Społeczna Odpowiedzialność Biznesu -...

28
Społeczna Odpowiedzialność Biznesu MDG Doradztwo Gospodarcze Sp. z o.o. ul. Kłobucka 23 C lok.111 02-699 Warszawa www.mdg.com.pl

Transcript of Społeczna Odpowiedzialność Biznesu -...

Page 1: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Społeczna Odpowiedzialność Biznesu

MDG Doradztwo Gospodarcze Sp. z o.o. ul. Kłobucka 23 C lok.111

02-699 Warszawa www.mdg.com.pl

Page 2: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 2 z 28

„Jesteśmy odpowiedzialni za wywierany przez siebie wpływ,

niezależnie czy jest on zamierzony, czy nie. To zasada numer jeden.

Niewątpliwie odpowiedzialność spada na tych, którzy kierują przedsiębiorstwem.(...)

A ci, którzy biorą odpowiedzialność za oddziaływanie, mogą je minimalizować”

(Drucker, Management)

„Nie można, jak Milton Friedman, twierdzić (...), że na biznesie ciąży tylko

odpowiedzialność za wyniki ekonomiczne.

Odpowiedzialność ekonomiczna to podstawowy obowiązek biznesu. (...)

Wyniki ekonomiczne stanowią podstawę, bez której nie można brać na siebie

odpowiedzialności za cokolwiek, innego (...).

Ale odpowiedzialność za wyniki ekonomiczne to w żadnym razie nie wszystko”

(Drucker)

„Społeczna odpowiedzialność zaczyna się tam,

gdzie kończy się zasięg oddziaływania prawa”

(Davis)

Page 3: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 3 z 28

SPIS TREŚCI

WSTĘP ................................................................................................... 4

1 Geneza i główne przyczyny rozwoju CSR ....................................... 5

2 Znaczenie społecznej odpowiedzialność biznesu .......................... 7

3 Korzyści prowadzenia odpowiedzialnego społecznie biznesu. .. 10

4 Odpowiedzialny biznes w praktyce................................................ 14

5 Zewnętrzny i wewnętrzny wymiar CSR ........................................... 19

6 Argumenty zwolenników i przeciwników CSR ............................... 21

8. Wymagania międzynarodowej normy ISO 26000 .......................... 22

PODSUMOWANIE ................................................................................ 27

Literatura: ............................................................................................ 28

Page 4: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 4 z 28

WSTĘP

Zagadnienia społecznej odpowiedzialności biznesu stały się istotnym i coraz

częściej poruszanym tematem debat publicznych oraz politycznych. Państwa

członkowskie Unii Europejskiej prezentują różne poziomy świadomości oraz

praktycznego stosowania koncepcji Corporate Social Resposobility - CSR

w biznesie. W Polsce temat ten pojawił się w publicznych dyskusjach około 2000

roku.

Podjęcie tematu ma swoje uzasadnienie w związku z coraz większym

zainteresowaniem społeczną odpowiedzialnością biznesu, jak i niedostatecznym

poziomem wiedzy w tymże zakresie, w szczególności wśród ogółu społeczeństwa.

Poniższe opracowanie ma na celu zaprezentowanie i usystematyzowanie wiedzy

z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu.

[Rys. 1] Przesłanki powstania idei CSR.

Corporate

Social

Resposobility

GLOBALIZACJA

OCHRONA ŚRODOWISKA

NATURALNEGO

ROZWÓJ

SPOŁECZEŃSTWA

OBYWATELSKIEGO

ROZWÓJ I NAUKA

O ZARZĄDZANIU

PRZEDSIĘBIORSTWAMI

NIERÓWNOŚĆ

UBUSTWO

ZRÓWNOWAŻAONY

ROZWÓJ

STANDARDY

ZARZĄDZANIA

Page 5: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 5 z 28

1 Geneza i główne przyczyny rozwoju CSR

Tematyka Społecznej Odpowiedzialności Biznesu w ostatnich latach stała się

bardzo modna. Jednak po bliższym przyjrzeniu się kwestiom składającym się na

CSR okaże się, że nie są one wcale takie nowe. Etyka kupiecka czy dobre praktyki

rzemieślnicze istniały przecież od zawsze. Okres rewolucji przemysłowej przyniósł

z kolei rozwój własnych, nowatorskich jak na tamte czasy programów społecznych

(powstanie szpitali, obiektów użyteczności publicznej, mieszkań dla robotników,

wypłacanie zapomogi w wypadkach losowych, zwrócenie większej uwagi na

tematykę bezpieczeństwa i higieny pracy). Lata 80-te XX wieku to okres rosnącego

zainteresowania zrównoważonym rozwojem, kiedy to zaczęły powstawać wielkie

koncerny przemysłowe. Dostrzeżono wówczas, iż duże korporacje posiadające

zasoby kapitałowe oraz pozycję rynkową, ponoszą dużą odpowiedzialność.

Koncepcja społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw narodziła się wraz ze

zmianami gospodarczymi na początku XIX w., kiedy to zaczęły powstawać wielkie

koncerny przemysłowe. Wówczas stwierdzono, iż duże korporacje, ze względu na

swoją pozycję na rynku i posiadane zasoby kapitałowe, ponoszą dużą

odpowiedzialność, stąd wymagania im stawiane w zakresie społecznej

odpowiedzialności powinny być również wysokie. Wywołało to szereg dyskusji na ten

temat i przyczyniło się do wzrostu zainteresowania społeczną odpowiedzialnością

przedsiębiorstwa6. Podejście do CSR (Corporate Social Resposobility) zmieniało się

na przestrzeni lat, ze względu na różne uwarunkowania zewnętrzne, które

determinowały rozwój tej koncepcji.

Współcześnie do podjęcia działań w zakresie CSR jednostki gospodarcze zostały

zmuszone przez silne naciski ze strony otoczenia, wynikające między innymi ze

wzrastającej konkurencji, czy zmiany wartości, zarówno wśród klientów (zachowania

projakościowe i proekologiczne), jak i pracowników (dążenie do rozwoju

i samorealizacji, wzrost wartości czasu wolnego). Wśród przesłanek

zdynamizowanego zainteresowania koncepcją społecznej odpowiedzialności

biznesu, należy wymienić przede wszystkim:

Zmieniające się otoczenie zewnętrze organizacji,

Wzrost aktywności społeczeństwa obywatelskiego w skali globalnej, zmiana

charakteru konsumenta, który z odbiorcy biernego staje się w odbiorcą

krytycznym, zaangażowanym w proces produkcji,

Page 6: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 6 z 28

Wzrost znaczenia niematerialnych zasobów firmy, poszukiwanie nowych

sposobów konkurowania, opartych na zaufaniu,

Zmiana podejścia inwestorów, którym coraz częściej wyniki finansowe już nie

wystarczają.

