SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także...

43

Transcript of SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także...

Page 1: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.
Page 2: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 3

Szanowni Państwo,

W  2018 roku świętujemy stulecie odzyskania politycznej niepodległości. Ta  sym boliczna data powinna skłaniać do refleksji zarówno nad drogą do wolności, jak i  wyzwaniami, jakie stawia ona przed nami współcześnie. Co dzisiaj znaczy być patriotą? Jakie wartości wiążą się ze szczególnym przy-wiązaniem do ojczyzny, jak wyrażać to przywiązanie, nie prowadząc do konfrontacji z  innymi narodami, jak wyróżniać własne dziedzictwo, nie po-mniejszając znaczenia dziedzictwa innych (narodowego, etnicznego, regio-nalnego). Te wszystkie pytania wydają się wyjątkowo ważne w czasie, kiedy tożsamość i tożsamości stanowią ważny element ogólnoeuropejskiej debaty, kiedy niejednokrotnie w przestrzeni publicznej całego kontynentu pojawiają się głosy ksenofobiczne, nacjonalistyczne czy rasistowskie.

Jesteśmy przekonani, że Muzeum Narodowe w  Krakowie ma w  tym ob-szarze szczególne zadanie: powinno z  jednej strony budować szacunek dla naszej ojczyzny, pozwalać poznawać jej wielowiekowe dziedzictwo kulturo-we, a z drugiej wykazywać bogactwo przeszłości, wielość tropów kulturo-wych przez wieki budujących Polskę.

Z  okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości, chcąc podjąć rozważa-nia m.in. na wymienione wyżej tematy, zapraszamy 1918 grup na bezpłatne lekcje muzealne. Chcielibyśmy razem z nimi cieszyć się wolnością, pokazując, jak wiele postaci i  postaw prowadziło do jej odzyskania. Chcielibyśmy, aby widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w  codziennym życiu tzw. zwykłych obywateli czy na przykład niezależność kobiet szukających w trudnych czasach nowych ról społecznych. 2018 rok to przecież także 100. rocznica uzyskania przez Polki prawa wyborczego.

Nieprzypadkowo zwracamy się z naszą ofertą do Nauczycieli. Bez pracy Państwa poprzedników zapewne nie mielibyśmy okazji do świętowania nie-podległości. Polscy nauczyciele – mimo że szkoły w wielu okresach nie funk-cjonowały lub ich działanie było mocno ograniczone – nadal spełniali swoje powołanie, wychowując kolejne pokolenia uczniów. Mamy nadzieję, że dziś przyprowadzicie ich do Muzeum Narodowego w Krakowie, abyśmy wspólnie podjęli refleksję nad tematem niepodległości.

dr hab. Łukasz Gaweł, Zastępca Dyrektora ds. Strategii, Rozwoju i Komunikacji

SPIS TREŚCI

3 Wstęp – Łukasz Gaweł

4 Muzeum i szkoła – spotkanie w programie

7

8 Samodzielne zajęcia w muzeum

9 Polecamy nauczycielom

12 Szkoła interpretacji 2018/2019

16 Co to jest lekcja muzealna?

18 Cele edukacyjne i kompetencje uczniów realizowane w ramach lekcji muzealnych w odniesieniu do podstawy programowej

22 Tematy lekcji muzealnych dla przedszkoli i klas 1– 6 szkół podstawowych

37 Tematy lekcji muzealnych dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

60 Kufer pełen dziedzictwa

61 Wystawa „Wyspiański”

62 Kultura dostępna – 2018/1918 bezpłatne lekcje muzealne

63 Jak zamówić lekcję muzealną lub oprowadzanie?

66 Zabukuj czas

71 Wystawy planowane (wybór)

73 Oddziały Muzeum Narodowego w Krakowie

81 Regulamin

Page 3: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 4 / 5

projektu). Zajęcia muzealne stanowiły integralną część zajęć szkolnych. Były realizowane podczas lekcji, a ich treść wchodziła w zakres realizacji podsta-wy programowej kształcenia ogólnego.

Jeżeli kształcenie muzealne ma mieć realny wpływ na formowanie oso-bowości uczniów, to z  całą pewnością nie może mieć charakteru incyden-talnego. Jestem o tym przekonana jako dydaktyk. Świetnie wyraziła to Olga Gałuszek, która pisze: „Ważne, aby i nauczyciel, i edukator muzealny dostrze-gli specyfikę i  walory cyklicznych, a  nie tylko jednorazowych zajęć w  mu-zeum. Trudno zaprojektować czas na estetyczne wzruszenia, tym bardziej że najczęściej trzeba je ująć w  ramy 45-minutowych lub godzinnych spotkań. Nie chodzi o  to, by podczas dwugodzinnej wizyty zobaczyć w  sposób po-wierzchowny wszystko, lecz by w wyniku powtarzanych wizyt zobaczyć tyle, by mieć poczucie «nagradzającego kontaktu»”4. Na potrzebę takiego kon-taktu zwracali też uwagę uczniowie, którzy pisali o  małej ilości czasu prze-znaczonego na zwiedzanie wystaw we własnym zakresie, zgodnie ze swoimi zainteresowaniami5.

Muzeum Narodowe w  Krakowie jest muzeum przyjaznym i  otwartym, również w  kwestiach poszukiwań oryginalnych rozwiązań edukacyjnych łą-czących edukację formalną z edukacją muzealną. Z całą pewnością do takich należy pomysł udostępnienia przestrzeni muzealnej dla nauczycieli, którzy przychodząc z uczniami do muzeów, przeprowadzają tam samodzielnie lek-cję, która jest naturalną konsekwencją tego, co działo się – czy też wydarzy się – na lekcji w  szkole. Dzięki tego typu zabiegom edukacyjnym pokazuje-my uczniowi spójność wiedzy szkolnej i pozaszkolnej, wiedzy pozyskiwanej z tekstów podręcznika i tej zdobywanej w bezpośrednim kontakcie z rzeczy-wistością, w tym wypadku w kontakcie z „surowymi materiałami”, jak określa eksponaty Mirosław Borusiewicz, pisząc o muzeum jako o instytucji badaw-czej6. Wypowiedzi badanych uczniów biorących udział w programie „Zmierz się z  kulturą” są wskaźnikami jeszcze innego rodzaju wiedzy wytwarzanej w  sytuacji edukacyjnej w  przestrzeniach muzealnych. Uczeń zdobywa wie-dzę osobistą, a więc powstałą w toku poznawania samego siebie 7, i o takim

4 O. Gałuszek: Po co szkole muzeum, po co muzeum szkoła? O edukacji muze-alnej z perspektywy prowadzącego zajęcia nauczyciela. W: Edukacja muzeal-na w Polsce. Sytuacja, kontekst, perspektywy rozwoju. Raport o stanie edukacji muzealnej w Polsce. Red. M. Szeląg. Warszawa 2012, s. 149.

5 „Uważam, że warto dać zwiedzającym czas wolny w muzeum, aby mogli w ci-szy napawać się sztuką” (uczeń IV LO im. Bolesława Chrobrego w Bytomiu, profil humanistyczno-przyrodniczy, klasa II).

6 M. Borusiewicz: Nauka czy rozrywka? Nowa muzeologia w europejskich defini-cjach muzeum. Kraków 2012, s. 125.

7 Zob. cztery rodzaje treści kształcenia w ujęciu Wojciecha Kojsa: Treści kształ-cenia – stare i nowe problemy. W: Oświata na wirażu. IV Tatrzańskie Semina-rium Naukowe. Red. K. Denek, T.M. Zimny. Kielce 1999, s. 103.

Muzeum i szkoła – spotkanie w programie „Zmierz się z kulturą”

Refleksję, którą chciałam się z Państwem podzielić, rozpocznę od fragmentu wypowiedzi jednej z uczennic uczestniczących w programie „Zmierz się z kul-turą” realizowanym przez Muzeum Narodowe w  Krakowie w  roku szkolnym 2017/2018. Wypowiedź ta jest jedną ze 122 uzyskanych w badaniach progra-mu, a  prowadzonych przez Annę Grzelak, kierownika działań dla szkół i  na-uczycieli w krakowskim muzeum oraz autorkę poniższych rozważań1.

„Dzięki spotkaniom z  Muzeum Narodowym nie tylko jako goście, ale jako «współpracownicy» mamy szansę zobaczyć instytucję od bardziej ludzkiej, emocjonalnej strony. Myślę, że tym, co nauczyło mnie najwięcej podczas te-gorocznej przygody z Wyspiańskim, był Dzień Wolnej Sztuki, podczas które-go miałam ogromną przyjemność opowiadać o  obrazie jako wolontariuszka. Doświadczenie, jakie zdobyłam podczas akcji i  zajęć tego typu, otworzyło mnie na ludzi i pokazało, że wiedzieć więcej, to żyć lepiej. Uważam także, że odwiedzanie przeróżnych placówek oraz spotkanie wielu osób sprawia, że umiemy odnaleźć się w każdej sytuacji i że buduje to naszą pewność siebie, co jest bardzo ważne na tym etapie naszego życia”2.

Opisywany kontakt uczennicy z  muzeum jest spotkaniem bliskim, emo-cjonalnym, pozwalającym na to, co najważniejsze w  edukacji: na poznanie siebie, swoich możliwości i predyspozycji. Autorka powyższej wypowiedzi traktuje wiedzę w bardzo szeroki sposób, dostrzegając w niej ważny element rozwoju. Nadaje jej wręcz etyczny wymiar. Poprzez obcowanie ze sztuką na-stępuje nie tylko poznanie, poszerzenie wiedzy, lecz także samopoznanie i samodoskonalenie. Sztuka pozwala nie tylko więcej wiedzieć i widzieć, nie tylko smakować życie, ale po prostu lepiej żyć. W takim myśleniu obcowanie ze sztuką wykracza poza wąsko zdefiniowane przestrzenie instytucji kultury, a muzeum jawi się jako miejsce zdobywania wiedzy, wrażeń i doświadczeń3.

Badani uczniowie wyrażali bardzo pozytywne opinie na temat swojego udziału w  programie „Zmierz się z  kulturą” zarówno w  jego warstwie kon-cepcyjnej, jak i  realizacyjnej. Należy przy tym podkreślić, że w  ocenie od-nosili się do swojej rocznej współpracy z  Muzeum Narodowym w  Krakowie, a  nie pojedynczych lekcji muzealnych. Zajęcia pomyślane były bowiem ja-ko spotkania cykliczne (regularne), które prowadzili w przestrzeniach muze-alnych oraz miejskich zarówno edukatorzy, jak i nauczyciele (koordynatorzy

1 Badania obejmowały: nauczycieli (koordynatorów projektów ze strony szkół) – wywiady; edukatorów muzealnych (koordynatorów projektów ze strony mu-zeum) – wywiady; uczniów uczestniczących w projektach – wypowiedź inten-cjonalnie stworzona oraz analiza dokumentacji programu. Efektem badań będzie książka, której wydanie planowane jest na 2019 rok.

2 Uczennica VII LO im. Z. Nałkowskiej w Krakowie, profil humanistyczny, klasa I.3 Zob. R. Pater: W poszukiwaniu standardów edukacji muzealnej, „Muzealnictwo”

2012, nr 53, s. 136.

Page 4: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 6 / 7

„ZMIERZ SIĘ Z KULTURĄ”„Zmierz się z  kulturą” to program muzealny umożliwiający realizację autor-skich projektów nauczycielskich wykorzystujących zasoby Muzeum Narodo-wego w Krakowie.

Zapraszamy do współpracy pedagogów chcących pracować projektowo z konkretną grupą szkolną bądź z klasą.

Program zapewnia bezpłatne wstępy do galerii stałych i czasowych, moż-liwość skorzystania z  lekcji muzealnych, zorganizowania wykładu lub spo-tkania. Najciekawsze pomysły będą realizowane w trybie rocznym, w czasie całego roku szkolnego 2018/2019.

Termin naboru projektów: do 15 września 2018. Więcej informacji na stronie: www.mnk.pl, w zakładce: „szkoły i nauczyciele”.Kontakt: Anna Grzelak ([email protected]).

też rodzaju wiedzy pisałam na wstępie niniejszych rozważań w komentarzu do fragmentu wypowiedzi cytowanej uczennicy.

Wychodząc z  pozycji dydaktyka, warto na zakończenie przytoczyć sło-wa Władysława Strzemińskiego, który rozpatrując różnice między muzeum a wystawą, podkreśla bardzo wyraźnie dydaktyczne cele działalności muze-alnej: „muzeum ma przede wszystkim cele dydaktyczne [podkr. W.S.], umożli-wienie pokazania tendencji rozwojowych każdej epoki i składników, z jakich powstaje prawdziwa sztuka, godna swej epoki. Dlatego muzeum nie znosi żadnego estetyzującego efekciarstwa, obliczonego na olśnienie widza. Dla-tego nie tylko wybór eksponatów, lecz nawet ich rozmieszczenie powinno się odbywać podług ściśle przemyślanego planu” 8.

Bardzo serdecznie zapraszam, w swoim imieniu, do Muzeum Narodowego w Krakowie, gdzie dbałość o spełnienie założeń dydaktycznych widoczna jest nie tylko w działalności edukacyjnej, ale również tej, która leży u podstaw bu-dowania koncepcji muzealnej.

dr Agata Cabała – doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, pracownik Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zainteresowania naukowe ukierunkowane na badania systemowych rozwiązań dla łączenia edukacji szkolnej z pozaszkolną.

8 W. Strzemiński: Muzeum. W: W. Strzemiński: Pisma. Zebrała, opracowała, wstę-pem i komentarzem opatrzyła Z. Baranowicz. Wrocław-Warszawa-Kraków-

-Gdańsk 1975, s. 274.

Page 5: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 8 / 9

POLECAMY NAUCZYCIELOM

Idzie nowe! Lekcje muzealne dla dorosłychDla wszystkich, którzy tęsknią za szkołą albo chcieliby w inny niż dotychczas sposób spędzić czas w  muzeum, zapraszamy na lekcje muzealne dla doro-słych realizowane w ramach projektu „Bliżej Kultury”. Będzie w nich można uczestniczyć na dwa sposoby.Od października raz w miesiącu zapraszamy na wybrane z oferty tematy lekcji.

Harmonogram zajęć w I semestrze: 16.10.2018, godz. 17 00Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII-XVIII wiek”.Jak czytać dzieło sztuki? - średniowiecze, renesans, barok.

20.11.2018, godz. 17 00Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUMAnaliza dzieła sztuki nowożytnej.

18.12.2018, godz. 17 00Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w SukiennicachZrozumieć malarstwo - analiza dzieła sztuki.

Udział w zajęciach będzie bezpłatny.

Z oferty lekcji można wybrać interesujący nas temat i w Centrum Informacji i Rezerwacji: [email protected] lub tel. 12 433 57 44 (czynne w godz. 9 00–16 00 w dni powszednie), umówić się na wybrany termin, zaprosić znajomych i przyjść do muzeum.

Koszt zajęć: 10 zł od uczestnika (min. 8 osób w grupie).

SAMODZIELNE ZAJĘCIA W MUZEUMZapraszamy do samodzielnej pracy z uczniami w galeriach Muzeum Narodowego w Krakowie.

Masz pomysł? Chcesz przygotować temat swojej lekcji, wykorzystując eks-ponaty muzealne? Możesz go zrealizować w sali szkolnej bądź w przestrze-niach galerii stałych lub wystaw czasowych muzeum.

W jaki sposób? Przygotuj się. Wejdź na stronę: www.mnk.pl. Pomocne będą: • opisy i materiały na temat naszych galerii stałych i wystaw czasowych;• pliki do pobrania dla nauczycieli;• wirtualne zwiedzanie: www.imnk.pl, materiały na portalu:

www.kultura.malopolska.pl.

Możesz również przyjść w niedzielę do muzeum i bezpłatnie zwiedzić ekspo-zycje stałe (uwaga: na wystawy czasowe także w niedzielę obowiązuje bilet wstępu).

Zaplanuj wizytę. Skontaktuj się z Centrum Informacji i Rezerwacji i zarezer-wuj termin wizyty z grupą, dzwoniąc pod nr tel. 12 433 57 44 lub pisząc na adres: [email protected]. Dokonaj rezerwacji.Przyjdź do muzeum z klasą w wybranym terminie.

Uwaga: nauczyciele chcący samodzielnie poprowadzić w  muzeum lekcję mogą skorzystać również z wyjątkowej, zaprezentowanej poniżej oferty.

„Szkoła w muzeum. Ucieczka z ławek” to projekt zachęcający do samodziel-nego przeprowadzania zajęć w  przestrzeni ekspozycji. Zapraszamy nauczy-cieli, żeby z  uczniami przyszli do naszego muzeum i  poprowadzili lekcję w jednym z oddziałów. Na chętnych czekają bezpłatne bilety klasowe. Lekcję można przeprowadzić po wcześniejszej rezerwacji dokonanej pod nr. tel. 12 433 57 44 lub adresem: [email protected] obowiązuje do wykorzystania limitu biletów.

Page 6: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 10

Spacery / wycieczkikrakowskie witraże, Kraków mieszczański,krakowska nekropolia – cmentarz Rakowicki

Muzealne ZPTwarsztaty dotyczące różnych technik artystycznych oraz warsztaty twórcze i plenery dla dorosłych.

Oprowadzania kuratorskie / tematyczne / w języku angielskim / środy w cieniu sztuki / abecadło

Rozmowy o… literaturze / sztuce / architekturze / technologii / archeologii – cykle spotkań dla seniorów.

Szczegóły na: www.mnk.pl.

Page 7: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 12 / 13

SZKOŁA INTERPRETACJI 2018/2019Cykl szkoleń dla nauczycieli, edukatorów i animatorów kultury

Temat edycji 2018/2019: WOLNOŚĆNiepodległość to wolność. Wolne mogą być państwa, ale i przekonania, stwier-dzenia, jednostki i grupy. A czy wolne mogą być dzieła sztuki? Co mogłoby je zniewalać? Jak je uwalniać? Czy z dziełami sztuki wolno robić wszystko? Czy o wolność trzeba walczyć? Jaki jest związek między wolnością a równością? A między wolnością i braterstwem?

Zapraszamy na szkolenia do Muzeum Narodowego w Krakowie po łyk wol-ności i świeżości w spojrzeniu na dzieła sztuki. Inspiracją będą dla nas eks-pozycje stałe i wystawy czasowe prezentowane w oddziałach muzeum.

SZKOŁA INTERPRETACJI to coroczny cykl szkoleń dla osób zainteresowa-nych różnymi formami pracy z dziełem sztuki, a szczególnie dla nauczycieli, edukatorów i animatorów kultury, organizowany z powodzeniem przez Dział Edukacji Muzeum Narodowego w Krakowie już od 2013 roku.

W  obecnym roku szkolnym spotykamy się co dwa miesiące na innej wy-stawie muzeum i zastanawiamy się nad obliczami wolności.

Zapraszamy nauczycieli, aby dowiedzieli się, jak wykorzystywać muzeum do swojej pracy dydaktycznej.

