Stan wojenny w Polsce na amach dziennika „The...

Artyku przedstawia wyniki analizy ilo cio-

wej (statystycznej) i jako ciowej przepro-

wadzonej na podstawie materia ów prasowych

po wi conych problematyce stanu wojennego

w Polsce, a opublikowanych na amach dzienni-

ka „The Times” mi dzy 14 a 24 grudnia 1981 r.

Cezura pocz tkowa to pierwszy dzie robo-

czy po wprowadzeniu stanu wojennego, kiedy

ukaza si numer tej gazety. Cezura ko cowa

to dziesi ty dzie stanu wojennego.

Pytania badawczeCelem artyku u jest udzielenie odpowiedzi na

wa kie pytania odnosz ce si do stanu wojen-

nego w Polsce, a wi c:

• Jakie zagadnienia zwi zane ze stanem wo-

jennym znajduj odbicie w analizowanym

dzienniku?

• Ile miejsca „The Times” po wi ci tematyce

stanu wojennego?

• Na jakich zagadnieniach dziennikarze sku-

piali si najcz ciej?

• Z jak cz stotliwo ci redakcja publikowa a

materia y prasowe na temat stanu wojenne-

go w Polsce?

• Czy materia y prasowe po wi cone anali-

zowanej problematyce publikowano na wy-

eksponowanych miejscach?

• Jaka by a struktura gatunkowa materia ów

prasowych po wi conych stanowi wojenne-

mu opublikowanych w „The Times”?

Przedmiot badaJako przedmiot bada zosta a wybrana gazeta

„The Times”, która uchodzi za jeden z najbar-

dziej presti owych dzienników wiata. Sygnal-

ny numer pisma ukaza si 1 stycznia 1785 r.

pod tytu em „The Daily Universal Register”.

Trzy lata pó niej dziennik ten funkcjonowa ju

pod nazw „The Times”.

Niemal e od pocz tku istnienia gazety jego

w a ciciel i wieloletni redaktor naczelny John

Walter I inwestowa w rozbudow sieci kore-

spondentów zagranicznych. Nast pc za o y-

ciela londy skiego „The Times” zosta w 1803 r.

jego syn John Walter II. Id c w lady ojca,

swoje funkcjonowanie skoncentrowa g ównie

na serwisie zagranicznym. Gros informacji po-

zyskiwano wówczas z zaprenumerowanej prasy

wydawanej poza granicami kraju. Niejednokrot-

nie by a ona celowo „gubiona” przez pracowni-

ków poczty, nie docieraj c do adresata lub te

dochodz c do niego ze znacznym opó nieniem.

Zagraniczna prasa, zaprenumerowana i op aca-

na przez wydawc , bywa a nieraz sprzedawana

konkurencyjnym gazetom, podobnie jak cenna

korespondencja w asna przesy ana do redakcji

poczt z ró nych stron wiata. Aby uniemo li-

wi kontynuacj procederu, zarówno przetrzy-

mywania prasy zagranicznej, jak i wykradania

korespondencji dziennika, John Walter II zor-

ganizowa w asny transport. Opiera si on na

specjalnych kurierach oraz sieci statków, które

Stan wojenny w Polsce na amach dziennika „The Times”(analiza jako ciowa i statystyczna)

Kamila Kami ska

90 Kamila Kami ska

przewozi y cenne informacje i dostarcza y je

wprost do redakcji. Dzi ki temu „The Times”

w zakresie szybkiego dost pu do zagranicznych

informacji sta si bezkonkurencyjny na rynku

prasowym1.

Poza tym dziennik wyprzedzi rywali, wdra-

aj c nowoczesn technik drukarsk . W 1814 r.

jako pierwsze pismo angielskie wprowadzi

w drukarniach maszyn parow , a w 1844 r. za-

stosowa telegraf.

W latach 60. XIX w. nak ad „The Times” wy-

nosi ponad 55 tys. egzemplarzy i by trzy razy

wi kszy od nak adu pi ciu pozosta ych g ów-

nych dzienników londy skich razem wzi tych2.

W 1966 r. po raz pierwszy przeszed na w asno

koncernu prasowego. Jego w a cicielem sta si

lord Thomson, magnat prasowy i przedsi bior-

ca, który w chwili mierci w 1976 r. posiada

286 dzienników i czasopism, kilkana cie stacji

radiowych i telewizyjnych oraz wydawnictwa.

Znacz ce zmiany dla redakcji zasz y w dru-

giej po owie lat 80. XX w. W 1981 r. Rupert

Murdoch kupi dziennik wraz z jego niedziel-

nym odpowiednikiem „The Sunday Times”3.

Potem, w 1986 r., Murdoch, przy wsparciu

premier Margaret Thatcher, rozpocz walk

ze zwi zkami zawodowymi, które blokowa-

y post p w technice wydawniczej. W efekcie

tych dzia a przeniesiono pras z londy skiego

centrum (Fleet Street) na obrze a wschodnie-

go Londynu. Tam, na tanich terenach portowej

dzielnicy Wapping, stworzono nowe siedziby

i nowoczesne zak ady poligraÞ czne koncernu

News International. Zatrudniono w nich pra-

cowników nienale cych do zwi zków zawo-

dowych4, b yskawicznie przeszkolonych w ob-

s udze nowoczesnych maszyn drukarskich.

„The Times” jest gazet o proÞ lu konser-

watywnym5, proatlantyck , lecz umiarkowanie

sceptyczn wobec procesu integracji europej-

skiej6. W 2014 r. dziennik ukazywa si 5 dni

w tygodniu, w rednim nak adzie 393 tys. eg-

zemplarzy (dane za okres od 24 kwietnia do

28 maja 2014 r.)7. Do 1990 r. „The Times” wy-

ró nia si w ród tytu ów prasowych stosowa-

niem zwrotów grzeczno ciowych „Mr”, „Mrs”,

„Miss” przed imionami osób yj cych, o któ-

rych dziennikarze pisali na amach gazety.