Do powyższych zmian przyczynił się łatwy dostęp do informacji, dający

możliwość podniesienia wiedzy u konsumentów, zarówno na temat jakości produktu,

jak również na temat funkcjonowania przedsiębiorstw. Zobligowało to

przedsiębiorców do otwartej komunikacji i większej przejrzystości działań.

Page 7: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 7 z 28

2 Znaczenie społecznej odpowiedzialność biznesu

Często okazuje się, że obecnie celem przedsiębiorstw nie może już być jedynie

osiąganie zysków ale wychodzenie naprzeciw oczekiwaniom różnych grup

interesariuszy, ze szczególnym uwzględnieniem społeczności lokalnych, dającym

jednocześnie możliwość osiągnięcia obopólnych korzyści z podejmowanych działań.

Świadomość przedsiębiorców, że wywierają oni wpływ na otaczające ich środowisko

naturalne stale rośnie.

W Polsce CSR kojarzono dotąd z terminem „odpowiedzialny biznes” jako

działania związane z etyką w biznesie, obejmującą uczciwe podejście do

pracowników, kontrahentów oraz klientów, a rzadziej biorącą pod uwagę otoczenie

firmy, w tym interesy społeczności znajdujących się w nim czy też kwestie ochrony

środowiska.

Aby lepiej zrozumieć czy jest społeczna odpowiedzialność biznesu, należałoby

przedstawić jej definicję. Tutaj jest jednak trudność. W literaturze przedmiotu

napotkać można wiele różnych definicji i interpretacji tego pojęcia. Nie mniej jednak,

nie istnieje jedno, uniwersalne określenie istoty społecznej odpowiedzialności

biznesu. Trzeba zrozumieć, że społeczna odpowiedzialność biznesu to idea, która

opiera się na wzajemnym oddziaływaniu biznesu na społeczeństwo i na odwrót.

Funkcjonowanie biznesu jest integralną częścią systemu społecznego, dlatego

należy mieć na uwadze, że wszelkie jego składniki nie stanowią dóbr

niewyczerpalnych więc powinny być uwzględniane w procesach zarządzania. Chodzi

o wielostronny, wzajemny pożytek.

Starając się zdefiniować pojęcie społecznej odpowiedzialności biznesu, na bazie

zrozumienia idei zjawiska, można przyjąć, że zgodnie z powszechnie przyjętą

definicją, CSR to koncepcja zakładająca dobrowolne, wykraczająca poza minimalne

wymogi prawne, uwzględnianie przez przedsiębiorstwa problematyki społecznej

i środowiskowej w swojej działalności komercyjnej i stosunkach z interesariuszami

(m.in. z pracownikami, klientami, akcjonariuszami, dostawcami, społecznością

lokalną).

Zagadnienie najlepiej odzwierciedla określenie CSR jako zasady „3P”

– People-Planet-Profit (Ludzie-Planeta-Zysk), czyli bardziej odpowiedzialne i etyczne

postępowanie biznesu względem wszystkich grup społecznych, na które oddziałuje

poprzez swoją działalność przy możliwie jak największym poszanowaniu środowiska.

Page 8: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 8 z 28

Należy tu zauważyć, że przed rokiem 2000 termin corporate social responsibilty

(CSR) utożsamiany był z dużymi przedsiębiorstwami i korporacjami. Małe i średnie

przedsiębiorstwa nie były jednak pomijane. W stosunku do nich stosowano

określenia odpowiedzialność społeczna bądź społeczna odpowiedzialność biznesu.

Obecnie ta sytuacja zmienia się, ze względu na to, że po pierwsze, małe

przedsiębiorstwa często mają lokalny rodowód, funkcjonują w miejscu, gdzie żyją

i mieszkają ich właściciele i pracownicy są więc blisko lokalnych spraw. Po drugie,

małe przedsiębiorstwa \ angażują się w rozwiązywanie lokalnych problemów

dotyczących chociażby edukacji czy wspierania rynku pracy, pomocy tej nie

definiując jako CSR. Ponadto CSR może być realizowany przy użyciu różnych

narzędzi i środków w zależności od potrzeb, preferencji czy rozmiaru firmy.

Innymi słowy, założeniem CSR jest dążenie biznesu do realizowania polityki

zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz taki sposób prowadzenia

przedsiębiorstwa, w którym celem priorytetowym jest osiągnięcie równowagi między

jej efektywnością i dochodowością a interesem społecznym. Niemniej jednak

Społecznie Odpowiedzialny Biznes charakteryzuje:

zintegrowane podejście do 3 wymiarów zrównoważonego rozwoju, tj.

społecznego, środowiskowego i ekonomicznego;

działanie na rzecz lepszego społeczeństwa;

współpraca z interesariuszami, tj. wszystkimi, na których biznes oddziałuje

i którzy mogą oddziaływać na biznes.

Podsumowując - Społeczną odpowiedzialność biznesu przeważnie definiuje się

jako koncepcję, opartą na najwyższych standardach etycznych, dzięki której

przedsiębiorstwa na etapie budowania strategii dobrowolnie i świadomie

uwzględniają interesy społeczne i ochronę środowiska, a także relacje z różnymi

grupami interesariuszy: społeczeństwa jako całości, a także jego wyodrębnionych

grup – właścicieli, klientów, pracowników, inwestorów, dostawców, akcjonariuszy,

banków i innych partnerów biznesowych. Aby działania podejmowane wobec

wskazanych grup przyniosły pozytywny skutek, muszą być oparte na

długookresowym podejściu strategicznym. Przestrzeganie praw człowieka i praw

pracowniczych stanowi jeden z fundamentów odpowiedzialnego biznesu. Społeczna

odpowiedzialność jest procesem, w ramach którego przedsiębiorstwa zarządzają

swoimi relacjami z różnorodnymi grupami społecznymi, które mogą mieć faktyczny

Page 9: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 9 z 28

wpływ na sukces w działalności gospodarczej, należy je zatem traktować jako

inwestycję, a nie koszt.

Pamiętajmy, że póki co nie istnieje jedna i spójna definicja dotycząca CSR.

Niemniej jednak warto wiedzieć, ze Odpowiedzialny Biznes charakteryzuje:

zintegrowane podejście do 3 wymiarów zrównoważonego rozwoju,

tj. społecznego, środowiskowego i ekonomicznego;

działanie na rzecz lepszego społeczeństwa;

współpraca z interesariuszami, tj. wszystkimi, na których biznes oddziałuje

i którzy mogą oddziaływać na biznes.

