Skąd się wzięła perspektywa?Co to jest perspektywa?Co to jest szraf?Co to jest kompozycja architektoniczna bryły? Co to jest kompozycja rysunku? Co to jest architektura krajobrazu? Jak zacząć?

ROZDZIAŁ 1 ROZDZIAŁ 2 ROZDZIAŁ 3 ROZDZIAŁ 4 ROZDZIAŁ 5 ROZDZIAŁ 6 ROZDZIAŁ 7

Spis treści

NA POCZĄTEK TROCHĘ TEORII

008014030034037042048

09. Martwa natura 1 10. Martwa natura 211. Architektura z natury12. Przyroda z natury 13. Człowiek z natury14. Martwa natura z popiersiem

RYSUNEK Z NATURY

086089094100106110

01. Konstrukcja sześcianu02. Punkty zbiegu poza kartką 03. Konstrukcja elipsy04. Inne bryły 05. Kompozycja z taboretów06. Przystań07. Szklarnia08. Alejka parkowa

KONSTRUKCJEPODSTAWOWE

050055058065071074077081

33. Krzewy34. Drzewa35. Inna roślinność36. Niebo37. Projekt ogrodzenia38. Projekt skweru39. Projekt ogrodu

ARCHITEKTURA I KRAJOBRAZ

170176189201207214220

23. Wnętrze mieszkania I: Salon 24. Wnętrze mieszkania II: Kuchnia 25. Wnętrze mieszkania III: Łazienka 26. Wnętrze kawiarni27. Dom marzeń28. Punkt widokowy29. Architektura i woda30. Miejsce do siedzenia31. Statek kosmiczny32. Miasto przyszłości

TROCHĘ PROJEKTOWANIA

148151153155157159161163165167

40. 3. punkt zbiegu I: Perspektywa „żabia”

41. 3. punkt zbiegu II: Perspektywa „ptasia”

42. Konstrukcja odbicia43. Konstrukcja cienia I: Sześcian44. Konstrukcja cienia II: Bryły złożone45. Pojazdy46. Postać ludzkaSpis ilustracji

DLA ZAAWANSOWANYCH

226

231

235243255272284293

15. Kiosk w mieście16. Altana ogrodowa17. Chata tradycyjna18. Dwór murowany19. Willa Decjusza20. Wnętrze kościoła21. Uliczka wielozbiegowa22. Galeria handlowa

PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE

114117121126130134138143

09. Martwa natura I 10. Martwa natura II11. Architektura z natury12. Przyroda z natury 13. Człowiek z natury14. Martwa natura z popiersiem

RYSUNEK Z NATURY

086089094100106110

Co

to

je

st p

ers

pe

kty

wa

?

018

Konstrukcja perspektywy linearnejopiera się na założeniu, że wszystkie liniepoziome, które widzimy, spotykają się nalinii horyzontu w tzw. punktach zbiegu(których jest teoretycznie nieskończeniewiele). Warto podkreślić, że linie poziomenie spotykają się na horyzonciew sposób przypadkowy.

Tak jak linię horyzontu, punkty zbiegutrudno zauważyć w rzeczywistości. Odle-głość od obserwatora do horyzontu jestdość duża i rzadko kiedy spotykamy dwielinie proste tak długie, żeby faktycznie się„spotkały”. Ale nawet gdy punkt zbiegu niejest widoczny, łatwo sobie wyobra-zić, gdzie się znajduje.

To co widzimy zależy do tego, na jakiejwysokości się znajdujemy. Zmiana miej-sca powoduje podniesienie się, lub obni-żenie horyzontu oraz zmianę kąta nachyle-nia linii zbiegowych. Mimo to linie równo-ległe zawsze będą dążyć do wspól-nych punktów zbiegu.

Kiedy obiekt obserwujemy z bardzowysoka, albo z bardzo niska, dodatkowopojawia się tzw. 3. punkt zbiegu (pporów-naj: strona 026 oraz TTemat 40 i 441).

Co to są punkty zbiegu?

Jeśli dwie linie w rzeczywistościsą do siebie równoległe, to w per-spektywie będą dążyć do jedne-go wspólnego punktu zbiegu.

horyzont

horyzont

punkt zbiegu

punkt zbiegu

horyzont

horyzont

horyzont

fot.

T12

fot.

T13

fot.

T16

fot.

T15

fot.

