Specjalizacje Technologiczne Pomorza

Specjalizacje Technologiczne Pomorza

pod redakcj!Stanis!awa Szultki

Gda"sk 2013

REDAKCJA:Stanis#aw Szultka

ZESPÓ" AUTORSKI:Bartosz Krapi"skiMi#osz Pie"kowskiMa#gorzata RybackaStanis#aw Szultka

WSPÓ"PRACA:Martyna Grabowska

SK"AD I DRUK:www.remedia.pl

KOREKTA:Pawe# Florek, Daria Was!g

© Copyright byInstytut Bada" nad Gospodark! Rynkow!ul. Do Studzienki 6380-227 Gda"sk

Publikacja jest dystrybuowana bezp#atniePublikacja jest dost$pna tak%e w wersji elektronicznej na stronie www.pomorze2030.pl oraz www.ibngr.plNak#ad 300 egzemplarzy

ISBN 978-83-7615-091-8

CIP - Biblioteka NarodowaSpecjalizacje Technologiczne Pomorza /[red. Stanis#aw Szultka ; zespó# aut. BartoszKrapi"ski et al.]. - Gda"sk : Instytut Bada" nadGospodark! Rynkow!, 2013

Opracowanie zosta!o wykonane przez Instytut Bada" nad Gospodark# Rynkow# w ramach projektu „Pomorze 2030 – scenariusze rozwoju i kluczowe technologie” wspó!$nansowanego przez Uni% Europej-sk# z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013.

Patronat nad projektem obj#! Urz#d Marsza!kowski Województwa Pomorskiego.

3SPECJALIZACJE TECHNOLOGICZNE POMORZA

Spis tre#ciWst$p ............................................................................................................... 4

W poszukiwaniu inteligentnej specjalizacji Pomorza ................................. 8

1. Aktywno#% naukowa i badawczo-rozwojowa na Pomorzu .................. 15 1.1. Ocena parametryczna jednostek naukowych ............................................. 17 1.2. Publikacje naukowe .............................................................................................. 17 1.3. Projekty badawcze MNiSW ................................................................................. 19 1.4. Patenty UPRP ........................................................................................................... 19

2. Specjalizacje technologiczne Pomorza.................................................. 22 2.1. Kluczowe specjalizacje technologiczne ......................................................... 29

2.1.1. Informacja i komunikacja .............................................................................29 2.1.2. Elektronika .........................................................................................................40 2.1.3. Energia i zasoby ................................................................................................61 2.1.4. &rodowisko ........................................................................................................72 2.1.5. Technologie produkcyjne ...............................................................................80

2.2. Biznesowa &auta technologiczna .................................................................... 86 2.2.1. Rolnictwo, le'nictwo, rybo!ówstwo i (ywno') .........................................86 2.2.2. Nauki przyrodnicze ..........................................................................................89 2.2.3. Zdrowie, opieka lekarska i spo!eczna ..........................................................92 2.2.4. Nanotechnologie .............................................................................................94

3. Jak wybrano kluczowe specjalizacje technologiczne? ......................... 97 3.1. Cel badania ............................................................................................................... 97 3.2. Narz$dzie badawcze ............................................................................................. 97 3.3. Respondenci ............................................................................................................ 97 3.4. Lista technologii ..................................................................................................... 98 3.5. Wagi ............................................................................................................................ 98 3.6. Analiza i sposób prezentacji danych ............................................................... 99

Spis rysunków .............................................................................................103

Spis tabel .....................................................................................................104

Bibliogra&a..................................................................................................105

Aneks ...........................................................................................................106

Ranking technologii Pomorza .........................................................................................106

4 SPECJALIZACJE TECHNOLOGICZNE POMORZA

Wst$pW ostatnim czasie coraz wyra'niej odczuwamy, %e znajdujemy si$ w prze#omo-wym momencie. Z jednej strony, dostrzegamy, %e wyczerpuj! si$ proste rezerwy konkurencyjno(ci oparte m.in. na ni%szym koszcie dobrze wyedukowanych zaso-bów ludzkich. Z drugiej, wnioski z najnowszych porówna" mi$dzynarodowych wskazuj!, %e polska gospodarka nie tylko nie nadrabia, ale wr$cz traci dystans, pod wzgl$dem szeroko rozumianego potencja#u innowacyjnego, w stosun-ku do najbardziej rozwini$tych gospodarczo krajów oraz – przynajmniej cz$(ci – krajów rozwijaj!cych si$.

Rodzi to niew!tpliwie wyzwanie przed kolejnym – prawdopodobnie ostatnim w tej skali – okresem, w którym nasz kraj i region b$dzie mia# dost$pne znacz!-ce (rodki rozwojowe w postaci funduszy strukturalnych. Dystrybucja publicznych (rodków )nansowych wymaga od lokalnych i regionalnych w#adz koncentrowa-nia ograniczonych zasobów na nielicznych obszarach, które posiadaj! faktyczny potencja# generowania trwa#ych i atrakcyjnych miejsc pracy oraz zrównowa%one-go rozwoju.

Niniejsze badanie jest prób! wst$pnego okre(lenia tych obszarów, w których woj. pomorskie ma zarówno istotny potencja# naukowy/technologiczny, jak i mo%li-wo(ci jego komercjalizacji, wdro%enia do praktyki gospodarczej. Zidenty)kowane obszary mog! bez w!tpienia stanowi* punkt wyj(cia do okre(lenia tzw. inteligent-nych specjalizacji regionu.

Struktura raportu sk#ada si$ z czterech cz$(ci. Pierwsza z nich dotyczy koncep-cji inteligentnej specjalizacji regionu. W tej cz$(ci wskazane zosta#y mo%liwo(ci wykorzystania wyników niniejszego badania w konstruowaniu efektywnych na-rz$dzi do rozwi!zywania regionalnych problemów np. starzej!cego si$ spo#ecze"-stwa czy produkcji energii. W drugiej cz$(ci omówiona zosta#a aktywno(* nauko-wa i badawczo-rozwojowa regionu, w tym takie obszary jak publikacje naukowe, projekty badawcze, patenty czy oceny parametryczne jednostek naukowych. Kolejny rozdzia# po(wi$cony zosta# wynikom badania del)ckiego. Badanie obej-mowa#o #!cznie dwie rundy: pierwsz! - zasadnicz! i drug!, maj!c! na celu zwe-ry)kowanie ocen eksperckich uzyskanych w pierwszym etapie badania. Ta cz$(* raportu zawiera wytypowane kluczowe obszary technologiczne i informacje na temat wyników najsilniejszych technologii. W czwartej cz$(ci wyja(niona zosta-#a metodyka przeprowadzonego badania i sposób wyboru kluczowych obszarów technologicznych.

Badanie specjalizacji technologicznych Pomorza zosta#o zrealizowane w ramach projektu „Pomorze 2030 – scenariusze rozwoju i kluczowe technologie” realizo-wanego przez Instytut Bada" nad Gospodark! Rynkow! przy wspó#)nansowaniu ze (rodków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007 – 2013.

W ramach zadania przeprowadzono dwie rundy badania del)ckiego, w których wzi$li udzia# przedstawiciele pomorskiego (rodowiska naukowego. Opracowane


na podstawie zebranych ankiet wyniki, by#y punktem wyj(cia do dyskusji w gronie naukowców, przedsi$biorców i przedstawicieli administracji publicznej.

Paneli(ci w dyskusji:

Wies#aw Byczkowski (Wicemarsza#ek Województwa Pomorskiego), Justyna Go-rzoch (Wydzia# Polityki Innowacyjno(ci, Departament Innowacji i Przemys#u, Ministerstwo Gospodarki), dr Radomir Matczak (Urz!d Marsza#kowski Woje-wództwa Pomorskiego), W#odzimierz Szordykowski (Urz!d Marsza#kowski Wo-jewództwa Pomorskiego), prof. dr hab. Ewa Klugmann-Radziemska (Prodziekan ds. Rozwoju Wydzia# Chemiczny Politechniki Gda"skiej), dr hab. in%. Adam Cenian (Kierownik Zak#adu, Instytut Maszyn Przep#ywowych PAN), prof. Wies#aw Sawic-ki (Dziekan Wydzia#u Farmaceutycznego, Gda"ski Uniwersytet Medyczny), prof. Marek Moszy"ski (Prodziekan ds. wspó#pracy i promocji, Wydzia# Elektroniki, Tele-komunikacji i Informatyki Politechniki Gda"skiej), prof. Piotr Skowron (Pracownia Biotechnologii Molekularnej +rodowiska, Uniwersytet Gda"ski), dr in%. Wojciech Litwin (Prodziekan ds. nauki, Wydzia# Oceanotechniki i Okr$townictwa Politechni-ki Gda"skiej), Wojciech K!kol (Prezes Zarz!du, Energa Innowacje), dr Piotr Lassota (Dyrektor R&D, Polpharma Biologics), Jan Biedro" (Szef Biura Rozwoju Technologii, Grupa LOTOS), Jan Zar$bski, (Prezes Zarz!du, Lonza-Nata i Gda"ski Klub Biznesu), Zbigniew Borkowski (Prezes Zarz!du Infracorr i Wiceprezes Pracodawców Pomo-rza), Marek ,angowski (Prezes Zarz!du, Telemobile Consulting i TM-Automation).

Eksperci bior!cy udzia# w badaniu del)ckim:

dr hab. in%. Adam Adamkowski (IMP PAN)

dr Adam Cenian (IMP PAN)

dr in%. Adam Krasi"ski (PG)

dr hab. Adam Kr$%el, prof. UG, (UG)

prof. UG, dr hab. Adam Lata#a (UG)

dr Agnieszka Kijewska (Instytut Oceanologii PAN)

dr Aleksandra Królicka (UG/GUMed)

prof. zw. dr hab. Aleksandrowicz Oleg (AP w S#upsku)

prof. PAN dr hab. Alicja W$grzyn (UG)

prof. dr hab. In%. arch. Andrzej Baranowski (PG)

dr Andrzej Marmo#owski (PG)

dr in%. Aneta ,uczkiewicz (PG)

dr Anna AKSMANN (UG)

dr Anna Hallmann (GUMed)

dr hab. n. farm. Anna Lebiedzi"ska (GUMed)

prof. dr hab. ANNA LISOWSKA-OLEKSIAK (PG)

dr hab. med. Leszek Kalinowski, prof. nadzw. (GUMed)

prof. dr hab. Lucyna Falkowska (UG)

dr in%. Maciej Kaniecki (IMP PAN)

dr n. med. Maciej M. Kowalik (GUMed)

dr in%. Magdalena Prokopowicz (GUMed)

dr in%. Ma#gorzata Grembecka (GUMed)

dr Ma#gorzata Pruszkowska-Caceres (PG)

dr in%. Marcin Jaskólski (PG)

Marcin Paw#owski (innodoktorant)

prof. dr hab. in%. Marek Biziuk (PG)

prof. dr hab. in%. Marek Hartman (AM w Gdyni)

dr hab. in%. MAREK LIEDER (PG)

dr hab. in%. Marek Szmytkiewicz (Instytut Budownic-twa Wodnego PAN)

dr in%. arch. Marek Wysocki (PG)

dr n. med. Maria D!browska-Szponar (GUMed)


Anna Tybi"kowska (GUMed)

prof. dr hab. Antoni Jerzy Rokicki (UG)

dr in%. Arkadiusz Lewicki (PG)

dr Astel Aleksander (AP w S#upsku)

dr n. med. Bartosz Was!g (GUMed)

dr in%. Bobkowska Anna (PG)

dr hab. in%. Bogus#aw KUSZ (PG)

dr in%. Bogus#aw Pawlikowski (Morski Instytut Rybacki)

dr Borzyszkowski Andrzej (UG)

dr Borzyszkowski Tomasz (UG)

prof. dr hab. Cezary Czaplewski (UG)

dr in%. Czaja Zbigniew (PG)

prof. dr hab. Dariusz Szlachetko (UG)

dr Dawid D$bowski (UG)

dr in%. El%bieta Hallmann (PG)

prof. dr hab. Ewa Klugmann-Radziemska (PG)

dr Gabriela Grusza (UG)

prof. Gerard +liwi"ski (IMP PAN)

dr in%. Gnyba Marcin (PG)

prof. dr hab. in%. Goczy#a Krzysztof (PG)

prof. dr hab. in%. Górski Janusz (PG)

Grzegorz Boczkaj (innodoktorant)

mgr in%. Grzegorz Czapiewski (O(rodek Badawczo Rozwojowy Przemys#u P#yt Drewnopochodnych Sp. z o.o.)

dr Grzegorz Zboinski (IMP PAN)

prof. dr hab. in%. Halina Szel!g (PG)

dr in%. Hasse Lech Zbigniew (PG)

prof. dr hab. in%. Helena Janik (PG)

prof. dr hab. in%. Henryka D!browska (Morski Instytut Rybacki)

Iwona Gibas (innodoktorant)

prof. dr hab. Jacek Bigda (UG/GUMed)

dr in%. Jacek D-BROWSKI (AM w Gdyni)

dr in%. Jacek DZIEDZIC (PG)

dr hab. in%. Jan Antoni Iwaszkiewicz (Instytut Elek-trotechniki)

dr in%. arch. Jan Kozicki (PG)

prof. dr hab. Jan Marcin W$s#awski (Instytut Oceanolo-gii PAN)

prof. UG, dr hab. Marian S$ktas (UG)

dr Martin Kukwa (UG)

dr in%. Marzena Jamrógiewicz (GUMed)

dr in%. Marzena Kurpi"ska (PG)

dr hab. n. farm. Micha# Markuszewski (GUMed)

dr in%. Micha# Strankowski (PG)

prof. dr hab. in%. Micha# Wasilczuk (PG)

dr in%. Miler Jakub (PG)

in%. Miros#aw Bruski (O(rodek Badawczo Rozwojowy Przemys#u P#yt Drewnopochodnych Sp. z o.o.)

dr in%. Miros#aw Tomera (AM w Gdyni)

dr in%. Miros#aw W#as (PG)

mgr in%. Miros#awa Mrozek (O(rodek Badawczo Roz-wojowy Przemys#u P#yt Drewnopochodnych Sp. z o.o.)

dr n. med. Monika Sakowicz - Burkiewicz (GUMed)

prof. dr hab. in%. Mrozowski Micha# (PG)

dr. hab. Natalia Gorska, prof. UG, (UG)

dr in%. Nyka Krzysztof (PG)

dr Obolewski Krystian (AP w S#upsku)

dr O%go Ma#gorzata (AP w S#upsku)

dr n. farm. Pawe# Konieczy"ski (GUMed)

dr n. farm. Pawe# Wiczling (GUMed)

dr in%. Piotr Jakubowski (Centrum Techniki Okr$towej S.A.)

prof. Piotr Bojarski (UG)

dr hab. in%. Piotr Chrzan (PG)

dr in%. Piotr Ko#odziejek (PG)

Piotr Paj!czkowski (innodoktorant)

dr n. med. Piotr Popowski (GUMed)

dr Pliszka Mieczys#aw (AP w S#upsku)

dr hab. med. Przemys#aw Rutkowski (GUMed)

dr Rafa# S!dej (UG/GUMed)

prof. UG, dr hab. Rajmund Ka'mierkiewicz (UG)

dr hab. in%. Ratuszniak Edward (AP w S#upsku)

prof. UG dr hab. Robert Bogdanowicz (UG)

dr in%. Robert Piotrowski (PG)

dr in%. Robert Starosta (AM w Gdyni)

prof. Roman Wenne (Instytut Oceanologii PAN)

dr in%. Romuald Ma(nicki (AM w Gdyni)


dr in%. Janczulewicz Agnieszka (PG)

prof. dr hab. in%. Jaros#aw Mikielewicz (IMP PAN)

dr Jaros#aw Ruczy"ski (UG)

dr in%. Jasi"ski Grzegorz (PG)

dr hab. in%. Jasi"ski Piotr (PG)

dr in%. Jerzy Buriak (PG)

dr in%. Jerzy Kowalski (AM w Gdyni)

prof. dr hab. med. Jolanta My(liwska (GUMed)

prof. dr hab. Józef Synowiecki (PG)

Justyna +l$zak-.o#na (innodoktorant)

dr in%. Kamila Klimaszewska (PG)

dr hab. Kasia B#achowiak-Samo#yk (Instytut Oceanolo-gii PAN)

dr Katarzyna Smolarz (UG)

prof. dr hab. in%. Kazimierz Duzinkiewicz (PG)

prof. dr hab. in%. Kosmowski Bogdan (PG)

dr in%. Kowalczyk Piotr (PG)

dr in%. Kruk Sebastian Ryszard (PG)

prof. dr hab. in%. Krzysztof GÓRECKI (AM w Gdyni)

dr in%. Krzysztof Krzysztofowicz (PG)

dr in%. Krzysztof POSOBKIEWICZ (AM w Gdyni)

dr Krzysztof Waleron (UG/GUMed)

dr in%. Kulas ,ukasz (PG)

dr in%. Kulawiak Marcin (PG)

dr hab. Kurhalyuk Nataliya (AP w S#upsku)

dr in%. Lam$cki Adam (PG)

dr in%. Landowska Agnieszka (PG)

dr in%. Lech Rafa# (PG)

prof. dr hab. Lech Stempniewicz (UG)

dr in%. Ryszard Janusz Ruga#a (O(rodek Badawczo-Rozwojowy Centrum Techniki Morskiej S.A.)

prof. dr hab Ryszard Horodecki (UG)

prof. dr hab. in%. Ryszard Strzelecki (AM w Gdyni)

Sebastian Wilczewski (innodoktorant)

dr in%. Smole"ski Lech (PG)

dr hab. Stanis#aw Maciejewski (Instytut Budownictwa Wodnego PAN)

prof. UG, dr hab. Stanis#aw O#dziej (UG/GUMed)

dr in%. Stanis#aw Wojtas (PG)

dr in%. Stefan Dzionk (PG)

dr in%. Sylwia Sobieszczyk (PG)

dr Szmieli"ska-Pietraszek Paulina (AP w S#upsku)

dr in%. Szwoch Mariusz (PG)

dr Szyma"ska Wioletta (AP w S#upsku)

prof. dr hab. med. Tadeusz Pawe#czyk (GUMed)

dr Tkachenko Halyna (AP w S#upsku)

prof. nadzw. dr hab. Tomasz B!czek (GUMed)

Tomasz Ogryczak (Instytut Energetyki)

Tomasz Rubanowicz (innodoktorant)

dr Trojanowska Czes#awa (AP w S#upsku)

dr in%. Wiktor Sieklicki (PG)

prof. dr hab. in%. Wiszniewski Bogdan (PG)

dr n. chem. Wojciech Mrozik (GUMed)

prof. dr hab. In%. Wojciech SADOWSKI (PG)

dr Wojtkowiak Jerzy (UG)

prof. dr hab. in%. Wo'niak Józef (PG)

dr in%. Zachariasz Krzysztof (PG)

prof. dr hab. in%. Zygmunt Kura#owicz (PG)

prof. dr hab. in%. Zygmunt Usydus (Morski Instytut Ry-backi)

W tym miejscu chcieliby(my podzi$kowa* wszystkim osobom bior!cym udzia# w badaniach ankietowych oraz dyskusjach za podzielenie si$ swoj! wiedz!, opiniami i uwagami. Z ca#! pewno(ci! niniejsze badanie nie mog#oby zosta* zrealizowane bez ich wsparcia i zaanga%owania. Ostateczn! odpowiedzialno(* za przyj$t! metodologi$, dok#adno(* analizy i przedstawienie wniosków ponosz! jednak wy#!cznie autorzy.


W poszukiwaniu inteligentnej specjalizacji PomorzaEuropa stoi w obliczu wa%nych wyzwa" ekonomicznych, które wymagaj! adekwatnej polityki gospodarczej. Zwi$kszenie inwestycji w badania i innowa-cje oraz ich efektywno(ci mo%e stanowi* odpowied' na kryzys gospodarczy. W ramach strategii Europa 2020, Komisja Europejska okre(la kompleksow! strategi$ maj!c! na celu zwi$kszenie zdolno(ci Europy do inteligentnego, zrówno-wa%onego i sprzyjaj!cego w#!czeniu spo#ecznemu wzrostu gospodarczego oraz wskazuje koncepcj$ inteligentnej specjalizacji jako sposób osi!gni$cia tych celów. Regionalne strategie bada" i innowacji na rzecz inteligentnej specjalizacji maj! za zadanie ukierunkowa* (rodki z funduszy strukturalnych, a tak%e nada* kieru-nek zintegrowanego wykorzystania potencja#u regionalnego, aby zapewni* inteli-gentny rozwój gospodarki opartej na wiedzy.