Zapraszamy edukatorów, aby doskonalili swój warsztat edukacyjny na podstawie nowych kontekstów.

Zapraszamy animatorów kultury i studentów kierunków humanistycznych, aby się dowiedzieli, co sztuka zgromadzona w  muzeum może powiedzieć o nas samych.

Szkolenia prowadzą zaproszeni goście, współpracownicy i  pracownicy Działu Edukacji Muzeum Narodowego w Krakowie.

CENAOpłata za pojedyncze szkolenie wynosi 50 zł.Zachęcamy do zakupu karnetu na wszystkie pięć szkoleń w cenie 200 zł (jedno spotkanie gratis!).

JAK SIĘ ZAPISAĆ?Bilety: www.bilety.mnk.pl (bilety będą w sprzedaży online od 1.09.2018).Informacja: Centrum Informacji i Rezerwacji MNK: [email protected] lub tel. 12 433 57 44 (czynne w godz. 9 00–16 00 w dni powszednie).

Spotkania odbywają się w różnych dniach tygodnia w godzinach 16 00–20 00 w oddziałach Muzeum Narodowego w Krakowie – zarówno na wystawach stałych, jak i czasowych. Każde szkolenie składa się ze spotkania z zaproszonym gościem, oprowadzania po wystawie oraz warsztatów edukacyjnych. W przerwie przewidziany jest poczęstunek.

2.10.2018, wtorek (sprzedaż biletów od 1.09.2018)Pawilon Józefa Czapskiego, godz. 16 00–20 00

Temat: „Znaleźć wolność w sobie, aby uzyskać ją społecznie” – wolność sztu-ki a niewola człowieka, czyli o postawach artystów.

Tegoroczny cykl szkoleń w ramach „Szkoły interpretacji” inaugurujemy w  150. rocznicę urodzin Mahatmy Gandhiego i  w  Międzynarodowy Dzień bez Przemocy. Przypominając postać Józefa Czapskiego, artysty uwikłane-go w  tragiczną historię XX wieku, zastanowimy się nad pojęciem wolności artystycznej. Czy malarz może uniknąć zaangażowania w otaczający / przy-tłaczający świat? Czy może uniknąć ideologii i  ideologizacji? Być osobno? Złożone losy polskiej sztuki i refleksji nad sztuką po 1945 roku pomogą (być może) postawić te same pytania dziś. Nie tylko w odniesieniu do sztuki, lecz także w kontekście codziennych wyborów i postaw wobec świata.

28.11.2018, środa (sprzedaż biletów od 3.10.2018)Wystawa „Kraków 1900”, Kamienica Szołayskich im. F. Jasieńskiego,godz. 16 00–20 00

Temat: Szał tworzenia – skąd wzięła się Młoda Polska?W rocznicę wybuchu powstania listopadowego (1830), a  jednocześnie rocz-nicę uzyskania przez kobiety w  Polsce praw wyborczych (1918) zastanowi-my się, jak nazwać i wyjaśnić siłę, która przyczyniła się do wielkiej eksplozji twórczości w Krakowie końca XIX wieku. Czy ta bezprecedensowa swoboda artystyczna zasiliła aspiracje polityczne i społeczne Polaków, czy wzmocni-ła swoją energią całkiem nową epokę? Również tę, w której kobiety porzuciły prawdziwe i symboliczne gorsety. Zajęciom w przestrzeni wystawy „Kraków 1900” nadano charakter performatywny, będą one próbą odnalezienia swo-jego miejsca w sztywnej przestrzeni wystawy, rzeczy pełnych swobody i żaru. Zadamy sobie pytanie, na ile taka żywiołowość jest wciąż dostępna artystom dziś i na ile mieści się ona w rzeczywistości szkolnej.

PROGRAM SZKOLEŃ

Page 8: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 14 / 15

22.01.2019, wtorek (sprzedaż biletów od 29.11.2018)Wystawa „Sytuacja się zmieniła” godz. 16 00–20 00

Temat: Dzieło rezygnacji – czy artysta może zrezygnować z wolności? Rocznica wybuchu powstania styczniowego (1863) jest okazją do zmiany nastroju – wcześniejsza euforia i bojowy zew zastąpione zostaną przez wy-cofanie i rezygnację. Upadek powstania w polskiej kulturze oznaczał moment porzucenia przekonania, że radykalne przeciwstawienie się władzy może się przyczynić od odzyskania niezależności politycznej i  obywatelskiej. Zapyta-my tym razem o  granice wolności sztuki, dzieła i  muzeum. O  sytuację, kie-dy artysta staje przed dylematem: bierność czy aktywne uczestnictwo? Na podstawie prac prezentowanych w tymczasowej Galerii Sztuki Polskiej XX w. przeanalizujemy, jakie ograniczenia napotyka człowiek w swoim dążeniu do wolności i niezależności. Czy artyście wolno odrzucić wolność? Jakie są kon-sekwencje rezygnacji ze swobody, a jakie koszty trwania w niej?

26.03.2019, wtorek (sprzedaż biletów od 23.01.2019)Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachgodz. 16 00–20 00

Temat: Równość – jak ustanawiać granice interpretacji sztuki?Z  okazji kolejnej rocznicy wybuchu insurekcji kościuszkowskiej spotykamy się w  Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w  Sukiennicach, aby porozmawiać o  idei równości. Pamiętamy, że Tadeusz Kościuszko był wielkim zwolenni-kiem równości wszystkich obywateli wobec prawa.

W czasie szkolenia chcemy zapytać także o równość wobec dzieła sztuki. Czy każdy ma prawo do dowolnej jego interpretacji? Czy można być nieprzy-gotowanym do odbioru dzieła sztuki? Jak po partnersku rozmawiać o  sztu-ce? Wreszcie, jaką rolę może odgrywać w tej kwestii szkoła, a jaką muzeum?

7.05.2019, wtorek (sprzedaż biletów od 27.03.2019)Gmach Główny, wybrane wystawy stałegodz. 16 00–20 00

Temat: Jak uwolnić dzieło sztuki? Z okazji Dnia Wolności Chłopskiej spróbujemy wyzwolić przedmiot z więzów muzealnej wystawy i  utartych interpretacji. Wyjmiemy obiekty z  przypisa-nych im miejsc i postaramy się pokazać je w zmienionym kontekście, w nie-codziennych okolicznościach. Zadamy pytanie o sens przechowywania dzieł w muzeach, a  także o alternatywne metody upamiętniania przeszłości i na-uczania / przedstawiania / opowiadania o historii. Zaprosimy uczestników do wspólnej ucieczki z muzeum.

Zajęcia przygotowane we współpracy z Muzeum Etnograficznym w Krakowie.

Filip Skowron [email protected], Anna Grzelak [email protected] CYKLU

Page 9: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 16 / 17

CO TO JEST LEKCJA MUZEALNA?Lekcja muzealna to okazja do bezpośredniego kontaktu z  dziełami sztu-ki i  świadectwami historii. W  Muzeum Narodowym w  Krakowie realizujemy tematy lekcji dotyczące okresu od starożytności po czasy współczesne. Za-jęcia zostały opracowane z  uwzględnieniem podstawy programowej i  sta-nowią znakomite uzupełnienie oraz rozszerzenie szkolnych lekcji. W trakcie zajęć wykorzystujemy metody aktywizujące, mające pobudzić uczestników do samodzielnego myślenia i  tworzenia własnych opinii (karty pracy, dysku-sja, praca w grupach).

Duży nacisk kładziemy na argumentowanie wypowiedzi i  aktywną for-mę zwiedzania. Staramy się, aby lekcje dla grup przedszkolnych i  uczniów szkół podstawowych były w uzasadnionych przypadkach wzbogacane za-jęciami plastycznymi. W  niektórych oddziałach dysponujemy specjalnymi salami edukacyjnymi. W ofercie dla przedszkoli i szkół podstawowych wyróż-niliśmy kilka bloków tematycznych: „Sztuka”, „Czas i  przestrzeń”, „Przyroda”. Znalazły się w  nich podejmujące te właśnie wątki tematy lekcji prowadzo-nych we wszystkich oddziałach muzeum. Do dzieci skierowana jest również oferta świąteczna, w której tematy lekcji wiążą się z chrześcijańskim rokiem liturgicznym Kościoła wschodniego i zachodniego (ze świętami Wielkiej No-cy i  z  Bożym Narodzeniem) oraz towarzyszącymi im tradycjami i  obyczaja-mi. Ofertę lekcji dla gimnazjów i  szkół ponadgimnazjalnych podzieliliśmy na trzy bloki: „Epoki”, „Tematy przekrojowe”, „Analiza dzieła sztuki”. Wszyst-kie zajęcia zostały opracowane z uwzględnieniem podstawy programowej. Dla gimnazjum i  klas 7–8 szkoły podstawowej dotyczy ona następujących przedmiotów: język polski, historia, wiedza o społeczeństwie, plastyka; z ko-lei w przypadku szkół ponadgimnazjalnych są to: język polski, historia, pod-stawy przedsiębiorczości, wiedza o kulturze, historia sztuki.

JAK WYGLĄDA LEKCJA MUZEALNA?Zajęcia prowadzimy w  galeriach i  w  salach edukacyjnych. W  trakcie lekcji uczniowie zapoznają się z oryginalnymi zabytkami i ich historią. Duży nacisk kładziemy na dyskusję i aktywną formę zwiedzania. W opisie lekcji zamiesz-czonym w  tej publikacji znajdą Państwo przykładowe typy zadań, z  jakimi uczniowie mogą się spotkać podczas zajęć w  muzeum, opracowane przez nas i  współpracujących z  nami edukatorów. To raczej wskazówka dotyczą-ca formy działań i  ich przebiegu, która ma przybliżyć nasze myślenie o  lek-cji w  muzeum, niż proponowana oferta. Być może część przedstawionych zadań zdecydują się Państwo przeprowadzić samodzielnie podczas wizyty z uczniami? Mamy nadzieję, że te pomysły staną się dla Państwa inspiracją.

„KO-LEKCJA Z KLASĄ” – AKTYWNE OPROWADZANIEZajęcia umożliwiają zwiedzanie całej kolekcji wybranej galerii Muzeum Na-rodowego w  Krakowie, a  także wystaw czasowych. Zamiast tradycyjne-go oprowadzania proponujemy wspólną przygodę polegającą na dyskusji, wymianie spostrzeżeń, rozwiązywaniu zadań. Wyobraźnia i  zaangażowanie zwiedzającego stają się prawdziwym muzealnym przewodnikiem. Ta forma zwiedzania nie jest skoncentrowana na jednym wybranym zagadnieniu, ale prezentuje całość zbiorów danej galerii lub wystawy czasowej.

DO KOGO ADRESUJEMY NASZ PROGRAM?Program lekcji muzealnych adresujemy do szerokiego grona zainteresowa-nych – od dzieci w  wieku przedszkolnym, po uczniów szkół ponadgimna-zjalnych. W tym roku szkolnym szczególnie zachęcamy również do udziału w  lekcjach muzealnych dla dorosłych. Proponujemy także lekcje przysto-sowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Każdy temat opatrzony jest in-formacją, dla jakiej grupy jest szczególnie polecany. Istnieje także możliwość dostosowania go do innego wieku lub specjalnych potrzeb uczestników.

PROGRAM SZKOLNYTematyka lekcji muzealnych odpowiada podstawie programowej, uwzględ-niając zmiany związane z aktualną reformą systemu oświaty, a także uzupeł-nia i poszerza zawarty w niej zasób wiadomości. Zajęcia dostosowujemy do wieku uczestników.

CZAS TRWANIA WIZYTYLekcje muzealne oraz „Ko-lekcje z klasą” (od 60 do 90 min) prowadzimy od wtorku do piątku w  godzinach otwarcia poszczególnych oddziałów. Ostat-nie grupy mogą wejść do Galerii na 90 min przed zamknięciem oddziału. Oprowadzania grup szkolnych (od 60 do 90 min) odbywają się od wtorku do niedzieli w godzinach otwarcia poszczególnych oddziałów. Ostatnie grupy wpuszczane są na 90 min przed zamknięciem oddziału.

Page 10: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 18 / 19

CELE EDUKACYJNE I KOMPETENCJE UCZNIÓW REALIZOWANE W RAMACH LEKCJI MUZEALNYCH W ODNIESIENIU DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ

Przedszkolepodstawa programowa: wprowadzenie w świat wartości estetycznych / wspieranie ciekawości, aktywności i samodzielności / umiejętność zachowania się w instytucjach kultury / zainteresowanie zabytkami i dziełami sztuki oraz tradycjami regionu / wypowiedzi za pomocą różnych technik plastycznych i przy użyciu elementarnych środków wyrazu.

nowa podstawa programowa: wspieranie aktywności dziecka podnoszącej poziom integracji sensorycznej i umiejętności korzystania z rozwijających się procesów poznawczych / wzmacnianie poczucia wartości, indywidualność, oryginalność dziecka oraz potrzeby tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie / tworzenie sytuacji edukacyjnych budujących wrażliwość dziecka, w tym wrażliwość estetyczną, w odniesieniu do wielu sfer aktywności człowieka: mowy, zachowania, ruchu, środowiska, ubioru, muzyki, tańca, śpiewu, teatru, plastyki.

Szkoła podstawowapodstawa programowa: rozwijanie zdolności poznawczych / sprzyjanie rozwojowi cech osobowości / wypowiedzi za pomocą wybranych technik plastycznych / kształcenie poczucia przynależności kulturowej przez kontakt z dziełami sztuki / rozpoznanie wybranych dzieł architektury i sztuk plastycznych należących do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury, wypowiedź na ich temat / określenia czasu historycznego, wypowiedź na temat źródeł historycznych.

nowa podstawa programowa: wprowadzanie uczniów w świat wartości / wzmacnianie poczucia tożsamości indywidualnej, kulturowej, narodowej, regionalnej i etnicznej / rozwijanie kompetencji, takich jak: kreatywność, innowacyjność i przedsiębiorczość / rozwijanie umiejętności krytycznego i logicznego myślenia, rozumowania, argumentowania i wnioskowania / wprowadzenie uczniów w świat literatury, ugruntowanie ich zainteresowań czytelniczych oraz wyposażenie w kompetencje czytelnicze potrzebne do krytycznego odbioru utworów literackich i innych tekstów kultury / wspieranie poznawania kultury narodowej, odbioru sztuki i potrzeby jej współtworzenia w zakresie adekwatnym do etapu rozwojowego dziecka / wyrabianie i rozwijanie zdolności rozumienia utworów literackich oraz innych tekstów kultury.

Gimnazjumpodstawa programowa: rozumienie, wykorzystywanie i refleksyjne przetwarzanie tekstów kultury / wyszukiwanie, selekcjonowanie i krytyczna analiza informacji / praca zespołowa / odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji / percepcja sztuki: rozróżnianie stylów i kierunków architektury i sztuk plastycznych, umieszczanie ich w odpowiednim porządku chronologicznym / rozpoznawanie cech kultury swojego regionu, z uwzględnieniem wielonarodowych tradycji Polski / tworzenie wypowiedzi, uczestnictwo w dyskusji, wyrażanie i uzasadnianie własnego zdania, argumentowanie / chronologia i narracja historyczna.

Szkoły ponadgimnazjalne podstawa programowa: poznanie dziedzictwa narodowego i światowego / analiza i interpretacja tekstów kultury / historia sztuki i kultury, periodyzacja dziejów, cechy epoki / kształtowanie postawy odbiorcy kultury / dyskusja, argumentacja, twórcze działanie za pomocą różnych dostępnych mediów / współdziałanie w zespole / rozwiązywanie problemów w twórczy sposób / rozwijanie osobistych zainteresowań / kształtowanie hierarchii wartości na podstawie wybitnych dzieł kultury.

Page 11: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.
Page 12: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 22 / 23

TEMATY LEKCJI MUZEALNYCH DLA PRZEDSZKOLI I KLAS 1– 6 SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Tematy skierowane do młodszych odbiorców mają na celu prezentację róż-nych aspektów sztuk wizualnych. Zajęcia wprowadzają w świat sztuki przez obserwację i  samodzielną twórczość. Jednocześnie przez doświadczenie i wspólną zabawę dzieci zapoznają się z podstawowymi pojęciami dotyczą-cymi sztuki oraz z materiałami i tworzywami artystycznymi. Poznają struktu-rę dzieła sztuki oraz tajniki pracowni artystów z różnych epok, w tym także twórców sztuki współczesnej. W czasie zajęć młodzi widzowie dowiedzą się też, czym jest muzeum, jakie są jego zadania i dlaczego ważne jest, aby przy-chodzili oglądać wystawy sztuki zarówno z klasą, jak i samodzielnie.

Przygody ze sztuką. Pierwsza wizyta w muzeum Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach/Gmach Główny, wystawa „Sytuacja się zmieniła” muzeum – jego działanie / historia / architektura / kolekcja / kolekcjonowanie / sztuka / dzieło sztuki / zabytek / artysta / muzealnikLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych.

Czy woda jest niebieska, a jabłko okrągłe? O kolorach i kształtach w sztuce współczesnej Gmach Główny, wystawa „Sytuacja się zmieniła”malarstwo / barwa / kolory zimne i ciepłe, podstawowe i pochodne / koło barw / realizm / abstrakcja / proporcje / figury / bryły / kształty / geometria / kompozycjaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych.

W pracowni dawnego artysty Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski XII–XVIII wiek” /Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej”mistrz / warsztat / rzeźba / malarstwo tablicowe / ikona / tempera / pigment / barwnik / spoiwo / złocenia / deska / kamień / Wit StwoszLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

SZTUKA

Zmysły artysty – w pracowni malarzaDom Jana Matejkipracownia / artysta / Jan Matejko / zmysły / inspiracja / faktura / szkic / plama / podobrazie / media / akcesoria malarskie – sztaluga, blejtram, paletaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

W pracowni artystyGaleria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachartysta / szkic / projekt / model / pracownia / obraz / płótno / podobrazie / sztaluga / paleta malarska / farby / olej lniany / rama / werniks / faktura / glina / dłuto / metal / kamień / odlewLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

W pracowni współczesnego artysty Gmach Główny, wystawa „Sytuacja się zmieniła”pracownia / model / akcesoria malarskie – płótno, deska, szkicownik, pędzel, szpachelka, paleta, farba / techniki współczesne (np. instalacja, kolaż, asamblaż, ambalaż, wideo, performance) / grafikaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych oraz dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

Co się robi z gliny?Gmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznegoglina w historii / sztuka użytkowa / rzemiosło / ceramika / kamionka / fajans / porcelana / manufakturaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

Słońcem malowane. WitrażeGmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznego / wystawa „Wyspiański”witraż – historia i technika / projekt / karton / światło / barwa / sztuka monumentalna / malarstwoLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych. W czasie trwania wystawy „Wyspiański” do 28 kwietnia 2019 roku lekcja będzie się odbywała częściowo w przestrzeni tej wystawy.

Page 13: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 24 / 25

Opowieść o witrażuDom Józefa MehofferaJózef Mehoffer / technika i historia witrażu / kwatera / karton / ołów / kompozycja / światło / kolor / konserwacjaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych.

