SPP.ogólna.T1 Rozdz. 13 - Podmioty Stosunków Cywilnoprawnych. Zagadnienia Ogólne

7/21/2019 SPP.ogólna.T1 Rozdz. 13 - Podmioty Stosunków Cywilnoprawnych. Zagadnienia Ogólne

http://slidepdf.com/reader/full/sppogolnat1-rozdz-13-podmioty-stosunkow-cywilnoprawnych-zagadnienia 1/27

fragment pozycji: Prawo cywilne – część ogólna prof. dr hab. Marek Safjan, 2007

Rozdział XIII. Podmioty stosunków cywilnoprawnych – zagadnienia ogólne

Autor: M. Pazdan § 6! "#o$owość, z%olność i po%miotowość prawna&! 'wagi w#tępne&&! Pojęcie z%olności prawnej&&&! Pojęcie o#o$owości i po%miotowości prawnej&(! )pór o %yc*otomiczny po%zia+ po%miotów #to#n-ów cywilnoprawnyc*(! .%olności czynne§ 6/! .%olność #%owa i z%olność %o czynności proce#owyc*&! .%olność #%owa&&! .%olność %o czynności proce#owyc*§ 61! .%olność w za-re#ie #to#n-ów a%mini#tracyjnoprawnyc*&! .%olność a%mini#tracyjnoprawna&&! .%olność a%mini#tracyjnoproce#owa

§ 66! Pozycja prawna zwierzt&! )tan prawny %o wejścia w ycie "c*r.'&&! 3ereifi-acja zwierzt moc "c*r.'&&&! 4a#tęp#twa %ereifi-acji zwierzt w prawie cywilnym

Literatura:B. Adamiak , J. Borkowski , 5o%e-# po#tępowania a%mini#tracyjnego! 5omentarz, ar#zawa2001 tyc*e, Pol#-ie po#tępowanie a%mini#tracyjne i #%owoa%mini#tracyjne, ar#zawa 899 M.Bednarek , ienie! 5omentarz %o art! //–11 -o%e-# cywilnego, 5ra-ów 8997 W. Broniewicz , .%olność#%owa w po#tępowani cywilnym, 4P 8961, 4r 1 J. Buczek , ;ywilnoprawna pro$lematy-a *o%owlip#zczó+, P) 200, 4r 2 P. Chmienicki , .%olność #%owa je%no#te- #amorz% terytorialnego, )amorz%<erytorialny 8999, 4r 6 J. !iipek , " po%miotowości a%mini#tracyjno=prawnej, PiP 8968, 4r 2 J.!r"ckowiak , &n#tytcje prawa *an%lowego w -o%e-#ie cywilnym, >ej! 200, 4r 6 tene, ?e%no#t-aorganizacyjna ja-o #$#trat o#o$y prawnej i #tawowej, w: >ozprawy prawnicze, 5#ięga pamit-owaProfe#ora a-#ymiliana Paz%ana, 5ra-ów 2001 tene, '#tawo%aw#two %otyczce prze%#ię$iorców po%

rz%ami za#a%y je%ności prawa cywilnego, PP@ 2000, 4r 88 #. $niewek , -we#tii #tat#prawnorzeczowego powierzc*niowyc* wó% p+yncyc* i w#pó+wy#tępjcyc* elementów natralnyc*śro%owi#-a wo%nego, PPA 8990, 4r BB& A. %ara, .%olność #%owa w świetle o$owizjcyc* przepi#ówprawnyc*, )P 89C6, 4r / #. &serzon, J. Staro'ciak , 5o%e-# po#tępowania a%mini#tracyjnego,5omentarz, te-#ty, wzory i formlarze, ar#zawa 8970 J. Ja(ie)a, Dra- z%olności #%owej i proce#owej –

ja-o po%#tawy wznowienia po#tępowania cywilnego, P) 2002, 4r 2 A. Jakubecki , .%olność #%owao#o$owyc* #pó+e- *an%lowyc* a #tat# ic* w#pólni-ów w proce#ie cywilnym i egze-cji, w: Prawoprywatne cza# przemian! 5#ięga %e%y-owana Profe#orowi )tani#+awowi )o+ty#iE#-iem, PoznaE 2001*. Janowicz , 5o%e-# po#tępowania a%mini#tracyjnego! 5omentarz, ar#zawa–PoznaE 8992 M.Ja'kowska, A. Wr+be , 5o%e-# po#tępowania a%mini#tracyjnego! 5omentarz, 5ra-ów 2001 M.J,drzejewska, Pro$lemy wyni-ajce z reglacji z%olności #%owej w -o%e-#ie po#tępowania cywilnego,P) 899, 4r 80 M. J,drzejewska, w: -. #reciski , J. $udowski , M. J,drzejewska, 5omentarz %o -o%e-#po#tępowania cywilnego! ;zęść pierw#za – po#tępowanie rozpoznawcze Fpo% re%! -. #reciskie(oG, t! &,

ar#zawa 2008 J. Jod)owski , *. /esich, J. 0apierre, -. Misiuk1Jod)owska, Po#tępowanie cywilne,ar#zawa 8996 A. 2id3ba, 4ie-tóre #-t-i %la o$rot *an%lowego wprowa%zenia trzeciej -ategoriipo%miotowej, PP@ 200/, 4r 82 A. 2ein, .%olność prawna, z%olność %o czynności prawnyc* i innez%olności a -la#yfi-acja z%arzeE prawnyc*, );, t! B&&&–B&(, 8969 J. 2osik , .%olność prawna paE#twowyc*o#ó$ prawnyc* w za-re#ie prawa cywilnego, ar#zawa 896 *. 2ubot , "rgany o#ó$ prawnyc*,+omnyc* o#ó$ prawnyc* oraz innyc* je%no#te- organizacyjnyc*, w: -ręg teoretycznyc* ipra-tycznyc* a#pe-tów prawoznaw#twa, 5#ięga j$ile#zowa Profe#ora Droni#+awa .iemianina, )zczecin2001 M. 0isiewski , w: B. 4obrzaski , M. 0isiewski , *. /esich, W. Siedecki , 5o%e-# po#tępowaniacywilnego! 5omentarz Fpo% re%! *. /esicha i W. Siedeckie(oG, t! &, ar#zawa 8969 $. 5aszcz3ca, C.Mart3sz , A. Matan, 5o%e-# po#tępowania a%mini#tracyjnego! 5omentarz, t! & FArt! 8–80G, 5ra-ów 2001



#. 5,towska, 3wa cywilnoprawne a#pe-ty praw zwierzt: %ereifi-acja i per#onifi-acja, w: )t%ia z prawaprywatnego! 5#ięga poświęcona Profe#or Dircie Hewa#z-iewicz=Petry-ow#-iej, Ió%J 8997 %. M"drzak ,.%olność prawna a z%olność #%owa Fwagi wo-ó+ po%miotowienia nie-tóryc* #tr-tr organizacyjnyc*w prawie cywilnym i proce#owymG, w: && 5ongre# 4otari#zy >zeczypo#politej Pol#-iej! >eferaty iopracowania, PoznaE–5lcz$or- 8999 M. Mizera, .%olność #%owa, interwencja $oczna orazpo#tępowanie na-azowe i pominawcze w #prawac* go#po%arczyc*, 4P 8990, 4r 80–82 P. Moskwa,K'+omne o#o$y prawneL – czy -oniec za%awnionego #porM, P'N 2002, 4r 88 -. M6er , *. *woak ,Prawo +owiec-ie z -omentarzem oraz przepi#ami wy-onawczymi i zwiz-owymi, ar#zawa 899C M.7azar , 4ormatywna %ereifi-acja zwierzt – a#pe-ty cywilnoprawne, w: Prawna oc*rona zwierzt Fpo% re%!M. Moz(aw3 G, H$lin 2002 tene, )tat# cywilnoprawny w#pólnoty mie#z-aniowej, 5PP 2000, 4r / %. C.7ipperde3 , Allgemeiner <eil %e# DOrgerlic*er >ec*t# Fin He*r$c* Qon H%wig nnecet#G, <O$ingen8919 M. Piekarski , a%y oświa%czenia #trony w proce#ie cywilnym, Diletyn ini#ter#twa)prawie%liwości 8968, 4r 8 A. Prz3borowska12imczak , "c*rona zwierzt w świetle %o-mentówmię%zynaro%owyc*, w: Prawna oc*rona zwierzt Fpo% re%! M. Moz(aw3 G, H$lin 2002 P. Prz3b3sz ,5o%e-# po#tępowania a%mini#tracyjnego! 5omentarz, ar#zawa 2001 M. P3ziak1Szafnicka, Prawopo%miotowe, )PP 2006, 4r 8 W. /adecki , Prawo +owiec-ie z -omentarzem, roc+aw 8996 tene,'#tawa o oc*ronie zwierzt z -omentarzem, roc+aw 899C *. /adwaski , Po%mioty prawa cywilnego wświetle zmian -o%e-# cywilnego przeprowa%zonyc* #taw z %nia 8/ ltego 200 r!, P) 200, 4r 7–C M. Sawczuk , .%olność proce#owa a #tan p#yc*iczny #trony, 4P 8919, 4r 80 tene, .%olność proce#owaw po#tępowani cywilnym, ar#zawa 896 tene, .%olność #%owa we%+g -o%e-# po#tępowania

cywilnego, 4P 8969, 4r 88–82 W. Siedecki , *. 8wieboda, Po#tępowanie cywilne! .ary# wy-+a%,ar#zawa 2008 A. Stemachowski , .ary# teorii prawa cywilnego, ar#zawa 899C M. S3chowicz , .mianyw -o%e-#ie po#tępowania cywilnego %otyczce z%olności #%owej, P) 8992, 4r -. -ar(osz , 4a%ycieo#o$owości prawnej, 5ra-ów 200/ P. -een(a, w: 5o%e-# po#tępowania cywilnego! Pra-tyczny-omentarz Fpo% re%! A. Jakubeckie(oG, 5ra-ów 2001 #. -i , Prawo prywatne a#triac-ie! 4a-i ogólne, t!&, Hwów 8988 S. W+jcik , 5il-a wag w zwiz- z #taw z %nia 8/ ltego 200 r! zmieniajc -o%e-#cywilny oraz nie-tóre inne #tawy, w: Prace &n#tytt Prawa i +a#ności &ntele-talnej 'niwer#ytet?agielloE#-iego 200/, 4r CC, 5#ięga pamit-owa - czci Profe#ora ?an#za )zwai !. *o , Prawo cywilnew zary#ie! ;zęść ogólna, t! &, 5ra-ów 89/C tene, Prawo cywilne! ;zęść ogólna, t! &, PoznaE 898!

!". #so$owo%&' zdolno%& i podmiotowo%& prawna

I. (wagi wst)pne

Pojęcie o#o$y ma w prawie %+g tra%ycję! .nane $y+o j rzym#-iem praw prywatnem R8S! Pierw#za-#ięga &n#tytcji $aiusa FNai 8, 9 i n!GR2S zawiera prawo, -tóre %otyczy o#ó$ Fius 9uod ad personas

pertinet G! jęci -la#ycznym wyraenie persona o%no#zone $y+o %o -a%ego cz+owie-a! nie-tóryc*Jró%+ac* po-la#ycznyc* o$ejmowano nim je%ynie cz+owie-a wolnego!

.a cza#ów ce#ar#twa o#o$owość prawn przyznano ta-e zrze#zeniom l%zi F#towarzy#zeniom igminomG, a w cza#ac* ce#ar#twa c*rześcijaE#-iego – równie ma#om majt-owym! &#totn cec*ę tejnowej figry prawnej wyraa #+ynna wypowie%J piana F3!,/,7,8G: Si 9uid uni;ersitati debetur< sin(uisnon debetur= nec 9uod debet uni;ersitatis sin(ui debent Fco naley #ię -orporacji, nie naley #ię jejpo#zczególnym cz+on-om ani te po#zczególni cz+on-owie nie # zo$owizani %o tego, %o czegozo$owizana je#t -orporacjaG!

cza#ac* w#pó+cze#nyc* o#o$y, ta- fizyczne ja- i prawne, #tanowi zwy-le prze%miot reglacji normzaliczanyc* %o prawa o#o$owego! y#tępjc w roli po%miot #tanowi pn-t zaczepienia %la prawapo%miotowego oraz pn-ty o%nie#ienia w #to#n- cywilnoprawnym!

5on#tr-cja prawa po%miotowego wręcz wym#za po#+giwanie #ię pojęciem po%miot, -tóremo-reślone prawo po%miotowe przy#+gjeRS! <a-e -on#tr-cja #to#n- cywilnoprawnego je#t nie %opomyślenia $ez pojęcia po%miot! )to#ne- cywilnoprawny to w#za- węze+ prawny FrelacjaG pomię%zypo%miotamiR/S!



#pó+cześnie w roli po%miotów #to#n-ów cywilnoprawnyc* wy#tępj $%J l%zie $%J inne tworyFje%no#t-i organizacyjneG, -tórym przepi#y przyznaj z%olność prawn!

.%olność tę to#amiano cza#em z o#o$owości prawn R1S! .wracano te wagę, e pojęcia o#o$y ipo%miot praw nie # i%entyczne, a to z tego powo%, i pojęcie po%miot wie #ię z -on-retnymprawem po%miotowym, pojęcie o#o$y zaś je#t pojęciem a$#tra-cyjnymR6S!

Przepi# art! 8 5; #tanowi, e 5o%e-# cywilny reglje #to#n-i cywilnoprawne mię%zy o#o$amifizycznymi i o#o$ami prawnymi!

1>?@1

. -olei w myśl art! 8 § 8 5; Fwprowa%zonego %o 5; w 200 r!G %o je%no#te- organizacyjnyc*nie$ę%cyc* o#o$ami prawnymi, -tórym #tawa przyznaje z%olność prawn, #to#je #ię o%powie%nioprzepi#y o o#o$ac* prawnyc*!

literatrze nie $ez racji w#-azje #ię na $ra- *armonii mię%zy art! 8 i nowym art! 8 § 8 5;R7S! <rafna je#t te o$#erwacja, e art! 8 5; nie o-reśla w #po#ó$ wyczerpjcy za-re# #to#n-ów cywilnoprawnyc*o$jętyc* reglacj -o%e-#ow! 4e e(e ferenda wy#wany je#t w zwiz- z tym po#tlat po#zerzeniaw#-azania po%miotów #to#n-ów cywilnoprawnyc* w art! 8 o je%no#t-i organizacyjne, o -tóryc* mowa w

art! 8 § 8! 4e e(e ata natomia#t po#tlje #ię $y przy interpretacji art! 8 wzglę%niać -on#e-wencje wprowa%zenia%o 5o%e-# cywilnego art! 8 § 8RCS! 4a tej po%#tawie mona powie%zieć, e 5; reglje nie tyl-o#to#n-i cywilnoprawne mię%zy o#o$ami fizycznymi, o#o$ami prawnymi, o#o$ami fizycznymi i o#o$amiprawnymi, lecz równie mię%zy o#o$ami fizycznymi i o#o$ami prawnymi a je%no#t-ami organizacyjnymiwypo#aonymi w z%olność prawn oraz mię%zy tymi je%no#t-ami!