T14

Tak jak linię horyzontu, punkty zbiegutrudno zauważyć w rzeczywistości. Odle-głość od obserwatora do horyzontu jestdość duża i rzadko kiedy spotykamy dwielinie proste tak długie, żeby faktycznie się„spotkały”. Ale nawet gdy punkt zbiegunie jest widoczny, łatwo sobie wy-obrazić, gdzie się znajduje. To, co widzimy, zależy do tego, na ja-kiej wysokości się znajdujemy. Zmianamiejsca powoduje podniesienie lub obni-żenie horyzontu oraz zmianę kąta nachy-lenia linii zbiegowych. Mimo to linierównoległe zawsze będą dążyć dowspólnych punktów zbiegu. Kiedy obiekt obserwujemy z bardzowysoka albo z bardzo niska, dodatkowopojawia się tzw. 3. punkt zbiegu (porów-naj: strona 026 oraz Temat 40 i 41).

Co

to

je

st p

ers

pe

kty

wa

?

025

Do tej pory omawialiśmy układy per-spektywiczne, których założeniem był po-rządek. To znaczy elementy, które sięw nich pojawiały stały w stosunku do sie-bie równolegle.

W rzeczywistości jest to układ, któryspotykamy najczęściej, bo porządek jestnienaturalny. Na rysunku daje nam on mo-żliwość łączenia perspektywy pro-stej z ukośną lub kilku ukośnych.

Łączenie układów nie zwalnia nas jed-nak z obowiązku stosowania odpowiednichskrótów perspektywicznych, prostowaniapionów (chyba, że to ujęcie z 3. punktemzbiegu), oraz umieszczania wszyst-kich punktów zbiegu na horyzoncie.

Oczywiście taki układ powoduje, żeilość linii konstrukcyjnych rośnie, co nie-doświadczonego rysownika może przytła-czać. Jednak po nabyciu pewnej wprawy,tworzenie złożonych konstrukcji nie spra-wia większych problemów, a rysunki zys-kują na atrakcyjności. Nie dość, że wyglą-dają bardziej realistycznie, to równocześ-nie mogą tworzyć bardzo efektow-ne, dynamiczne kompozycje.

Co to są układy wielozbiegowe?

Układ wielozbiegowy to taki,w którym elementy nie stoją dosiebie równolegle, a to znaczy, że mają indywidualne punktyzbiegu.

fot.

T39

fot.

T40

fot.

T38

fot.

T37

horyzont

horyzonthoryzont

Do tej pory omawialiśmy układy pers-pektywiczne, których założeniem był po-rządek. To znaczy elementy, które sięw nich pojawiały, stały w stosunku do sie-bie równolegle.

W rzeczywistości ten układ spotyka-my najczęściej, bo porządek jest nienatu-ralny. Na rysunku daje nam on możliwośćłączenia perspektywy prostej z uko-śną lub kilku ukośnych. Łączenie układów nie zwalnia nas jed-nak z obowiązku stosowania odpowiednichskrótów perspektywicznych, prostowaniapionów (chyba, że to ujęcie z 3. punktemzbiegu) oraz umieszczania wszyst-kich punktów zbiegu na horyzoncie. Oczywiście taki układ powoduje, żeilość linii konstrukcyjnych rośnie, co nie-doświadczonego rysownika może przytła-czać. Dopiero po nabyciu pewnej wprawy,tworzenie złożonych konstrukcji nie spra-wia większych problemów, a rysunki zys-kują na atrakcyjności. Nie dość, że wyglą-dają bardziej realistycznie, to równocześ-nie mogą tworzyć bardzo efektow-ne, dynamiczne kompozycje.

Co

to

je

st a

rch

ite

ktu

ra k

rajo

bra

zu?

042

Co to jest architektura krajobrazu?

Architektura krajobrazu, jako dzie-dzina wiedzy i twórczości artystycznej, wy-wodzi się od architektury i urbanistyki.Łączy problematykę projektowania kraj-obrazu z szeroko pojętymi zagadnieniaminauk przyrodniczych. Na kompozycję kraj-obrazową składają się rozmaite bryływ konkretnym układzie przestrzennym. Sąto twory przyrody, dzieła inżynierii, miasta,wsie, pola uprawne, ogrody, ele-menty małej architektury.

W niniejszym podręczniku przedsta-wiamy zagadnienia postrzegania krajob-razu z punktu widzenia architekta –rysownika (wwięcej w: Rozdział 6: Architek-tura i Krajobraz).

