dokonującego transakcjitransgranicznych. Ponadto, podczas gdysystemy sprawozdawczości monetarnychinstytucji finansowych w strefie euro są w znacznej mierze ujednolicone, sytuacja jestodmienna w przypadku systemów gromadzeniadanych do bilansu płatniczego, co pociąga zasobą trudności w ich weryfikacji i stosowaniusankcji. Fakt, że do gromadzenia danych napotrzeby statystyki bilansu płatniczegostosowane są różne rozwiązania prawne oraz żeEurostat również gromadzi dane bilansupłatniczego na szczeblu europejskimdodatkowo skomplikowałby kwestięustanowienia przez EBC przepisówskierowanych bezpośrednio do podmiotówsprawozdawczych. EBC przyjął natomiastwytyczne adresowane do krajowych bankówcentralnych strefy euro, określające danestatystyczne, które mają one przekazywać EBCoraz tryb i standardy, których należy przy tymprzestrzegać, pozostawiając jednak do decyzjiKBC sposób zbierania tych danych odpodmiotów sprawozdawczych. W tym zakresie

23EBC


obowiązują obecnie wytyczne EBC/2004/15.Ponieważ w niektórych państwachczłonkowskich zbieranie danych dla bilansupłatniczego i międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej nie jest obowiązkiem krajowegobanku centralnego, EBC wydał dla właściwychorganów zalecenie (EBC/2004/16) identycznew treści z obowiązującymi wytycznymi.Zalecenie nie jest prawnie wiążące dlainstytucji, do których jest adresowane.

82. Zakres i metodologię statystyki bilansupłatniczego i międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej określają wytyczneECB/2004/15. Wymogi EBC są w miaręmożliwości zgodne ze standardamiustanowionymi w wydanym przezMiędzynarodowy Fundusz Walutowypodręczniku zestawiania bilansu płatniczego(ang. Balance of Payments Manual of theInternational Monetary Fund, wydanie piąte),które są spójne z SNA 93 i ESA 95. ECB przyjąłjednak pewne propozycje co do harmonizacjiagregatów dla Unii Europejskiej i strefy eurodo bilansu płatniczego oraz międzynarodowejpozycji inwestycyjnej (np. spójnego stosowaniadefinicji monetarnych instytucji finansowych).Bilans płatniczy i międzynarodowa pozycjainwestycyjna strefy euro odpowiadajązasadniczo transakcjom rezydentów strefy euroz nierezydentami (tj. sektorem „reszta świata”)oraz pozycjom wobec nich w rachunkach strefyeuro. W praktyce prezentacja bilansupłatniczego i międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej, w której kładzie się nacisk nakategorie funkcjonalne (inwestycjebezpośrednie, portfelowe itp.), a nie na sektorstrony transakcji będącej rezydentem, nieprzekłada się łatwo na rachunki sektorówinstytucjonalnych. Istnieje też szereg innychkwestii dotyczących wyceny i zakresu. EBCmusiał uwzględnić te kwestie przygotowującsię do włączenia bilansu płatniczego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnejstrefy euro do jej rachunków.

6.2 MIESIĘCZNY BILANS PŁATNICZY

6.2.1 PODZIAŁ WEDŁUG INSTRUMENTÓW I SEK TORÓW

83. Celem miesięcznego bilansu płatniczegojest umożliwienie użytkownikommonitorowania transakcji zagranicznychoddziaływujących na sytuację monetarną w strefie euro oraz kurs walutowy. Z tegowzględu informacje, których EBC wymaga napotrzeby miesięcznej statystyki bilansupłatniczego ograniczają się do szerokichkategorii transakcji rachunku bieżącego i kapitałowego, za wyjątkiem dochodów z inwestycji, gdzie wymagany jest podział na inwestycje bezpośrednie, portfelowe i pozostałe inwestycje. Większego poziomuszczegółowości wymaga rachunek finansowy,w którym mogą pojawiać się większe i różnorodne transakcje wpływające na sytuacjęmonetarną w strefie euro. Inwestycjebezpośrednie (do i ze strefy euro) wykazywanesą w podziale na kapitał własny i reinwestowane zyski oraz pozostały kapitał(głównie kredyty inwestorów tzw.intercompany loans), a następnie w podziale nasektor MIF (z wyłączeniem bankówcentralnych) i pozostałe sektory. Inwestycjeportfelowe, uwzględniające podział na bankicentralne, pozostałe MIF oraz instytucje inneniż MIF, obejmują udziałowe i dłużne papiery wartościowe. Instrumenty pochodne(tylko umowy pomiędzy rezydentami i nierezydentami strefy euro) zestawiane są w ujęciu netto, jako agregat wszystkich pozycjizagranicznych (z uwzględnieniem znaku), w których jedną ze stron są rezydenci strefyeuro. Dość znaczna ilość informacji jestnatomiast wymagana w stosunku do„pozostałych inwestycji” – główniezagranicznych transakcji finansowych sektoraMIF (z wyłączeniem transakcji zaliczonych doinwestycji bezpośrednich i portfelowych) orazsektora instytucji rządowych i samorządowych.Kategoria wykazywana jest w podziale nastrony transakcji i uwzględnia banki centralne,pozostałe MIF (w podziale według okresów zapadalności), instytucje rządowe


i samorządowe oraz pozostałe sektory (strefyeuro). Dwie ostatnie kategorie zawierają teżograniczony podział według instrumentówwyodrębniający gotówkę oraz depozyty w bankach zagranicznych. Miesięczny bilanspłatniczy obejmuje również dane dotycząceaktywów rezerwowych.

6.2.2 ZOBOWIĄZ ANIA Z T YTUŁU INWEST YCJIPORTFELOWYCH

84. Księgowanie zobowiązań z tytułuinwestycji portfelowych (zmiany stanuposiadanych poza strefą euro papierówwartościowych wyemitowanych przez jejrezydentów) nastręcza poważne trudnościpraktyczne, ponieważ często zidentyfikowanieposiadacza instrumentów zbywalnych jestniemożliwe. Zobowiązania z tytułu inwestycjiportfelowych w rachunku finansowym bilansupłatniczego zestawia się zatem w sposóbpośredni. W tym celu wylicza się zmianę stanuposiadanych poza strefą euro papierówwartościowych wyemitowanych przez jejrezydentów (czyli napływ inwestycji netto)jako różnicę pomiędzy całkowitą wartością w obiegu tych papierów wartościowych (lub jejzmiany skorygowane o wycenę) oraz ichzarejestrowanymi zasobami w posiadaniurezydentów strefy euro, niezależnie od tego,czy jest to rezydent w kraju emitenta czy w innym państwie członkowskim strefy euro.Klasyfikacja tych papierów wartościowych w posiadaniu rezydentów strefy euro wedługsektora emitenta będzie dostępna od połowy2006 r., co umożliwi wyliczenie podziałusektorowego zobowiązań strefy euro. Odnośnedochody w rachunku bieżącym oraz wartośćzobowiązań z tytułu inwestycji portfelowych w międzynarodowej pozycji inwestycyjnej sązestawiane w podobny sposób. Oczekuje się, żecentralna baza danych o papierachwartościowych omówiona w akapicie 79 w znacznym stopniu poprawi statystykęinwestycji portfelowych. Wyczerpująceinformacje o poszczególnych papierachwartościowych zamieszczone we wspomnianejbazie danych pozwolą na przyjęcie nowejmetody zestawiania inwestycji portfelowych w bilansie płatniczym (i międzynarodowej

pozycji inwestycyjnej, omówionej poniżej).Eurosystem zamierza wprowadzić szczegółowąsprawozdawczość transakcji i pozycjidotyczących konkretnych papierówwartościowych (a nie ujmowanie ich zbiorczo)od 2008 r. Pozwoli to na bardziej precyzyjnąklasyfikację i wycenę inwestycji portfelowych.Krajowe banki centralne Eurosystemuzamierzają wówczas zarzucić dotychczasowąpraktykę zestawiania stanów na podstawiesumowania transakcji, na rzecz zestawiania,przynajmniej raz na kwartał, pełnych danychdotyczących stanów.

6.2.3 BILANS PŁATNICZY -UJĘCIE MONE TARNE85. Aby zwiększyć zastosowanie miesięcznejstatystyki bilansu płatniczego do analizymonetarnej, została ona powiązana z zagranicznym komponentem czynnikówkreacji miary pieniądza M3 w strefie euro.Ponieważ zarówno wszystkie pozycje bilansupłatniczego, jak i bilans skonsolidowanysektora MIF muszą się zbilansować, transakcjezagraniczne sektora MIF (w tym Eurosystemu)muszą odpowiadać transakcjom pozostałychsektorów strefy euro (wraz z saldem błędów i opuszczeń bilansu płatniczego), które z koleipowinny równać się zagranicznym czynnikomkreacji pieniądza w statystyce monetarnej. W praktyce, w celu zestawienia wszystkichtransakcji zagranicznych sektora MIFpotrzebna jest zmiana w zakresie statystykibilansu płatniczego. Dane pozyskiwane z różnych źródeł nie zostały jeszczeuzgodnione. Dopiero po zapewnieniu ichuzgodnienia możliwe będzie analizowanieudziału transakcji zagranicznych instytucjiinnych niż MIF strefy euro (w rachunkubieżącym, kapitałowym i finansowym) w łącznej pozycji netto sektora MIF wobecreszty świata. Prezentacja w ujęciumonetarnym wymaga wyodrębnienia w inwestycjach portfelowych i bezpośrednichtransakcji monetarnych instytucji finansowych.