Efektywne wspieranie gospodarki przez samorz!dy wymaga dokonania selekcji obszarów interwencji maj!c na wzgl$dzie ustawowo okre(lone zadania admini-stracji publicznej. Specjalizacje, które sta#yby si$ motorem rozwoju regionu powin-ny charakteryzowa* si$:

innowacyjno(ci!du%! dynamik! rozwojukonkurencyjno(ci! mi$dzynarodow!unikalno(ci! (na tle Europy/(wiata)

W zwi!zku z tym, istot! jest znalezienie na poziomie regionalnym ograniczonej liczby obszarów, w których region móg#by si$ specjalizowa* oraz posiada rzeczy-wiste kompetencje i zasoby aby sukcesywnie czerpa* korzy(ci z ich rozwoju. Takie obszary nazywa si$ inteligentn! specjalizacj! (ang. smart specialisation).

Wiod!ce dziedziny technologiczne nale%y wskazywa* w sposób jak najbardziej rynkowy1. St!d wa%nym elementem wyznaczenia inteligentnych specjalizacji jest uwzgl$dnienie wspó#pracy w ramach potrójnej helisy oraz specy)cznych uwarun-kowa" regionalnych. Okre(lone w ramach przeprowadzonego badania kluczowe specjalizacje technologiczne wpisuj! si$ w stref$ le%!c! na styku zarówno nauki, jak i biznesu.

1 Raport z II spotkania Tematycznego Zespo!u Roboczego. Zasoby i Powi"zania Gospodarcze, 2011, s. 10.

Specjalizacje na celowniku


Rys. 1. Potrójna helisa

#ród!o: opracowanie w!asne

Warto te% szuka* specjalizacji, które integruj! wiedz$ z zakresu kilku licz!cych si$ (maj!cych istotny potencja# w regionie) dyscyplin. Przyk#adem #!czenia wiedzy i do(wiadczenia kilku obszarów technologicznych s! inteligentne sieci energetycz-ne, które scalaj! technologie informacyjno-komunikacyjne, elektroniczne i ener-getyczne, czy telemedycyna #!cz!ca technologie informatyczne z medycznymi.

Dokumenty, programy i badania z kilku ostatnich lat, po(wi$cone de)niowaniu specjalizacji Pomorza, przedstawiaj! pewien obraz sektorów gospodar-czych i obszarów dzia#a" wa%nych dla rozwoju tego

regionu. W(ród publikacji nale%y wymieni* m.in.: Regionaln! Strategi$ Innowacji dla Województwa Pomorskiego (2004), Program wspierania klastrów na lata 2007-2015, Analiz$ atrakcyjno(ci inwestycyjnej województwa pomorskiego z uwzgl$d-nieniem bran% priorytetowych oraz Strategi$ Rozwoju Województwa Pomorskie-go 20202.

2 M. Dzier$anowski i in., Inteligentne Specjalizacje Pomorza – koncepcja, IBnGR, 2013

W poszukiwaniu inteligentnej specjalizacji PomorzaEuropa stoi w obliczu wa%nych wyzwa" ekonomicznych, które wymagaj! adekwatnej polityki gospodarczej. Zwi$kszenie inwestycji w badania i innowa-cje oraz ich efektywno(ci mo%e stanowi* odpowied' na kryzys gospodarczy. W ramach strategii Europa 2020, Komisja Europejska okre(la kompleksow! strategi$ maj!c! na celu zwi$kszenie zdolno(ci Europy do inteligentnego, zrówno-wa%onego i sprzyjaj!cego w#!czeniu spo#ecznemu wzrostu gospodarczego oraz wskazuje koncepcj$ inteligentnej specjalizacji jako sposób osi!gni$cia tych celów. Regionalne strategie bada" i innowacji na rzecz inteligentnej specjalizacji maj! za zadanie ukierunkowa* (rodki z funduszy strukturalnych, a tak%e nada* kieru-nek zintegrowanego wykorzystania potencja#u regionalnego, aby zapewni* inteli-gentny rozwój gospodarki opartej na wiedzy.

Efektywne wspieranie gospodarki przez samorz!dy wymaga dokonania selekcji obszarów interwencji maj!c na wzgl$dzie ustawowo okre(lone zadania admini-stracji publicznej. Specjalizacje, które sta#yby si$ motorem rozwoju regionu powin-ny charakteryzowa* si$:

innowacyjno(ci!du%! dynamik! rozwojukonkurencyjno(ci! mi$dzynarodow!unikalno(ci! (na tle Europy/(wiata)

W zwi!zku z tym, istot! jest znalezienie na poziomie regionalnym ograniczonej liczby obszarów, w których region móg#by si$ specjalizowa* oraz posiada rzeczy-wiste kompetencje i zasoby aby sukcesywnie czerpa* korzy(ci z ich rozwoju. Takie obszary nazywa si$ inteligentn! specjalizacj! (ang. smart specialisation).

Wiod!ce dziedziny technologiczne nale%y wskazywa* w sposób jak najbardziej rynkowy1. St!d wa%nym elementem wyznaczenia inteligentnych specjalizacji jest uwzgl$dnienie wspó#pracy w ramach potrójnej helisy oraz specy)cznych uwarun-kowa" regionalnych. Okre(lone w ramach przeprowadzonego badania kluczowe specjalizacje technologiczne wpisuj! si$ w stref$ le%!c! na styku zarówno nauki, jak i biznesu.

1 Raport z II spotkania Tematycznego Zespo!u Roboczego. Zasoby i Powi"zania Gospodarcze, 2011, s. 10.

Specjalizacje na celowniku


Rys. 2. Wyró'nione sektory gospodarki woj. pomorskiego na podstawie wybranych (róde!

#ród!o: opracowanie Instytut Bada% nad Gospodark" Rynkow".

Regionalne badania oraz procesy strategiczne wskazuj! – jako priorytetowe - specja-lizacje, które cechuje wysoki poziom technologiczny (np. ICT, energetyka, biotech-nologia, chemia). Natomiast wyniki porówna" mi$dzynarodowych (Europejskie Obserwatorium Klastrów) pokazuj!, i% na tle regionów europejskich, woj. pomor-skie wyró%nia si$ specjalizacjami, które niekoniecznie wi!%! si$ z wysok! techno-logi! (np. przemys# odzie%owy, budownictwo, przetwórstwo %ywno(ci czy meblar-stwo). Niemniej jednak, najcz$(ciej wskazywanymi specjalizacjami gospodarczymi woj. pomorskiego s! technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT), energetyka (zwi!zana m.in. z odnawialnymi 'ród#ami energii, technologiami energooszcz$d-nymi, systemami zarz!dzania energi!, wydobyciem gazu #upkowego), transport i logistyka, chemia lekka (m.in. kosmetyki, farmaceutyki), budownictwo oraz us#ugi biznesowe. W(ród wyró%niaj!cych si$ sektorów mo%na wymie-ni*: przemys# spo%ywczy, przemys# morski, elektronik$, motoryzacj$, me-dycyn$, edukacj$ i nauk$, sektor kreatywny (m.in. kultur$, sport, rozrywk$ i produkty dla dzieci) czy turystyk$.


Ocena potencja#u technologicznego Pomorza prze-prowadzona w ramach foresigtu Pomorze 2030, wskaza#a na 5 najbardziej obiecuj!cych obszarów technologicznych. W(ród dziedzin, w których woj. pomorskie ma najwi$kszy potencja# rozwoju do 2030 roku s! technologie z obsza-rów takich jak:

INFORMACJA I KOMUNIKACJA

ELEKTRONIKA

ENERGIA I ZASOBY

)RODOWISKO

TECHNOLOGIE PRODUKCYJNE

Wykorzystuj!c metod$ prognozowania – foresight, skorzystano z wielu technik badawczych. Proces badawczy sk#ada# si$ z przeprowadzenia analizy desk re-search, przygotowania ankiet, przeprowadzenia w (rodowisku naukowym 2 rund badania, przygotowania i publikacji wyników oraz otwartej dyskusji z przedstawi-cielami nauki, przedsi$biorcami i w#adzami regionalnymi.

Kluczowe specjalizacje technologiczne


Rys. 3. G!ówne etapy procesu badawczego

#ród!o: opracowanie w!asne.

Kompleksowa ocena 89 technologii, uwzgl$dnia#a zarówno potencja# nauko-wo-badawczy, w tym zasoby kapita#u ludzkigo i wiedzy oraz infrastruktury, jak i potencja# wdro%eniowy/biznesowy3. Przy czym, potencja# naukowy regionu przy zdecydowanej wi$kszo(ci technologii (70) oceniany zosta# jako silny, w przeci-wie"stwie do potencja#u biznesowego, w którym zaledwie 20 technologii uznano za silne.

Istotn! pod wzgl$dem de)niowania specjalizacji technologicznych jest wery)-kacja zarówno potencja#u naukowego (mo%liwo(ci rozwoju i opanowania danej technologii), jak i biznesowego (mo%liwo(ci wdro%enia, skomercjalizowania) tech-nologii. Bior!c pod uwag$, %e g#ównym wery)katorem sukcesu jest rynek, techno-logie mo%na podzieli* na te, które dysponuj! wy#!cznie potencja#em naukowym oraz te, które posiadaj! potencja# biznesowy. W(ród technologii posiadaj!cych oba potencja#y znalaz#y si$ m.in. technologie zwi!zane z zasobami wody, nano i mikroskrawania, technologie wytwarzania nastawione na recykling, wszech-obecna elektronika czy zdecentralizowane systemy energetyczne. Technologiami, które cechuje przede wszystkim potencja# naukowy s!: medycyna regeneracyjna, podstawowe badania w opracowywaniu leków, kontrola wy%szych funkcji biolo-gicznych, nanobiologia czy elektronika molekularna i organiczna.

3 Szczegó!owy opis metodyki badania znajduje si& w rozdziale 3 – Jak wybrano kluczowe specjalizacje technologiczne

Partnerstwo na papierze


W przeprowadzonym badaniu eksperci wska-zywali, %e mo%na zauwa%y* polepszenie relacji nauki z biznesem, jednak sytuacja wci!% wyma-

ga poprawy. Pomorze dysponuje silnym kapita#em ludzkim i wiedz!, które cz$sto nie s! wykorzystywane przez sektor przedsi$biorstw. Aby zapewni* sta#y dost$p do wykwali)kowanych kadr nale%y po#o%y* nacisk na rozwój nauki i sprz$%enie zwrotne z gospodark!.

W(ród wymienianych problemów, eksperci wskazywali na te zwi!zane m.in. z brakiem kapita#u na realizacj$ projektów B+R, nienad!%anie biznesu za zmianami w nauce oraz bariery biurokratyczne. Mo%liwo(ci inwestycyjne pomorskich przed-si$biorców s! uzale%nione zarówno od ich wewn$trznej, jak i zewn$trznej sytuacji gospodarczej. Uzyskanie )nansowania dla du%ych (kosztownych) regionalnych projektów badawczych jest niezwykle trudne. Z jednej strony na Pomorzu braku-je globalnych korporacji, które by#yby w stanie podj!* ryzyko inwestycji w nowe technologie. Przyk#adem s! technologie zwi!zane z lekami, na Pomorzu jest tylko jeden du%y, potencjalny inwestor – Polpharma. Z drugiej za( strony przedsi$bior-stwa borykaj! si$ z kryzysem gospodarczym i jego negatywnymi skutkami jak np. ni%sza sprzeda% czy zaleg#e zobowi!zania kontrahentów. Naukowcy, podobnie jak wi$kszo(* przedsi$biorców z Pomorza, nie posiadaj! kapita#u na realizacj$ du%ych projektów badawczych. Rozwi!zaniem wydaje si$ szukanie partnerów bizneso-wych w innych regionach Polski lub zagranic!. Przyk#adem jest chocia%by wspó#-praca Politechniki Gda"skiej z General Electric (GE), której efektem jest powstanie nowego kierunku studiów zwi!zanego z technologiami podwodnymi. Niemniej jednak takie wspó#dzia#anie jest mo%liwe jedynie dzi$ki zachowaniu konkurencyj-no(ci na arenie mi$dzynarodowej.

Wyniki bada" do(* wyra'nie pokazuj!, %e gotowo(* wdro%eniowa, rozumiana jako gotowe rozwi!zanie funkcjonalne do produkcji przemys#owej, jest zazwyczaj opó'niona wzgl$dem gotowo(ci technologicznej. Aby skróci* ten okres kluczowe jest budowanie wzajemnych, bezpo(rednich relacji pomi$dzy (wiatem nauki i biz-nesu. Przyk#adem stara" s#u%!cych budowaniu tego typu budowaniu mostów jest inicjatywa klastrowa z sektora ICT – Interizon, która (ci(le wspó#pracuje z Wydzia-#em Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki (ETI) Politechniki Gda"skiej. Kontak-ty nauki z biznesem, z jednej strony pomagaj! dostosowa* program nauczania do potrzeb rynku, z drugiej strony daj! mo%liwo(* przedsi$biorcom szybkiego za-poznania si$ z nowymi technologiami oraz pomys#ami powstaj!cymi na uczelni i w razie potrzeby dostosowania ich do realiów rynkowych. Ponadto pracowni-cy wydzia#u podkre(laj!, %e przedsi$biorcy „wy#apuj!” zdolnych studentów, a to zwi$ksza atrakcyjno(* studiowania na wydziale ETI.

Istotna, z punktu widzenia rozwoju specjalizacji technologicznej, jest równie% konkurencyjno(* poszczególnych technlogii na arenie europejskiej i (wiatowej. Niestety wyniki przeprowadzonego badania wskazuj!, i% w wypadku

Rys. 3. G!ówne etapy procesu badawczego

#ród!o: opracowanie w!asne.

Kompleksowa ocena 89 technologii, uwzgl$dnia#a zarówno potencja# nauko-wo-badawczy, w tym zasoby kapita#u ludzkigo i wiedzy oraz infrastruktury, jak i potencja# wdro%eniowy/biznesowy3. Przy czym, potencja# naukowy regionu przy zdecydowanej wi$kszo(ci technologii (70) oceniany zosta# jako silny, w przeci-wie"stwie do potencja#u biznesowego, w którym zaledwie 20 technologii uznano za silne.

Istotn! pod wzgl$dem de)niowania specjalizacji technologicznych jest wery)-kacja zarówno potencja#u naukowego (mo%liwo(ci rozwoju i opanowania danej technologii), jak i biznesowego (mo%liwo(ci wdro%enia, skomercjalizowania) tech-nologii. Bior!c pod uwag$, %e g#ównym wery)katorem sukcesu jest rynek, techno-logie mo%na podzieli* na te, które dysponuj! wy#!cznie potencja#em naukowym oraz te, które posiadaj! potencja# biznesowy. W(ród technologii posiadaj!cych oba potencja#y znalaz#y si$ m.in. technologie zwi!zane z zasobami wody, nano i mikroskrawania, technologie wytwarzania nastawione na recykling, wszech-obecna elektronika czy zdecentralizowane systemy energetyczne. Technologiami, które cechuje przede wszystkim potencja# naukowy s!: medycyna regeneracyjna, podstawowe badania w opracowywaniu leków, kontrola wy%szych funkcji biolo-gicznych, nanobiologia czy elektronika molekularna i organiczna.

3 Szczegó!owy opis metodyki badania znajduje si& w rozdziale 3 – Jak wybrano kluczowe specjalizacje technologiczne

Partnerstwo na papierze

De&cyt konkurencyjno#ci


zaledwie 5 technologii, g#ównie z obszaru informacji i komunikacji, regionalne ze-spo#y badawcze maj! silny (czy te% porównywalny) potencja# na tle Europy, a tylko jednej na tle (wiata. Z tego wzgl$du, cz$(* jednostek naukowych upatruje szans$ na zwi$kszenie konkurencyjno(ci w uzyskiwaniu patentów mi$dzynarodowych. Przyk#adem obrania takiego kierunku rozwoju jest Wydzia# Farmaceutyczny z Od-dzia#em Medycyny Laboratoryjnej Gda"skiego Uniwersytetu Medycznego.

Wyniki badania s! dobrym punktem wyj(cia do dyskusji nad inteligentnymi specjalizacjami województwa pomorskiego i przysz#o(ci!

regionalnego rozwoju technologicznego. Dla urzeczywistnienia i rozwoju danej specjalizacji kluczowe jest jednak istnienie potencja#u wdro%eniowego / bizneso-wego oraz jego efektywne po#!czenie z zapleczem naukowym. Zwi$kszenie za-kresu wspó#pracy przedsi$biorców i naukowców powinno przyczyni* si$ do inten-sy)kacji transferu wiedzy z obszarów badawczo-rozwojowych do gospodarki, tym samym efektywniejszego wykorzystania regionalnego potencja#u technologicz-nego. Wsparcie w#adz regionalnych skoncentrowane na kluczowych specjaliza-cjach, mo%e doprowadzi* do o%ywienia technologicznego regionu. Na wzmacnia-niu potencja#u biznesowego oraz jego skojarzeniu z potencja#em naukowym powinny tak%e skorzysta* technologie z obszarów, w których przejawia si$ wy#!cz-nie potencja# naukowo-badawczy.

Kreatywne podej(cie do rozwi!zywania problemów i pokonywania barier tzw. out of the box thinking, przemawia za wskazaniem pewnych obszarów spe-cjalizacji technologicznych, ani%eli konkretnych technologii. Zatem, nale%y skon-centrowa* si$ na szukaniu nowych perspektyw i niekonwencjonalnych rozwi!-za" w ramach istniej!cych w regionie kluczowych specjalizacji. Podczas dyskusji nad wynikami badania, eksperci podkre(lali potencja# specjalizacji na styku kilku obszarów technologicznych. G#ównym zasobem pozwalaj!cym na rozwój nie tylko turystyki i rekreacji w regionie, ale równie% specy)cznych technologii np. energetycznych (morskie farmy wiatrowe, wydobycie z dna morskiego) czy pro-dukcyjnych (przemys# morski) jest dost$p województwa do morza. Zwi!zki, któ-re istniej! mi$dzy ró%nymi technologiami i szeroki zakres sfer codziennego %ycia jakich dotykaj!, sprawiaj!, %e mo%na spodziewa* si$ rozprzestrzenienia w gospo-darce efektów rozwoju kluczowych specjalizacji technologicznych. Efekty te mog! by* odzwierciedlone w postaci szeregu nowych pomys#ów, produktów czy us#ug. Tym samym strategia inteligentnej specjalizacji mo%e stanowi* efektywny instru-ment rozwi!zywania regionalnych problemów takich, jak starzenie si$ spo#ecze"-stwa czy bezpiecze"stwo energetyczne4.

4 Komisja Europejska, arkusz informacyjny, Strategie Badawcze i Innowacyjne na rzecz Inteligentnej Specjalizacji, ec.euro-pa.eu

Wymagaj*ce #rodowisko biznesowe

Twórcze my#lenie


1. Aktywno#% naukowa i badawczo-rozwojowa na Pomorzu

Z#ote my(li:Pod wzgl$dem naukowym i badawczo-rozwojowym na Pomorzu wyró%nia-j! si$: chemia, medycyna i biologia, nauki o (rodowisku oraz nauki in%ynie-ryjne.Niemal 40% zg#osze" patentowych z Pomorza mog#oby znale'* zastosowa-nie w sektorach wysokich technologii, jest to wi$cej ni% (rednia dla Polski.Ponad po#owa wydanych w regionie publikacji dotyczy nauk in%ynieryjno--przyrodniczych.

W ramach badania desk research analizie poddane zosta#y wybrane aktywno(ci na-ukowe i badawczo-rozwojowe przedstawicieli województwa pomorskiego: oceny parametryczne jednostek naukowych, publikacje, projekty badawcze Minister-stwa Nauki i Szkolnictwa Wy%szego (MNiSW) oraz patenty Urz$du Patentowego Rzeczpospolitej Polskiej (UPRP). W celu identy)kacji specjalizacji technologicz-nych Pomorza dla ka%dej wyszczególnionej w danym obszarze dziedziny obliczo-no wska'nik koncentracji5 oraz udzia# danej dziedziny w aktywno(ci regionu.

5 Wska'nik LQ (location quotient) - popularne narz&dzie wykorzystywane w analizowaniu geografii ekonomicznej i analizie ekonomicznej regionów. Wska'nik ten jest miar" koncentracji dzia!alno(ci na obszarze badanym w odniesieniu do obszaru referencyjnego (np. powiatu, województwa, kraju). Wska'nik lokalizacji oblicza si& wed!ug nast&puj"cego wzoru: LQ = (Eib/ Eb)/(Eir/ Er), gdzie: Eib = zmienna w sektorze i, w obszarze badanym b, w danym okresie t, E b = zmienna we wszystkich sekto-rach w badanym obszarze b, w danym okresie t, Eir = zmienna w sektorze i, w obszarze referencyjnym r, w danym okresie t, E

r = zmienna we wszystkich sektorach w obszarze referencyjnym r, w danym okresie t.