II. Po*)cie zdolno%ci prawne*

Po%#tawow i nieo%+czn w+aściwości Fatry$temG -a%ej o#o$y prawnej i fizycznej oraz -a%ej je%no#t-i organizacyjnej, o -tórej mowa w art! § 8 5; je#t z%olność prawna! )tanowi ona -walifi-acjęnormatywn po%miotów #to#n-ów cywilnoprawnyc*! ?e#t w+aściwości prawn, a nie prawem

po%miotowymR9S

! .%olność prawnaR80S to moność $ycia F#tania #ięG po%miotem praw i o$owiz-ów z za-re# prawacywilnego! ;*o%zi t, oczywiście, wy+cznie o moność prawn, a nie fa-tyczn Fnp! e-onomicznG! awięc ona c*ara-ter a$#tra-cyjnyR88S! . tego, e -omś przy#+gje z%olność prawna wcale nie wyni-a, imoe on prawa i o$owiz-i na$ywać w+a#nym %zia+aniem! .%olność prawna ma więc c*ara-ter pa#ywny!

4a zaga%nienie z%olności prawnej mona patrzeć z rónyc* pn-tów wi%zenia! 4ajwaniej#ze wy%aj #ię%wa na#tępjce #pojrzenia: pierw#ze, polegajce na rozwaani pytania, czy -toś w ogóle ma z%olnośćprawn Fw o%erwani o% -on-retnyc* praw i o$owiz-ówG, %rgie, #tawiajce #o$ie za cel #talenie, czy-toś moe $yć po%miotem Fma moność #tania #ię po%miotemG praw i o$owiz-ów o-reślonego ro%zaj!4a równi z tym %rgim po%ejściem naley tra-tować pytanie, czy -toś moe #tać #ię po%miotem praw io$owiz-ów na o-reślonej %ro%ze, np! w#-te- %zie%ziczenia!

1>?1

.%arza #ię te, e -toś, -to w ogólności ma z%olność prawn, nie moe na$ywać o-reślonyc* praw io$owiz-ów Fl$ na$ywać praw i o$owiz-ów na o-reślonej %ro%zeG! ówimy wówcza# o ograniczeniac*z%olności prawnej! #pó+cześnie %zia+ać one mog je%ynie w o-reślonym -iern-! ?a-o ograniczeniaz%olności prawnej mog $yć tra-towane je%ynie ta-ie wy+czenia moliwości na$ywania o-reślonyc* prawi o$owiz-ów, po%+oa -tóryc* ley $ra- o-reślonyc* -walifi-acji per#onalnyc* po%miot! 4ie moe#tanowić ograniczenia z%olności prawnej ra#a, p+eć, wyznanie, naro%owość l$ poc*o%zenie! ?a- #tanowi



art! 2 5on#tytcji >P: K4i-t nie moe $yć %y#-ryminowany w yci politycznym, #po+ecznym l$go#po%arczym z ja-iej-olwie- przyczynyL! .a#a%ę równości -o$iety i męczyzny po%-reśla art! 5on#tytcji >P!

"#o$om fizycznym przy#+gje z%olność prawna w za-re#ie z góry nieo-reślonymR82S! &nne rozwizanieprzyjmowa+ %o nie%awna pol#-i #tawo%awca w art! 6 w #to#n- %o o#ó$ prawnyc* R8S! Przepi# tenwyraa+ -oncepcję tzw! #pecjalnej z%olności prawnej o#ó$ prawnyc* Ftzn! z%olności prawnej w za-re#ie

za#a%niczo z góry w #po#ó$ pozytywny o-reślonymG! 'c*ylenie art! 6 przez .m5; z 8990 r! #nę+opo%#tawę %o po#+giwania #ię t -oncepcj w prawie pol#-im! 3ziś więc mona powie%zieć, i o#o$omprawnym przy#+gje z%olność prawna równie w za-re#ie z góry nieo-reślonym!

.a-re# z%olności prawnej o#ó$ prawnyc* – z pn-t wi%zenia %owolnego #y#tem prawnego – niepo-rywa #ię z za-re#em z%olności prawnej o#ó$ fizycznyc*! 4a grncie -a%ego #y#tem prawnegoi#tnieje $owiem #fera praw i o$owiz-ów nie%o#tępnyc* %la o#ó$ prawnyc* Fl$ tyl-o %la nie-tóryc*-ategorii o#ó$ prawnyc*G! )pot-ać mona równie #to#n-i cywilnoprawne, -tóryc* po%miotami mog $yćtyl-o o#o$y prawne!

ypowie%zi %o-tryny na temat za-re# z%olności prawnej o#ó$ prawnyc* i fizycznyc* nie zaw#ze # ści#+e! 4ie-tórzy atorzy po%-reślaj mianowicie, i za-re# z%olności prawnej o#ó$ prawnyc* je#t wę#zyo% za-re# z%olności o#ó$ fizycznyc* R8/S! . ta-im twier%zeniem mona $y #ię zgo%zić tyl-o wte%y, g%y$ypomię%zy o$ za-re#ami zac*o%zi+ #to#ne- po%rzę%ności – na%rzę%ności! <ymcza#em $ez wtpienia

mamy ttaj %o czynienia ze #to#n-iem -rzyowania #ię o$ za-re#ów! 3latego te przymiotni- Kwę#zyLw ogóle nie na%aje #ię %o wyraenia c*ara-tery#ty-i relacji, z -tór t mamy %o czynienia! ona więc je%ynie mówić o tym, i za-re# z%olności prawnej o#ó$ prawnyc* je#t o%mienny o% za-re# tej z%olnościo#ó$ fizycznyc* oraz – na grncie tyc* #y#temów prawnyc*, -tóre po#+gj #ię -on#tr-cj #pecjalnejz%olności prawnej – o rónicac* w #po#o$ie wyznaczenia za-re# owej z%olności o$ -ategorii o#ó$!

1>?1

"%mienności, o -tóryc* $y+a mowa wyej, nie pocigaj za #o$ -onieczności -on#trowania o%rę$nyc*-oncepcji z%olności prawnej %la o$ -ategorii o#ó$R81S!

<a-e na tle na#zego #y#tem prawnego – z je%nej #trony – i#tniej #fery praw i o$owiz-ównie%o#tępnyc* o#o$om prawnym oraz je%no#t-om organizacyjnym, o -tóryc* mowa w art! 8 § 8 5;, z%rgiej zaś #trony – nie%o#tępne o#o$om fizycznym!

yjt-owo napot-ać mona równie po%mioty o z%olności prawnej ograniczonej %o o-reślonego za-re#! pe+ni za#a%nione je#t więc po#+giwanie #ię ta-e w#pó+cześnie pojęciem granic z%olności prawnejR86S

w o%nie#ieni %o tego ro%zaj po%miotów!

III. Po*)cie oso$owo%ci i podmiotowo%ci prawne*

Po wprowa%zeni %o 5o%e-# cywilnego art! 8 § 8 nie ma j wtpliwości, e z%olność prawna nie#tanowi #ynonim o#o$owości prawnej! <ej o#tatniej nie mona zaś to#amiać z po%miotowości prawn!

3zię-i podmiotowo%ci przyznawanej przez prawo cywilne, o-reślone twory mog wy#tępować w roli

po%miotów #to#n-ów cywilnoprawnyc* $ez wzglę% na to czy maj o#o$owość prawn, czy te # jejpoz$awione! +o uzyskania podmiotowo%ci prawne* oso$owo%& prawna nie *est niez$)dna'wystarcza zdolno%& prawna! 5rg %e#ygnatów o$%arzonyc* po%miotowości prawn je#t w zwiz- ztym #zer#zy o% -ręg je%no#te- wypo#aonyc* w o#o$owość prawn!

,dolno%& prawna – ja- powie%ziano wyej – prze#%za o po%miotowości prawnej! ?e#t #pojrzeniem napo%miotowość prawn ze #woi#tego pn-t wi%zenia! rozwaaniac* o z%olności prawnej c*o%zi o#am moność $ycia po%miotem #to#n-ów cywilnoprawnyc*! wywo%ac* o po%miotowości prawnejintere#je na# pona%to %y#try$cja tego przymiot przez #tawo%awcę oraz jej wyni- Fczyli -rg je%no#te-w ten przymiot wypo#aonyc*G!



.%olność prawna nie prze#%za o o#o$owości prawnej je%no#t-i, -tórej zo#ta+a przyznana! Przyznanieprzymiot o#o$owości prawnej je#t równoznaczne z zy#-aniem z%olności prawnej! .%olność prawnaprowa%zi zaś – ja- j $y+a o tym mowa – %o zy#-ania po%miotowości prawnej!

I-. pór o dychotomiczny podział podmiotów stosunków cywilnoprawnych

/. Po*awienie si) koncepc*i ułomnych osó$ prawnych

Pytanie czy -rg po%miotów #to#n-ów cywilnoprawnyc* mona po%zielić je%ynie na %wie grpy: o#o$yfizyczne i o#o$y prawne, czy te o$o- tyc* %wóc* grp naley wyrónić je#zcze grpę trzeci, a jeśli ta- –to ja- j tra-tować, o% lat zaprzta wagę prze%#tawicieli %o-trynyR87S!

1>?1

.apowie%J -oncepcji +omnyc* o#ó$ prawnyc* pojawi+a #ię je#zcze prze% c*waleniem 5o%e-#cywilnego, w o-re#ie o$owizywania #tawy z 8C!7!8910 r! – Przepi#y ogólne prawa cywilnego! ?ejatorem $y+ A. Woter ! glo#ie %o orzeczenia )4 z 28!!896/ r!R8CS napi#a+ on: Kje#t rzecz niewtpliw, e

w o$rocie cywilno=prawnym cze#tnicz w wię-#zym l$ mniej#zym rozmiarze ta-e je%no#t-iorganizacyjne, -tóre nie $ę%c o#o$ami fizycznymi nie zy#-a+y ety-iet-i o#ó$ prawnyc*L! tym %c*ator ten wypowie%zia+ #ię ta-e po wejści w ycie 5;: Kwe%+g a-talnie w Pol#ce o$owizjcegoprawa cywilnego o#o$owość prawn maj tyl-o te je%no#t-i organizacyjne, -tórym wyraJny przepi# prawaprzymiot ten przyzna+, e je%na- oprócz o#ó$ fizycznyc* i o#ó$ prawnyc* pewn z%olność prawn, wwię-#zym l$ mniej#zym za-re#ie, maj równie ta-ie je%no#t-i organizacyjne, -tóre nie zo#ta+y znaneza o#o$y prawneLR89S! 4a oznaczenie owej trzeciej grpy po%miotów w jego opracowaniac* pojawi+ #ięzwrot K+omne o#o$y prawneLR20S!

< %rog po%yli te inni atorzyR28S!

3o -oncepcji +omnyc* o#ó$ prawnyc* #ięgano w wypowie%ziac* %otyczcyc* o#o$owyc* #pó+e-*an%lowyc* w o-re#ie o$owizywania 5o%e-# *an%lowego z 89/ r!R22S!

0. ytuac*a po we*%ciu w 1ycie 23

3o%at-owe argmenty na rzecz wy-orzy#tania tej -oncepcji w o%nie#ieni %o o#o$owyc* #pó+e-*an%lowyc* pojawi+y #ię po wejści w ycie 5o%e-# #pó+e- *an%lowyc*! myśl art! C § 8 5)@ K#pó+-ao#o$owa moe we w+a#nym imieni na$ywać prawa, w tym w+a#ność nierc*omości i inne prawarzeczowe, zacigać zo$owizania, pozywać i $yć pozywanaL! . reg+y więc – po% rz%em 5)@ –o#o$owe #pó+-i *an%lowe zaliczane $y+y %o +omnyc* o#ó$ prawnyc*R2S!

5oncepcja +omnyc* o#ó$ prawnyc* mia+a te licznyc* przeciwni-ów! 4aley t w #zczególnościprzypomnieć wypowie%zi S. $rz3bowskie(oR2/S i *. /adwaskie(o

1>?D1

#prze% wejścia w ycie 5)@! <en o#tatni ator po%-reśla+, i po%zia+ o#ó$ na o#o$y fizyczne i o#o$yprawne je#t zarazem po%zia+em wyczerpjcym i roz+cznym po%miotów prawa cywilnego R21S! &nnyc*po%miotów pol#-i #y#tem prawny nie %op#zcza! Dra- je#t %o#tatecznyc* po%#taw teoretycznyc* %owyrónienia ja-iejś trzeciej grpy po%miotów! Pol#-i #y#tem prawny nie %op#zcza -on#tr-cji$ezpo%miotowyc* praw i o$owiz-ów! .aw#ze # one zwizane z o#o$ami fizycznymi l$ prawnymiR26S!

po%o$nym %c* wypowia%ali #ię ta-e inni atorzyR27S!

#pomniane j wyej przepi#y 5)@ nie #nę+y w#zy#t-ic* wtpliwości zg+a#zanyc* wcześniej wpiśmiennictwie! iel ocze-iwa+o, e w śla% za t reglacj pój% zmiany w 5;R2CS!



". 4owelizac*a 2odeksu cywilnego z 055" r.

Po#tlat ten zrealizowa+a nowelizacja 5; z 200 r! %o-onana #taw z 8/!2!200 r!R29S o zmianie #tawy –5o%e-# cywilny oraz nie-tóryc* innyc* #taw o$owizjca, z niewiel-imi wyjt-ami, o% 21!9!200 r!

myśl nowego art! 8 § 8 5; K%o je%no#te- organizacyjnyc* nie $ę%cyc* o#o$ami prawnymi, -tórym#tawa przyznaje z%olność prawn, #to#je #ię o%powie%nio przepi#y o o#o$ac* prawnyc*L! ten oto#po#ó$ -oncepcja +omnyc* o#ó$ prawnyc* zy#-a+a wyraJn po%#tawę normatywn!

"$ecnie nie mona j -we#tionować tezy, e we%+g pol#-iego prawa cywilnego w roli po%miotów#to#n-ów cywilnoprawnyc* – o$o- o#ó$ fizycznyc* i o#ó$ prawnyc* – mog wy#tępować ta-e po%miotynalece %o trzeciej grpy, nazwane w art! 8 5; *ednostkami organizacy*nymi nie$)d6cymioso$ami prawnymi' którym ustawa przyzna*e zdolno%& prawn6 ! <ym #amym po%zia+ %yc*otomicznypo%miotów #to#n-ów cywilnoprawnyc* #traci+ rację $yt! 4e e(e ata wyrónić trze$a zatem w prawiecywilnym trzy grpy po%miotówR0S: o#o$y fizyczne, o#o$y prawne i po%mioty $ez o#o$owości prawnej!Poza tym i#tniej oczywiście je%no#t-i organizacyjne, -tórym a%en przepi# #tawy nie przyznajez%olności prawnejR8S! 4ie nale one %o -ręg po%miotów prawa cywilnego!

1>?E1

Przepi# art! 8 5; wśró% prze#+ane- #wego za#to#owania wy#wa na czo+o prze#+an-ę z%olnościprawnej! ymaga on przyznania owej z%olności przez #tawę! Po%o$nie więc ja- w przypa%-o#o$owości prawnej #tawo%awca po#+y+ #ię i w tym przypa%- normatywn meto% reglacji!