6.2.4 HARMONOG RAM PRZEKAZYWANIADANYCH I ICH DOSTĘPNOŚĆ

86. Miesięczne statystyki bilansu płatniczegoprzesyłane są do EBC do 30. dnia roboczego po

25EBC


zakończeniu miesiąca, którego dotyczą. Są one publikowane za pośrednictwemelektronicznych serwisów informacyjnych w siedem do ośmiu tygodni po zakończeniumiesiąca, którego dotyczą. Dane miesięczne sądostępne od stycznia 1997 r.

87. Terminy dostarczania danychstatystycznych do miesięcznego bilansupłatniczego, ich zagregowany charakter i przydatność dla celów polityki pieniężnejuzasadniają odejście od wytycznychmiędzynarodowych w przypadkach, gdy niesposób tego uniknąć. Ujmowanie danych nabazie transakcji (w tym memoriałowe ujęcieodsetek) w statystykach miesięcznych nie jest obowiązkowe. Państwa członkowskie mogą podawać te dane na bazie płatności. W celu dotrzymania terminów przekazywaniadanych dopuszcza się dane wstępne lubszacunkowe. Oszacowania mogą wymagać np. reinwestowane zyski z inwestycjibezpośrednich. Dane miesięczne podlegająkwartalnym korektom w świetle pełniejszych danych kwartalnych zgodnych z międzynarodowymi standardamistatystycznymi. Najnowsze dane miesięcznemogą więc różnić się od opublikowanychwcześniej.

6.3 K WARTALNY BILANS PŁATNICZY

6.3.1 DAL SZE USZCZEGÓŁOWIENIE I MEMORIAŁOWE UJĘCIE ODSE TEK

88. Kwartalna statystyka bilansu płatniczegodostarcza informacji bardziej szczegółowychniż miesięczna, umożliwiając bardziejwnikliwą analizę transakcji zagranicznych.Rachunek bieżący zawiera bardziejszczegółowe dane o dochodach z inwestycji,zaś w rachunku finansowym podaje się więcejinformacji o strukturze inwestycji w podzialena instrumenty i sektory.

89. Zgodnie z systemem SNA 93, podręcznikzestawiania bilansu płatniczego MFW(wydanie piąte) zaleca, by odsetki byłyujmowane memoriałowo. Zalecenie to dotyczyrachunku bieżącego (dochody z inwestycji)

oraz odpowiadających im skutków w rachunkufinansowym. Wytyczne EBC/2004/15wymagają memoriałowego ujmowaniadochodów z inwestycji jedynie kwartalnie.

6.3.2 STRUK TURA G EOG RAFICZNA90. Obok większej szczegółowości danych w podziale na instrumenty i zgodności z międzynarodowymi standardamistatystycznymi, dane kwartalnego bilansupłatniczego zawierają transakcje zagranicznerezydentów strefy euro w podziale na kraj,obszar gospodarczy i strony transakcji.Klasyfikacja zawiera oddzielnie Danię,Szwecję i Wielką Brytanię, pozostałe państwaczłonkowskie UE spoza strefy euro jako osobnągrupę, instytucje unijne i inne organy jakokolejną, zaś poza Unią Europejską – osobnoStany Zjednoczone, Japonię, Szwajcarię i Kanadę oraz jako jedną grupę – zagranicznecentra finansowe, organizacje międzynarodowei wszystkie pozostałe kraje. Za wyjątkiem EBC,który dla celów statystycznych jest zaliczanydo monetarnych instytucji finansowychbędących rezydentami strefy euro, instytucjeunijne (np. Komisja) i inne organy (np.Europejski Bank Inwestycyjny) są zaliczane donierezydentów strefy euro niezależnie od ichfaktycznej lokalizacji. Wymagane podziały,wraz z wykazem instytucji unijnych,zagranicznych centrów finansowych i organizacji międzynarodowych zostałyokreślone w załączniku 2 do wytycznychEBC/2004/15. Podział na instrumenty i sektory,na który nakłada się podział geograficzny jestmniej szczegółowy niż w przypadku pełnejkwartalnej statystyki bilansu płatniczego i jestbliższy raczej statystyce miesięcznej. Podziaługeograficznego nie stosuje się do pasywnychinwestycji portfelowych (ponieważ nie pozwalana to sposób ich zestawiania), nie ma teżpodziału geograficznego dla instrumentówpochodnych oraz aktywów rezerwowych.


91. Szczegółowa statystyka kwartalna bilansupłatniczego wraz z podziałem geograficznympowinna zostać przesłana do EBC w ciągu


trzech miesięcy po zakończeniu kwartału,którego dane dotyczą. Agregaty dla strefy euroogłaszane są w formie komunikatów prasowychcztery miesiące po zakończeniu kwartału,którego dotyczą. Pełne dane kwartalne sądostępne od początku 1997 r. Kwartalneszacunki rachunku bieżącego dla obszaruobecnej strefy euro są dostępne od 1980 r.Kwartalne dane dotyczące podziaługeograficznego są dostępne od początku 2003 r.

6.4 MIĘDZYNARODOWA POZYCJAINWEST YCYJNA

92. EBC od niedawna zestawiamiędzynarodową pozycję inwestycyjną dlastrefy euro na koniec kwartału i publikuje jąwraz ze szczegółowym kwartalnym bilansempłatniczym cztery miesiące od daty, na którązostała sporządzona. Na koniec roku podawanesą bardziej szczegółowe dane. Zestawienia te,prezentujące zagraniczne aktywa i pasywastrefy euro, dostarczają informacji o strukturzepozycji finansowej strefy euro wobec resztyświata, stanowiąc uzupełnienie danych bilansupłatniczego na potrzeby polityki pieniężnej i analizy rynku dewizowego. Okresowe dane natemat stanów pozwalają też skontrolowaćwiarygodność transakcji bilansu płatniczego.Dane kwartalne międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej opracowano po części z myślą o włączeniu ich do rachunków sektorówinstytucjonalnych strefy euro.

6.4.1 PODZIAŁ NA INSTRUMENT Y I SEK TORY93. Wymagany kwartalnie podziałmiędzynarodowej pozycji inwestycyjnej nainstrumenty i sektory jest bardzo podobny dopodziału w rachunku finansowym kwartalnegobilansu płatniczego, za wyjątkieminstrumentów pochodnych, gdzie osobnoujmuje się pozycje aktywów i pasywów. Danedla rocznej międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej są podobne, ale zawierająbardziej szczegółowe informacje o inwestycjach bezpośrednich, w którychkapitał w spółkach giełdowych jestwykazywany zarówno w wartości księgowej,

jak i rynkowej (zgodnie z zalecaną praktykąwyceny przy zestawianiu międzynarodowejpozycji inwestycyjnej). Z powodówpraktycznych inwestycje bezpośrednie w spółkach inne niż giełdowe są wykazywanetylko w wartości księgowej. Ponieważ jednakprzy jej wyliczeniu brane są pod uwagęsprawozdania finansowe zagranicznych spółekzależnych, z zasady powinna ona uwzględniaćreinwestowane zyski. Roczna międzynarodowapozycja inwestycyjna jest publikowana wraz z podziałem geograficznym zagranicznychaktywów i pasywów strefy euro, któryobejmuje podział według instrumentów i sektorów nieco mniej szczegółowy niż roczna(a nawet kwartalna) międzynarodowa pozycjainwestycyjna, ale zasadniczo zawiera ten sampodział według stron transakcji cotowarzyszący jej kwartalny bilans płatniczy.Podobnie jak w przypadku bilansu płatniczego,klasyfikacja finansowych instrumentówpochodnych i aktywów rezerwowych w międzynarodowej pozycji inwestycyjnej nieuwzględnia struktury geograficznej. Napodstawie informacji dostępnych ze źródełEBC nie da się skonstruować podziaługeograficznego pasywów z tytułu inwestycjiportfelowych. EBC wykorzystuje zatemodpowiednie dane ze zintegrowanego badaniainwestycji portfelowych (ang. CoordinatedPortfolio Investment Survey) prowadzonychprzez MFW i innych badań tej instytucji,których wyniki publikowane są w terminiepóźniejszym niż dane rocznejmiędzynarodowej pozycji inwestycyjnejzestawianej przez EBC.

94. Międzynarodowa pozycja inwestycyjnastrefy euro bazuje na standardowychkomponentach zdefiniowanych w podręcznikuzestawiania bilansu płatniczego MFW(wydanie piąte). Ich koncepcje i definicje sązgodne ze stosowanymi na potrzeby bilansupłatniczego. W akapicie 84 powyżej opisanonową, ulepszoną metodę zestawiania pozycjiinwestycji portfelowych, z uwzględnieniempełnych kwartalnych danych na temat stanów.