Rys. 4. Analiza specjalizacji technologicznych Pomorza – wybrane aktywno#ci naukowe i badawczo-rozwojowe o silnym wska(niku lokalizacji i wysokim udziale w regionie

Analiza dziedzin o silnym wska'niku lokalizacji oraz wysokim udziale w regionie wskazuje, %e silnymi na tle regionu i kraju obszarami nauk s!: medycyna i biolo-gia (m.in. biotechnologia, biochemia, biologia molekularna, komórkowa i gene-tyka, farmaceutyka), nauki o #rodowisku (m.in. ekologia, ochrona przyrody) oraz


chemia (m.in. chemia %ywno(ci). Wymienione obszary s! w szczególno(ci silne w analizach dotycz!cych potencja#u naukowego (ocena parametryczna jednostek naukowych, publikacje, projekty badawcze MNiSW). Bior!c pod uwag$ aspekt wdro%eniowy (patenty UPRP), uwidacznia si$ potencja# nauk in%ynieryjnych, ta-kich jak: maszyny i aparatura elektryczna, energia, narz$dzia i elementy mecha-niczne, transport, silniki, pompy i turbiny.

1.1. Ocena parametryczna jednostek naukowych Jednym z ogólnopolskich systemów ewaluacyjnych, który daje mo%liwo(* porów-nania aktywno(ci pomorskich jednostek naukowych jest system oceny parame-trycznej jednostek naukowych dokonywany na podstawie przepisów rozporz!-dzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wy%szego6. Oceny dokonuje si$ na podstawie danych zgromadzonych w dwóch kategoriach: (I) wyniki dzia#alno(ci naukowej i uprawnienia do nadawania stopni oraz (II) zastosowania praktyczne.

Bior!c pod uwag$ przewagi lokalizacyjne Pomorza w odniesieniu do kraju, a tak-%e udzia# w regionie, mo%na wskaza*, i% najsilniejszymi w regionie dziedzinami nauk s!: nauki biologiczne; nauki o Ziemi; budownictwo i architektura; in%ynieria i ochrona (rodowiska, technologie (rodowiskowe, rolnicze i le(ne.

Wyniki oceny parametrycznej jednostek naukowych7 wskazuj!, i% wydzia#ami naj-intensywniej anga%uj!cymi si$ w zastosowania praktyczne s!: Mi$dzyuczelniany Wydzia# Biotechnologii UG i AM, Wydzia# Biologii oraz Wydzia# Chemii. W sferze zastosowa" praktycznych aktywna jest równie% wi$kszo(* wydzia#ów Politechniki Gda"skiej, w(ród nich najwy%sze wska'niki odnotowa#y: Wydzia# In%ynierii L!do-wej i +rodowiska oraz Wydzia# Oceanotechniki i Okr$townictwa.

1.2. Publikacje naukoweBior!c pod uwag$ aktywno(* przedstawicieli województwa pomorskiego w wy-dawaniu publikacji, region wypada na tle kraju bardzo dobrze. W 2009 roku Po-morzanie wydali #!cznie 1284 publikacje, czyli 7,1% liczby odnotowanej dla Pol-ski (ponad 18 tys.). Udzia# regionu w Unii Europejskiej to ju% nieca#e pó# procent (0,32%). Na milion mieszka"ców przypad#o 576 publikacji, znacznie wi$cej ni% w kraju (475), ale mniej ni% w krajach UE (830).

W okresie 2000-2009, liczba publikacji wydawanych rocznie w regionie systema-tycznie wzrasta#a, a dynamika tego wzrostu by#a wy%sza od odnotowanej w Polsce i Unii Europejskiej.

6 Rozporz"dzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wy$szego z dnia 17 pa'dziernika 2007 r. w sprawie kryteriów i sposobów przyznawania oraz rozliczania (rodków finansowych na dzia!alno() statutow"” (Dz. U. z 2007 r. Nr 205, poz. 1489).7 O(rodek Przetwarzania Informacji; www.nauka-polska.pl; stan na 15.10.2010.


Rys. 5. Liczba wydanych artyku!ów naukowych w latach 2000-2009 (2000 = 100%)

#ród!o: opracowanie w!asne na podstawie bazy Scopus, stan bazy: sierpie% 2010.

W strukturze dziedzinowej publikacji dominuj! nauki in%ynieryjno-przyrodnicze, których dotyczy ponad po#owa wydanych publikacji (54,8%). Nast$pne w kolejno-(ci s! nauki biologiczne (25%) oraz medyczne (18,4%). Pomorze notuje podobn! struktur$ publikacji do Polski, ale w porównaniu do krajów UE, wyró%nia si$ sto-sunkowo du%ym udzia#em nauk in%ynieryjno-technicznych.

Rys. 6. Struktura publikacji w bazie Scopus w UE, Polsce oraz województwie pomorskim - latach 2005-2009

#ród!o: opracowanie w!asne na podstawie bazy Scopus, stan bazy: sierpie% 2010.


Bior!c pod uwag$ bardziej szczegó#ow! klasy)kacj$ dziedzinow!, w wojewódz-twie pomorskim dominuj!:

medycyna (17,2% wszystkich publikacji),

chemia (11,4% publikacji),

biochemia, genetyka i biologia molekularna (11,3 % publikacji),

)zyka i astronomia (9,8% publikacji),

in%ynieria (9,1% publikacji).

Porównuj!c na tym poziomie struktur$ publikacji w regionie do UE i Polski, Pomo-rze wyró%nia si$ wi$kszym udzia#em dziedzin: biochemii, genetyki i biologii mo-lekularnej, nauk biologiczno-rolniczych, chemii, nauk o %ywno(ci, in%ynierii oraz nauk o (rodowisku. Najbardziej dynamiczny wzrost liczby publikacji w badanym okresie 2005-2009 dotyczy# matematyki (wzrost o 148,8%), in%ynierii materia#owej (o 101,6%), in%ynierii (o 81,5%), energii (o 60%) oraz informatyki (o 50%).

1.3. Projekty badawcze MNiSWW konkursach 33 – 38 Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy%szego jednostki z województwa pomorskiego zg#osi#y #!cznie 1752 wnioski, z czego 602 otrzyma-#o do)nansowanie. Bior!c pod uwag$ wska'nik LQ oraz udzia# danej dziedziny bada" w ogólnej liczbie projektów realizowanych w województwie pomorskim, najsilniejszymi dyscyplinami naukowymi s!: biologia medyczna, biotechnologia, nauki o %ywno(ci i %ywieniu, nauki weterynaryjne, technika w medycynie, chemia, technologie chemiczne oraz in%ynieria chemiczna i procesowa, in%ynieria ochrony (rodowiska, elektronika, technologie informacyjne, metody komputerowe w na-uce oraz matematyka.

1.4. Patenty UPRPRegion pomorski najwi$cej zg#osze" patentowych notuje w obszarze in%ynierii mechanicznej8 (blisko 34,8%), chemii (26,1%) oraz instrumentów precyzyjnych (21,4%)9. W przypadku in%ynierii mechanicznej, instrumentów oraz in%ynierii elek-trycznej, województwo pomorskie wykazuje wyra'nie wy%sz! specjalizacj$ ni% przeci$tna dla ca#ego kraju, gdzie udzia# tych technologii wyniós# odpowiednio 29,3%, 14,6% oraz 13,6%.

8 Nale$y zaznaczy), i$ poszczególne patenty mog" dotyczy) dwóch lub wi&cej obszarów technologicznych i w zwi"zku z tym przypisane s" do kilku technologii – st"d poszczególne udzia!y dziedzin technologicznych nie sumuj" si& do 100. 9 W tym celu wykorzystano tablic& opracowan" przez World Intellectual Patent Organisation, b&d"c" zestawieniem obsza-rów technologii wraz z odpowiadaj"cymi im sektorami gospodarki (wed!ug PKD) (IPC and Technology Concordance Table) [materia!y 'ród!owe WIPO: www.wipo.int; stan na 1.07.2010].


Rys. 7. Udzia! zg!osze+ patentowych wed!ug obszarów technologicznych w województwie pomorskim oraz Polsce (2006 – I po!. 2010)

#ród!o: opracowanie w!asne na podstawie materia!ów 'ród!owych Urz&du Patentowego Rzeczpospolitej Polskiej; www.uprp.gov.pl; stan na 01.07.2010.

Konfrontuj!c potencja# wynalazczy regionu z bran%ami przemys#owymi, w których opracowywane wynalazki mog#yby znale'* zastosowanie, wida*, i% na tle Polski, w regionie istniej! do(* dobre warunki do rozwoju przemys#ów wysokiej oraz (rednio-wysokiej techniki. Oko#o 39,5% zg#osze" patentowych z Pomorza mog#a-by znale'* zastosowanie w bran%ach wysokotechnologicznych. W Polsce udzia# tego typu zg#osze" jest ju% o 3,6 pkt. proc. ni%szy.


Rys. 8. Zg!oszenia patentowe i ich potencjalne zastosowanie w poszczególnych bran'ach przemys!u wg zaawansowania technologicznego

Polska województwo pomorskie

)rednio-wysoka technologia Wysoka technologia

Niska technologia )rednio-niska technologia

#ród!o: opracowanie w!asne na podstawie materia!ów 'ród!owych Urz&du Patentowego Rzeczpospolitej Polskiej; www.uprp.gov.pl; stan na 15.09.2010.

Analiza zg#osze" patentowych pod k!tem bran% przemys#owych, które mog#yby by* odbiorc! chronionej technologii wskazuje na bardzo wysok! koncentracj$ w trzech bran%ach. Pierwsz! bran%!, do której potencjalnie skierowane jest co pi!te zg#oszenie patentowe, jest bran%a chemiczna – w tym w ramach przemys#u chemicznego g#ównie produkcja podstawowych chemikaliów oraz produkcja wy-robów farmaceutycznych. Pozosta#ymi bran%ami o istotnym znaczeniu s!: produk-cja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych (19,2%) oraz przemys# maszynowy (18,2%).


2. Specjalizacje technologiczne Pomorza

Z#ote my(li:Silne zaplecze naukowe, ale brak potencja#u wdro%eniowego.Potencja# regionalnych zespo#ów badawczych jest do(* silny na tle kraju, ale s#aby na tle Europy i (wiata.

Potencja# naukowy regionu przy zdecydowanej wi$kszo(ci technologii ocenia-ny jest dobrze i bardzo dobrze, w przeciwie"stwie do potencja#u biznesowego. A% 78,6% technologii otrzyma#o dobr! i bardzo dobr! (redni! ocen$ potencja#u B+R. W przypadku potencja#u biznesowego, analogiczny odsetek wyniós# zale-dwie 22,5%. W(ród analizowanych technologii nie znalaz#a si$ ani jedna, któr! jednocze(nie cechowa#by silny potencja# wdro%eniowy i s#aby potencja# naukowy. Mo%na wi$c wnioskowa*, i% na li(cie technologii nie znalaz#a si$ ani jedna, na któr! istnia#by popyt ze strony przedsi$biorstw, a regionalne jednostki naukowe nie


by#yby w stanie dostarczy* i rozwija*.

Eksperci wskazywali, %e – wraz z up#ywem czasu - mo%na zauwa%y* post$p w rela-cji nauki z biznesem, jednak sytuacja wci!% wymaga poprawy. Pomorze dysponuje silnym kapita#em ludzkim, jednak biznes cz$sto nie jest zdolny do tego, by ten potencja# wykorzysta*. Eksperci wymieniali problemy zwi!zane m.in. z brakiem kapita#u na realizacj$ projektów B+R, nienad!%anie biznesu za zmianami w nauce oraz bariery biurokratyczne.

W(ród pi$ciu najwy%ej ocenionych technologii pod wzgl$dem trzech zestawie": potencja#u zasobów infrastrukturalnych, kapita#u ludzkiego i wiedzy oraz poten-cja#u wdro%eniowego, niemal wszystkie wywodz! si$ z kluczowych specjalizacji (patrz rys.9). Tylko dwie technologie wyró%ni#y si$ odno(nie do potencja#u kapita#u ludzkiego i pochodz! z obszarów nauk przyrodniczych i nanotechnologii. Technolo-gie najs#abiej ocenione zosta#y w kryterium odnosz!cym si$ do potencja#u wdro-%eniowego. Natomiast najsilniej ocenione zosta#y technologie pod wzgl$dem po-tencja#u naukowego (kapita# ludzki i wiedza). Odró%niaj!c! si$ na tle pozosta#ych technologii jest technologia zwi!zana z zasobami wody. Pojawia si$ ona w(ród TOP pi$ciu technologii we wszystkich trzech kryteriach oceny, dzi$ki czemu, zaj-muje pierwsze miejsce po(ród technologii pod wzgl$dem sumy ocen tych trzech kryteriów (infrastruktury, nauki i potencja#u wdro%eniowego). Wszystkie technolo-gie, które znalaz#y si$ w pierwszej dziesi!tce nale%! do obszarów kluczowych.


Rys. 9. TOP 5 technologii pod wzgl$dem zasobów infrastrukturalnych, kapita!u ludzkiego i wiedzy oraz potencja!u wdro'eniowego/biznesowego. TOP 10 technologii o najwy'szej

sumie ocen powy'szych potencja!ów

- infrastruktura

#ród!o: wyniki badania eksperckiego.


Potencja# zespo#ów badawczych dzia#aj!cych na Pomorzu oceniany jest za do(* silny na tle kraju. A% 62 z 89 technologii odnotowa#o korzystn! ocen$ pod tym wzgl$dem. Natomiast przy porównaniu do Europy i (wiata technologie uzyskiwa-#y znacznie s#absze oceny. W przypadku Europy, potencja# zespo#ów badawczych zosta# korzystnie oceniony ju% tylko w 5 technologiach (w tym jedna spoza kluczo-wych obszarów technologicznych), a w odniesieniu do (wiata – tylko 1.

Rys. 10. Silne technologie Pomorza na tle Europy i #wiata


Wi$kszo(* ekspertów potwierdza#a, %e – wed#ug ich opinii – Pomorze dysponu-je silnym zapleczem naukowym na tle kraju, jednak cz$sto znacznie odstaje od o(rodków europejskich (przede wszystkim w wymiarze technologicznym). Wska-zywano na problem niedoinwestowania w regionalnym sektorze nauki, niewy-starczaj!cego wsparcia zarówno w zakresie )nansowym, jak i infrastrukturalnym. Konsekwencj! tego stanu s! znacznie ograniczone mo%liwo(ci realizacji bada" ukierunkowanych na wdro%enie w praktyce, a tak%e „ucieczka” najwybitniejszych umys#ów Pomorza do innych, krajowych i zagranicznych o(rodków naukowych, dysponuj!cych lepszymi warunkami do realizacji bada".

Kluczowe technologie regionu

Podstaw! do oceny potencja#u danej technologii by#o skonfrontowanie ocen do-tycz!cych: 1) potencja#u wiedzy i zasobów ludzkich oraz 2) potencja#u wdro%enio-wego/biznesowego. Zestawienie ocen z tych dwóch kryteriów podzieli#o analizo-


wane technologie na cztery poni%sze kategorie10.

W pierwszej kategorii tj. cechuj!cych si$ du%ym potencja#em naukowymi i wdro-%eniowym znalaz#o si$ #!cznie 20, czyli blisko / analizowanych technologii. Dzie-dziny nale%!ce do tej kategorii zosta#y uznane przez nas za kluczowe w kontek(cie rozwoju potencja#u technologicznego ca#ego regionu, poniewa% #!cz! w sobie zarówno silny potencja# B+R, jak i istniej!ce mo%liwo(ci wdro%enia oraz zaintere-sowanie ich zastosowaniem w praktyce gospodarczej.

W(ród technologii cechuj!cych si$ wysokim potencja#em zasobów ludzkich i wie-dzy oraz wdro%eniowym dominuj! cztery dziedziny: i) informacja i komunikacja; ii) elektronika; iii) energia i zasoby; iv) technologie produkcji. W tej samej kategorii znalaz#a si$ równie% jedna technologia z obszaru (rodowisko.

10 Szczegó!owy opis sposobu prezentowania wyników oraz u$ywanych symboli znajduje si& w podrozdziale 3.6 – Analiza i sposób prezentacji danych.


SPECJALIZACJE TECHNOLOGICZNE POMORZA

Komputery wysokiej wydajno(ciWsparcie cz#owieka (wsparcie intelektualne)Bezpiecze"stwo informacjiTechnologia informacyjna na rzecz rozwoju systemów spo#ecznychTechnologia oprogramowania dla sieci o du%ej skali

Elektronika bezprzewodowaCyfrowe urz!dzenia domoweWszechobecna elektronikaElektronika samochodowaElektronika sieciElektronika bezpiecze"stwa

Zdecentralizowane systemy energetyczneEnergia odnawialnaEfektywna konwersja i zu%ycie energiiSystem recyklingu (w tym biomasa i odpady)Tanie budownictwo samowystarczalne energetycznie

Zasoby wody

Technologia nanoskrawania / mikroskrawaniaTechnologie wytwarzania nastawione na recykling i stanowi!ce niskie obci!%enie dla (rodowiskaUczestnictwo ludzi i automatów w produkcji

Technologie z tej kategorii cechuj! si$ nie tylko wysokim potencja#em naukowym /biznesowym, ale wiod! prym równie% w przypadku innych aspektów b$d!cych przedmiotem badania. Znacznie cz$(ciej znajdowa#y si$ po(ród grupy najwy%ej notowanych równie% w takich aspektach jak: potencja# infrastrukturalny, ocena potencja#u zespo#ów badawczych na tle innych regionów Polski, Europy i (wiata czy ocena korzy(ci z wdro%enia.


Rys. 11. Technologie na Pomorzu: potencja! zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja! wdro'eniowy



Technologie o istotnym potencjale naukowym, ale niewielkim potencjale wdro'eniowym

W(ród dziedzin, charakteryzuj!cych si$ istotnym potencja#em naukowym, ale ograniczonym potencja#em do komercjalizacji (wdro%enia) nale%y wymieni* tech-nologie z obszarów nauk przyrodniczych, rolniczych i medycznych (III kategoria). Potencja# naukowy tych technologii jest w regionie silny i bardzo silny, mimo wszystko nie wzbudza on zainteresowania ze strony biznesowej.

Eksperci wskazywali, %e jedn! z najistotniejszych barier le%!cych na drodze roz-woju wspó#pracy tych nauk z biznesem jest wysoki koszt realizacji bada", m.in. testów klinicznych. Inwestycje te nios! ze sob! ponadto bardzo du%e ryzyko nie-powodzenia. Prowadzi to do sytuacji, w której „wi%kszo') projektów ko"czy si% pu-blikacjami, a nie patentami czy licencjami.”

2.1. Kluczowe specjalizacje technologiczne

2.1.1. Informacja i komunikacja

Dziedzina Informacji i komunikacji jest – w opinii ekspertów - jednym z najsil-niejszych obszarów technologii na Pomorzu. A' 5 z 9 technologii cechowa!o si$ zarówno silnym potencja!em wiedzy i zasobów ludzkich, jak i silnym po-tencja!em wdro'eniowym.


Komputery wysokiej wydajno(ciWsparcie cz#owieka (wsparcie intelektualne)Bezpiecze"stwo informacjiTechnologia informacyjna na rzecz rozwoju systemów spo#ecznychTechnologia oprogramowania dla sieci o du%ej skali

W przypadku niemal wszystkich technologii z dziedziny Informacji i komunika-cji (oprócz technologii Ultra-przejrzysta !#czno') (dzielenie przestrzeni); interfejs cz!owieka (wsparcie si!y mi%'ni)) odnotowano korzystne oceny potencja#u wiedzy i zasobów ludzkich. Najwy%sz! ocen$ w tej kategorii otrzyma#a technologia Kom-putery wysokiej wydajno'ci (4,07). Zaraz za ni! uplasowa#y si$ technologie: Bezpie-cze"stwo informacji (3,92) oraz Technologia oprogramowania dla sieci o du(ej skali (3,66).

Pomorskie zespo#y badawcze dzia#aj!ce w tym obszarze cechuj! si$ silnym po-


tencja#em na tle kraju. Cho* przy odniesieniu si$ do Europy i (wiata, wypadaj! ju% znacznie s#abiej (s! w wi$kszo(ci oceniane jako s#absze), tym niemniej wci!% po-zostaj! silne w tej kategorii w relacji do innych analizowanych obszarów techno-logicznych.

Wi$kszo(* technologii z obszaru (5 na 9) otrzyma#o korzystn! (redni! ocen$ po-tencja#u wdro%eniowego / biznesowego. Najwy%sz! z ocen otrzyma#a technologia informacyjna na rzecz rozwoju systemów spo!ecznych (3,47).

Warto zwróci* uwag$ na technologi$ Ultra-przejrzysta !#czno') (dzielenie przestrze-ni); interfejs cz!owieka (wsparcie si!y mi%'ni), która – cho* odnotowa#a niskie wska'-niki potencja#u (infrastrukturalnego, zasobów ludzkich i wiedzy, a tak%e wdro%e-niowego / biznesowego) - zosta#a relatywnie wysoko oceniona pod wzgl$dem potencja#u zespo#ów badawczych, zarówno na tle innych regionów kraju, Europy, jak i (wiata. W odniesieniu do wszystkich trzech obszarów geogra)cznych, tech-nologia uzyska#a (redni! ocen$ powy%ej 3,0. Nale%y przy tym zauwa%y*, i% (redni! ocen$ potencja#u zespo#ów badawczych o warto(ci powy%ej 3,0 otrzyma#y bardzo nieliczne technologie, zarówno w przypadku Europy jak i (wiata.