3la zwolenni-ów %yc*otomicznego po%zia+ po%miotów w prawie cywilnym Fna tle %otyc*cza#owego#tan prawnegoG zmiany wprowa%zone moc noweli 5; z 200 r! Fnie-tórzy #-te- ta-i +czyli j zwejściem w ycie 5)@G oznaczaj pojawienie #ię z %nia na %zieE nowyc* po%miotów!

3la zwolenni-ów $ronionej %awniej -oncepcji +omnyc* o#ó$ prawnyc* zmiana wprowa%zona moc art!8 5; nie polega na powo+ani %o i#tnienia nowyc* po%miotów Fponiewa i#tnia+y one j wcześniejG,lecz na zmianie ic* reim prawnego! 3o tej pory $owiem %o je%no#te-, o -tóryc* mowa mona $y+o#to#ować przepi#y o o#o$ac* prawnyc* co najwyej w %ro%ze anao(ii e(is, o% c*wili wejścia w ycie art!8 5; przepi#y te #to#je #ię zaś o%powie%nioR2S!

ona mieć na%zieję, e nowy art! 8 5; przyczyni #ię %o porz%-owania #ytacji w o$rę$iepo%miotów #to#n-ów cywilnoprawnyc*! 'zalenienie przyporz%-owania o-reślonej je%no#t-iorganizacyjnej %o trzeciej grpy po%miotów o% przymiot z%olności prawnej, przyznanego przez #tawę,zapo$iegnie – ja- #%zę – pomy#+om $y %o omawianej grpy zaliczać twory o nieja#nej pozycji prawnej!

&nn #praw je#t #po#ó$ opi# przymiot z%olności prawnej przez #tawo%awcę! 4ie ocze-je #ięprzecie ycia zwrot Kz%olność prawnaL, w pe+ni wy#tarczajce # #twier%zenia, i o-reślona je%no#t-amoe na$ywać prawa i $yć zo$owizan w #ferze prawa cywilnegoRS!

>ozwaać mona oczywiście czym powinien #ię -ierować #tawo%awca przy po%ejmowani %ecyzji oprzyznani o-reślonej je%no#tce $%J to #tat# o#o$y prawnej, $%J to je%ynie #tat# po%miot $ezo#o$owości prawnej! ?e#t te oczywi#te, e przyznanie c*oć$y tyl-o tego o#tatniego #tat# ma #en#

je%ynie w o%nie#ieni %o je%no#te- o%znaczajcyc* #ię ja-imś Ftr%nym %o #precyzowaniaG #topniemwyo%rę$nienia organizacyjnego i majt-owego! <yl-o wte%y $owiem je%no#t-a ta-a moe rzeczywiście

fn-cjonować ja-o o%rę$ny po%miot prawa! Po wejści w ycie art! C 5)@ i art! 8 5; je#t oczywi#te, e o#o$owa #pó+-a *an%lowa zajmje pozycjęo%rę$nego – wzglę%em w#pólni-ów – po%miot praw i o$owiz-ów, ma w+a#ny majte-, cze#tniczy wo$rocie we w+a#nym imieni i pono#i o%powie%zialność cywiln R/S! Po%o$n pozycję maj inne je%no#t-iorganizacyjne nalece %o trzeciej grpy po%miotówR1S!

1>?>1



7. pory o nazw)

)porna je#t nazwa omawianej grpy po%miotów! 4aj$ar%ziej rozpow#zec*niony je#t zwrot K+omne o#o$yprawneL! Pomimo nienajlep#zyc* #-ojarzeE wywo+ywanyc* przez pierw#zy wyraz w tym zwrocie, $ę%zieon zapewne wy#tępowa+ w piśmiennictwie i pra-tyce ta-e w przy#z+ości! ypa%a je%napo#tlować, $y

$y+ ywany je%ynie na oznaczenie po%miotów o$jętyc* za-re#em za#to#owania art! 8

5;! .apo$iegnieto nieporozmieniom zwizanym z ywaniem go w prze#z+ości w nieco #zer#zym znaczeniR6S!

.amia#t niego S. $rz3bowski ywa+ %awniej zwrot Krze-ome po%mioty #to#n-ów cywilnoprawnyc*LR7S,co wiza+o #ię ze #przeciwem tego atora na wyrónianie trzeciej grpy po%miotów!

piśmiennictwie pojawi+y #ię równie inne pomy#+y! 4a oznaczenie omawianej grpy po%miotówywano l$ proponowano ywanie na#tępjcyc* nazw: Kniepe+neLRCS l$ KpozorneLR9S o#o$y prawne,Ko#o$y #tawoweLR/0S i wre#zcie Kpo%mioty #tawoweLR/8S!

4azwy te ra #ztczności! Ta%na z nic* nie opi#je cec* %e#ygnatów, -tóre #wym za#ięgiem mao$ejmować!

?eśli więc nie c*ce #ię ywać zwrot K+omne o#o$y prawneL, moe lepiej po#+giwać #ię nazw, -tóra$rzmi Kpo%mioty $ez o#o$owości prawnejL!

8. Pozyc*a prawna podmiotów nale16cych do trzecie* grupy

3ale-ie o% je%nolitości # pogl%y na temat -on#e-wencji zmian wprowa%zonyc* w 200 r! tpliwości%otycz zw+a#zcza na#tęp#tw o%powie%niego #to#owania %o po%miotów $ez o#o$owości prawnejprzepi#ów o o#o$ac* prawnyc*! ;*o%zi t $owiem o wy-orzy#tanie przepi#ów #tworzonyc* na yte-o-reślonej grpy po%miotów, majcyc* %ość i#totn w#póln cec*ę Fo#o$owość prawnG w o%nie#ieni %opo%miotów nalecyc* %o innej grpy, tej cec*y poz$awionyc*! <rze$a przy tym po#tępować o#tronie ta-$y przy o%powie%nim #to#owani, nie zatrzeć rónic pomię%zy o$ grpami po%miotów R/2S! 4ieo%zowne # te za$iegi %o#to#owawcze, po%ejmowane wo$ec przepi#ów po%legajcyc* za#to#owani,wzglę%niajce #pecyfi-ę po%miotów, %o -tóryc* przepi#y te maj $yć #to#owane!

<rzecia grpa po%miotów nie ma je%noro%nego c*ara-ter! Po#zczególne po%grpy po%miotów $ezo#o$owości prawnej wymagaj in%ywi%alnego po%ejścia! "#tateczne rezltaty za$iegów%o#to#owawczyc* nie m#z więc $yć i%entyczne!

1>FG1

4ajwięcej wtpliwości pow#ta+o wo-ó+ pytania czy w o%nie#ieni %o po%miotów $ez o#o$owości prawnejmona o%powie%nio #to#ować art! C 5;, a więc czy na%aje #ię %o wy-orzy#tania w tym za-re#ie teoriaorganów!

.acznijmy o% #twier%zenia, e teoria organów osó$ prawnych je#t %ziś %ość pow#zec*niea-ceptowana na świecie, a w na#zym prawie ma mocn po%#tawę w po#taci art! C 5; R/S! "%znacza #ięlicznymi zaletamiR//S, -tóre #prawiaj, i nie powinno #ię z niej i z naro#+ego wo-ó+ niej %oro$- %o-tryny i

j%y-atry, zrezygnować ta-e w przy#z+ości! ?e#t yteczna przy o$jaśnieni wiel a#pe-tów

fn-cjonowania o#ó$ prawnyc*R/1S, z%olności %o czynności prawnyc* tyc* o#ó$, ic* %o$rej l$ z+ej wiary,przypi#ywania im #-t-ów innyc* zac*owaE ni czynności prawne, z%olności %eli-towej itp! 3latego tenie popieram pomy#+ $y o$o- prze%#tawiciel#twa #tawowego i prze%#tawiciel#twa opartego napowanieni moco%awcy wyrónić trzeci ro%zaj prze%#tawiciel#twa, a mianowicie tzw!prze%#tawiciel#two #tattowe ForganizacyjneGR/6S, jeeli mia+o$y to prowa%zić %o za#tpienia teorii organówteori reprezentacji przy o$jaśniani mec*anizm przypi#ania o#o$ie prawnej zac*owaE o#ó$ fizycznyc*pe+nicyc* fn-cje organ! <eoria organów pozwala zac*owanie pia#tna organ – na yte- prawa –przypi#ać wpro#t o#o$ie prawnej, mimo i z p#yc*ologicznego pn-t wi%zenia je#t to zac*owanie#amego pia#tna! 4ie wi%zę a%nyc* poyt-ów z tego, i przy wy-orzy#tani teorii reprezentacji



zac*owanie pia#tna organ – ta-e z prawnego pn-t wi%zenia – $y+o$y tra-towane ja-o jego w+a#nezac*owanie, tyle e po%jęte w imieni i z $ezpośre%nimi #-t-ami %la reprezentowanej o#o$y prawnej!

?eeli nie $ez -ompli-acji mogli$yśmy ta- t+maczyć mec*anizm przypi#ania o#o$ie prawnej #-t-ówzac*owania pia#tna organ, polegajcego na z+oeni oświa%czenia woli, to teoria reprezentacji zawo%ziprzy ocenie #-t-ów innyc* zac*owaE pia#tna organ!

4ie %a #ię w #zczególności wyjaśnić i za#a%nić o%powie%zialności %eli-towej o#o$y prawnej przyza+oeni, i organ je#t jej prze%#tawicielem R/7S! .a %eli-t prze%#tawiciela o%powia%a on #am, a niereprezentowany! 3otyczy to ta- prze%#tawicieli #tawowyc* o#ó$ fizycznyc* F#z-o%y wyrz%zone przezprze%#tawiciela #tawowego nie mog o$ciać ppilaG, ja- i prze%#tawicieli o#ó$ prawnyc*! <ymcza#emorgan nie je#t prze%#tawicielem a wina pia#tna organ je#t w świetle prawa – zgo%nie z teori organów –win #amej o#o$y prawnej! )-t-ami zac*owania pia#tna organ, na%ajcego #ię %o przypi#ania tyl-oo#o$ie prawnej, mona o$ciyć je%ynie tę o#o$ę! 4ie wy-lcza to po%wójnej oceny w po#zczególnyc*przypa%-ac* zac*owania pia#tna organ, g%y równocześnie #tanowi ono jego w+a#ny %eli-t! ówcza#

1>F?1

o$o- o%powie%zialności o#o$y prawnej moe wc*o%zić w grę o#o$i#ta o%powie%zialność pia#tnaorganR/CS!

<eoria organów na%aje #ię – ja- #ię wy%aje – %o o%powie%niego wy-orzy#tania ta-e w o%nie#ieni %opo%miotów $ez o#o$owości prawnejR/9S! Po%#tawę prawn #tanowi #to#owany o%powie%nio art! C napo%#tawie art! 8 § 8 5;! "znacza to, e wy-orzy#tywan %awniej teorię prze%#tawiciel#twa#tawowegoR10S %la o$jaśnienia mec*anizm reprezentacji o#o$owyc* #pó+e- *an%lowyc* naley za#tpićo%powie%nim wy-orzy#taniem teorii organów! je%na-owym #topni %otyczy to ta-e -oncepcjiprze%#tawiciel#twa #tattowego ForganizacyjnegoG! &#tota reprezentacji w o$ przypa%-ac* je#t $owiemi%entyczna!

>eprezentanci po%miotów $ez o#o$owości prawnej nie # oczywiście organami tyc* po%miotów Fwści#+ym tego #+owa znaczeniG! 4ie wy-lcza to je%na- o%powie%niego wy-orzy#tania teorii organów! 4atej %ro%ze moliwe #taje #ię przypi#anie oświa%czenia woli z+oonego przez o#o$ę fizyczn reprezentjc po%miot $ez o#o$owości prawnej tem po%miotowi! 3zię-i tem po%mioty, o -tóryc*mowa, maj z%olność %o czynności prawnyc*! .a$ieg ten otwiera moliwość przypi#ania po%miotowi $ezo#o$owości prawnej w o-reślonej #ytacji %o$rej al$o z+ej wiary l$ #-t-ów zac*owania majcego

znamiona czyn zgo%nego z prawem! )twarza m #zan#ę powo+ania #ię na wa%ę oświa%czenia woli! &wre#zcie, t+maczy #en#ownie jego o%powie%zialność o%#z-o%owawcz Fzw+a#zcza o%powie%zialność eH deictoG!

<o co powie%ziano wyej o%no#i #ię równie %o tyc* o#o$owyc* #pó+e- *an%lowyc*, w -tóryc*-ompetencja %o reprezentowania #pó+-i przy#+gje w#pólni-owi Fpor! art! 29 5)@G, partnerowi Fart! 965)@G l$ -omplementari#zowi Fpor! art! 887 oraz art! 87 5)@G!

ramac* teorii organów zo#ta+y opracowane rozmaite #po#o$y #wania wtpliwości pojawiajcyc* #ięw zwiz- z i#tnieniem organów -ole-tywnyc* Fwieloo#o$owyc*G oraz po#ia%aniem przez je%n o#o$ęprawn wiel organówR18S! og $yć one #poyt-owane ta-e w rozwaanym za-re#ie!

1>FF1

literatrze po#tawione zo#ta+o pytanie czy o$o- trzeciej grpy po%miotów nie nalea+o$y wyrónićgrpy czwartej, o$ejmjcej je%no#t-i organizacyjne o tzw! #zczt-owej z%olności prawnej! 5oncepcję tęrozwaano na tle art! / No#p4ier' w o%nie#ieni %o je%no#t-i organizacyjnej niemajcej o#o$owościprawnej, -tórej o%%ano nierc*omość w trwa+y zarz%! 4ie wy%aje #ię je%na- $y mona $y+o w tymprzypa%- mówić o ja-ic*-olwie- w+a#nyc* prawac* po%miotowyc* zarz%cy, czy te o jego c*oć$y#zczt-owej z%olności prawnejR12S! ?e%no#t-a organizacyjna, -tórej o%%ano nierc*omość w zarz%wy-onje, je%ynie Fnie-tóreG prawnienia przy#+gjce w+aścicielowi F)-ar$owi PaE#twa, je%no#tce#amorz% terytorialnegoGR1S! ?ej -ompetencja opiera #ię na -on#tr-cji powanienia %o %zia+ania wc%zej #ferze prawnejR1/S!



5oncepcja czwartej grpy po%miotów w za-re#ie #to#n-ów cywilnoprawnyc* zaciemnia o$raz i grozipowrotem c*ao# w rozwaanym za-re#ie, #niętego %zię-i wprowa%zeni %o 5o%e-# cywilnego art!8 § 8! <o, e w o$rę$ie #to#n-ów prawnyc* z innyc* %zie%zin Fnp! w prawie a%mini#tracyjnym, czy wprawie pracyG -rg ic* po%miotów jmowany je#t #zerzej nie #tanowi wy#tarczajcej przyczyny %opo#zerzenia tego -ręg w prawie cywilnym!

-. ,dolno%ci czynne

.%olności prawnej przeciw#tawiana je#t w %o-trynie z%olność czynnaR11S! "$ejmje ona per#onalne-walifi-acje, o% -tóryc* zaley moność wywo+ania przez o#o$ę #woim zac*owaniem #-t-ów w #ferzeprawa cywilnego! )-+a%a #ię na ni z%olność %o %zia+aE prawnyc* oraz %o zajęcia prawnie relewantnejpo#tawy Fnp! $ycia w z+ej l$ %o$rej wierzeG!