27EBC



95. Kwartalne dane dotyczącemiędzynarodowej pozycji inwestycyjnej sąprzekazywane do EBC w ciągu trzech miesięcyod zakończenia kwartału, którego dotyczą (tj. w takich samych terminach jak danekwartalnego bilansu płatniczego). Roczne danedotyczące międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej wraz z podziałem geograficznymsą dostępne dziewięć miesięcy po zakończeniuroku, którego dotyczą. Zestawieniamiędzynarodowej pozycji inwestycyjnej strefyeuro na koniec roku są dostępne od 1997 r.;dane za lata 1997-98 są dostępne jedynie w ujęciu netto (tj. przedstawiają wartości nettoaktywów i pasywów w każdej z kategorii, a nieosobno wartości aktywów i pasywów),ponieważ początkowo państwa członkowskienie były w stanie wyodrębnić w ramachaktywów i pasywów zagranicznych pozycjiwobec krajów strefy euro i pozycji wobecreszty świata. Struktura geograficzna na koniecroku jest dostępna od 2002 r.

7 RE ZERWY MIĘDZYNARODOWEEUROSYSTEMU

7.1 AK T YWA RE ZERWOWE W BILANSIEPŁATNICZYM I MIĘDZYNARODOWEJPOZYCJI INWEST YCYJNEJ

96. Aktywa rezerwowe strefy euro definiujesię jako należności EBC i krajowych bankówcentralnych Eurosystemu, w walutach innychniż euro, od nierezydentów strefy euro, którecharakteryzują się wysoką płynnością,zbywalnością (na rynku) i wiarygodnościąkredytową. Obok należności w walutachobcych obejmują one złoto, specjalne prawaciągnienia (SDR) i pozycję rezerwową w MFW.Aktywa rezerwowe zestawia się na bazie brutto(bez wyłączania zobowiązań dotyczącychrezerw), za wyjątkiem stanowiących niewielkiskładnik finansowych instrumentówpochodnych, które są uwzględniane w ujęciunetto.

97. Zmianę stanu aktywów rezerwowych w wyniku transakcji (tj. z wyłączeniemskutków aktualizacji wyceny i wszelkichinnych nietransakcyjnych zmian wpływającychna ich kwotę) ujmuje się jako pojedynczą kwotęw rachunku finansowym bilansu płatniczegostrefy euro. Informacje o stanach głównychskładników aktywów rezerwowych (złota,SDR-ów i należności w walutach obcych w podziale na instrumenty, itp.) sąudostępniane na koniec każdego kwartału w międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.

7.2 RE ZERWY MIĘDZYNARODOWE ORAZPŁYNNE AKT YWA I PASYWA W WALUTACHOBCYCH (FORMULARZ MF W I BIS)

98. EBC sporządza również znacznie pełniejszemiesięczne zestawienie rezerw Eurosystemu i wybranych pozycji zgodnie z wymogamidotyczącymi publikacji danych o rezerwachmiędzynarodowych oraz płynnych aktywach i pasywach w walutach obcych. Aktywarezerwowe według definicji stosowanej napotrzeby statystyki bilansu płatniczego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej sątylko jedną z informacji wymaganych w tymzestawieniu. Uwzględnia się w nim równieżinne aktywa w walutach obcych. Mogą to byćwierzytelności wobec rezydentów strefy euro(np. depozyty walutowe w bankach strefy euro)lub wobec nierezydentów niespełniającekryterium wysokiej płynności i dlategoniezaliczane do aktywów rezerwowych(wykazywane jako inwestycje portfelowe lubpozostałe inwestycje w bilansie płatniczym i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej).Płynne aktywa i pasywa w walutach obcychuwzględniają również ustalone z góry i warunkowe krótkoterminowe obciążenia(netto) aktywów rezerwowych, obejmującespłaty kapitału i odsetek od kredytów, pozycje w walutowych transakcjachterminowych, przepływy dotyczące transakcji z przyrzeczeniem odkupu, przyznane liniekredytowe, udzielone gwarancje i wiele innychpozycji nie ujmowanych w bilansie płatniczymani w międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.Zestawienie zawiera również pewną liczbę


pozycji uzupełniających. Dane te,wyszczególnione w załączniku 2 tabela 3 dowytycznych EBC/2004/15, przekazuje się doEBC w terminie do trzech tygodni pozakończeniu miesiąca, którego dotyczą.

8 STAT YST YK I DOT YCZĄCEMIĘDZYNARODOWEJ ROLI EURO

99. EBC publikuje coroczne raporty na tematmiędzynarodowej roli euro. Do jej ocenywykorzystywana jest statystyka bilansowasektora MIF (pozycje dotyczące transakcji z nierezydentami wykazują osobno kwoty w euro i walutach obcych) oraz statystykaemisji papierów wartościowych (którawyodrębnia emisje dokonywane przeznierezydentów strefy euro wyrażone w euro).Wytyczne EBC/2004/15 wymagająprzedstawienia co pół roku (na koniec czerwcai grudnia) struktury walutowej transakcjizagranicznych strefy euro dotyczącychdłużnych papierów wartościowych (w euro,dolarach amerykańskich i innych walutach)oraz analogicznej struktury transakcjizagranicznych rezydentów strefy eurodotyczących dłużnych papierówwartościowych, właśnie dla celów ocenymiędzynarodowej roli euro jako walutyinwestycyjnej. ESBC gromadzi w tym samymcelu informacje o innych cechach emisjiobligacji. Obecnie kilka banków centralnychEurosystemu i ESBC zbiera również informacjedotyczące praktyki fakturowania w obrociezagranicznym towarami i usługami, głównie zapośrednictwem systemów inkasa w oparciu orozrachunki bankowe. OesterreichischeNationalbank dostarcza informacji o obiegubanknotów euro (i nadal funkcjonujących w obiegu banknotów byłych walut krajowychpaństw strefy euro) w pięciu krajachsąsiadujących ze strefą euro.

9 EFEK T YWNY KURS EURO

100. Nominalny efektywny kurs euro (ang.effective exchange rate – EER) jest sumarycznąmiarą zewnętrznej wartości euro wobec walutnajważniejszych partnerów handlowych strefyeuro. Realny efektywny kurs euro – obliczanypoprzez zastosowanie do kursu nominalnegoodpowiednich wskaźników cen lub kosztówjako deflatorów – jest najpowszechniejstosowanym wskaźnikiem konkurencyjnościcen i kosztów w handlu międzynarodowym.

101. EBC codziennie wylicza nominalneefektywne kursy euro, zdefiniowane jakogeometryczne średnie ważone kursówwalutowych euro w stosunku do walutpartnerów handlowych. Realne efektywnekursy euro są geometrycznymi średnimiważonymi cen lub kosztów w strefie euro w stosunku do walut jej partnerów handlowych,wyrażonymi we wspólnej walucie. Ponieważdane na temat cen i kosztów nie są udostępnianez większą częstotliwością, realne efektywnekursy euro są wyliczane miesięcznie lubkwartalnie.

102. Wagi przypisane partnerom handlowymsą obliczane na podstawie ich udziału w handlutowarami przemysłowymi strefy euro, z wyłączeniem obrotów wewnątrz strefy euro,w dwóch okresach trzyletnich (w latach 1995-1997, a następnie w wyniku pracprzeprowadzonych w 2004 r. - w latach 1999-2001). Wagi uwzględniają informacje zarównoo eksporcie, jak i imporcie. Wagami dla importusą zwykłe udziały poszczególnych krajówbędących partnerami handlowymi w imporcieogółem strefy euro ze wszystkich tych krajów.Wagi dla eksportu skonstruowano w takisposób, by uchwycić nie tylko znaczenieposzczególnych rynków dla eksportu strefyeuro, ale także konkurencję na rynkachzagranicznych ze strony producentówkrajowych i eksporterów z krajów trzecich dlaeksporterów strefy euro.

103. Efektywne kursy euro wylicza się dladwóch grup partnerów handlowych: EER-23

29EBC


(obejmujący 13 państw UE spoza strefy eurooraz 10 głównych partnerów handlowych spozaUnii Europejskiej) oraz EER-42 (obejmującyEER-23 oraz 19 innych krajów). W przypadkuEER-23, nominalny efektywny kurs euro jestwyliczany codziennie, natomiast wskaźnikirealne są dostępne z częstotliwością miesięczną(obliczane przy użyciu cen konsumentów i producentów) oraz kwartalną (obliczane przyużyciu deflatorów PKB i jednostkowychkosztów pracy). Dla szerszej grupy nominalnykurs efektywny i realny kurs efektywny opartyna cenach konsumenta są obliczane z częstotliwością miesięczną.