Krajobraz to fizjonomia środowiskadanego obszaru, na którą składają się na-stępujące czynniki: ukształtowanie te-renu, woda (morza, rzeki, jeziora, stawy)i rodzaj ich wizualnego wpływu na otocze-nie. Obejmuje również rodzaj pokrycia, za-równo naturalnego, jak i antropogenicz-nego, czyli powstałego w wyniku działal-ności człowieka. Charakter krajobrazu jestściśle związany z szerokością geograficz-ną a także z wysokością nad poziomemmorza. Te dwa czynniki mają wpływ naszatę roślinną, ale również na niektórecechy architektoniczne obszaru(np.: wysokość i kształt dachów).

Krajobraz jest traktowany jako żywyorganizm całości środowiska (jego wi-dzialna postać), które nas otacza. Poniż-szy rozdział ukazuje jego zróżnicowaniegłównie pod względem graficznym.

W niniejszym zestawieniu wybranychzostało pięć głównych odmian krajobra-zów, które rysownik znać powinien:

1. KRAJOBRAZ NATURALNYTo krajobraz z przewagą nnaturalnych

elementów przyrodniczych nad elemen-tami wynikającymi z działalności czło-wieka. Może to być krajobraz leśny, górski,pasterski, rolniczy. Z powodu niewielkiejingerencji człowieka, przyroda żyje i roz-wija się tu harmonijnie.

2. KRAJOBRAZ OTWARTYRodzaj obszaru (krajobrazu) odzna-

czającego się naturalnym, szerokim wid-nokręgiem. Dobrymi przykładami kraj-obrazu otwartego są np. osiedla wiejskie,uprawy rolnicze, łąki, zbiorniki wodne,drogi, zabytki architektoniczne w krajob-razie, etc.

3. KRAJOBRAZ ZIELONYJest to określenie terenów związa-

nych z szeroko pojętą przyrodą, z domina-cją elementów zielonych (las, drzewa, łąki,krzewy), ale także w powiązaniu z wodą,górami etc.

4. TEREN ZURBANIZOWANYW kategoriach plastycznych, jest to

obszar z dominacją elementów urbanis-tycznych, architektonicznych, technicz-nych, a nawet częściowo przemysłowych.Nazwa „krajobraz zurbanizowany” bywaczęsto używana do określenia stref pod-miejskich, obejmując np. tereny przej-ściowe między miastem a wsią.

5. TEREN ZIELONYTo pojęcie używane jest do określenia

szeroko pojętej zzieleni planowanej, np.parki, ogrody, skwery, bulwary, promenadyi inne formy związane ze sztuką ogrodową.Określenie to najczęściej bywa stosowanei używane w odniesieniu do terenów miej-skich. Mówimy wówczas ogólnie o „tere-nie zielonym” w mieście.

Zacznijmyod definicji

Co to jest krajobraz?

rys.

T35

fot.

T69

3. KRAJOBRAZ ZIELONY Jest to określenie terenów związa-nych z szeroko pojętą przyrodą, z domina-cją elementów zielonych (tworzywa roślin-nego - las, drzewa, łąki, krzewy), ale takżew powiązaniu z wodą, górami etc.

4. TEREN ZURBANIZOWANY W kategoriach plastycznych jest toobszar z dominacją elementów urbanis-tycznych, architektonicznych, technicz-nych, a nawet częściowo przemysłowych.Nazwa „krajobraz zurbanizowany” bywaczęsto używana do określenia stref pod-miejskich, obejmując, np. tereny przej-ściowe między miastem a wsią.

W niniejszym podręczniku przedsta-wiamy zagadnienia postrzegania krajobra-zu z punktu widzenia architekta–rysow-nika (więcej w: Rozdział 6: Architekturai Krajobraz).

RO

ZD

ZIA

Ł 1

: N

a p

ocz

ąte

k t

roch

ę t

eo

rii

SKALA. •

przykład A

przykład B

przykład C

im wyższy jest obiekt, tym ho-ryzont na kartce powinien być niżej

KOMPOZYCJA STATYCZNA. •

najszersza jej część znajdujesię na spodzie

Zacznijmy od definicji

Środki wyrazu

ściśle związany z szerokością geograficz-ną, a także z wysokością nad poziomemmorza. Te dwa czynniki mają wpływ na sza-tę roślinną, ale również na niektóre cechyarchitektoniczne obszaru (np. wy-sokość i kształt dachów).