MetodologiaZa g ówn metod badawcz obrano analiz

zawarto ci (content analysis), któr jej twórca

i kodyÞ kator, Bernard Berelson, zdeÞ niowa

jako technik badawcz s u c obiektywnemu,

systematycznemu i ilo ciowemu opisowi jaw-

nej zawarto ci komunikacji8. Populacj stano-

1 A.Z. S omkowscy, Krótki zarys historii prasy brytyjskiej, Warszawa 1978, s. 30. 2 Tam e, s. 29.3 M. Temple, The british press, New York, 2008, s. 74; zob. te G. Stewart, The history of „The Times”. The

Murdoch years 1981 2002, New York 2005.4 J.W. Adamowski, Czwarty stan. Media masowe w pejza u spo ecznym Wielkiej Brytanii, Warszawa 2006,

s. 100. Na temat „rewolucji Wapping” zob. L. Melvern, The end of the street, Methuen 1986; P.Wintour, The rise & fall

of Fleet Street, Hutchinson 1991.5 W 1992 r. zwolennicy Partii Konserwatywnej stanowili 64 proc. czytelników gazety, Partii Liberalno-Demo-

kratycznej – 19 proc., a Partii Pracy – 16 proc.; zob. D.C. Hallin, P. Mancini, Comparing media system. Three models

of media and politics, Cambridge 2004, s. 213. 6 J.W. Adamowski, B. Golka, E. Stasiak-Jazukiewicz, Wybrane zagraniczne systemy informacji masowej, War-

szawa 1996, s. 51.7 National Newspapers, Circulation CertiÞ cate, May 2014, http://www.abc.org.uk/CertiÞ cates/19216669.pdf

[dost p: 21.06.2014].8 B. Berelson, Content analysis in communication research, New York 1952, s. 18. Ta deÞ nicja, jak pisze

M. Lisowska-Magdziarz, by a i jest przedmiotem sporu i w adnym wypadku nie ma charakteru aksjomatu; zob.

M. Lisowska-Magdziarz, Analiza zawarto ci mediów, Kraków 2004, s. 13.

91Stan wojenny w Polsce na amach dziennika „The Times”

wi o dziesi numerów „The Times”. Analizie

poddano ka dy numer pisma, który ukaza si

mi dzy 14 a 24 grudnia 1981 r.

Nast pnie za wy oniono korpus badaw-

czy, a wi c zbiór tekstów (publicystycznych,

informacyjnych oraz pogranicznych), wy-

ekscerpowanych w celu przeprowadzenia

szczegó owej analizy zawarto ci. Kryterium

wyboru konkretnego materia u wi za o si

z poruszan tematyk . W wyniku selekcji wy-

oniono 148 materia ów prasowych, w tym 34

fotograÞ e.

Kolejnym krokiem by o przeprowadzenie

próby badawczej (sampling) na pi tnastu tek-

stach odnosz cych si do stanu wojennego,

a opublikowanych, po pi , w ka dym z trzech

pierwszych numerów dziennika. Próba mia a

charakter losowy i by a niezb dna, aby precy-

zyjnie i rzetelnie skonstruowa klucz katego-

ryzacyjny9. Pozwoli a ona okre li najch tniej

poruszane tematy i ograniczy zró nicowanie

tematyczne materia ów prasowych do kilku,

najcz ciej powtarzaj cych si obszarów. Jako

jednostk analizy (analysis unit) przyj to poje-

dynczy materia prasowy.

W kluczu kategoryzacyjnym wyró niono

nast puj ce kategorie badawcze: tytu gazety;

data wydania; strona, na której opublikowano

materia prasowy; gatunek dziennikarski; tytu

materia u prasowego; autor oraz tematyka ma-

teria u prasowego (obszar tematyczny).

Analiza ilo ciowa (statystyczna)Wykres 1. ilustruje skal zainteresowania re-

dakcji dziennika tematyk stanu wojenne-

go w Polsce. Mi dzy 14 a 24 grudnia 1981 r.

9 Tworz c klucz kategoryzacyjny, oparto si na wskazówkach zawartych w nast puj cych ksi kach: W. Pisa-

rek, Analiza zawarto ci prasy, Kraków 1983, s. 96–110; M. Lisowska-Magdziarz, Analiza zawarto ci…, dz. cyt.,

s. 54–57; D. Riffe, S. Lacy, F.G. Fico, Analyzing media messages. Using quantitative content analysis in research,

New Yersey 2005, s. 132–138; K.A. Neuendorf, The content analysis guidebook, Thousand Oaks–London–New

Delhi, s. 111 i nast.

Liczba materiałów prasowych poświęconych wprowadzeniu stanu wojennego w Polscena łamach „The Times”

14 XII 15 XII 16 XII 17 XII 18 XII 19 XII 21 XII 22 XII 23 XII 24 XII

12 1213

13

18

1515

1717

16

Wykres 1. Liczba materia ów prasowych po wi conych tematyce stanu wojennego w Polsce opu-

blikowanych w „The Times” w dniach 14–24 grudnia 1981 r.

ród o: obliczenia w asne na podstawie dziennika „The Times”

92 Kamila Kami ska

opublikowano na jego amach 148 materia ów

prasowy po wi conych stanowi wojennemu10.

Analiza ich struktury gatunkowej znajduje si

w dalszej cz ci artyku u (zob. wykres 4.)

Liczba publikowanych codziennie na a-

mach dziennika materia ów prasowych po-

wi conych wydarzeniom w Polsce oscylowa a

w granicach od 12 do 18 w ka dym z numerów.

Wykres unaocznia, e zainteresowanie redakcji

tematyk stanu wojennego by o du e i sta e.

Redakcja nie tylko poinformowa a czytelników

o wprowadzeniu stanu wojennego, ale codzien-

nie przekazywa a newsy na temat rozwoju wy-

darze w Polsce.

Najwi cej materia ów prasowych opu-

blikowano w dniach 15, 18 i 22 grudnia

(odpowiednio: 17, 17 i 18). Wzrost ich licz-

by 15 grudnia mo na t umaczy dotarciem

do Londynu nowych informacji. Natomiast

15 i 16 grudnia mia a miejsce pacyÞ kacja

kopalni „Manifest Lipcowy” oraz „Wujek”,

podczas której dziewi ciu górników ponio-

s o mier . Z kolei 17 grudnia wojsko rozbi o

manifestacj w Gda sku i Krakowie, oddaj c

seri strza ów z broni maszynowej w kierunku

demonstrantów. Te wydarzenia zdecydowanie

wp yn y na powi kszenie si liczby mate-

ria ów prasowych w dniu 18 grudnia. Nato-

miast wzrost liczby tekstów na temat Polski

22 grudnia wyra nie wi za si z pro b o azyl

polityczny ambasadora PRL w USA, Romual-

da Spasowskiego, skierowan 19 grudnia do

w adz ameryka skich.