Co ja zrobię z tej twarzy? – zabawy z portretem Dom Jana Matejkiportret / autoportret / portret zbiorowy / wizerunek / postać / sylwetka / model / karykatura / rekwizyt / poza / gestLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych oraz dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną.

Jak cię widzą… Sztuka portretowaniaGaleria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachportret realistyczny, reprezentacyjny, oficjalny, psychologiczny, prywatny / autoportret / model / pozowanie / poza / gest / ubiór / atrybut / rekwizytLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.

Muzyczny dom – Karol Szymanowski w „Atmie” Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanemkompozytor / muzeum biograficzne / folklor góralski / balet / pantomima / harnaśLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.

Kim byli harnasie? – opowieść o muzyceMuzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanemgwara / folklor góralski / harnaś / baca / juhas / balet / pantomima / legendaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.

Łąka w kościele? Życie i sztuka Stanisława WyspiańskiegoGmach Główny, wystawa „Wyspiański”Młoda Polska / sztuka / teatr / artysta / Paryż / Kraków / Wawel / witraż / polichromiaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.Dostępna do 28.04.2019.

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Omawiamy etapy powstawania witraży od szkicu, przez projekt, po gotowe dzieło. Projekty wykonawcze powstawały na podstawie swobodnych szki-ców, najpierw niewielkich, aż po dokładnie przygotowany projekt i następnie tzw. karton w  skali 1:1. Z  kartonu odrysowuje się na kalkę techniczną linie, które wyznaczać będą podziały szkła, czyli rysunek linii ołowiu. Potem przez kalkę ołówkową przenosi się te linie na brystol, numerując jednocześnie, w  celu późniejszej identyfikacji, każdą z  przerysowywanych części. Później będą one stanowić szablony, na podstawie których zostaną wycięte szkiełka. Następnym istotnym etapem jest ustalenie ogólnej kolorystyki oraz podjęcie decyzji dotyczącej koloru szkła, z którego ma zostać wycięta każda z części.

Pokazujemy uczestnikom kolorowe witrażowe szybki i  ołowiane spoiny. W  rozmowie wspólnie dochodzimy do charakterystyki materiałów (szkło – materiał delikatny, wrażliwy na wstrząsy, uszkodzenia, pęknięcia oraz nie-równy, o  różnej fakturze, z  zatopionymi bąbelkami powietrza; ołowiane spoiny są elastyczne). Uczestnicy zajęć siedzą w  kole, ostrożnie podają so-bie szybki z rąk do rąk. Temat: Słońcem malowane – witraże, miejsce: Gmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznego / wystawa „Wyspiański” lub wystawa „Sytuacja się zmieniła”.

Prowadzący czyta uczestnikom fragmenty tekstów z legendami o zbójnikach (wprowadzone zostają pojęcia, takie jak: harnaś, zbójnik, gazda, baca, juhas; i omówione szczegóły stroju góralskiego). Następnie na podstawie legendy i przygotowanych reprodukcji z grafikami Władysława Skoczylasa uczestnicy układają z  obrazków historię o  zbójnikach. Prowadzący zajęcia wprowadza elementy historii harnasiów. Temat: Kim byli harnasie? – opowieść o muzyce, miejsce: Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem.

Page 14: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 26 / 27

Lekcje dotyczą różnych opowieści, których źródłem są eksponaty zgromadzo-ne w  muzeum. Zajęcia przybliżają ich historię – tę ze szkolnych podręczni-ków, ale także różne „historie” – bardziej prywatne i jednostkowe opowieści. Przedmiotem lekcji są też świadectwa ludzkiej pamięci i wierzeń – legendy, mity, baśnie. Dzięki tym różnorodnym źródłom uczniowie poznają panujące dawniej obyczaje, obrzędy i  zmieniające się mody. Zajęcia, rozwijając wy-obraźnię, są również okazją do kształtowania postaw szacunku wobec prze-szłości i  pamiątek historycznych, także tych związanych z  własną rodziną i otoczeniem.

Czyja to pięta, kto zapamięta? O mitologiiOśrodek Kultury Europejskiej EUROPEUMmit / mitologia / atrybut / Olimp / bogowie i bohaterowie mitologiczni: Zeus, Europa, Hermes, Merkury, Apollo, Muzy, Hades, Homer / pięta Achillesa / ośle uszy / argusowe oczy / jabłko niezgody / koń trojański / narcyzLekcja polecana dla przedszkoli oraz klas 1–6 szkół podstawowych.

Święci, anioły i legendyPałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”, Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej”średniowiecze / święty / anioł / atrybut / złoto / nimb / aureola / ikona / obraz / historie o świętych / Biblia / Złota LegendaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną.

Namaluj mi bajkę. Legendy, baśnie i mity w obrazachGaleria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachbaśń / legenda / mit / mitologia / opowieść / pieśń / lirnik / tradycja / obyczaj / atrybut / bogowie / smok wawelski / lajkonik / WandaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.

Dwie wieże i Stańczyk – krakowskie legendy w Domu Jana MatejkiDom Jana Matejkilegenda a historia / Kraków / zabytek / pamiątka historyczna / rzemieślnik / cech / godło / StańczykLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych.

CZAS I PRZESTRZEŃ Rycerz i jego zbrojaGmach Główny, Galeria „Broń i Barwa w Polsce”wzór osobowy rycerza / „rycerskość” dzisiaj / pasowanie na rycerza / kodeks rycerski / turnieje rycerskie / elementy zbroi / broń rycerza / giermek / paź / dama sercaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

Komu bije dzwon Zygmunta? Historia w obrazachGaleria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachhistoria / kronikarz / malarstwo historyczne / archeologia / ojczyzna / bohater narodowy / bitwa / hołd / Rynek krakowski / król Zygmunt I Stary / Stańczyk / zabory / powstania narodowe / Tadeusz Kościuszko / NapoleonLekcja polecana dla klas 1–6 szkół podstawowych.

Historia mierzenia czasu. Zegary przez wiekiGmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznegoczas / przeszłość / mierzenie czasu / rodzaje zegarów / rzemiosło artystyczne / chronologia / epokaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.

Jak powstają ubrania? Historia modyGmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznegorzemiosło artystyczne / moda / elementy stroju / przemiany w sposobie ubierania się od średniowiecza do secesjiLekcja polecana dla klas 1–6 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

Zagadki starego domu, czyli jak żyło się dawniejDom Józefa Mehofferahistoria domu / życie artysty / przeznaczenie wnętrz / meble / sprzęty / obyczajowość / rodzina / wychowanie dzieci / spędzanie wolnego czasu / zabawyLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.

Page 15: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 28 / 29

Kto ty jesteś? Muzealna lekcja patriotyzmuGmach Główny, Galeria „Broń i Barwa w Polsce”państwo / naród / symbol narodowy / język ojczysty / hymn / niepodległość / bohater / patriotyzmLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.Istnieje możliwość przeprowadzenia lekcji także na wystawie

„Niepodległość. Wokół myśli historycznej Józefa Piłsudskiego”.

W świecie superbohaterówGmach Główny, wystawa „Niepodległość. Wokół myśli historycznej Józefa Piłsudskiego”państwo / symbol narodowy / język ojczysty / wolność / niepodległość / bohater / patriotyzm / Józef PiłsudskiLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.Dostępna od 31.10.2018 do 27.01.2019.

Muzeum i jego tajemniceMuzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiegokolekcjoner / numizmatyk / kolekcja / pieniądz / moneta / klipa / medal / banknot / awers / rewers / znak wodnyLekcja polecana dla klas 1–6 szkół podstawowych.

Kraków sto lat temuKamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego, wystawa „Kraków 1900”miasto / artysta / spędzanie wolnego czasu / obyczajowość / odkrycia / gry i zabawki dziecięceLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych.Dostępna do 2.06.2019.

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Prowadzący opowiada o  fascynacji artystów młodopolskich naturą. Następ-nie uczestnicy oglądają przez lornetkę pejzaże Jana Stanisławskiego. Naj-pierw jedno dziecko patrzy przez lornetkę i opisuje, co widzi, a reszta klasy próbuje odgadnąć, o  który obraz chodzi. Prowadzący pyta, jaki element na-tury uczestnicy sami umieściliby na obrazie i dlaczego.

Uczestnicy uzupełniają zadanie z labiryntem: • Pokieruj nowy wóz straży ogniowej najszybszą drogą do pożaru,

który wybuchł na ulicy Dolnych Młynów.• Poprowadź nowy wodociąg miejski z Bielan aż do ostatniej

stojącej na Rynku studni. • Podjedź tramwajem do pierwszego kina otwartego przy

ulicy Wielopole.

Temat: Kraków 100 lat temu, miejsce: Kamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego, wystawa „Kraków 1900”.

Page 16: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 30 / 31

Gra w zimną kolację. W czasach Józefa Mehoffera po skończonej kolacji, gdy wszystkie naczynia były już posprzątane, dorośli siadali przy stole, wkładali dłonie pod stół i z ręki do ręki podawali sobie jakiś przedmiot. Nikt nie pod-glądał! Nikt nie zdradzał na głos, co czuje ani co to jest według niego! Można się było odezwać, dopiero gdy przedmiot przeszedł całe koło. Wówczas na głos zgadywano, co to było. Podczas tej zabawy panie często mdlały. Dla-czego? Bo gdy na przykład dostawały do ręki wilgotną zamszową rękawiczkę, wypełnioną czymś w środku, nie potrafiły zgadnąć, co to jest i bardzo się bały. Wyobrażały sobie bowiem, że przekazują sobie mysz, węża, pająka albo coś znacznie gorszego.

Prowadzący pyta uczestników, czy chcą zagrać w  zimną kolację. Dzieci siadają w kółku, jedno przy drugim. Zamykają oczy. Ręce chowają za siebie. Zaznaczamy, że nie można podglądać ani się odzywać, a  już na pewno nie można powiedzieć, co się czuje. Prowadzący jednemu dziecku (lub dwójce) daje jakiś przedmiot. Uczestnicy podają go sobie z ręki do ręki. Gdy wszystkie dzieci dotkną przedmiotu, zgadują, co to może być, a na koniec prowadzący pokazuje przedmiot. Temat: Zagadki starego domu, czyli jak się żyło dawniej, miejsce: Dom Józefa Mehoffera.

Lekcje związane z przyrodą wprowadzają uczniów w barwny świat natury, pór roku, zjawisk atmosferycznych, dźwięków, a także zachowań zwierząt domo-wych, rodzimych i egzotycznych. Uczestnicy zajęć poznają malarstwo pejza-żowe dawne i współczesne, dowiadują się, dlaczego przyroda stanowiła tak ważne źródło inspiracji artystów. Uczą się dostrzegać, co o nastroju i psychi-ce artysty może powiedzieć sposób przedstawienia przez niego krajobrazu. Pory roku i zjawiska przyrody, będące codziennym doświadczeniem każdego człowieka, nabierają dodatkowych znaczeń przefiltrowane przez wrażliwość twórców z różnych epok.

Bestiariusz. Jakie zwierzęta kryją się w dawnych obrazach i rzeźbach Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”, Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej”średniowiecze / legenda / bestiariusz / baśń / fantastyczne stwory / lew / gryf / smokLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.

PRZYRODA

Walka koguta z kotem. Muzealna lekcja przyrodyOśrodek Kultury Europejskiej EUROPEUMprzyroda / zwierzęta dzikie, hodowlane, domowe / stworzenia mitologiczne / pejzaż / malarstwo animalistyczne / malarstwo historyczne / martwa natura / odgłosy zwierząt / kolor / faktura Lekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych.

Kot Leonarda. Zwierzęta w sztuceGaleria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachprzyroda / zwierzęta dzikie, hodowlane, domowe / zwyczaje i odgłosy zwierząt / krajobraz / pejzaż / portretLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych.

Cztery pory roku. O kolorach i nastrojach w obrazachGaleria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachpory roku / pejzaż / barwy przyrody / zjawiska atmosferyczne / tęcza / koło barw / mieszanie się barw / barwy ciepłe i zimne / nastrój / uczuciaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.

Co się chowa w cieniu wiązu? Zwierzęta i rośliny z ogrodu Józefa MehofferaDom Józefa Mehofferaprzyroda / rośliny / zwierzęta / ogród / rabata / prace w ogrodzie / projektowanie ogrodu / pory roku / inspiracje przyrodą w sztuce / dekoracjaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną.Przy odpowiedniej pogodzie lekcja realizowana częściowo w ogrodzie Domu Józefa Mehoffera.

Obraz i krajobraz – o pejzażu Gmach Główny, wystawa „Sytuacja się zmieniła”krajobraz / natura / kolor / światło / sztuka współczesna / realizm / abstrakcjaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych.

Page 17: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 32 / 33

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Na obrazie Henryka Siemiradzkiego „Pochodnie Nerona” uczestnicy odszuku-ją zwierzę według ilustracji pokazującej fragment jego sierści (wzory znajdu-ją się w karcie pracy). Następnie odpowiadają na pytania: „Co to za zwierzę?”,

„Jakie znają inne dzikie koty?”. Pytając o złoty łańcuch trzymany przez Nerona, ustalamy, kto mógł sobie pozwolić na takiego pupila. Dyskusja dotyczy wątku kłusownictwa, tego, dlaczego ludzie polowali i polują na egzotyczne zwierzę-ta i nie tylko, oraz tematu ochrony dzikich zwierząt. Prowadzący pyta, gdzie dzisiaj można spotkać tygrysa w  naturalnym środowisku. Następnie poda-je uczestnikom różne informacje dotyczące przedstawionego zwierzęcia (np. źrenice oczu tygrysa są okrągłe, w przeciwieństwie do źrenic domowego kota, ponieważ tygrysy polują najczęściej rano oraz wieczorem; tygrys nie potrafi mruczeć, a zadowolenie okazuje mrużeniem lub zamykaniem oczu; świetnie pływa, w przeciwieństwie do innych wielkich kotów). Tę część zajęć kończy przerywnik ruchowy, np. naśladowanie zachowania tygrysa (uczestnicy prze-ciągają się jak kot, wyciągając palce jak „pazury”, otwierają szeroko oczy i za-mykają, machają rękami, udając, że płyną w wodzie „stylem tygrysa”). Temat: Kot Leonarda, miejsce: Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach.

Na ilustracji przedstawiającej koło barw uczestnicy oglądają kolory cie-płe i zim ne. Następnie odpowiadają na pytania, jaki kolor mają: liść, chmura, ogień, słońce, woda, cegła… Nazywają wszystkie kolory, a następnie próbują odpowiedzieć, które z nich są ciepłe, a które zimne. Zastanawiają się wspól-nie z prowadzącym, czy temperatura koloru może się kojarzyć z temperaturą danego przedmiotu.

Przy wybranym obrazie przedstawiającym pejzaż dzieci próbują odgad-nąć, w jakim nastroju był malarz, gdy malował omawianą pracę. Mówią także, w jakim nastroju są one same, patrząc na ten pejzaż. Temat: Obraz i krajobraz, miejsce: Gmach Główny, wystawa „Sytuacja się zmieniła”.

Chrześcijańskie święta w malarstwie i w rzeźbie Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”, Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej” chrześcijaństwo / Boże Narodzenie / Wielkanoc / tradycje i obrzędy świąteczne na Wschodzie i ZachodzieLekcja polecana dla grup przedszkolnych i klas 1–6 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną.

Opowieść o Świętym Mikołaju Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”, Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej”Święty Mikołaj / atrybut / legenda / malarstwo tablicowe / ikonaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych oraz dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną.

Śpiewajcie aniołowie – polichromia kościoła Mariackiego Dom Jana Matejkianioł (posłaniec, pośrednik, opiekun, strażak) / atrybut / polichromia / fresk / dekoracja / prezbiterium / nawaLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną.

Przy polskim stole. Historia kuchni, świąteczne obyczajeGmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznegozwyczaje świąteczne / savoir-vivre / tradycja / zastawa stołowa / dawne naczynia / życie codzienne w dawnych epokachLekcja polecana dla przedszkoli i klas 1–6 szkół podstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

TEMATY ŚWIĄTECZNE

Page 18: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 34 / 35

Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachmalarstwo i rzeźba / historia Polski w XIX wieku / malarstwo historyczne / pejzaż / portret / malarstwo olejne / Jan Matejko

Gmach Główny, Galeria „Broń i Barwa w Polsce”rycerz / zbroja / żołnierz / mundur / odznaczenia

Gmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznegorzemiosło / sztuki użytkowe / życie codzienne / ceremonie / muzyka / wyposażenie wnętrz / ceramika / zegary / meble / strój / instrumenty muzyczne / zwyczaje świąteczne / tradycja / królowie / mieszczanie / szlachta

Gmach Główny, wystawa „Sytuacja się zmieniła”sztuka współczesna / fotografia / barwy ciepłe i zimne / pejzaż / kolaż / ambalaż / realizm / abstrakcja / kubizm / Tadeusz Kantor / Jerzy Nowosielski

Gmach Główny, wystawa „Wyspiański” (do 28.04.2019)Młoda Polska / biografia / sztuka / teatr / artysta / Paryż / Kraków / Wawel / witraż / polichromia / pastel / „Wesele”

Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiegonumizmaty / kolekcjoner / pieniądz / moneta / medal / banknot / papiery wartościowe / starodruk

Pawilon Józefa CzapskiegoJózef Czapski / II wojna światowa / Paryż / emigracja / „Kultura” / Polska Ludowa / sztuka współczesna

Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUMrenesans / barok / klasycyzm / malarstwo religijne / malarstwo rodzajowe / martwa natura / portret / dawne obyczaje i stroje

Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w ZakopanemZakopane / Karol Szymanowski / willa „Atma” / muzyka Karola Szymanowskiego / kompozytor

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Przy gablocie, w której eksponowane są łyżki staropolskie, prowadzący zada-je uczestnikom pytania wprowadzające, np. „Co robimy przy stole?”, „Co jecie na śniadania, obiady i kolacje?”, „Jakich sprzętów i naczyń używacie podczas posiłków?”, „Co to jest savoir-vivre?”. Następnie prowadzący opowiada o łyż-kach staropolskich. Uczestnicy dostają małą kartkę z  rysunkiem przedsta-wiającym łyżkę i wymyślają sentencję, którą napisaliby na swojej łyżce. Przy gablocie, w której zgromadzono noże i widelce z XVII i XVIII wieku, uczestnicy w grupach starają się poprawnie ułożyć sztućce na stole (wycięte z papieru lub w postaci replik). Przedszkolakom prowadzący pokazuje, jak prawidłowo powinien być zastawiony stół.

Następnie uczestnicy oglądają formy do wypieku pierników – wspólnie zastanawiają się, do czego służą te przedmioty. Prowadzący opowiada o pier-nikach, ich historii oraz podaje do rozpoznania przyprawy, które są do tego ciasta dodawane. W okresie bożonarodzeniowym formy pierników są pretek-stem do opowieści o  zwyczajach świątecznych. Następnie w  sali edukacyj-nej uczestnicy wykonują zadanie plastyczne – ozdabianie talerzy (papierowy szablon). Temat: Przy polskim stole. Historia kuchni, świąteczne obyczaje, miejsce: Gmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznego.

