Spotkanie prasowe

Spotkanie prasowe

Debora Revoltella – Główny Ekonomista Grupy UniCredit, Europa Środkowo-Wschodnia

Andrzej Bratkowski – Główny Ekonomista, Bank Pekao SA

Warszawa, 6 czerwca 2008

Europa Środkowa i Wschodnia: jak przetrwać międzynarodową burzę

Debora Revoltella – Główny Ekonomista Grupy UniCredit, Europa Środkowo-Wschodnia

Andrzej Bratkowski – Główny Ekonomista, Bank Pekao SA

Warszawa, 6 czerwca 2008

ANALIZA SYTUACJI OGÓLNEJ

Nowa sytuacja na rynkach międzynarodowych charakteryzująca się mniejszym wzrostem gospodarczym w Stanach Zjednoczonych i Europie, zwiększoną niepewnością oraz zmiennością i ogólną przeceną ryzyka. W Europie Środkowej i Wschodniej cykl wzrostu osiągnął najwyższy punkt w latach 2006–2007, jednak dotychczasowe czynniki wzrostu nadal są obecne. Tym niemniej w większości krajów wykorzystano oszczędnościami zewnętrzne w celu finansowania wzrostu, co w kontekście ogólnej przeceny ryzyka może prowadzić do spowolnienia wzrostu kredytów kredytów.

Ogólnie, naszym zdaniem gospodarka Europy Środkowej i Wschodniej poradzi sobie z zaistniałą sytuacją, pomimo trwającego wzrostu ryzyka i kosztów.

Wciąż dostrzegamy możliwości rozwoju w sektorze budownictwa mieszkaniowego, mimo bardziej umiarkowanego wzrostu. Na tym rynku wciąż istnieje duża luka pomiędzy podażą a popytem. Utrzymujący się duży popyt na nieruchomości jest spowodowany wzrostem dochodów i poprawą warunków życiowych. W ciągu najbliższych 10 lat kupno domu, przeważnie na zaspokojenie własnych potrzeb, będzie planowane w 2 z 10 gospodarstw domowych. Dostępność mieszkań zmniejsza się zaś popyt na domy nadal jest tworzony przez powstającą klasę średnią i osoby zamożne. Oznacza to, iż oprócz istniejącego obecnie popyt może istnieć „popyt potencjalny”, obecnie zredukowany ze względu na problemy z dostępnością.

W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost cen mieszkań. Wciąż uważamy, iż ceny mieszkań w omawianym rejonie są bliskie równowadze, choć w pewnych podsegmentach mogą pojawić się tendencje do odchyleń od równowagi.

W przyszłości wymagają obserwacji tylko niektóre obszary, na których może wystąpić nadpodaż. Należą do nich sektor domów wakacyjnych w Bułgarii lub niektóre stolice państw, jak np. w Bukareszt. Załamanie rynku w Kazachstanie powinno stanowić sygnał ostrzegawczy dla regionu.

Plan prezentacji

W obliczu międzynarodowych wyzwań

Europa Środkowa

Europa Południowo-Wschodnia i kraje nadbałtyckie

Pozostałe kraje Europy

Rynek nieruchomości

Powolna poprawa na rynku międzynarodowym, rok 2009 będzie jeszcze trudny

Źrodło: Grupa UniCredit Centrum Badań ds. Europy Środkowej i Wschodniej

Tylko niewielka korekta cen ropy cen żywności – presja inflacyjna nadal stanowi kluczowy ogranicznik polityki

W 2009 r. niewielkiemu ożywieniu wzrostu gospodarczego w Stanach Zjednoczonych będzie towarzyszyć rozpoczęciu przez FED cyklu zacieśniana polityki

W strefie euro wzrost gospodarczy ulegnie dalszemu ograniczeniu, co zmusi ECB do rozpoczęcia cyklu rozluźniania polityki, pomimo poważnych obaw o wzrost inflacji

Minimalne wzmocnienie dolara w stosunku do euro

Przecena ryzyka uwydatnia lokalne słabe punkty w rejonie Europy Środkowej i Wschodniej