Przedsiębiorstwa, które decyduję się realizować odpowiedzialność w biznesie

i opierają swoją działalność na uczciwości, przejrzystości i odpowiedzialności,

zdobywają stałych klientów, pozyskują zaufanie społeczeństwa, cieszą się reputacją,

a w ten sposób podnoszą swoją konkurencyjność i odnoszą sukces. W ramach

koncepcji CSR firma ma możliwość budowania trwałych relacji z otoczeniem, stając

się wiarygodnym partnerem. Coraz częściej w strategiach firm kładzie się nacisk na

takie słowa, jak uczciwość, zaufanie, bezpieczeństwo i wiele innych, w celu

zbudowania więzi z otoczeniem i wiarygodnego wizerunku firmy.

Page 10: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 10 z 28

3 Korzyści prowadzenia odpowiedzialnego społecznie biznesu.

Dokonując analizy korzyści zastosowania odpowiedzialnego biznesu, warto

odnieść się do narzędzi stosowanych w zarządzaniu społeczną odpowiedzialnością

jest obszerna i ściśle związana z kulturą organizacyjną firmy i profilem działalności.

Poznanie narzędzi w zakresie odpowiedzialnego biznesu przyczyni się do

uzmysłowienia sobie jakie korzyści niesie ze sobą strategia odpowiedzialnego

biznesu.

Warto przy tym wspomnieć, że realizowanie CSR opiera się na zasadzie pełnej

dobrowolności, nie wynika ze zobowiązań prawno-ustawowych. W celu wywołania

publicznej debaty poświęconej odpowiedzialności biznesu roku Komisja Europejska

przedstawiła w 2001 dokument pt. Green Paper on Corporate Social Responsibility.

W proces konsultacji włączyły się instytucje Unijne: dyrekcje generalne Komisji ds.

zatrudnienia, spraw socjalnych, przedsiębiorstw i społeczeństwa informacyjnego,

handlu, ochrony środowiska, przedstawiciele sektora przedsiębiorców, związki

zawodowe, media, eksperci, organizacje pozarządowe i instytucje naukowe. Efektem

konsultacji po opublikowaniu Zielonej Księgi stał się nowy dokument - strategia

realizacji i upowszechniania społecznej odpowiedzialności biznesu - White Paper:

Communication on CSR. Dokument ten jest adresowany do instytucji europejskich,

państw członkowskich, partnerów społecznych, organizacji biznesowych

i konsumenckich. Oba dokumenty dostępne są w dziale CSR w UE.

Przedsiębiorstwa zorientowane na odpowiedzialności biznesu publikują tzw.

„Raporty społeczne”. Takie raporty wydawane jest przez przedsiębiorstwo, w formie

publikacji lub umieszczane w witrynie internetowej. przedstawia w sposób

całościowy strategię firmy, jej politykę społeczną i wyniki w zakresie

odpowiedzialności społecznej wobec kluczowych grup interesariuszy. W raportach

uwzględniany jest aspekt ekonomiczny, społeczny oraz ekologiczny działań firmy.

Dokonując analizy doświadczeń przedsiębiorstw, które wdrożyły i stosują

narzędzia biznesu społecznie odpowiedzialnego możemy uznać, że do najszerzej

stosowanych narzędzi należą:

Page 11: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 11 z 28

Kampanie społeczne czyli działanie ukierunkowane na zmianę postaw lub

zachowań wybranej grupy odniesienia, przy pomocy mediów jako nośnika

przekazu.

Marketing zaangażowany społecznie (cause related marketing) jest

uwzględnianiem w działalności firmy zarówno celów marketingowych jak i

potrzeb społecznych;

Programy etyczne dla pracowników to przedsięwzięcie mające na celu

integrowanie pracowników firmy wokół wspólnych wartości;

Nadzór korporacyjny to zespół mechanizmów wykorzystywanych do

kontrolowania i koordynowania zachowań różnych, mających własne

interesy udziałowców, którzy współdziałają z kadrą zarządzającą w celu

efektywnej realizacji stawianych przed spółką zadań;

Eko-znakowanie i znakowanie społeczne polega na umieszczaniu na

opakowaniach lub etykietach produktów dodatkowych informacji z zakresu

ekologicznej lub społecznej odpowiedzialności;

Inwestycje społecznie odpowiedzialne, uwzględniane przez analityków

giełdowych w analizie przedsiębiorstwa kryteriów oceny możliwości

długotrwałego wzrostu wartości spółek na podstawie wyników społecznych

i ekologicznych.

Umiejętnie stosowanie kombinacji wyżej wymienionych narzędzi przekłada się na

korzyści przyjętej strategii odpowiedzialności biznesowej przedsiębiorstwa, które - co

bardzo ważne - zawsze rozpatrywane powinny być w perspektywie długofalowej.

Takimi korzyściami będą:

Wzrost zainteresowania inwestorów – Kredytodawcy są bardziej

zainteresowani współpracą z odpowiedzialnymi firmami, które oprócz dobrych

wyników finansowych zarządzane w sposób przejrzysty, odpowiedzialnie

budują swój wizerunek i dobre relacje z otoczeniem. Dla wielu inwestorów

wiarygodność finansowa firmy jest uzależniona od jej wiarygodności

społecznej.

Zwiększenie lojalności konsumentów i interesariuszy - Wzrost świadomości

społecznej konsumentów powoduje, iż w swoich wyborach kierują się oni

także zaufaniem do danej firmy i jej wizerunkiem. Rosnąca grupa

konsumentów zwraca uwagę na „ekologiczność” produktu lub usługi,

Page 12: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 12 z 28

przestrzeganie zasad społecznej odpowiedzialności w procesie jego

wytworzenia oraz ogólną reputację firmy.

Poprawa relacji ze społecznością i władzami lokalnymi - Udział firmy w życiu

społeczności lokalnej, podejmowanie długofalowych i wymiernych inwestycji

społecznych, ułatwia jej sprawne i bezkonfliktowe funkcjonowanie. Społeczna

odpowiedzialność umożliwia jej trwałe zakorzenienie się w społeczności

i pozyskanie przychylności jej mieszkańców, a także zdobycie zaufania władz

samorządowych.

Wzrost konkurencyjności - Wprowadzanie zasad odpowiedzialnego biznesu

to jeden z atutów, dzięki którym firmy zdobywają przewagę konkurencyjną.

Dla polskich firm przejrzysta polityka CSR może być jednym ze sposobów

budowania swojej pozycji na rynkach światowych, gdzie oczekiwania

dotyczące spełniania standardów odpowiedzialnego biznesu są bardziej

oczywiste.

Podnoszenie poziomu kultury organizacyjnej firmy - Poprzez podejmowanie

wyzwań społecznej odpowiedzialności firma podnosi swoje standardy

postępowania wobec interesariuszy (pracowników, kontrahentów, klientów),

a przez to unika kosztów „złego partnerstwa”. Zmiany te wpływają na

kształtowanie kultury organizacyjnej firmy opartej na zaufaniu,

odpowiedzialności i przejrzystości dla wszystkich zainteresowanych.