Ekspozycja materia ów prasowychEkspozycja materia ów prasowych w dzienniku

jest miernikiem zainteresowania redakcji dan

tematyk . W celu okre lenia stopnia wyekspo-

nowania tekstów i fotograÞ i dotycz cych stanu

wojennego w Polsce zosta a skonstruowana ska-

la poprzez wyselekcjonowanie poszczególnych

elementów i przypisanie im warto ci punkto-

wej11. Tak wi c materia prasowy (jednostka

analizy) otrzyma :

• 2 punkty za opublikowanie na pierwszej

stronie;

• 1 punkt za tytu jednoszpaltowy (2 za dwu-

szpaltowy i wi kszy);

• 1 punkt za zdj cie lub graÞ k (w przypad-

ku du ych zdj lub graÞ k, przekraczaj -

cych szeroko dwóch szpalt, przyznawano

2 punkty);

• 1 punkt za materia umieszczony w górnej

cz ci strony;

• 1 punkt za obj to (co najmniej 50 proc.

d ugo ci szpalty);

• 1 punkt za obecno leadu;

• 1 punkt za pogrubione i wyeksponowane

fragmenty tekstu.

Wyniki analizy naniesiono nast pnie na dwa

wykresy (2. i 3.).

Wykres 2. ilustruje skal ekspozycji mate-

ria ów prasowych na temat stanu wojennego.

Najmniejsze zainteresowanie redakcji wydarze-

niami w Polsce mia o miejsce 19 oraz 24 grud-

nia, co potwierdza równie wykres 1. Mate-

ria y prasowe dotycz ce tego historycznego

10 Podobne badanie przeprowadzi a na pocz tku lat 90. XX w. M. Lisowska-Magdziarz, która przeanalizowa a

materia y prasowe po wi cone stanowi wojennemu w Polsce opublikowane w okresie od 13 grudnia 1981 r. do

31 grudnia 1982 r. na amach trzech francuskich gazet: „Le Point”, „L’Express” i „Le Nouvel Observateur”. W ba-

danym okresie ukaza y si tam 83 publikacje po wi cone stanowi wojennemu oraz 132 fotograÞ e. W porównaniu

z liczb materia ów prasowych po wi conych wydarzeniom w Polsce (148, w tym 34 zdj cia) opublikowanych

w ci gu zaledwie dziesi ciu dni w „The Times”, zainteresowanie prasy francuskiej stanem wojennym wydaje si by

znikome. Zob. M. Lisowska-Magdziarz, Polska stanu wojennego we francuskich tygodnikach wielkonak adowych,

„Zeszyty Prasoznawcze” 1991, nr 3/4, s. 139–148.11 Tzw. „zajawki”, publikowane na pierwszej stronie, w przypadku dziennika „The Times” licz ce, co najwy ej,

kilka s ów (np. Live in Poland, The Golan Heights, On the Lobour Party, rates), nie by y brane pod uwag . Materia y

prasowe, które rozpoczyna y si na pierwszej stronie i ko czy y na kolejnej zosta y potraktowane jako jeden tekst.


momentu by y publikowane na wyeksponowa-

nych miejscach, w tym 31 razy na pierwszej

stronie (wykres 3.). W ród 148 materia ów pra-

sowych 34 z nich to zdj cia.Teksty i fotograÞ e

dotycz ce stanu wojennego w Polsce publiko-

wano najcz ciej na stronach: szóstej (33 razy,

co stanowi 22 proc. wszystkich materia ów

prasowych), ósmej oraz pierwszej (31, czyli 21

proc.) w dzia ach krajowym (home news) i za-

granicznym (overseas news).

Spo ród 31 (21 proc.) materia ów prasowych

opublikowanych na pierwszej stronie (w dzia-

le home news), 8 z nich – to zdj cia (25 proc.

wszystkich fotograÞ i). Umieszczenie tak du ej

liczby materia ów prasowych (wzbogaconych

zdj ciami) na pierwszej stronie wiadczy o tym,

e redakcja przywi zywa a znaczn wag do

wydarze w Polsce. Informowanie brytyjskie-

go czytelnika o stanie wojennym by o dla niej

wyra nie istotne. Redakcja, ami c zasady

35

30

25

20

15

10

5

0

Numer strony, na której opublikowano materiał prasowy

1 4 5 6 7 8 9 10 11 15 17 18 22 24

14 XII

70

60

50

40

30

20

10

0

Liczba punktów przyznanych materiałom prasowym

15 XII 16 XII 17 XII 18 XII 19 XII 21 XII 22 XII 23 XII 24 XII

Wykres 2. Ekspozycja materia ów prasowych po wi conych wydarzeniom w Polsce opublikowa-

nych w „The Times”


Wykres 3. Ekspozycja materia ów prasowych po wi conych wydarzeniom w Polsce opublikowa-

nych w „The Times”


94 Kamila Kami ska

stylebook’a, stworzy a w ramach dzia u za-

granicznego (overseas news) nawet specjaln

rubryk pt. The Polish Crisis o obj to ci ca ej

strony.

Informacje o sytuacji w Polsce publikowa-

no nie tylko na jednej konkretnej stronie, np.

w dziale zagranicznym, lecz po wi cano im

tak e miejsce i w innych dzia ach, np. krajo-

wym (home news), ekonomicznym (business

news) czy opinii oraz og osze (information

service).

Struktura gatunkowa materia ów prasowych12

Mi dzy 148 materia ami prasowymi odnosz -

cymi si do problematyki stanu wojennego zna-

laz y si teksty: 123 (83 proc.) o charakterze in-

formacyjnym, 19 (13 proc.) publicystycznym,

6 (4 proc.) pogranicznym. Do materia ów

informacyjnych zaliczono nast puj ce gatunki

dziennikarskie: informacj , korespondencj ,

a tak e fotograÞ ; do publicystycznych – arty-

ku oraz komentarz; do pogranicznych – list do

redakcji.

Dane przedstawione na wykresie 4. dowodz ,

e materia y informacyjne zdecydowanie prze-

wa a y nad publicystyk . Redakcja korzysta a

z informacji nadsy anych przez jej koresponden-

tów zagranicznych (zob. wykres 5.), którzy do

tekstów do czali równie zdj cia.

FotograÞ e (7 zdj ) przedstawia y najcz -

ciej o nierzy maszeruj cych ulicami polskich

miast lub ogrzewaj cych si wokó koksowni-

ków. Na trzech zdj ciach znalaz a si twarz Le-

cha Wa sy oraz gen. Jaruzelskiego, na dwóch –

Romualda Spasowskiego. Pozosta e fotograÞ e

uwidacznia y brytyjskich polityków, górników

z KWK „Wujek” modl cych si nad zdj cia-

mi zabitych kolegów, aresztowanych dzia aczy

opozycji oraz cz onków PZPR, Leonida Bre -

niewa, Ericha Honeckera, a nawet Roberta Wa-

s , kuzyna Lecha Wa sy.