Przecena ryzyka – Spread 5Y CDS 1

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

LV

BG

EE

SR

B

RO LT

BH

HR

KZ

TK

SK

HU

PL

CZ SI

UA

RU

deficyt bież/PKB

FDI/PKB

Zewnętrzne czynniki zakłócające równowagę

Przypis: 1\ Europa Środkowa: Węgry, Czechy, Słowacja, Polska; Europa Południowo-Wschodnia i kraje bałtyckie: Chorwacja, Bułgaria, Rumunia, Serbia, Łotwa; Szersza Europa: Rosja, Kazachstan, Ukraina, Turcja; 2\ Najnowsze dostępne dane: 30/05/2008Źródło: Grupa UniCredit Centrum Badań ds. Europy Środkowej i Wschodniej, Bloomberg

Deficyt bieżący w stosunku do FDI na tle PKB (w 2007 r. w %)

13 33

86

26

10

1 12

7

82

19

1 21

2

46

14

6

15

0

Europa Śr. Eur PdWsch&KrB Szersza Europa

29/12/2006 31/12/2007 31/03/2008 Bieżący2

EE

CZSK

PL

LV

KZUA

SRB

RO

RU

BG

LT

HR

HUTK

0

50

100

150

0 10 20 30

Zależność sektora bankowego od finansowania zagranicznego

zmia

ny

w k

osz

cie

ryz

yka

Podatność na credit squeeze1

Przecena ryzyka na poziomie międzynarodowym wpływa na sektor bankowy w Europie Środkowej i Wschodniej, z możliwością wystąpienia utrudnień na rynku kredytów

1\ Zmiana w koszcie ryzyka wynosi delta 5Y CDS w okresie od maja 2008 r. do grudnia 2006 r.; Zależność sektora bankowego od finansowania zagranicznego jest obliczona jako zobowiązania zewnętrzne pomniejszone o zagraniczne papiery wartościowe i podzielone przez aktywa banków razem według stanu na grudzień 2007 r.Źródło: Grupa UniCredit Centrum Badań ds. Europy Środkowej i Wschodniej, Bloomberg

Kredyty/PKB w 2007 r.

Prężna gospodarka

Szok na rynku nieruchomości

Wzrost gospodarczy w 2008 r.

Znaczne spowolnienie

Stagnacja

IV kw. 2007 r. I kw 2008 r.

Słowacja 14,3 8,7

Litwa 8,0 6,9

Ukraina 7,4 6,0

Kazachstan 5,6 6,0

Czechy 6,6 5,4

Łotwa 8,0 3,6

Węgry 0,8 1,6

Estonia 4,8 0,4

Grecja 3,6 3,6

Austria 3,0 3,5

Holandia 4,5 3,1

Hiszpania 3,5 2,7

Francja 2,2 2,2

Belgia 2,4 2,1

Niemcy 1,6 1,8

Portugalia 1,8 0,9

Włochy -0,4 0,4

Stopy wzrostu realnego PKB (na podstawie danych nie wyrównanych sezonowo)1

Przypis: 1\ na podstawie danych wyrównanych sezonowo dla PortugaliiŹródło: Grupa UniCredit Centrum Badań ds. Europy Środkowej i Wschodniej, Bloomberg Eurostat

Pomimo, iż rejon Europy Środkowej i Wschodniej już odczuł zmiany, to jednak wciąż charakteryzuje go znaczna prężność gospodarki

Plan prezentacji


Europa Środkowa




W 2008 r. spodziewane jest spowolnienie w ramach cyklu koniunkturalnego, z popytem krajowym jako głównym czynnikiem wzrostu i silną presją inflacyjną

Źródło: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej

-1

1

3

5

7

9

11

2005 2006 2007 2008f 2009f 2010f

Polska Węgry Czechy

Słowacja Słowenia

W 2008 r. nastąpi spadek wzrostu PKB, który w

Europie Środkowej wyniesie 4,7%. Szczyt wzrostu

PKB nastąpił na przełomie lat 2006/2007, kiedy

wynosił on 6%.