Zajęcia polecane dla klas 4–6 szkół podstawowych.

Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”średniowiecze / renesans / barok / ołtarz / symbole i atrybuty świętych / portret trumienny / Wit Stwosz

Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej” ikona / cerkiew / kanon / prawosławie / Kościół greckokatolicki / wielowyznaniowość

Dom Józefa MehofferaJózef Mehoffer – życie i twórczość / wnętrze domu w XIX wieku / życie rodzinne i obyczaje czasów Mehoffera / ogród / inspiracje przyrodą w sztuce

Dom Jana MatejkiJan Matejko – życie i twórczość / pamiątki osobiste / rekwizyty malarskie / patriotyzm / pracownia / dom i wnętrza w XIX wieku

„KO-LEKCJA Z KLASĄ” – aktywne oprowadzanie

Page 19: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 36 / 37 / 37 / 36

TEMATY LEKCJI MUZEALNYCH DLA KLAS 7–8 SZKÓŁ PODSTAWOWYCH, GIMNAZJÓW I SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH

Tematy zajęć dla starszych grup szkolnych uporządkowane są chronologicz-nie według podziału na epoki, podobnie jak w programach szkolnych. Jednak taki podział – przyjęty również w  większości muzealnych ekspozycji – nie jest nieodwołalny, a zjawiska historyczne i artystyczne omawiane są w sze-rokim kontekście ze szczególnym uwzględnieniem ich znaczenia dla zrozu-mienia współczesności. Lekcje pozwalają zdobyć wiedzę o stylach w sztuce różnych epok, o  dominujących tematach przedstawień, ikonografii, obycza-jowości na tle wydarzeń historycznych.

Część lekcji łączy zbiory różnych galerii muzeum i może się odbywać w kil-ku różnych miejscach. Kultura polskiego baroku reprezentowana jest zarówno w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka, jak i w Galerii Rzemiosła Artystycznego oraz Galerii „Broń i Barwa w Polsce” w Gmachu Głównym muzeum. Sztukę wie-ku XIX omawiamy w Galerii w Sukiennicach, ale także w Domu Jana Matejki. Z kolei najbardziej „krakowski” z tematów, sztuka Młodej Polski i symbolizm, może być zaprezentowany w  Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w  Sukienni-cach, Domu Józefa Mehoffera, a  także na dwóch dużych wystawach cza-sowych: „Wyspiański” w  Gmachu Głównym i  „Kraków 1900” w  Kamienicy Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego. Poruszane na zajęciach w muzeum za-gadnienia znajdują odzwierciedlenie także w innych miejscach w Krakowie

– w innych muzeach i zabytkach. Warto zatem połączyć lekcję muzealną ze spacerem po mieście lub skorzystać z jednego z proponowanych przez nas szlaków zwiedzania.

EPOKI

Page 20: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 38 / 39 / 39 / 38

Porwanie Europy. Mitologia w kulturzeOśrodek Kultury Europejskiej EUROPEUMmitologia grecka i rzymska / atrybut / symbol / ikonografia /Homer / Owidiusz / Herodot / związki frazeologiczne / pięta Achillesa / ośle uszy / argusowe oczy / jabłko niezgody / koń trojański / narcyzLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Starożytny pieniądz wehikułem czasuMuzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiegostarożytność / basen Morza Śródziemnego / starożytni władcy / mitologia grecka / polis / republika / cesarstwo / personifikacja / barbarzyńcy / pieniądz / moneta / barterLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Przed rzeźbą „Sylen i  Marsjasz” autorstwa Pierre’a  Legrosa (2. połowa XVIII wieku) prowadzący czyta wiersz Zbigniewa Herberta „Apollo i  Marsjasz” i wspólnie z uczniami analizuje tekst. Następnie rozmowa dotyczy wpływów kultury antycznej (do tej pory używamy stwierdzeń, określeń, które wywodzą się z mitologii, jak pięta Achillesa, koń trojański czy argusowe oko). Odnośnie do mitu o Marsjaszu przypominamy wyrażenie „ośle uszy” (król Midas był sę-dzią w zawodach muzycznych między Apollem i Marsjaszem. Ponieważ uznał, iż to Marsjasz grał piękniej, bóg ukarał go oślimi uszami). W ostatniej części zajęć uczestnicy grają w  kalambury – uczniowie w  grupach pokazują jako kalambur mit, który wylosowali, tak by reszta klasy zgadła, o który mit chodzi, lub w grupach wymyślają własne opowieści, które wyjaśniałyby jakieś zjawi-ska, nowe historie, których bohaterami są postacie poznane podczas lekcji.

Zbigniew Herbert „Apollo i Marsjasz” (fragment)

właściwy pojedynek Apollona z Marsjaszem (słuch absolutny kontra ogromna skala) odbywa się pod wieczór gdy jak już wiemy sędziowie przyznali zwycięstwo bogu

STAROŻYTNOŚĆ mocno przywiązany do drzewa dokładnie odarty ze skóry Marsjaszkrzyczy zanim krzyk jego dojdzie do jego wysokich uszu wypoczywa w cieniu tego krzyku (…).

Temat: Porwanie Europy. Mitologia w kulturze, miejsce: Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM.

Świat średniowiecznej sztukiPałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”średniowiecze / teocentryzm / religijność średniowiecza / misteria / sztuka sakralna / malarstwo tablicowe / rzeźba / epitafium / ikonografia / atrybut / symbol / perspektywa hierarchiczna / fundator / mistrz / warsztat / źródła obrazowania: Biblia, Złota LegendaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Wzorce osobowe średniowieczaPałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”, wystawa „Kraków na wyciągnięcie ręki” średniowiecze / teocentryzm / wzorce osobowe: władca / rycerz / święty / asceta / rola wzorców osobowych w społeczeństwie i kulturze epoki / kultura i obyczaje rycerskie / ikonografia / hagiografiaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Uczestnicy zajęć, podzieleni na grupy, mają odnaleźć w Galerii „Sztuka Daw-nej Polski. XII–XVIII wiek” dzieło Wita Stwosza „Modlitwa w  Ogrójcu”, a  na-stępnie zastanowić się nad pytaniami: Na czym polega rzeźbiarski fenomen tego artysty? Jak wyraża się jego niezwykły, wyrazisty styl? W  jaki sposób twórca osiągnął takie efekty artystyczne? Na podstawie pytań pomocniczych zawartych w karcie pracy, obserwacji własnych i wrażeń uczniowie przygoto-wują wypowiedź na temat fenomenu rzeźby Wita Stwosza.

Poniżej znajdują się pytania pomocnicze. • Co prezentuje ta rzeźbiarska scena? Czy wiecie, jaki tekst był źródłem

dla tego przedstawienia?

ŚREDNIOWIECZE

Page 21: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 40 / 41 / 41 / 40

• W jaki sposób artysta układa postaci w przestrzeni? Czy kompozycja tego przedstawienia jest zwarta i sztywna, czy raczej luźna i kształto-wana ze swobodą?

• Wit Stwosz ukazuje postaci w sposób zarówno realistyczny, jak i fan-tastyczny. Jakie elementy przedstawienia ukazywane są w sposób realistyczny, a jakie fantastyczny?

• Jak artysta wykorzystuje właściwości materiału?• Wit Stwosz malował też obrazy. Czy jakieś ślady jego zdolności malar-

skich można odnaleźć w tym dziele?• Czy jesteście w stanie odnaleźć fragmenty dawnej kolorystyki tego

dzieła?

Temat: Świat średniowiecznej sztuki, miejsce: Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”.

Wielcy wodzowie i dowódcy dawnej PolskiGmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznego / Galeria „Broń i Barwa w Polsce”hetman polny, koronny / sylwetki hetmanów / wojny XVII wieku / taktyka / uzbrojenie / buzdygan / buława / kopia / skrzydła husarskieLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Przez dziurkę od klucza. Jacy byli polscy władcy?Gmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznego / Galeria „Broń i Barwa w Polsce”dynastia / elekcja / dwór królewski / kultura dworska / sylwetki władców / obyczajowość i styl życia epoki nowożytnej / moda / insygnia królewskie / order / pieczęćLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Kultura szlachecka. SarmatyzmGmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznego /Galeria „Broń i Barwa w Polsce”barok / sarmatyzm / złota wolność szlachecka / strój szlachecki / portret sarmackiLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

NOWOŻYTNOŚĆ

Sztuka polskiego barokuPałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”barok / kultura szlachecka / cechy sztuki barokowej (np. dynamizm, kontrast, luminizm, figura serpentinata) / epitafium / vanitasLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych oraz dla dorosłych.

„Ars moriendi” w kulturze polskiego średniowiecza i barokuPałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”vanitas / epitafium / obraz wotywny / portret trumienny / literatura wanitatywna / ceremoniał pogrzebowy / taniec śmierci / pompa funebrisLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Kryzys i prosperityMuzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiegoprosperity / kryzys / złoty wiek / wojny XVII wieku / dualizm gospodarczy / koniunktura / folwark / eksport / import / inflacja / pieniądz podwartościowy / monetaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dorosłych.

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Uczniowie otrzymują karty pracy z tekstem wiersza Daniela Naborowskiego „Krótkość żywota”.

Godzina za godziną niepojęcie chodzi:Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi.Krótka rozprawa: jutro – coś dziś jest, nie będziesz,A żeś był, nieboszczyka imienia nabędziesz;Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt – żywot ludzki słynie.Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie, Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi,Z którego spadł niejeden, co na starość godzi. Wtenczas, kiedy ty myślisz, jużeś był, nieboże;Między śmiercią, rodzeniem byt nasz, ledwie może Nazwan być czwartą częścią mgnienia; wielom była Kolebka grobem, wielom matka ich mogiła.

Page 22: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 42 / 43 / 43 / 42

Na podstawie cytowanego wyżej tekstu i  obrazu „Triumf śmierci” nieznane-go autora uczniowie wykonują analizę porównawczą tekstów kultury. Wyszu-kują w  obrazie motywy podobne do tych z  wiersza. Wskazują na obecność w  literaturze i  sztuce motywów wanitatywnych. Następnie prowadzący roz-mawia z uczniami na temat tego, czemu w tej epoce temat śmierci był taki powszechny, czy widzą analogie z czasami współczesnymi, jaką rolę odgry-wa motyw śmierci we współczesnej kulturze.

Temat: „Ars moriendi” w kulturze polskiego średniowiecza i baroku, miejsce: Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”.

Uczniowie wykonują polecenia z  karty pracy: wiek XVI nazywany jest „zło-tym” ze względu na rozkwit gospodarczy ziem polskich. Poniżej wypisano wy-darzenia, które miały wpływ na pomyślność Rzeczpospolitej w  tym stuleciu. Uporządkuj je tak, aby powstały trzy ciągi przyczynowo-skutkowe.

Import płodów rolnych z Polski / rezygnacja z pospolitego ruszenia i wprowadzenie wojska zaciężnego / szlachta szuka nowych źródeł dochodów / zapotrzebowanie na płody rolne z Europy Wschodniej / rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej (rozwój miast, rzemiosła i wczesnego przemysłu) / kontrola całego biegu Wisły / swobodna wymiana handlowa z kupcami zachodnioeuropejskimi / eksport produktów rolnych przez Gdańsk do Europy Zachodniej / niewystarczalność własnej produkcji rolniczej / rewolucja cen (ceny artykułów rolniczych rosną szybciej niż przemysłowych) / rozwój folwarku / wzrost liczby ludności

• Odzyskanie przez Kazimierza Jagiellończyka Pomorza Gdańskiego po drugim pokoju toruńskim (1466)

• ......................................................................................................................................• ......................................................................................................................................• ......................................................................................................................................• Stabilizacja polityczna i brak wojen • ......................................................................................................................................• ......................................................................................................................................• ......................................................................................................................................• Napływ kruszców z Ameryki do krajów Europy Zachodniej • ......................................................................................................................................• ......................................................................................................................................• ......................................................................................................................................

Temat: Kryzys i prosperity, miejsce: Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego

Malarscy kronikarze historii Polski Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachhistoria / kronikarz / tradycja / źródła ikonograficzne i historyczne / historiozofia / powstania i mity narodowe / malarstwo historyczne / batalistyka / akademizm / sztuka „ku pokrzepieniu serc” / propaganda / dydaktyzm / anegdota / alegoria / idealizacja / konwencjaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Romantyzm w kontekście literackim Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachromantyzm / korespondencja sztuk / polscy bohaterowie narodowi / język ezopowy / mesjanizm / gotycyzm / ludowość / historyzm / miejsca serdeczne / Józef Poniatowski / Tadeusz Kościuszko / Napoleon / Adam Mickiewicz / Piotr Michałowski / Jan MatejkoLekcja polecana dla szkół ponadgimnazjalnych.

Starzy i młodzi – konflikt pokoleń w sztuce XIX wieku Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachnurty i kierunki artystyczne oraz literackie w XIX wieku / gatunki malarskie / techniki artystyczne / krytyka i edukacja artystyczna w XIX wieku / misja i rola artysty / relacja mistrz–uczeń / konflikt pokoleńLekcja polecana dla szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Powstania narodowe – legenda powstań i codzienność powstańczaGmach Główny, Galeria „Broń i Barwa w Polsce”powstania / insurekcja / naród / patriotyzm / niepodległość / polityka / codzienność żołnierska / kobiety a powstania / ubiór i uzbrojenie / militaria / sukmana / żałoba narodowa / biżuteria patriotycznaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Ku pokrzepieniu serc czy rozrachunek z historią?Dom Jana Matejkisztuka w służbie walki o niepodległość / historia / rola artysty w okresie zaborów / ojczyzna / patriotyzm / kultura narodowa / tradycja / świadomość społeczna / dziedzictwo / pamięćLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

XIX WIEK ORAZ PRZEŁOM XIX I XX WIEKU

Page 23: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 44 / 45 / 45 / 44

Piekło życia i „zaczarowany zamek” – XIX-wieczny model rodziny na przykładzie domu Jana i Teodory MatejkówDom Jana Matejkikobieta / mężczyzna / rodzina w XIX wieku / role i obowiązki / modele wychowania do ról społecznych / wychowanie dzieci / model ojcostwa i macierzyństwa w XIX-wiecznej rodzinie mieszczańskiej / obyczajowość / powołanie / tradycja / pozycja społeczna / wzorce kulturowe / wychowanie patriotyczneLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Kultura, obyczaje i sztuka Młodej PolskiDom Józefa MehofferaMłoda Polska / secesja / artysta / role społeczne kobiet i mężczyzn / patriotyzm / sztuka dla sztuki / teatr / literatura / cyganeria / sztuka ogrodowa / Józef Mehoffer / Stanisław Wyspiański / motywy roślinne / japonizm / ludowość / umiłowanie dawności / asymetria / pastel / KrakówLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Prawda i mit o Stanisławie WyspiańskimGmach Główny, wystawa „Wyspiański”biografia / Młoda Polska / sztuka / teatr / „Wesele” / Paryż / Kraków / Wawel / witraż / polichromia / pastelLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.Dostępna do 28.04.2019.

„Poezjo, precz!!! Jesteś tyranem!!” – teatr WyspiańskiegoGmach Główny, wystawa „Wyspiański” Młoda Polska / teatr / Kraków / Wawel / „Wesele” / „Wyzwolenie” / reżyser / aktorLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.Dostępna do 28.04.2019.

Młodopolski KrakówKamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego, wystawa „Kraków 1900”Młoda Polska / miasto i jego rozwój / życie codzienne / secesja / artyści / dekadenci / ludowość / kabarety / kawiarnie / poezja młodopolska / epoka Pani DulskiejLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.Dostępna do 2.06.2019.

Stanisław Wyspiański – Archaist or Modernist? Gmach Główny, wystawa „Wyspiański”secesja / Kraków / Paryż / sztuka / XIX wiek / witraż Lekcja muzealna w języku angielskim.Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.Dostępna do 28.04.2019.

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Uczestnicy wykonują zadanie z karty pracy: Zapisz pomysł na sztukę teatralną, która wykorzystywałaby pejzaż albo postać pojawiającą się w twórczości Stanisława Wyspiańskiego (przykładowe sceny poniżej). Jaką opowiadałaby historię? Gdzie toczyłaby się jej akcja?

grupa 1. Wnętrze pracowni paryskiej grupa 2. Widok z okna na Kopiec Kościuszki w Krakowie (dowolny) grupa 3. Poranek pod Wawelem grupa 4. Motyw zimowy grupa 5. Portret młodej damy grupa 6. Portret Kazimierza Lewandowskiego

Temat: „Poezjo, precz!!! Jesteś tyranem!!” – teatr Wyspiańskiego, miejsce: Gmach Główny, wystawa „Wyspiański”.

Page 24: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 46 / 47 / 47 / 46

W sali, w której eksponowane są projekty polichromii kościoła Franciszkanów w Krakowie autorstwa Stanisława Wyspiańskiego, uczestnicy czytają list, który autor prac otrzymał od gwardiana klasztoru franciszkanów. Zadaniem uczest-ników jest przygotowanie odpowiedzi na ten list, napisanej w  imieniu Wy-spiańskiego.

„Szanowny Panie,piszę do Pana w pilnej sprawie. Nasz kościół spalił się doszczętnie 45 lat temu w słynnym pożarze, który strawił jedną czwartą powierzchni Krakowa. Remont trwa długo i nie możemy się doczekać, kiedy znów będziemy mogli przyjąć wiernych w świątyni. Ogłosiliśmy konkurs dla pierwszorzędnych artystów polskich na projekty malowideł na ścianach, lecz żadna z nadesłanych prac nam się nie spodobała.Czy zechciałby Pan wziąć sprawę w swoje ręce? Oczekujemy pomysłów, które nas zachwycą.Co wyobraża Pan sobie na ścianach naszej starej świątyni? Proszę też napisać, dlaczego takie polichromie byłyby odpowiednie. Proszę jednak pamiętać: to nie jest zwykły kościół – to kościół świętego Franciszka z Asyżu!

Z pozdrowieniami – o. Samuel Rajss, gwardian”

Temat: Prawda i mit o Stanisławie Wyspiańskim, miejsce: Gmach Główny, wy-stawa „Wyspiański”.

Uczniowie wykonują zadanie z  karty pracy dotyczące zacytowanego frag-mentu wspomnień Izydora Jabłońskiego – malarza i przyjaciela Jana Matej-ki, który opisał okres lat młodzieńczych artysty.

„Późno dowiedzieli się koledzy, że zakochany jest w pięknej, ale podsadzistej pannie G., która jednakże pono miała więcej przychylności do kawalera jej nazwiska (pan Janikowski), agronoma, chudy zaś, smagły, rozgorączkowany artysta nie obudzał wzajemności wobec zabiegów czerstwego chłopa; ale to wszystko więcej tylko zacietrzewiało Jana”.