1. KRAJOBRAZ NATURALNY To krajobraz z przewagą naturalnychelementów przyrodniczych nad elemen-tami wynikającymi z działalności czło-wieka. Może to być krajobraz leśny, gór-ski, pasterski, rolniczy. Dzięki niewielkiejingerencji człowieka, przyroda żyje i roz-wija się tu harmonijnie.

2. KRAJOBRAZ OTWARTY Rodzaj obszaru (krajobrazu) odzna-czającego się naturalnym, szerokim wid-nokręgiem. Dobrymi przykładami krajo-brazu otwartego są, np.: osiedla wiejskie,uprawy rolnicze, łąki, zbiorniki wodne,drogi, zabytki architektoniczne w krajob-razie, etc.

055

RO

ZD

ZIA

Ł 2

: K

on

stru

kcj

e p

od

sta

wow

e

rys.

009

Pole widzenia ludzkich oczu nie pozwala nam widziećrównocześnie dwóch punktów zbiegu (dla jednej bryły o ką-tach prostych). W perspektywie ukośnej jeden punkt zbiegumoże pojawić na kartce, ale najczęściej oba wyjdą poza jejkrawędzie. Jak wtedy rysować zbiegi?

Punkty zbiegu poza kartką

TEMAT 02:

Pu

nk

ty z

bie

gu p

oza

ka

rtk

ą

056 ZAKRES WIDZENIAŻeby lepiej uzmysłowić sobierealne odległości punktów zbie-gu od siebie, zaznaczyliśmy naschemacie obok przykładowe uję-cie zgodne z optyką ludzkiegooka. Model A to ujęcie, któregobędziemy używać w większościtematów podstawowych.

SIATKA ZBIEGÓWZanim ustawimy na kartce bryły, mu-simy się nauczyć prostej i przydatnejkonstrukcji siatki zbiegów. Pozwalanam ona właściwie określić kieruneklinii zbiegowych, nawet jeśli ich punktyzbiegu znajdują się poza kartką.

krok 1Zaczynamy od narysowania poziomejlinii horyzontu, która powinna znaleźćsię mniej więcej na ⅘ wysokości kar-tki. Potem dodajemy w dowolnym miej-scu linię pionową, która będzie służyćjako pion pomocniczy.

krok 2Teraz rysujemy dwie linie pod różnymikątami, które biegną do punktów zbie-gu gdzieś poza kartką. Ich kąty nachyle-nia mogą być dowolne, ale dobrze bybyło, gdyby wyraźnie się różniły od sie-bie. W ten sposób stworzyliśmy 3 piono-we odcinki różnej długości. Dwa na kra-wędziach kartki, zaczynające się na koń-cu linii zbiegu i kończące się na horyzon-cie a trzeci na pionie pomocniczym.

krok 3Następnie każdy z powstałych odcin-ków dzielimy na 4 równe części. Mo-żemy tego dokonać, używając jako „li-nijki” naszego ołówka.

krok 4Wystarczy połączyć punkty ze sobą, że-by stworzyć precyzyjną siatkę zbiegów.Gdyby przedłużyć jej linie, trafiłyby dotych samych punktów zbiegu. Siatkęoczywiście możemy w zależności od po-trzeb dowolnie zagęszczać i powiększać.

rys.

003

rys.

010

horyzont

horyzont

057

Pu

nk

ty z

bie

gu p

oza

ka

rtk

ą

FAZY POWSTAWANIATeraz zastosujemy poznaną kon-strukcję siatki zbiegów do ułoże-nia martwej natury z wyobraźni.

krok 1Zaczynamy od narysowania horyzontu.Następnie konstruujemy siatkę zbie-gów zgodnie z poznanym na poprzed-niej stronie Modelem A.

krok 2Za pomocą siatki zbiegów tworzymy sze-ścian bazowy. Jego zbiegi powinny biec„równolegle” do linii siatki zbiegów. Najego podstawie tworzymy „podłogę” na-szego rysunku. Używamy w tym celukonstrukcji siatki perspektywicznej (po-równaj: strona 053).

krok 3Na tak przygotowanym podłożu układa-my sześciany różnej wielkości.

krok 4Możemy ożywić kompozycję, wycinająckostkę z wybranego sześcianu za po-mocą konstrukcji przedstawionej poni-żej. Następnie przyjmujemy kierunekźródła światła i wykańczamy rysunekszrafem (porównaj: strona 055).