W tym roku na Węgrzech nastąpi poprawa po

najgorszym okresie w 2007 r. w wyniku wdrożenia

przez rząd pakietu oszczędnościowego (w I

kwartale 2008 r. PKB wzrósł o 1,6% w porównaniu

z jego wzrostem o 0,8% w IV kwartale 2007 r.)

Mimo wolniejszego wzrostu nakłady inwestycyjne

nadal stanowią wsparcie wzrostu gospodarczego w

całym regionie

Konsumpcja indywidualna, nieco przyhamowana

przez wzrost stóp procentowych oraz wysoką

inflacja w 2008 ponownie przyspieszy w latach

2009 i 2010.

W 2010 gdy gospodarka globalna przyspieszy

eksport netto będzie miał dodatni udział we

wzroście PKB

Zaostrzona polityka fiskalna ogranicza wzrost

wydatków rządowe, lecz rok 2010 to w regionie rok

wyborów (2011 w Polsce)

Realny PKB(w %, rok do roku)

2007 2008f 2009f 2010f

Polska 2,5 4,6 2,6 2,3

Czechy 2,8 6,7 3,2 2,7

Słowacja 2,8 4,3 4,4 3,7

Węgry 8,0 6,0 3,6 3,1

Słowenia 3,6 6,4 3,8 2,7

Inflacja(w %, rok do roku)

2.5

3

3.5

4

4.5

Silny wzrost PKB oraz wzrost inflacji prowadzą do zaostrzenia polityki monetarnej, a rynek oczekuje dalszego zaostrzenia

3.5

4

4.5

5

5.5

6

6.5

7

4.1

4.2

4.3

4.4

4.5

7.1

7.4

7.7

8

8.3

8.6

2007 Bieżąca1 2008f 2009f 2010f

HU 7,50 8,50 7,50 6,50 5,25

PL 5,00 5,75 6,25 5,00 4,75

SK 4,25 4,25 3,50 3,00 3,25

CZ 3,50 3,75 3,75 4,00 4,00

Stopa referencyjna

May-07 Aug-07 Nov-07 Feb-08 May-08 May-07 Aug-07 Nov-07 Feb-08 May-08

May-07 Aug-07 Nov-07 Feb-08 May-08 May-07 Aug-07 Nov-07 Feb-08 May-08

Stopa referencyjna na koniec okresu

Przypis: 1) Najnowsze dostępne dane : 30/05/2008

Źródło: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej, Bloomberg

W okresie letnim w

Polsce nastąpi dalszy

wzrost stóp

referencyjnych

Po podniesieniu stóp

procentowych o 100 bps

przez centralny bank

węgierski w okresie od

marca, spodziewany jest

ich spadek do poziomu

7,50% do końca roku

Polska Czechy

Słowacja Węgry

Stopa międzybankowa

Po przystąpieniu Słowenii do Europejskiej Unii Monetarnej w 2007 r., Słowacja jest liderem regionu w drodze do strefy euro

Po przystąpieniu Słowenii do Unii Monetarnej Unii Europejskiej (EMU) w styczniu 2007 r. Słowacja jest

jedynym krajem w Europie Środkowej, który przystąpi do strefy euro w ciągu najbliższych miesięcy.

o Na początku maja 2008 r. Komisja Europejska wydała zalecenia rekomendujące przystąpienie Słowacji

do strefy euro, dzięki czemu proces ten uzyskał najważniejsze „zielone światło” i przeszedł do fazy

końcowej. Na temat zalecenia KE muszą wypowiedzieć się Parlament Europejski, Rada Ecofin (3

czerwca) oraz Rada Europejska (w skład której wchodzą premierzy i prezydenci unijni – w dniach 19 i 20

czerwca). Ecofin potwierdzi ostatecznie przyjęcie euro przez Słowację 8 lipca b.r. Do tego dnia zostanie

także ustalony kurs zamiany

o Dnia 29 maja centralny kurs korony słowackiej został rewaluowany o 17,6% w systemie ERM II i ustalony

na 30,1260 SK do 1 EUR, przy założeniu kontynuacji poprawy określających go czynników

fundamentalnych

Nie została jeszcze ustalona data przystąpienia do EMU dla Polski, Czech i Węgier.