10 STAT YST YKA SEK TORA INST YTUCJIRZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH

104. Statystyka finansów publicznych obejmujetransakcje i stany sektora instytucji rządowychi samorządowych (S.13 w klasyfikacji ESA 95),do którego zalicza się instytucje rządoweszczebla centralnego, instytucje rządoweszczebla regionalnego, instytucje samorządoweoraz fundusze ubezpieczeń społecznych. EBCinteresuje się statystyką finansów publicznychz dwóch powodów: dla celów raportówkonwergencji dotyczących gotowości państwczłonkowskich do przyjęcia euro oraz w kontekście procedury dotyczącejnadmiernego deficytu oraz Paktu Stabilności i Wzrostu, gdzie kładzie się nacisk na rocznedane o wyniku sektora instytucji rządowych i samorządowych oraz poziomieskonsolidowanego długu publicznego w poszczególnych państwa członkowskich UE.Zgodnie z wytycznymi EBC/2005/5, któreformalizują występujące od dawnazapotrzebowanie na ten rodzaj danych ze stronypaństw członkowskich, banki centralnedostarczają do EBC roczne rachunki sektorapublicznego, obejmujące dane o dochodach,wydatkach, nadwyżce lub deficycie, potrzebachpożyczkowych, wpływach z prywatyzacji orazkwocie zadłużenia. Dane te pozwalają EBC na uwzględnienie transakcji pomiędzyinstytucjami unijnymi i państwamiczłonkowskimi w taki sposób, jak gdyby

instytucje unijne w transakcjach z państwamiczłonkowskimi stanowiły dodatkowy podsektorsektora instytucji rządowych i samorządowych.Ma to na celu przedstawienie pełniejszegoobrazu transakcji sektora publicznego w gospodarce niż oferują dane dotycząceposzczególnych krajowych sektorów instytucjirządowych i samorządowych traktowanychodrębnie. EBC otrzymuje również roczne danedotyczące rozliczenia różnicy międzydeficytem a długiem, czyli szczegółoweuzgodnienie zmiany stanu długu publicznegona koniec danego i poprzedniego roku z deficytem lub nadwyżką sektora instytucjirządowych i samorządowych za dany rok.Wytyczne EBC/2005/5 (z późniejszymizmianami wprowadzonymi wytycznymiEBC/2006/2) wymagają, by wszystkiewymienione dane były przekazywane w formacie spójnym z danymi przekazywanymiprzez państwa członkowskie UE KomisjiEuropejskiej zgodnie z klasyfikacją ESA 95 i procedurą dotyczącą nadmiernego deficytu.Rachunki sektora instytucji rządowych i samorządowych przedstawiane w ramachprocedury dotyczącej nadmiernego deficytuodbiegają od systemu ESA 95 w kilkunielicznych, ale ważnych aspektach, zwłaszczaw kwestiach zakresu i wyceny długupublicznego.

105. Ponieważ działalność sektora instytucjirządowych i samorządowych jest ważnymczynnikiem wpływającym na rozwój sytuacjigospodarczej i rynki finansowe, EBCpotrzebuje również kwartalnych danych otransakcjach finansowych i niefinansowychtego sektora oraz wielkości długu publicznego.Różne przepisy wspólnotowe przyjęte w 2000 r.i później nakładają na państwa członkowskiewymóg przekazywania kwartalnych informacjio dochodach i wydatkach, transakcjachfinansowych i bilansach ich sektorów instytucjirządowych i samorządowych. W efekciewkrótce dostępne będą wyczerpujące statystykikwartalne tego sektora w całej UniiEuropejskiej. Rozporządzenie nr 501/2004nakłada na państwa członkowskie wymógdostarczania kwartalnych danych finansowych


w ciągu trzech miesięcy od końca kwartału,osobno dla władz szczebla centralnego,samorządów lokalnych i funduszyzabezpieczenia społecznego, w podzialewedług instrumentów, a w przypadku instytucjiszczebla centralnego i funduszy zabezpieczeniaspołecznego – wraz z informacją o stronachtransakcji. Jakkolwiek pełne informacje stająsię dostępne dopiero teraz, rozporządzenie jużdziś przyczyniło się do poprawy jakościrachunków finansowych unii walutowej w ichczęści dotyczącej sektora instytucji rządowychi samorządowych. Wpływa też korzystnie nastatystykę sektorów niefinansowych strefy eurodzięki wykorzystaniu informacji o stronachtransakcji. Powyższe dane będą wchodzić w skład kwartalnych rachunków sektorówinstytucjonalnych strefy euro, które zaczną byćpublikowane w 2007 r. (zob. poniżej).

11 RACHUNK I STREFY EURO WEDŁUGSEK TORÓW INST YTUCJONALNYCH

11.1 WPROWADZENIE

106. W ramach definicji i założeńkoncepcyjnych systemu ESA 95 rachunkisektorów instytucjonalnych dostarczająobszernych danych o niefinansowych i finansowych transakcjach każdego z tychsektorów. Prezentują one pełen obrazdziałalności gospodarczej, od produkcji przeztworzenie i wykorzystanie dochodów nakonsumpcję lub oszczędności, a następnietransakcje dotyczące aktywów trwałych aż powierzytelności netto lub zadłużenie netto i odpowiadające im nabycie aktywówfinansowych lub zaciągnięcie zobowiązań,wraz z podziałem na instrumenty, a w niektórych przypadkach – z wyszczególnieniem stron transakcji.Rachunki sektorów instytucjonalnychzawierają również bilanse prezentujące aktywai pasywa, jak również rachunki eliminującerozbieżności pomiędzy transakcjami a zmianami stanów bilansowych. Wyniki,zwłaszcza dla przedsiębiorstw i gospodarstwdomowych, są bezcennym źródłem danych do

analiz i prognozowania. Zgromadzenie w jednej, spójnej strukturze niemal wszystkichinformacji, zarówno gospodarczych, jak i finansowych, zestawionych zgodnie z zasadami ESA 95 przyczynia się dozwiększenia rzetelności i spójności, a zatem i użyteczności danych. ESA 95 przewidujesporządzanie rachunków sektorówinstytucjonalnych, ale tylko z częstotliwościąroczną, co znacznie zmniejsza ich przydatnośćdla celów analizy cyklu koniunkturalnego i projekcji na przyszłość. W związku z tym EBCi Komisja Europejska, posiłkując się niedawnouchwalonymi przepisami wspólnotowymi,razem opracowują kwartalne rachunki sektorówinstytucjonalnych, z zamiarem uzyskanianadających się do publikacji wyników nawiosnę 2007 r.

107. Stanowiące składnik pełnych rachunkówsektorów instytucjonalnych rachunki finansoweujmują transakcje dotyczące zadłużenia i wierzytelności poszczególnych sektorówgospodarki, a bilanse przedstawiają stan ichzadłużenia i wierzytelności, z uwzględnieniemczynników eliminujących rozbieżnościpomiędzy zakumulowanymi transakcjami a zmianami stanów bilansowych. EBCpublikuje niepełne rachunki finansowe i bilansedla strefy euro z częstotliwością kwartalną od2001 r. W obecnym formacie prezentują onedane o działalności z zakresu inwestycjifinansowych i finansowania sektorówniefinansowych (tj. przedsiębiorstw,gospodarstw domowych oraz instytucjirządowych i samorządowych) oraz instytucjiubezpieczeniowych i funduszy emerytalnych,wzbogacając analizę polityki pieniężnej orazanalizy i prognozy dotyczące w szczególnościgospodarstw domowych i przedsiębiorstw.Rachunki finansowe unii walutowej możnarównież wykorzystywać w analizie zagadnieństabilności finansowej, dla których istotne sąinformacje o transakcjach i stanachbilansowych sektorów gospodarki. Stanowiąone także system, w ramach którego możnaoceniać i sprawdzać spójność danychpublikowanych z wyższą częstotliwością, a w szczególności statystyki monetarnej,

31EBC


statystyki bilansu płatniczego, statystyki emisjipapierów wartościowych oraz statystykisektora instytucji rządowych i samorządowych.Ich przydatność znacznie wzrośnie, kiedyzostaną zintegrowane ze spójnymi rachunkaminiefinansowymi według sektorówinstytucjonalnych opisanymi w rozdziale 11.4.

11.2 ŹRÓDŁA DANYCH DO K WARTALNYCHRACHUNKÓW FINANSOWYCH UNIIWALUTOWEJ

108. ESA 95 wymaga od państw członkowskichUE sporządzania rachunków finansowych w formie szczegółowych zestawień transakcjifinansowych oraz aktywów finansowych i pasywów według wartości rynkowej, wraz z ujęciem rozbieżności pomiędzy tymizestawieniami na rachunku przeszacowań orazrachunku innych zmian wolumenu aktywów.ESA 95 wymienia pięć głównych sektorówgospodarki: przedsiębiorstwa niefinansowe(S.11), przedsiębiorstwa finansowe (S.12),instytucje rządowe i samorządowe (S.13),gospodarstwa domowe (S.14) i instytucjeniekomercyjne działające na rzecz gospodarstwdomowych (S.15). Kategorie S.12 i S.13 dzieląsię na podsektory.

109. ESA 95 nakłada na państwa członkowskieobowiązek zestawiania rachunkówfinansowych jedynie z częstotliwością roczną.Wytyczne EBC (EBC/2002/7) obligują jednakkrajowe banki centralne strefy euro doprzesyłania EBC kwartalnych narodowychrachunków finansowych obejmujących sektoryniefinansowe oraz instytucjiubezpieczeniowych i funduszy emerytalnych.Niemal wszystkie KBC są obecnie w staniedostarczać takie dane i mają przesyłać danehistoryczne sięgające wstecz do końca 1997 r.Informacje te spływają znacznie wolniej niżwymagana przez EBC statystyka strefy euro –terminowa i dobrze dostosowana do potrzebrachunków finansowych unii walutowej, alezawierająca jedynie część niezbędnychinformacji.