WYCINANIEŻeby wyciąć kostkę o wielkości ⅛ sze-ścianu (czyli mały sześcian o boku rów-nym połowie boku dużego sześcianu),musimy w jego boki wrysować prze-kątne. Z ich pomocą możemy znaleźćkrawędzie kostki. Wystarczy poprowa-dzić teraz linie do punktów zbiegu, żeby„wyciąć” zadany element.

rys.

009

rys.

011

horyzont

081

RO

ZD

ZIA

Ł 2

: K

on

stru

kcj

e p

od

sta

wow

e

rys.

038

Najczęściej punkt zbiegu w takim ujęciu znajduje sięw centrum pola widzenia obserwatora, czyli na środku kart-ki. Przesuwamy go w bok celowo, aby przełamać symetrięwystępującej w tym temacie perspektywy jednozbiegowej.

Alejka parkowa

TEMAT 08:

Ale

jka

pa

rkow

a

082

KONSTRUKCJA ŁAWKIJednym z niewielu elementów tejkompozycji, gdzie wyraźnie bę-dzie widać perspektywę, jest ław-ka. Jej proporcje mogą się różnićod proponowanych, ale wyso-kość całkowita nie powinna prze-kraczać ½ wysokości człowieka.

krok 1Zaczynamy tradycyjnie od sześcianu ba-zowego, którego, za pomocą konstruk-cji siatki perspektywicznej (porównaj:strona 053) powiększamy do zadanychproporcji.

krok 2Następnie wyznaczamy linie, na któ-rych zbudujemy pochylone nogi ławki.Powinny one stworzyć identyczne trape-zy, oba w odległości ½ sześcianu odkrawędzi ławki. Równocześnie tworzy-my linie pochylonego oparcia.

krok 3Teraz nadajemy grubość nogom orazpłaszczyznom siedziska i oparcia.

krok 4Między nogami ławki wrysowujemy po-przeczki, a blaty siedziska i oparcia dzie-limy na poszczególne deski. Wykańcza-my rysunek szrafem oraz konstruujemycień rzucony (porównaj: strona 270).

rys.

039

rys.

040

Ale

jka

pa

rkow

a

084 PRZYKŁADY

fot.

016

fot.

014

fot.

015

fot.

017

RO

ZD

ZIA

Ł 3

: R

ysu

ne

k z

na

tury

086

rys.

044

TEMAT 09:Martwa natura I

Rysowanie z natury rządzi się swoimi prawami, ale zna-cząco nie różni się od tworzenia podobnych kompozycji z wy-obraźni. Temat ten jest niezmiernie ważny, ponieważ poja-wia się na egzaminach wstępnych prawie wszystkichuczelni o profilu architektonicznym.

087

Ma

rtw

a n

atu

ra

KOMPOZYCJAI POMIARYMoże się zdarzyć, że martwa na-tura, którą mamy narysować,jest wyjątkowo szeroka i ciężkozmieścić ją w pionie na kartce.Oczywiście można obrócić kart-kę i rysować w poziomie, ale bry-ły będą wtedy bardzo małe i tymsamym nieefektowne. Jeśli te-mat egzaminacyjny nie mówi wy-raźnie, że martwa natura ma nakartce zmieścić się cała, propo-nujemy narysować tylko jej naj-ciekawszy fragment.

krok 1Analizujemy martwą naturę w poszuki-waniu najciekawszego ujęcia.

krok 2Proponowane ujęcie skupia się wokółplamy draperii, która stanowi najbar-dziej atrakcyjny graficznie element tłakompozycji. Dodatkowo, pojawiają siętu bryły o największych kontrastach.

krok 3Następnie powinniśmy zbadać propor-cje poszczególnych elementów wzglę-dem siebie oraz względem innych brył.Używamy do tego ołówka, który trzyma-my w wyprostowanej ręce. Kciukiem od-kładamy wielkości i porównujemy je zesobą. Najlepiej jest znaleźć jedną chara-kterystyczną wielkość (tutaj jest to „a”,czyli wysokości największego, „bazowe-go” sześcianu) i porównywać ją do innych.

krok 4Na to ujęcie nałożyliśmy kilka przykła-dowych wielkości, żeby pokazać zbież-ność niektórych proporcji. Małe sześcia-ny mają wysokość równą ⅓ wysokościnaszego „a”. Pozostałe elementy zos-tały tak dobrane, aby łatwo porównaćich proporcje z wielkością sześcianu ba-zowego.