Pol#-i #tawo%awca po#+gje #ię je%na- tyl-o -on#tr-cj z%olności %o czynności prawnyc* Fart! 88–22G,#tanowicej #egment z%olności %o %zia+aE prawnyc*! "$ejmje ona per#onalne -walifi-acje, o% -tóryc*zaley moność %o-onywania, ze #-t-ami %la #ie$ie, czynności prawnyc*!

5o%e-#ie cywilnym o-reślono pona%to Fw art! /21 i /26G per#onalne -walifi-acje, o% -tóryc* zaleyo%powie%zialność z tyt+ czynów nie%ozwolonyc* Fco %aje po%#tawę %o -on#trowania pojęcia z%olności%eli-towejG oraz #-teczność nie-tóryc* czynów %ozwolonyc* Fpor! art! C99 § 8, art! 90 § 2 i art! 8080 §

2G! wię-#zości je%na- przypa%-ów w o$rę$ie czynów %ozwolonyc* $ra- je#t wyraJnyc* w#-azówe-#tawowyc*! H-ę tę wype+niać naley al$o przez %op#zczenie – w o%nie#ieni %o nie-tóryc* czynów%ozwolonyc* po%o$nyc* %o czynności prawnyc*

1>F@1

– #to#owania w %ro%ze analogii przepi#ów regljcyc* z%olność %o czynności prawnyc* al$o przezprzyjęcie, i wy#tarcza z%olność %o %zia+ania z rozeznaniem l$ z%olność natralna! >oz#trzygnięćpo#z-iwać trze$a %la -a%ego przypa%- o%%zielnie!

!7. ,dolno%& s6dowa i zdolno%& do czynno%ci procesowych

I. ,dolno%& s6dowa

myśl art! 6/ § 8 5P; -a%a o#o$a fizyczna i prawna ma z%olność wy#tępowania w proce#ie ja-o#trona! .%olność ta no#i nazwę z%olności #%owej! "%nieść to naley równie %o wy#tępowania w rolicze#tni-a w po#tępowani nieproce#owym oraz w c*ara-terze #trony l$ cze#tni-a w innyc*po#tępowaniac* Fw #zczególności w po#tępowani egze-cyjnym i za$ezpieczajcymG w #prawac*cywilnyc*!

ymaganie po#ia%ania z%olności #%owej nie ogranicza #ię tyl-o %o #tron w ści#+ym tego #+owaznaczeni, lecz o%no#i #ię równie %o innyc* o#ó$ wy#tępjcyc* w proce#ie, np! %o interwenientów$ocznyc*! 'ogólniajc te o$#erwacje mona #twier%zić, e z%olność #%owa je#t w+aściwości po%miot, %zię-i -tórej moe on $yć #tron l$ cze#tni-iem po#tępowania #%owego w #prawac*

cywilnyc*R16S!

.%olność #%owa wie #ię ściśle ze z%olności prawn Fw jęci prawa cywilnego materialnegoG!'waana je#t za atry$t tej o#tatniej! 4ie-tórzy atorzy po%-reślaj, e mię%zy o$ z%olnościamiwy#tępje K#przęenie zwrotneL – z%olność prawna warn-je po#ia%anie z%olności #%owej i o%wrotnie –z%olność #%owa je#t wy-+a%ni-iem po#ia%ania z%olności prawnejR17S! )twier%zenie to prowa%zi %o %ale-oi%cyc* na#tęp#tw! Przepi# art! 6/ § 2 5P; z%olność #%ow przyznaje $owiem Korganizacjom#po+ecznym %op#zczonym %o %zia+ania na po%#tawie o$owizjcyc* przepi#ówL, jeśli nawet nie maj one o#o$owości prawnej! )-oro z%olność #%owa pociga za #o$ atomatycznie z%olność prawn,otwiera to %rogę %o %opi#ania %o li#ty po%miotów $ez o#o$owości prawnej Ftzw! +omnyc* o#ó$ prawnyc*G



w rozmieni art! 8 § 8 5; ta-e ta-ic* organizacji #po+ecznyc*, niemajcyc* o#o$owości prawnej,-tórym art! 6/ § 2 5P; przyznaje z%olność #%ow! 4a tej po%#tawie #tat# po%miot $ez o#o$owościprawnej zy#-a+o$y #towarzy#zenie zwy-+e Fart! /0 #tawy z 7!/!89C9 r! – Prawo o #towarzy#zeniac*GR1CS!

1>F1

4ie $%zi natomia#t wtpliwości, e %ziec-o poczęte, lecz niero%zone FnasciturusG, -tórem przepi#yprawa cywilnego materialnego przyznaj warn-ow z%olność prawn, ma warn-ow z%olność#%ow R19S!

#pomnieć trze$a je#zcze o przepi#ac* #zczególnyc* 5P; oraz innyc* przepi#ac* prawa przyznajcyc*moność wy#tępowania o-reślonym po%miotom w po#tępowani #%owym! Przy-+a%y #tanowi art! /60 §8, art! /797, art! /7929 § 8, art! /798, /7910, /7968, 698 5P; oraz art! 210 p-t 8, art! 212, art! /22 § 2 p-t 8i art! /21 5)@!

art! 6/ § 8 5P; wyraJnie wymieniono o#o$y fizyczne i o#o$y prawne! &#tniej te przepi#y #zczególne,-tóre po%miotom niemajcym o#o$owości prawnej przyznaj moność pozywania i $ycia pozywanym!Przy-+a%y ta-ic* przepi#ów #tanowi: art! C § 8 5)@ – w o%nie#ieni %o o#o$owyc* #pó+e- *an%lowyc*,art! 6 +Ho-' – co %o w#pólnoty mie#z-aniowej, art! 806 #t! 8 '$ezp' – co %o g+ównego o%%zia+

zagranicznego za-+a% $ezpieczeE! Przepi#y te poprzez %op#zczenie o-reślonyc* je%no#te-organizacyjnyc* %o wy#tępowania w po#tępowani #%owym w c*ara-terze powo%a l$ pozwanegoprzyznaj tym je%no#t-om z%olność #%ow!

prowa%zeni %o 5o%e-# cywilnego moc noweli z 200 r! nowego art! 8 § 8 nie towarzy#zy+azmiana $rzmienia art! 6/ § 8 5P;! )pot-a+o #ię to z -ryty- R60S! 'c*y$ienie to nie ma wię-#zegopra-tycznego znaczenia! Po%miotom $ez o#o$owości prawnej, o -tóryc* mowa w art! 8 § 8 5;, czę#toz%olność #%ow przyznaj $owiem przepi#y #zczególne Fpotwier%zaj to przytoczone wyej przy-+a%yG!4ie lega je%na- wtpliwości, e z%olność #%owa powinna przy#+giwać w#zy#t-im po%miotom, o -tóryc*mowa w art! 8 § 8 5;R68S! #zy#t-ie one maj $owiem z%olność prawn, a w+aściwość ta je#twy#tarczajca %o przyznania omawianej z%olności! cel #nięcia ja-ic*-olwie- wtpliwości nalea+o$ywięc w nowej re%a-cji art! 6/ § 8 5P; wzglę%nić zmiany wyni-+e z wejścia w ycie art! 8 § 8 5;!

y%aje #ię je%na-, i wy#tarczajcy $y+$y przepi# przyznajcy z%olność #%ow -a%em -to w świetleprzepi#ów prawa cywilnego materialnego ma z%olność prawn! yliczanie grp po%miotów, -tórymomawiany przymiot przy#+gje je#t $owiem zaw#ze prze%#ięwzięciem ryzy-ownym!

"%%zielnym zaga%nieniem je#t czy w przy#z+ości naley trzymać art! 6/ § 2 5P;! Przepi#y%op#zczajce po#zczególne organizacje #po+eczne %o %zia+ania z powo%zeniem mog+y$y przecieroz#trzygać ta-e o przyznani im z%olności #%owej! '#nę+o$y to wtpliwości pojawiajce #ię o$ecnie izwię-#zy+o $ezpieczeE#two o$rot!

II. ,dolno%& do czynno%ci procesowych

myśl art! 61 § 8 5P; z%olność %o czynności proce#owyc*, nazywan z%olności proce#ow, maj o#o$y fizyczne po#ia%ajce pe+n z%olność %o czynności prawnyc*, o#o$y prawne oraz organizacje, o-tóryc* mowa w art! 6/ § 2!

1>F1

.go%nie z art! 61 § 2 5P;, o#o$a fizyczna ograniczona w z%olności %o czynności prawnyc* ma z%olnośćproce#ow w #prawac* wyni-ajcyc* z czynności prawnyc*, -tóryc* moe %o-onywać #amo%zielnie! "z%olności tej roz#trzyga więc nie ro%zaj czynności proce#owej, ale ro%zaj #prawy!

" tym ja-a o#o$a fizyczna ma pe+n, a ja-a ograniczon z%olność %o czynności prawnyc* roz#trzygaj oczywiście przepi#y prawa cywilnego materialnego!



ymaganie z%olności proce#owej o%no#i #ię nie tyl-o %o czynności po%ejmowanyc* w proce#iecywilnym, lecz równie w po#tępowani nieproce#owym, za$ezpieczajcym i egze-cyjnym! 5ierowane

je#t ono nie tyl-o po% a%re#em #tron i cze#tni-ów po#tępowania, lecz równie innyc* o#ó$, -tóre pragn %o-onać czynności proce#owej w po#tępowani toczcym #ię prze% #%em, nie-oniecznie w #woimimieni! ymaganie z%olności proce#owej o%no#i #ię więc ta-e %o prze%#tawicieli #tawowyc* ipe+nomocni-ów proce#owyc*!

.%olność proce#owa, po%o$nie ja- z%olność #%owa, z%olność prawna i z%olność %o czynności prawnyc* je#t w+aściwości przyznan po%miotowi przez prawo! ?e#t #woi#t moności prawn, -tóra nie je#t aniprawnieniem, ani prawem po%miotowymR62S! 4ie wie #ię z a%nym o-reślonym #to#n-iem prawnym!

.%olność proce#owa nie je#t powizana $ezpośre%nio ze #tanem p#yc*icznym o#o$y fizycznej Fjejc*oro$ p#yc*iczn l$ nie%orozwojem my#+owymGR6S!

. art! 61 § 2 5P; wyni-a, e o#o$y fizyczne o ograniczonej z%olności %o czynności prawnyc* maj z%olność proce#ow je%ynie w #prawac* wyni-ajcyc* z czynności prawnyc*, -tóryc* mog %o-onywać#amo%zielnie! Hi#ta ta-ic* czynności je#t w#-a! Poza czynnościami wymienionymi w art! 20–22 5;,wc*o%z w grę je#zcze czynności prawne, przez -tóre %o-onjcy nie zaciga zo$owizania, ani nierozporz%za prawem Fwnio#e- w %ro%ze rozmowania a contrario z art! 87 5;G, o ile z przepi##zczególnego nie wyni-a co innego, pona%to zaś czynności prawne, -tóryc* %otyczy art! 22 § 5P!

.a-re# z%olności proce#owej o#ó$ ograniczonyc* w z%olności %o czynności prawnyc* zo#ta+ w art! 61 § 2

5P; jęty z$yt w#-o! )prawy #%owe wyni-+e na tle wymienionyc* przepi#ów 5; przyznajcyc*ograniczonem w z%olności %o czynności prawnyc* moność #amo%zielnego %o-onywania czynnościprawnyc* z%arzaj #ię w pra-tyce rza%-o! Przepi# art! 61 § 2 5P; nie ma więc wię-#zego pra-tycznegoznaczenia!

Po#zerzenie z%olności proce#owej o#ó$ fizycznyc* o ograniczonej z%olności %o czynności prawnyc*mog+o$y polegać na wy-orzy#tani przepi#ów 5; przyznajcyc* o#o$om, o -tóryc* mowa moność#amo%zielnego %zia+ania ta-e w po#tępowaniac* wyni-+yc* z innyc* #praw ni #prawy pow#ta+e na tleomawianyc* przepi#ów 5;! ;*o%zi+o$y o moliwość o%powie%niego #to#owania w %owolnympo#tępowani przy ocenie z%olności proce#owej ograniczonego w z%olności %o czynności prawnyc*przepi#ów 5o%e-# cywilnego regljcyc* tę z%olność w #zczególności przepi# art! 20 5; oraz reg+y#talonej w %ro%ze rozmowania a contrario z art! 87 5;! "%powie%ni przepi#

1>F1

5P; móg+$y #tanowić, i z%olność proce#ow ograniczonego w z%olności %o czynności prawnyc* ocenia#ię #to#jc o%powie%nio przepi#y prawa cywilnego o-reślajce jego z%olność %o czynności prawnyc*!.%olność proce#owa $y+a$y więc #talana w relacji %o o-reślonyc* czynności proce#owyc*, a nie zewzglę% na ro%zaj #prawy!

&#tniej je%na- przepi#y #zczególne %zię-i -tórym j %ziś ograniczony w z%olności %o czynnościprawnyc* moe w po#tępowani #%owym w nie-tóryc* #prawac* %zia+ać #amo%zielnie Fpor! art! 1/9 § 8,art! 160, art! 17 § 8 5P;G!

Dra- z%olności proce#owej #% $ierze po% wagę z rzę%! "#o$a niemajca z%olności proce#owejmoe %zia+ać przez #wego prze%#tawiciela #tawowego!

3ziś j nie ma wtpliwości, e z%olność proce#ow maj ta-e o#o$y prawne! 3zia+aj one przez #woje

organy Fart! 67 § 8 5P;G! &#tniej te o%%zielne przepi#y co %o reprezentacji w po#tępowani #%owym)-ar$ PaE#twa Fart! 67 § 2 i 5P;G oraz #tawa z C!7!2001 r! o Pro-ratorii Neneralnej )-ar$PaE#twaR6/S!

Przepi# art! 69 5P; przewi%je te moliwość powo+ania -ratora %la #trony niemajcej z%olnościproce#owej, -tóra nie ma prze%#tawiciela #tawowego, ja- równie %la #trony niemajcej organpowo+anego %o jej reprezentowania!

"% z%olności proce#owej o%róniona $ywa zdolno%& postulacy*na, przez -tór rozmie #ię z%olność %o#amo%zielnego %zia+ania w po#tępowani cywilnym, a więc o#o$i#tego Fnie za pośre%nictwempe+nomocni-aG po%ejmowania czynności proce#owyc*R61S!



!8. ,dolno%& w zakresie stosunków administracy*noprawnych

I. ,dolno%& administracy*noprawna

<wórcy 5PA po#+yli #ię pojęciem z%olności prawnej i z%olności %o czynności prawnyc*! Przepi# art! 0§ 8 5PA #tanowi mianowicie, e z%olność prawn i z%olność %o czynności prawnyc* #tron ocenia #ięwe%+g przepi#ów prawa cywilnego, o ile przepi#y #zczególne nie #tanowi inaczej!

materialnym prawie a%mini#tracyjnym $ra- je#t ogólnej reglacji pro$lematy-i po%miotowej #to#n-ówa%mini#tracyjnoprawnyc*R66S!