Istotny potencja# obszaru Informacja i komunikacja na Pomorzu wynika – po pierw-sze - z istnienia w regionie bardzo silnego zaplecza naukowego dedykowanego tej dziedzinie. Dotyczy to przede wszystkim wybranych wydzia#ów/katedr uczelni wy%szych zlokalizowanych na Pomorzu (m.in. Politechnika Gda"ska, Uniwersytet Gda"ski, Gda"ski Uniwersytet Medyczny, Akademia Morska w Gdyni), a tak%e in-nych regionalnych instytucji naukowych powi!zanych z tematyk! technologii ICT. Pomorskie uczelnie kszta#c! niemal 4400 specjalistów informatyki, dostarczaj!c co roku na rynek w granicach 600-950 absolwentów kierunków informatycznych. Po drugie, region dysponuje równie% silnym i nowoczesnym zapleczem infra-strukturalnym. Nale%! do niego specjalistyczne infrastruktury badawcze, nale%!ce najcz$(ciej do pomorskich uczelni wy%szych m.in. centrum TASK, sie* PIONER, su-perkomputer Galera, o(rodek Komputerów Du%ej Mocy. Po trzecie – co w sposób szczególnie istotny wyró%nia t$ dziedzin$ technologii – w regionie istnieje zna-cz!cy potencja# biznesowy / wdro%eniowy. Z jednej strony, dotyczy on stricte )rm z bran%y informatycznej (m.in. producentów sprz$tu i oprogramowania), z drugiej strony, dotyczy on )rm z zupe#nie innych, niezwi!zanych z informatyk! bran%, któ-re s! zainteresowane wdra%aniem technologii ICT na ró%nych p#aszczyznach swo-jego dzia#ania. W województwie pomorskim dzia#a obecnie (2012) nieco ponad 6600 )rm z sektora informacji i komunikacji11, tworz!cych przesz#o 16 000 miejsc pracy. Co wi$cej sektor ten generuje rocznie ponad 2 mld z# warto(ci dodanej brutto w regionie.

11 Sekcja J wg PKD 2007 – Informacja i komunikacja


Tabela 1. Informacja i komunikacja: klasy&kacja technologii

Kategoria TechnologiaKomputery wysokiej wydajno(ciWsparcie cz#owieka (wsparcie intelektualne)Bezpiecze"stwo informacjiTechnologia informacyjna na rzecz rozwoju systemów spo#ecznychTechnologia oprogramowania dla sieci o du%ej skali

Przetwarzanie informacji na bardzo du%! skal$Nowe zasady dla informacji i telekomunikacjiWszechobecne tworzenie sieci

Ultra-przejrzysta #!czno(* (dzielenie przestrzeni); interfejs cz#owieka (wsparcie si#y mi$(ni)


Rys. 12. Informacja i komunikacja: potencja! zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja! wdro'eniowy technologii na Pomorzu



Komputery wysokiej wydajno!ciOpis technologii: komputery wysokiej wydajno(ci to najnowsza dziedzina nauki i techno-logii, w której d!%y si$ do szeroko zakrojonej promocji sprz$tu komputerowego, oprogra-mowania i technologii sieciowych, przy za#o%eniu, %e superkomputery stanowi! narz$dzie do generowania du%ych warto(ci w wielu obszarach naukowych, technologicznych i prze-mys#owych. Bardziej efektywne wykorzystanie superkomputerów jako narz$dzia b$dzie mo%liwe poprzez efektywne wykorzystanie zasobów obliczeniowych, co wi!%e si$ nie tyl-ko z ulepszeniem sprz$tu komputerowego, ale równie% opracowaniem oprogramowania o wy%szej wydajno(ci efektywnej oraz wykorzystaniem sieci do uzyskania wi$kszej mocy obliczeniowej.

Respondenci: Potencja#: Potencja# zespo#ów badawczych na tle: Kategoria:

Gwiazdki:

- zaplecze infrastrukturalne - zasoby ludzkie i wiedza - biznes /gospodarka

Gotowo(* technologiczna/wdro%eniowa: Potencja# i korzy(ci:


Wsparcie cz"owieka (wsparcie intelektualne)Opis technologii: sztuczna inteligencja jest dwojaka: d!%y do stworzenia komputerów, które b$d! mog#y zast!pi* intelektualne funkcje cz#owieka w oparciu o ustalenia w zakre-sie mechanizmów poznawczych i decyzyjnych mózgu. W przypadku pierwszego obsza-ru badawczego oczekuje si$ post$pów w rozumieniu naturalnego j$zyka. W przypadku drugiego wa%ne s! mo%liwo(ci obs#ugi (rodowisk, w których dystrybuuje si$ i przekazuje du%! ilo(* informacji, w tym mo%liwo(ci prze(wietlania informacji tak, aby je zorganizowa* i zaprezentowa* w postaci #atwo zrozumia#ej, oraz mo%liwo(ci wsparcia pami$ci ludzkiej i przechowywania dokumentów. Aby osi!gn!* te cele, potrzebne s! nowe perspektywy w technologii i nauce w zakresie czynnika autonomicznego oraz technologii w zakresie interakcji pomi$dzy mózgiem cz#owieka a sztucznym mózgiem.


Gwiazdki:




Bezpiecze#stwo informacjiOpis technologii: bezpiecze"stwo, lub zapewnienie zabezpieczenia i bezpiecze"stwa, jest decyduj!ce w ka%dym aspekcie %ycia spo#ecznego. Bezpiecze"stwo mo%na podzieli* na dwa obszary: bezpiecze"stwo informacji i bezpiecze"stwo sieci. Pierwsze odnosi si$ do zapobiegania wyciekom informacji oraz cyberprzest$pczo(ci, w tym bezpiecze"stwa )-zycznego, takiego jak ogólne zapobieganie przest$pczo(ci oraz kontrola dost$pu )zyczne-go. Dost$pne s! ró%norodne (rodki bezpiecze"stwa, w tym kamery monitoruj!ce, kontrola budynku, bezpiecze"stwo domu, ochrona informacji, ochrona prywatno(ci, ochrona praw autorskich, identy)kacja osobowa, kryptologia, technologia odzyskiwania, (rodki antywi-rusowe oraz (rodki anty-spamowe.


Gwiazdki:




Technologia informacyjna na rzecz rozwoju systemów spo"ecznychOpis technologii: du%a powszechno(* szerokopasmowego dost$pu mo%e przyczyni* si$ do o%ywienia dzia#alno(ci gospodarczej i poprawy komfortu %ycia ludzi. Mo%liwo(ci te wzrastaj!, kiedy technologie dotycz!ce interfejsów cz#owieka, bezpiecze"stwa itp. staj! si$ organicznie powi!zane, nap$dzane rozwojem technologii przetwarzania informacji na du%! skal$. W przysz#o(ci technologia b$dzie istotna, nie tak po prostu w (cis#ym znaczeniu poj$cia nauki i technologii, ale jako system spo#eczny, który mo%e ca#o(ciowo obj!* nawet prawodawstwo i technologie stosowane, które s! niezb$dne do rozwoju systemów dla administracji rz!dowej, opieki zdrowotnej i medycznej, dystrybucji )nansowej oraz zapo-biegania przest$pczo(ci i katastrofom.


Gwiazdki:




Technologia oprogramowania dla sieci o du$ej skaliOpis technologii: gdy systemy przetwarzania informacji b$d! si$ stawa#y ekstremalnie du%e i wszechobecne wraz z post$pem sieci, wzro(nie zapotrzebowanie na oprogramo-wanie zdolne do obs#ugi du%ych i z#o%onych procesów przetwarzania danych, zapewnia-j!cych u%yteczno(* i bezpiecze"stwo oraz przeno(no(*. Rozszerzanie obecnej technologii produkcji oprogramowania mo%e sta* na przeszkodzie zapewnieniu efektywnej i w#a(ci-wej produkcji oprogramowania na coraz wi$ksz! skal$ w przysz#o(ci. Powinno si$ równie% w dalszej kolejno(ci podkre(la* znaczenie u%yteczno(ci, bezpiecze"stwa i przeno(no(ci. Zatem, wymagana jest technologia produkcji oprogramowania oparta na nowym wzorcu.


Gwiazdki:




Przetwarzanie informacji na bardzo du$% skal&Opis technologii: oczekiwana w tej dziedzinie technologia to platformy integruj!ce szero-kopasmowe, super dystrybuowane i ultraszybkie (rodowiska komputerów, takie jak du%ej pr$dko(ci #!czno(* ruchoma, bezprzewodowe sieci lokalne (LAN), nadawanie cyfrowe, ETC oraz przeka'niki cz$stotliwo(ci radiowej. Aby w ca#o(ci obs#ugiwa* te technologie sk#a-dowe o krótkiej %ywotno(ci, b$d! potrzebne mo%liwo(ci obs#ugi wzajemnych po#!cze" i wspó#dzia#a" pomi$dzy poszczególnymi funkcjami autonomicznie oraz w sposób samo-organizowany. Umo%liwi to dost$pno(* du%ej ilo(ci informacji w mieszanych mediach na wspólnej platformie.


Gwiazdki:




Nowe zasady dla informacji i komunikacjiOpis technologii: ostatnimi laty w obszarze informacji i telekomunikacji podstawowe teo-rie na temat kryptologii kwantowej itp. mia#y zasadniczy wp#yw na badania stosowane w obszarze bezpiecze"stwa i w innych obszarach. Nauki przyrodnicze, które prze%y#y gwa#-towny rozwój nap$dzany technologi! informacyjn! i komunikacyjn!, mia#y równie% zna-cz!cy wp#yw na badania podstawowe. Sugeruje to, %e coraz wi$ksz! wag$ przywi!zuje si$ do pierwotnych bada" wywodz!cych si$ z dynamizmu pomi$dzy naukowym odkryciem nowych teorii lub zjawisk a technologi! informacyjn! i komunikacyjn!. Aby promowa* na-uki podstawowe, konieczne jest zainwestowanie, w oczekiwaniu na prze#omowe odkrycia, w wyja(niaj!ce, a czasami nawet ekscentryczne projekty badawcze.


Gwiazdki:




Wszechobecne tworzenie sieciOpis technologii: wa%nym elementem wszechobecnego (wiata jest funkcja tworzenia sieci, która zbiera informacje ze (wiata rzeczywistego, takie jak po#o%enie )zyczne, to%sa-mo(* oraz (rodowisko ka%dego obiektu, interpretuje je i u#atwia wspó#dzia#anie pomi$dzy obiektami. Aby umo%liwi* wielu miniaturowym urz!dzeniom wzajemn! komunikacj$, na-le%y po#!czy* ró%norodne technologie, w tym nanotechnologi$, technologi$ kontroli in-formacji, technologi$ kontroli autonomicznej dystrybucji, robotyk$ i technologi$ energii. Nast!pi d!%enie do nowych warto(ci, takich jak pojedyncza funkcja, prostota, mnogo(*, super ma#y rozmiar oraz przystosowalno(* (rodowiskowa ani%eli wy%szej efektywno(ci, wi$kszej pojemno(ci i wi$kszej wydajno(ci.


Gwiazdki:




2.1.2. Elektronika

Obszar Elektroniki jest najliczniej reprezentowanym w badaniu obszarem technologii. W ramach obszaru oceniono !*cznie 19 technologii. Spo#ród nich, 6 cechuje si$ zarówno silnym potencja!em wiedzy i zasobów ludzkich, jak i silnym potencja!em wdro'eniowym.


Elektronika bezprzewodowaCyfrowe urz!dzenia domoweWszechobecna elektronikaElektronika samochodowaElektronika sieciElektronika bezpiecze"stwa

Potencja# zasobów ludzkich i wiedzy w obszarze elektroniki oceniany jest przez ekspertów bardzo dobrze. Wszystkie, za wyj!tkiem jednej technologii (Przecho-wywanie) otrzyma#y korzystn! ocen$. Najsilniejsza w tym zakresie technologia z obszaru (Elektronika bezpiecze"stwa) otrzyma#a (redni! ocen$ potencja#u 4,40, która jednocze(nie by#a najwy%sz! (redni! ocen! w tej kategorii odnotowan! dla wszystkich analizowanych technologii (ze wszystkich obszarów).

Wiele technologii z obszaru wyró%nia#o si$, w odniesieniu do wszystkich analizo-wanych technologii (ze wszystkich obszarów), potencja#em zespo#ów badawczych w skali Europy i (wiata. Cho* (rednie oceny tego potencja#u, zarówno w odnie-sieniu do Europy, jak i (wiata wskazywa#y na niewielkie zapó'nienie naszych ze-spo#ów, nie by#o ono tak znacz!ce jak w wi$kszo(ci analizowanych technologii. W obszarze znalaz#o si$ kilka technologii, które mo%na zaliczy* do silnych lub bar-dzo silnych w regionie, ze wzgl$du na ich bardzo dobr! pozycj$ (na tle pozosta#ych technologii) w wi$kszo(ci ocenianych kategorii.

W przypadku 7 z 19 analizowanych technologii z obszaru Elektroniki, ocena poten-cja#u wdro%eniowego / biznesowego zosta#a przez ekspertów oceniona korzystnie. Najwy%sz! ocen$ w tej kategorii otrzyma#a technologia Wszechobecna elektronika, ze wska'nikiem na poziomie 3,32. Tu% za ni! znalaz#y si$ technologie: Elektronika bezpiecze"stwa (3,30) oraz Cyfrowe urz#dzenia domowe (3,26).

W(ród korzystnych warunków rozwoju technologii z obszaru Elektroniki w regio-nie, eksperci wskazywali przede wszystkich na szerokie mo%liwo(ci ich wykorzy-stania, w szczególno(ci w sektorze morskim (tutaj: systemy monitorowania sytu-acji na morzu, zabezpieczenie dzia#a" na morskich obszarach krytycznych). Dost$p


regionu do morza okaza# si$ by* istotny równie% w kontek(cie rozwoju elektroniki militarnej, tj. militarnych technologii nawodnych i podwodnych. Siln! stron! roz-woju Elektroniki na Pomorzu s! równie% silne zasoby B+R, w tym w szczególno(ci specjalistyczne wydzia#y / katedry pomorskich szkó# wy%szych (m.in. Politechniki Gda"skiej, Akademii Marynarki Wojennej), a tak%e inne jednostki naukowe (w tym: O(rodek Badawczo – Rozwojowy Centrum Techniki Morskiej S.A.).

Tabela 2 Elektronika: klasy&kacja technologii

Kategoria Technologia

Elektronika bezprzewodowaCyfrowe urz!dzenia domoweWszechobecna elektronika

Elektronika samochodowaElektronika sieciElektronika bezpiecze"stwa

Systemy zintegrowaneElektronika krzemowaUrz!dzenia optyczne i fotoniczneBioelektronikaElektronika molekularna i orga-nicznaWy(wietlaczeUrz!dzenia konwersji/magazyno-wania energii

Elektronika robotówImplanty do (ledzenia i iden-ty)kacjiKsi!%ki drukowane na %!danieRobotyka militarnaSuper %o#nierze

Przechowywanie



Rys. 13. Elektronika: potencja! zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja! wdro'eniowy tech-nologii na Pomorzu



Elektronika bezprzewodowaOpis technologii: jak wynika z gwa#townego przyrostu liczby telefonów komórkowych i szerokiego u%ycia przeka'ników cz$stotliwo(ci radiowej, #!czno(* bezprzewodowa ma ogromn! zalet$ jako (rodek przekazu informacji. Obszar ten obejmuje technologi$ urz!-dze" elektronicznych, która jeszcze bardziej rozszerza mo%liwo(ci #!czno(ci bezprzewodo-wej, technologii niskoenergetycznej, uk#adów bezprzewodowych oraz zastosowanie tych technologii.


Gwiazdki:




Cyfrowe urz%dzenia domoweOpis technologii: w odpowiedzi na globalne zmiany w (rodowisku, szerok! dost$pno(* Internetu oraz rosn!c! (wiadomo(* (rodowiskow!, urz!dzenia domowe staj! si$ coraz bardziej skomputeryzowane, coraz bardziej oparte na sieci i posiadaj! coraz wi$cej no-wych funkcji. Ta dziedzina, jako istotny czynnik QOL (jako(ci %ycia), dotyczy sprz$tu audio-wizualnego, robotów oraz wyposa%enia domowego, jak równie% ich interfejsów ludzkich, ich cz$(ci sk#adowych oraz powi!zanych z nimi systemów spo#ecznych.


Gwiazdki:




Wszechobecna elektronikaOpis technologii: We wszechobecnym (rodowisku ludzie powinni by* w stanie wymie-nia* si$ informacjami w ka%dym miejscu o ka%dym czasie oraz z kimkolwiek lub czymkol-wiek. Aby sta#o si$ to rzeczywisto(ci!, nale%y opracowa* miniaturowy chip komputerowy maj!cy zdolno(* nawi!zywania #!czno(ci celem umo%liwienia autonomicznej wymiany informacji w czasie rzeczywistym.


Gwiazdki:




Elektronika samochodowaOpis technologii: technologia samochodowa dokona#a post$pu g#ównie w dziedzinach takich jak inteligentne prowadzenie oraz kontrola emisji spalin w celach zwi!zanych z ochron! (rodowiska. Niedawno, ulepszono funkcje wspomagania kierowcy, takie jak za-stosowanie GPS. Przysz#e mo%liwo(ci obejmuj! w pe#ni automatyczne prowadzenie zarów-no na autostradach jak i drogach otwartych, ochron$ przed wypadkami i awariami za po-moc! wbudowanych czujników oraz wszechobecn! wymian$ informacji multimedialnych.


Gwiazdki:




Elektronika sieciOpis technologii: aby sprosta* gwa#townie rosn!cemu ruchowi w Internecie, potrzeb-ne s! badania w ró%norodnych dziedzinach, aby osi!gn!* #!czno(* o wi$kszej pr$dko(ci i wi$kszej pojemno(ci. Ta dziedzina dotyczy technologii urz!dze" do us#ug transmisyjnych, #!czno(ci wysokiej pr$dko(ci oraz #!czno(ci du%ej pojemno(ci, zarówno z ekonomicznego jak i innych punktów widzenia.


Gwiazdki:




Elektronika bezpiecze#stwaOpis technologii: koncentracja ludno(ci w miastach zurbanizowanych, chocia% maj!ca korzystny wp#yw na dzia#alno(* gospodarcz!, poci!ga za sob! du%! wra%liwo(* na kata-strofy. W takim zaawansowanym i z#o%onym (rodowisku %ycia niezb$dny jest system bez-piecze"stwa zapobiegaj!cy katastrofom naturalnym i spowodowanym przez cz#owieka, w tym trz$sieniom ziemi, po%arom i atakom terrorystycznym. Ta dziedzina zajmuje si$ czuj-nikami, kluczowym elementem takiego systemu, które mog! szybko i dok#adnie wykry-wa* ludzi, przedmioty i zjawiska naturalne.


Gwiazdki:




BioelektronikaOpis technologii: mieszanie technologii elektronicznej z wiedz! biologiczn! jest sku-teczne dla uzyskania ró%norodnych funkcji zaawansowanych i miniaturyzacji do poziomu nano. Poprzez integracj$ ró%nych funkcji komórek i biomoleku# z elektronik!, mo%na by#o wyj(* naprzeciw %!daniom spo#ecznym, takim jak post$p w medycynie i zapewnienie bezpiecze"stwa %ywno(ci i (rodowiska. Ponadto, samoorganizacja molekularna w organi-zmach mog#a sta* si$ modelem do konstrukcji systemów z#o%onych.


Gwiazdki:




Elektronika robotówOpis technologii: oczekuje si$, %e robotyka b$dzie stosowana coraz powszechniej w %yciu codziennym, na przyk#ad w postaci robotów domowych. Aby jeszcze bardziej rozszerzy* zakres zastosowania robotów, konieczne jest opracowanie robotów wyposa%onych w in-teligentne czujniki do zaawansowanego rozpoznawania (rodowiska i zdolnych do samo-dzielnego chodzenia i oferowania interaktywnego interfejsu. Miniaturyzacja jest równie% istotna celem umo%liwienia pracy mikrorobotom wpuszczanym do organizmu cz#owieka w celu przeprowadzenia badania lekarskiego lub wykorzystywanym do przeprowadzenia operacji chirurgicznej za pomoc! zdalnego sterowania.


Gwiazdki:




Systemy zintegrowaneOpis technologii: chocia% wi$kszo(* z obecnych systemów zintegrowanych to krzemowe struktury scalone VLSI, badane s! nowe rodzaje systemów przy wzrastaj!cej (wiadomo(ci prawid#owo(ci prawa Moore’a. Badania tego obszaru dotycz! nowych systemów zintegro-wanych alternatywnych wobec urz!dze" krzemowych, takich jak komputer kwantowy i spintronika.