Zgodnie z naszymi przewidywaniami przystąpienie do EMU stanie się możliwe dla Polski najwcześniej w 2012

r., natomiast przystąpienie Czech i Węgier wydaje się bardziej prawdopodobne w 2013 r.


Plan prezentacji


Europa Środkowa




Kraje nadbałtyckie czeka teraz wyraźne spowolnienie wzrostu gospodarczego oraz ochłodzenie koniunktury widoczne także w krajach Europy Południowo-Wschodniej


11,2

2,9

14,1

5,97,14,4 4,1

6,0 4,6 4,17,5

10,4

Inwestycje Konsumpcja

Główne czynniki wzrostu PKB (w %, avg 2008-2010)

Wzrost realnego PKB (w %, rok do roku)

0

4

8

12

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kraje Nadbałtyckie RO&BG HR SRBO&HRC

Spowolnienie wzrostu w krajach nadbałtyckich wraz z obniżeniem napływu kapitału, wielkości kredytów oraz schłodzeniem na rynku nieruchomości

W krajach nadbałtyckich spodziewane jest dalsze schłodzenie, w ramach którego maksymalny spadek wzrostu PKB pojawi się w okresie od 2008 do 2009 r. w Estonii oraz na Łotwie

W krajach Europy Południowo-Wschodniej wciąż utrzymuje się dobre tempo rozwoju, któremu towarzyszy ożywiona konsumpcja oraz dobra koniunktura inwestycyjna

Jednak oczekujemy pewnego spowolnienia na skutek pogorszenia płynności w związku z poważną nierównowagą zewnętrzną

1\ Zmiana kosztu ryzyka wynosi delta 5Y CDS w okresie od maja 2008 r. do grudnia 2006 r.; Zależność sektora bankowego od finansowania zagranicznego jest obliczana jako zobowiązania zewnętrzne pomniejszone o zagraniczne papiery wartościowe, podzielone przez aktywa banków razem według stanu na grudzień 2007 r. ; 2\ Kredyty ogółem obejmują pożyczki rządowe, kredyty udzielane instytucjom niefinansowym oraz osobom fizycznym, a także dostępne dane na temat kredytów udzielonych instytucjom non-profit świadczącym usługi na rzecz gospodarstw domowych oraz instytucji nie będących MFI

Źródło: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej, Bloomberg

Możliwość wystąpienia utrudnień na rynku kredytów (credit squeeze), pozostaje w niektórych przypadkach w zgodzie z dążeniami banków centralnych

0%

20%

40%

60%

80%

Dec-0

6

Mar

-07

Jun-

07

Sep-0

7

Dec-0

7

Mar

-08

Kredyty ogółem

(w %, wzrost rok do roku)2

Rumunia

BułgariaBośnia

ChorwacjaSerbia

Podatność na credit squeeze1

Kraje Nadbałtyckie

Kredyty/PKB w 2007 r.

EE

CZSK

PL

LV

KZUA

SRB

RO

RU

BG

LT

HR

HU

TK

0

50

100

150

0 10 20 30

Zależność sektora bankowego od finansowania zagranicznego

zmia

na w

kos

zcie

ryzy

ka

Agenda


Europa Środkowa




Silny wzrost przy rosnącej inflacji


5,7

7,4 7,4

9,6

4,9 5,2

6,2 6,2

Turkey Ukraine Russia Kazakstan

średnia 2006-07 średnia 2008-10

Wzrost PKB

%, faktyczny 7% > CPI > 4%

Inflacja (CPI, r/r %, kwiecień)

CPI > 12% 12% > CPI > 7%

4%

1% 2%

16%

6%

19%

9%

23%

0%

10%

20%

30%

Turcja Ukraina Rosja Kazachstan

20032007

Utrudnienia na rynku kredytów (credit squeeze)

Zapotrzebowanie banków na finansowanie zagraniczne oraz znaczny wzrost kosztów ryzyka wskazują na wrażliwą sytuację sektora bankowego w Kazachstanie. Globalny problem płynności przenosi się na spadek popytu na kredyty.