12 Analizuj c, a nast pnie klasyÞ kuj c poszczególne materia y prasowe, autorka artyku u opiera a si na podzia-

le gatunków dziennikarskich zaproponowanym przez K. Wolnego-Zmorzy skiego i W. Furmana; zob. K. Wolny-

-Zmorzy ski, A. Kaliszewski, W. Furman, Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, j zyk, Warszawa 2006.

Informacja

Korespondencja

Fotografia

Artykuł

List do redakcji

Komentarz

0 10

2

6

17

34

36

53

20 30 40 50 60

Wykres 4. Struktura gatunkowa materia ów prasowych opublikowanych w „The Times” w dniach

14–24 grudnia 1981 r.



Struktura gatunkowa materia ów prasowych

wyra nie wiadczy o tym, e „The Times” by

raczej kana em informacji o wprowadzonym

stanie wojennym w Polsce i jego konsekwen-

cjach dla spo ecze stwa, ni ród em opinii

wyra anych przez dziennikarzy na ten temat.

Redakcji zale a o przede wszystkim na infor-

mowaniu czytelników w sposób jak najbardziej

wierny rzeczywistym wydarzeniom, unikaj c

subiektywnych ocen czy patosu. Materia y

informacyjne publikowane na amach gazety

mia y maksymalnie poszerza wiedz o prze-

mianach zachodz cych w Polsce. Zdarzenia

ukazywano w mo liwie najpe niejszy sposób

tak, aby by y zrozumia e dla brytyjskiego

czytelnika, niezorientowanego w meandrach

polskiej rzeczywisto ci.

Publicystycznym charakterem odznacza-

o si jedynie 13 proc. materia ów prasowych.

wiadczy to o tym, e redakcja, wol c kon-

centrowa si na przekazywaniu informacji,

niech tnie interpretowa a i wyja nia a intencje

polskich decydentów.

Autor materia u prasowego ( ród o wiedzy redakcji)Autorstwo materia ów prasowych opubliko-

wanych w „The Times” ilustruje wykres 5.

Tworz c ten wykres, nie uwzgl dniono foto-

grafii, z których adna nie zosta a podpisana

nazwiskiem wykonuj cego j dziennikarza

lub nazw agencji prasowej, od której mog a

by zakupiona. Mo na te za o y , e cz

zdj wykonali korespondenci zagranicz-

ni gazety, jednak nie sposób oszacowa ich

liczb .

39 (31 proc.) materia ów prasowych po-

wi conych wydarzeniom w Polsce nie zosta-

o podpisanych, a zatem trudno jednoznacznie

okre li ich proweniencj . Mo na za o y , e

cz z nich to korespondencja zagraniczna

przysy ana przez pracowników dziennika. Po-

twierdza to zreszt ich tre , która wskazuje, e

autor, tworz c tekst znajdowa si w centrum

wydarze i pozna je „od kuchni”.

36 (29 proc.) materia ów badawczych sta-

nowi natomiast korespondencja zagraniczna

przysy ana najcz ciej z Waszyngtonu (10),

Warszawy (7) oraz z Brukseli (5). Rzadziej

przekazywano j z Rzymu (2), Belgradu (2),

Wiednia (2), Ystad (2) oraz, po jednym mate-

riale, z Karlskrony, Genewy, Berlina Zachod-

niego, Madrytu oraz Pary a. Bogaty serwis

informacji, oparty w du ym stopniu na licznej

sieci w asnych korespondentów (wraz z jednym

pracuj cym w Polsce), wiadczy o tym, e re-

dakcji wyra nie zale a o na rzetelnym i profe-

sjonalnym informowaniu czytelnika o przebie-

gu stanu wojennego, korzystaj c z mo liwie jak

najwi kszej liczby róde .

Nale y jednak nie zapomina , e korespon-

dencja Rogera Boyesa, dziennikarza gazety

„The Times” przebywaj cego w chwili wpro-

wadzenia stanu wojennego w Polsce, by a cen-

zurowana przez G ówny Urz d Cenzury (GUC)

Ministerstwa Spraw Wewn trznych. Boyes sam

zreszt informowa o tym czytelników, umiesz-

czaj c w nawiasie obok leadu napis „censo-

red”13. Teksty dotycz ce wprowadzenia stanu

wojennego korespondent przesy a do swojej

redakcji za po rednictwem poczty oraz – nieco

pó niej – drog telefoniczn . Pierwsza kore-

13 Analiz i konÞ skat korespondencji, przesy ek pocztowych, telegramów i teleksów oraz kontrolowaniem roz-

mów telefonicznych zajmowa o si Ministerstwo Spraw Wewn trznych (pion „W” oraz „T”). Ponadto, z chwil

wprowadzenia stanu wojennego, w Ministerstwie Spraw Wewn trznych utworzono G ówny Urz d Cenzury obok

istniej cego ju G ównego Urz du Kontroli Publikacji i Widowisk, a w ramach Komend Wojewódzkich MO wo-

jewódzkie urz dy cenzury. Pion „W” MSW odpowiada za cenzur przesy ek pocztowych, a pion „T” za kontrol

rozmów telefonicznych, teleksów i telegramów; zob. G. Majchrzak, „Wojenna” cenzura, „Biuletyn Instytutu Pami -

ci Narodowej” 2004, nr 2, s. 51.

96 Kamila Kami ska

spondencja dotar a do Londynu ju 14 grudnia.

Prawdopodobnie Boyes kontaktowa si równie

z pracownikami ambasady brytyjskiej w Warsza-

wie. Przesy ki bowiem do i od placówek dyplo-

matycznych wówczas akredytowanych w PRL

formalnie nie podlega y cenzurze14.

30 (24 proc.) materia ów prasowych zosta-

o napisanych przez dziennikarzy „The Times”

pracuj cych w Londynie. Inne 9 (7 proc.) to

materia y oparte na informacjach dostarczonych

przez personel zagraniczny (Foreign Staff),

a wi c pracowników ambasad, dyplomatów,

chargé d’affaires. 6 (4 proc. ca o ci) stanowi

listy do redakcji; 4 natomiast (3 proc.) mate-

ria y agencyjne (Reuters, UPI, AFP).