Uczestnicy proszeni są, aby na drugiej stronie karty spróbowali napisać list o  podobnej treści językiem współczesnej wiadomości mejlowej. Odpowia-dają na pytania: Czy uważacie, że obecnie rola słowa pisanego jest podob-na, jak w czasach Jana Matejki? Wykonując ćwiczenie, zastanówcie się nad zmianami, którym uległ język polski na przestrzeni stu lat. Wskażcie podsta-wowe różnice i zwróćcie uwagę na podobieństwa.

Temat: Piekło życia i „zaczarowany zamek” – XIX-wieczny model rodziny na przykładzie domu Jana i Teodory Matejków, miejsce: Dom Jana Matejki.

Widzieć i rozumieć – ćwiczenia z patrzenia Gmach Główny, wystawa „Sytuacja się zmieniła”analiza formy / analiza treści / interpretacja / kontekst kulturowy / figuracja / abstrakcja / ekspresja / kompozycja / światłocień / perspektywa / przestrzeń / linia / kształt / barwa / walor / tworzywo / faktura / impast / kolażLekcja polecana dla uczniów klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Niepodległa. Czyli jaka?Gmach Główny, wystawa „Niepodległość. Wokół myśli historycznej Józefa Piłsudskiego”I wojna światowa / Legiony / Józef Piłsudski / I Kompania Kadrowa / partie polityczne w dwudziestoleciu międzywojennym / wolność / znaczenie niepodległości dzisiaj Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.Dostępna od 31.10.2018 do 27.01.2019.

Między bykiem a niedźwiedziem – krótki kurs ekonomiiMuzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiegogiełda / makler / papiery wartościowe / akcje / obligacje / PDA / indeksy giełdowe / notowania giełdowe / hossa / bessa / akcjonariuszLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Zakopiańska bohema – międzywojnie pod TatramiMuzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanembohema / awangarda w sztuce i literaturze / Karol Szymanowski / Witkacy i Firma Portretowa / Jarosław Iwaszkiewicz / Julian Tuwim / Jan Lechoń / Zofia NałkowskaLekcja polecana dla uczniów klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

WSPÓŁCZESNOŚĆ

Page 25: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 48 / 49 / 49 / 48

W zakopiańskim stylu – podhalańskie inspiracjeMuzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w ZakopanemPodhale / Zakopane / styl podhalański / budownictwo i wzornictwo / pensjonat / uzdrowisko / moda na Zakopane / Karol Szymanowski / willa „Atma” / artyści w „Atmie” / Państwowa Szkoła Przemysłu DrzewnegoLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Józef Czapski – artysta i świadek historii XX wiekuPawilon Józefa Czapskiegokapizm / Paryż / Józef Pankiewicz / II wojna światowa / Katyń / generał Władysław Anders / emigracja / Jerzy Giedroyc / „Kultura” / Polska Ludowa / malarstwo / krytyka artystycznaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Świat „Kultury” paryskiejPawilon Józefa CzapskiegoII wojna światowa / „Kultura” / emigracja / zimna wojna / patriotyzm / komunizm / stalinizm / Rząd emigracyjny / Polska Ludowa / Maisons-Laffitte / Jerzy Giedroyc / Józef Czapski / Czesław MiłoszLekcja polecana dla szkół ponadgimnazjalnych.

Muzeum w szufladzie. Poeta – kto to jest?Kamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego, wystawa „Szuflada Szymborskiej”Wisława Szymborska / poeta / poezja współczesna / korespondencja sztuk / miniatura / parodia / warsztat poetycki / inspiracja / ekfraza / intertekstualność / korespondencja sztuk / XX wiek / miniatura / mozaika / sztuka japońska / hiperbola / parafraza / parodiaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.Dostępna do 2.02.2019.

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Uczniowie wykonują zadania z karty pracy: Opisz krótko, jak mógł wyglądać zwykły dzień Józefa Czapskiego. Przyjrzyj się rzeczom zgromadzonym we wnętrzu jego zrekonstruowanego pokoju w Maisons-Laffitte ..........................................................................................................................................................................................................................................Przyjrzyj się obrazom Józefa Czapskiego. Wymień elementy / obiekty, które można na nich zobaczyć. • .................................................................................................................................• .................................................................................................................................Jak sądzisz, dlaczego bratowa Józefa Czapskiego nazwała go pogardliwie

„malarzem ścierek”? Czy zgadzasz się z jej opinią? .................................................................................................................................................................................Temat: Józef Czapski – artysta i świadek historii Polski XX wieku, miejsce: Pawilon Józefa Czapskiego.

Artyści awangardowi szukali teoretycznego uzasadnienia dla swojego działa-nia twórczego. Wychodzili z założenia, że tworzenie nie jest dziełem przypad-kowym, ale wyrazem pewnych przekonań, które da się przedstawić w formie jasno sformułowanych zasad. Stąd na początku XX wieku pojawiło się wiele manifestów artystycznych, w których twórcy przedstawiali nową wizję sztuk plastycznych i poezji. Prowadzący odczytuje wybrane manifesty.

Podział na grupy – w każdej grupie powstaje wiersz napisany w czasie za-bawy w surrealistycznych malarzy. Zabawa polega na pisaniu jednej linijki wiersza i zagięciu kartki tak, by tej linijki nie było widać. Następnie wręczamy kartkę kolejnej osobie, która musiała dodać swój własny wers (nie znając po-przedniego). Znowu zaginamy kartkę i podajemy kolejnej osobie. Na początku gry ustalano liczbę linijek. Za każdym razem zdradzamy ostatnią sylabę wer-su, aby nasz partner mógł znaleźć do niej rym. Temat: Widzieć i rozumieć – ćwiczenia z patrzenia, miejsce: Gmach Główny, wystawa „Sytuacja się zmieniła”.

Page 26: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 50 / 51 / 51 / 50

Dzięki różnorodności zbiorów prezentowanych w  oddziałach Muzeum Naro-dowego w Krakowie możemy skorzystać z okazji do wspólnej obserwacji zja-wisk obejmujących wiele epok. Galeria Rzemiosła Artystycznego oraz kolekcja strojów, które ilustrują zmiany w modzie i obyczajach, czy Galeria „Broń i Bar-wa w Polsce”, gdzie prezentowane są dzieje uzbrojenia, pozwalają opowiadać o różnych zjawiskach zachodzących w kulturze oraz historii.

Ikona – odkrywanie tajemnicy Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej”prawosławie / Kościół greckokatolicki / cerkiew / ikona / ikonostas / kanon / język symboliczny / technologia powstawania ikony: deska, pigment, spoiwo, tempera jajowa, złocenia, inskrypcjeLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną oraz dla dorosłych.

Obok siebie. Wielowyznaniowość w dawnej Polsce i dziśPałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”,

„Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej”wielokulturowość / wielowyznaniowość / tolerancja religijna / judaizm / Kościół prawosławny / greckokatolicki / rzymskokatolicki / liturgia / kalendarz / język liturgiczny i wizualny / sztuka sakralna wschodnia i zachodnia – podobieństwa i różnice / obyczaje Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Sztuka i obyczaje żydowskieGmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznegojudaizm / święta żydowskie (Szabat, Chanuka, Purim, Pesach) / tradycje żydowskie / judaika / synagoga i jej wyposażenie / diasporaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

O modzie. Historia ubioruGmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznegomoda / przemiany w sposobie ubierania się od średniowiecza do secesji / obyczajowość i styl życia / strój / kostium / strój kontuszowy / frak / krynolina / tiurniura / biżuteria i akcesoriaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

TEMATY PRZEKROJOWE Płacidło, moneta, karta kredytowa, czyli historia pieniądzaMuzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego numizmatyka / pieniądz / płacidło / barter / moneta / klipa / banknot / bon / awers / rewers / znak wodny / mincerz / mennicaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Spośród poniższych wypowiedzi wybierz tę, która oddaje najbardziej Twój stosunek do mody, i uzasadnij w kilku zdaniach swój wybór.

• „Moda to jedynie próba zrozumienia sztuki przybierającej żywe formy i angażującej się w relacje społeczne”. (Sir Francis Bacon)

• „Może się wydawać, że ubrania to jedynie pusta błahostka, ale mają one dużo ważniejszy cel, niż tylko sprawianie, żeby było nam ciepło. One zmieniają to, jak postrzegamy świat i w jaki sposób świat postrze-ga nas”. (Virginia Woolf)

• „Moda nie istnieje tylko w sukienkach i tkaninach. Moda jest w niebie, na ulicach, moda ma związek z ideami, stylem życia i tym, co się dzie-je”. (Coco Chanel)

• „Moda polega na marzeniach i na tym, aby skłaniać do marzeń innych ludzi”. (Donatella Versace)

Temat: O modzie. Historia ubioru, miejsce: Gmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznego.

Analiza formy dzieła sztuki jest specyficzną umiejętnością, która ma uzu-pełniać częsty w  praktyce szkolnej sposób prezentacji dzieł jako źródeł historycznych lub wizualnych odpowiedników treści literackich. Dzięki możliwości pracy z oryginałem muzeum oddaje dziełom sztuki głos wyrażo-ny w  ich własnym języku – języku formy związanym z  możliwościami eks-presji charakterystycznymi dla malarstwa i  rzeźby. Umiejętność analizy to szkoła patrzenia i  wrażliwości wizualnej, dostrzegania w  dziełach tego, co stanowi ich specyfikę. Zajęcia mają przyczynić się do zwiększenia otwarto-ści uczniów na niezwykłe możliwości wyrazu sztuk plastycznych – często niedostatecznie realizowane w praktyce szkolnej ze względu na brak lekcji związanych ze sztuką i plastyką.

TEMATY ZWIĄZANE Z ANALIZĄ DZIEŁA

Page 27: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 52 / 53 / 53 / 52

Jak czytać dzieło sztuki? Średniowiecze, renesans, barok Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”malarstwo tablicowe / rzeźba / techniki artystyczne / sztuka sakralna / sztuka świecka / tematy charakterystyczne dla danej epoki: scena biblijna, portret / ikonografia / atrybut / symbol / alegoria / kompozycja / głębia / perspektywa hierarchiczna, zbieżna, malarska, powietrzna / światło i cień / kolorystyka obrazuLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Analiza dzieła sztuki nowożytnej Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUManaliza formalna i ikonograficzna / malarstwo biblijne / mitologiczne / rodzajowe / gatunki malarskie (portret, pejzaż, martwa natura) / kompozycja / światłocień / walor / trójwymiarowość / faktura / laserunek / impast / caravaggionizm / ikonografia / ikonologiaLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Zrozumieć malarstwo. Analiza dzieła sztuki Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicachanaliza formalna i ikonograficzna / interpretacja / symbol a symbolizm  / ekspresja / gatunki malarskie / techniki artystyczne w XIX wieku / kompozycja / perspektywa / światłocień / linia / barwa / walor / faktura / laserunek / impast / finiLekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Tak to widzę. Analiza dzieła sztuki współczesnejGmach Główny, wystawa „Sytuacja się zmieniła”analiza formy / interpretacja / kontekst kulturowy / korespondencja sztuk / teksty kultury / kompozycja / ekspresja / światłocień / perspektywa / przestrzeń / linia / walor / kontrast / abstrakcja / figuracja / realizm / naturalizm / symbolizm / synestezja / metaforaLekcja polecana dla uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dorosłych.

Przykłady typów zadań realizowanych podczas lekcji

Uczniowie wykonują analizę wybranego dzieła sztuki według wskazówek za-wartych w karcie pracy:

Zacznij od wiadomości podstawowych: tytułu, autora, roku powstania, rozmiarów, techniki wykonania (malarstwo: olejne, temperowe, akrylowe, akwarela, witraż, rzeźba itd.), informacji, czy jest sygnowany, czy nie, miejsca przechowywania.

Następnie określ temat: pejzaż (pejzaż ze sztafażem, marynistyczny, weduta, animalistyczny, nokturn), martwa natura, rodzajowy, portret / autoportret, akt, historyczny, batalistyczny, religijny, mitologiczny, symboliczny, alegoryczny, abstrakcyjny itd.

Przejdź do opisu…

Opisz wszystkie istotne elementy obrazu: na pierwszym planie… na drugim planie… w tle, półpostać, twarz przedstawiona w trzech czwartych (en trois quarts), en face itd. (Uwaga: skup się na obrazie – nie opisuj tego, czego na nim nie ma!).

… i analizy następujących elementów:

Kompozycja – dynamiczna / statyczna; otwarta / zamknięta; symetryczna / asymetryczna; centralna / odśrodkowa; rytmiczna / wielokierunkowa; oparta na pionie, poziomie, ukosie (diagonali), trójkącie, prostokącie, spirali czy kole (np. tondo) itd.

Kolor – ciepły / zimny; czysty / złamany; kontrastowy / stonowany, monochromatyczny; ostry / pastelowy; barwy podstawowe i pochodne; wąska / szeroka gama barwna, akcent barwny, dominanta (główna plama), przewaga; repetycja barwy; koloryt lokalny, relatywny (refleks świetlny, sugestywny, abstrakcyjny, symboliczny).

Walor – stopień jasności / nasycenia barwy; łagodne / ostre przejścia.

Page 28: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 54 / 55 / 55 / 54

Światło – określenie źródła światła: naturalne / sztuczne / nadprzyrodzone; kierunek padania światła; ciepłe / chłodne; analiza cieni (czy są, a jeśli tak, to jakie: czarne czy impresjonistyczne); światło: silne / delikatne / rozproszone / punktowe / modus tenebroso (maniera tenebrosa); miękki / twardy modelunek światłocieniowy.

Linia – wyznacza kontury / kształty / kierunki; płynna / ekspresyjna / nerwowa / dostosowana do charakteru przedmiotu. Określenie, czy obraz jest linearny / rysunkowy, czy malarski (dominacja plamy barwnej nad linią).

Kształt – realny / wyidealizowany / zdeformowany / abstrakcyjny; proporcje anatomiczne; forma postaci i przedmiotów: realistyczna / zgeometryzowana / syntetyczna / płaska / przestrzenna / drobna / monumentalna.

Bryła – głębia oddana modelunkiem światłocieniowym, perspektywa kulisowa / pasowa / hierarchiczna / odwrócona / zbieżna (renesansowa, linearna): z lotu ptaka / żabia / powietrzna / barwna.

Faktura – gładka / zróżnicowana / wzmaga ekspresję dzieła; widoczne ruchy pędzla / ślady palców artysty / impasty / laserunki.

Odpowiednio podsumuj opis i analizę. Podsumowanie to odwołanie do naszej wiedzy ogólnej na temat ikonografii (warstwy znaczeniowej, symbolicznej obrazu, tradycji przedstawiania tematu), stylu epoki, kierunku, twórczości danego artysty, refleksje.Temat: Analiza dzieła sztuki nowożytnej, miejsce: Ośrodek Kultury Europej-skiej EUROPEUM.

Uczniowie otrzymują karty pracy, w  których wymienione są podstawowe elementy analizy dzieła sztuki oraz ich definicje, a  także zaprezentowane specjalistyczne słownictwo. Przyporządkowują definicje do czterech pod-stawowych pojęć, którymi będą się posługiwać przy analizie dzieła sztuki: kompozycja, światłocień, kolorystyka, ekspresja. Następnie zajęcia dotyczą zagadnienia kompozycji. Prowadzący najpierw omawia krótko, czym jest for-mat obrazu, i wskazuje możliwości jego opisania (pionowy, poziomy, tondo), a potem wskazuje na cztery podstawowe schematy kompozycyjne oparte na figurach geometrycznych (horyzontalny, wertykalny, diagonalny, piramidal-ny). Uczniowie rozwiązują zadanie, przyporządkowując figury do odpowied-nich nazw schematów. Omówione zostają przeciwstawne zestawienia pojęć,

za pomocą których należy opisać kompozycję malarską (otwarta / zamknię-ta, dynamiczna / statyczna, symetryczna / asymetryczna, zwarta / luźna). Uczniowie zostają podzieleni na cztery grupy: każda z grup ma za zadanie opisać za pomocą wszystkich poznanych pojęć kompozycję wybranego ob-razu, prowadzący określa limit czasu na wykonanie tego zadania, a następ-nie z każdą z grup omawia wyniki jej pracy. Temat: Zrozumieć malarstwo. Analiza dzieła sztuki, miejsce: Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach.

Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”średniowiecze / renesans / barok / malarstwo tablicowe / rzeźba / ołtarz / ikonografia / portret reprezentacyjny / portret trumienny / ornament / Mikołaj Haberschrack / Wit Stwosz

Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej”prawosławie / Kościół greckokatolicki / cerkiew / ikona / ikonostas / kanon / język symboliczny / technologia powstawania ikony / deska / pigment / spoiwo / tempera jajowa / złocenia / inskrypcje

Pałac Biskupa Erazma Ciołka, wystawa: „Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa” (dostępna od 28.09.2018 do 27.01.2019)święty / atrybut / malarstwo tablicowe / hagiografia / renesans / rzemiosło artystyczne

Dom Józefa MehofferaJózef Mehoffer – życie i twórczość / biografia / muzeum biograficzne / pamiątka / przyjaźń ze Stanisławem Wyspiańskim / sztuka przełomu XIX i XX wieku / techniki artystyczne / ogród / inspiracje przyrodą / secesja / dom i wnętrza

Dom Jana MatejkiJan Matejko – życie i twórczość / biografia / muzeum biograficzne / pamiątka narodowa / pamiątki osobiste / rekwizyty / dom i wnętrza / zainteresowania i pasje Matejki / patriotyzm / pracownia artysty

Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach sztuka polska (koniec XVIII wieku – XIX wiek) / malarstwo i rzeźba / nurty i kierunki artystyczne / gatunki malarskie / malarstwo historyczne / batalistyczne / rodzajowe / techniki artystyczne / historia Polski i Europy

„KO-LEKCJA Z KLASĄ” – aktywne oprowadzanie

Page 29: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 56 / 57 / 57 / 56

Gmach Główny, Galeria „Broń i Barwa w Polsce”przemiany w uzbrojeniu / elementy zbroi / hełm / broń palna / oporządzenie jeździeckie / mundur / odznaczenia

Gmach Główny, Galeria Rzemiosła Artystycznegorzemiosło / sztuki użytkowe / życie codzienne / ceremonie / muzyka / wyposażenie wnętrz / ceramika / zegary / meble / strój / instrumenty muzyczne / zwyczaje świąteczne / tradycja / królowie / mieszczanie / szlachta

Gmach Główny, wystawa „Sytuacja się zmieniła” sztuka nowoczesna / współczesna / środki wyrazu i techniki sztuki współczesnej (kolaż, asamblaż, ambalaż, instalacja, fotomontaż) / techniki graficzne / symbolizm / formizm / Grupa Krakowska / portret / pejzaż / martwa natura / Józef Mehoffer / Stanisław Ignacy Witkiewicz / Zofia Stryjeńska / Zbigniew Pronaszko / Andrzej Wróblewski / Tadeusz Kantor / Jerzy Nowosielski / Wojciech Fangor / Zofia Kulik

Gmach Główny, wystawa „Wyspiański” (do 28.04.2019).Młoda Polska / biografia / sztuka / teatr / artysta / Paryż / Kraków / Wawel / witraż / polichromia / pastel / „Wesele”

Gmach Główny, Galeria, wystawa: „Niepodległość. Wokół myśli historycznej Józefa Piłsudskiego” (dostępna od 31.10.2018 do 27.01.2019)powstania narodowe XIX wieku / niepodległość / wolność / Europa po I wojnie światowej / Józef Piłsudski / II Rzeczpospolita / patriotyzm / niepodległość dzisiaj

Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiegonumizmatyk / kolekcjoner / pieniądz / płacidło / moneta / unikat / medal / banknot / papiery wartościowe / starodruk

Pawilon Józefa CzapskiegoJózef Czapski / malarstwo / kapizm / koloryzm / Józef Pankiewicz / Paryż / II wojna światowa / Katyń / Józef Stalin / generał Władysław Anders / Jerzy Giedroyc / emigracja / „Kultura”

Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUMrenesans / barok / klasycyzm / malarstwo biblijne / malarstwo rodzajowe / martwa natura / portret / dawne obyczaje i stroje / malarstwo niderlandzkie / caravaggionizm / ikonografia / ikonologia

Kamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego, wystawa „Kraków 1900” (do 2.06.2019)Młoda Polska / miasto i jego historia / życie codzienne / obyczajowość / artyści / dekadenci / religia / wnętrza / kabarety / kawiarnie

Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w ZakopanemPodhale / Zakopane / Karol Szymanowski / willa „Atma” / artyści w „Atmie” / styl zakopiański / muzyka Karola Szymanowskiego

Page 30: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 58 / 59

Page 31: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 60 / 61

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWAKufer pełen dziedzictwa – projekt towarzyszący wystawie #dziedzictwo jest nadal w  podróży. Odwiedził już ponad dziesięć miejscowości i  kilkuset uczniów. Był w Krakowie, na Spiszu i Podhalu. W planach ma kilkanaście no-wych miejsc.