Mogą pojawić się problemy z finansowaniem w Rosji, będą one jednak mieć wpływ tylko na kilku graczy i nie będą nieść za sobą konsekwencji systemowych. Na Ukrainie, choć koszt refinansowania nieznacznie się podniósł, jednak duży udział inwestycji zagranicznych powinien zapewnić systemowi bankowemu bezpieczeństwo przed załamaniem koniunktury.

Choć ciągle bardzo podatna na zmiany na rynkach kapitałowych, gospodarka Turcji jest stosunkowo mało narażona na ograniczenia na rynku kredytów; niemniej bardziej restrykcyjna polityka monetarna może mieć wpływ na rozwój sytuacji.

0%

20%

40%

60%

80%

Jan-0

7

Mar

-07

May

-07

Jul-0

7

Sep-0

7

Nov-07

Jan-0

8

Mar

-08

RosjaTurcjaUkraina

Uzależnienie sektora finansowego od inwestycji

zagranicznych

(Zewn. Pasywa – Zewn. Aktywa)/Aktywa ogółem (%)

Wzorst rynku kredytów

(miesięcznie, r/r)


Agenda


Europa Środkowa




Uwagi: 1\ UE: AT, DK, FI, FR, IT, NL i ES; ostatni spis ludności w krajach UE; 2\ Dane z 2001 r. dla BG, CZ, HR, LV, LT i SK; z 2005 r. dla HU i RUS; z 2006 r. dla EST, PL i RO; 3\ Szacowane jako współczynnik mieszkań własnościowych i mieszkań ogółem mierzony jednostkach fizycznych, poza Rosją (m2); 4\ Z 2001 r. dla LT, 2006 r. dla BG, HR, EST, LV, PL, RO i UKR oraz z 2007 r. dla CZ, HU i SK

Źródło: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej, Departament Środowiska i Samorząd (Irlandia), UNECE

Okresowi transformacji w całym regionie doprowadził do wysokiego poziomu własności mieszkań, przy nadal znacznej luce podażowej

Wynikiem prywatyzacji na początku lat 90-tych było upowszechnienie własności prywatnej, z ok. 77% zasobów mieszkaniowych stanowiących obecnie mieszkania własnościowe w porównaniu do 64% w krajach starej UE

Rynek mieszkaniowy w regionie EŚW nadal charakteryzuje się niską podażą mieszkań

Zasoby mieszkaniowe na ‘000 mieszkańców1,4

32

33

38 38

13

95

40

84

24

43

54

41

44

44

71

48

64

20 47

14

72

49

95

03

52

8

41

3 47

2

Sło

wa

cja

Po

lska

Ru

mu

nia

Litw

aU

kra

ina

Wę

gry

Cze

chy

Ch

orw

acj

Ło

twa

Est

on

iaB

ułg

ari

aH

ola

nd

iaW

łoch

yD

an

iaF

inla

nd

iaF

ran

cja

His

zpa

nia

EŚ

W UE

Mieszkania własnościowe w EŚW i Europie Zachodniej1,2,3

Spółdzielnie

Uwagi: 1\ kryterium UE obejmujące: AT, DK, FI, FR, IE, IT, NL i ES; 2\ BG, HR i RUS (liczba mieszkań): 2000-2006; 3\Spis ludności (ostatni dostępny rok)Źrodła: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej, Departament Środowiska i Samorząd (Irlandia)

Realizacja jednostki mieszkaniowej na ‘000 mieszkańców1,2

% mieszkań wybudowanych po 1990 3

Budownictwo rozwijało się silnie w ostatnich latach, zwłaszcza w stolicach i rejonach miejskich, ciągle jednak pozostawała dużo poniżej standardów zachodnich

7.2 8.8 8.3 5.3 11.1 n.a. 7.1 12.9 11.5 n.a. 6.9 n.a.