BONUSW tym ćwiczeniu użyjemy metody„szybkiego szkicu”. Polega ona na bar-dzo szybkim, „plamowym” przeniesie-niu brył martwej natury od razu na dużąkartkę. Jej szkicowy charakter pozwalana szybkie poprawki. Żeby zapoznać sięz alternatywną metodą „złotego po-działu” zobacz: Temat 10.

fot.

018

a

⅔a

⅓a a

Ma

rtw

a n

atu

ra

088 FAZY POWSTAWANIAPo zmierzeniu proporcji wszyst-kich elementów przenosimy wy-niki tych obliczeń na szkic.

krok 1Tworzymy uproszczony zarys wszyst-kich obiektów. Na razie pamiętamytylko o najważniejszych wielkościach,nie skupiamy się na detalach. Na tymetapie ważna jest kompozycja na kart-ce, nie poprawność zbiegów czy pre-cyzja wykonania.

krok 2Jeśli układ brył na rysunku nam odpo-wiada, zaczynamy konstruować bryły,najpierw te największe. Graniastosłupo podstawie ośmioboku na razie uprasz-czamy do sześcianu.

krok 3Schematyczne obrysy brył przekształ-camy w precyzyjną konstrukcję, weryfi-kując powstałe nieścisłości. Sprawdza-my, które bryły są ustawione w stosunkudo siebie równolegle i prowadzimy ich li-nie konstrukcyjne do tych samych punk-tów zbiegu. Zaznaczamy plamę draperii.

krok 4Żeby łatwiej ocenić proporcje elemen-tów rysujemy zarówno to, co widzimy,jak i to, co jest przysłonięte przez innebryły. Uszczegóławiamy konstrukcję gra-niastosłupa (porównaj: strona 067). Nadraperię nanosimy uproszczone linie„konstrukcyjne” reprezentujące krawę-dzie fałd. Obserwujemy kierunek pada-nia światła i wykańczamy rysunek szra-fem, zgodnie ze stanem rzeczywistym(porównaj: strona 086).

ŚWIATŁOCIEŃW tej kompozycji pojawiają się bryłyo różnych kolorach. Musimy ich barwyuprościć do właściwych odcieni szaro-ści. Kolory takie jak czerwony, grana-towy, ciemnozielony, brązowy będą narysunku ciemne. Żółty, jasnoniebieski,jasnozielony – jasne. WAŻNE: Nawet jeśli w rzeczywistościświatło było rozproszone, na rysunku kon-trasty powinny być mocne i wyraziste.WAŻNE: Rysowanie z natury nie zwal-nia nas z precyzyjnej konstrukcji wszys-tkich brył, wszystko jedno czy widzimyje całe, czy nie.

rys.

044

rys.

045

rys.

169

Drz

ewa

183

rys.

182

Inn

a r

ośl

inn

ość

197

RO

ZD

ZIA

Ł 6

: A

rch

ite

ktu

ra i

kra

job

raz

214

rys.

209

TEMAT 38:Projekt skweru

Skwer, inaczej zieleniec to niewielki obszar miejski,któremu nadano formę kompozycji ogrodowej. Przykład po-wyżej (Place du Petit Sablon w Brukseli) ma kompozycję re-gularną, zdominowaną na pierwszym planie przez kolisteukłady ligustru.

215

Pro

jek

t sk

we

ru

PROJEKTOWANIEPowinniśmy zacząć od widokuz góry, czyli rzutu. W drugim eta-pie należy przygotować wzornikposzczególnych elementów, któ-re wypełnią skwer oraz nadać imcechy wspólne.

SKWER HISTORYCZNYW założeniach tego typu pojawiały sięzarówno układy geometryczne (np.o stylizacji barokowej czy klasycystycz-nej), jak też swobodne (których rozwójprzypadł na koniec XVIII wieku). Skweryhistoryczne były często zdominowaneprzez małą architekturę w formie per-goli, altany lub pomnika (porównaj: stro-na 047).

wytycznePonieważ skwer to założenie ogrodowe,powinien mieć cechy konkretnego stylu(np.: naturalistyczny, angielski, kaligra-ficzny czy romantyczny). Obiekty małejarchitektury muszą być stylistycznie po-wiązane z rzutem.

rys.

210

rys.