110. Mając do dyspozycji statystykę bilansowąsektora MIF oraz narodowe rachunki finansoweEBC jest w stanie zestawić kwartalne dane o transakcjach finansowych i bilanse dlasektorów niefinansowych strefy euro, które –choć przydatne – wymagają dalszych prac w celu poprawy ich zakresu i terminowości.

111. W następnym rozdziale przedstawionoinformacje, które są prezentowane obecnie.Nowe wytyczne (EBC/2005/13, zmieniającewytyczne EBC/2002/7), które wchodzą w życieod kwietnia 2006 r., skracają terminprzekazywania danych ze 130 do 110 dni pozakończeniu kwartału. Z czasem pozwoli to napublikowanie agregatów dla strefy euro w ciągu120 dni po zakończeniu kwartału. Wytycznenakładają wymóg zestawiania pełnychkwartalnych narodowych rachunkówfinansowych (obejmujących pełen zestawkategorii aktywów finansowych i pasywóworaz wszystkie sektory instytucjonalne wraz z resztą świata) zarówno w odniesieniu dobilansów finansowych, jak i transakcji. Pewneinformacje o sektorach stron transakcji, którychobecnie nie ma w większości narodowychrachunków finansowych, będą dołączanestopniowo do kwietnia 2008 r. Wśród innychzmian, nowe wytyczne uwzględniają najnowszeprzepisy wspólnotowe dotyczące rachunkówfinansowych sektora rządowego i określająwymogi, które będą obowiązywać w przypadkurozszerzenia strefy euro.

11.3 GŁÓWNE AK T YWA FINANSOWE I PA SYWASEK TORÓW NIEFINANSOWYCH ORAZINST YTUCJI UBE ZPIECZENIOWYCH I FUNDUSZY EMERYTALNYCH

11.3.1 AK T YWA FINANSOWE W POSIADANIUSEK TORÓW

112. Krótkoterminowe inwestycje finansoweobejmują głównie zaliczane do M3 instrumentyw posiadaniu sektorów niefinansowych strefyeuro oraz dodatkowo pewne krótkoterminowewierzytelności od innych sektorów strefy euro.Depozyty zaliczone do długoterminowychinwestycji finansowych obejmują depozyty z terminem powyżej 2 lat oraz depozyty


z terminem wypowiedzenia powyżej 3miesięcy. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe odpowiadają należnościomod zakładów ubezpieczeń na życie i funduszyemerytalnych. Wraz z długoterminowymidłużnymi papierami wartościowymi (zwyklepowyżej 1 roku), akcjami notowanymi i jednostkami uczestnictwa funduszyinwestycyjnych (za wyjątkiem funduszy rynkupieniężnego) stanowią one ważny składnikdługoterminowych inwestycji finansowychgospodarstw domowych.

113. Statystyka bilansowa sektora MIFdostarcza danych wykorzystywanych dooszacowania wielkości zasobów waluty,depozytów i jednostek funduszy rynkupieniężnego w posiadaniu sektorówniefinansowych w strefie euro. Depozytypodmiotów innych niż banki (w tym przypadkunie da się wyodrębnić sektorówniefinansowych) w bankach spoza strefy euroszacuje się częściowo z danych bilansupłatniczego. Zasoby dłużnych papierówwartościowych i akcji (zarówno w bezpośrednim posiadaniu, jak i poprzezfundusze inwestycyjne) trudniej jest określić zewzględu na problem identyfikacji posiadaczyzbywalnych papierów wartościowych. W obecnym formacie kwartalne narodowerachunki finansowe pozawalają na oszacowaniełącznej kwoty aktywów finansowych w posiadaniu sektorów niefinansowych strefyeuro, ale bez możliwości ich dalszejklasyfikacji pomiędzy poszczególne sektory.Jak wspomniano w akapicie 78, wytyczneEBC/2005/13 umożliwią uzyskiwanie pewnychinformacji o zasobach papierów wartościowychwedług sektorów instytucjonalnych.

11.3.2 PA SYWA SEK TORÓW114. Głównymi składnikami finansowaniasektorów niefinansowych są papierywartościowe, kredyty i pożyczki oraz akcjenotowane. Najważniejsze zobowiązaniasektorów niefinansowych w strefie eurostosunkowo łatwo jest określić na podstawiestatystyk strefy euro i danych z kwartalnychnarodowych rachunków finansowych.

W przeciwieństwie do aktywów, dla statystykizobowiązań dostępna jest pełna klasyfikacjawedług sektorów, a w przypadku kredytów i pożyczek oraz dłużnych papierówwartościowych również według terminupierwotnego.

115. Podobne informacje są dostępne w odniesieniu do instytucji ubezpieczeniowychi autonomicznych funduszy emerytalnych w strefie euro. Główne zobowiązania tychpośredników finansowych (tj. udziały nettogospodarstw domowych w rezerwachubezpieczeń na życie i funduszy emerytalnychoraz przedpłaty składek ubezpieczeniowych i rezerwy na nieuregulowane roszczenia) są w przeważającej mierze ujęte jako aktywafinansowe sektorów niefinansowych. Kwoty teróżnią się, bo instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne w strefie euro majązobowiązania tego typu wobec stron transakcjispoza niej, a sektory niefinansowe strefy euro– polisy w instytucjach ubezpieczeniowych i funduszach emerytalnych spoza niej, a takżeudziały netto w nieautonomicznych funduszachemerytalnych.

11.4 RACHUNK I NIEFINANSOWE SEK TORÓWINST YTUCJONALNYCH

116. Rachunek finansowy jest ostatnim w sekwencji rachunków ujmujących transakcjepomiędzy sektorami instytucjonalnymi. Sumatransakcji ujętych w rachunku finansowympowinna być równa pozycji bilansującejprzeniesionej z rachunku kapitałowego, czyliwierzytelnościom netto lub zadłużeniu netto,które stanowią wynik wszystkichniefinansowych transakcji danego sektora. Jakwspomniano wcześniej, podawania tychinformacji wymaga ESA 95, ale tylko z częstotliwością roczną. EBC oraz Komisjawspólnie opracowują kwartalne rachunkiniefinansowe według sektorówinstytucjonalnych, powiązane z rachunkamifinansowymi. Publikacji pierwszych wynikówmożna się spodziewać wiosną 2007 r. Wymógprzekazywania danych kwartalnychdotyczących rachunków niefinansowych

33EBC


sektorów instytucjonalnych potwierdziłyniedawno uchwalone przepisy wspólnotowe(rozporządzenie (WE) nr 1161/2005 z lipca2005 r.) Pierwsze dane wymagane na mocy tegorozporządzenia dostarczono w styczniu 2006 r.wraz z danymi za kwartały od początku 1999 r.Rozporządzenie wymaga, by po zakończeniuokresu przejściowego (w czasie którego niewszystkie dane muszą być przekazywane, żeby nie obciążać nadmiernie państwczłonkowskich) dostarczany był pełen zestawrachunków, od rachunku produkcji pokapitałowy, wraz z odnośnymi pozycjamibilansującymi lub statystyką sumaryczną(wartość dodana brutto i netto, nadwyżkaoperacyjna, dochód do dyspozycji,oszczędności itp.). Po okresie przejściowymdane mają być przekazywane w terminie 90 dnipo zakończeniu kwartału, którego danedotyczą. W odniesieniu do danych dotyczącychsektorów gospodarstw domowych i przedsiębiorstw niefinansowychrozporządzenie przewiduje derogację dlapaństw członkowskich, których PKB nieprzekracza 1% PKB całej UE. Z derogacji tejskorzystają Luksemburg i nowe państwaczłonkowskie za wyjątkiem Polski.Rozporządzenie w początkowym okresie niewymaga przekazywania informacji o stronachtransakcji, przewiduje się jednakwprowadzenie takiego wymogu na późniejszymetapie.

12 STAT YST YKA SYSTEMÓW PŁATNICZYCH I ROZRACHUNKU PAPIERÓWWARTOŚCIOWYCH

117. Jednym ze statutowych zadańEurosystemu jest przyczynianie się dosprawnego funkcjonowania systemówpłatniczych. W ramach jego realizacjiEurosystem udostępnia rozwiązania w zakresiesystemów płatniczych i systemów rozrachunkupapierów wartościowych. Sprawuje równieżogólny nadzór nad systemami płatniczymi,niezbędnymi dla sprawnego funkcjonowaniapolityki pieniężnej. Przedmiotem szczególnegozainteresowania EBC jest wykorzystanie

różnych środków płatniczych (gotówki,rachunków bankowych, kart kredytowych i debetowych, portmonetek elektronicznychitp.) oraz obsługa przelewówmiędzybankowych. Zainteresowanie EBCsystemami rozrachunku papierówwartościowych wiąże się z ichwykorzystywaniem przez Eurosystem dorozrachunku operacji kredytowych. Innądziedziną zainteresowania EBC jestmonitorowanie integracji rynków finansowychw strefie euro. Realizując wymienione funkcjeoperacyjne, a w przypadku systemówpłatniczych – funkcję nadzorczą – Eurosystemgromadzi duże ilości danych, z których wielejest publikowanych w raporcie rocznym o systemach płatniczych i systemachrozrachunku papierów wartościowych w UniiEuropejskiej (tzw. Blue Book). W ścisłejwspółpracy z krajowymi bankami centralnymiEBC zainicjował niedawno projekt poprawyspójności danych w ramach Unii Europejskiejoraz zgromadzenia ich we wspólnej baziedanych.