Kształtowanie pozytywnego wizerunku firmy wśród pracowników - Społeczna

odpowiedzialność firmy stanowi jeden z elementów poza finansowego

motywowania pracowników. Dzięki kodeksom etycznym, programom

społecznym, dbałości o środowisko, wizerunek firmy w oczach pracownika

ulega poprawie. Pracownicy z większym uznaniem odnoszą się do

funkcjonowania firmy widząc, iż część jej aktywności skierowana jest na

rozwiązywanie istotnych – również dla nich – problemów społecznych.

Pozyskanie i utrzymanie najlepszych pracowników - Gdy poprawie ulega

wizerunek firmy i rośnie do niej zaufanie wśród pracowników, to zwiększa się

również atrakcyjność firmy na rynku pracy, co pozwala przyciągnąć nowych

i zatrzymać najlepszych pracowników.

Page 13: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 13 z 28

Jak widać korzyści jest wiele, co sugeruje, że nie ma w zasadzie żadnych

przeciwwskazań do stosowania społecznej odpowiedzialności biznesu na szeroką

skalę. Jedno jest pewne: CSR jest jak najbardziej opłacalną inwestycją. A to dlatego,

że firma, której misja oparta jest na wartościach i normach etycznych wzbudza

większe zaufanie wśród klientów i inwestorów.

Przy tej okazji warto też wspomnieć, jaka jest różnica między odpowiedzialnym

biznesem a public relations (PR). Z założenia odpowiedzialny biznes ma być czymś

więcej niż jedynie strategią komunikowania się firmy z jej otoczeniem, ma on

angażować społecznie oraz ekologicznie zarówno firmę jak i jej pracowników. Tym

co łączy częściowo odpowiedzialny biznes i PR jest cel długofalowy – wzrost

konkurencyjności firmy poprzez budowę jej przyjaznego wizerunku i utrwalenie go

w świadomości konsumentów i współpracowników.

Jak wynika z dostępnych badań ponad 2/3 menedżerów największych polskich

przedsiębiorstw zna koncepcję odpowiedzialnego biznesu. Dla większości z nich jej

fundamentem jest przestrzeganie norm etycznych w działalności firmy oraz regularne

i sprawiedliwe wynagradzanie pracowników. Coraz większa liczba firm wyraża

przekonanie o konieczności doskonalenia systemów zarządzania, w kierunku

kształtowania wzajemnie korzystnych relacji ze wszystkimi interesariaszami. O coraz

większym zainteresowaniu koncepcją odpowiedzialności przedsiębiorstw świadczyć

może rosnąca z roku na rok liczba firm prezentujących swe praktyki w raporcie

„Odpowiedzialny Biznes w Polsce” wydawanym przez Forum Odpowiedzialnego

Biznesu oraz wystawiających się na Targach Dobrych Praktyk Biznesowych.

Page 14: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 14 z 28

4 Odpowiedzialny biznes w praktyce

Jak już wspominano wcześniej, żeby dobrze zrozumieć czym jest społeczna

odpowiedzialność biznesu i dostrzec korzyści z niej płynące, przedsiębiorcy

potrzebują czasu, ponieważ CSR jest podejściem długoterminowym. Koncepcja

oparta na CSR ma na uwadze nie tylko dobry jakościowo, nieszkodliwy produkt,

troskę o prawa pracownicze, czy ochronę środowiska.

Współczesna interpretacja społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa jest

ściśle zintegrowana z koncepcją zrównoważonego i trwałego rozwoju. Wiąże się to

z wdrażaniem w praktykę codziennych działań biznesowych całego pakietu,

niezbędnych procedur i wytycznych. Stopień ich wykorzystywania zależny jest od

podejścia do zagadnienia. Część z nich ukierunkowana jest na zwiększenie

świadomości i zmianę postaw określonej grupy ludzi, np. za pomocą mediów. Inne

natomiast dotyczą programów etycznych dla pracowników, normalizacji i certyfikacji,

czy też odnoszą się do sprawozdawczości i komunikowania. Realizując obok celów

ekonomicznych również cele społeczne i ekologiczne, jednostka gospodarcza

kształtuje jakość życia współczesnego społeczeństwa, jednocześnie przyczyniając

się do zwiększania jego dobrobytu.

Etyczne standardy postępowania wpływają na kształtowanie się jej kultury

organizacyjnej, opartej na zaufaniu, odpowiedzialności i przejrzystości dla wszystkich

zainteresowanych. Udział przedsiębiorstwa w życiu społeczności lokalnej,

podejmowanie długofalowych i wymiernych inwestycji społecznych, ułatwia jej

sprawne i bezkonfliktowe funkcjonowanie. Społeczna odpowiedzialność umożliwia jej

trwałe zakorzenienie się w społeczności i pozyskanie przychylności jej mieszkańców,

a także zdobycie zaufania władz samorządowych.

Page 15: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 15 z 28

Tabela nr 1.

Do najważniejszych, jakie firma uzyskuje w efekcie prowadzenia

społecznie odpowiedzialnego biznesu należy wymienić:

podniesienie poziomu kultury organizacyjnej,

doskonalenie poziomu i jakości kapitału intelektualnego,

lepszy dostęp do kapitału,

pozyskanie i utrzymanie najlepszych pracowników,

poprawa wizerunku i reputacji,

zwiększenie lojalności klientów,

redukcja przypadków wewnętrznej korupcji,

redukcja konfliktów interesu,

wzrost efektywności ekonomicznej,

kreowanie unikalnej wartości,

wzrost konkurencyjność,

wzrost zamożności społeczności lokalnej,

stymulacja rozwoju gospodarczego,

wzrost innowacyjności.

Gdy poprawie ulega wizerunek firmy i rośnie do niej zaufanie wśród

pracowników, to zwiększa się również atrakcyjność firmy na rynku pracy, co pozwala

przyciągnąć nowych i zatrzymać najlepszych pracowników. Firma, która jest

zarządzana w sposób przejrzysty ma łatwiejszy dostęp do źródeł finansowania

i uzyskania kredytów. Również konsumenci w swoich wyborach kierują się

zaufaniem do danej firmy i jej wizerunkiem. Oczekują również, aby budził pozytywne

skojarzenia. Rosnąca grupa konsumentów zwraca uwagę na „ekologiczność”

produktu lub usługi, przestrzeganie zasad społecznej odpowiedzialności w procesie

jego wytworzenia oraz pozytywną reputację firmy12. Współczesne firmy nie

sprzedają produktów, sprzedają pakiety korzyści, oferując wartości użytkowania

produktów i usług. Tworzą one wartość dla klienta, co owocuje wzrostem lojalności

w stosunku do firmy, a w efekcie wzrostem jej konkurencyjności na rynkach

lokalnych i światowych. Społeczna i ekologiczna wartość produktów jest formą

innowacji produktowych, zaangażowanie społeczne buduje reputację i tworzy kapitał

społeczny, które dostarczają kompletnego zadowolenia klientowi, wyróżniając

przedsiębiorstwo na tle konkurencji.