"%notować wypa%a propozycję, $y w cel #nięcia tego $ra- za#a%y przyjmowane w omawianymza-re#ie w 5PA rozcignć na ca+y o$#zar prawa a%mini#tracyjnego R67S! przepi#ie art! 0 5PA – we%+gtej -oncepcji – naley po#z-iwać w#-azówe- nie tyl-o ja- #talać z%olność %o wy#tępowania wc*ara-terze #trony w po#tępowani a%mini#tracyjnym Fo-reślanej mianem z%olnościa%mini#tracyjnoprawnejR6CS l$ proce#owo=a%mini#tracyjnejR69SG,

1>FD1

lecz równie ja- o-reślać z%olność %o $ycia po%miotem prawnieE i o$owiz-ów w o$rę$ie prawaa%mini#tracyjnego materialnego!

literatrze przewaa – ja- #ię z%aje – pogl% o%mienny! myśl tego pogl% w #ferze prawaa%mini#tracyjnego z%olność prawna #prowa%za #ię %o i#tnienia intere# wyo%rę$nionego i c*ronionegoprzez prawo a%mini#tracyjneR70S! " i#tnieni z%olności prawnej roz#trzygaj więc w -a%ym przypa%-o%%zielnie przepi#y prawa a%mini#tracyjnego -#zta+tjce ten intere#! 4ie ma więc ani potrze$y, anipo%#taw %o $%owania w tej #ferze ja-iegoś ogólnego pojęcia z%olności prawnej!

yliczenie potencjalnyc* #tron po#tępowania a%mini#tracyjnego zawiera art! 29 5PA! ymieniono w nim:

/9 o#o$y fizyczne

09 o#o$y prawne

"9 a g%y c*o%zi o paE#twowe i #amorz%owe je%no#t-i organizacyjne i organizacje #po+eczne – równie je%no#t-i niepo#ia%ajce o#o$owości prawnej F$ez $li#zego je%na- w#-azaniaG!

.wraca wagę $ra- w tym wyliczeni trzeciej grpy po%miotów #to#n-ów cywilnoprawnyc*wprowa%zonej %o 5o%e-# cywilnego nowel z 200 r! Fpo%miotów $ez o#o$owości prawnejwypo#aonyc* je%na- w z%olność prawn – art! 8 § 8 5;G! 4ie lega wtpliwości, i grpę tę naleyzaliczyć %o -ręg potencjalnyc* #tron po#tępowania a%mini#tracyjnego R78S! .go%nie $owiem z art! 8 § 85;, %o je%no#te- organizacyjnyc* niemajcyc* o#o$owości, ale wypo#aonyc* w z%olność prawn naley o%powie%nio #to#ować przepi#y o o#o$ac* prawnyc*! <o więc co z art! 29 5PA wyni-a w #to#n-%o o#ó$ prawnyc* rozcignć naley ta-e na po%mioty #to#n-ów cywilnoprawnyc* $ez o#o$owościprawnej, -tóre w prawie cywilnym tra-towane # po%o$nie ja- o#o$y prawne!

5atalog potencjalnyc* #tron po#tępowania a%mini#tracyjnego z art! 29 5PA nie je#t wyczerpjcy je#zczez innyc* powo%ówR72S!

Przymiot z%olności a%mini#tracyjnoprawnej wyni-a $owiem nie-ie%y ze #zczególnyc* przepi#ów prawaa%mini#tracyjnego! Po%#tawę #tanowi art! 0 § 8in fine 5PA! 4a tej za#a%zie z%olność, o -tórej mowa,moe przy#+giwać m!in! #pó+ce cywilnejR7S!

przepi#ie art! 0 § 8 5PA znaj%j #ię %wa o%e#+ania %otyczce oceny z%olności prawnej: pierw#ze %oprzepi#ów prawa cywilnego i %rgie %o przepi#ów #zczególnyc* Fw %omyśle: prawa a%mini#tracyjnegoG!)po#ó$ jęcia relacji pomię%zy o$ o%e#+aniami Fwyni-ajcy ze #+ów: Ko ile przepi#y #zczególne nie



#tanowi inaczejLG #-+oni+ nie-tóryc* atorów %o #form+owania tezy, e z%olność, o -tórej mowa w art! 0§ 8

1>FE1

ocenia #ię we%+g przepi#ów prawa a%mini#tracyjnego, a %opiero w razie $ra- o%powie%nic* przepi#óww tym prawie – we%+g przepi#ów prawa cywilnegoR7/S! y%aje #ię e wypowie%zi te na%miernie e-#ponj rolę przepi#ów prawa a%mini#tracyjnego przy ocenie z%olności a%mini#tracyjnoprawnej! Przy $li#zejanalizie o-azje #ię, e mamy ttaj %o czynienia raczej z %woma wy#tępjcymi równolegle reglacjami,-tóre nie # wyczerpjce i w tra-cie ic* #to#owania relacje mię%zy nimi mog -+a%ać #ię rozmaicie! grncie rzeczy i#tniej więc %wie równoleg+e %rogi, na -tóryc* trze$a po#z-iwać o%powie%zi na pytanieczy je%no#t-a preten%jca %o roli #trony w po#tępowani a%mini#tracyjnym ma z%olnośća%mini#tracyjnoprawn! y#tarczy, i o%powie%J pozytywna zo#tanie zy#-ana na je%nej z tyc* %róg!

Przy form+owani tej o%powie%zi pomocne moe #ię o-azać #ięgnięcie zarówno %o przepi#ów prawacywilnego, ja- i %o #zczególnyc* przepi#ów prawa a%mini#tracyjnego!

"%#y+ajc %o przepi#ów prawa cywilnego art! 0 § 8 5PA nie za#trzega o%powie%niego #to#owania tyc*przepi#ów! .e wzglę% je%na- na fa-t, i c*o%zi t o #to#owanie %o oceny z%olnościa%mini#tracyjnoprawnej przepi#ów z innej %zie%ziny prawa, nieo%zowna je#t co najmniej o#troność przyic* wy-+a%ni i #to#owaniR71S! literatrze wy#wany je#t równie po#tlat %alej i%cy, a mianowicie

propozycja o%powie%niego #to#owania przepi#ów prawa cywilnegoR76S! )porny je#t #po#ó$ tra-towania #zczególnyc* prze#+ane- na$ycia praw iUl$ o$owiz-ów wyni-ajcyc* zprzepi#ów #zczególnyc* Fczę#to # to przepi#y prawa a%mini#tracyjnegoG! e%+g je%nyc* przepi#y teograniczaj z%olność prawn, po%#tawę %la ic* #to#owania w po#tępowani a%mini#tracyjnym #tanowiwięc art! 0 § 8in fine 5PA, tym #amym więc -orygj wyni- za#to#owania przepi#ów 5; regljcyc*z%olność prawn Fart! CGR77S! e%+g innego pogl%, opierajcego #ię na trafnym rozpoznani fn-cjiomawianyc* przepi#ów, -#zta+tj one je%ynie prze#+an-i na$ycia o-reślonyc* praw iUl$ o$owiz-ów, niewp+ywaj zaś na z%olność prawn po%miotR7CS!

II. ,dolno%& administracy*noprocesowa

.%olność %o czynności prawnyc*, o -tórej mowa w art! 0 § 8 5PA, oznacza z%olność %o czynności

po%ejmowanyc* w po#tępowani a%mini#tracyjnym Fczynności ze #-t-iem proce#owymG! ?e#t więcnazywana z%olności proce#ow R79S Fa%mini#tracyjnoproce#owG! "ceniać j trze$a #to#jc przepi#yprawa cywilnego l$ – zgo%nie ze w#-azów- z art! 0 § 8in fine 5PA – przepi#y #zczególne, jeeli ow z%olność reglj one o%miennie!

.go%nie z art! 0 § 2 5PA, o#o$y fizyczne niemajce z%olności %o czynności prawnyc* %zia+aj wpo#tępowani a%mini#tracyjnym przez #wyc* prze%#tawicieli #tawowyc*! "#o$y fizyczne ograniczone wz%olności %o czynności prawnyc* %ot-nięte # w po#tępowani a%mini#tracyjnym po%o$nymiograniczeniami %o tyc*, ja-ie przewi%ziano

1>F>1

%la nic* przy %o-onywani czynności prawnyc* z za-re# prawa cywilnego Fwymaganie zgo%y l$a#y#tencji prze%#tawiciela #tawowego – art! 87–89 5;G! y%aje #ię je%na-, i przy #talani z%olności

a%mini#tracyjnoproce#owej mog $yć wy-orzy#tane ta-e te przepi#y 5o%e-# cywilnego, -tóreprzewi%j moliwość #amo%zielnego %zia+ania ograniczonego w z%olności %o czynności prawnyc* Fart!20–22 5; oraz reg+a #talona w %ro%ze rozmowania a contrario z art! 87 5;G!

!!. Pozyc*a prawna zwierz6t

I. tan prawny do we*%cia w 1ycie #chr,(



3ata wejścia w ycie #tawy z 28!C!8997 r! o oc*ronie zwierzt, czyli %zieE 2!80!8997 r!, #tanowi cezręw -#zta+towani pozycji prawnej zwierzt w Pol#ce!

Prze% t %at zwierzęta nienalece %o zwierzt yjcyc* w #tanie wolnym, tra-towane $y+y najczęściej ja- rzeczy rc*ome! ypowie%zi zwracajcyc* wagę na ic* #zczególny c*ara-ter wśró% prze%miotów#to#n-ów cywilnoprawnyc* $y+o niewiele! Przypomnieć je%na- trze$a, e j w tym cza#ie %o#trzeono,e o% innyc* prze%miotów tyc* #to#n-ów o%rónia je to Ke # o$%arzone z%olności por#zania #ię i

o%czwania, zw+a#zcza zaś o%czwania $ólLRC0S

! 4a#wa+o to wnio#e-, e Kycie i o%czwanie zwierztpowinno $yć w roz#%nyc* granicac* c*ronioneLRC8S! Pojawi+ #ię te #zero-o i g+ę$o-o za#a%nianypo#tlat %ereifi-acji zwierztRC2S!

;*ara-ter rzeczy w rozmieni art! /1 5; w omawianym o-re#ie o%mawiano je%ynie zwierzętom+ownym yjcym w #tanie wolnym, nazywanym zwierzyn, wymienionym w art! 1 #t! 8 #tawy z87!6!8919 r! o *o%owli, oc*ronie zwierzt +ownyc* i prawie +owiec-imRCS! praw%zie – w myśl art! 2 tej#tawy – zwierzęta te #tanowi+y w+a#ność paE#twa, #%zono je%na-, e c*oć owa w+a#ność je#t prawemmajt-owym $ezwzglę%nym, nie ma ona c*ara-ter prawa po%miotowego cywilnoprawnegoRC/S! Droniony$y+ równie pogl%, e zwierzęta +owne yjce w #tanie wolnym # rzeczamiRC1S!

1>@G1

.go%nie z pogl%em pierw#zym w razie po%%ania w+a%ztw cz+owie-a zwierzęcia +ownego yjcego w#tanie wolnym, przypa%a+o ono nie tej o#o$ie, -tóra #wem w+a%ztw zwierzę po%%a+a, lecz je%no#tcew#-azanej w powo+anej wyej #tawie Fwy+czone więc $y+o za#to#owanie art! 8C8 5; o moliwościzaw+a#zczenia rzeczy niczyjejGRC6S!

<a-e #tawa z 8!80!8991 r! – Prawo +owiec-ieRC7S w art! 2 #tanowi, e zwierzęta +owne w #tanie wolnym#tanowi w+a#ność )-ar$ PaE#twa! .wierzyna pozy#-ana zgo%nie z prawem +owiec-im przypa%a

je%no#t-om w tym prawie w#-azanym!

;o %o zwierzt w #tanie wolnym, nienalecyc* %o -ategorii zwierzt +ownyc*, przyjmowano, e # oneprze%miotami materialnymi, #tanowicymi %o$ra niczyje! .wierzę ta-ie #tawa+o #ię rzecz i prze%miotemprawa w+a#ności z c*wil zaw+a%nięcia nim Fywym l$ martwymG i o$jęcia w po#ia%anie #amoi#tneRCCS!

Prze% 8997 r! o$owizywa+y te o%%zielne przepi#y %otyczce ry$ i innyc* organizmów yjcyc* w

wo%zie oraz roj p#zczó+! Przepi#y te pozo#ta+y w mocy ta-e po wejści w ycie "c*r.'! >y$y i inne organizmy yjce w wo%zie RC9S #tanowi+y – w myśl art! #tawy z 2/!80!897/ r! – Prawowo%ne – jej poyt-i! Po o%+owieni #tawa+y #ię rzeczami i prze%miotem w+a#ności w jęci cywili#tycznym!

'waano te, e %o c*wili o%+owienia # częściami #-+a%owymi wo%y! )tanowi+y więc w+a#nośćw+aściciela wo%y! 4a wo%ac* p+yncyc* nalea+y zatem %o )-ar$ PaE#twaR90S!

Dy+a to zmiana w #to#n- %o wcześniej#zego #tan prawnego! Po% rz%em #tawy z 7!6!892 r! ory$o+ów#twieR98S, o%no#zcej #ię %o ry$o+ów#twa na wo%ac* śró%l%owyc* otwartyc*, #%zono, e ry$y Fira-iG w wo%ac* otwartyc* # rzeczami niczyimiR92S!

1>@?1

>eg+ę, i ry$y i inne organizmy yjce w wo%zie #tanowi jej poyt-i powtórzono w art! 8 #t! 8 Pro%%o%ajc, i %o ic* po$ierania prawniony je#t w+aściciel wo%y! Po% rz%em #tawy z 897/ r! paE#two w%ro%ze pozwolenia wo%noprawnego w proce%rze a%mini#tracyjnej zezwala+o na -orzy#tanie z wó% %ocelów ry$ac-ic*! Po wejści w ycie nowego Prawa wo%nego prawnienie %o wy-onywania ry$o+ów#twana wo%ac* p+yncyc* zy#-iwane $ę%zie na po%#tawie tyt+ cywilnoprawnego Fyt-owania o$wo%ry$ac-iegoGR9S! ;o %o tej o#tatniej -we#tii por! te po#tanowienia #tawy z 8C!/!89C1 r! o ry$actwieśró%l%owymR9/S!



II. +ereiikac*a zwierz6t moc6 #chr,(

myśl art! 8 #t! 8 "c*r.' Kzwierzę, ja-o i#tota yjca, z%olna %o o%czwania cierpienia, nie je#t rzecz!;z+owie- je#t m winien po#zanowanie, oc*ronę i opie-ęL! ?e%na-e zgo%nie z art! 8 #t! 2 "c*r.' Kw#prawac* niereglowanyc* w #tawie %o zwierzt #to#je #ię o%powie%nio przepi#y %otyczce rzeczyL!

3ziś nie powinno więc j $yć wtpliwości, e -a%e zwierzę, zarówno yjce wolno, ja- i yjce w innyc*warn-ac*, nie je#t rzecz! >zeczami #taj #ię natomia#t o%+czone o% zwierzęcia jego części #-+a%owe,#tanowice poyt-i natralne Fmle-o, we+na owcza itp!G! >zecz #taje #ię te zwierzę martwe!