UE= Ø 7,4

HISZPANIA = 12,6

IRLANDIA = 19,0

Uwagi:1\ kryterium UE obejmujące AT, DK, FI, FR, IT, NL iES; 2\ Spis ludności UE (ostatni dostępny rok). Z 2001r. dla BG, CZ, HR, LV, LT i SK; z 2005 r. dla RUS i UKR, z 2006 r. dla EST, HU, PL i ROŹrodła: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej, Departament Środowiska i Samorząd (Irlandia)

Luka mieszkaniowa powiększa się biorąc pod uwagę standardy jakościowe

Ustrój komunistyczny pozostawił w regionie EŚW unikalne zasoby mieszkaniowe ze stosunkowo nowymi, ale często zaniedbanymi mieszkaniami

Kwestie jakości i konserwacji są szczególnie istotne w krajach WNP

W krajach Europy Centralnej, takich jak Węgry i Czechy, standardy jakości są zbliżone do zachodnich

Średnia liczba pokoi w mieszkaniu1,2

2,3 2,4 2,5 2,6 2,6 2,7 2,8 2,83,2

3,6 3,7

2,8

4,2

Ukr

ain

e

La

tvia

Lith

ua

nia

Hu

ng

ary

Ro

ma

nia

Cze

ch R

ep

.

Bu

lga

ria

Cro

atia

Slo

vaki

a

Est

on

ia

Po

lan

d

CE

E

EU

5055 55 56 59 61 62 64

7074 76 77

63

87

Ru

ssia

Ukr

ain

e

La

tvia

Slo

vaki

a

Est

on

ia

Lith

ua

nia

Ro

ma

nia

Bu

lga

ria

Po

lan

d

Cro

atia

Cze

ch R

ep

.

Hu

ng

ary

CE

E

EU

Średnia powierzchnia użytkowa mieszkania 1,2

Dane z badania wykazują silny potencjalny popyt na domy/mieszkania, głównie jako miejsce zamieszkania

6 5 5 4 7 7 4 511

6 4 72

7 9 8 78 10

7 7

9

8

45

3

69

65

67

68

5

5

74

5

Yes in next 3 yrs Yes in next 10 yrs Maybe after 10 yrs

RO BGSKSI SRB BIHCZ HR RUSPLHU UKR

Uwagi:1\ Badanie obejmujące1,000 iosób (ponad 2,000 w RUS) w wieku >15 lat, zamieszkujących największe miasta w kraju; wszystkie wywiadybyły prowadzone jako rozmowa twarzą w twarz przez agencje współpracujące z Bankiem Austria’s (GfK, RmPlus, TNS); 2\Kraje uszeregowane według poziomu PKB per capita; 3\ Próba reprezentowana wyłącznie przez osoby zamierzające kupić nowy dom/mieszkanieŹrodła: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej, Bank Austria Market Research.

Ogólne prawdopodobieństwo nabycia nowego domu/mieszkania (%)1,2

RO BGSKSI SRB BIHCZ HR RUSPLHU

Ogólne prawdopodobieństwo nabycia nowego domu/mieszkania według celu 1,2,3

Avg

2 na10 gospodarstw domowych zamierza nabyć nieruchomość

9 na10 potencjalnych kupców szuka domu, w którym zamieszka

Pojawia się rosnący popyt na inwestycje w celach wakacyjnych, zwłaszcza w Chorwacji, Bułgarii i RumuniiAvg UKR

Bardzo wysoki wzrost cen mieszkań…

Ceny nieruchomości mieszkaniowych w rozszerzonej Europie

(średni roczny wzrost w latach 2002-2007)1,2

Uwagi\ Tempo wzrostu obliczane w walucie lokalnej (na zasadach nominalnych). Wszelkie wykorzystane dane pochodzą z NCB i lokal nych biur statystycznych i dotyczą nnieuzgadnianych źródeł krajowych, stąd wszelkie porównania dynamiki cen w tych krajach należy traktować z ostrożnością; 2\ BE, DE, IT: 2002-2005; NL, PT, LV, LT: 2002-2006. Ceny mieszkań dla Łotwy i Ukrainey dotyczą stolicŹrodła: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej na podstawie krajowych urzędów statystycznych, banków centralnych i danych Departamentu Środowiska i Samorządu (Irlandia)