Gwiazdki:




Urz%dzenia konwersji/magazynowania energiiOpis technologii: aby uczyni* wszechobecne spo#ecze"stwo informacyjne rzeczywisto-(ci!, nale%y umo%liwi* ludziom odbiór zaawansowanych us#ug informacyjnych w ka%dym miejscu, o ka%dym czasie. W tym celu wymagane s! bardzo ma#e baterie o d#ugiej %ywot-no(ci, które mog! dostarcza* przeno(nym urz!dzeniom informacyjnym stabilne zasilanie. Wymaga to opracowania ogniw paliwowych o 5 do 10 razy d#u%szej %ywotno(ci ani%eli obecne ogniwa wtórne oraz nowego rodzaju baterii, która b$dzie efektywnie zamienia* energi$ s#oneczn! lub inn! energi$ naturaln! na elektryczno(*.


Gwiazdki:




Urz%dzenia optyczne i fotoniczneOpis technologii: ta dziedzina obejmuje trzy perspektywy. Pierwsz! jest rozwój nowych materia#ów oraz dodanie nowych d#ugo(ci fal, co mo%e przyczyni* si$ do spadku cen sprz$tu i stworzenia nowych obszarów zastosowania. Druga dotyczy technologii prze-kszta#cania sieci fotonicznych, co obj$#oby w#ókna optyczne o wi$kszej wydajno(ci, które doprowadzi#yby do ewolucji technologii pokrewnych, super du%! pojemno(ci! osi!gaj!c! poziom petabita oraz bezpiecze"stwem wy%szej klasy. Trzecia odnosi si$ do prze#omowych odkry* w zakresie przetwarzania sygna#u optycznego, co mog#oby doprowadzi* do poja-wienia si$ pot$%nych urz!dze", których pojemno(* wykracza poza prosty przekaz sygna#u.


Gwiazdki:




Super $o"nierzeOpis technologii: super %o#nierze to %o#nierze posiadaj!cy zwi$kszone umiej$tno(ci; przy-k#adowo wytrzyma#o(ci w warunkach bojowych lub wyostrzone postrzeganie zmys#owe. Istnienie “super %o#nierzy” mia#oby wp#yw zarówno na sektor obrony, jak i na sektor za-rz!dzenia poprzez mo%liwe ofensywne i defensywne wykorzystanie zwi$kszonych mo%li-wo(ci, a tak%e poprzez konieczno(* podj$cia decyzji, kiedy oraz w jakich okoliczno(ciach mog! oni zosta* odpowiednio wykorzystani. Aplikacje technologiczne „super %o#nierze” mog! mie* du%e znaczenie w obszarze bada" i rozwoju.


Gwiazdki:




Wy!wietlaczeOpis technologii: wy(wietlacze s! istotne dla przysz#ego spo#ecze"stwa informacyjnego jako interfejs pomi$dzy cz#owiekiem a maszyn!. Wraz z post$pem technologii staj! si$ one coraz wi$ksze i coraz cie"sze. Potrzebny jest dalszy post$p, aby sprosta* potrzebom wy%-szej rozdzielczo(ci, przeno(no(ci i wi$kszego realizmu (obrazy trójwymiarowe). Oczeki-wania wobec wy(wietlaczy obejmuj! umo%liwienie ludziom korzystania z kinowej jako(ci obrazów w domu oraz bezpo(redniego tworzenia obrazów na siatkówce oka widza, a nie na urz!dzeniu wy(wietlaj!cym.


Gwiazdki:




Implanty do !ledzenia i identy'kacjiOpis technologii: technologia ta polega na implantach umieszczanych w organizmie ludzkim, emituj!cych sygna#y, które s#u%! do lokalizacji osób. W obecnym kszta#cie tech-nologia ta polega na wszczepieniu znacznika RFID zawieraj!cy identy)kator osoby, wybra-ne dane personalne a tak%e medyczny rekord. U%ycie tej technologii wywo#uje powa%ne zagro%enie naruszenia prywatno(ci oraz mo%liwo(* zachowa" antyspo#ecznych i kryminal-nych. Dlatego u%ycie tej technologii w zastosowaniach cywilnych wymaga opracowania odpowiednich uregulowa" prawnych. Aplikacja ta jest zbli%ona do technologii wszech-obecnych znaczników RFID i stanowi jej specy)czne zastosowanie. Dlatego badania w za-kresie mog! by* prowadzone przez te same zespo#y badawcze.


Gwiazdki:




Elektronika molekularna i organicznaOpis technologii: oczekuje si$, %e w niedalekiej przysz#o(ci nowa elektronika skupiaj!ca si$ na pó#przewodnikach molekularnych i organicznych odegra istotn! rol$, wykraczaj!c poza obecne ramy elektroniki opartej na krzemie i innych nieorganicznych pó#przewodni-kach. W ko"cu LSI logiczne i pami$ciowe wykorzystuj!ce pojedyncz! moleku#$ jako pod-stawowy element sieci prze#!czaj!cych. Elektronika molekularna/organiczna jest równie% istotna dla materia#ów do wy(wietlaczy i czujników. Mo%na wynale'* innowacyjne nano-struktury porównywalne z nanorurkami w$glowymi. Dziedzina ta b$dzie si$ rozwija* jako technologia elektroniki dostarczaj!ca przeka'niki uk#adów scalonych oraz inne urz!dzenia niezb$dne wszechobecnemu spo#ecze"stwu informacyjnemu.


Gwiazdki:




Elektronika krzemowaOpis technologii: ta dziedzina dotyczy przysz#ych technologii krzemowych VLSI, w tym nie tylko procesorów wi$kszej wydajno(ci oraz pami$ci o wi$kszej g$sto(ci, ale równie% nadprzewodnictwa wysokotemperaturowego, po#!cze" optycznych oraz innych techno-logii, które mog! si$ #!czy* z krzemowymi strukturami scalonymi VLSI.


Gwiazdki:




Ksi%$ki drukowane na $%danieOpis technologii: ksi!%ki powstaj!ce na indywidualne zamówienie mog!ce posiada* zdj$cia, ok#adk$ autorstwa klienta, drukowane na %!danie w unikalnym nak#adzie jednego lub kilku egzemplarzy.

Dzi$ki zastosowaniu specjalistycznych drukarek zwanych ksi!%komatami drukowanie tra-dycyjnej ksi!%ki trwa kilka minut. Maszyna drukuje otrzymany drog! elektroniczn! plik, przycina papier, a ca#o(* binduje i oprawia w mi$kk! ok#adk$.Rozwój bada" w tym zakresie dotyczy konstrukcji specjalistycznych wysokowydajnych drukarek do#!czonych do sieci zintegrowanych z terminalami p#atniczymi.


Gwiazdki:




Robotyka militarnaOpis technologii: wykorzystanie systemów robotyki w zastosowaniach militarnych. Za-stosowania militarne wykorzystuj!ce roboty mog! zasadniczo bra* udzia# w operacjach i dzia#aniach wojennych w warunkach, w których %o#nierz nie móg#by prze%y*. Gdyby opracowano zautomatyzowane systemy o umiej$tno(ciach wy%szych ni% systemy oparte na systemach wykorzystuj!cych umiej$tno(ci ludzkie, mo%na wyobrazi* sobie przywidy-wanie przysz#ych dzia#a" bitewnych (i by* mo%e kon&iktów) zainicjowanych przez zroboty-zowane systemy obronne. Technologia dotkn$#aby zarówno sektor obronny, jak i rz!dowy (np. decyzje dotycz!ce rozwoju i wykorzystania takich zaawansowanych systemów zrobo-tyzowanej broni).


Gwiazdki:




2.1.3. Energia i zasoby

Obszar Energia i zasoby jest do#% silnym obszarem technologii na Pomorzu. 5 z 11 technologii z tej dziedziny znalaz!o si$ w#ród technologii o silnym po-tencjale zasobów ludzkich i wiedzy oraz silnym potencjale wdro'eniowym, czyli w#ród kluczowych technologii Pomorza. Warto odnotowa%, i' by!y to przede wszystkim technologie powi*zane z ekoenergetyk*, zwi*zan* z efek-tywnym i przyjaznym dla #rodowiska wytwarzaniem, przesy!em oraz wy-korzystaniem energii. Technologie te uzyska!y równie' relatywnie wysokie oceny w kategoriach potencja!u infrastrukturalnego oraz korzy#ci gospodar-czych z wdro'enia.


Zdecentralizowane systemy energetyczneEnergia odnawialnaEfektywna konwersja i zu%ycie energiiSystem recyklingu (w tym biomasa i odpady)Tanie budownictwo samowystarczalne energetycznie

W przypadku 8 z 11 technologii, (rednia ocena potencja#u zasobów ludzkich i wiedzy przekroczy#a granic$ 3,0, czyli zosta#a oceniona dobrze lub bardzo dobrze przez ekspertów. Najwy%sz! (redni! ocen$ potencja#u zasobów ludzkich i wiedzy odnotowa#a technologia System recyklingu (w tym biomasa i odpady) (3,65). Za-raz za ni! znalaz#a si$ technologia Efektywna konwersja i zu(ycie energii (3,64) oraz Ogniwa paliwowe (3,53).

Cho* na tle kraju, potencja# pomorskich zespo#ów badawczych z dziedziny Ener-gii i zasobów oceniany jest dobrze, na tle Europy i (wiata zdecydowanie s#abiej. W przypadku %adnej z analizowanych technologii regionalne zespo#y badawcze nie zosta#y uznane za silne w skali Europy i (wiata.

Potencja# wdro%eniowy / biznesowy eksperci ocenili pozytywnie w przypadku 5 technologii, co wyró%nia pod wzgl$dem ilo(ciowym obszar oraz niew!tpliwie czyni go jednym z najsilniejszych biznesowo dziedzin. Najwy%szy wska'nik w ka-tegorii potencja#u wdro%eniowego / biznesowego odnotowa#a technologia Sys-tem recyklingu (w tym biomasa i odpady) (3,27), która – jak wcze(niej wspomniano – zosta#a równie% oceniona za najsilniejsz! pod wzgl$dem potencja#u zasobów ludzkich i wiedzy. Nast$pna w kolejno(ci by#a technologia Efektywna konwersja i zu(ycie energii (3,19) oraz Energia odnawialna (3,19).


Siln! stron! Pomorza w kontek(cie rozwoju technologii z obszaru energetyki jest przede wszystkim specy)ka lokalizacyjna i zasobowa regionu – posiadamy du%e zasoby energii wiatrowej (tj. wietrzno(*), biomasy (m.in. .u#awy Wi(lane), a tak-%e energii wodnej. Jest to istotne w szczególno(ci w zakresie rozwoju technologii powi!zanych z wytwarzaniem energii odnawialnej. Morze i strefa nadmorska zali-czane s! do terenów o najkorzystniejszych w Polsce warunkach wietrzno(ci, (red-nio osi!gaj!cych powy%ej 4 m/s. W województwie pomorskim istnieje potencja# produkcji biogazu z odpadów ro(linnych i zwierz$cych, który wynosi ok. 217 mln m3 gazu rocznie, potencja# ten wystarczy#by na zapewnienie pracy przesz#o 120 biogazowniom o mocy 0,5 MW12. Ponadto szacuje si$,0%e 1 województwa mo%e spoczywa* na ska#ach #upkowych zawieraj!cych gaz, którego polskie zasoby oce-nione s! przez Pa"stwowy Instytut Geologiczny w granicach 346 – 768 mld m3 13. Na potencja# obszaru Energia i zasoby wp#ywa równie% silne zaplecze naukowe, w tym specjalistyczne wydzia#y/katedry pomorskich uczelni wy%szych (przede wszystkim Politechniki Gda"skiej), a tak%e inne o(rodki B+R, m.in. Instytut Maszyn Przep#ywowych PAN, Polski Instytut Budownictwa Pasywnego. Pomorskie o(rodki akademickie kszta#c! przesz#o 9800 studentów (2011) na kierunkach zwi!zanych z sektorem energetycznym14. Na Pomorzu dzia#a równie% kilku silnych graczy z ob-szaru energetyki, m.in. ENERGA, Towarzystwo Ziemskie.

12 Na podstawie prezentacji pt. „Analiza potencjalnych mo$liwo(ci produkcji biogazu w województwie pomorskim z wykorzystaniem m.in. biomasy glonów i ro(lin wodno-b!otnych”.13 Pa%stwowy Instytut Geologiczny, “Ocena Zasobów Wydobywalnych Gazu Ziemnego i Ropy Naftowej w Formacjach *upkowych Dolnego Paleozoiku w Polsce (Basen Ba!tycko - Podlasko – Lubelski)”, 2012.14 “Bran$e o najwi&kszym potencjale inwestycyjnym. Energetyka”, www.investinpomerania.pl


Tabela 3. Energia i zasoby: klasy&kacja technologii

Kategoria TechnologiaZdecentralizowane systemy energetyczneEnergia odnawialnaEfektywna konwersja i zu%ycie energiiSystem recyklingu (w tym biomasa i odpady)Tanie budownictwo samowystarczalne energetycznie

Systemy energii wodorowejOgniwa paliwoweOcena zasobów

Innowacyjne systemy energii j!drowejEnergia syntezy j!drowejTechnologia czystego spalania w$gla


Rys. 14. Energia i zasoby: potencja! zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja! wdro'eniowy technologii na Pomorzu



System recyklingu (w tym biomasa i odpady)Opis technologii: z perspektywy efektywnego wykorzystania zasobów obiecuj!ce jest wykorzystanie odpadów do uzyskania energii. Wysokie koszty i nak#ady pracy niezb$d-ne do zbierania odpadów organicznych z ro(lin i zasobów biomasy utrudniaj! ich szersze u%ycie. Niemniej jednak, z perspektywy budowania spo#ecze"stwa recyklingowego i kon-troli emisji dwutlenku w$gla technologia taka zas#uguje na uwag$. Ta technologia skupia si$ g#ównie na wykorzystaniu odpadów z tworzyw sztucznych jako energii, wykorzystaniu energii biomasy z odpadów rolniczych, %ywno(ciowych i budowlanych.


Gwiazdki:




Energia odnawialnaOpis technologii: aby zrealizowa* przej(cie z energii z paliw kopalnych na energi$ od-nawialn!, wraz z rozprzestrzenianiem si$ i zwi$kszon! wydajno(ci! istniej!cej technologii potrzebny jest szeroki rozwój nowej technologii energii odnawialnej. Z tej perspektywy, g#ównymi pierwszoplanowymi problemami s!: wielkopowierzchniowe cienkowarstwowe ogniwa s#oneczne o stopniu konwersji wynosz!cym przynajmniej 20 procent; energia wia-trowa odpowiadaj!ca za 1 procent podstawowej energii na (wiecie; oraz nowe technolo-gie, takie jak kosmiczno-s#oneczne systemy wytwarzania energii elektrycznej, wytwarzanie energii elektrycznej ze zmiany temperatury oceanicznej, plantacji biomas oraz technolo-gia sztucznej fotosyntezy o stopniu konwersji wynosz!cym przynajmniej 3 procenty.


Gwiazdki:




Efektywna konwersja i zu$ycie energiiOpis technologii: jest to tzw. technologia zachowania energii. Oczekuje si$, %e poprzez ograniczenie ilo(ci zu%ywanej energii technologia ta przyczyni si$ do poprawy zarówno sytuacji gospodarczej, jak i stanu (rodowiska. Technologie nale%!ce do tej dziedziny maj! rozleg#y zakres, jednak typowe technologie obejmuj! efektywne elektrownie termiczne, efektywne pompy cieplne, systemy wspó#tworzenia energii elektrycznej oraz silniki wyko-nane w technologii nadprzewodnictwa wysokotemperaturowego.


Gwiazdki:




Zdecentralizowane systemy energetyczneOpis technologii: systemy energii dystrybuowanej zamieniaj! i wykorzystuj! w zale%no(ci od popytu, naturaln! energi$, która jest dystrybuowana. Mog! one stanowi* systemy do konwersji i wykorzystywania paliw kopalnych (w zale%no(ci od popytu). Oczekuje si$, %e uzupe#ni! równie% istniej!ce zcentralizowane systemy energetyczne. Urz!dzenia do ma-gazynowania energii to kolejna kluczowa technologia, która pomaga eliminowa* rozziew w popycie i czasie oraz stabilizuje przerywan! moc wyj(ciow! energii. Istnieje zapotrzebo-wanie na metody korzystaj!ce z tych technologii w po#!czeniu z sieci! elektryczn! i innymi istniej!cymi sieciami energetycznymi w sposób wzajemnie si$ uzupe#niaj!cy z korzy(ci! zarówno dla strony poda%owej, jak i popytowej.


Gwiazdki:




Tanie budownictwo samowystarczalne energetycznieOpis technologii: materia#y, technologie i wiedza niezb$dna do budowy samowystarczal-nych domów mieszkalnych dostosowanych do warunków lokalnych, zapewniaj!ce energi$ dla ogrzewania, ch#odzenia i gotowania oraz energi$ elektryczn! do o(wietlenia. Produk-ty te wchodz! w sk#ad technologii budowy tzw. domów pasywnych. Rozwój technologii budownictwa samowystarczalnego energetycznie d!%y do zaspokojenia potrzeb energe-tycznych i mieszkaniowych spo#eczno(ciom wiejskim przy niewielkim koszcie, zast$puj!c lub udoskonalaj!c dotychczasowe przestarza#e b!d' niewystarczaj!ce materia#y, techno-logie i systemy. Rozwój tej technologii powinien polepszy* efektywno(* u%ycia lokalnych zasobów i poprawi* komfort %ycia ludno(ci.


Gwiazdki:




Ocena zasobówOpis technologii: szacowana dost$pno(* podziemnych zasobów ró%ni si$ z ró%nych po-wodów. Post$puj!ca technologia badawcza i wydobywcza jest istotna z perspektywy od-krycia nowych pól naftowych i z#ó% oraz efektywnego wykorzystywania zasobów. Istotna jest równie% znajomo(* ca#kowitej ilo(ci mo%liwych do wydobycia zasobów. Ta dziedzina skupia si$ na technologii badawczej podziemnych zasobów, technologii wydobywczej, technologii oceny rezerw itd.


Gwiazdki:




Systemy energii wodorowejOpis technologii: s! du%e oczekiwania na (wiecie zwi!zane z przyj$ciem energii wodoro-wej jako cz$(ci zintegrowanych (rodków na rzecz ochrony (rodowiska Ziemi i stabilnych dostaw energii. Wprowadzenie energii wodorowej wymaga uko"czenia prac nad syste-mem energii wodorowej, w tym ustanowienia technologii infrastruktury energii wodoro-wej, takiej jak produkcja wodoru, jego transport i magazynowanie oraz technologii wyko-rzystania wodoru, takiej jak samochody z ogniwami paliwowymi, (systemy) stacjonarnych ogniw paliwowych, silniki wodorowe oraz turbiny wodorowe.


Gwiazdki:




Ogniwa paliwoweOpis technologii: ogniwa paliwowe stanowi! wysoce efektywny system wytwarzania energii elektrycznej, który nie wymaga urz!dze" po(rednich. Wykorzystuj!c wodór jako paliwo, s! one wysoce kompatybilne ze (rodowiskiem. Oczekuje si$, %e ogniwa b$d! w przysz#o(ci stosowane na szerok! skal$ jako 'ród#a nap$du samochodów, jako stacjonar-ne sprz$ty wytwarzania (w tym wspó#wytwarzania) dystrybuowanej energii elektrycznej oraz jako przeno(nego 'ród#a energii.


Gwiazdki:




2.1.4. )rodowisko

Obszar technologii #rodowiskowych reprezentowany jest przez 7 technolo-gii. Jedna z nich zosta!a zaklasy&kowana do grupy kluczowych technologii Pomorza. W opinii ekspertów, cechuje si$ ona zarówno silnym potencja!em wiedzy i zasobów ludzkich, jak i silnym potencja!em wdro'eniowym.


Zasoby wody

Wi$kszo(* technologii z obszaru (5 z 7) odnotowa#o (rednie oceny potencja#u zaso-bów ludzkich i wiedzy na poziomie wy%szym od granicznej warto(ci 3,0, co ozna-cza, i% s! oceniane przez ekspertów dobrze lub bardzo dobrze. Najwy%sz! (redni! ocen$ z tej kategorii otrzyma#a technologia Zasoby wody (4,23). Jednocze(nie, warto odnotowa*, %e by#a to druga najwy%sza ocena w tej kategorii odnotowa-na dla wszystkich analizowanych technologii (ze wszystkich obszarów). Nast$pne w kolejno(ci w obszarze, w wymiarze potencja#u zasobów ludzkich i wiedzy by#y technologie: Katastrofy ekologiczne (3,70) oraz Koncentrowanie si% na identy)kacji i #agodzeniu skutków ekologicznych (w tym gleby i wody) (3,68).