W zamyśle kufer wędruje po szkołach, będąc pretekstem do prowadzenia za-jęć dotyczących dziedzictwa kulturowego. Nauczyciele mogą prowadzić lek-cje według załączonego scenariusza. Wraz z uczniami poszukują odpowiedzi m.in. na pytania: Czym jest „dziedzictwo”? Po co nam ono? Jakie płyną z nie-go korzyści?

Uczestnicy zajęć opisują i  interpretują zgromadzone obiekty, opracowują treści kart inwentarzowych, mogą przygotować mini-wystawę lub wykonać inne twórcze zadania, wykorzystując przedmioty z kufra. Są zachęcani do te-go, aby dodawać do niego własne propozycje przykładów dziedzictwa kul-turowego. W  ten sposób kufer wypełnia się coraz to nowymi przedmiotami i  stanowi bazę wymiany idei na temat dziedzictwa. Kufer i  jego zawartość zachęcają do refleksji nad wieloznacznością pojęcia dziedzictwa, relacjami między dziedzictwem muzealnej kolekcji a subiektywnym wyborem.

Czy wiesz, gdzie jest kufer? Chcesz zaprosić go do siebie? Szczegóły na stronie www.sztukanakolkach.pl w zakładce aktualności.

WYSTAWA „WYSPIAŃSKI”ENGLISH LANGUAGE MEETING: STANISŁAW WYSPIAŃSKI

– ARCHAIST OR MODERNIST?Key words: art nouveau / Kraków / Paris / art / 19th century / stained glassEnglish language thematic meeting for organised school groups and adult groups. Booking: ph. +48 12 433 57 44 (from 900 AM to 400 PM), e-mail: [email protected].

– WYSPIAŃSKI WŁÓCZY SIĘ PO MIEŚCIESpacery szlakiem Wyspiańskiego w  formie oprowadzania po Krakowie pro-ponujemy w dwóch wersjach czasowych: 3-godzinna oraz 5-godzinna.

Spacer rozpoczyna się od Gmachu Głównego MNK i wiedzie trasą wybra-nych miejsc związanych z Wyspiańskim. Uczestnicy zobaczą m.in. Teatr im. Słowackiego, gdzie odbyła się premiera „Wesela”, Akademię Sztuk Pięknych, gdzie Wyspiański studiował i  był profesorem, miejsca zamieszkania artysty (Dom Józefa Mehoffera) i  te kojarzone z jego sztuką (kościół Franciszkanów, bazylika Mariacka, Planty).

Dłuższa wersja spaceru jest wzbogacona o podejście pod Wawel i do ko-ścioła na Skałce, gdzie Wyspiański został pochowany w Krypcie Zasłużonych. W trakcie spacerów grupa wchodzi wyłącznie do wybranych obiektów na tra-sie. Spacery nie obejmują zwiedzania wystawy „Wyspiański”.

– KRAKÓW WYSPIAŃSKIEGOZajęcia edukacyjne dla grup zorganizowanych prowadzone na szlaku Sta-nisława Wyspiańskiego. W czasie wędrówki po Krakowie, animowanej przez edukatora muzealnego, będziemy rozwiązywać różnorodne zadania, któ-re pomogą w aktywnym słuchaniu i poznawaniu historii miejsc związanych z życiem i twórczością artysty.

Trasa wędrówki odpowiada spacerowi muzealnemu w wersji 3-godzinnej (patrz trasa: spacer – „Wyspiański włóczy się po mieście”).

Zajęcia są prowadzone zarówno dla grup młodszych (klasy 4–6 szkół pod-stawowych), jak i klas 7–8, szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.

Oferta dofinansowana w ramach programu „Kultura Dostępna 2018/1918” realizowana jest bezpłatnie do końca 2018 roku. Muzeum dysponuje ograniczo-nym pakietem spacerów. O udziale w zajęciach decyduje kolejność zgłoszeń.

SPACERY MUZEALNE

Page 32: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 62 / 63

KULTURA DOSTĘPNA – 2018/1918 bezpłatne lekcje muzealneZapraszamy nauczycieli i  ich uczniów do skorzystania z  oferty bezpłatnych lekcji muzealnych dofinansowanych przez Ministerstwo Kultury i  Dziedzic-twa Narodowego. Zajęcia przygotowane są z  myślą o  uczniach wszystkich typów szkół. Na zajęcia zapraszamy również podopiecznych ośrodków szkol-no-wychowawczych, świetlic środowiskowych oraz innych instytucji chcą-cych wzbogacić edukację kulturową swoich wychowanków. Wybrane tematy są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.

W jubileuszowym roku odzyskania niepodległości oferujemy aż 1918 bez-płatnych lekcji muzealnych we wszystkich oddziałach muzeum. Zajęcia re-alizujemy na wystawach stałych i czasowych. Dotyczy to lekcji muzealnych,

„Ko-lekcji z klasą” i wybranych spacerów edukacyjnych.Dostępne do końca grudnia 2018 roku.

Rezerwacji można dokonać przez Centrum Informacji i Rezerwacji od poniedziałku do piątku w godz. 900–1600 pod nr. tel. 12 433 57 44 lub mejlowo: [email protected] Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem rezerwacje przyjmujemy pod nr. tel. 18 202 00 40 lub mejlowo: Agnieszka Gąsienica-Giewont ([email protected]).

Rezerwacje należy potwierdzić w ciągu 24 godzin od złożenia zamówienia na formularzu online. Rezerwacje potwierdzane są w  godzinach pracy Cen-trum Informacji i Rezerwacji (poniedziałek – piątek, w godz. 900–1600). Reali-zujemy tylko potwierdzone rezerwacje.

Muzeum dysponuje ograniczonym pakietem lekcji. O udziale w zajęciach decyduje kolejność zgłoszeń. Dodatkowe informacje o warunkach rezerwacji lekcji bezpłatnych znajdą Państwo na stronie muzeum: www.mnk.pl.

Program realizowany przez Muzeum Narodowe w  Krakowie dzięki inicjaty-wie i wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

JAK ZAMÓWIĆ LEKCJĘ MUZEALNĄ LUB OPROWADZANIE?poniedziałek – piątek, w godz. 900–160012 433 57 [email protected].

Zapoznaj się ze stroną internetową MNK: www.mnk.pl lub z naszymi materiałami informacyjnymi.Wybierz odpowiedni dla Twoich uczniów etap nauczania.Wybierz temat lekcji (pomogą Ci w tym zagadnienia przedstawione w formie słów kluczy). Zanim zadzwonisz, przygotuj listę niezbędnych informacji.Zadzwoń lub wyślij mejla, by dokonać rezerwacji.Koniecznie potwierdź dokonaną rezerwację, wypełniając formularz online w ciągu 24 godzin od jego otrzymania (Uwaga! Realizujemy wyłącznie rezerwacje, które zostały potwierdzone).

Informacje potrzebne do rezerwacji:• termin wizyty,• rodzaj usługi, np. lekcja muzealna, „Ko-lekcja z klasą”, oprowadzanie itd.,• wielkość grupy (liczba uczestników, liczba opiekunów), wiek uczestników,• dane kontaktowe: adres instytucji, telefon i mejl opiekuna grupy,• uwagi dodatkowe, które pozwolą nam lepiej przygotować się do

Państwa wizyty w muzeum.

Rezerwacji można dokonać przez Centrum Informacji i Rezerwacji (w godz. 900–1600) pod nr. tel. 12 433 57 44 lub mejlowo: [email protected]  oddziale Muzeum Karola Szymanowskiego w  willi „Atma” w  Zakopanem pod nr. tel. 18 202 00 40 lub mejlowo: [email protected] Informacji i Rezerwacji przyjmuje zapisy na zwiedzanie grup z prze-wodnikiem, lekcje muzealne i „Ko-lekcję z klasą” oraz wejścia grup zorgani-zowanych z przewodnikiem miejskim lub bez przewodnika.Ważne informacje: grupa uczestników lekcji powinna liczyć minimum 10 osób, a maksymalnie 30 osób.Grupy liczące więcej niż 30 osób dzielone są odpowiednio na 2, 3, 4… gru-py i wchodzą do galerii w odstępach czasowych uzależnionych od wielkości konkretnej galerii (wyjątkiem jest Pałac Biskupa Erazma Ciołka i Pawilon Jó-zefa Czapskiego, gdzie grupa może liczyć maksymalnie 25 osób).

Page 33: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 64 / 65

Rezerwacje oprowadzania z przewodnikiem, lekcji muzealnych i  „Ko-lek-cji z klasą” przyjmowane są dwa tygodnie przed planowaną wizytą.

Można dokonać rezerwacji również z  większym (kilkumiesięcznym) wy-przedzeniem.

Rezerwacje do Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach przyjmowa-ne są minimum dwa tygodnie, a maksimum miesiąc przed planowaną wizytą.

W  przypadku rezygnacji z  rezerwacji później niż dwa dni przed ustalonym terminem wizyty zamawiający zobowiązany jest do wpłaty 100 zł za zamó-wioną usługę. Nie ma możliwości rozpoczęcia zajęć przed wyznaczoną godziną.Na zajęcia prosimy przychodzić punktualnie.Na grupy, które nie uprzedziły o  spóźnieniu, czekamy 30 min od chwili pla-nowanego rozpoczęcia zajęć.W wyjątkowych wypadkach zastrzegamy sobie prawo do odwołania zajęć po wcześniejszym powiadomieniu zamawiającego.

Czas trwaniaLekcje muzealne:• przedszkola – do 60 min,• szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne

– od 60 do 90 min.Aktywne oprowadzanie „Ko-lekcja z klasą” – od 60 do 90 min.

Lekcje muzealne, „Ko-lekcję z klasą” oraz oprowadzania prowadzimy od wtor-ku do niedzieli w  godzinach otwarcia poszczególnych oddziałów. Ostatnie grupy wpuszczane są 90 min przed zamknięciem oddziału.

Ceny zajęć edukacyjnychBilety wstępu dla dzieci i młodzieży na wystawy stałe:• dzieci do 7 lat – wstęp bezpłatny,• uczniowie i studenci do 26 lat – 1 zł.

Lekcja muzealna i „Ko-lekcja z klasą”*• 10 zł od ucznia w języku polskim / 20 zł od ucznia w języku obcym.

Opłata za lekcję muzealną i „Ko-lekcję z klasą” zawiera koszt biletu wstępu.

Karnety dla szkółProponujemy karnety na 3, 5 albo 10 lekcji muzealnych w promocyjnej cenie:• karnet na 3 lekcje – 21 zł od ucznia,• karnet na 5 lekcji – 35 zł od ucznia,• karnet na 10 lekcji – 60 zł od ucznia.

Zwiedzanie z przewodnikiemBilet wstępu do galerii + usługa przewodnicka:• język polski – 100 zł,• język obcy – 130 zł.W  przypadku zamówienia przewodnika na wystawie „Dama z  gronostajem” Leonarda da Vinci opłata za usługę przewodnicką wynosi:• język polski – 70 zł,• język obcy – 100 zł.

Spacer muzealnyTematyczne spacery po Krakowie z  przewodnikiem proponujemy w  dwóch wersjach:• 3-godzinna – koszt 250 zł od grupy,• 5-godzinna – koszt 400 zł od grupy.Spacer nie obejmuje zwiedzania galerii ani wystaw MNK.

Lekcje dla osób niepełnosprawnychO szczegóły prosimy pytać w Centrum Informacji i Rezerwacji, dzwoniąc pod nr tel.: 12 433 57 44 lub pisząc na adres: [email protected].

Lekcja dla uczniów niepełnosprawnych z zespołów szkół specjalnych i klas integracyjnych – 2 zł od ucznia.W przypadku grup szkolnych wstęp dla jednego opiekuna na każde dziesię-cioro dzieci w grupie jest bezpłatny.Lekcje dla dorosłych zamawiane przez indywidualne grupy (min. 8 osób)

– 10 zł od osoby.

Honorujemy Kartę Dużej Rodziny, Krakowską Kartę Rodzinną 3+ oraz Krakowską Kartę Rodziny z Niepełnosprawnym Dzieckiem.

Do końca grudnia 2018 roku istnieje możliwość zamówienia bezpłatnych lek-cji muzealnych w ramach programu „Kultura Dostępna”.

Page 34: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 66 / 67

ZABUKUJ CZASWażniejsze wystawy czasowe i wydarzenia odbywające się w Muzeum Narodowym w Krakowie w roku szkolnym 2018/2019:

LEONARDO DA VINCI, „DAMA Z GRONOSTAJEM”Gmach Główny, 19.05.2017 – 29.12.2019

„Dama z  gronostajem” Leonarda da Vinci to jeden z  najpiękniejszych por-tretów na świecie, najważniejszy i najcenniejszy obraz w polskich zbiorach, jeden z  zaledwie kilkunastu namalowanych przez Leonarda da Vinci. Arcy-dzieło stworzył 38-letni wówczas Leonardo w roku 1490 w Mediolanie. Obraz przedstawia dziewczynę trzymającą na lewej ręce białe zwierzątko, grono-staja (odmianę łasicy), a prawą głaszczącą jego futerko. Około 1800 roku kupił go, zapewne we Włoszech, książę Adam Jerzy Czartoryski i ofiarował swojej matce Izabeli Czartoryskiej. Izabela umieściła go w 1809 roku w Domku Go-tyckim – jednym z  dwóch budynków nowo otwartego, pierwszego na pol-skich ziemiach muzeum „narodowego” w Puławach. Dziewczyna ukazana na portrecie to Cecylia Gallerani, kochanka księcia Mediolanu Lodovica Sforzy, zwanego Maurem. Obraz jest alegorią miłości ich obojga, a gronostaj (po wło-sku „ermellino”) na ręku dziewczyny jest ich emblematem.

Obraz wraz z kolekcją i budynkami książąt Czartoryskich stał się własno-ścią publiczną w grudniu 2016 roku.Pokaz „Damy z  gronostajem” Leonarda da Vinci jest możliwy dzięki dotacji celowej prof. dr. hab. Piotra Glińskiego, Ministra Kultury i Dziedzictwa Naro-dowego.

„SYTUACJA SIĘ ZMIENIŁA”Gmach Główny, 20.04.2018–29.12.2019Wystawa „Sytuacja się zmieniła” ma przypominać o Galerii Sztuki Polskiej XX wieku, która była ważnym elementem wśród stałych wystaw MNK. W związku z wielkim pokazem twórczości Stanisława Wyspiańskiego ekspozycja sztuki XX wieku została zamknięta. Po zakończeniu prezentacji Wyspiańskiego wró-ci w nowym kształcie jako Galeria Sztuki XX i XXI wieku. „Sytuacja się zmie-niła” to czasowy pokaz stu wybranych przez kuratorów prac. Są to głównie dzieła znane z poprzedniej wystawy, uzupełnione o nowe nabytki. Zamysłem wystawy jest prezentacja polskiej sztuki XX wieku w  sposób nieortodoksyj-ny. Nie jest to ani układ chronologiczny, ani dydaktyczny wywód o  prądach artystycznych. Wiek XX zasadniczo odmienił i  formę, i  treść sztuki. Kierunki powstawały co parę lat, czasami równolegle do siebie. Zamiast statecznego,

powolnego procesu zmian w  przestrzeni sztuki, prądy artystyczne znalazły się w  niemal chaotycznym, bezustannym ruchu. Kolejne „izmy” pączkowały, nawarstwiały się, wpadały w kolizje. Nowa treść kwestionowała stare zasady. Zamiast gloryfikacji władzy nastąpiła jej krytyka. Zamiast bezustannego be-tonowania porządku społecznego i  religijnego, nastąpiła ich dekonstrukcja. Rozpad, groteska, przypadek, absurd, paradoks, a nade wszystko krytyka, to pojęcia, które zaabsorbowały artystów. Wystawa sztuki XX wieku jest kalej-doskopem tych zjawisk. Mamy nadzieję, że nowy układ prac pomoże widzom wyłuskać ważne zagadnienia i pytania nurtujące sztukę naszych czasów 1.

„WYSPIAŃSKI”Gmach Główny, 27.11.2017–28.04.2019Uwaga: zmienione godziny otwarcia wystawy1.09–31.12 2018: wtorek –piątek: 900 –16 00 , sobota–niedziela: 1000 –16001.01.2019 –28.04.2019wtorek–niedziela: 1000 –1600Wystawa „Wyspiański” to największa do tej pory prezentacja kolekcji dzieł artysty zgromadzonych w MNK. Pokazujemy blisko 500 z liczącego około 900 pozycji zbioru prac tego artysty, jednego z  najwybitniejszych twórców pol-skich – malarza, rysownika, grafika, a  także poety, dramatopisarza, sceno-grafa i reformatora teatru.

Wyspiański jeszcze za życia podarował muzeum pastelowe arcydzieła: projekty witraży do okien katedry krakowskiej. W  roku śmierci artysty po-wstał komitet mający na celu gromadzenie w Muzeum Narodowym spuścizny po zmarłym „czwartym wieszczu”. Najliczniejszą grupą dzieł Wyspiańskiego zebranych do czasów współczesnych jest zbiór rysunków ołówkiem, tu-szem i węglem. Wybitna jest kolekcja malarstwa portretowego i pejzażowe-go, wykonana pastelami, a także zbiór projektów do dekoracji krakowskiego kościoła Ojców Franciszkanów, katedry na Wawelu i Domu Towarzystwa Le-karskiego.