<r%no zgo%zić #ię z pogl%em, e "c*r.' ma g+ównie znaczenie moralneR91S! 4aley $owiem wizać zni %ość i#totne na#tęp#twa prawne F$ę%zie o nic* mowa w %al#zyc* wywo%ac*G!

yraone w niej za#a%y zo$owizj te #tawo%awcę %o #-onfrontowania wiel a-tów normatywnyc* z jej po#tanowieniami i wprowa%zania zmian zmierzajcyc* %o ic* %o#to#owania %o #tawy!

III. 4ast)pstwa dereiikac*i zwierz6t w prawie cywilnym

Przepi# art! 8 #t! 2 "c*r.' #tanowi, e w #prawac* niereglowanyc* w #tawie #to#je #ięo%powie%nio przepi#y %otyczce rzeczy! ;*o%zi t g+ównie o przepi#y 5o%e-# cywilnego normjcew+a#ność, inne prawa po%miotowe moliwiajce -orzy#tanie z rzeczy oraz cywilnoprawny o$rót prawami

%o rzeczy! ymaganie o%powie%niego #to#owania oznacza, e w o%nie#ieni %o zwierzt mona mówić je%ynie oprawie po%o$nym %o prawa w+a#ności sensu stricto, czy te o po#ia%ani po%o$nym %o po#ia%ania sensustricto! "%nieść to naley ta-e %o #po#o$ rozmienia wyraenia Kw+aścicielL wy#tępjcego wprzepi#ac* "c*r.' Fw art! / p-t C i 86, art! 6 p-t 88, art! 7 #t! 8, art! #t! 2, art! 1 #t! GR96S!

.e wzglę% na o%mienn reglację wiel -we#tii w #tawie liczyć #ię trze$a z wy+czeniem za#to#owania%o zwierzt nie-tóryc* przepi#ów 5; o%no#zcyc* #ię %o rzeczy Fnp! art! 8C0 5; o wyz$yci #ięw+a#ności przez porzcenieG!

1>@F1

3ale-o i%ce ograniczenia %otycz wy-onywania praw wo$ec zwierzt Fpor! art! 1 i 6 "c*r.'G! .wracawagę in#tytcja cza#owego o%e$rania zwierzęcia z powo% jego z+ego tra-towania moc %ecyzji wójtaF$rmi#trza, prezy%enta mia#taG reglowana w art! 7 "c*r.'! .a-azano tcz gę#i i -acze- na#t+#zczone wtro$y Fart! 82 #t! / "c*r.'G!

.wierzęta wolno yjce znano za %o$ro ogólnonaro%owe Fart! 28G! Powinny mieć one zapewnionewarn-i rozwoj i #wo$o%nego $yt z wyjt-ami o-reślonymi w art! a #t! 8 "c*r.'! >eglamentowane

je#t śmiercanie zwierzt Fart! , / "c*r.'G!

y%ano te #zereg innyc* przepi#ów Fpoza "c*r.'G wzglę%niajcyc* i%eę oc*rony %o$ra zwierzt! 4awagę za#+gje zw+a#zcza #tawa z 28!8!2001 r! o %oświa%czeniac* na zwierzętac*R97S, #tawa z86!/!200/ r! o oc*ronie przyro%y R9CS, #tawa z 27!/!2008 r! – Prawo oc*rony śro%owi#-a R99S oraz #tawa z!2!8991 r! o oc*ronie grntów rolnyc* i leśnyc*R800S!

5o%e-#ie cywilnym, o% poczt- jego o$owizywania, znaj%j #ię przepi#y normjce #tany

fa-tyczne z %zia+em zwierzt! ) to art!: 8C § 2, art! /2/, /2, 170–172! Po%o$ny c*ara-ter maj przepi#y wprowa%zone nieco póJniej %o 5o%e-# cywilnego: art! //98 § 2 z%! 2, art! C/6 § /!

y%aje #ię, e przy wy-+a%ni tyc* przepi#ów powinny $yć $rane po% wagę w#-azów-i wyni-ajce z art!8 #t! 8 oraz art! 1 "c*r.'R808S!

Po wejści w ycie "c*r.' zwierzęta zo#ta+y wyjęte nie tyl-o z -la#y rzeczy! ?a-o i#toty Forganizmy,#tworzeniaG yjce i o%czwajce nie powinny $yć pona%to zaliczane %o prze%miotów materialnyc* R802S!3otyczy to ta-e ry$ Fi ra-ówG, o -tóryc* $y+a mowa wyej 4$ 7–9!



3ereifi-acja zwierzt nie pociga je%na- za #o$ ic* per#onifi-acjiR80S! 4ie wymaga zaniec*aniago#po%arczej e-#ploatacji zwierzt, ani te przyno#zenia przez zwierzęta innyc* poyt-ów! 4owe#pojrzenie na zwierzęta oznacza je%na-, e cz+owie- nie moe -ierować #ię przy -orzy#tani ze zwierztwy+cznie w+a#nym intere#em i %yć %o za#po-ajania wy+cznie w+a#nyc* potrze$! Powinien $rać po%wagę zarówno potrze$y, ja- i w+aściwości zwierzęcia ja-o i#toty yjcej!

)-oro nie wc*o%zi w grę per#onifi-acja zwierzt, nie ma te potrze$y -on#trowania praw po%miotowyc*

o c*ara-terze cywilnoprawnym, przy#+gjcyc* wpro#t zwierzętom! 4ie lega je%na- wtpliwości potrze$a za$ezpieczenia oc*rony %o$ra zwierzt! ona to o#ignćna-+a%ajc na po%mioty prawa Fl%zi, je%no#t-i organizacyjneG o$owiz-i, -tóryc* wy-onywanie #+yowem %o$r! 3o$ro zwierzt #tanowi więc #woi#ty refle-# prawny tyc* o$owiz-ówR80/S!

1>@@1

yraenie Kprawa zwierztL moe $yć tra-towane ja-o #-rót myślowy o$ejmjcy ogó+ refle-#ów w #ferzeprawnej o$owiz-ów po%miotów prawa -#zta+towanyc* przez normy prawa p$licznego i prywatnego nap+a#zczyJnie -rajowej i mię%zynaro%owejR801S! <a- te mona rozmieć ten zwrot wy#tępjcy w nie-tóryc*a-tac* mię%zynaro%owyc*, na przy-+a% w światowej 3e-laracji Praw .wierzt przyjęta 28!9!8997 r! w

Hon%ynie przez ię%zynaro%ow Ve%erację Praw .wierzt

R806S

!1>@1

R8SPor! m!in! W. Isuchowski , .ary# rzym#-iego prawa prywatnego, ar#zawa 8966, #! 289 i n!, 2/9 i n! 2.

2oacz3k , Prawo rzym#-ie, ar#zawa 897, #! 86/ i n!, 8C7 i n! M. 2ur3)owicz , A. Wiiski , >zym#-ieprawo prywatne! .ary# wy-+a%, 5ra-ów 8999, #! C9 i n!, #! 807 i n!

R2S$aius, &n#tytcje, w prze-+a%zie C. 2underowicza i w opracowani J. /ezera, ar#zawa 89C2, #! 8 i n!

RSPor! %efinicje prawa po%miotowego przytoczone przez M. P3ziak1Szafnick" , Prawo po%miotowe, #! /9 i n!

R/SPor! J. 0ande, )t%ia z filozofii prawa, ar#zawa 8919, #! 91 *. *iembiski , <eoria prawa, ar#zawa–

PoznaE 8972, #! 8/2 /. I. Cha)fina, "gólna na-a o #to#n- prawnym, ar#zawa 8979, #! 887 J.7owacki , *. -obor , #tęp %o prawoznaw#twa, 5atowice 8998, #! 229!

R1SPor! #. -i , Prawo prywatne a#triac-ie, #! 87 !. *o , Prawo cywilne w zary#ie, 89/C, #! 97 S.

$rz3bowski , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! 2C/ A. Stemachowski , .ary# teorii, #! 811 i 862 Fpo%-reśla+, ez%olność prawna wie%zie zaw#ze - o#o$owości prawnejG M. 7azar , )tat#, #! 8C i n!

R6S<a- #. -i , Prawo prywatne a#triac-ie, #! 8C!



R7SPor! J. !r"ckowiak , '#tawo%aw#two, #! 9 P. Moskwa, K'+omne o#o$y prawneL, #! 2 A. 2id3ba, 4ie-tóre

#-t-i, #! 88!

RCS<a- *. /adwaski , Po%mioty, #! 88!

R9SPor! %. C. 7ipperde3 , Allgemeiner <eil, #! /77!

R80SPor! te #. -i , Prawo prywatne a#triac-ie, #! 87 !. *o , Prawo cywilne, 898, #! 89 %. C. 7ipperde3 ,

Allgemeiner <eil, #! /76 i n! J. 2osik , .%olność prawna, #! 86 A. 2ein, .%olność prawna, #! 869 S.$rz3bowski , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! 2C/ Woter , &(natowicz , Stefaniuk , Prawo cywilne 8996, #! 8/C/adwaski 2001, #! 8/, 4$ 26!

R88SPor! A. #((er , 5ommentar zm #c*weizeri#c*en .iQilge#etz$c*! &! D%! inleitng n% Per#onenrec*t,

.Oric* 890, #! 8// %. 0ehmann, Allgemeiner <eil %e# DOrgerlic*en Ne#etz$c*e#, Derlin 891C, #! 70 i78 S. 7. Bratu', )$ie-ty gra%an#-ogo prawa, o#-wa 8910, #! 1 i n! A. W. Mickiewicz , )$ie-ty#owiet#-ogo prawa, o#-wa 8962, #! 81 i 86 Fi literatra cytowana w przyp! G /. !rank ,Per#Wnlic*-eit#c*tz *ete, .Oric* 89C, #! 8 i n! $. Cornu, 3roit ciQil! &ntro%ction! He# per#onne#! He#$ien#, Pari# 8998, #! 819 i n!

R82Simo jęcia art! 1 5; #zwajc! w ta-im w+aśnie %c*, j%y-atra #zwajcar#-a %op#zcza i#tnienie

ograniczeE z%olności prawnej o#ó$ prawnyc* w rónyc* -iern-ac*! Por! M. $utzwier , )c*weizeri#c*e#PriQatrec*t, D%! &&, Da#el=)tttgart 8967, #! /76!

R8SPrzepi# art! 6 $rzmia+: K.%olność prawna o#o$y prawnej nie o$ejmje praw i o$owiz-ów wy+czonyc*

przez #tawę l$ przez oparty na niej #tatt! 4ie o$ejmje ona równie praw i o$owiz-ów, -tóre nie # zwizane z za-re#em za%aE %anej o#o$y prawnej nie wp+ywa to je%na- na waność czynności prawnej,c*y$a e %rga #trona wie%zia+a, i czynność %otyczy ta-ic* praw l$ o$owiz-ówL! )zerzej na ten tematpor! J. 2osik , .%olność prawna, #! 18 i n! J. Wiszniewski , )pecjalna z%olność prawna o#ó$ prawnyc*, )P8970, 4r 26–27, #! 26 i n! J. Mojak , A. 2id3ba, .%olność prawna prze%#ię$ior#tw paE#twowyc* w świetle#tawy z %n! 21 września 89C8 r! o prze%#ię$ior#twac* paE#twowyc*! Annale# 'niQer#itati# ariae ;rie=)-+o%ow#-a! &# 89C2 FQol! BB&BG, #! 21/ i n! M. Pazdan, )pecjalna z%olność prawna o#ó$ prawnyc*Fwagi de e(e ata i de e(e ferendaG, w: Prace cywili#tyczne! 5#ięga - czci prof! ?ana ?! iniarza,ar#zawa 8990, #! 208 i n!

R8/SPor! np! Woter , Prawo cywilne 8977, #! 207!

R81SPor! S. $rz3bowski , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! 67: KPojęcie z%olności prawnej je#t i%entyczne zarówno

jeeli c*o%zi o o#o$y fizyczne, ja- i o#o$y prawne! .a-re# tej z%olności je#t w za#a%zie równie



nieograniczony, ja- za-re# z%olności prawnej o#ó$ fizycznyc*! "% za#a%y tej i#tniej je%na- pewnewyjt-iL!

R86S-. -ar(osz , 4a%ycie, #! 881 i n! po#tlje przywrócenie #form+owania Kgranice o#o$owości prawnejL!

R87SPor! wywo%y !. *oa, Prawo cywilne, 898, #! 869, 870 oraz Prawo cywilne w zary#ie, 89/C, #! 821, 826,

o tr%nościac* w ści#+ym o%graniczeni zwiz-ów o#ó$ Fnp! #pó+e- cywilnyc*G o% -orporacji! Por! te &./+aski , Prawo o#o$owe! 5omentarz, 5ra-ów 89/6, #! 92, -tóry o%mawia+ z%olności prawnej Ko#o$omprawnym nie%o#-ona+ymL FK personae moraes inferioresLG, mimo ic* organizacyjnego wyo%rę$nienia!

R8CS& ;> 697U62, ")P 8961, 4r 1, poz! 97, #! 201–20C!

R89S

Woter , Prawo cywilne 8967, #! 869 oraz w póJniej#zyc* wy%aniac*: Woter , Prawo cywilne 8979, #! 8C2–8C1 Woter , Prawo cywilne 89C6, #! 897–200!

R20SPor! np! Woter , Prawo cywilne 8979, #! 8C2 Woter , Prawo cywilne 89C6, #! 897!

R28S4p! *. /zepka, . pro$lematy-i o#o$owości prawnej, 4P 897C, 4r 7–C, #! 82 i n! S. W)od3ka, Prawo

go#po%arcze! ;zęść ogólna, t! &, ar#zawa 89C8, #! 820 i n!

R22SPor! S. So)t3siski , w: 5omentarz 5@, t! &, 899/, #! //–/6 2. 2ruczaak , Prawo *an%lowe! .ary# wy-+a%,ar#zawa 899/, #! 821 S. W)od3ka, w: Prawo #pó+e- Fpo% re%! S. W)od3ki G, 5ra-ów 8996, #! 8C9 W.P3zio) , w: W. P3zio) , A. Szumaski , &. Weiss, Prawo #pó+e-, Dy%go#zcz 899C, #! 80C, 809 A. 2appes, "reformie prawa #pó+e-, Pal! 899C, 4r 9–80, #! 9 A. Szajkowski , Prawo #pó+e- *an%lowyc*, ar#zawa2000, #! C8!

R2SPor! S. So)t3siski , 5o%e-# #pó+e- *an%lowyc* Fpo%#tawowe za+oeniaG, PiP 2000, 4r 88, #! 87 i n! A.