211

Pro

jek

t sk

we

ru

216

SKWER NOWOCZESNYSkwer tego typu to kompilacja dotych-czasowego dorobku ogrodnictwa, ak-tualnych tendencji oraz odważna, częstoasymetryczna, złożona z kontrastowychkształtów forma. Mała architektura mo-że być zdominowana przez stal i beton.

wytyczneW tym przypadku projektant ma więk-szą swobodę w doborze środków wyra-zu. Układ skweru może być abstrakcyj-ny, nawiązujący formą do malarstwa no-woczesnego. Może to też być zabawaw zestawianie prostych kształtów geo-metrycznych (porównaj: strona 164).

DOBÓR UJĘCIAPo zakończeniu etapu projektowania,czas przejść do rysunku. Zestawiliśmyze sobą po dwa ujęcia dla każdego roz-wiązania. Jedno, analogiczne dla obuprojektów i drugie, które ma na celuuwypuklić najbardziej atrakcyjny frag-ment założenia.

rys.

213

rys.

212

217

Pro

jek

t sk

we

ru

PRZYKŁADYry

s. 21

4ry

s. 21

5

247

Ko

nst

ruk

cja

cie

nia

I:

Sze

ścia

n

S3: SZEŚCIANAby skonstruować cień od dowol-nej bryły, potrzebujemy dwóchpunktów: źródła światła oraz pod-stawy źródła światła. Linie bieg-nące z tych punktów przetną się,tworząc kontury plamy cienia. W widoku z góry (poniżej)) możnadostrzec, że cień od sześcianu jestw rzeczywistości powiększonymkwadratem, a linie, które go two-rzą, zbiegają się. To cecha cha-rakterystyczna cienia od światłasztucznego.

ZA POMOCĄ TRÓJKĄTA Zazwyczaj zarówno źródło światła, jaki jego podstawa znajdują się poza kra-wędzią rysunku (inaczej niż na tymprzykładzie). Ułatwimy sobie ich znaj-dowanie, posługując się trójkątem. Je-go dola krawędź wyznacza oś linii bieg-nących do podstawy źródła światła,a krawędź ukośna wyznacza kąt pada-nia promieni światła (a tym samym jestosią biegnącą do samego źródła świa-tła). Oznaczenie S3 informuje, że jest tojedno z ujęć cienia od światła sztucz-nego.

krok 1Dla uproszczenia umieściliśmy źródłoświatła − lampę − w zasięgu wzroku.

krok 2Prowadzimy linie od źródła światła dogórnych narożników sześcianu i prze-dłużamy je w dół do „podłogi”.

krok 3Następnie rysujemy linie od podstawyźródła światła przez dolne narożnikisześcianu.

rys.

254

Ko

nst

ruk

cja

cie

nia

I:

Sze

ścia

n

248 S3: SZEŚCIAN 2Rysunek poniżej przedstawia fi-nałową fazę pracy nad cieniem.Linie konstrukcyjne zostały usu-nięte.

krok 4Żeby stworzyć kwadrat – podstawę cie-nia od sześcianu, musimy znaleźć punk-ty przecięcia się linii od źródła światłaz liniami biegnącymi od podstawy źródłaświatła. Następnie łączymy te punkty li-niami, które biegną do tego samegopunktu zbiegu co sześcian.

krok 5Zamykamy kwadrat cienia liniami, któ-re powinny biec do drugiego punktu zbie-gu, zgodnymi również z perspektywąsześcianu.

krok 6Wykańczamy bryłę szrafem, zgodniez kierunkiem źródła światła. Pamięta-my o kontrastach na bryle, a także nastyku sześcianu i tła.

rys.

254

Ko

nst

ruk

cja

cie

nia

II:

Bry

ły z

łożo

ne

262 S3: CIEŃ OD KULIZaczynamy od skonstruowaniakuli (porównaj: strona 063). Tękonstrukcję również oprzemy nasześcianie. W widoku z góry (po-niżej) można dostrzec, że cień odkuli to elipsa. Jeśli w widoku z gó-ry płaszczyzna cienia jest elipsą,to w perspektywie będzie owa-lem. Nie będzie można do jegosprawdzenia użyć osi, ponieważjest on zdeformowany skrótemperspektywicznym. OznaczenieS3 informuje, że jest to jednoz ujęć cienia od światła sztucz-nego.

krok 1Przez środek kuli prowadzimy linię odźródła światła. Kiedy narysujemy liniędo niej prostopadłą, otrzymamy osieelipsy, którą musimy zrzutować na „po-dłogę”, aby stworzyć cień od kuli.