Na wystawie prezentujemy również prace z  innych dziedzin twórczości artystycznej Wyspiańskiego, takich jak: rzemiosło artystyczne, rzeźba, gra-fika oraz książka artystyczna. Pokaz tych dzieł stworzy możliwość w  miarę pełnego zaprezentowania złożoności i  różnorodności pracy artysty, w której malarstwo, literatura, teatr i  rzemiosło artystyczne łączą się w jedną spójną całość 2.

Wystawa sfinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodo-wego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2021.

1 z tekstu kuratorki Magdaleny Czubińskiej 2 z tekstu kuratorki Magdaleny Laskowskiej

Page 35: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 68 / 69

„KRAKÓW 1900”Kamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego, 22.06.2018–2.06.2019Wystawa „Kraków 1900” koncentruje się na atmosferze miasta, jego miesz-kańcach, ich pracy, poglądach, ale przede wszystkim na sztuce, która od-zwierciedlała wszystkie najnowsze europejskie trendy artystyczne. Pokazuje Kraków jako miasto kontrastów, w  którym doszło do zderzenia konserwa-tywnej, ceniącej urzędnicze kariery, galicyjsko-mieszczańskiej mentalności z  artystami, dekadencką cyganerią, gorszycielami odrzucającymi wszelkie, tak żywe w  Krakowie ideały i  konwenanse. Na wystawie można zobaczyć uznane arcydzieła – prace najważniejszych polskich artystów przełomu XIX i XX wieku, wśród nich: Teodora Axentowicza, Olgi Boznańskiej, Juliana Fała-ta, Konstantego Laszczki, Jacka Malczewskiego, Wojciecha Weissa, Witolda Wojtkiewicza, Leona Wyczółkowskiego. Kolejne rozdziały wystawy poświęco-ne są miastu, jego mieszczańskim mieszkańcom, ale również artystom i  ich muzom, cyganerii, dekadentom oraz ich nocnemu życiu towarzyskiemu; po-nadto zaznaczone są tak ważne problemy, jak rozwijająca się w Krakowie po-lityka, praca i  handel, coraz modniejszy sport; zaakcentowana jest również rola sztuki sakralnej i fascynacja folklorem 3.

REMBRANDT. „KRAJOBRAZ Z MIŁOSIERNYM SAMARYTANINEM”Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM, 5.03.2018–29.12.2019

„Krajobraz z  miłosiernym Samarytaninem” z  1638 roku to jeden z  zaledwie kilku znanych nam, zachowanych, samodzielnych olejnych pejzaży Rem-brandta van Rijn, a  zarazem jedno z  najcenniejszych dzieł sztuki europej-skiej w polskich zbiorach.

Oparty na wątku biblijnym, pejzaż ilustruje nie tyle stan przyrody, ile przede wszystkim wątek miłości bliźniego i miłosierdzia. „Krajobraz z miło-siernym Samarytaninem” to wspaniały barokowy obraz, w którym dramatyzm sytuacji podkreślony został przez silne kontrasty światła i  cienia i  który za-razem odznacza się bogatą, zróżnicowaną fakturą. Obraz zakupił w Paryżu francuski malarz Jan Piotr Norblin, a  około 1813 roku trafił on do zbiorów Czartoryskich w Domu Gotyckim w Puławach.

„MISTRZ I KATARZYNA. HANS VON KULMBACH I JEGO DZIEŁA DLA KRAKOWA”Pałac Biskupa Erazma Ciołka, 28.09.2018–27.01.2019Wystawa poświęcona dokonaniom Hansa Suessa von Kulmbacha będzie okazją do przypomnienia twórczości mistrza, który obok Wita Stwosza był najwybitniejszym artystą wykonującym zlecenia dla Krakowa na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Głównym elementem prezentacji jest sześć kwater cyklu św. Katarzyny Aleksandryjskiej, stanowiących części skła-dowe ołtarza fundacji Bonerów dla bazyliki Mariackiej w Krakowie. Okazją ku

3 z tekstu Katarzyny Bik

temu jest zakończenie ich konserwacji przeprowadzonej przez specjalistów z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, co w połączeniu z prezentacją tech-nologicznej kopii siódmej kwatery ołtarza stanowi sposobność do przybliże-nia tego niezwykłego dzieła.

„NIEPODLEGŁOŚĆ. WOKÓŁ MYŚLI HISTORYCZNEJ JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO”Gmach Główny, 31.10.2018–27.01.2019Wystawa skupia się wokół refleksji historycznej Józefa Piłsudskiego zawar-tej w jego bogatym dorobku piśmienniczym. Są to artykuły prasowe, rozkazy, przemówienia, wykłady, listy do różnych osób i instytucji, wywiady i eseje hi-storyczne. Wybór takiej koncepcji ekspozycji pozwala wyjść poza wydarzenia stricte historyczne i ukazać kontekst zjawisk społecznych i duchowych, które ukształtowały pokolenie Piłsudskiego oraz kolejne, urodzone około 1880 roku

– to, które stanęło do walki w Legionach Polskich, a później w obronie ledwie odzyskanej, a  już zagrożonej ojczyzny. Józef Piłsudski pisał, że historia jest

„wielką mistrzynią życia”. Celem wystawy jest bowiem nie tylko przypomnie-nie historycznych wydarzeń, które pozwoliły ocalić narodową tożsamość i  doprowadziły do odzyskania ojczyzny, lecz także zwrócenie uwagi na po-trzebę historycznej edukacji, bez której społeczeństwo nie może właściwie rozpoznawać przeżywanej rzeczywistości, a przez to świadomie kształtować swojej przyszłości 4. Wystawa pod Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w roku 100-lecia Odzyskania Niepodległości 1918–2018. Wy-stawa dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowe-go w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2021.

„PIOTR UKLAŃSKI, POLSKA”Gmach Główny, 7.09.2018–30.12.2018Wystawa jest pierwszą w  Krakowie prezentacją dzieł artysty, którego twór-czość znana jest w  Polsce i  na świecie. Rozwijana przez Uklańskiego od dwóch dekad refleksja nad ikonografią narodową – w  tym ikoniczne prace, tj. „Solidarność”, „Jan Paweł II”, „Polesploitation” – tym razem przyjmuje for-mat ekspozycji. Zasadniczym tematem wystawy jest Polska. Kolorowe i czar-no-białe fotografie podkreślają zainteresowanie artysty pejzażem ojczystym i  mitami narodowymi. Wystawa ma charakter monograficzny, niemniej arty-sta, podobnie jak przy okazji ostatniej wystawy w nowojorskim Metropolitan Museum, wchodzi w relację z  legendarnymi zbiorami instytucji (m.in. „Hołd pruski”) oraz nawiązuje w szeregu prac do pejzażu Krakowa, w tym Wawelu. 5

Wystawa dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodo-wego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2021.

4 z tekstu kuratorki Wacławy Milewskiej 5 z tekstu kuratora Adama Mazura

Page 36: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 70 / 71

JAN MATEJKO. JUBILEUSZ – JUBILEUSZE 2018 Dom Jana Matejki, marzec–grudzień 2018W roku 2018 przypada 180. rocznica urodzin i 125. rocznica śmierci Jana Ma-tejki, jednego z  najwybitniejszych polskich artystów, przedstawiciela nurtu malarstwa historycznego. To także 120. rocznica otwarcia dla zwiedzających Muzeum Domu Jana Matejki, oddziału Muzeum Narodowego w  Krakowie i najstarszego muzeum biograficznego w Polsce, mieszczącego się w za-bytkowym budynku. 6 marca 2018 roku, w stulecie otwarcia stałej wystawy w Domu Jana Matejki, zaprezentowano ekspozycję starannie nawiązującą do tej historycznej daty. Przygotowana na pierwszym piętrze muzeum, wy-stawa oparta została na XIX-wiecznych fotografiach oraz „Przewodniku po zbiorach” wydanym w  1898 roku. W  zabytkowych gablotach pokazano licz-ne przykłady rzemiosła artystycznego z  kolekcji mistrza oraz jego podróży na Bliski i  Daleki Wschód, a  także dokumenty i  odznaczenia przyznawane mu w  kolejnych latach pracy twórczej. Są tu także dotychczas nie prezen-towane rysunki artysty. W pracowni Jana Matejki znalazł się obraz „Polonia rok 1863” należący do zbiorów Muzeum Książąt Czartoryskich. Ciekawostką dla zwiedzających może się okazać odtworzony na trzecim piętrze gabinet pierwszego, pracującego przez 35 lat, kustosza – poety Macieja Szukiewi-cza – z archiwalnymi dokumentami, tabliczkami i pieczątkami, a nawet ob-wieszczeniem informującym zwiedzających, jak należy się zachować w tym zasługującym na szacunek miejscu. Jubileuszowi towarzyszy bogaty pro-gram wydarzeń towarzyszących oraz pokazy:• Współczesne Ekslibrysy

(4.09–2.12.2018)• Sobieski w Częstochowie Jana Matejki. Wokół bohatera i obrazu

(18.10.2018–17.02.2019)• Nicią z przeszłości. Pokaz prac reaktywujących dawne wzory sztuki

koronczarskiej. Stowarzyszenie LUD-ART. (6.12.2018–3.02.2019)

Dodatkowe informacje: www.mnk.pl.

URODZINY MUZEUM!W 2019 roku Muzeum Narodowe w Krakowie będzie obchodzić 140-lecie swojego powstania. Zapraszamy do świętowania razem z nami przez cały rok.Szczegóły dostępne na stronie www.mnk.pl.

WYSTAWY PLANOWANE (wybór)MUZEUM KSIĄŻĄT CZARTORYSKICH (OTWARCIE!) ul. Pijarska 6Planowany termin: grudzień 2019W  przestrzeni ekspozycji przebudowanego Muzeum Książąt Czartoryskich zaprezentowane zostaną bezcenne zabytki i  dzieła sztuki ze słynnej kolek-cji. Zobaczymy tu zarówno sztukę zachodnioeuropejską z arcydziełami świa-towego malarstwa, takimi jak „Dama z  gronostajem” Leonarda da Vinci czy

„Krajobraz z  miłosiernym samarytaninem” Rembrandta, jak i  rzemiosło arty-styczne, militaria, grafiki, rysunki, zbiory biblioteczne i pamiątki po słynnych postaciach, m.in. księciu Józefie Poniatowskim, Tadeuszu Kościuszce, Stani-sławie Żółkiewskim, Janie III Sobieskim, Janie Henryku Dąbrowskim czy Fry-deryku Chopinie.

Kolekcja liczy 86 000 obiektów muzealnych, a  korzeniami sięga począt-ków XIX wieku. Jej powstanie związane jest z działalnością księżnej Izabeli z Flemingów Czartoryskiej, która w 1801 roku założyła w Puławach pierwsze na ziemiach polskich i  jedno z  pierwszych w  Europie muzeów dostępnych szerokiej publiczności. Po upadku powstania listopadowego zbiory zo-stały przewiezione do Paryża. Do Polski wróciły dzięki księciu Władysławo-wi Czartoryskiemu, który w  1876 roku przeniósł je do Krakowa i  udostępnił publiczności. Zakupił dla nich budynek Arsenału Miejskiego, część dawnego klasztoru Pijarów (tzw. klasztorek) i trzy kamienice na rogu ulic Pijarskiej i św. Jana, które zostały scalone i przekształcone w jednolitą budowlę.

29 grudnia 2016 roku ta niezwykła kolekcja stała się integralną częścią Mu-zeum Narodowego w Krakowie. Planuje się, że w grudniu 2019 roku, po dokoń-czeniu remontu budynków, muzeum zostanie na nowo otwarte dla publiczności.

„MOC NATURY. HENRY MOORE W POLSCE”22.02.2019 - 30.06.2019Henry Moore (1898-1986) przez wielu specjalistów uważany jest za najwięk-szego rzeźbiarza  XX wieku. Artysta nadał zupełnie nowe znaczenie rzeźbie plenerowej, wychodząc od dogłębnych studiów natury w mikro- i makroskali, wypracował własny repertuar form, oparty na kontrastach kształtów wypu-kłych i wklęsłych, linii łagodnych i łamanych. Rzeźby Moore’a spotkać można w krajobrazie największych miast świata, w słynnych parkach rzeźby i reno-mowanych zbiorach muzealnych. 

Na wystawie w Krakowie zostaną zaprezentowane wszystkie ważne wątki twórczości rzeźbiarskiej Moore’a: typowy dla niego temat spoczywającej figu-ry (Reclining Figure), studia  zwierząt oparte na wnikliwej obserwacji   i  zna-komite abstrakcyjne formy. Niezwykle interesująca będzie  konfrontacja

Page 37: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 72 / 73

legendarnych rzeźb Moore’a  z  przestrzenią miejską Krakowa - większe  dzie-ła zostaną bowiem pokazane w plenerze: w ogrodach i na dziedzińcach kil-ku oddziałów  naszego muzeum. Z  kolei prace w  mniejszej skali zobaczymy we wnętrzach  Gmachu Głównego, Europeum i  Kamienicy Szołayskich. Kon-wencja „wystawy - spaceru” pozwoli zwiedzającym na głębszą refleksję nad obecnością rzeźby w przestrzeni miasta i symbolicznie połączy rozproszone po centrum Krakowa oddziały muzeum 6.

„WAJDA”Gmach Główny, 30.03.2019–8.09.2019Wystawa poświęcona twórczości Andrzeja Wajdy planowana jest jako pokaz niekonwencjonalny, multimedialny o  charakterze narracyjnym. Korzystając z  różnorodnych narzędzi współczesnego muzealnictwa, ekspozycja pozwoli najpełniej wniknąć w  świat filmów i  spektakli teatralnych Wajdy, ukazując geniusz wielkiego inscenizatora, mistrza dramaturgii i  twórcy niezapomnia-nych obrazów. Żadne inne miasto nie nadaje się do odegrania roli gospoda-rza tej wystawy bardziej niż Kraków. To tu Andrzej Wajda zaczynał edukację artystyczną, to tu wracał jako reżyser teatralny, tu mieszkał, tu założył swoje archiwum. Wajda jest jedną z  największych ikon Krakowa i  polskiej kultu-ry, a  poświęcona jego osobie wystawa stanie się nie tylko ośrodkiem upo-wszechniania pamięci o  reżyserze, lecz także agregatem nowatorskiego myślenia o współczesnym, zmieniającym się na naszych oczach kinie 7.Wystawa dofinansowana ze środków Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej oraz Urzędu Miasta Krakowa.

„JAN HRYNKOWSKI. OPOWIEŚĆ”Gmach Główny, 25.10.2019 – 8.03.2020Wystawa będzie oparta na twórczości i  zbiorach archiwum Jana Hrynkow-skiego, jednego z najwybitniejszych malarzy i organizatorów życia artystycz-nego w dwudziestoleciu międzywojennym. Tematem wystawy będzie bogata twórczość artysty (przede wszystkim malarstwo olejne i grafika), przedstawio-na na rozbudowanym tle, jakim jest panorama zmieniającego się środowiska artystycznego, przede wszystkim Krakowa, od pierwszych lat XX wieku aż po lata 70. Wybitni artyści i  ważne wydarzenia zostaną ukazane jako widziane subiektywnie 8.

6 Wystawa organizowana przy współpracy Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Henry Moore Foundation. (z tekstu kuratorskiego Agaty Małodobry)

7 z tekstu kuratora Rafała Syski8 z tekstu kuratora Światosława Lenartowicza

ODDZIAŁY MUZEUM NARODOWEGO W KRAKOWIE

Godziny otwarcia oddziałów Muzeum Narodowego w Krakowie Obowiązujące od 1 września 2018 do 30 kwietnia 2019 roku. Od 1 maja godziny otwarcia mogą ulec zmianie.

Gmach Główny

pon.nieczynne

wt.900–1700

śr.900–1700

czw.900–1700

pt.900–1700

sb.1000–1800

nd.1000–1600

Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach

pon.nieczynne

wt.900–1700

śr.900–1700

czw.900–1700

pt.900–1700

sb.1000–1800

nd.1000–1600

Kamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego

pon.nieczynne

wt.900–1700

śr.900–1700

czw.900–1700

pt.900–1700

sb.1000–1800

nd.1000–1600

Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM

pon.nieczynne

wt.900–1600

śr.900–1600

czw.900–1600

pt.900–1600

sb.1000–1800

nd.1000–1600

Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego / Pawilon Józefa Czapskiego

pon.nieczynne

wt.900–1600

śr.900–1600

czw.900–1600

pt.900–1600

sb.1000–1800

nd.1000–1600

Dom Józefa Mehoffera

pon.nieczynne

wt.900–1600

śr.900–1600

czw.900–1600

pt.900–1600

sb.1000–1800

nd.1000–1600

Page 38: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 74 / 75

Pałac Biskupa Erazma Ciołka

pon.nieczynne

wt.900–1600

śr.900–1600

czw.900–1600

pt.900–1600

sb.1000–1800

nd.1000–1600

Dom Jana Matejki

pon.nieczynne

wt.900–1600

śr.900–1600

czw.900–1600

pt.900–1600

sb.1000–1800

nd.1000–1600

Muzeum Karola Szymanowskiego w Willi „Atma” w Zakopanem

pon.nieczynne

wt.1000–1700

śr.1000–1700

czw.1000–1700

pt.1000–1700

sb.1000–1700

nd.1000–1700

Pałac Biskupa Erazma Ciołka ul. Kanonicza 17, 31-002 Kraków Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”, galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej” oraz wystawa „Kraków na wyciągnięcie ręki” zgro-madzone są w pałacu wzniesionym na początku XVI wieku dla biskupa płoc-kiego Erazma Ciołka. Tu zobaczysz: dzieła polskiej sztuki średniowiecznej, renesansowej i  barokowej, m.in. słynną gotycką figurę Madonny z  Krużlo-wej, dzieła Wita Stwosza, portrety trumienne, wysokiej klasy ikony z  tere-nu Małopolski i Rusi Czerwonej, ikonostas, utensylia oraz tkaniny liturgiczne używane w  Kościele wschodnim, a  także gipsowe odlewy fragmentów naj-cenniejszych rzeźb architektonicznych z całej Polski.

Dostępne lekcje muzealne: Święci, anioły i  legendy / W  pracowni dawnego artysty / Bestiariusz. Jakie zwierzęta kryją się w dawnych obrazach i rzeźbach? / Chrześcijańskie świę-ta w malarstwie i w rzeźbie / Opowieść o Świętym Mikołaju / Świat średnio-wiecznej sztuki / Wzorce osobowe średniowiecza / Sztuka polskiego baroku /

„Ars moriendi” w  kulturze polskiego średniowiecza i  baroku / Ikona – odkry-wanie tajemnicy / Obok siebie. Wielowyznaniowość w dawnej Polsce i dziś / Jak czytać dzieło sztuki? Średniowiecze, renesans, barok.