… nadal brak znacznych odchyleń od tendencji do równowagi

Uwagi: 1\ LV, LT: 2006; 2\ LV, LT, RUS: 2006; 3\ Ceny dla Łotwy dotyczą przedmieść Rygi, natomiast dla Rumunii, dotyczą Bukaresztu; 4\ Wartość równoważna cen mieszkań oblicza się w oparciu o dane szacunkowe spoza próby poprzez regres cen mieszkań (wyrażonych na zasadach rzeczywistych) według PKB per capita w PPS oraz stawek hipotecznych przy wykorzystaniu krajów ze Strefy Euro jako benchmarkŹrodła: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej

0 20 40 60 80 100 120

Bulgaria

Croatia

Czech R.

Estonia

Hungary

Latvia

Lithuania

Poland

Romania

Russia

Slovakia

Wskaźnik cen nieruchomości wobec cen równowagi w 2007 r.2,3,4

167

1 129

393

433

527

461

366

766

407

430

418

558

1 693

787

1 404

1 009

1 372

952

1 968

2 177

1 605

1 104

0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 3 000

Bulgaria

Croatia

Czech Rep.

Estonia

Hungary

Latvia

Lithuania

Poland

Romania

Russia

Slovakia

2002 2007

Średnie ceny nieruchomości w krajach (EUR za m2)1,3

Zdolność do dokonywania inwestycji mieszkaniowych znacząco zmalała w ostatnich latach

2,5

1,9

0,6

0,5

7,0

4,8

4,1

3,2

2,8

2,6

2,5

2,1

1,9

1,9

1,8

1,4

1,0

Italy

Fra

nce

Fin

lan

d

Au

stri

a

Ro

ma

nia

Ukr

ain

e

Ru

ssia

La

tvia

Po

lan

d

Bu

lga

ria

Ka

zakh

sta

n

Lith

ua

nia

Est

on

ia

Slo

vaki

a

Cro

atia

Hu

ng

ary

Cze

ch R

.Wskaźnik dostępności (2007)1,2

Uwagi: 1\ Wskaźnik dostępności cenowej jest obliczany jako średnie ceny mieszkań (€ za m2) / średnie miesięczne wynagrodzenie brutto; 2\ Dane z 2006 r. dla Łotwy, Litwy i Ukrainy; 2005 dla Włoch, Finlandii i Austrii oraz z 2003 dla Francji. Ceny dla krajów starej UE (poza Finlandią), Łotwą i Rumunią dotyczą stolic; 3\ Udział szacowany przy użyciu 2 benchmark a wskaźnika przystępności cenowej 2 (mierzony jako cena m2 mieszkania wobec miesięcznego wynagrodzenia brutto) oraz oficjalnych statystyk dystrybucji dochodów gospodarstw domowych.Źrodła: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej, Departament Środowiska i Samorząd (Irlandia)

Wzrost cen nieruchomości znacznie powyżej wzrostu płac spowodował w ostatnich latach gwałtowne obniżenie dostępności mieszkań

Niewielka dostępność oznacza, że w wielu krajach popyt na inwestycje mieszkaniowe nadal dotyczy segmentu powstającej klasy średniej lub osób o wysokich dochodach

Dostępność inwestycji mieszkaniowych3

(% gospodarstw w liczbie ogółem)50.6 48.0

16.3 14.5 13.0 10.03.3

Slo

vaki

a

Cro

atia

Hun

gary

Pol

and

Cze

ch R

.