Analiza tego wykresu, zw aszcza w kon-

tek cie wykresu 4., ilustruj cego struktur

gatunkow materia ów prasowych, pozwala

stwierdzi , e redakcja w tym czasie ch tniej

wybiera a informowanie czytelnika (o aktual-

nych wydarzeniach zwi zanych z przyczynami,

przebiegiem stanu wojennego, jego konsekwen-

cjami dla polskiego spo ecze stwa i o stosun-

kach Wschód Zachód), ni sprzyjanie publicy-

styce z tego zakresu.

Analiza jako ciowaTabela 1. przedstawia szczegó owy wykaz za-

gadnie dotycz cych stanu wojennego w Polsce,

które by y poruszane w „The Times” w dniach

14–24 grudnia 1981 r. Nie uwzgl dniono tu

kwestii zwi zanych z fotograÞ prasow .

Tabela 1. Wykaz tematów dotycz cych stanu

wojennego poruszanych w „The Times”

w dniach 14–24 grudnia 1981 r.

Tematyka

Liczba materia ów prasowych (w proc.)

Reakcja pa stw zachodnich 38

Sytuacja ekonomiczna PRL 20,7

amanie praw cz owieka 10,6

Mi dzynarodowa pomoc dla PRL 8

Przyczyny wprowadzenia stanu wojennego

6

Reakcja pa stw bloku socjalistycznego

4,7

Inne 12

ród o: wyliczenia w asne na podstawie dziennika

„The Times”

14 Tam e, s. 52.

Materiał niepodpisany

Korespondent zagraniczny

Dziennikarz gazety (krajowy)

Personel zagraniczny (foreign staff)

Czytelnik

Materiał agencyjny

Inne

0 10

2

6

4

9

30

36

39

20 30 403525155 45

Wykres 5. Autor materia u prasowego



Reakcja pa stw zachodnichNajcz stszym tematem poruszanym na a-

mach dziennika by a reakcja pa stw za-

chodnich na wprowadzenie stanu wojennego

w Polsce (odnotowana w 38 proc. publikacji).

Najwi cej miejsca po wi cono reakcji USA

(12 materia ów prasowych), Wielkiej Bryta-

nii (5), Francji (4), Watykanu i RFN (po 3).

Informowano równie o wypowiedziach i za-

chowaniach politycznych przedstawicieli orga-

nizacji mi dzynarodowych, takich jak NATO,

Europejska Wspólnota Gospodarcza, Amnesty

International, Czerwony Krzy , czy poszcze-

gólnych osób, np. laureata Nagrody Nobla.

Z informacji nades anych 14 grudnia przez

brukselskiego korespondenta dziennika wy-

nika o, e reakcja prezydenta USA i cz on-

ków jego administracji by a do spokojna15.

Dziennikarze przypominali, e Ronald Reagan,

który w styczniu 1981 r. zosta zaprzysi ony

na urz d prezydenta, kilkakrotnie ostrzega

Leonida Bre niewa (m.in. przez telefoniczn

„gor c lini ”), e zbrojna interwencja w Pol-

sce poci gnie za sob sankcje gospodarcze

oraz mi dzynarodow izolacj ZSRR16. Ame-

ryka ski korespondent „The Times” napisa ,

opieraj c si „na ród ach zbli onych do Bia-

ego Domu”, e Stany Zjednoczone nie po-

siada y dowodów na „wzmo on aktywno

radzieckiego wojska przy granicy z Polsk ”.

To mia o dowodzi , e na Kremlu nie plano-

wano „kolejnej Czechos owacji”17. Ten sam

korespondent informowa jednocze nie o s o-

wach wypowiedzianych przez rzecznika Bia e-

go Domu, który podczas konferencji prasowej

ostrzeg , e u ycie si y wobec polskiego spo-

ecze stwa poci gnie za sob „ekstremalnie

powa ne konsekwencje”. Cytowano równie

sekretarza obrony USA, Caspara Weinbergera,

który stwierdzi , e Stany Zjednoczone przyj -

y w sprawie Polski pozycj „nie prowokowa-

nia”, by „unikn drugich W gier”18. Niemniej

jednak, ameryka ski Kongres zdecydowa si

zawiesi dalsze dostawy ywno ci do Polski

ju 14 grudnia. Zdaniem niektórych polityków

ywno mia a traÞ a nie do rzeczywi cie po-

trzebuj cych, ale do cz onków partyjnej no-

menklatury.

„The Times” poinformowa poza tym o re-

akcji kanclerza RFN, Helmuta Schmidta. Tu

po wprowadzeniu stanu wojennego, Schmidt

spotka si z I sekretarzem Niemieckiej Socja-

listycznej Partii Jedno ci (SED), aby „omó-

wi wydarzenia w Polsce”. Po 45-minutowej

rozmowie obaj politycy wyrazili nadziej , „ e

Polska rozwi e swój problem samodzielnie”.

Kanclerz Schmidt stwierdzi równie , e „ka-

tegorycznie obstaje przy zasadzie niemieszania

si w wewn trzne sprawy Polski i uszanowania

jej suwerenno ci”19.

Z kolei papie Jan Pawe II na stan wojen-

ny zareagowa apelem o pokój („Nigdy wi -

cej przelewu polskiej krwi”). Zwracaj c si

do pielgrzymów na placu w. Piotra, zapewni

o swojej modlitwie i solidarno ci z rodakami

za elazn kurtyn . Korespondent dziennika

w Waszyngtonie donosi równie o rozmowach

telefonicznych papie a z prezydentem USA.

Jan Pawe II prosi Reagana o wznowienie

transportu ywno ci do Polski, który Kongres

zawiesi 14 grudnia. Poza tym, ze wzgl du

na brak kontaktu z prymasem Józefem Glem-

pem, Watykan skierowa do Polski specjalnego

wys annika papieskiego, abp. Luigi Poggio.

15 I. Murray, NATO keeps its Þ ngers crossed that Russian tanks keep out, „The Times”, 14.12.1981.16 N. Ashford, Reagan gives Brezhnev warning on Poland, „The Times”, 24.12.1981; D. Cross, Sanctions threat

to Warsaw by EEC, „The Times”, 24.12.1981.17 N. Ashford, Americans tell Warsaw not to use violence, „The Times”, 17.12.1981.18 Polish crowds broken up by thuncheons, pits stormed, „The Times”, 19.12.1981.19 I. Murray, NATO keeps its Þ ngers crossed…, dz. cyt.

98 Kamila Kami ska

Arcybiskup mia nawi za kontakt z Episko-

patem Polski20.