Page 16: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 16 z 28

Odpowiedzialna aktywność gospodarcza tworzy lepszy klimat i warunki działania

dla biznesu. Organizacja gospodarcza osiąga w ten sposób zarówno społeczną, jak

i finansową wartość.

Tabela nr 2.

CSR z punktu widzenia organizacji, instytucji

Bank Światowy „Zobowiązanie biznesu do przyczyniania się do zrówno-ważonego rozwoju przy współpracy zatrudnionych, ich rodzin, lokalnych społeczności oraz całego społeczeństwa, zmierzającej do poprawy jakości życia, co służy zarówno biznesowi, jak i rozwojowi społecznemu”.

Manifest z Davos z 1979 r.

„Zadaniem kierownictwa firmy jest pewnego rodzaju służ-ba. Kierownictwo bowiem ma służyć zarówno klientom, współpracownikom, kapitałodawcom, jak i całemu społe-czeństwu oraz równoważyć odmienne interesy wymienio-nych grup”.

Światowa Rada Biznesu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju

CSR to konsekwentne dążenie biznesu do tego, by postę-pować etycznie i wnosić wkład w rozwój gospodarczy, jed-nocześnie przyczyniać się do poprawy jakości życia siły roboczej, społeczności lokalnych, a wreszcie społeczeństwa jako całości.

UNDP Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju

Podejście do zarządzania oraz odpowiedź na kwestie społeczne, środowiskowe, ekonomiczne w szerszym uję-ciu oraz etyczne, a także na oczekiwania interesariuszy w stopniu, w jakim biznes może na nie reagować.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Niemiec

Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu odnosi się do uwzględnienia przez przedsiębiorstwa społecznej odpowiedzialności wykraczającej ponad ramy prawne. CSR odnosi się do zrównoważonego kierowania przedsię-biorstwem w działalności gospodarczej oraz jest zakorze-nione w strategii przedsiębiorstwa.

Stanowisko Rządu Brytyjskiego

Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu obejmu-je dobrowolne działanie, które biznes może podejmować ponad wymagane prawem minimum, ukierunkowane na realizację zarówno interesów ekonomicznych (wzmoc-nienie konkurencyjności), jak i interesów szerszego spo-łeczeństwa. Jest to sposób na zdobycie licencji na działa-nie (…) przedsiębiorstwa, które efektywnie angażują się w działania z zakresu CSR uzyskują korzyści wizerunkowe i ekonomiczne.

Źródło: opracowano na podstawie Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.

Page 17: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 17 z 28

Przedsiębiorcy, praktycy szczególnie ci, którzy nie mieli do czynienia z ideą

społecznej odpowiedzialności biznesu, opisują ją często w sposób bardzo intuicyjny.

Stąd też warto przybliżyć sposób ujmowania, rozumienia samej koncepcji CSR przez

pracowników (często właścicieli, czy kierownictwo) przedsiębiorstw (por. Tabela nr

3).

Tabela nr 3.

CSR z punktu widzenia przedsiębiorcy

M. Witucki, Prezes Orange Polska

CSR to dla nas ważny element systemu zarządzania, pozwalający na lepsze współdziałanie z różnymi grupami interesariuszy i lepsze zrozumienie ich potrzeb. Jednocześnie coraz częściej umożliwia on kreowanie i wykorzystywanie nowych szans rozwoju biznesu oraz tworzenia czynnika wyróżniającego nas z grona konkurentów, co może w końcowym efekcie przełożyć się na decyzje klientów.

Serwis Szczecin Sp. z o.o.

„(…) odpowiedzialność pracodawców, o etykę biznesu, o prowadzenie firmy, żeby ludzie, którzy tam pracują również odczuwali takie współuczest-nictwo, że firma to nie jest tylko coś takiego, że idę na 8 godzin do pracy, ale jest to nasze życie, gdzie spędzamy bardzo dużo czasu. Jest to cały ogół, który kształtuje środowisko, jakość usług, wpływ na innych ludzi, naszym zachowaniem, naszym ustosunkowaniem się do innych ludzi, do naszego lokalnego otoczenia, bo w końcu to my tworzymy społeczeństwo.”

GLASPOL Sp. z o.o

„Wszelkie działania biznesowe przedsiębiorców, ukierunkowane w jakiś sposób na sprzyjanie społeczeństwu.”

Źródło: opracowano na podstawie Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.

W ujęciu praktyków przytoczone definicje społecznej odpowiedzialności akcentują

w mniejszym bądź większym wymiarze różne aspekty podejmowanej działalności

przez organizacje. Często przedstawiane ogólne definicje CSR wywołują dyskusje

wokół trzech problemów:

1. których interesariuszy przedsiębiorstwo powinno brać pod uwagę,

2. co dokładnie w praktyce oznacza „uwzględnianie interesów”,

3. jak powyższe kwestie odnoszą się do działalności firmy, która z założenia

funkcjonuje w ramach dwóch wskaźników: wzrostu i zysku.

Page 18: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 18 z 28

Obecnie najczęściej cytowaną definicją CSR jest ta zawarta w międzynarodowym

standardzie ISO 26000. W normie zapisano, że: Odpowiedzialność społeczna to

odpowiedzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań na społeczeństwo

i środowisko przez przejrzyste i etyczne zachowanie, które:

przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, zdrowia i dobrobytu społeczeństwa,

bierze pod uwagę oczekiwania interesariuszy,

jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami

Przytoczone praktyczne ujęcia społecznej odpowiedzialności akcentują

w mniejszym bądź większym wymiarze różne aspekty podejmowanej działalności

przez organizacje. Zestawianie szeregu definicji dotyczących CSR pozwala jednak

wyłonić kilka części wspólnych a mianowicie:

wdrażanie społecznej odpowiedzialności biznesu jest dobrowolne,

społeczna odpowiedzialność biznesu to równoważenie trzech wymiarów:

ekonomicznego (gospodarczego), społecznego i środowiskowego,

organizacje wdrażające założenia CSR w podejmowanych działaniach

kierują się zasadami etycznymi,

podejmowane działania w ramach CSR skierowane są do szerokiej grupy

interesariuszy.

Page 19: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 19 z 28

5 Zewnętrzny i wewnętrzny wymiar CSR

Koncepcję społecznej odpowiedzialności biznesu należy rozpatrywać

wielowymiarowo. Wynika to z samego charakteru CSR, interdyscyplinarności,

wieloobszarowości tego zagadnienia. Dodatkowo nie można zapominać o szeregu

czynników (np. wzrost konkurencyjności, globalizacja, wzrost świadomości

społecznej), które wywierają znaczący wpływ na implementację CSR

w różnorodnych organizacjach, czy też na rozwój samej koncepcji. Wszystko to

razem daje różnorodne możliwości ujęcia CSR.

W koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu główny akcent zostaje

położony na zwiększanie inwestycji w zasoby ludzkie, w ochronę środowiska oraz

dobre relacje z otoczeniem przedsiębiorstwa. Świadczy to o dobrowolnym

zaangażowaniu się firmy w kształtowanie jej otoczenia wewnętrznego

i zewnętrznego. Zatem za podstawowe dla tej koncepcji można przyjąć wymiary:

wewnętrzny i zewnętrzny.

Tabela nr 4.

Wewnętrzny wymiar CSR

Zarządzanie zasobami ludzkimi

rozwój i doskonalenie kwalifikacji, zaangażowanie pra-

cowników w procesy decyzyjne, sprawiedliwy podział płac,

wsparcie pracowników w godzeniu obowiązków zawodowych

z rodzinnymi

Programy etyczne dla

pracowników

kodeksy etyczne, powoływanie rzecznika przedsiębiorstwa

ds. etyki, szkolenia z zakresu etyki, wypracowanie procedur

w przypadku naruszenia kodeksu etyki

Bezpieczeństwo i higiena pracy

kodeksy etyczne, powoływanie rzecznika przedsiębiorstwa

ds. etyki, szkolenia z zakresu etyki, wypracowanie procedur

w przypadku naruszenia kodeksu etyki

Umiejętność dostosowywania się

do zmian

w przypadku np. restrukturyzacji uwzględnienie interesów

wszystkich stron, by zminimalizować jej negatywne skutki

poprzez zastosowanie elastyczności zatrudnienia,

outplacementu

Zarządzanie ochroną środowiska

redukcja zużycia wody, energii, zagospodarowanie odpadów,

recykling, racjonalne wykorzystywanie zasobów, procedury,

programy pozwalające na systematyczne zmniejszanie

uciążliwości środowiskowej przedsiębiorstw

Zasady nadzoru korporacyjnego transparentność informacji, sposoby powoływania

i wynagradzania członków rad nadzorczych

Źródło: opracowano na podstawie Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.

Page 20: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 20 z 28

Tabela nr 5.

Zewnętrzny wymiar CSR

Społeczność lokalna

współpraca z partnerami lokalnymi, organizacjami po-

zarządowymi, wolontariat pracowniczy, podejmowanie

zaangażowania w działalności filantropijnej, inwestycje

społeczne

Partnerzy handlowi, dostawcy

i klienci

niezatrudnianie dzieci, niestosowanie pracy przymusowej,

stwarzanie równych szans, zasady sprawiedliwego handlu

Prawa człowieka

niezatrudnianie dzieci, niestosowanie pracy przymusowej,

stwarzanie równych szans, zasady sprawiedliwego handlu

Globalne problemy ekologiczne

wykazywanie troski i zainteresowania problematyką

ochrony środowiska naturalnego, dotyczy to w szczegól-

ności zagadnień: efektu cieplarnianego, zmian klimatycz-

nych, technologii zmniejszających zużycie zasobów nieod-

nawialnych.

Źródło: opracowano na podstawie Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.

Page 21: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 21 z 28

6 Argumenty zwolenników i przeciwników CSR

Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu ciągle jeszcze wywołuje wiele

dyskusji i kontrowersji. Ma swoich zwolenników i przeciwników, którzy argumentują

swoje racje.

Do szerokiego dyskursu na temat CSR przyczyniło się stwierdzenie

M. Friedmana: „Właściwym biznesem biznesu jest biznes”. Warto także podkreślić

kolejny argument przeciwników CSR a mianowicie: „Menedżerowie są zatrudnieni

przez właścicieli po to, aby pomnażali ich zyski. Menedżerowie nie powinni

zajmować się publicznym dobrem, nie są bowiem w tej sprawie kompetentni, brakuje

im na to demokratycznego mandatu, a ich zwykła praca nie powinna pozostawić im

czasu nawet na myślenie o tym.

W obecnych czasach stosowanie przez korporacje zasad CSR budzi czasem

skojarzenia równoznaczne z wyrachowaniem. Dodatkowo przeciwnicy CSR uważają,

że przedsiębiorstwa nie są podmiotami, które powinny rozwiązywać problemy

społeczne, gdyż posiadają one konkretne kompetencje do prowadzenia

specjalistycznej działalności nie zaś do działań prospołecznych. Można pójść jeszcze

dalej twierdząc, że zaangażowanie społeczne daje możliwość dominowania nad

otoczeniem, co więcej wzmacnia pozycję menedżerów, prowadząc np. do konfliktu

interesów. W tym kontekście można wrócić do postaci M. Friedmana, który uważał

wręcz, że w przypadku spółek akcyjnych menedżerowie przedsiębiorstwa mogą tylko

i wyłącznie służyć celom akcjonariuszy oraz przyczyniać się do wzrostu wartości

firmy. Działania skierowane na inne zadania niż wzrost zysku i wartości firmy dla

akcjonariuszy jest niczym innym jak łamaniem prawa.

Koncepcja CSR nie zyskałaby jednak takiej popularności, gdyby nie argumenty

wszystkich tych, którzy uważają, że jest ona korzystna tak dla przedsiębiorstwa, jak

i dla społeczeństwa oraz środowiska naturalnego. Z pewnością odpowiada ona

konkretnym oczekiwaniom klientów oraz stanowi narzędzie budowy pozycji

konkurencyjnej. Zwolennicy społecznego zaangażowania firm wskazują na ogromną

siłę przedsiębiorstw we współczesnych gospodarkach. Daje im to możliwości np.

niesienia pomocy przy rozwiązywaniu wielu problemów społecznych, aktywizowania

społeczności lokalnej, edukowania społeczeństwa, popularyzacji akcji

dobroczynnych, przyczyniania się do rozwoju gospodarczego poszczególnych

miejscowości i wzrostu zamożności mieszkańców. Coraz częściej zwolennicy

koncepcji CSR wysuwają argumenty ekonomiczne. Jak twierdzi jeden z nich

Page 22: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 22 z 28

„niewidzialna ręka” w gospodarce zostaje zastępowana współpracą nawet w ramach

konkurencji, współzależnością oraz współewolucją.

Konkludując, podejmowane działania społecznie odpowiedzialne przez organizacje

generują więcej korzyści niż skutków negatywnych.

Tabela nr 7.