Szajkowski , >efle-#je na% nowym -o%e-#em #pó+e- *an%lowyc*, P'N 2008, 4r 8, #! 2 i n! S. So)t3siski ,w: 5omentarz 5)@, t! &, 2008, #! 809 i 22/ 2. 2ruczaak , w: 5o%e-# #pó+e- *an%lowyc*! 5omentarz Fpo%re%! 2. 2ruczaakaG, ar#zawa 2008, #! 9 J. Szwaja, 4owy -o%e-# #pó+e- *an%lowyc*, Pr! )p! 2008, 4r

8, #! 20–22 J. P. 7aworski , w: J. P. 7aworski , 2. Strzecz3k , -. Siemi"tkowski , /. Potrzeszcz , 5omentarz%o -o%e-# #pó+e- *an%lowyc*! )pó+-i o#o$owe, ar#zawa 2008, #! 70 A. 2id3ba, Atypowe #pó+-i*an%lowe, 5ra-ów 2008, #! 78 tene, 5o%e-# #pó+e- *an%lowyc*, 5ra-ów 2002, #! 7 i 7/ tene,@an%lowe #pó+-i o#o$owe, 5ra-ów 2001, #! /6 /adwaski 2002, #! 892 B. *iemianin, Prawo cywilne!;zęść ogólna, PoznaE 2002, #! 801 #. J. 2rze'niak , )pó+-a partner#-a, 5ra-ów 2002, #! 806 J.7apiera)a, w: Prawo *an%lowe Fpo% re%! A. 2ocha i J. 7apiera)3 G, 5ra-ów 2002, #! 800 i 808 J. A.Strz,pka, #. *ieiska, w: 5o%e-# #pó+e- *an%lowyc* Fpo% re%! J. Strz,pki G, ar#zawa 200, #! 1 i n!

R2/S



S. $rz3bowski , 5il-a wag o rze-omyc* po%miotac* #to#n-ów cywilnoprawnyc*, );, t! BB(&&, 8976, #! i n! tene, w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! 290–291 tene, Prawo cywilne! .ary# części ogólnej, ar#zawa89C1, #! 8/C!

R21S*. /adwaski , .ary# części ogólnej prawa cywilnego, ar#zawa 8979, #! 812, 81 /adwaski 899/, #!

86!

R26S/adwaski 8997, #! 87C–8C7!

R27SPor! J. Sk"pski , glo#a %o c*w! )4 FP)&;G z 8/!82!8990 r!, &&& ;.P 62U90, P) 8998, 4r /, #! C0 i n! #.

Skowroska, glo#a %o c*w! )4 z 8/!82!8990 r!, PiP 8998, 4r 82, #! 899 i n! B. *iemianin, "rganyprze%#ię$ior#twa paE#twowego, )zczecin 89C1, #! 27 Fpo%-reśla+, e pogl% o i#tnieni trzeciej -ategoriipo%miotów nie %a #ię $ronić na tle prawa materialnego, na%aje #ię on %o o$rony je%ynie na grncie prawaproce#owegoG!

R2CSPor! np! B. *iemianin, Dla#-i i cienie -o%e-# #pó+e- *an%lowyc*, PiP 2008, 4r 7, #! 2C P. Moskwa,

K'+omne o#o$y prawneL, #! 2 M. 0itwiska, 5o%e-# #pó+e- *an%lowyc* 5omentarz, ar#zawa 2002, #!19! Por! te M. Pazdan, 5o%e-# #pó+e- *an%lowyc* a -o%e-# cywilny, PiP 2008, 4r 2, #! 1 i *./adwaski , Po%mioty, #! 6!

R29S3z!'! 4r /9, poz! /0C!

R0SPor! *. /adwaski , Po%mioty, #! 88 /adwaski 200/, #! 896 J. !r"ckowiak , &n#tytcje, #! 2, 2/ Fjegoz%aniem Knaley nie tyle mówić o trzeciej -ategorii po%miotów, co o trzeciej -ategorii o#ó$ prawacywilnegoLG M. Pazdan, w: 5omentarz 5;, )plement, 200, #! 1 i n! $niewek , 5omentarz 5;, t! &, #!821 A. %erbet , )pó+-a -oman%ytowa we%+g -o%e-# #pó+e- *an%lowyc*, H$lin 200/, #! 21 M.

As)anowicz , )pó+-a partner#-a, ar#zawa 200/, #! 11 i 7/ A. 2id3ba, @an%lowe #pó+-i o#o$owe, #! /6 in! Fator ten waa, e o i#tnieni trzeciej grpy po%miotów prze#%zi+ j art! C 5)@G! "%miennie – zaa-talności %yc*otomicznego po%zia+ po%miotów prawa cywilnego ta-e po wejści w ycie art! 8 5;

– opowie%zia+ #ię z niezrozmia+yc* powo%ów A. 4oiwa, Prawo cywilne – część ogólna, ar#zawa 200/,#! 8C8 i 8C/!

R8S

4a temat pojęcia je%no#t-i organizacyjnej por! J. !r"ckowiak , ?e%no#t-a organizacyjna, #! 901 i n!

R2S<a- S. W+jcik , 5il-a wag, #! 9, /0!

RSPrzy-+a% %o#tarcza art! 806 '$ezp'!



R/SPor! S. So)t3siski , w: 5omentarz 5)@, t! &, 2008, #! 888 i n! W. P3zio) , w: W. P3zio) , A. Szumaski , &.

Weiss, Prawo #pó+e-, 5ra-ów–Dy%go#zcz 200/, #! C1, C6 J. Jac3sz3n, &#tota i c*ara-ter prawny #pó+-i-oman%ytowo=a-cyjnej Fcz! &G, >ej! 200/, 4r 82, #! 11 i 7/ A. %erbet , )pó+-a -oman%ytowa, #! 27 i n! M.

As)anowicz , )pó+-a partner#-a, #! 67 i n! A. 2id3ba, @an%lowe #pó+-i o#o$owe, #! /C!

R1S5rg po%miotów nalecyc* %o trzeciej grpy $%zi #pory! tpliwości %otycz zw+a#zcza #towarzy#zeE

zwy-+yc* oraz #pó+e- -apita+owyc* w organizacji! Por! *. /adwaski , Po%mioty, #! 6, 7 J. !r"ckowiak ,&n#tytcje, #! 27 i n! M. Pazdan, w: 5omentarz 5;, )plement, 200, #! 6 i n! $niewek , 5omentarz 5;, t!&, #! 82, 82/ S. 4mowski , w: 5omentarz %o 5;, 5#! &, 200/, #! 82, 8 A. 4oiwa, Prawo cywilne, #!8C i n! Fzg+a#za on wtpliwości co %o zaliczenia %o omawianej -ategorii w#pólnot mie#z-aniowyc*G A.2id3ba, @an%lowe #pó+-i o#o$owe, #! /6 i n!

R6SPor! w tej -we#tii *. /adwaski , Po%mioty, #! 82 Fzawaa on, e znalezienie innego #-rótowego

o-reślenia mog+o$y zapo$iec o$awom ewentalnyc* nieporozmieEG!

R7SS. $rz3bowski , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! 290–291!

RCSPor! wprowa%zenie *. /adwaskie(o, w: 5omentarz 5;, )plement, 200, #! &B /adwaski 200/, #!

897!

R9SPor! A. Szajkowski , Prawo #pó+e- *an%lowyc*, ar#zawa 8997, #! 811 M. As)anowicz , )pó+-a

partner#-a, #! 60 i 6!

R/0SPor! J. !r"ckowiak , &n#tytcje, #! 29 tene, ?e%no#t-a organizacyjna, #! C99 i n!

R/8SPor! A. 2id3ba, 4ie-tóre #-t-i, #! 82!

R/2S4a temat o%powie%niego #to#owania por! J. 7owacki , Analogia e(is, ar#zawa 8966, #! 81 i n! 0.

Morawski , y-+a%nia w orzecznictwie #%ów, <orE 2002, #! 299 i n!

R/SPo%-reśla+ to j S. $rz3bowski , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! 290!

R//S4a temat jej rozpow#zec*nienia na świecie por! K. Simonart , Ha per#onnalitX morale en %roit priQX

comparX, DrYelle# 8991, #! 11/ i n!



R/1S)zerzej M. Pazdan, 4ie-tóre -on#e-wencje teorii organów o#o$y prawnej! Prace 4a-owe 'niwer#ytet

Zl#-iego 4r 1! Prace prawnicze &, 5atowice 8969, #! 202 i n!

R/6SPropozycję tawy#n+ A. 2ein, ;*ara-ter prawny organów o#ó$ prawnyc*, w: >ozprawy z prawa

cywilnego! 5#ięga Pamit-owa - czci itol%a ;zac*ór#-iego Fpo% re%! J. B)esz3skie(o i J. /ajskie(oG,ar#zawa 89C1, #! 82/ i n! a w#par+a #. P)onka, ec*anizm +czenia #-t-ów %zia+aE prawnyc* zo#o$ami prawnymi na przy-+a%zie #pó+e- -apita+owyc*, roc+aw 899/, #! 22!

R/7S?e#t to o% %awna mocno po%-reślane w %o-trynie! Por! #. -i , Prawo prywatne a#triac-ie, #! 221 i n! P.

/a3naud , w: $. Mart3 , P. /a3naud , 3roit ciQil! He# per#onne#, Pari# 8976, #! 9/2!

R/CS

Por! P. /a3naud , w: $. Mart3 , P. /a3naud , 3roit ciQil! He# per#onne#, #! 9/!

R/9SPor! M. Pazdan, w: )y#tem PrPryw, t! 2, #! /60, /68, 4$ 21! po%o$nym %c* *. /adwaski ,

Po%mioty, #! C /adwaski 200/, #! 89/ #.$niewek , w: $niewek , 5omentarz 5;, t! &, #! 826, 4$ 81 M.0itwiska, 5omentarz, #! 20 A. %erbet , )pó+-a -oman%ytowa, #! 812 i n! *. 2ubot , "rgany o#ó$prawnyc*, #! 880 i 82 o%miennie – za -ontynacj wy-orzy#tywania w omawianym za-re#ie -oncepcjiprze%#tawiciel#twa #tawowego: J. P. 7aworski , w: J. P. 7aworski , 2. Strzecz3k , -. Siemi"tkowski , /.Potrzeszcz , 5omentarz %o -o%e-# #pó+e- *an%lowyc*! )pó+-i o#o$owe, ar#zawa 2008, #! 807 – co %o#pó+-i jawnej A. 2id3ba, 4ie-tóre #-t-i, #! 8 W. P3zio) , w: W. P3zio) , A. Szumaski , &. Weiss, Prawo#pó+e-, 200/, #! 809! 4ieo#tro zary#owa+ #wój pogl% S. So)t3siski , w: 5omentarz 5)@, t! &, 2008, #! 88/,881, 27/, 271, z je%nej #trony #twier%zi+ $owiem, i K-ompetencja w#pólni-a %o %zia+ania w imieni #pó+-i

#tanowi przy-+a% prze%#tawiciel#twa #tawowego Fart! 96G, -tóre wy-azje po%o$ieE#two %o reprezentacjio#o$y prawnej przez cz+on-a organL, z %rgiej zaś #trony opowie%zia+ #ię za przyznaniem w#pólni-owi#pó+-i o#o$owej – z wyjt-iem -oman%ytari#za i w#pólni-ów #pó+-i partner#-iej, -tórzy #tanowili zarz%

– #tat# prze%#tawiciela organizacyjnego #pó+-i!

R10SPor! B. $awik , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! 76 0. Moskwa, )tat# -omplementari#za ja-o reprezentanta

#pó+-i -oman%ytowej, PP@ 8991, 4r 1, #! 6–9 A. 2id3ba, )tat# prawny -oman%ytari#za, ar#zawa899C, #! 11!

R18S

Por! M. Pazdan, 4ie-tóre -on#e-wencje, #! 220 i n! oraz tene, 3o$ra l$ z+a wiara o#o$y prawnej, w:)t%ia z prawa prywatnego! 5#ięga pamit-owa poświęcona Profe#or Dircie Hewa#z-iewicz=Petry-ow#-iej, Ió%J 8997, #! 896 i n!

R12SPor! #. 4rozd , w: #. 4rozd , *. -ruszkiewicz , No#po%ar-a grntami i wyw+a#zczenie nierc*omości!

5omentarz, 5ra-ów 8991, #! /7 #. $niewek , 'wagi polemiczne %o proje-t nowej #tawy o go#po%arcenierc*omościami, 5PP 8997, 4r 2, #! 296 J. Szachu)owicz , w: J. Szachu)owicz , M. 2rassowska, A.5ukaszewska, No#po%ar-a nierc*omościami! 5omentarz, ar#zawa 200, #! 81 i n! "%miennie *.



2ubot , <rwa+y zarz% nierc*omościami, roc+aw 8999, #! 89 i n! tene, "rgany o#ó$ prawnyc*, #! 88,88/!

R1SPrzyznania je%no#t-om organizacyjnym $ez o#o$owości prawnej w art! / #t! 2 p-t cyt! #tawy

z%olności prawnej i z%olności %o czynności prawnyc* %opatrzy+ #ię $. Bieniek , w: $. Bieniek , S. 2aus, *.Marmaj , #. Mz3k , '#tawa o go#po%arce nierc*omościami! 5omentarz Fpo% re%! $. BiekaG, ar#zawa2001, #! 26, c*oć je%nocześnie zaznaczy+, e $%zi to za#trzeenia!

R1/SPor! B. $awik , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! 7/2 i 7/!

R11SPor! A. 2ein, .%olność prawna, #! 86 i n! -. -ar(osz , 4a%ycie, #! 28 i n!

R16S

Por! M. 0isiewski , w: B. 4obrzaski , M. 0isiewski , *. /esich, W. Siedecki , 5o%e-# po#tępowaniacywilnego! 5omentarz Fpo% re%! *. /esicha i W. Siedeckie(oG, t! &, ar#zawa 8969, #! 87/ J. Jod)owski ,*. /esich, J. 0apierre, -. Misiuk1Jod)owska, Po#tępowanie cywilne, #! 86/ M. J,drzejewska, w: -.#reciski , J. $udowski , M. J,drzejewska, 5omentarz, #! 867 W. Siedecki , *. 8wieboda, Po#tępowaniecywilne, #! 881 P. -een(a, w: 5o%e-# po#tępowania cywilnego, #! 881 Ftame jęcie o% #tronynegatywnejG!

R17S<a- J. Jod)owski , *. /esich, J. 0apierre, -. Misiuk1Jod)owski , Po#tępowanie cywilne, #! 861!

R1CS

<e-#t je%n!: 3z!'! z 2008 r! 4r 79, poz! C11 ze zm! ?a-o przy-+a% organizacji #po+ecznej w rozmieni art!6/ § 2 5P; #towarzy#zenia zwy-+e tra-tj M. J,drzejewska, w: -. #reciski , J. $udowski , M.J,drzejewska, 5omentarz, #! 869 %. &zdebski , Vn%acje i #towarzy#zenia, ar#zawa 2000, #! 807 P.-een(a, w: 5o%e-# po#tępowania cywilnego, #! 886 P. Suski , )towarzy#zenia w prawie pol#-im,ar#zawa 2002, #! 2/8! Przymiot z%olności #%owej o%mawiany je#t na ogó+ -omitetom ro%ziciel#-im w#z-o+ac* i prze%#z-olac* oraz -omitetom $%owy! j%y-atrze por! c*w! )4 z 7!7!8966 r!, &&& P.P88U66, ")4 8966, 4r 88 poz! 8C9 z glo# apr! W. Siedeckie(o, ")P 8967, 4r 6, poz! 8/8, przeciw -.Misiuk , glo#a %o tego orz!, PiP 8967, 4r 6, #! 8026 i M. Sawczuk , .%olność #%owa, #! 8692 po#t! )4 z80!/!89C1 r!, & ;. C9UC/, ")4 89C6, 4r 8–2, poz! 86 c*w! )4 z 8!82!89C7 r!, &&& ;.P 78UC7, ")4 89C9,4r 1, poz! 70 z glo# apr! W. Broniewicza, ")P 8990, 4r 88–82, poz! 66!