Sytuacja ekonomiczna PRLTematyka dotycz ca sytuacji ekonomicznej Pol-

ski zosta a odnotowana w 20,7 proc. publikacji

po wi conych stanowi wojennemu. Dziennika-

rze koncentrowali si g ównie na zagranicznych

d ugach pa stwa, kolejnych pro bach o po ycz-

ki, warunkach ycia w kraju oraz ekonomicz-

nych konsekwencjach wprowadzenia stanu wo-

jennego.

Wed ug brukselskiego korespondenta

dziennika, Polska znalaz si w bardzo trudnej

sytuacji ekonomicznej. Zagraniczny d ug pa -

stwa opiewa pod koniec pa dziernika 1981 r.

na sum ok. 25 mld dolarów, z czego 16 mld

zosta o zaci gni te w 500 komercyjnych ban-

kach. Najwi kszymi po yczkodawcami Pol-

ski okaza y si banki zachodnioniemieckie,

u których zad u ono si na 4,5 mld dolarów21.

Koleje kredyty by y mo liwe tylko pod wa-

runkiem pe nej gwarancji rz dowej, w sytu-

acji gdyby w adze PRL nie by y w stanie ich

sp aci 22. Dziennikarz redakcji „The Times”

informowa zarazem, e tydzie po wprowa-

dzeniu stanu wojennego, w Zurychu, odby o

si tajne spotkanie, w którym udzia wzi li

przedstawiciele o miu g ównych banków

wierzycieli Polski. Od momentu wprowadze-

nia stanu wojennego w adze w Polsce nie kon-

taktowa y si bowiem z zachodnimi po ycz-

kodawcami. Wyj tkiem by o wys anie telexu

przez dyrekcj Banku Handlowego do jedne-

go z zachodnioniemieckich banków z pro b

o kolejn po yczk 23.

Z informacji posiadanych przez gazet ,

a pozyskanych od anonimowego bankiera, wy-

nika o, e gen. Jaruzelski poprosi dyrekcj jed-

nego z zachodnich banków o po yczk w kwo-

cie 350 mln dolarów, przeznaczon na sp at

zaleg ych zobowi za . Zdaniem dziennikarza,

cho Polska jednocze nie zmniejszy a import

i zwi kszy a eksport, to jednak bez zachodnich

pieni dzy grozi o jej bankructwo24.

amanie praw cz owiekaamanie praw cz owieka by o tematem

10,6 proc. publikacji. Dziennikarze gazety pisa-

li o aresztowaniach (internowaniach) cz onków

„Solidarno ci”, oÞ arach miertelnych, ograni-

czeniach w poruszaniu si , godzinie milicyjnej

i innych restrykcjach.

List „gro nych ekstremistów” uzyskan

od londy skiego wspó pracownika Komitetu

Obrony Robotników (KOR) redakcja opubliko-

wa a 17 grudnia. Znalaz o si na niej kilkadzie-

si t nazwisk internowanych dzia aczy KOR-u,

KPN-u, ROPCiO i „Solidarno ci”25.

W „The Times” zamieszczane by y równie

doniesienia prasowe o internowaniu Edwarda

Gierka oraz innych cz onków BP KC PZPR

odpowiedzialnych, zdaniem gen. Jaruzelskiego,

za kryzys gospodarczy26.

Roger Boyes, warszawski korespondent

gazety, pisa o propagandzie pa stwowej,

zgodnie z któr po wprowadzeniu stanu wo-

jennego mia nast pi „powrót do normalno-

ci”. W praktyce oznacza oby to opanowanie

sytuacji zmierzaj cej ku anarchii oraz rozle-

wowi krwi. Do korespondenta jednocze nie

dociera y wiadomo ci o strajkach w wielu

20 Tam e.21 P. Wilson-Smith, Poland’s creditors grow nervous, „The Times”, 22.12.1981.22 German banks wary of granting loans, „The Times”, 21.12.1981.23 P. Wilson-Smith, Poland’s creditors..., „The Times”, 22.12.1981.24 West asked for $350m to avoid bankrupcy, „The Times”, 17.12.1981.25 Warsaw gives list of extremist activists’, „The Times”, 17.12.1981.26 Ex-prime minister among those held, „The Times”, 14.12.1981.


miastach Polski, np. w Gda sku, Szczecinie,

Elbl gu, Katowicach, brutalnie t umionych

przez ZOMO. Dziennikarz przekazywa te

do redakcji informacje o obietnicach sk ada-

nych spo ecze stwu przez gen. Jaruzelskiego

w sprawie internowanych i o raportach dy-

plomatów. Podczas wi t Bo ego Narodzenia

internowani wi niowie, zgodnie z zapewnie-

niami w adz, mieli by traktowani w sposób

humanitarny. Niestety, z relacji zachodnich

dyplomatów przebywaj cych w Polsce wyni-

ka o, e w adze nie wywi zywa y si ze z o o-

nej obietnicy.

Na amach gazety informowano tak e o za-

strzelonych górnikach z kopalni „Wujek”. Ko-

respondent pisa : „Polski dziennikarz telewi-

zyjny ubrany w wojskowy mundur powiedzia ,

e o nierze nie mieli wyboru. Byli atakowani,

musieli strzela . Polacy zostali zmuszeni zabi-

ja Polaków”27.

Aresztowaniom towarzyszy y ucieczki

z kraju oraz sk adanie wniosków o azyl poli-

tyczny w ró nych pa stwach wiata. W RFN,

we W oszech i Austrii w obozach dla uchod -

ców przebywa o 27 tys. osób oczekuj cych na

azyl polityczny. 15 grudnia 22 Polaków z o y-

o wnioski o azyl w Szwecji, 5 w Holandii,

a kilkunastu przedosta o si promem do Danii

przez port w winouj ciu28. Z 600 Polaków,

którzy 13 grudnia przebywali na kilkudniowej

wycieczce w Londynie, 46 zdecydowa o si nie

powróci do kraju29.

„The Times” obszernie informowa równie

o pro bie ambasadora PRL w USA, Romualda

Spasowskiego, o azyl polityczny w tym pa -

stwie 30.

Mi dzynarodowa pomoc dla PRLTematyka dotycz ca mi dzynarodowej pomocy

dla Polski zosta a odnotowana w 8 proc. publi-

kacji po wi conych stanowi wojennemu.