Potencja# zespo#ów badawczych na Pomorzu w skali kraju jest oceniany w przy-padku wi$kszo(ci technologii dobrze. S#abe oceny notuje si$ w odniesieniu do Europy i (wiata – tutaj nie jeste(my konkurencyjni ju% w %adnej technologii. Kilka technologii z obszaru otrzyma#o jednak oceny europejskiego i (wiatowego poten-cja#u na tyle wysokie (oznaczaj!ce jednak bardziej ma#e zapó'nienie ni% konkuren-cyjno(*), by pozytywnie wyró%ni* si$ spo(ród wszystkich analizowanych techno-logii (ze wszystkich obszarów).

Potencja# wdro%eniowy / biznesowy technologii zosta# oceniony przez ekspertów korzystnie jedynie w przypadku jednej technologii z obszaru: Zasoby wody (3,58). W przypadku pozosta#ych technologii, (rednia ocena w kategorii nie przekroczy#a progu 3,0. Pomimo tego, dwie inne technologie otrzyma#y (redni! ocen$ na tyle wysok!, by uplasowa* si$ w pierwszej trzydziestce technologii najsilniejszych biz-nesowo: &rodowisko miejskie (2,93), Katastrofy ekologiczne (2,88).

Na Pomorzu wyst$puj! bogate zasoby wód, zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych, a jednym z najwi$kszych atutów (rodowiskowych regionu jest


dost$p do wód morskich. Województwo pomorskie nale%y do jednego z najbar-dziej zalesionych województw w Polsce – 35,4% w porównaniu do 28,4% lesisto(ci w ca#ym kraju. Ponadto 33% obszaru województwa jest powierzchni! prawnie chronion!, w tym wymieni* mo%na dwa parki narodowe (S#owi"ski Park Narodowy i Park Narodowy Bory Tucholskie), 116 rezerwatów czy 2772 pomniki przyrody15.

Warto odnotowa*, i% technologie z tego obszaru bardzo dobrze oceniono pod wzgl$dem korzy(ci, jakie niesie ze sob! ich wdro%enie. Wysokie oceny odnotowa-no przede wszystkim w kategorii korzy(ci spo#ecznych oraz naukowych / badaw-czych.

Tabela 4. )rodowisko: klasy&kacja technologii


Zasoby wody

+rodowisko globalne (koncentrowanie si$ na globalnym ociepleniu)+rodowisko miejskieKoncentrowanie si$ na identy)kacji i #agodzeniu skutków ekologicz-nych (w tym gleby i wody)Katastrofy ekologiczne

Wska'nik ekonomiczno- (rodowiskowyStyl %ycia zwi!zany ze (rodowiskiem


15 Stan (rodowiska naturalnego województwa pomorskiego, www.pomorskie.eu.


Rys. 15. )rodowisko: potencja! zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja! wdro'eniowy tech-nologii na Pomorzu



Zasoby wodyOpis technologii: woda jest kluczem do zrównowa%onego rozwoju i jest istotna dla prze-%ycia wszystkich form %ycia. Obecnie, dwie trzecie (mierci wynikaj!cych z kl$sk %ywio#o-wych spowodowanych jest przez kl$ski zwi!zane z wod!, takie jak powodzie lub susze, a w ostatnim czasie stosunek ten jeszcze wzrós#. Aby rozwi!za* te problemy, pilny jest po-st$p w obszarach takich jak 'ród#o wody, jako(* wody i gospodarka wodna. W szczególno-(ci, istotne s! technologie monitorowania zwi!zane z danymi na temat zu%ycia i zapotrze-bowania na wod$, ocen! wód gruntowych, ocen! oddzia#ywania na rozwój zasobów wody oraz obserwacj! powierzchni Ziemi z satelitów.


Gwiazdki:




Koncentrowanie si& na identy'kacji i "agodzeniu skutkówOpis technologii: degradacja ekosystemów wynikaj!ca z dzia#alno(ci cz#owieka wzbu-dza coraz wi$ksze obawy. Istnieje potrzeba zachowania i ochrony zagro%onych gatunków w ich otoczeniu oraz odnowienia zdegradowanych ekosystemów. Dziedzina ta dotyka czynników )zycznych i chemicznych (tj. kwa(ny deszcz i niebezpieczne substancje che-miczne, które maj! wp#yw na ochron$ i odnowienie ekosystemów), a tak%e czynników bio-logicznych (tj. inwazyjne obce gatunki) oraz czynników dotycz!cych odnowy i zniszczenia (rodowiska.


Gwiazdki:




(rodowisko miejskieOpis technologii: wiele elementów, w tym ludzie, towary i energia, koncentruje si$ w aglomeracjach miejskich. Na ró%nych etapach w procesie koncentracji wyst$puj! ró%no-rodne problemy zwi!zane z ochron! (rodowiska. Poziom urbanizacji ró%ni si$ w zale%no-(ci od miasta w danym kraju oraz pomi$dzy g#ównymi miastami w kraju rozwijaj!cym si$ i w kraju rozwini$tym. Ta dziedzina badawcza dotyka ró%norodnych kwestii zwi!zanych z problemami w zakresie (rodowiska miejskiego, nie tylko aspektów )zycznych i chemicz-nych, ale równie% spo#ecznego i psychicznego stresu w aglomeracjach miejskich.


Gwiazdki:




(rodowisko globalne (koncentrowanie si& na globalnym ociepleniu)Opis technologii: globalny wzrost liczby ludno(ci, towarzysz!ce mu zwi$kszone zu%ycie energii oraz gwa#towny rozwój technologii to g#ówne przyczyny problemów zwi!zanych z ochron! (rodowiska na (wiecie. Powa%ne problemy wynikaj! równie% z tego, %e czynniki zanieczyszczaj!ce emitowane do (rodowiska naturalnego przekraczaj! mo%liwo(ci natu-ralnej absorpcji przez Ziemi$. Spowodowa#o to piln! potrzeb$ podniesienia (wiadomo(ci i poczynienia konkretnych wysi#ków w kierunku poprawy stanu (rodowiska naturalnego zarówno na poziomie mi$dzynarodowym, jak i osobistym.


Gwiazdki:




Katastrofy ekologiczneOpis technologii: naturalne katastrofy ekologiczne, mog! nie by* do ko"ca naturalne i mo%na je cz$(ciowo przypisa* zmianom klimatycznym wynikaj!cym z rozwoju cywilizacyjnego. Istnieje po-trzeba, aby technologia szybko wykrywa#a, prognozowa#a i odpowiada#a na wyst$powanie kl$sk. Chocia% mno%! si$ technologie reagowania na niektóre katastrofy spowodowane przez cz#owieka, w tym wycieki ropy z du%ych tankowców, technologia reagowania na rosn!c! liczb$ wypadków w wielkopowierzchniowych zak#adach przemys#owych jest niedojrza#a. Poniewa% du%e zak#ady nie ograniczaj! si$ jedynie do terenów przemys#owych, ale czasami s! po#o%one na terenach mieszkal-nych, istnieje potrzeba opracowania technologii nie tylko zapobiegania wypadkom przemys#owym, ale równie% reakcji powypadkowej, takiej jak minimalizacja wp#ywu oraz umo%liwienie wczesnego usuni$cia szkód.


Gwiazdki:




2.1.5. Technologie produkcyjne

Obszar Technologii produkcyjnych nale'y do bardzo silnych obszarów tech-nologicznych na Pomorzu. Wszystkie analizowane technologie z obszaru (3) cechowa!y si$ jednocze#nie wysokim potencja!em zasobów ludzkich, jak i silnym potencja!em wdro'eniowym. Uwag$ zwracaj* równie' wysokie oce-ny eksperckie odnotowane w kategorii potencja!u infrastrukturalnego (do-st$pnych laboratoriów, aparatury naukowo – badawczej itp.).


Technologia nanoskrawania / mikroskrawaniaTechnologie wytwarzania nastawione na recykling i stanowi!ce niskie obci!%enie dla (rodowiskaUczestnictwo ludzi i automatów w produkcji

Wszystkie technologie z obszaru odnotowa#y (rednie oceny potencja#u zasobów ludzkich i wiedzy na poziomie wi$kszym od granicznej 3,0. Najwy%sz! warto(* wska'nika odnotowa#y technologie: Technologia nanoskrawania / mikroskrawania oraz Technologie wytwarzania nastawione na recykling i stanowi#ce niskie obci#(e-nie dla 'rodowiska (3,86).

Konkurencyjno(* zespo#ów badawczych na tle kraju oceniana jest bardzo dobrze, w odniesieniu do Europy i (wiata ju% zdecydowanie s#abiej. Nale%y jednak zauwa-%y*, i% w wi$kszo(ci kategorii ocenione zosta#y korzystnie. Pomorskie uczelnie kszta#c! 13 600 studentów (2011) na kierunkach in%ynieryjno-technicznych oraz zwi!zanych z produkcj! i przetwórstwem.

Równie% w kategorii potencja#u wdro%eniowego / biznesowego, wszystkie tech-nologie uzyska#y (redni! ocen$ na poziomie wi$kszym od granicznej warto(ci 3,0. Oznacza to, %e wszystkie – w opinii ekspertów – cechuj! si$ wysokim zaintere-sowaniem i gotowo(ci! wdro%enia przez regionalne przedsi$biorstwa. Najwy%sz! (redni! ocen$ potencja#u wdro%eniowego osi!gn$#y dwie technologie: Techno-logia nanoskrawania / mikroskrawania oraz 10.5. Technologie wytwarzania nasta-wione na recykling i stanowi#ce niskie obci#(enie dla 'rodowiska (3,86). Na Pomorzu dzia#a ponad 28 000 )rm produkcyjnych, które generuj! niemal 14 mld z# warto(ci dodanej rocznie (2010) – 82% wi$cej w porównaniu do roku 2000.

Wszystkie technologie z obszaru odnotowa#y wysokie oceny potencjalnych korzy-(ci z wdro%enia we wszystkich trzech analizowanych wymiarach: gospodarczych, spo#ecznych i naukowych / badawczych.


Tabela 5. Technologie produkcyjne: klasy&kacja technologii

Kategoria TechnologiaTechnologia nanoskrawania / mikroskrawaniaTechnologie wytwarzania nastawione na recykling i stanowi!ce niskie obci!%enie dla (rodowiskaUczestnictwo ludzi i automatów w produkcji


Rys. 16. Technologie produkcyjne: potencja! zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja! wdro'eniowy technologii na Pomorzu



Technologia nanoskrawania / mikroskrawaniaOpis technologii: nanotechnologia nadaje inny kszta#t sektorowi produkcyjnemu, umo%-liwiaj!c procesy skrawania i mierzenia, które by#y niemo%liwe przy u%yciu technologii kon-wencjonalnej. Ta dziedzina skupia si$ na technologii procesu produkcyjnego superwyso-kiej precyzji, technologii pakowania, technologii odlewania wyrobów o kszta#cie wyrobu )nalnego oraz technologii mierzenia na poziomie od kilku mikronów do angstrema.


Gwiazdki:




Technologie wytwarzania nastawione na recykling i stanowi%ce niskie obci%$e-nie dla !rodowiskaOpis technologii: w wyniku rozwini$cia dzia#alno(ci produkcyjnej, degradacja (rodowiska naturalnego, tj. globalne ocieplenie, kwa(ne deszcze itd., staje si$ obecnie coraz powa%-niejszym problemem. Zwraca si$ te% wi$ksz! uwag$ na kwestie blisko z nim zwi!zane takie jak wyczerpywanie si$ 'róde# energii. St!d te%, w zakresie technologii produkcji/wytwarza-nia, wymagane s! dalsze badania oraz rozwój technologii i systemów „nakierowanych na (rodowisko naturalne” i „przyjaznych (rodowisku”, a tak%e nowych 'róde# energii i techno-logii ich stosowania.


Gwiazdki:




Uczestnictwo ludzi i automatów w produkcjiOpis technologii: pojawiaj! si$ kwestie takie jak: starzenie si$ operatorów i in%ynierów, którzy s! kluczowymi postaciami w procesie wytwarzania, globalizacja, wzmocnienie pozycji kobiet i zmniejszaj!ca si$ si#a robocza wskutek spadku urodze". Aby radzi* sobie z tego rodzaju zmianami infrastruktura przemys#owa musi zosta* zabezpieczona poprzez innowacje w technice informacyjnej i technologii automatycznej. W szczególno(ci techno-logia automatyczna jest wa%na dla osi!gni$cia lepszej wydajno(ci automatyki i dla jej kon-troli, dla systemów pracy i wsparcia intelektualnego, i systemów wsparcia kontroli procesu.


Gwiazdki:




2.2. Biznesowa ,auta technologiczna

2.2.1. Rolnictwo, le#nictwo, rybo!ówstwo i 'ywno#%

Obszar Rolnictwa, le!nictwa, rybo"ówstwa i $ywno!ci reprezentowany jest przez 5 technologii. -adna z nich nie znalaz!a si$ w#ród kluczowych techno-logii Pomorza. Wszystkie technologie ocenione zosta!y jako silne w wymiarze posiadanych przez region zasobów ludzkich i wiedzy, ale s!abe w kontek#cie ich potencja!u wdro'eniowego / biznesowego w regionie.

Wszystkie oceniane technologie otrzyma#y (redni! ocen$ potencja#u wiedzy i zasobów ludzkich na poziomie powy%ej granicznej warto(ci 3,0. Oznacza to, %e wed#ug ekspertów wszystkie cechuj! si$ silnym potencja#em wiedzy i zasobów ludzkich. Najwy%sz! (redni! ocen$ odnotowa#a technologia Wyja'nienie genomu/proteomu oraz mechanizmy przekazywania sygna!u informacji biologicznej oraz roz-wój innowacyjnej technologii produkcji (3,71). Zaraz za ni! uplasowa#a si$ technolo-gia Biologiczne rozwi#zania problemów zwi#zanych ze 'rodowiskiem oraz uzyskanie zrównowa(onego spo!ecze"stwa ze (redni! ocen! ni%sz! o zaledwie 0,01 (3,70).

Konkurencyjno(* zespo#ów badawczych w regionie na tle Europy i (wiata zosta#a oceniona jako s#aba w przypadku wszystkich analizowanych w obszarze techno-logii. Ich potencja# zosta# równie% do(* nisko oceniony w odniesieniu do zespo#ów dzia#aj!cych w obr$bie kraju.

.adna z technologii nie otrzyma#a (redniej oceny potencja#u wdro%eniowego / biznesowego na poziomie wy%szym od 3,0. Oznacza to, i% eksperci s#abo oceniaj! gotowo(* i zainteresowanie )rm do wdra%ania technologii z obszaru. Najwy%sze warto(ci w tej kategorii otrzyma#y technologie: Rozwój systemu (ywno'ci na rzecz bezpiecznego, pokojowego, d!ugowiecznego i zdrowego spo!ecze"stwa oraz innych nowych technologii dla codziennego (ycia (2,92) oraz Wyja'nienie genomu/prote-omu oraz mechanizmy przekazywania sygna!u informacji biologicznej oraz rozwój innowacyjnej technologii produkcji (2,86).

Mo%na oceni*, i% potencja# obszaru w regionie oceniany jest do(* s#abo. Nale%y jednak zaznaczy*, %e na tle innych obszarów, stosunkowo wysoko ocenione zo-sta#y potencjalne korzy(ci z wdro%enia w regionie technologii z obszaru Rolnictwo, le'nictwo, rybo!ówstwo i (ywno'), w szczególno(ci korzy(ci badawcze / naukowe oraz spo#eczne.

W(ród silnych stron obszaru nale%y wymieni* pewne specy)czne zasoby Pomo-rza, w tym m.in. dost$p do Morza Ba#tyckiego, rozbudowane, wielkoobszarowe tereny rolne, które stwarzaj! w naszym regionie mo%liwo(ci rozpocz$cia bada" unikalnych w skali krajowej, a nawet mi$dzynarodowej. Mo%liwo(ci generowane przez te zasoby s! o tyle warte zauwa%enia, %e na Pomorzu funkcjonuj! obecnie specjalistyczne jednostki naukowe, które mog#oby podj!* si$ bada" nad nowymi technologiami powi!zanymi z obszarem. Na istotny potencja# obszaru sk#adaj! si$


równie% pewne wyzwania, którym b$dzie musia# stawi* czo#a wspó#czesny (wiat, w tym przede wszystkim zwi!zane z ochron! (rodowiska naturalnego.

Tabela 6. Rolnictwo, le#nictwo, rybo!ówstwo i 'ywno#%: klasy&kacja technologii


Wyja(nienie z#o%onej interakcji pomi$dzy bioró%norodno(ci! a ekosystemamiBiologiczne rozwi!zania problemów zwi!zanych ze (rodowiskiem oraz uzyskanie zrównowa%onego spo#ecze"stwaRozwój technologii produkcji harmonizuj!cej z ekosystemami i poprawiaj!cej stan (rodowiska naturalnegoRozwój systemu %ywno(ci na rzecz bezpiecznego, pokojowego, d#ugowiecznego i zdrowego spo#ecze"stwa oraz innych nowych technologii dla codziennego %yciaWyja(nienie genomu/proteomu oraz mechanizmy przekazywania sygna#u informacji biologicznej oraz rozwój innowacyjnej technologii produkcji



Rys. 17. Rolnictwo, le#nictwo, rybo!ówstwo i 'ywno#%: potencja! zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja! wdro'eniowy technologii na Pomorzu



2.2.2. Nauki przyrodnicze

Obszar technologiczny Nauk przyrodniczych jest jednym z najliczniej repre-zentowanych. Z 17 analizowanych technologii, 'adna jednak nie zosta!a za-klasy&kowana do grupy kluczowych technologii Pomorza. Cho% potencja! zasobów ludzkich i wiedzy by! w wi$kszo#ci do#% korzystnie oceniany przez ekspertów, 'adna technologia nie zosta!a przez nich uznana za siln* pod wzgl$dem potencja!u wdro'eniowego / biznesowego.

W przypadku 11 z 16 analizowanych technologii z tego obszaru, potencja# zaso-bów ludzkich i wiedzy zosta# oceniony przez ekspertów korzystnie ((rednia ocena przekroczy#a granic$ 3,0). Najwy%sz! (redni! ocen$ w tej kategorii otrzyma#a tech-nologia Immunologia, z ocen! 4,0. Tu% za ni! uplasowa#a si$ technologia Rozwój leków z wykorzystaniem danych skriningowych (3,87) oraz technologia Biologia in-formacyjna (3,77). Cho* 11 technologii otrzyma#o (redni! ocen$ potencja#u wie-dzy i zasobów ludzkich na poziomie wy%szym od 3,0, to w pierwszej trzydziestce rankingu z tej kategorii znalaz#y si$ ju% tylko 4 (za co przyznano im gwiazdk$).

W kategorii potencja#u wdro%eniowego / biznesowego %adna z ocenianych tech-nologii nie otrzyma#a (redniej oceny na poziomie wy%szym od 3,0. Najwy%szy wska'nik w tej kategorii osi!gn$#a technologia Biologia informacyjna (2,80).

Bior!c pod uwag$ sum$ gwiazdek, uzyskanych przez poszczególne technologie, najsilniejszymi z nich s!: Podstawowe badania w opracowywaniu leków oraz Bio-logia 'rodowiskowa i ekologiczna, które otrzyma#y po 5 gwiazdek ka%da. Zaraz za nimi uplasowa#y si$ technologie z sum! 4 gwiazdek: Kontrola wy(szych funkcji bio-logicznych oraz Biologia informacyjna. Warto zwróci* uwag$, %e wszystkie z tych czterech technologii cechowa#y si$ relatywnie wysoko ocenion! konkurencyjno-(ci! zespo#ów badawczych - odnotowa#y maksymaln! ilo(* 3 gwiazdek w ocenie potencja#u zespo#ów badawczych na tle innych regionów Polski, Europy i (wiata.

Warto odnotowa*, i% technologia Kontrola wy(szych funkcji biologicznych jako je-dyna technologia z obszaru odnotowa#a (redni! ocen$ potencja#u zespo#ów ba-dawczych na tle Europy na poziomie wy%szym od granicznej 3,0 (3,1). Jednocze-(nie, by#a jedn! z 5 technologii (ze wszystkich obszarów), która odnotowa#a w tej kategorii ocen$ powy%ej granicznej 3,0. Technologia ta otrzyma#a równie% najwy%-sz! w obszarze ocen$ potencja#u zespo#ów badawczych na tle (wiata (2,76).