13 STAT YST YCZNE A SPEK T Y ROZ SZERZENIASTREFY EURO

118. Obecnie 13 państw członkowskich UEznajduje się poza strefą euro. Każde z nich –podobnie jak wszystkie przyszłe państwaczłonkowskie – może w pewnym momencie doniej przystąpić. Kiedy to nastąpi, ważną rzecząbędzie utrzymanie jakości statystyki strefyeuro. Państwa te muszą być więc dobrzeprzygotowane do przystąpienia także z punktuwidzenia statystyki. Konieczna jest również –jak wskazuje przykład przystąpienia Grecji w 2001 r. – możliwość dostarczenia danychhistorycznych, co pozwoli na obliczenie stópwzrostu za okresy poprzedzające przystąpieniedanego państwa do strefy euro oraz zapewni spójne szeregi czasowe dla potrzeb modelowania, prognozowania i przyszłościowej analizy polityki pieniężnej.Nie oznacza to oczywiście, że w efekcie uzyskasię w pełni reprezentatywny obraz sytuacji, jakamiałaby miejsce, gdyby strefa euro


w analizowanym momencie była faktycznierozszerzona. Ponadto, dla celówporównawczych zawsze potrzebne będąstatystyki strefy euro w jej faktycznymkształcie na daną datę, mimo załamań szereguw momentach kolejnych jej rozszerzeń.

119. W przypadku, gdy dane dla strefy eurostanowią po prostu sumę danych krajowych,rozszerzenie strefy euro wymagać będziejedynie dostarczenia w pełni porównywalnychdanych krajowych nowo przystępującychczłonków. Jeśli natomiast agregaty dla strefyeuro nie są prostą sumą danych krajowych (np.w statystyce pieniężnej, bilansu płatniczego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, a także rachunków finansowych), zmianaskładu strefy euro wymagać będziedostarczenia (zarówno przez dotychczasowepaństwa członkowskie strefy euro, jak i przeznowych członków) danych za okresy przeszłew szczegółowym podziale według obszarówgeograficznych i sektorów, by umożliwićwłaściwe przeprowadzenie konsolidacji.Ponadto, biorąc pod uwagę uwzględnienieklasyfikacji walutowej w statystyce bilansowejsektora MIF oraz jej połączenie z klasyfikacjąwedług instrumentów, terminów i sektorów,nałożenie na państwa członkowskie wymogudostarczenia danych, które umożliwiłybyzestawienie agregatów dla strefy euro na datyw przeszłości lub za okresy przeszłe przyróżnych konfiguracjach strefy euro,stanowiłoby dla nich ogromne obciążeniesprawozdawczością z zakresu statystykipieniężnej i bilansu płatniczego. W praktycedane historyczne obliczono na zasadzienajlepszego przybliżenia na moment powstaniaunii walutowej i wejścia Grecji do strefy euro, uzupełniając dane przewidziane w formularzach sprawozdawczych z innychźródeł (np. międzynarodowej statystykibankowej BIS). Po rozszerzeniu UniiEuropejskiej w 2004 r., w świetleoczekiwanego dalszego rozszerzenia strefyeuro EBC i krajowe banki centralne uzgodniłygłówne zasady i tryb wdrażania transmisjizharmonizowanych danych za okresy przeszłe,przy założeniu, że mimo tego nadal konieczne

będzie posługiwanie się w pewnychprzypadkach szacunkami.

14 WYMIANA DANYCH STAT YST YCZNYCH

120. Wymiana danych statystycznych w ramach ESBC oraz z instytucjamieuropejskimi i międzynarodowymi wymagaszybkiego, niezawodnego i bezpiecznegosystemu. ESBC dysponuje takim systemem dowymiany plików danych pomiędzy EBC i krajowymi bankami centralnymi, przy użyciuspecjalnej sieci telekomunikacyjnej i formatukomunikatów zwanego GESMES/TS (SDMX-EDI), powszechnie stosowanego przezmiędzynarodową społeczność statystyczną dowymiany danych i metadanych (w tym strukturstatystycznych, definicji i wykazów kodów).System ten umożliwia również łatweintegrowanie baz danych z sieciami i systemami odbioru oraz wysyłki plików.Nowe zbiory danych łatwo jest włączyć dosystemu. EBC stosuje ten sam format dowymiany informacji statystycznych z Eurostatem i instytucjami międzynarodowymi(głównie BIS i MFW). Nowoczesnetechnologie oparte na standardach SDMX-MLstosuje się również do upowszechnianiainformacji statystycznych za pośrednictwemInternetu. EBC ściśle współpracuje z BIS,MFW, OECD, ONZ i Bankiem Światowym nad SDMX w celu opracowania bardziejefektywnych procesów wymiany i wzajemnegoudostępniania danych i metadanychstatystycznych.

15 PUBLIKACJA I KORYGOWANIE DANYCH

121. Polityka EBC w zakresie publikacjidanych statystycznych zakłada ich pełne i terminowe ogłaszanie wraz z opisemcharakterystyki, źródeł, zakresu i założeńmetodycznych, a zarazem bez naruszaniapoufności danych poszczególnych podmiotówsprawozdających i innych podmiotów. Serwisinternetowy EBC zawiera wszelkie statystykistrefy euro i materiały opisowe, wraz z danymi

35EBC


krajowymi oraz linkami do serwisówinternetowych banków centralnych, w którychmożna znaleźć te oraz bardziej szczegółowedane krajowe. Część statystyczna BiuletynuMiesięcznego EBC i kieszonkowegomiesięcznika statystycznego EBC (StatisticsPocket Book) również zawierają szczegółowetabele oraz (w Biuletynie Miesięcznym)artykuły tematyczne i ramki poświęconestatystyce EBC. Wiele danych ogłasza się poraz pierwszy w formie komunikatów prasowychw zapowiedzianych wcześniej terminach (zob.załącznik 1).

122. Większość szeregów statystycznychpodlega korektom. Wynikają one z potrzebyskorygowania pomyłek w danych źródłowychlub danych publikowanych z dużączęstotliwością w świetle późniejszych,pełniejszych informacji (np. regularny cyklkorygowania miesięcznego bilansu płatniczegostrefy euro po otrzymaniu pełniejszych danychkwartalnych) oraz zmian metodycznych, któremogą niekiedy powodować potrzebęskorygowania wcześniejszych danych. PolitykaEBC zakłada zapowiadanie z wyprzedzeniemcykli korekt, udostępnianie pełnejdokumentacji korekt, analizowanie ich zakresui przebiegu oraz korygowanie wcześniejszychdanych, o ile nie jest to zbyt kosztowne.

123. W wielu obszarach statystyki EBC(podobnie jak Komisja Europejska) wdrożyłsformalizowane procesy monitorowania jakości danych statystycznych poprzezwprowadzenie wymogu okresowegoprzedstawiania sprawozdań analizujących w usystematyzowany sposób różne aspekty ichjakości. Sprawozdania takie sporządzonodotychczas dla statystyki bilansu płatniczego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej (namocy art. 6 wytycznych EBC/2004/15).Wymagają ich również wytyczne dotyczącekwartalnych rachunków finansowych(EBC/2002/7, ze zmianami wprowadzonymiwytycznymi EBC/2005/13) oraz statystykisektora instytucji rządowych i samorządowych(ECB/2005/5). Wytyczne dotyczące statystykipieniężnej i bankowej (ECB/2003/2, ze

zmianami wprowadzonymi wytycznymiEBC/2005/4), które obejmują równieżstatystykę emisji papierów wartościowych orazpozostałych instytucji pośrednictwafinansowego, wymagają od bankówcentralnych monitorowania jakości danychprzekazywanych do EBC. RozporządzenieParlamentu Europejskiego i Rady w sprawiezestawiania kwartalnych rachunkówniefinansowych według sektorówinstytucjonalnych nakłada na państwaczłonkowskie wymogi w zakresie norm jakości,zaś na Komisję – wymóg sporządzaniasprawozdań w sprawie jakości danych dlaParlamentu Europejskiego i Rady w terminie dopięciu lat od wejścia w życie rozporządzenia.

124. Publikując dane statystyczne orazpóźniejsze ich korekty po terminie publikacjiEBC koordynuje działania z krajowymibankami centralnymi, a w razie potrzeby takżez Eurostatem. Celem jest prezentowanie jaknajbardziej aktualnych danych przyjednoczesnym zachowaniu – w miaręmożliwości – spójności między obszaramistatystyki i pomiędzy okresamisprawozdawczymi.

16 INSTRUMENT Y PRAWNE EBC DOT YCZĄCESTAT YST YKI

125. Art. 5 Statutu i rozporządzenie Rady(WE) nr 2533/98 stanowią ramy prawnedziałalności statystycznej EBC. Późniejszeprzepisy wydane na podstawie art. 34 i 14.3Statutu nakładają na populację sprawozdawcząokreśloną na podstawie bazowej populacjisprawozdawczej ustanowionej na mocy art. 2rozporządzenia nr 2533/98 konkretne wymogiw zakresie przekazywania danych lub udzielają instrukcji krajowym bankomcentralnym (lub innym organomstatystycznym) w sprawie zakresu, formatu,terminów i trybu przekazywania danych do EBC. Rozporządzenia EBC są adresowanedo podmiotów sprawozdawczych i mają bezpośrednie zastosowanie w uczestniczących państwach członkowskich.