Na amach dziennika pisano o wysy aniu do

Polski ywno ci, lekarstw oraz odzie y przez

w adze niektórych pa stw. Rz dy Francji i Ir-

landii jako wi teczny upominek przekaza y

Polakom 8 tys. ton lekarstw31. Z kolei Europej-

ska Wspólnota Gospodarcza podarowa a Pol-

sce ponad milion funtów brytyjskich na zakup

lekarstw oraz po ywienia dla dzieci. Pieni dze

zosta y przekazane najbardziej potrzebuj cym

przez Czerwony Krzy oraz Caritas32. 20 grud-

nia prezes szwedzkiego Czerwonego Krzy a,

podczas trzydniowej wizyty w Polsce, przeka-

za lekarstwa, ywno i odzie wart 6 mln

funtów brytyjskich. Dary traÞ y do 70 tys. osób

w podesz ym wieku oraz 20 tys. dzieci z ubo-

gich rodzin33.

Gazeta informowa a o zbiórkach pieni dzy

na pomoc dla Polaków, które by y koordynowa-

ne przez organizacje charytatywne w Wielkiej

Brytanii, ko cio y ró nych wyzna oraz indy-

widualne osoby. Zachodnie dary, najcz ciej

w postaci ciep ej odzie y, lekarstw i po ywie-

nia, przekazywano do Polski dwa razy w tygo-

dniu. Najwi ksz pomoc okaza y RFN, Szwaj-

caria oraz Wielka Brytania.

„The Times” nie tylko informowa o zbiór-

kach darów i pieni dzy, ale te i takowe orga-

nizowali sami pracownicy gazety. Niemal co-

dziennie, na stronie z og oszeniami, publikowa-

no informacje dotycz ce zbiórki pieni dzy oraz

lekarstw dla Polaków.

27 Seven miners shot dead by troops in Katowice, „The Times”, 18.12.1981.28 Austria prepares for the rush, „The Times”, 15.12.1981.29 S. Baldwin, Holidaymakers jump ship to freedom, „The Times”, 16.12.1981.30 My country is under a reign of terror’, „The Times”, 21.12.1981.31 N. Ashford, US suspends food aid shipments to Poland, „The Times”, 15.12.1981.32 P. Norman, EEC sends £1m aid to buy medicine, „The Times”, 24.12.1981.33 A. McGregor, Red Cross sets up Warsaw aid center, „The Times”, 22.12.1981.

100 Kamila Kami ska

Przyczyny wprowadzenia stanu wojennegoPublikacje, w których informowano o przyczy-

nach wprowadzenia stanu wojennego zajmuj

6 proc. materia u badawczego. Ju 14 grudnia na

amach dziennika opublikowano, opieraj c si na

materia ach Polskiej Agencji Prasowej, obszerne

fragmenty przemówienia gen. Jaruzelskiego34.

Pisano tak e, e w ród przywódców pa stw

zachodnich panuje przekonanie, i decyzja do-

tycz ca wprowadzenia stanu wojennego nie

by a suwerenna. Korespondent w Waszyngto-

nie cytowa prezydenta Reagana, który stwier-

dzi , e stan wojenny zosta wprowadzony za

zgod i wiedz Zwi zku Radzieckiego, a jego

podstawow przyczyn by o rozbicie „Solidar-

no ci”35. Dziennikarz przytacza równie s owa

gen. Jaruzelskiego, który w lutym 1981 r., kiedy

zosta prezesem Rady Ministrów, przekonywa ,

e b dzie broni socjalizmu w Polsce jak nie-

podleg o ci, bez wzgl du na cen 36.

Przekazano poza tym informacj , e Wiktor

Kulikow, szef Sztabu Generalnego Armii Czer-

wonej i dowódca wojsk Uk adu Warszawskie-

go, sp dzi w Warszawie tydzie poprzedzaj -

cy wprowadzenie stanu wojennego. W ocenie

dziennikarza, nie by o jasne, czy Bre niew

postawi gen. Jaruzelskiemu ultimatum, jednak

z ca pewno ci przygotowania do stanu wo-

jennego by y koordynowane przez niektórych

cz onków BP KC KPZR. Zdaniem dziennika-

rza, opieraj cego si na anonimowym ródle

z Moskwy, najwa niejsi cz onkowie BP KC

KPZR nalegali na gen. Jaruzelskiego, aby samo-

dzielnie rozwi za problem „solidarno ciowej

kontrrewolucji”. OÞ cjalnie Zwi zek Radziecki

pozostawa na uboczu „kryzysu w PRL”, chc c

unikn oskar enia, e „miesza si w polskie

problemy”. Z tej przyczyny kontakty gen. Ja-

ruzelskiego z najwa niejszymi przywódcami

ZSRR by y utrzymywane w cis ej tajemnicy37.

Korespondent gazety poinformowa 14 grud-

nia, e gen. Jaruzelski zobowi za si w lutym

1981 r. do rozwi zania kryzysu w asnymi si ami.

„Zwi zek Radziecki obserwowa Polsk – pisa

dziennikarz – jak nieuchronnie zmierza ku kata-

stroÞ e. (…) A do wczoraj”38.

Wprowadzenie stanu wojennego zosta o na-

zwane zamachem stanu, na skutek którego w a-

dz w pa stwie przej a grupa wojskowych. Pod-

kre lano równie , e „rada wojskowa” stworzy a

„now , hybrydow form rz du, nieposiadaj c

odpowiednika w powojennej historii wiata”.

Genera Jaruzelski po wprowadzeniu stanu

wojennego obj pe ni w adzy, b d c jednocze-

nie premierem, ministrem obrony narodowej,

I Sekretarzem BP KC PZPR, przewodnicz cym

WRON i przewodnicz cym Komitetu Obrony

Kraju. Dziennikarz pisa , e takie nagromadze-

nie stanowisk jest zjawiskiem niezwyk ym, na-

wet jak na niedemokratyczne pa stwo39.

Na amach dziennika prezentowano stanowi-

sko, e wprowadzenie stanu wojennego nale y

postrzega w szerszym kontek cie stosunków

Wschód–Zachód, europejskiego bezpiecze -

stwa oraz zachodniego systemu bankowego40.

Reakcja pa stw bloku socjalistycznegoReakcja pa stw bloku socjalistycznego zosta a

odnotowana w 4,7 proc. publikacji po wi co-

nych stanowi wojennemu.

34 The decree: Jaruzelski explains why strikes and hatred forced his hand, „The Times”, 14.12.1981.35 N. Ashford, Torch of liberty will burn, says Reagan, „The Times”, 18.12.1981.36 D. Trevisan, Moderate who declared war, „The Times”, 15.12.1981.37 Signs multiply of Soviet hand in crackdown, „The Times”, 19.12.1981.38 M. Binyon, Poland: will the general’s gamble keep the Russian out?, „The Times”, 14.12.1981.39 R. Owen, How army has Þ lted vacuum left by party, „The Times”, 14.12.1981.40 What the West should do, „The Times”, 17.12.1981.