ZALETY CSR WADY CSR

obowiązek „rehabilitacji” i ponoszenia odpowiedzialności za zanieczyszczenie środowiska, rozsądne eksploatowanie zasobów naturalnych tak aby służyły także przyszłym pokoleniom,

poprawa wizerunku, reputacji firmy,

wzrost konkurencyjności firmy, dostosowanie sie do wymogów i

potrzeb społeczeństwa. odciążenie państwa od ustalania

działań w obszarze społecznym, możliwość ukazania

postępowania etycznego, zniwelowanie krótkookresowych

kosztów przez długookresowe korzyści,

wzmacnianie innowacyjności, otwartość na nowe rozwiązania, także w zakresie rozwiązywania problemów społecznych (innowacje społeczne),

przedsiębiorstwo jako obywatel (posiada osobowość prawna) powinno dbać o swoje otoczenie,

zwiększone zaufanie akcjonariuszy, przywiązanie pracowników do firmy,

lepsza motywacja pracowników

zysk - jedyny cel przedsiębiorstwa, ukryte społeczne koszty odpowiedzialnej działalności przedsiębiorstw,

zbyt wielka władza w rekach przedsiębiorstw,

brak „umiejętności społecznych”, przejmowanie zysku

(akcjonariuszy, udziałowców), przedsiębiorstwo nie jest

podmiotem moralnym - nie musi ponosić odpowiedzialności,

naprawianie rynku należy pozostawić rządom i samorządom,

CSR to forma darmowej reklamy, PR, zabieg kosmetyczny, mydlenie oczu,

CSR jest idea niemierzalna.

Źródło: opracowano na podstawie Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.

Page 23: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 23 z 28

8. Wymagania międzynarodowej normy ISO 26000

ISO 26000 norma, która systematyzuje wiedzę na temat szeroko rozumianej

społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR Corporate Social Responsibility).

Z założenia nie jest to żadna forma certyfikacji ani obowiązkowej regulacji. Norma ta

stanowi praktyczny przewodnik po koncepcji odpowiedzialnego biznesu, definiuje

jego ramy oraz przybliżać wartości i idee.

Prace nad ISO 26000 trwały kilka lat, a ogłoszono ją w 2010 roku. Z racji wysokiego

prestiżu i globalnego zasięgu Międzynarodowej Organizacji Standaryzacyjnej norma

ISO 26000 ma szanse stać się najbardziej powszechną na świecie wykładnią CSR.

Projekt ten definiuje społeczną odpowiedzialność biznesu jako "Odpowiedzialność

organizacji za wpływ jej decyzji i działań (produkty, serwis, procesy) na

społeczeństwo i środowisko", poprzez przejrzyste i etyczne zachowanie, które:

przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, zdrowia i dobrobytu

społeczeństwa

bierze pod uwagę oczekiwania interesariuszy

jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami

zachowania

jest spójne z organizacją i praktykowane w jej relacjach.

Jednocześnie ISO 26000 jasno rozróżnia często używane zamiennie pojęcia

"zrównoważonego rozwoju" i "odpowiedzialności społecznej".

Zrównoważony rozwój to doktryna ekonomii politycznej zakładająca dążenie do

jakości życia na poziomie, na jaki pozwala obecny rozwój cywilizacyjny. Istotny

przekaz zawiera początek słynnego zdania z raportu Światowej Komisji Środowiska

i Rozwoju ONZ Nasza Wspólna Przyszłość z 1987 r.: "Na obecnym poziomie

cywilizacyjnym możliwy jest rozwój zrównoważony, czyli taki, w którym potrzeby

obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych

pokoleń na ich zaspokojenie".

Doktryna ta zakłada, że ludzkość, a w szczególności przedstawiciele biznesu,

w ramach prowadzonej przez siebie działalności powinni brać pod uwagę wyzwania

społeczne, środowiskowe i ekonomiczne. Świadomość i zbalansowanie tych trzech

obszarów stanowi właśnie o zrównoważonym rozwoju.

Społeczna odpowiedzialność natomiast skupia się na organizacji, nie na świecie.

Jest ściśle związana ze zrównoważonym rozwojem, ponieważ celem społecznej

Page 24: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 24 z 28

odpowiedzialności organizacji powinien być wkład do tej idei. Społeczna

odpowiedzialność biznesu nie musi stanowić dodatkowego czynnika kosztowego

w firmie, lecz stając się strategią prowadzenia biznesu powinna być jednocześnie

skutecznym mechanizmem tworzącym wartość dodaną poprzez stymulowanie

innowacyjności i budowanie przewagi konkurencyjnej.

Obszary społecznej odpowiedzialności biznesu (wg ISO 26000)

W celu usystematyzowania wiedzy o CSR oraz doprecyzowania wartości, którymi

powinny posługiwać się organizacje (nie tylko biznesowe) w swojej działalności,

projekt normy ISO 26000 wyróżnia następujące obszary tej społecznej

odpowiedzialności:

1) Ład organizacyjny

Ład korporacyjny to zasady oraz normy odnoszące się do szeroko

rozumianego zarządzania firmą. Dobre praktyki z tego obszaru powinny

stawiać sobie za cel poprawę efektywności zarządzania organizacją

z uwzględnieniem interesu społecznego, poszanowania interesariuszy

oraz zasad etycznych.

2) Prawa człowieka

Każda organizacja powinna działać w poszanowaniu wszystkich praw

człowieka oraz jego godności, w szczególności praw obywatelskich,

politycznych, ekonomicznych, socjalnych i kulturowych. W polskich

warunkach dobre praktyki realizowane w ramach tego obszaru powinny

wynikać np. z potrzeby przeciwdziałania wszelkiej dyskryminacji lub

wzmacniania ochrony praw pracowniczych.

3) Stosunki pracy

Na ogół każda organizacja ma do czynienia z pracą wykonywaną

wewnątrz, na jej rzecz lub poza nią. Wykraczają więc one poza relacje

organizacji z jej pracownikami, dotykając również sfery współpracy

z podwykonawcami, dostawcami, konkurencją etc. Dobre praktyki

z tego obszaru, wychodząc ponad obowiązki wynikające z przepisów

prawa, powinny mieć na uwadze warunki pracy i opiekę społeczną,

bezpieczeństwo i higienę pracy, rozwój społeczny (szkolenia), potrzebę

Page 25: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 25 z 28

prowadzenia stałego dialogu społecznego oraz utrzymywania otwartych

i uczciwych relacji z podmiotami współpracującymi.

4) Ochrona środowiska naturalnego

W ramach tego obszaru uwzględnia się przede wszystkim zagadnienie

zmniejszenia i adaptacji zmian klimatycznych oraz ochronę

i regenerację środowiska naturalnego. Dlatego dobre praktyki z tego

właśnie obszaru powinny być ukierunkowane na mierzoną obiektywnie

dbałość o jak najmniejszą skalę zanieczyszczeń emitowanych do

środowiska oraz podejmowanie wszelkich kroków zmniejszających

poziom zużycia zasobów naturalnych, będącego wynikiem działalności

organizacji.