Rom

ania

Bul

garia

Liczba lat pozostałych do nasycenia rynku1

Uwaga: Liczbę lat pozostałych do nasycenia rynku nieruchomości oblicza się jako współczynnik pomiędzy szacowanym potencjałem rynkowym (ogólna liczba gospodarstw domowych zamierzających nabyć nowy dom/mieszkanie) oraz bieżący poziom działalności budowlanej (w oparciu o ostatnie dostępne dane) przyjmując w warunkach ekstremalnych, że wszyscy potencjalni nabywcy poszukują nowych mieszkań/domówŹrodła: Grupa UniCredit Centrum Badań ds.Europy Środkowej i Wschodniej, Eurostat

Luka podażowa połączona z ciągle silnym popytem nadal wyraźnie napędza długoterminowy wzrost

Bułgaria: większa selekcja ma nastąpić w segmencie nieruchomości wakacyjnych

Chorwacja: oczekuje się, że zaostrzenie polityki monetarnej spowolni stały wzrost

Czechy: brak bańki mieszkaniowej na horyzoncie (jeszcze)

Węgry: nadmierna podaż, ale brak oznak bańki cenowej

Kazachstan: bańki pękają

Polska: pierwsze oznaki stabilizacji, jednak luka mieszkaniowa pozostaje

Rumunia: pewne ochłodzenie, ale nadal wysoki potencjał

Słowacja: nadal zdrowy potencjał wzrostowy na horyzoncie

Turcja: nadal tylko rynek dla najbpgatszych

Ukraina: niewykorzystany potencjał w segmencie średniego i wysokiego standardu, z pewnym ochłodzeniem w segmencie luksusowym

STRESZCZENIE

Nowe międzynarodowe środowisko, przy niższych wzrostach w Stanach Zjednoczonych i Europie, większej niepewności i niestabilności oraz ogólnej korekcie ryzyka. W EŚW cykl wzrostu osiągnął poziom szczytowy w latach 2006–2007, przy tradycyjnych czynnikach wzrostu. Jednak większość krajów polega na zewnętrznych oszczędnościach w celu finansowania wzrostu, co w kontekście ogólnej korekty ryzyka może doprowadzić do pewnego spowolnienia zaangażowania kredytowego.

Ogólnie uważamy, że EŚW poradzi sobie z tym wyzwaniem, przy rosnącym ryzyku i kosztach.

Nadal widzimy szanse w sektorze nieruchomości mieszkaniowych mimo pewnego osłabienia wzrostu. Sektor nieruchomości mieszkaniowych wciąż charakteryzuje luka podażowa. Wraz ze wzrostem dochodów i standardów mieszkaniowych utrzymuje się silny popyt na nieruchomości mieszkaniowe. 2 na 10 gospodarstw domowych zamierza nabyć dom/mieszkanie w najbliższych 10 latach, w większości na własne cele mieszkaniowe. Dostępność mieszkań obniża się, a popyt na mieszkania jest nadal w większości związany z segmentem powstającej klasy średniej lub osobami o wysokich dochodach. Oznacza to, że poza istniejącym popytem, może istnieć „popyt potencjalny”, obecnie stłumiony przez czynniki związane z dostępnością mieszkań.

W ostatnich latach zanotowano znaczący wzrost cen mieszkań. Nadal uważamy, że ceny mieszkań w regionie są zgodne z poziomem równowagi, mimo że w niektórych segmentach mogą istnieć tendencje odbiegające od poziomu równowagi.

Patrząc w przyszłość, istnieje jednak kilka obszarów, które należy monitorować, a które mogą wykazać nadmierną podaż – tzn. sektor domów wakacyjnych w Bułgarii lub w stolicach, takich jak Bukareszt. Sygnałem ostrzegawczym dla regionu powinna być pękająca bańka w Kazachstanie.

Biuro [email protected]

Bank Pekao SA ul. Grzybowska 53/5700-950 Warszawatel.: +48 22 656 07 01fax: +48 22 656 04 16www: http://www.pekao.com.pl

mailto:[email protected]

http://www.pekao.com.pl/

http://www.pekao.com.pl/

Spotkanie prasowe

Documents

Transcript of Spotkanie prasowe