Tabela 7. Nauki przyrodnicze: klasy&kacja technologii


Podstawowe badania w opraco-wywaniu lekówPodstawowe badania na rzecz nowych technologii medycznychRozumienie i leczenie chorób mózguMedycyna regeneracyjnaMonitorowanie i technologia czujnikowa dla substancji biolo-gicznychKontrola wy%szych funkcji biolo-gicznych

Biologia informacyjnaBiologia (rodowiskowa i ekologicznaNanobiologiaImmunoterapiaRozwój leków z wykorzysta-niem danych skriningowych

Powstawanie i rozwój mózguWy%sze funkcje mózguBadania i rozwój terapii opartych na badaniach nad komórkami macierzystymi

Genetyczna selekcja potom-stwaTerapia genowa



Rys. 18. Nauki przyrodnicze: potencja! zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja! wdro'eniowy technologii na Pomorzu



2.2.3. Zdrowie, opieka lekarska i spo!eczna

Obszar Zdrowia, opieki lekarskiej i spo"ecznej nale'y do najs!abszych z ana-lizowanych grup technologii, zarówno pod wzgl$dem potencja!u zasobów ludzkich i wiedzy, jak i potencja!u wdro'eniowego. Spo#ród 8 ocenianych technologii, tylko po!owa odnotowa!a korzystne oceny potencja!u zasobów ludzkich i wiedzy, a w przypadku potencja!u wdro'eniowego – 'adna.

Po#owa technologii z obszaru (4 z 8) odnotowa#a (redni! ocen$ zasobów ludzkich i wiedzy na poziomie wy%szym od granicznej warto(ci 3,0. Najwy%szy wska'nik w tej kategorii odnotowa#a technologia Odzyskiwanie funkcji biologicznych skupia-j#cych si% na jako'ci (ycia (QOL) oraz wsparcie dla niej (3,63). Nast$pne w kolejno(ci pod wzgl$dem (redniej oceny w tej kategorii by#y technologie: Medycyna prewen-cyjna (3,33), Zastosowanie technologii informacyjnej w medycynie (3,08) oraz Wyja-'nienie mechanizmów obrony biologicznej oraz zastosowanie terapeutyczne (3,08). +rednia ocena odnotowana dla pozosta#ych technologii by#a ni%sza od 3,0.

Stosunkowo nisko oceniony zosta# potencja# zespo#ów badawczych dzia#aj!cych w tym obszarze na tle kraju, Europy i (wiata. W przypadku relacji do kraju, pojawi#o si$ kilka technologii notuj!cych korzystn! ocen$ (ale i tak niezbyt wysok!), jednak w odniesieniu do Europy i (wiata ju% %adna technologia nie zosta#a oceniona ko-rzystnie. W przypadku wszystkich technologii, potencja# zespo#ów badawczych na tle Europy i (wiata oceniany by# s#abo lub wr$cz bardzo s#abo.

W kategorii potencja#u wdro%eniowego / biznesowego %adna z ocenianych tech-nologii nie otrzyma#a (redniej oceny na poziomie wy%szym od 3,0. Najwy%szy wska'nik osi!gn$#a technologia Zastosowanie technologii informacyjnej w medy-cynie (2,85). Uzyskana ocena pozwoli#a jej znale'* si$ w(ród pierwszej trzydziestki w rankingu technologii (ze wszystkich obszarów), za co otrzyma#a gwiazdk$ w tej kategorii.

Pomimo do(* s#abego potencja#u technologii z obszaru, nale%y jednak zwróci* uwag$ na ich istotne, do(* wysoko oceniane przez ekspertów, znaczenie w kontek(cie korzy(ci, jakie wnosi ze sob! wdro%enie tych technologii.

Do silnych stron technologii z obszaru nale%! niew!tpliwie silne zaplecze B+R, reprezentowane przez specjalistyczne katedry / wydzia#y uczelni wy%szych w re-gionie (przede wszystkim GUMed, ale równie% UG, PG). Warto równie% podkre(li* istnienie w regionie unikalnych w skali krajowej i (wiatowej jednostek B+R, np. Mi$dzywydzia#owy Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej. W regionie ist-nieje du%e zapotrzebowanie na rozwój technologii, jednak nie ze strony bizne-sowej, a spo#ecze"stwa. Do zyskuj!cych na znaczeniu problemów nale%y wysoka zachorowalno(* Pomorzan na choroby nowotworowe. Problemem jest równie% stosunkowo wysoki udzia# osób starszych w strukturze wiekowej spo#ecze"stwa, który niesie za sob! konieczno(* rozwijania technologii i infrastruktury przeznaczonej dla osób starszych.


Tabela 8. Zdrowie, opieka lekarska i spo!eczna: klasy&kacja technologii


Wyja(nienie mechanizmów obrony biologicznej oraz zastosowanie te-rapeutyczneOdzyskiwanie funkcji biologicznych skupiaj!cych si$ na jako(ci %ycia (QOL) oraz wsparcie dla niejZastosowanie technologii informacyjnej w medycynieMedycyna prewencyjnaMedycyna spersonalizowanaMedycyna ze(rodkowana na cz#owieka oraz budowa systemów wspar-cia opieki zdrowotnej+rodki przeciwdzia#ania pojawiaj!cym si$ i powracaj!cym chorobom zaka'nymMedycyna i opieka spo#eczna dla starzej!cego si$ spo#ecze"stwa


Rys. 19. Zdrowie, opieka lekarska i spo!eczna: potencja! zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja! wdro'eniowy technologii na Pomorzu

2ród#o: wyniki badania eksperckiego.


2.2.4. Nanotechnologie

Obszar Nanotechnologii nie nale'y do najsilniejszych obszarów technolo-gicznych w regionie. -adna z analizowanych w ramach obszaru technologii nie odnotowa!a jednocze#nie silnego potencja!u zasobów ludzkich i wiedzy i silnego potencja!u wdro'eniowego. Cho% wi$kszo#% technologii jest silna pod wzgl$dem potencja!u wiedzy i zasobów ludzkich, 'adna nie otrzyma!a korzystnej oceny w kategorii potencja!u wdro'eniowego.

Zdecydowana wi$kszo(* technologii (8 z 11) znalaz#a si$ w kategorii reprezentuj!-cej technologie o wysokim potencjale zasobów ludzkich i wiedzy ((rednia ocena powy%ej 3,0) oraz niskim potencjale wdro%eniowym / biznesowym ((rednia oce-na 3,0 i mniej). Najwi$ksz! (redni! ocen$ potencja#u zasobów ludzkich i wiedzy otrzyma#a technologia Nano urz#dzenia i czujniki (3,95). Niedaleko za ni! znalaz#y si$ technologie: Nanomateria!y i symulacja modelowania (3,82) oraz Nanobiologia (3,75).

Konkurencyjno(* zespo#ów badawczych dzia#aj!cych w obszarze Nanotechnologii, w odniesieniu zarówno do kraju, jak i Europy oraz (wiata, jest do(* s#aba.

W kategorii potencja#u wdro%eniowego / biznesowego %adna z ocenianych tech-nologii nie otrzyma#a (redniej oceny na poziomie wy%szym od 3,0. Najwy%szy wska'nik w tej kategorii osi!gn$#a technologia Technologia nano przetwarzania, formowania i produkcji (2,93). Jednocze(nie, by#a to jedyna technologia z obszaru, która otrzyma#a gwiazdk$ w tej kategorii za obecno(* w pierwszej trzydziestce rankingu wszystkich analizowanych technologii (ze wszystkich obszarów).

Cho* potencja# obszaru oceniany jest do(* nisko, warto zwróci* uwag$ na stosun-kowo wysokie oceny eksperckie odnotowane w kategorii korzy(ci z wdro%enia. W szczególno(ci dotyczy to korzy(ci gospodarczych. Eksperci zauwa%aj!, i% (ro-dowisko biznesowe mog#oby wiele skorzysta* z wdro%enia tego typu technologii, problemem jest jednak to, i% brakuje w regionie zainteresowanych / zdolnych do ich zastosowania przedsi$biorstw.

Na potencja# obszaru w regionie sk#ada si$ niew!tpliwie silne zaplecze infrastruk-turalne, nale%!ce przede wszystkim do pomorskich uczelni wy%szych: centrum komputerowe TASK, Centrum Nanotechnologii Politechniki Gda"skiej, czy po-wstaj!ce obecnie Centrum Zaawansowanych Technologii Pomorze. Siln! stron! obszaru w regionie jest równie% obecno(* specjalistycznych katedr / wydzia#ów uczelni wy%szych Pomorza, a tak%e innych jednostek naukowych powi!zanych z tematem nanotechnologii. Problemem jest jednak ograniczona liczba )rm, które mog#yby by* zainteresowane / zdolne do wdro%enia tych technologii w swo-jej dzia#alno(ci.


Tabela 9. Nanotechnologie: klasy&kacja technologii


Nanomateria#y i symulacja modelowaniaTechnologia nano miary i analizyTechnologia nano przetwarzania, formowania i produkcjiPochodzenie materii i materia#ów, technologia syntezy i technologia procesuNowe materia#y z kontroli struktury na poziomie NanoNano urz!dzenia i czujniki+rodowisko i materia#y energetyczneNanobiologia

Technologia NEMSNanonauka na rzecz bezpiecznego i zabezpieczonego spo#ecze"stwaNanotechnologie dla zastosowa" militarnych



Rys. 20. Nanotechnologie: potencja! zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja! wdro'eniowy technologii na Pomorzu

#ród!o: wyniki badania eksperckiego


3. Jak wybrano kluczowe specjalizacje technologiczne?

3.1. Cel badaniaCelem niniejszego badania by#a analiza potencja#u technologii w województwie pomorskim uwzgl$dniaj!ca zarówno potencja# (B+R i biznesowy) rozwoju danej technologii w regionie, jak i potencjalne korzy(ci z jej wdro%enia.

3.2. Narz$dzie badawczeBadanie CAWI zosta#o przeprowadzone metod! del)ck! - wytypowani do badania eksperci wype#niali kwestionariusz drog! internetow!. G#ówn! cz$(* kwestiona-riusza stanowi#o kilka pyta" zamkni$tych maj!cych na celu ocen$ potencja#u danej technologii oraz korzy(ci z jej wdro%enia, w oparciu o 5- stopniow! skal$. Oprócz pyta" zamkni$tych, kwestionariusz zawiera# równie% pytania otwarte o charakte-rze uzupe#niaj!cym, maj!cym na celu m.in. wychwycenie pewnych specy)cznych potrzeb i wyzwa" Pomorza z zakresu rozwoju danej technologii w regionie.

3.3. RespondenciGrup! respondenck! w badaniu byli pracownicy pomorskich jednostek nauko-wych. Informacje kontaktowe do respondentów zgromadzone zosta#y przy wy-korzystaniu zasobów stron internetowych pomorskich jednostek naukowych: uczelni wy%szych, placówek Polskiej Akademii Nauk (PAN), jednostek badawczo – rozwojowych oraz innych podmiotów B+R. Przy gromadzeniu bazy responden-tów, pomini$to osoby z jednostek naukowych, które dziedzinowo nie wi!za#y si$ z analizowanymi technologiami, m.in. przedstawicieli nauk humanistycznych.,!cznie wys#ano 1776 ankiet, z czego 64 (4%) zosta#o wype#nionych, 219 rozpocz$tych, ale niedoko"czonych (12%). 1493 (84%) ankiet nie zosta#o wype#-nionych. Spo(ród ankiet rozpocz$tych, wi$kszo(* pozwala#a na uwzgl$dnienie wyników w analizie. Warunkiem koniecznym i wystarczaj!cym by#o udzielenie przez respondenta wszystkich wymaganych odpowiedzi dla danej technologii.


Rys. 21. Uczestnictwo respondentów w badaniu


3.4. Lista technologiiPrzedstawiona lista obszarów technologicznych zosta#a opracowana w oparciu o wyniki VIII edycji foresightu technologicznego przeprowadzonego w Japonii przez Narodow! Agencj$ ds. Polityki Nauki i Techniki (National Institute of Science and Technology Policy – NISTEP). Lista technologii zosta#a równie% uzupe#niona wybranymi technologiami zaproponowanymi w ramach ameryka"skiego projek-tu foresight opracowanego przez RAND Corporation - „The Global Technology Re-volution 2020”.

3.5. WagiRespondenci mogli ocenia* dan! technologi$, tylko w przypadku, gdy ich wiedza z danej dziedziny by#a na tyle znacz!ca, by byli oni w stanie oceni* jej potencja# w regionie. Na pocz!tku kwestionariusza zostali oni poproszeni o okre(lenie swo-jego poziomu wiedzy z danej technologii, maj!c do dyspozycji cztery odpowie-dzi (patrz tabela 10). W pó'niejszym etapie badania, g#osy odnotowane dla danej technologii zosta#y zwa%one w zale%no(ci od poziomu wiedzy respondenta, zgod-nie ze schematem przedstawionym w poni%szej tabeli.


Tabela 10. Schemat przypisywania wag wed!ug deklarowanego poziomu wiedzy

Deklarowany poziom wiedzy WagaWysoki 5+redni 3Niski, ale pozwalaj!cy na ocen$ potencja#u technologii 1Niski, nie pozwalaj!cy na ocen$ potencja#u technologii 0


3.6. Analiza i sposób prezentacji danych

Selekcja danych

Na etapie selekcji danych wyeliminowano technologie, które ocenia#o mniej ni% 3 respondentów. Po wprowadzeniu warunku, z listy 106 ocenianych technologii, wyeliminowano 17, co ostatecznie pozostawi#o do analizy list$ 89 technologii. Z 17 usuni$tych technologii, 11 pochodzi#o z obszaru Kosmonautyka, pozosta#e 6 z obszaru Technologii Produkcyjnych.

W analizowanej bazie danych zosta#y zaimportowane oceny eksperckie pocho-dz!ce z wype#nionych ankiet. W niektórych przypadkach, w analizie uwzgl$d-niono równie% oceny respondentów, którzy rozpocz$li, ale nie doko"czyli wype#-niania kwestionariusza. Dotyczy#o to sytuacji, w których dany respondent oceni# w ca#o(ci przynajmniej jedn! wybran! przez siebie technologi$, ale – z ró%nych wzgl$dów - nie oceni# wszystkich przez siebie wybranych i tym samym nie uko"-czy# wype#niania ankiety.

Kategorie

Przy wyborze kluczowych technologii, wzi$to pod uwag$ dwie cechy: potencja# zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja# wdro%eniowy / biznesowy danej tech-nologii. Skonfrontowanie tych dwóch cech pozwoli#o na podzielenie analizowa-nych technologii na cztery kategorie.

Za najsilniejsze technologie regionu uznano te, które znalaz#y si$ w I kategorii - jednocze(nie odnotowa#y (redni! ocen$ potencja#u zasobów ludzkich i wiedzy oraz potencja#u biznesowego / wdro%eniowego na poziomie wy%szym od 3,00.


Tabela 11. Kategorie technologii – obja#nienie oznacze+

Oznaczenie Obja(nienie

B+R i biznesSilny potencja# zasobów ludzkich i wiedzy (>3,00)Silny potencja# wdro%eniowy / biznesowy (>3,00)

B+RSilny potencja# zasobów ludzkich i wiedzy (>3,00)S#aby potencja# wdro%eniowy / biznesowy (<3,00)

BiznesS#aby potencja# zasobów ludzkich i wiedzy (<3,00)Silny potencja# wdro%eniowy / biznesowy (>3,00)

<pusta>S#aby potencja# zasobów ludzkich i wiedzy (<3,00)S#aby potencja# wdro%eniowy / biznesowy (<3,00)


Obie cechy, jakie wzi$to pod uwag$ okre(laj! potencja# danej technologii w dwóch – najwa%niejszych wed#ug nas – wymiarach. Po pierwsze, jest to kapi-ta# naukowy jaki region zdo#a# do tej pory wypracowa* w wymiarze specjalistów, którzy dzia#aj! w regionie z danej dziedziny, a tak%e zgromadzonej do tej pory przez nich wiedzy. Po drugie, jest to potencja# wdro%eniowy / biznesowy okre(la-j!cy to, czy regionalne przedsi$biorstwa s! zainteresowane zastosowaniem danej technologii oraz to, czy s! w stanie j! wdro%y*. Za#o%yli(my, i% w procesie iden-ty)kowania kluczowych technologii Pomorza, uwzgl$dnienie tych dwóch kryte-riów jest wskazane, poniewa% uwzgl$dniaj! one zarówno stron$ poda%ow!, jak i – równie wa%n! – stron$ popytow! danej technologii. Jak si$ okaza#o po zebraniu i wst$pnej analizie danych, wspó#czynnik zmienno(ci odnotowany dla obu cech by# stosunkowo wysoki, w szczególno(ci w przypadku potencja#u wdro%eniowego / biznesowego (21,3%). Potencja# ten by# jednocze(nie czynnikiem najsilniej ró%ni-cuj!cym badane technologie. Wspó#czynnik zmienno(ci odnotowany dla poten-cja#u zasobów ludzkich i wiedzy osi!gn!# warto(* 12,7%.

Gwiazdki

Informacj! uzupe#niaj!c! dla wyró%nionych przez nas kategorii jest przyznanie da-nej technologii oznacze" w postaci gwiazdek ( ). Gwiazdka oznacza technologie, które znalaz#y si$ w(ród pierwszych trzydziestu w rankingu technologii z danej kategorii. Dla przyk#adu, je%eli warto(* (redniej wa%onej oceny dla technologii X by#a jedn! z trzydziestu najwy%szych warto(ci odnotowanych dla wszystkich technologii w kategorii potencja#u infrastrukturalnego, technologia X otrzyma jedn! gwiazdk$ w kategorii potencja#u infrastrukturalnego. Analogicznie, je%eli znalaz#a si$ poza pierwsz! trzydziestk!, gwiazdki nie otrzyma. Aby u#atwi* od-biorcy identy)kacj$, z której kategorii dana technologia otrzyma#a gwiazdk$, ko-


lory gwiazdek zosta#y zró%nicowane w zale%no(ci od kategorii, wed#ug schematu przedstawionego w tabeli 12.

Ka%da z technologii mog#a otrzyma* maksymalnie dziewi$* gwiazdek, w przy-padku, gdy znalaz#a si$ w pierwszej trzydziestce w rankingach dla wszystkich ana-lizowanych kategorii. Nale%y zaznaczy*, i% zdarza#y si$ takie sytuacje, w których technologia otrzyma#a w danej kategorii (redni! ocen$ poni%ej 3,00 (czyli poni%ej poziomu neutralnego), mimo to otrzyma#a gwiazdk$. Nale%y pami$ta*, i% gwiazd-ki przyznawane s! na podstawie rankingu i nie eliminuj! technologii, które oce-nione zosta#y jako s#abe w danej kategorii.

Tabela 12. Gwiazdki – obja#nienie oznacze+

Oznaczenie Obja(nienieWska'niki potencja#u infrastruktury, zasobów ludzkich i wiedzy i wdro(eniowy / biznesowyWska'niki potencja#u zespo#ów badawczych na tle innych regionów kraju, Europy i 'wiataWska'niki korzy(ci z wdro%enia gospodarczych, spo!ecznych oraz badawczych


Oceny potencja!ówWarto(ci (rednie dla potencja#ów zarówno infrastrukturalnego, zasobów ludzkich i wiedzy, wdro%eniowego / biznesowego, jak i na tle kraju, Europy i (wiata poszcze-gólnych technologii zosta#y przedstawione za pomoc! gra)k (patrz tabela 13). Prezentuj! one odpowiednio silne i s#abe oceny potencja#ów zgodnie z opisem w poni%szej tabeli.

Tabela 13. Oceny potencja!ów – obja#nienie oznacze+

Oznaczenie Oceny potencja#ów – obja(nienie oznacze"

Silny potencja! (3,00)

S!aby potencja! (3,00)



Zbiorcze zestawienia tabelaryczne

W przedstawionych zbiorczych zestawieniach tabelarycznych (dla wszystkich technologii oraz dla ka%dego z obszarów technologii), technologie zosta#y upo-rz!dkowane wed#ug okre(lonego schematu. W pierwszej kolejno(ci, przesortowa-no je pod wzgl$dem kategorii, z której pochodz! (rosn!co; od I (B+R i biznes) do IV (pustej) kategorii). Nast$pnie uszeregowano technologie pod wzgl$dem liczby uzyskanych gwiazdek (malej!co), po czym posortowano je w odniesieniu do sumy punktów uzyskanych w ka%dym z kryteriów16 (malej!co) – patrz ranking technolo-gii Pomorza (patrz aneks).

Wykresy radarowe

Dla ka%dej analizowanej technologii opracowany zosta# wykres radarowy, uwzgl$dniaj!cy sze(* kategorii oceny: potencja# infrastruktury, potencja# za-sobów ludzkich i wiedzy, potencja# wdro%eniowy / biznesowy, korzy(ci gospodar-cze, korzy(ci spo#eczne oraz korzy(ci badawcze. Na wykresie widoczne s! trzy oznaczenia, które nale%y interpretowa* zgodnie z poni%szym wyja(nieniem.