R19S

Por! M. 0isiewski , w: B. 4obrzaski , M. 0isiewski , *. /esich, W. Siedecki , 5omentarz, #! 871 J.Jod)owski , *. /esich, J. 0apierre, -. Misiuk1Jod)owska, Po#tępowanie cywilne, #! 866 W. Siedecki , *.8wieboda, Po#tępowanie cywilne, #! 881 M. J,drzejewska, w: -. #reciski , J. $udowski , M.J,drzejewska, 5omentarz, #! 867 P. -een(a, w: 5o%e-# po#tępowania cywilnego, #! 886!

R60SPor! P. -een(a, w: 5o%e-# po#tępowania cywilnego, #! 887!



R68S.%aniem P. -een(a, w: 5o%e-# po#tępowania cywilnego, #! 887 Knaley po%miotom tym przyznać

z%olność #%ow F!!!G na %ro%ze anao(ii iurisL!

R62S"%miennie M. Sawczuk , .%olność proce#owa w po#tępowani cywilnym, #! 802!

R6SPor! M. Sawczuk , .%olność proce#owa w po#tępowani cywilnym, #! 8282 M. Piekarski , a%y

oświa%czenia #trony w proce#ie cywilnym, Diletyn ini#ter#twa )prawie%liwości 8968, 4r 8, #! C i n! M.J,drzejewska, w: -. #reciski , J. $udowski , M. J,drzejewska, 5omentarz, #! 878 P. -een(a, w: 5o%e-#po#tępowania cywilnego, #! 889! j%y-atrze por! orz! )4 z 87!80!8917 r!, ;> /10U17, ")P 891C, 4r /, poz! 806, #! 22 orz! )4 z 82!82!8960 r!, 8 ;o 21U60, PiT z C!8!8968 r!, 4r 8, #! 7 Fwagi 2. 0ipiskie(o,ibidemG orz! )4 z 26!C!8970 r!, & ;. C/U70, ")4 8978, 4r 1, poz! 90!

R6/S3z!'! 4r 869, poz! 8/87 ze zm!

R61SPor! W. Siedecki , *. 8wieboda, Po#tępowanie cywilne, #! 820!

R66S literatrze wypowia%ano te pogl%y przeciw po#+giwani #ię -on#tr-cj #to#n-

a%mini#tracyjnoprawnego o c*ara-terze materialnym ja-o po#tępowani poznawczo niepro%-tywnem!<a- W. 4awidowicz , Pol#-ie prawo a%mini#tracyjne, ar#zawa 897C, #! 89–10 przeciw tem #tanowi#-m!in! #. Ichendowski , Prawo a%mini#tracyjne! ;zęść ogólna, <orE 8999, #! C!

R67SPor! A. Matan, .a#tęp#two proce#owe w ogólnym po#tępowani a%mini#tracyjnym, 5atowice 2008, #! 72 i2008! Por! te wcześniej J. !iipek , " po%miotowości, #! 280 i n!

R6CS<a- B. Adamiak , J. Borkowski , Pol#-ie po#tępowanie a%mini#tracyjne i #%owoa%mini#tracyjne,

ar#zawa 899, #! 76! Por! te M. Matan, .a#tęp#two proce#owe, #! 72 tene, w: $. 5aszcz3ca, C.Mart3sz , A. Matan, 5omentarz, #! 18 i n! Fator ten omawianem pojęci na%aje nieco inne znaczenieG!

R69S<a- #. &serzon, w: #. &serzon, J. Staro'ciak , 5o%e-# po#tępowania a%mini#tracyjnego, 5omentarz, te-#ty,

wzory i formlarze, ar#zawa 8970, #! 9C! Po%o$nie A. Wr+be , w: M. Ja'kowska, A. Wr+be , 5omentarz,#! 267!

R70SPor! *. 0eoski , Pojęcie #to#n- a%mini#tracyjnoprawnego i jego elementy, w: .ary# prawa

a%mini#tracyjnego, ar#zawa–PoznaE 89C1, #! 81 P. Prz3b3sz , 5o%e-# po#tępowaniaa%mini#tracyjnego! 5omentarz, ar#zawa 2001, #! 889!



R78SPor! A. Matan, w: $. 5aszcz3ca, C. Mart3sz , A. Matan, 5omentarz, #! /6, /7!

R72SPor! M. Szubiakowski , M. Wierzbowski , A. Wiktorowska, Po#tępowanie a%mini#tracyjne Fpo% re%! M.

Wierzbowskie(oG, ar#zawa 200/, #! 11 A. Matan, w: $. 5aszcz3ca, C. Mart3sz , A. Matan, 5omentarz, #!/C o%miennie W. Chr+'cieewski , J. P. -arno, Po#tępowanie a%mini#tracyjne i po#tępowanie prze%#%ami a%mini#tracyjnymi, ar#zawa 200/, #! 98!

R7SPor! A. Matan, w: $. 5aszcz3ca, C. Mart3sz , A. Matan, 5omentarz, #! /C, /9! Por! te orz! 4)A ". w

H$linie z C!1!899C r!, & )AUH 6/U97, niep$l! oraz 4)A z 22!C!2000 r!, ( )A 2028U99, niep$l!

R7/S<a- np! #. Bojanowski , *. Cie'ak , J. 0an( , Po#tępowanie a%mini#tracyjne i po#tępowanie prze% #%ami

a%mini#tracyjnymi, ar#zawa 2001, #! C P. Prz3b3sz , 5omentarz, #! 889!

R71S<a- J. Borkowski , w: B. Adamiak , J. Borkowski , 5omentarz, #! 2/2, 4$ /!

R76S<a- A. Matan, w: $. 5aszcz3ca, C. Mart3sz , A. Matan, 5omentarz, #! 12, 1!

R77S<a- #. &serzon, w: #. &serzon, J. Staro'ciak , 5omentarz, #! 806!

R7CS<a- J. Borkowski , w: B. Adamiak , J. Borkowski , 5omentarz, #! 2/ A. Wr+be , w: M. Ja'kowska, A.Wr+be , 5omentarz, #! 277 A. Matan, w: $. 5aszcz3ca, C. Mart3sz , A. Matan, 5omentarz, #! 11!

R79SPor! J. Borkowski , w: B. Adamiak , J. Borkowski , 5omentarz, #! 2/1 A. Matan, w: $. 5aszcz3ca, C.

Mart3sz , A. Matan, 5omentarz, #! 6 i n!

RC0SS. $rz3bowski , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! /C! Por! te #. 5,towska, 3wa cywilnoprawne a#pe-ty praw

zwierzt, #! 78 i n! M. Bednarek , ienie, #! C!

RC8SPor! S. $rz3bowski , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! /C!

RC2Sy#nę+a go #. 5,towska, 3wa cywilnoprawne a#pe-ty praw zwierzt, #! C i n!



RCS<e-#t je%n!: 3z!'! z 897 r! 4r , poz! 897 ze zm!

RC/SPor! J. S. Pi"towski , w: )y#tem, t! && , #! 12 i n! S. $rz3bowski , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! /7, /C Fator

ten ywa+ na ic* oznaczenie zwrot Kprze%mioty materialne niczyjeL, o%rzcajc wyraenie KrzeczyLG W.J. 2atner , Przenie#ienie w+a#ności rzeczy rc*omyc*, Ió%J 89CC, #! C1 FKDę% one znane za rzeczy,

jeeli #tan #ię po%leg+e w+a%zy cz+owie-a i $ę% mog+y #tać #ię prze%miotem praw rzeczowyc*LG J.&(natowicz , Prawo rzeczowe, ar#zawa 8991, #! 8/ M. Bednarek , ienie, #! C/! j%y-atrze por! orz!)4 z 9!!897 r!, & ;> 1CU7, 4P 897/, 4r 9, #! 8288 wraz z apr! glo# S. /udnickie(o, ibidem, #! 828/ i n!"%miennie – ja-o w+a#ność w znaczeni cywili#tycznym ow w+a#ność przy#+gjc paE#tw wzglę%emzwierzt +ownyc* – tra-towali *. 2. 7owakowski , Prawo rzeczowe! .ary# wy-+a% ar#zawa 8969, #! 80F$ez #zer#zego -omentarzaG tene, glo#a %o wyr! )4 z 87!6!8966 r!, & ;> 60U66, ")P 8967, 4r 7–C,poz! 8C2 0. Jastrz,bski , glo#a %o orz! )4 z 9!!897 r!, 4P 897/, 4r 9, #! 8288 i n! oraz wagizpe+niajce, 4P 8971, 4r 6, #! 982–98!

RC1SPor! 0. Jastrz,bski , glo#a cyt! w przypi#ie poprze%nim oraz A. A(opszowicz , glo#a %o wyr! )4 z 89!/!897/

r!, && ;> 817U7/, ")P 8971, 4r 1, poz! 80/ W. J. 2atner , 'mowne na$ycie w+a#ności rc*omości wprawie pol#-im, ar#zawa 8992, #! 0 FK3o grpy rzeczy rc*omyc* we%+g prawa pol#-iego zaliczyćtrze$a zwierzęta *o%owlane i yjce w #tanie wolnymLG!

RC6SPor! J. S. Pi"towski , w: )y#tem, t! &&, #! 1!

RC7S<e-#t je%n!: 3z!'! z 2001 r! 4r 827, poz! 8066 ze zm!

RCCSPor! S. /udnicki , glo#a %o orz! )4 z 9!!897 r!, & ;> 1CU7, 4P 897/, 4r 9, #! 8286 S. $rz3bowski , w:)y#tem, t! &, wy%! &&, #! /C #. Skowroska, w: 5omentarz %o 5;, 5#! &, t! &, 8997, #! 809 M. Bednarek ,ienie, #! C1 /. Mikosz , w: )y#tem PrPryw, t! /, #! 708, 4$ 7C! "%miennie 0. Jastrz,bski , glo#a cyt! wprzypi#ie 7, #! 828 #%zi+, e zwierzę w #tanie wolnym, nieo$jęte przepi#ami prawa +owiec-iego, #tanowiprze%miot w+a#ności paE#twa w znaczeni -on#tytcyjnym, a nie cywilnoprawnym!

RC9S;o %o #ytacji prawnej ry$ por! S. $rz3bowski , w: )y#tem, t! &, wy%! &&, #! /77 i /C S. Surowiec , w: W.

-arasiewicz , -. *wi,(iska, Prawo wo%ne! 5omentarz, ar#zawa 89C8, #! 87, 8C #. $niewek , -we#tii#tat# prawnorzeczowego, #! CC /adwaski 8991, #! 882 M. Bednarek , ienie, #! C1 M. 7azar ,4ormatywna %ereifi-acja zwierzt, #! 8/2–8//!

R90SJ. S. Pi"towski , w: )y#tem, t! &&, #! 1 Por! W. /adecki , w: Prawo wo%ne z -omentarzem Fpo% re%! J.

/otki G, roc+aw 8999, #! 2/, 21! Por! te rozwaania #. $niewka, -we#tii #tat# prawnorzeczowego,#! CC czy przy pewnej %ozie tolerancji interpretacyjnej mona $y ry$y o%+owione waać za p+o%y wo%y!

R98S3z!'! 4r 1, poz! 17 ze zm!



R92SPor! !. 0on(champs de Berier , .aga%nienia prawne ry$actwa śró%l%owego w Pol#ce, roc+aw 8917, #!

8C! ?e%na-e z%aniem S. $rz3bowskie(o, w: )y#tem, t! & , wy%! &, #! /29 Kry$y i ra-i w wo%ac* p+yncyc*#tanowicyc* w+a#ność paE#twa # mieniem ogólnonaro%owym, a prawo ry$o+ów#twa nie je#t w tymza-re#ie prawem w+a#ności, lecz #zczególnym po%miotowym prawem majt-owym $ezwzglę%nym ry$y ira-i w wo%ac* #tojcyc* # rzeczami oraz prze%miotami prawa w+a#ności i za ta-ie naley je waaćnawet wówcza#, g%y znaj%j #ię w rowac* z wo% p+ync l$ w #tawac* z cie-ami przep+ywajcymiw#zel-ie inne zwierzęta w wo%ac* p+yncyc* # prze%miotami niczyimi, w wo%ac* zaś #tojcyc* # rzeczami oraz prze%miotami w+a#nościL!

R9SPor! W. /adecki , w: Prawo wo%ne! 5omentarz Fpo% re%! J. /otki G, #! 62 i n! &. 2oza, 0. Isuch1Chaciska,

M. Pe)da1S3pu)a, M. /3teewski , 4owe prawo wo%ne, .ielona Nóra 2002, #! 86 i n! J. Szachu)owicz ,4owe prawo wo%ne z -omentarzem, ar#zawa 200, #! 19 i n!

R9/S

<e-#t je%n!: 3z!'! z 8999 r! 4r 66, poz! 710 ze zm!

R91S<a- np! W. /adecki , '#tawa o oc*ronie zwierzt, #! 86! "%miennie m!in! J. Buczek , ;ywilnoprawna

pro$lematy-a *o%owli p#zczó+, #! , /!

R96SPor! M. 7azar , 4ormatywna %ereifi-acja, #! 87!

R97S

3z!'! 4r , poz! 2C9 ze zm!

R9CS3z!'! 4r 92, poz! CC0 ze zm!

R99S<e-#t je%n!: 3z!'! z 200C r! 4r 21, poz! 810 ze zm!

R800S<e-#t je%n!: 3z!'! z 200/ r! 4r 828, poz! 8266 ze zm!

R808SPor! #. 5,towska, 3wa cywilnoprawne a#pe-ty praw zwierzt, #! C1!

R802SPor! M. 7azar , 4ormatywna %ereifi-acja, #! 8/! "%miennie m!in! W. /adecki , '#tawa o oc*ronie

zwierzt, #! 86!



R80SPor! #. 5,towska, 3wa cywilnoprawne a#pe-ty praw zwierzt, #! C6 i n! M. 7azar , 4ormatywna

%ereifi-acja, #! 8C i n!

R80/SPor! M. 7azar , 4ormatywna %ereifi-acja, #! 89!

R801SPor! M. 7azar , 4ormatywna %ereifi-acja, #! 89 /. 2miecik , K3ereifi-acjaL zwierzt czy antropomorfizm

prawniczyM, w: Prawna oc*rona zwierzt Fpo% re%! M. Moz(aw3 G, H$lin 2002, #! 8C1, 8C6!

R806S4a temat wiel a-tów legi#lacji mię%zynaro%owej %otyczcyc* zwierzt, -tóryc* Pol#-a %otyc*cza# nie

ratyfi-owa+a por! A. Prz3borowska12imczak , "c*rona zwierzt, #! 9 i n!

SPP.ogólna.T1 Rozdz. 13 - Podmioty Stosunków Cywilnoprawnych. Zagadnienia Ogólne

Documents

Transcript of SPP.ogólna.T1 Rozdz. 13 - Podmioty Stosunków Cywilnoprawnych. Zagadnienia Ogólne