Wytyczne EBC są wiążące dla członkówEurosystemu, w tym dla samego EBC.Zalecenia EBC nie mają mocy wiążącej, alesłużą zapoznaniu z wymogami statystycznymiEBC organów statystycznych w uczestniczących państwach członkowskich,które przekazują dane, choć nie są bankamicentralnymi. Zawiadomienia maja celinformacyjny. Aktualnie obowiązująceinstrumenty prawne EBC zostały wymienionena następnych stronach.

37EBC


STAT YST YKA MONE TARNA ORAZ INST YTUCJI I RYNKÓW FINANSOWYCHRozporządzenie (z dnia 22 listopada 2001 r.) EBC/2001/13 dotyczące skonsolidowanego bilansusektora monetarnych instytucji finansowych (EBC/2001/13), (Dz.U L 333, 17.12.01).

Rozporządzenie (z dnia 21 listopada 2002 r.) zmieniające rozporządzenie EBC/2001/13(EBC/2002/8), (Dz.U L 330, 06.12.02).

Rozporządzenie (z dnia 18 września 2003 r.) zmieniające rozporządzenie EBC/2003/13(EBC/2003/10), (Dz.U. L 250, 02.10.03).

Rozporządzenie (z dnia 20 grudnia 2001 r.) w sprawie statystyki dotyczącej stóp procentowychstosowanych przez monetarne instytucje finansowe w odniesieniu do depozytów i pożyczek dlagospodarstw domowych i przedsiębiorstw (EBC/2001/18), (Dz.U. L 010, 12.01.02).

Rozporządzenie (z dnia 16 grudnia 2004 r.) zmieniające rozporządzenia EBC/2001/13 i EBC/2001/18 (EBC/2004/21), (Dz.U. L 371, 18.12.04).

Wytyczne (z dnia 6 lutego 2003 r) w sprawie niektórych obowiązków w zakresiesprawozdawczości statystycznej wobec Europejskiego Banku Centralnego oraz procedurprzekazywania przez krajowe banki centralne informacji statystycznych z dziedziny statystykipieniężnej i bankowej (EBC/2003/2) (Dz.U. L 241, 26.09.03).

Wytyczne (z dnia 13 lutego 2004 r.) zmieniające wytyczne EBC/2003/2 (EBC/2004/1), (Dz.U. L 083, 20.03.04).

Wytyczne (z dnia 15 lutego 2005 r.) zmieniające wytyczne EBC/2003/2 (EBC/2005/4), (Dz.U. L 109, 29.04.05).

Zawiadomienie Europejskiego Banku Centralnego w sprawie stosowania sankcji za naruszeniewymogów sprawozdawczych w zakresie statystyki bilansowej (2004/C195/10), Dz.U. C 195, 31.07.04).

BILANS PŁATNICZY I INNE STAT YST YK I POWIĄZ AŃ GOSPODARCZYCH Z Z AG RANICĄWytyczne (z dnia 16 lipca 2004 r.) w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznejEuropejskiego Banku Centralnego w zakresie bilansu płatniczego, międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej oraz płynnych aktywów i pasywów w walutach obcych (EBC/2004/15) (Dz.U. L 354, 30.11.04) (odnośne zalecenie ma numer EBC/2004/16) (Dz.U. C 292, 30.11.04).

RACHUNK I FINANSOWEWytyczne (z dnia 21 listopada 2002 r.) w sprawie wymagań w zakresie sprawozdawczościstatystycznej EBC w dziedzinie kwartalnych sprawozdań finansowych5 (EBC/2002/7), (Dz.U. L 334, 11.12.02).

Wytyczne (z dnia 17 listopada 2005 r.) zmieniające wytyczne EBC/2002/7 (EBC/2005/13), (Dz.U. L 030, 02.02.06).


5 Tytuł dokumentu za oryginałem. Powinno być: w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznej Europejskiego BankuCentralnego w zakresie kwartalnych rachunków finansowych (przyp. tłum.).

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/dd/10/03/32001R2423PL.pdf



http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/dd/01/03/32001R0018(01)PL.pdf

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/oj/2004/l_371/l_37120041218pl00420045.pdf

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/dd/10/04/32003O0002PL.pdf



http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/oj/2004/c_195/c_19520040731pl00080009.pdf


http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/oj/2004/c_292/c_29220041130pl00210062.pdf



STAT YST YKA SEK TORA INST YTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCHWytyczne (z dnia 17 lutego 2005 r) w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznejEuropejskiego Banku Centralnego oraz procedur wymiany informacji statystycznych w Europejskim Systemie Banków Centralnych w zakresie statystyki finansowej sektorapublicznego (EBC/2005/5), (Dz.U. L 109, 29.04.05).

Wytyczne (z dnia 3 lutego 2006 r.) zmieniające wytyczne EBC/2005/5 (EBC/2006/2), (Dz.U L 040, 11.02.06).

POUFNOŚĆ DANYCH STATYSTYCZNYCHWytyczne (z dnia 22 grudnia 1998 r.) w sprawie wspólnych zasad i minimalnych standardówochrony poufności indywidualnych informacji statystycznych gromadzonych przez EuropejskiBank Centralny z pomocą krajowych banków centralnych (ECB/1998/NP28), (Dz.U. L 055, 24.02.01)6.

39EBC


6 Brak wersji polskiej (przyp. tłum.).



http://europa.eu.int/eur-lex/lex/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31998O0028:EN:HTML

Z AŁĄCZNIK 1

CZĘSTOTLIWOŚĆ I TERMINY PUBLIKACJI Z AG REGOWANYCH STAT YST YK STREFY EUROEBC ogłasza dane statystyczne w miesięcznych i kwartalnych komunikatach prasowych oraz w rozdziale „Statystyka strefy euro” Biuletynu Miesięcznego EBC, który zazwyczaj publikowanyjest w drugi czwartek miesiąca1. Dodatkowe informacje w sprawie danych statystycznychwyszczególnionych poniżej można także znaleźć w dziale statystyki serwisu internetowego EBC(www.ecb.int).

Sytuacja monetarna w strefie euro (ogłaszana co miesiąc, 19. dnia roboczego po końcu miesiąca,którego dotyczy).

Statystyka stóp procentowych w sektorze MIF (ogłaszana co miesiąc, 30. dnia roboczego po końcumiesiąca, którego dotyczy).

Statystyka emisji papierów wartościowych w strefie euro (ogłaszana co miesiąc, około 20. dnia kalendarzowego drugiego miesiąca po końcu miesiąca, którego dotyczy).

Statystyka bilansu płatniczego strefy euro (ogłaszana co miesiąc, między 21. a 29. dniemkalendarzowym drugiego miesiąca po końcu miesiąca, którego dotyczy).

Statystyka bilansu płatniczego strefy euro w podziale geograficznym; międzynarodowa pozycjainwestycyjna (ogłaszane co kwartał, około 4 miesięcy po końcu kwartału, którego dotyczą).

Międzynarodowa pozycja inwestycyjna w podziale geograficznym (ogłaszana co roku, około 101/2 miesiąca po końcu roku, którego dotyczy).

Rezerwy międzynarodowe i płynność walutowa (ogłaszane co miesiąc, w ostatnim dniu roboczymnastępnego miesiąca po miesiącu, którego dotyczą).

Finansowanie i inwestycje finansowe sektorów niefinansowych w strefie euro, główne aktywa ipasywa finansowe instytucji ubezpieczeniowych i funduszy emerytalnych (ogłaszane co kwartał,około 41/2 miesiąca po końcu kwartału, którego dotyczą).

Statystyka funduszy inwestycyjnych w strefie euro (ogłaszana kwartalnie, około 31/2 miesiąca pokońcu kwartału, którego dotyczy).

Kwartalna statystyka finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych w strefie euro(ogłaszana co kwartał, około 41/2 miesiąca po końcu kwartału, którego dotyczy).

Roczna statystyka finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych w strefie euro(ogłaszana co roku, około 41/2 miesiąca po końcu roku, którego dotyczy).

Dodatkowe statystyki ogólnogospodarcze dla strefy euro: ceny nieruchomości mieszkaniowych(ogłaszane dwa razy do roku, około 4 miesięcy po końcu okresu, którego dotyczą), wskaźnikirynku pracy (ogłaszane kwartalnie, 2-4 miesięcy po końcu okresu, którego dotyczą), zasoby


1 W języku polskim publikowane są tylko kwartalne wydania Biuletynu Miesięcznego (w marcu, czerwcu, wrześniu i grudniu). (przyp. tłum.)

kapitału w strefie euro (ogłaszane co roku, około 11/2 roku po końcu roku, którego dotyczą),zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych HICP po korekcie o czynniki sezonowe(ogłaszany co miesiąc, po publikacji przez Eurostat nieskorygowanego szeregu miesięcznegoHICP dla strefy euro, około 18 dni po końcu miesiąca, którego dotyczą).