Tabela 14. Wykresy radarowe – obja#nienia oznacze+

Oznaczenie Kategorie Obja(nienie

--------- Technologia Warto(ci odnotowane dla danej technologii

--------- Benchmark z obszaruWarto(ci maksymalne odnotowane dla wszystkich technologii z danego obszaru technologii (np. elektrotechnika)

--------- Granica silny / s#aby

Warto(* 3,00; je%eli warto(ci odnotowane dla danej technologii znajduj! si$ powy%ej tej linii, technologia silna; je%eli warto(ci mieszcz! si$ poni%ej linii, technologia jest s#aba


Wykresy gotowo#ci technologicznej i wdro'eniowej

W opisach wszystkich badanych technologii znajduj! si$ wykresy gotowo(ci tech-nologicznej (zako"czone badania naukowe) oraz wdro%eniowej (gotowe rozwi!-zania funkcjonalne do produkcji przemys#owej). Prezentuj! skumulowany udzia# respondentów wskazuj!cych na okres, w którym technologia osi!gnie wybran! gotowo(*. Przyk#adowo, gdy 10% respondentów wskaza#o zako"czenie bada" na-ukowych w latach 2011-2015 , a 20% wybra#o okres 2016-2020, to oznacza, %e 10% respondentów okre(li#o osi!gni$cie gotowo(ci technologicznej Pomorza do 2015 roku, a 30% do roku 2020.

16 Dziewi&) kryteriów: potencja! infrastrukturalny, zasobów ludzkich i wiedzy, wdro$eniowy / biznesowy, potencja! na tle kraju, Europy i (wiata, korzy(ci gospodarcze, spo!eczne oraz badawcze.


Spis rysunków

RYS. 1. POTRÓJNA HELISA ....................................................................................................................................................9

RYS. 2. WYRÓ!NIONE SEKTORY GOSPODARKI WOJ. POMORSKIEGO NA PODSTAWIE WYBRANYCH "RÓDE# ........................................................................................................................................... 10

RYS. 3. G#ÓWNE ETAPY PROCESU BADAWCZEGO .................................................................................................... 12

RYS. 4. ANALIZA SPECJALIZACJI TECHNOLOGICZNYCH POMORZA – WYBRANE AKTYWNO$CI NAUKOWE I BADAWCZO-ROZWOJOWE O SILNYM WSKA"NIKU LOKALIZACJI I WYSOKIM UDZIALE W REGIONIE ............................................................................................................................................ 16

RYS. 5. LICZBA WYDANYCH ARTYKU#ÓW NAUKOWYCH W LATACH 2000-2009 ........................................... 18

RYS. 6. STRUKTURA PUBLIKACJI W BAZIE SCOPUS W UE, POLSCE ORAZ WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM W LATACH 2005-2009 ................................................................................................................. 18

RYS. 7. UDZIA# ZG#OSZE% PATENTOWYCH WED#UG OBSZARÓW TECHNOLOGICZNYCH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM ORAZ POLSCE (2006 – I PO#. 2010)............................................... 20

RYS. 8. ZG#OSZENIA PATENTOWE I ICH POTENCJALNE ZASTOSOWANIE W POSZCZEGÓLNYCH BRAN!ACH PRZEMYS#U WG ZAAWANSOWANIA TECHNOLOGICZNEGO .......................................... 21

RYS. 9. TOP 5 TECHNOLOGII POD WZGL&DEM ZASOBÓW INFRASTRUKTURALNYCH, KAPITA#U LUDZKIEGO I WIEDZY ORAZ POTENCJA#U WDRO!ENIOWEGO/BIZNESOWEGO. TOP 10 TECHNOLOGII O NAJWY!SZEJ SUMIE OCEN POWY!SZYCH POTENCJA#ÓW ................... 24

RYS. 10. SILNE TECHNOLOGIE POMORZA NA TLE EUROPY I $WIATA ................................................................. 25

RYS. 11. TECHNOLOGIE NA POMORZU: POTENCJA# ZASOBÓW LUDZKICH I WIEDZY ORAZ POTENCJA# WDRO!ENIOWY .............................................................................................................. 28

RYS. 12. INFORMACJA I KOMUNIKACJA: POTENCJA# ZASOBÓW LUDZKICH I WIEDZY ORAZ POTENCJA# WDRO!ENIOWY TECHNOLOGII NA POMORZU .................................................... 31

RYS. 13. ELEKTRONIKA: POTENCJA# ZASOBÓW LUDZKICH I WIEDZY ORAZ POTENCJA# WDRO!ENIOWY TECHNOLOGII NA POMORZU .................................................... 42

RYS. 14. ENERGIA I ZASOBY: POTENCJA# ZASOBÓW LUDZKICH I WIEDZY ORAZ POTENCJA# WDRO!ENIOWY TECHNOLOGII NA POMORZU .................................................... 63

RYS. 15. $RODOWISKO: POTENCJA# ZASOBÓW LUDZKICH I WIEDZY ORAZ POTENCJA# WDRO!ENIOWY TECHNOLOGII NA POMORZU .................................................... 74

RYS. 16. TECHNOLOGIE PRODUKCYJNE: POTENCJA# ZASOBÓW LUDZKICH I WIEDZY ORAZ POTENCJA# WDRO!ENIOWY TECHNOLOGII NA POMORZU .................................................... 81

RYS. 17. ROLNICTWO, LE$NICTWO, RYBO#ÓWSTWO I !YWNO$': POTENCJA# ZASOBÓW LUDZKICH I WIEDZY ORAZ POTENCJA# WDRO!ENIOWY TECHNOLOGII NA POMORZU ....................................................................................................................................................... 87

RYS. 18. NAUKI PRZYRODNICZE: POTENCJA# ZASOBÓW LUDZKICH I WIEDZY ORAZ POTENCJA# WDRO!ENIOWY TECHNOLOGII NA POMORZU .................................................... 90

RYS. 19. ZDROWIE, OPIEKA LEKARSKA I SPO#ECZNA: POTENCJA# ZASOBÓW LUDZKICH I WIEDZY ORAZ POTENCJA# WDRO!ENIOWY TECHNOLOGII NA POMORZU ........... 92

RYS. 20. NANOTECHNOLOGIE: POTENCJA# ZASOBÓW LUDZKICH I WIEDZY ORAZ POTENCJA# WDRO!ENIOWY TECHNOLOGII NA POMORZU .................................................... 95

RYS. 21. UCZESTNICTWO RESPONDENTÓW W BADANIU ...................................................................................... 97


Spis tabel

TABELA 1. INFORMACJA I KOMUNIKACJA: KLASYFIKACJA TECHNOLOGII ....................................................... 31

TABELA 2. ELEKTRONIKA: KLASYFIKACJA TECHNOLOGII ....................................................................................... 41

TABELA 3. ENERGIA I ZASOBY: KLASYFIKACJA TECHNOLOGII .............................................................................. 63

TABELA 4. $RODOWISKO: KLASYFIKACJA TECHNOLOGII ....................................................................................... 73

TABELA 5. TECHNOLOGIE PRODUKCYJNE: KLASYFIKACJA TECHNOLOGII ....................................................... 81

TABELA 6. ROLNICTWO, LE$NICTWO, RYBO#ÓWSTWO I !YWNO$': KLASYFIKACJA TECHNOLOGII .... 86

TABELA 7. NAUKI PRZYRODNICZE: KLASYFIKACJA TECHNOLOGII ...................................................................... 89

TABELA 8. ZDROWIE, OPIEKA LEKARSKA I SPO#ECZNA: KLASYFIKACJA TECHNOLOGII ............................. 92

TABELA 9. NANOTECHNOLOGIE: KLASYFIKACJA TECHNOLOGII .......................................................................... 94

TABELA 10. SCHEMAT PRZYPISYWANIA WAG WED#UG DEKLAROWANEGO POZIOMU WIEDZY ............. 98

TABELA 11. KATEGORIE TECHNOLOGII – OBJA$NIENIE OZNACZE% ................................................................... 99

TABELA 12. GWIAZDKI – OBJA$NIENIE OZNACZE% ...............................................................................................100

TABELA 13. OCENY POTENCJA#ÓW – OBJA$NIENIE OZNACZE% ......................................................................100

TABELA 14. WYKRESY RADAROWE – OBJA$NIENIA OZNACZE% .......................................................................101


Bibliogra&a

1. B. Martin, Technology Foresight in a Rapidly Globalizing Economy, University of Sus-sex, Brighton, Wielka Brytania.

2. Karel Klusá3ek, Foresight Methodologies, Training Module 2, United Nations Indu-strial Development Organization, Praga, 2004.

3. Komisja Europejska, arkusz informacyjny, Strategie Badawcze i Innowacyjne na rzecz Inteligentnej Specjalizacji, ec.europa.eu.

4. Komisja Europejska, Europe in the global research landscape, Bruksela, 2007.5. M. Dzier%anowski i in., „Inteligentne Specjalizacje Pomorza – koncepcja”, IBnGR,

Gda"sk, 2013.6. M. Landabaso, Research and innovation strategies for smart specialisation, Komisja

Europejska, Genewa, kwiecie" 2012.7. National Institute of Science And Technology Policy (NITSEP), Research on Science

and Technology Foresight, Japonia, 2005.8. National Institute of Science And Technology Policy (NITSEP), Science and Techno-

logy Foresight Center, Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Techno-logy Japan, Science and Technology Foresight, Japonia, maj 2005.

9. Przegl#d Wybranej Metodyki Realizowanych na &wiecie Projektów Typu Foresight, www.polska2020.pl.

10. R. Ortega-Argilés, Smart specialization: economic transformation strategies, Univer-sity of Groningen, Holandia

11. R. Silberglitt i in., The Global Technology Revolution 2020, Executive Summary, RAND Corporation, Stany Zjednoczone, 2006.

12. R. Silberglitt i in., The Global Technology Revolution 2020, In-Depth Analyses, RAND Corporation, Stany Zjednoczone, 2006.

13. S. Halbryt, Raport z II spotkania Tematycznego Zespo!u Roboczego. Zasoby i Powi#-zania Gospodarcze, 2011.

14. SRI Consulting Business Intelligenece (SRIC-BI), Six Technologies with Potencial Im-pacts on US Interests out to 2025, Stany Zjednoczone, 2008.

15. United Nations Industrial Development Organization, Foresight Methodologies, Training Module 2.

16. Urz!d Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, Wiadomo'ci Urz%du Patentowego, Warszawa, lata 1999-2009.

17. D. Foray i in., Guide to Research and Innovation Strategies for Smart Specialisation (RIS 3), Komisja Europejska, maj 2012.


Strony internetowe:

cordis.europa.eu/foresightepp.eurostat.ec.europa.euwww.centruminnowacji.orgwww.epo.orgwww.europa.euwww.investinpomerania.plwww.nauka-polska.plwww.nistep.go.jpwww.polska2020.plwww.pomorskie.euwww.rand.orgwww.scopus.comwww.stat.gov.plwww.uprp.pl


4. A

neks

Rank

ing

tech

nolo

gii P

omor

za

Lp.

Tech

nolo

gie

Kategoria technologii

Pote

ncja

#y:

Pote

ncja

# zes

po#ó

w

bada

wcz

ych

na tl

eKo

rzy(

ci

Suma gwiazdek

Suma punktów

Infrastrukturalny

zasobów ludzkich i wiedzuy

wdro%eniowy /biznesowy

innych regionów Polski

Europy

(wiata

gospodarcze

spo#eczne

badawcze / naukowe

1Za

soby

wod

y9

38,9

8

2Te

chno

logi

a na

nosk

raw

ania

/ m

ikro

skra

wan

ia8

40,1

1

3Te

chno

logi

e w

ytw

arza

nia

nast

awio

ne n

a

recy

klin

g i s

tano

wi!

ce n

iskie

obc

i!%e

nie

dla

(rod

owisk

a8

39,1

3

4El

ektr

onik

a be

zprz

ewod

owa

837

,39

5Cy

frow

e ur

z!dz

enia

dom

owe

836

,20


6Be

zpie

cze"

stw

o in

form

acji

835

,72

7U

czes

tnic

two

ludz

i i a

utom

atów

w p

rodu

kcji

736

,90

8W

szec

hobe

cna

elek

tron

ika

736

,54

9Ko

mpu

tery

wys

okie

j wyd

ajno

(ci

735

,92

10Sy

stem

recy

klin

gu (w

tym

bio

mas

a i o

dpad

y)7

35,5

9

11W

spar

cie

cz#o

wie

ka (w

spar

cie

inte

lekt

ualn

e)6

35,3

4

12El

ektr

onik

a sa

moc

hodo

wa

634

,61

13Te

chno

logi

a op

rogr

amow

ania

dla

siec

i o

du%e

j ska

li6

34,4

7

14El

ektr

onik

a sie

ci5

35,0

0

15Te

chno

logi

a in

form

acyj

na n

a rz

ecz

rozw

oju

syst

emów

spo#

eczn

ych

534

,90

16En

ergi

a od

naw

ialn

a5

34,6

1

17Ef

ekty

wna

kon

wer

sja

i zu%

ycie

ene

rgii

434

,24

18El

ektr

onik

a be

zpie

cze"

stw

a4

34,0

4


19Zd

ecen

tral

izow

ane

syst

emy

ener

gety

czne

333

,46

20Ta

nie

budo

wni

ctw

o sa

mow

ysta

rcza

lne

en

erge

tycz

nie

133

,09

21Ka

tast

rofy

eko

logi

czne

936

,33

22

Rozw

ój sy

stem

u %y

wno

(ci n

a rz

ecz

bezp

iecz

ne-

go, p

okoj

oweg

o, d

#ugo

wie

czne

go i

zdro

weg

o sp

o#ec

ze"s

twa

oraz

inny

ch n

owyc

h te

chno

logi

i dl

a co

dzie

nneg

o %y

cia

737

,05

23

Wyj

a(ni

enie

gen

omu/

prot

eom

u or

az m

echa

ni-

zmy

prze

kazy

wan

ia sy

gna#

u in

form

acji

biol

o-gi

czne

j ora

z ro

zwój

inno

wac

yjne

j tec

hnol

ogii

prod

ukcj

i

635

,77

24Ko

ncen

trow

anie

si$

na id

enty

)kac

ji i #

agod

zeni

u sk

utkó

w e

kolo

gicz

nych

(w ty

m g

leby

i w

ody)

634

,94

25Bi

olog

ia (r

odow

iskow

a i e

kolo

gicz

na5

34,8

3

26Bi

oele

ktro

nika

534

,17

27Po

dsta

wow

e ba

dani

a w

opr

acow

ywan

iu le

ków

533

,98

28Ro

zwój

tech

nolo

gii p

rodu

kcji

harm

oniz

uj!c

ej

z ek

osys

tem

ami i

pop

raw

iaj!

cej s

tan

(rod

owisk

a na

tura

lneg

o4

34,8

5

29Bi

olog

iczn

e ro

zwi!

zani

a pr

oble

mów

zw

i!za

nych

ze

(rod

owisk

iem

ora

z uz

yska

nie

zrów

now

a%on

e-go

spo#

ecze

"stw

a4

34,8

3


30Pr

zetw

arza

nie

info

rmac

ji na

bar

dzo

du%!

skal

$4

34,3

5

31N

ano

urz!

dzen

ia i

czuj

niki

434

,02

32N

anom

ater

ia#y

i sy

mul

acja

mod

elow

ania

433

,80

33Bi

olog

ia in

form

acyj

na4

33,4

3

34Ko

ntro

la w

y%sz

ych

funk

cji b

iolo

gicz

nych

433

,37

35El

ektr

onik

a ro

botó

w4

33,2

2

36M

edyc

yna

prew

ency

jna

432

,84

37N

anob

iolo

gia

430

,06

38W

yja(

nien

ie z

#o%o

nej i

nter

akcj

i pom

i$dz

y

bior

ó%no

rodn

o(ci

! a

ekos

yste

mam

i3

34,1

5

39O

dzys

kiw

anie

funk

cji b

iolo

gicz

nych

skup

iaj!

cych

si$

na

jako

(ci %

ycia

(QO

L) o

raz

wsp

arci

e dl

a ni

ej3

33,3

7

40Ro

zwój

lekó

w z

wyk

orzy

stan

iem

dan

ych

sk

rinin

gow

ych

333

,04

41U

rz!d

zeni

a ko

nwer

sji/m

agaz

ynow

ania

ene

rgii

332

,74

42M

onito

row

anie

i te

chno

logi

a cz

ujni

kow

a

dla

subs

tanc

ji bi

olog

iczn

ych

332

,20


43Sy

stem

y zi

nteg

row

ane

331

,35

44Za

stos

owan

ie te

chno

logi

i inf

orm

acyj

nej

w m

edyc

ynie

330

,15

45+r

odow

isko

mie

jski

e2

33,9

0

46Te

chno

logi

a na

no p

rzet

war

zani

a, fo

rmow

ania

i p

rodu

kcji

233

,21

47W

y(w

ietla

cze

232

,79

48U

rz!d

zeni

a op

tycz

ne i

foto

nicz

ne2

32,2

2

49Im

mun

oter

apia

231

,53

50N

owe

zasa

dy d

la in

form

acji

i tel

ekom

unik

acji

228

,61

51+r

odow

isko

glob

alne

(kon

cent

row

anie

si$

na

glob

alny

m o

ciep

leni

u)1

33,6

7

52W

szec

hobe

cne

twor

zeni

e sie

ci1

33,0

0

53Po

dsta

wow

e ba

dani

a na

rzec

z no

wyc

h

tech

nolo

gii m

edyc

znyc

h1

32,9

2

54Su

per %

o#ni

erze

132

,20

55+r

odow

isko

i mat

eria

#y e

nerg

etyc

zne

132

,00


56Po

chod

zeni

e m

ater

ii i m

ater

ia#ó

w, t

echn

olog

ia

synt

ezy

i tec

hnol

ogia

pro

cesu

131

,81

57W

yja(

nien

ie m

echa

nizm

ów o

bron

y bi

olog

iczn

ej

oraz

zas

toso

wan

ie te

rape

utyc

zne

130

,61

58O

cena

zas

obów

130

,25

59Im

plan

ty d

o (le

dzen

ia i

iden

ty)k

acji

129

,97

60Sy

stem

y en

ergi

i wod

orow

ej0

32,0

7

61Ro

boty

ka m

ilita

rna

031

,72

62O

gniw

a pa

liwow

e0

31,5

7

63M

edyc

yna

rege

nera

cyjn

a0

31,5

5

64N

owe

mat

eria

#y z

kon

trol

i str

uktu

ry n

a po

ziom

ie

nano

031

,50

65El

ektr

onik

a kr

zem

owa

031

,11

66Te

chno

logi

a na

no m

iary

i an

aliz

y0

30,7

9

67El

ektr

onik

a m

olek

ular

na i

orga

nicz

na0

30,6

1

68N

anob

iolo

gia

030

,06


69Ks

i!%k

i dru

kow

ane

na %

!dan

ie0

27,3

8

70Ro

zum

ieni

e i l

ecze

nie

chor

ób m

ózgu

027

,37

71W

ska'

nik

ekon

omic

zno-

(rod

owisk

owy

533

,09

72U

ltra-

prze

jrzys

ta #!

czno

(* (d

ziel

enie

prz

estr

zeni

); in

terf

ejs c

z#ow

ieka

(wsp

arci

e si#

y m

i$(n

i)4

33,5

6

73St

yl %

ycia

zw

i!za

ny ze

(rod

owisk

iem

232

,95

74In

now

acyj

ne sy

stem

y en

ergi

i j!d

row

ej2

32,3

3

75N

anot

echn

olog

ie d

la z

asto

sow

a" m

ilita

rnyc

h2

30,5

2

76M

edyc

yna

sper

sona

lizow

ana

230

,50

77Pr

zech

owyw

anie

230

,28

78+r

odki

prz

eciw

dzia

#ani

a po

jaw

iaj!

cym

si$

i p

owra

caj!

cym

cho

robo

m z

aka'

nym

227

,42

79M

edyc

yna

i opi

eka

spo#

eczn

a dl

a st

arze

j!ce

go

si$ sp

o#ec

ze"s

twa

131

,53

80Ba

dani

a i r

ozw

ój te

rapi

i opa

rtyc

h na

bad

ania

ch

nad

kom

órka

mi m

acie

rzys

tym

i1

30,5

7

81W

y%sz

e fu

nkcj

e m

ózgu

128

,94


82M

edyc

yna

ze(r

odko

wan

a na

cz#

owie

ka o

raz

budo

wa

syst

emów

wsp

arci

a op

ieki

zdro

wot

nej

127

,22

83Po

wst

awan

ie i

rozw

ój m

ózgu

127

,18

84En

ergi

a sy

ntez

y j!

drow

ej1

27,1

1

85N

anon

auka

na

rzec

z be

zpie

czne

go

i zab

ezpi

eczo

nego

spo#

ecze

"stw

a0

30,6

7

86Te

chno

logi

a N

EMS

029

,43

87Te

rapi

a ge

now

a0

28,5

2

88G

enet

yczn

a se

lekc

ja p

otom

stw

a0

27,1

5

89Te

chno

logi

a cz

yste

go sp

alan

ia w

$gla

025

,11

#ród

!o: w

ynik

i bad

ania

eks

perc

kieg

o.

Specjalizacje Technologiczne Pomorza

Documents

Transcript of Specjalizacje Technologiczne Pomorza