Reakcj pa stw demokracji ludowej (rów-

nie wielu pa stw zachodnich) oddaje jeden

z tytu ów zagranicznej korespondencji Wielka

ulga dla polskich s siadów41.

Na amach dziennika pisano ponadto, e

s siedzi Polski, nale cy do bloku pa stw so-

cjalistycznych, z niepokojem obserwowali wy-

darzenia ostatnich 16 miesi cy. Obawiali si

dwóch, zupe nie ró nych, scenariuszy. Sukces

rosn cej w si „Solidarno ci” móg stanowi

niebezpieczny, z punktu widzenia interesów

rz dz cych partii, przyk ad dla spo ecze stw

pa stw regionu, a w najgorszym razie móg by

doprowadzi do przyspieszonej Jesieni Lu-

dów. W drugim scenariuszu przewidywano,

e „polski eksperyment” zako czy si pora k

i radzieck interwencj , czego konsekwencj

b dzie kryzys ekonomiczny i polityczny ca ego

bloku wschodniego42.

Bre niew, gratuluj c gen. Jaruzelskiemu

opanowania niebezpiecznej sytuacji, ostro pot -

pi Reagana za organizowanie konferencji pra-

sowych po wi conych Polsce oraz za pomoc

humanitarn , a tak e za to, e „mia miesza si

w wewn trzne sprawy Polski”. Gazeta pisa a,

opieraj c si na anonimowym ameryka skim

ródle, e po wprowadzeniu stanu wojennego

Bre niew wys a do Polski radzieckich o nie-

rzy, wchodz cych w sk ad jednostek specjal-

nych, przebranych w polskie mundury43.

Ocena gen. Wojciecha JaruzelskiegoNazwisko gen. Jaruzelskiego zosta o wymie-

nione w 22 materia ach prasowych, co stanowi

nieco ponad 19 proc. ca o ci.

ledz c natomiast teksty po wi cone sta-

nowi wojennemu, w szczególno ci korespon-

dencje przysy ane do redakcji przez Rogera

Boyesa, mo na odnie wra enie, e dominu-

je w nich próba pewnego zrozumienia (co nie

oznacza usprawiedliwienia) motywów post po-

wania gen. Jaruzelskiego. Na przyk ad w li cie

przes anym do redakcji dziennikarz pisze, e

niektórzy Polacy, cho zdruzgotani wprowadze-

niem stanu wojennego, to jednak „wol ogl da

czo gi polskie, ni radzieckie”44. Koresponden-

cja Boyesa cechuje si umiarkowanym tonem,

prób ch odnej oceny oraz brakiem patosu.

Analizuj c depesze prasowe, nale y zawsze

pami ta o tym, e by y one cenzurowane, co

oznacza, e ostrzejsza krytyka genera a nie zo-

sta aby dopuszczona do publikacji.

Cytowana ju Lisowska-Magdziarz po

przeanalizowaniu materia ów prasowych po-

wi conych stanowi wojennemu w Polsce opu-

blikowanych w okresie od 13 grudnia 1981 r. do

31 grudnia 1982 r. na amach trzech francuskich

gazet („Le Point”, „L’Express” i „Le Nouvel

Observateur”) stwierdzi a, e nazwisko Jaru-

zelskiego pojawi o si w 90 proc. materia u ba-

dawczego, a ocena genera a by a zdecydowanie

negatywna. Francuscy dziennikarze porówny-

wali go do Adolfa Hitlera („Adolf Jaruzelski”),

gen. Augusto Pinocheta oraz gen. Anastasio So-

mozy45.

„The Times” w swoich materia ach praso-

wych po wi conych Jaruzelskiemu nie odnoto-

wa a tak krytycznych ocen, cho pisano o nim

jako o dyktatorze, który obj w Polsce pe ni

w adzy. Stan wojenny okre lano za mianem

samookupacji i wojny wypowiedzianej w asne-

mu spo ecze stwu.

Materia y informacyjne (w tym korespon-

dencje) odnosz ce si do wydarze w Polsce

tworzone by y w oparciu o zró nicowane

ród a. Czytelnik dziennika mia wi c spo-

41 R. Dawkins, Such a relief for Poland’s neighbours, „The Times”, 15.12.1981.42 Tam e.43 Signs multiply of Soviet hand in crackdown, „The Times”, 19.12.1981.44 R. Boyes, At least the tank is Polish… outside my window, „The Times”, 18.12.1981.45 M. Lisowska-Magdziarz, Polska stanu wojennego…, dz. cyt., s. 141.

102 Kamila Kami ska

sobno zapozna si z mo liwie pe nym

i wiarygodnym obrazem stanu wojennego.

Tak i te szkicowano sylwetki dramatis per-

sonae. O Jaruzelskim pisano w sposób ency-

klopedyczny, rozk adaj c akcenty i próbuj c

mo liwie najpe niej przedstawi biograÞ

genera a.

WnioskiZainteresowanie redakcji „The Times” tematyk

stanu wojennego by o du e i sta e. Dziennikarze

codziennie przekazywali informacje (od 12 do

18 materia ów prasowych) na temat rozwoju

wydarze w Polsce. Opublikowano ich cznie

148 (w tym 34 zdj cia), z czego 31 na pierwszej

stronie. To ywe zainteresowanie problematyk

stanu wojennego potwierdza te decyzja redak-

cji, która, ami c zasady stylebook’a, stworzy a

specjalny dzia (The Polish Crisis) po wi cony

wydarzeniom w Polsce.

Przekaz dotycz cy stanu wojennego kiero-

wany do czytelnika gazety oparto g ównie na

materia ach o charakterze informacyjnym, któ-

re stanowi 83 proc. ca o ci. Publicystyka za

to zaledwie 19 proc. wszystkich przekazów,

z czego wynika, e dziennik by raczej kana em

informacji ni opinii. Na prawie jedn trzeci

prasowych materia ów z o y a si natomiast

obszerna korespondencja zagraniczna przy-

sy ana do redakcji przez dwunastu ró nych

dziennikarzy, m.in. z Waszyngtonu, Warszawy,

Brukseli, Rzymu, Belgradu, Wiednia, Pary a

oraz Genewy. Tak szeroko rozbudowana sie

korespondentów, ju od momentu powstania pi-

sma w 1785 r., stanowi a zawsze mocn stron

dziennika „The Times”.

Stan wojenny w Polsce na amach dziennika „The...

Documents

Transcript of Stan wojenny w Polsce na amach dziennika „The...