41EBC


Z AŁĄCZNIK 2

DOSTĘPNOŚĆ DANYCHStrefa euro powstała w styczniu 1999 r. Niemniej jednak dla celów analitycznych i badawczych EBC z pomocą krajowych banków centralnych zestawił wiele szeregówstatystycznych dotyczących przebiegu zjawisk w okresach poprzedzających tę datę dla obszaruobecnej strefy euro, a nowe wymogi statystyczne często obejmują dane dotyczące wcześniejszychokresów (nie zawsze od początku 1999 r.), w miarę możliwości porównywalnych. W niniejszymzałączniku wyszczególniono jak daleko wstecz sięgają dostępne szeregi czasowe dla pewnychkluczowych danych dla strefy euro w jej obecnym składzie. Ponieważ jednak z czasem statystykistrefy euro stawały się coraz bardziej szczegółowe i obszerne, informacja, że dane w określonym zbiorze sięgają wstecz do np. 1994 r. nie musi oznaczać, że są dla całego tegookresu dostępne na poziomie szczegółowości informacji publikowanych obecnie w Biuletynie Miesięcznym EBC. Ponadto dane za okresy wcześniejsze, zestawiane często napodstawie niezharmonizowanych źródeł przeznaczonych do innych celów, są zwykle niskiejjakości niż dane późniejsze, i nie w pełni z nimi porównywalne.

Załącznik dotyczy agregatów dla strefy euro i nie uwzględnia danych dotyczącychposzczególnych państw członkowskich, które mogą być dostępne za okresy dłuższe lub krótszeniż podane poniżej.

STAT YST YKA MONE TARNA ORAZ INST YTUCJI I RYNKÓW FINANSOWYCH Bilans sektora MIF – dane miesięczne od końca września 1997 r. (z uwzględnieniem Grecji – odmarca 1998 r.)

Agregaty pieniężne (M1, M2-M1 oraz M3) – dane miesięczne od stycznia 1980 r. (mniejwiarygodne dane dla celów badawczych są dostępne od 1970 r.)

Kredyty i pożyczki „banków” – dane miesięczne od stycznia 1983 r.

Fundusze inwestycyjne (bez funduszy rynku pieniężnego) – bilanse kwartalne od końca 1998 r.

Emisje papierów wartościowych (dłużnych) – emisje brutto i netto: dane miesięczne od stycznia1990 r.; wartości w obiegu: dane miesięczne od grudnia 1989 r.

Emisje papierów wartościowych (akcji notowanych) – emisje brutto i netto: dane miesięczne odstycznia 1999 r.; wartości w obiegu: dane miesięczne od grudnia 1998 r.

Stopy procentowe w sektorze MIF – dane miesięczne odnośnie sześciu stóp depozytów i czterech stóp kredytów i pożyczek ze źródeł niezharmonizowanych od stycznia 1996 r.

Stopy procentowe w sektorze MIF – dane miesięczne dla aktualnego zharmonizowanego szeregu(45 wskaźników: 31 dotyczących nowych transakcji, 14 dotyczących kwot niespłaconych) odstycznia 2003 r.

Stopy rynku pieniężnego, rentowności obligacji skarbowych, wskaźniki rynku giełdowego – danemiesięczne od stycznia 1994 r.


BILANS PŁATNICZY I INNE STAT YST YK I POWIĄZ AŃ GOSPODARCZYCH Z Z AG RANICĄRachunek bieżący i jego główne składniki – dane kwartalne od pierwszego kwartału 1980 r.; danemiesięczne od stycznia 1997 r.

Rachunek finansowy – dane miesięczne od stycznia 1998 r.

Bilans płatniczy w podziale geograficznym – dane kwartalne od pierwszego kwartału 2003 r.

Bilans płatniczy w ujęciu monetarnym – dane kwartalne od pierwszego kwartału 2000 r., danemiesięczne od marca 2003 r.

Międzynarodowa pozycja inwestycyjna – dane roczne od końca 1997 r. (pozycje netto tylko dlalat 1997-1998); dane kwartalne od pierwszego kwartału 2004 r.

Międzynarodowa pozycja inwestycyjna w podziale geograficznym – dane roczne od końca 2002 r.

Rezerwy międzynarodowe i płynność walutowa – dane miesięczne od grudnia 1999 r. (aktywarezerwowe dopiero od grudnia 1998 r.).

Efektywne kursy euro (nominalne i realne) – od 1993 r.; nominalny efektywny kurs euro wobec23 walut (EER-23) jest dostępny codziennie, zaś realne kursy efektywne są dostępne miesięcznielub kwartalnie w zależności od deflatora; dla grupy 42 walut (EER-42) kursy efektywne(nominalne i realne oparte tylko na wskaźnikach cen konsumpcyjnych) są wyliczane co miesiąc.

STAT YST YKA SEK TORA INST YTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCHDochody i wydatki (główne składniki), deficyt lub nadwyżka, dostosowanie deficytu do długu,dług (główne składniki) – dane roczne od 1991 r.

Dochody i wydatki (główne składniki), deficyt lub nadwyżka – dane kwartalne od pierwszegokwartału 1999 r.

Dług i korekta deficytu do długu (główne składniki) – dane kwartalne od pierwszego kwartału2000 r.

RACHUNEK FINANSOWY I NIEFINANSOWYGłówne aktywa i pasywa finansowe sektorów niefinansowych – dane kwartalne od czwartegokwartału 1997 r.

Główne aktywa i pasywa finansowe instytucji ubezpieczeniowych i funduszy emerytalnych – danekwartalne od czwartego kwartału 1997 r.

Oszczędności, inwestycje i finansowanie (według sektorów) – dane roczne od 1990 r.

STAT YST YKI OGÓLNOGOSPODARCZEDodatkowe statystyki ogólnogospodarcze dla strefy euro (zob. załącznik 1) – dane co najmniejod 1996 r.

43EBC


Z AŁĄCZNIK 3

WYBRANE ŹRÓDŁA

PRAWO WSPÓLNOTOWEProtokół w sprawie Statutu ESBC i EBC.

Protokół w sprawie procedury nadmiernego deficytu.1

Protokół w sprawie kryteriów konwergencji.2

Rozporządzenie Rady (WE) nr 2223/96 w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowychi regionalnych we Wspólnocie (ESA 95).

Rozporządzenie Rady (WE) nr 2533/98 dotyczące zbierania informacji statystycznych przezEuropejski Bank Centralny.

Rozporządzenie (WE) nr 1221/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kwartalnychniefinansowych sprawozdań administracji publicznej3.

Rozporządzenie (WE) nr 501/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kwartalnychrachunków finansowych instytucji rządowych i samorządowych.

Rozporządzenie (WE) nr 1222/2004 Rady dotyczące opracowywania i przekazywania kwartalnychdanych dotyczących długu publicznego.

Rozporządzenie (WE) nr 1161/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie sporządzaniakwartalnych niefinansowych sprawozdań przez sektor instytucjonalny4.

ORGANIZ ACJA PRAC STAT YST YCZNYCHPorozumienie5 pomiędzy Dyrekcją Generalną ds. Statystyki Europejskiego Banku Centralnego iUrzędem Statystycznym Wspólnot Europejskich (Eurostatem).

POZOSTAŁE Z AGADNIENIAPodręcznik zestawiania bilansu płatniczego6 (wydanie piąte, 1993 r., Międzynarodowy FunduszWalutowy).

Przegląd wymogów w zakresie statystyki ogólnogospodarczej7 (EBC, grudzień 2004 r.).

Biuletyn Miesięczny EBC – rozdział „Statystyka strefy euro” (wydanie z grudnia 2005 r.).


1 Brak wersji polskiej (przyp. tłum.).2 Brak wersji polskiej (przyp. tłum.).3 Tytuł za oryginałem. Powinno być: w sprawie kwartalnych rachunków niefinansowych sektora instytucji rządowych i samorządowych

(przyp. tłum.).4 Tytuł za oryginałem. Powinno być: w sprawie sporządzania kwartalnych rachunków niefinansowych według sektorów

instytucjonalnych (przyp. tłum.).5 Brak wersji polskiej (przyp. tłum.).6 Brak wersji polskiej (przyp. tłum.).7 Brak wersji polskiej (przyp. tłum.).

http://www.ecb.int/ecb/legal/pdf/pl_statute_2.pdf


http://europa.eu.int/eur-lex/lex/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31998R2533:PL:HTML





http://www.nbp.pl/publikacje_ecb/mb200512_pl.pdf

http://www.ecb.int/pub/pdf/other/mouecbeurostaten.pdf

http://www.imf.org/external/np/sta/bop/BOPman.pdf

http://www.ecb.int/pub/pdf/other/reviewrequirementsgeneconomstat200412en.pdf

http://europa.eu.int/eur-lex/en/treaties/selected/livre335.html

http://europa.eu.int/eur-lex/en/treaties/selected/livre336.html

S T A T Y S T Y K A E B CK W I E C I E Ń 2 0 0 6

Z A R Y S

ISSN 1725572-4

9 7 7 1 7 2 5 5 7 2 0 0 4

STATYSTYKA EBC ZARYS, KWIECIEŃ 2006 · Statystyka EBC – zarys kwiecień 2006 SKRÓTY Nota do...

Documents

Transcript of STATYSTYKA EBC ZARYS, KWIECIEŃ 2006 · Statystyka EBC – zarys kwiecień 2006 SKRÓTY Nota do...