Dom Józefa Mehoffera ul. Krupnicza 26, 30-062 Kraków Muzeum biograficzne Józefa Mehoffera znajduje się w  domu wzniesionym w  1852 roku dla rodziny Marii z  Rogowskich Wyspiańskiej, w  którym przy-szedł na świat Stanisław Wyspiański. Tu zobaczysz: wnętrza domu artysty, w dużej części zaprojektowane przez samego Józefa Mehoffera, z zabytko-wymi meblami, tkaninami, książkami, a  także pamiątkami rodzinnymi, foto-grafiami i dziełami artysty, przede wszystkim: witrażem „Vita somnium breve” oraz licznymi projektami do polichromii i witraży, rysunkami, grafikami i ob-razami olejnymi (w tym portretami żony). Oryginalny wygląd zachował pokój japoński – dowód na panującą na początku XX wieku modę na sztukę orien-talną. Ogród przy muzeum, odtworzony w nawiązaniu do ogrodu założonego w  tym miejscu przez Mehoffera, jest otwarty i  dostępny dla zwiedzających przez cały rok. Uwaga: od 28 sierpnia do 31 października 2018 oddział będzie nieczynny dla zwiedzających.

Dostępne lekcje muzealne: Opowieść o witrażu / Zagadki starego domu, czyli jak żyło się dawniej / Co się chowa w  cieniu wiązu? Zwierzęta i  rośliny z  ogrodu Józefa Mehoffera / Kultura, obyczaje i sztuka Młodej Polski.

Kamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego ul. Szczepańska 11, 31-011 Kraków Dom ten został podarowany Muzeum Narodowemu w Krakowie w 1904 roku przez Włodzimierę z  Jelitów Kraińskich i  Adama Starżę Szołayskich. Tu zo-baczysz wystawy czasowe: „Szuflada Szymborskiej” (do 2.02.2019 roku) oraz

„Kraków 1900” (22.06.2018-2.06.2019).

Dostępne lekcje muzealne: Kraków sto lat temu / Młodopolski Kraków / Muzeum w szufladzie. Poeta – kto to jest?

Dom Jana Matejki ul. Floriańska 41, 31-019 Kraków Pierwsze muzeum biograficzne w  Polsce – w  domu, w  którym Jan Matej-ko spędził większość swojego życia. Tu zobaczysz: obrazy olejne, akware-le i  szkice rysunkowe Jana Matejki, pamiątki rodzinne oraz prezentowane w  czasie cyklicznych wystaw zmiennych bogate zbiory rzemiosła, tkanin i uzbrojenia, w ogromnej części stanowiące niegdyś prywatną „rekwizytornię” artysty, a  także zabytkowe wnętrza: pomieszczenie, w  którym Jan Matejko

Page 39: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 76 / 77

przyszedł na świat, zachowany w  oryginalnym stanie salon oraz sypialnię, w której w 1893 roku zmarł, jak również zaprojektowaną przez niego pracow-nię, gdzie znajdują się m.in. rekwizyty i  utensylia malarskie używane przez artystę w codziennej pracy.

Dostępne lekcje muzealne: Zmysły artysty – w pracowni malarza / Co ja zrobię z tej twarzy? – zabawy z portretem / Dwie wieże i Stańczyk – krakowskie legendy w Domu Jana Ma-tejki / Śpiewajcie aniołowie – polichromia kościoła Mariackiego / Ku pokrze-pieniu serc czy rozrachunek z historią? / Piekło życia i „zaczarowany zamek”

– XIX-wieczny model rodziny na przykładzie domu Jana i Teodory Matejków.

Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach Rynek Główny 3, 31-042 Kraków Po przebudowie funkcjonującej od średniowiecza hali targowej, według pro-jektu Tomasza Prylińskiego, w 1879 roku w Sukiennicach powstała pierwsza na ziemiach polskich narodowa instytucja muzealna Polaków pozbawionych własnego państwa. Dziś mieści się tu galeria malarstwa i rzeźby końca XVIII i XIX wieku. Tu zobaczysz: przykłady malarstwa i  rzeźby reprezentujące ten-dencje w  sztuce czasów oświecenia, romantyzmu, akademizmu, realizmu, impresjonizmu i  początków symbolizmu, m.in. „Somosierrę” Piotra Micha-łowskiego, „Pochodnie Nerona” Henryka Siemiradzkiego, „Hołd pruski” Jana Matejki, „Czwórkę” Józefa Chełmońskiego, „Święto Trąbek” Aleksandra Gie-rymskiego, „Szał uniesień” Władysława Podkowińskiego, „Introdukcję” Jacka Malczewskiego.

Dostępne lekcje muzealne: Przygody ze sztuką. Pierwsza wizyta w muzeum / W pracowni artysty / Jak cię widzą… Sztuka portretowania / Namaluj mi bajkę. Legendy, baśnie i mi-ty w  obrazach / Komu bije dzwon Zygmunta? Historia w  obrazach / Kot Leonarda. Zwierzęta w  sztuce / Cztery pory roku. O  kolorach i  nastrojach w obrazach / Malarscy kronikarze historii Polski / Romantyzm w kontekście literackim / Starzy i młodzi – konflikt pokoleń w sztuce XIX wieku / Zrozumieć malarstwo. Analiza dzieła sztuki.

Gmach Główny al. 3 Maja 1, 30-062 Kraków wystawa „Wyspiański” 1.09 –31.12 2018, wtorek-piątek: 9 00 –16 00, sobota-niedziela 10 00 –16 00,1.01–28.04.2019, wtorek-niedziela: 10 00 –16 00. Monumentalny gmach, zaprojektowany w latach 30. XX wieku jako realizacja idei świątyni narodowych skarbów i  pomnika niepodległości, mieści obec-nie dwie ekspozycje stałe: Galerię „Broń i  Barwa w  Polsce” i  Galerię Rze-miosła Artystycznego oraz sale wystaw zmiennych. Tu zobaczysz: przegląd najważniejszych zjawisk w sztuce polskiej od końca XIX stulecia po wiek XXI, z pracami: Olgi Boznańskiej, Jacka Malczewskiego, Józefa Mehoffera, Witka-cego, Zofii Stryjeńskiej, Andrzeja Wróblewskiego, Tadeusza Kantora, Jerzego Nowosielskiego, Magdaleny Abakanowicz, Zofii Kulik czy Marcina Macie-jowskiego (wystawa „Sytuacja się zmieniła”), zbiór wyrobów rzemiosła arty-stycznego ukazujący, jak zmieniała się moda, ponadto biżuterię, elementy wystroju wnętrz, przedmioty codziennego użytku, naczynia liturgiczne, ko-lekcję instrumentów muzycznych oraz judaików, kolekcję militariów: przy-kłady rynsztunku, począwszy od średniowiecza, przedmioty związane z  hetmanami Rzeczypospolitej Obojga Narodów i  pamiątki po wodzach (m.in. sukmana Tadeusza Kościuszki, Gwiazda Orderu Virtuti Militari po księ-ciu Józefie Poniatowskim), kolekcje broni palnej, mundurów różnych forma-cji wojskowych oraz kolekcję falerystyki obejmującą najważniejsze polskie odznaczenia i odznaki wojskowe. Judaika – nowa ekspozycja w Galerii Rzemiosła Artystycznego!Jeden z najciekawszych w Polsce zbiór różnorodnych zabytków związanych z historią i kulturą Żydów. Tu zobaczysz: przedmioty kultu religijnego oraz do-mowego, świątecznego i  codziennego użytku datowane od XVII do XX wie-ku, m.in. rzeźbioną w  drewnie, polichromowaną szafę do przechowywania zwojów Tory z synagogi w Wysokiem Litewskiem, srebrną puszkę kwestarską bractwa pogrzebowego – wykonaną przez złotnika Elimelecha (1763/1764), zdobioną rytowanymi scenami kolejnych faz pochówku – lub też drewnianą lampę chanukową z Przeworska, liczne numizmaty, druki i tłoki pieczętne.

Dostępne lekcje muzealne: Przygody ze sztuką. Pierwsza wizyta w muzeum / Co się robi z gliny? / Słoń-cem malowane. Witraże / Historia mierzenia czasu. Zegary przez wieki / Jak powstają ubrania? Historia mody / Przy polskim stole. Historia kuchni, świą-teczne obyczaje / Wielcy wodzowie i dowódcy dawnej Polski / Przez dziurkę od klucza. Jacy byli polscy władcy? / Kultura szlachecka. Sarmatyzm / O mo-dzie. Historia ubioru / Rycerz i jego zbroja / Powstania narodowe – legenda

Page 40: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

/ 78 / 79

powstań i  codzienność powstańcza / Kto Ty jesteś? – muzealna lekcja pa-triotyzmu / Czy woda jest niebieska, a jabłko okrągłe? O kolorach i kształtach w sztuce współczesnej / W pracowni współczesnego artysty / Obraz i krajo-braz – o pejzażu / Widzieć i rozumieć – ćwiczenia z patrzenia / Tak to widzę. Analiza dzieła sztuki współczesnej / Łąka w  kościele? Życie i  sztuka Stani-sława Wyspiańskiego / Prawda i  mit o  Stanisławie Wyspiańskim / „Poezjo, precz!!! Jesteś tyranem!!” – teatr Wyspiańskiego / Stanisław Wyspiański – Archaist or Modernist? / W świecie superbohaterów / Niepodległa. Czyli jaka?

Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego ul. Piłsudskiego 12, 31-109 Kraków Pałacyk Czapskich i  Pawilon Muzealny, pierwotnie prezentujące kolekcję numizmatów hrabiego Emeryka Hutten-Czapskiego, w  1903 roku stały się pierwszym oddziałem Muzeum Narodowego w Krakowie. Tu zobaczysz: zbiór monet starożytnych (m.in. greckich i  rzymskich), celtyckich, bizantyńskich i  arabskich, mennictwo średniowiecznej Polski oraz ekspozycję mennictwa i  medalierstwa polskiego od XVI do XVIII wieku, kolekcję starodruków, za-bytki kartograficzne, kolekcję monet, medali oraz pieniądza papierowego od końca XVIII wieku do 1939 roku, a  także ekspozycję poświęconą Emeryko-wi Hutten-Czapskiemu i  przedstawicielom rodu Czapskich. Pałac otoczony jest ogrodem otwartym dla publiczności, w  którym znajduje się lapidarium

– kolekcja detalu architektonicznego pochodzącego z krakowskich kościołów i kamienic.

Dostępne lekcje muzealne: Muzeum i  jego tajemnice / Starożytny pieniądz wehikułem czasu / Kryzys i prosperity / Między bykiem a niedźwiedziem – krótki kurs ekonomii / Płaci-dło, moneta, karta kredytowa, czyli historia pieniądza.

Pawilon Józefa Czapskiego ul. Piłsudskiego 12, 31-109 Kraków Tu zobaczysz: ekspozycję biograficzną poświęconą Józefowi Czapskiemu, na którą składają się liczne projekcje i  elementy multimedialne oraz odwzoro-wany w skali 1:1 pokój artysty z Maisons-Laffitte, wystawy czasowe, podręcz-ną bibliotekę z czytelnią, a także taras na dachu z piękną panoramą Krakowa i kino letnie.

Dostępne lekcje muzealne: Józef Czapski – artysta i świadek historii XX wieku / Świat „Kultury” paryskiej.

/ 78

Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM pl. Sikorskiego 6, 31-115 Kraków EUROPEUM mieści się w  budynku starego spichlerza wzniesionego w  XVII wieku tuż za murami obronnymi Krakowa, a  w  2013 roku przystosowanego do celów ekspozycyjnych. Tu zobaczysz: przykłady nowożytnego europejskie-go malarstwa i  rzeźby, średniowieczną i  renesansową sztukę sakralną (m.in. XII-wieczne katalońskie drewniane rzeźby Madonn z  Dzieciątkiem, obrazy Lorenza Lotta, Petera Breughla mł.), manierystyczne i  barokowe malarstwo portretowe, XVII-wieczne niderlandzkie malarstwo pejzażowe, rodzajowe i  martwą naturę, XVIII-wieczną rzeźbę i  malarstwo rodzajowe, rzeźby Anto-nia Canovy, Bertela Thorvaldsena, portrety ważnych dla historii Polski oso-bistości, a  także przykłady obrazów XX-wiecznych (m.in. „Martwa natura” Maurice’a Vlamincka). Od marca 2018 do grudnia 2019 roku w oddziale eks-ponowany jest „Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem” Rembrandta.

Dostępne lekcje muzealne: Czyja to pięta, kto zapamięta? O  mitologii / Walka koguta z  kotem. Muzeal-na lekcja przyrody / Porwanie Europy. Mitologia w  kulturze / Analiza dzieła sztuki nowożytnej.

Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem ul. Kasprusie 19, 34-500 Zakopane Nazwa willi, wzniesionej po 1890 roku w stylu zakopiańskim, oznacza w san-skrycie „duszę”. „Atma” była ostatnim domem wybitnego polskiego kompozy-tora Karola Szymanowskiego, mieszkającego tu w  latach 1930–1935. Dziś mieści muzeum biograficzne artysty. Tu zobaczysz: gabinet kompozyto-ra z  pianinem, na którym często grywał i  komponował, osobiste pamiątki, w  tym z  frak koncertowy Szymanowskiego, liczne fotografie rodziny i  przy-jaciół, nuty, książki, autografy, multimedialną opowieść o  życiu Szymanow-skiego, a także filmy prezentujące postać kompozytora i historię „Atmy”. Na uwagę zasługują portrety Karola Szymanowskiego autorstwa jego przyjaciela Stanisława Ignacego Witkiewicza. Tu usłyszysz: najwybitniejsze dzieła kom-pozytora – podczas zwiedzania oraz organizowanych tu koncertów.

Dostępne lekcje muzealne: Muzyczny dom – Karol Szymanowski w „Atmie” / Kim byli harnasie? – opo-wieść o muzyce / Zakopiańska bohema – międzywojnie pod Tatrami / W za-kopiańskim stylu – podhalańskie inspiracje.

Uwaga: w poniedziałki wszystkie oddziały Muzeum Narodowego w Krakowie są nieczynne dla zwiedzających.

Page 41: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

REGULAMIN

Zasady zwiedzania w Muzeum Narodowym w Krakowie (fragmenty):

1. Na terenie Muzeum należy stosować się do uwag i poleceń obsługi oraz pracowników służb ochrony Muzeum.

2. Za osoby niepełnoletnie odpowiedzialność ponoszą rodzice lub opie-kunowie.

3. Osoby nietrzeźwe, będące pod wpływem narkotyków oraz zachowu-jące się w sposób, który zagraża bezpieczeństwu zbiorów czy osób, zakłócające porządek zwiedzania innym, naruszające ogólnie przyjęte normy zachowania w miejscach publicznych – mogą zostać poproszo-ne o opuszczenie Muzeum.

4. Duże plecaki, torby, walizki, parasole oraz odzież wierzchnią należy zostawić w szatni lub w szafkach depozytowych (korzystanie z nich jest bezpłatne).

5. Muzeum nie ponosi odpowiedzialności za rzeczy wartościowe i de-likatne pozostawione w odzieży lub plecakach oddanych do szatni, a także w innych miejscach ogólnodostępnych na terenie oddziałów Muzeum.

6. Muzeum nie ponosi odpowiedzialności za pozostawione na jego tere-nie rowery.

7. Zwiedzający są proszeni o opuszczenie Muzeum do godziny zamknię-cia obowiązującej w oddziale.

8. Na terenie ekspozycji muzealnej obowiązują zakazy: - wprowadzania i wnoszenia zwierząt (z wyłączeniem psa przewodnika),- palenia tytoniu oraz używania otwartego ognia,- wnoszenia i spożywania artykułów spożywczych i napojów,- wnoszenia broni palnej i ostrych przedmiotów,- fotografowania z użyciem statywu.

9. Prosimy o nierozmawianie przez telefony komórkowe podczas zwie-dzania ekspozycji.

Dział Edukacji Muzeum Narodowego w Krakowie:Programy dla szkół i nauczycieli: Anna Grzelak, Dorota Jędruch, Edyta Kuś, Danuta Macheta, Filip Skowron, Marta Wojtyś-Kipiel Programy dla dzieci i rodzin: Jagoda Gumińska-Oleksy, Maria Masternak, Katarzyna Maziarz Programy dla dorosłych: Marta Graczyńska, Katarzyna Mrugała, Katarzyna  Szczygieł, Anna Walczyk, Joanna Zaguła Kierowniczka Działu: Marta GraczyńskaWspółpracują z nami: Jolanta Bobala, Zuzanna Buchholz, Paweł Bukowski, Joanna (Blanka) Dudek-Waszuta, Iga Figiel, Kamil Gibas, Izabela Grębowiec, Aleksandra Jaremko, Szymon Jarosiński, Oliwia Kaczmarzewska, Tomasz Kida, Joanna Kołek, Ewelina Krawczyk, Anna Libera, Paulina Maciejowska, Justyna Majewska, Martyna Majsterek, Weronika Moskwa, Klaudia Mucha, Aleksandra Nicewicz, Katarzyna Oczkowska, Anna Pomykalska-Marczuk, Magdalena Schuster, Anna Sokulska, Joanna Świtała, Katarzyna Tumułka, Anna Warzecha, Marta Witoń, Aleksandra Wnęk, Maciej Zapiór, Zuzanna Julia Żydek

Koordynacja: Dorota Jędruch

Fotografie: Jakub Płoszaj / Pracownia Fotograficzna Muzeum Narodowego w Krakowie

Opracowanie graficzne: Aleksandra Zajdel, współpraca: Maria Markowska

Serdeczne podziękowania dla przedszkolaków i nauczycieli z 92 Samorządowego Przedszkola w Krakowie oraz dla uczniów VI Liceum w Krakowie za udział w sesji fotograficznej.Fotografie wykonano w Galerii Rzemiosła Artystycznego w Gmachu Głównym oraz na wystawie „Kraków 1900” w Kamienicy Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego.

Redakcja: Aleksandra Marczuk

Druk: Colonel

Redaktor prowadzący: Krystyna Stefaniak

ISBN: 978-83-7581-283-1

© Muzeum Narodowe w Krakowie 2018

Page 42: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.

Skąd się wzięły muszki na twarzy? Czemu nie należy zbyt intensywnie machać wachlarzem? Dlaczego nie warto szukać przyjaciela po drugiej stronie lustra?

„OPOWIEŚCI PRZEDMIOTÓW” czyli bajki podsłuchane w muzeum to książka dla wszystkich, którzy chcieliby poznać odpowiedzi na te pytania i są w stanie uwierzyć, że w muzeum magia chętnie splata się z rzeczywistością.

Tekst: Jagoda Gumińska-Oleksy, Dział Edukacji MNK; Ilustracje: Paulina Wyrt

Książka wydana przez Muzeum Narodowe w Krakowie. Publikacja dostępna

w księgarniach muzealnych oraz w sklepie internetowym: http://mnk.pl/sklep

Page 43: SPIS TREŚCI - Muzeum Narodowe w Krakowie · widzieć w niej nie tylko przelaną krew, lecz także geniusz artystów, pasję nau- kowców, cywilną odwagę w codziennym życiu tzw.