5) Uczciwe praktyki rynkowe

W tym obszarze mieszczą się w szczególności etyczne zachowania

firmy w relacjach z innymi organizacjami, w tym z organizacjami

rządowymi, partnerami, dostawcami, wykonawcami, konkurencją oraz

zrzeszeniami, których jest członkiem. Firma chcąc być uważana za

podmiot stosujący uczciwe praktyki rynkowe, a tym samym

odpowiedzialny społecznie, powinna realizować dobre praktyki służące

przeciwdziałaniu nieuczciwej konkurencji, uczciwej współpracy oraz

poszanowaniu praw własności. Ponadto każda organizacja powinna

aktywnie promować zasady odpowiedzialności społecznej w swojej

strefie wpływów (partnerów, dostawców, otoczenia).

6) Relacje z konsumentami

Każda firma powinna być uczciwa i transparentna wobec swoich

konsumentów. W szczególności musi dbać o stosowanie uczciwych

praktyk w zakresie marketingu produktów i usług, uczciwe warunki

umów oraz obiektywną i rzetelną informację. W ramach tego obszaru

ważna jest również edukacja rynku, zaangażowanie w kwestie ochrony

zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, jakość obsługi i wsparcia oraz

rozpatrywania reklamacji. Na tych właśnie zagadnieniach powinny

skupiać się dobre praktyki z zakresu relacji z konsumentami.

Page 26: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 26 z 28

7) Zaangażowanie społeczne

Firma powinna aktywnie wspierać społeczności lokalne celem

rozwiązywania ich problemów, zwłaszcza tych, które dotyczą jej

pracowników i innych interesariuszy. Dobre praktyki z tego obszaru

powinny być ukierunkowane na prowadzenie dialogu społecznego,

który winien angażować organizacje społeczne w proces planowania

i realizacji projektów społecznych, uwzględnianie przy wyborze

kierunków zaangażowania realnych potrzeb społecznych, w tym

podejmowanie inwestycji społecznych w takich obszarach, jak edukacja

i kultura, zdrowie, rozwój i dostęp do technologii.

Page 27: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 27 z 28

PODSUMOWANIE

“The business of business is business” - to powiedzenie Miltona Friedmana,

amerykańskiego ekonomisty, laureata nagrody Nobla, przez kilka dekad było mottem

działalności większości przedsiębiorstw funkcjonujących w systemie wolnorynkowym.

Było także wyznacznikiem celu podejmowania jakiejkolwiek aktywności

gospodarczej. Także i dziś – co oczywiste - dążenie do osiągnięcia jak największego

zysku charakteryzuje każdego przedsiębiorcę. Od pewnego czasu jednak można

zauważyć tendencję zmierzającą do dostrzegania także innych możliwości płynących

z prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy zauważają, że może być

ona źródłem zaspokajania różnych, istotnych z punktu widzenia społeczeństwa

potrzeb, takich jak chociażby ochrona środowiska naturalnego, walka

z dyskryminacją i wykluczeniem społecznym czy tworzenie przyjaznych i trwałych

miejsc pracy.

Ta nowa, dobrowolna strategia uwzględniająca społeczne, ekonomiczne, etyczne

i ekologiczne aspekty w działalności gospodarczej oraz w kontaktach z otoczeniem

(m.in. z pracownikami, z klientami, akcjonariuszami, dostawcami, społecznością

lokalną), została określona mianem społecznej odpowiedzialności biznesu - CSR

(skrót od ang. corporate social responsibility). W praktyce przejawia się ona

najczęściej w działaniach takich jak: kampanie społeczne, wolontariat pracowniczy,

sponsoring wydarzeń kulturalnych, sprzedaż produktów połączona z przeznaczaniem

części zysku na określony cel społeczny, tworzenie kodeksów etycznych czy eko –

znakowanie produktów.

Page 28: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - MDGmdg.com.pl/static/site_media/download/2014/05/21/CSR.pdf · GLOBALIZACJA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Strona 28 z 28

Literatura:

1) Adamus – Matuszyńska A., Społeczna odpowiedzialność firm w dobie globalizacji, [w:]

ks. G. Polok, red., Etyczny wymiar działalności gospodarczej. Wybrane zagadnienia, Zeszyty

Naukowe AE Katowice „Studia Ekonomiczne”, Nr 35, Wyd. UE Katowice 2005.

2) Bembenek B., Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw Doliny Lotniczej w świetle badań

empirycznych, [w:] Z. Pisz, M. Rojek-Nowosielska, red. naukowi, Społeczna odpowiedzialność

biznesu. Uwarunkowania, kontrowersje, dobre i złe praktyki, Prace Naukowe UE we

Wrocławiu, Nr 42, Wyd. UE Wrocław, Wrocław 2009.

3) D.Teneta-Skwiercz, Rola administracji rządowej w zakresie rozwoju CSR w Polsce, [w:]

Z. Pisz, M. Rojek-Nowosielska, red. naukowi, Społeczna odpowiedzialność biznesu.

Uwarunkowania, kontrowersje, dobre i złe praktyki Prace Naukowe UE we Wrocławiu, Nr 42,

Wyd. UE Wrocław, Wrocław 2009.

4) Klimkiewicz K., Społecznie odpowiedzialne działania przedsiębiorstw jako odpowiedź na

współczesne problemy w organizacjach – przykłady dobrych praktyk w polityce personalnej,

[w:] Z. Pisz, M. Rojek-Nowosielska, red. naukowi, Społeczna odpowiedzialność biznesu.

Uwarunkowania, kontrowersje, dobre i złe praktyki, Prace Naukowe UE we Wrocławiu, Nr 42,

Wyd. UE Wrocław, Wrocław 2009.

5) Kos B., Przesłanki społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, [w:] ks. G. Polok, red

naukowy, Społeczna odpowiedzialność – aspekty teoretyczne i praktyczne, Zeszyty naukowe,

Wyd. UE Katowice, Katowice 2011

6) Nakonieczna J. Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw międzynarodowych, Difin,

Warszawa 2008.

7) Paliwoda-Matiolańska A., Odpowiedzialność społeczna, jako źródło przewagi konkurencyjnej,

[w:] Z. Pisz, M. Rojek-Nowosielska, red. naukowi, Społeczna odpowiedzialność biznesu.

Uwarunkowania, kontrowersje, dobre i złe praktyki, Prace Naukowe UE we Wrocławiu, Nr 42,

Wyd. UE Wrocław, Wrocław 2009.

8) Zapłata S., Kaźmierczak M., Ryzyko, ciągłość biznesu, odpowiedzialność społeczna.

Nowoczesne koncepcje zarządzania, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011.

9) Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej

odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.

10) Orłowska J. „Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR)” Sekcja Badań i Analiz Zespół

Przedsiębiorczości Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.