krok 2Następnie opisujemy na powstałej elip-sie kwadrat, którego krawędzie pozio-me są zgodne z liniami zbiegowymi sze-ścianu. Przez punkty A prowadzimy linieod źródła światła i rzutujemy je na pod-łogę. Z punktów A opuszczamy piony dodolnych krawędzi sześcianu – tworzymypunkty B. Linie od podstawy źródła świa-tła, które przejdą przez punkty B, prze-tną się z liniami od źródła światła, two-rząc punkty C. Zwróćmy uwagę, że dol-ne krawędzie sześcianu zbiegają się nahoryzoncie, minimalnie inaczej niż linieod podstawy źródła światła.

krok 3Analogicznie rzutujemy dolne narożnikikwadratu opisanego na elipsie. Po po-łączeniu obu punktów F i C otrzymamyprostokąt, z którego wytniemy owal cie-nia rzuconego.

rys.

262

263

Ko

nst

ruk

cja

cie

nia

II:

Bry

ły z

łożo

ne

S3: CIEŃ OD KULI 2Rysunek poniżej przedstawia fi-nałową fazę pracy nad cieniem.Linie konstrukcyjne zostały usu-nięte.

krok 4Analogicznie jak w konstrukcji walcaprzewróconego (porównaj: strona 260)rzutujemy punkty G (porównaj: Temat03).

krok 5Następnie przenosimy na „podłogę”punkty H (porównaj: Temat 03). Teraz,korzystając ze zrzutowanych punktów Gi H, wyznaczamy owal cienia. W prze-ciwieństwie do zwykłej, poziomej elip-sy, nie jesteśmy w stanie sprawdzić po-prawności naszej konstrukcji za pomo-cą osi elipsy.

krok 6Wykańczamy bryłę szrafem, zgodniez kierunkiem źródła światła.

rys.

262

RO

ZD

ZIA

Ł 7

: D

la z

aa

wa

nso

wa

nyc

h

272

rys.

267

TEMAT 45:Pojazdy

Nawet dla zaawansowanych rysowników tematyka tanie jest łatwa. Postaramy się przybliżyć sposoby rysowaniakilku charakterystycznych pojazdów, których konstrukcję za-czniemy od prostych brył geometrycznych. Na końcu tematuprzybliżymy kilka bardziej skomplikowanych pojazdów.

277

Po

jazd

y

VANKolejny pojazd jest nieco prostszydo narysowania od poprzedni-ków, ponieważ jest jednobryłowy.Łatwo go zmienić w minibus, ka-retkę pogotowia, radiowóz czychoćby w małą wywrotkę. Na tejstronie analizujemy proporcjetego typu pojazdu. Możemy teżzobaczyć czwartą – finałową fazęrysunku, gdzie pojazd osadzonyjest w kontekście.

rys.

274

rys.

275

rys.

276

Po

jazd

y

278 FAZY POWSTAWANIA Rysowanie pojazdu zaczynamy oduproszczenia go do sześcianów.

krok 1Pojazd dostawczy wpisuje się w prosto-padłościan o długości 2 sześcianów. Je-go przednia ściana wpisuje się w pro-stokąt, a nie kwadrat, dlatego trzeba jąodpowiednio zwęzić. Horyzont znajdujesię mniej więcej w ½ wysokości pojazdu(jego wysokość to ok. 280 cm). Jest toperspektywa właściwa dla osoby siedzą-cej. Zaznaczamy prostopadłościany, któ-re posłużą nam do wykreślenia kół.

krok 2Wpisujemy linie tworzące kształt nadwo-zia. Ważne jest precyzyjne odtworzeniekrzywizn karoserii.

krok 3Uzupełniamy bryłę detalami, przyjmu-jemy kierunek źródła światła i wykań-czamy rysunek szrafem.

krok 4 (poprzednia strona)Pojazd powinien być osadzony w kon-tekście (np. budynki przemysłowe) z wy-raźnie zaznaczonym cieniem rzuconym(porównaj: Temat 43 i 44).

ŚWIATŁOCIEŃW pojeździe dostawczym pojawiają sięplastikowe zderzaki oraz osłony w dol-nej części nadwozia, które są nielakie-rowane i matowe. Refleksy świetlnei odbicia mogą pojawić się na karose-rii. Wygięta szyba przednia równieżmoże odbijać światło.

rys.

276