1

Kraina Lessowych Wąwozów obejmująca gminy: Janowiec, Karczmiska, Kazimierz Dolny, Nałęczów, Opole Lubelskie, Poniatowa, Puławy, Wąwolnica, Wojciechów oraz Miasto Puławy, cieszy się coraz większym zainteresowaniem turystów. Położenie w zachodniej części woje-wództwa lubelskiego na Wyżynie Lubelskiej, pokrytej w części siecią lessowych dolin i wąwo-zów, tworzących w jej subregionach malownicze krajobrazy, jak również bogactwo form i stylów w architekturze, istnienie znaczących obiektów archeologicznych, parków krajobrazowych, nie-skażonego obszaru o żywych tradycjach ludowych sprawia, że każdy znajdzie tu coś dla siebie. Średniowieczne zamki, okazałe rezydencje magnackie, pałace i dwory, kamienice i kościoły, ko-lekcje zgromadzone w licznych muzeach to bogaty skarbiec wielowiekowego dziedzictwa kultu-rowego tej ziemi, o którym turysta powinien pamiętać odwiedzając te strony.

Tradycje muzealnictwa są tu najstarsze w Polsce i sięgają czasu zbudowania w 1801 roku Świątyni Sybilli w Puławach, przeznaczonej na ekspozycję pamiątek narodowej kultury, zebranych przez księżną Izabelę z Flemingów Czartoryską. PRZESZŁOŚĆ - PRZYSZŁOŚCI, idea przyświecająca tworzeniu pierwszego na ziemiach polskich muzeum, stała się zachętą dla rzeszy jej następców - muzealników, zajmujących się dokumentowaniem i upowszechnianiem dorobku przeszłych pokoleń.

Muzea Krainy Lessowych Wąwozów i zbliżone charakterem ośrodki gromadzące zabytki przeszłości oferują zwiedzającym różnorodność dziedzin i form ekspozycji. Wiedzę o regionie upowszechniają muzea w Wojciechowie, Puławach, Wąwolnicy, Kluczkowicach, Karczmiskach. Miłośników literatury zainteresują muzea biograficzno-literackie – Bolesława Prusa, Stefana Że-romskiego w Nałęczowie (Odziały Muzeum Lubelskiego w Lublinie) oraz Dom Kuncewiczów w Kazimierzu Dolnym. Na zainteresowanych sztuką czekają galerie w Kamienicy Celejowskiej i Muzeum Sztuki Złotniczej w Kazimierzu Dolnym. Niezwykłych wrażeń spotkania z przeszłością doświadczą turyści odwiedzający zamek w Janowcu, grodzisko w Żmijowiskach, Muzeum Przy-rodnicze (Oddziały Muzeum Nadwiślańskiego) lub Muzeum Minerałów w Nowym Gaju. Godne polecenia jest także Muzeum Oświatowe w Puławach oraz jedyne w Polsce – Muzeum Kowal-stwa w Wojciechowie i Muzeum Nietypowych Rowerów w Gołębiu. Jak wyglądała dawna wieś zobaczymy w mini skansenie Wojciechosko Zagroda. Różnorodnością swojej oferty zaskakuje Muzeum Multimedialne w Opolu Lubelskim.

Poza stałymi wystawami muzea prezentują wystawy czasowe, a także organizują imprezy i warsztaty o charakterze poznawczym i kulturalno-oświatowym. Dzięki temu turysta nie jest bier-nym obserwatorem, ale aktywnym uczestnikiem tychże działań. Może uczestniczyć w warszta-tach kowalskich w Wojciechowie, warsztatach archeologicznych w Żmijowiskach czy Chodliku, w pokazach płukania złota w Nowym Gaju, bywać na spotkaniach literackich w Chacie Stefana Żeromskiego i w Domu Kuncewiczów, spotkać się z Panem Prusem na Majówce w Nałęczowie. Brać udział w imprezach folklorystycznych, pokazach rycerskich i innych formach artystycznego wyrazu, proponowanych przez oddziały Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym. Dodatkową atrakcją jest możliwość odbywania rejsów statkiem po Wiśle lub promem z Kazi-mierza do Janowca, a także przejażdżka w stylu retro Nadwiślańską Kolejką Wąskotorową.

Przygotowany przez nas przewodnik ma służyć turyście zmotoryzowanemu, podróżującemu w obrębie Krainy Lessowych Wąwozów, wskazać obiekty muzealne i inne zbliżone charakterem ośrodki gromadzące i udostępniające zabytki przeszłości.

Słowo wstępu

Zapraszamy do muzeów Krainy Lessowych Wąwozów!

ul. Żeromskiego 8, 24-140 Nałęczówtel. 81 501 47 80Czynne:w sezonie letnim od wtorku do niedzieli w godz. 10.00 - 16.00, w sezonie zimowym od środy do niedzieli w godz. 10-15. W poniedziałki nieczynne, w soboty wstęp wolny.Bilety: normalny – 5,50 zł, bilet ulgowy – 4,50 zł,zwiedzanie z przewodnikiem – 35 zł + bilety,zwiedzanie tematyczne – 40 zł + bilety.

Muzeum pisarza, jedno z najstarszych muzeów literackich w Polsce, otwarte zostało 17 czerwca 1928 roku z inicjatywy jego żony Oktawii. Walorem ekspo-zycji jest autentyczność zachowanych zbiorów. Me-ble, portrety, obrazy malowane przez znanych arty-stów, Oktawię, a także samego Żeromskiego, fotogra-fie, pamiątki osobiste i rodzinne, stanowią główny trzon ekspozycji.

W głębi ogrodu znajduje się Mauzoleum Adama Żeromskiego, zbudowane w 1922 roku wg projektu Jana Koszczyc-Witkiewicza, w którym spoczywa zmarły w wieku 18 lat - syn Oktawii i Stefana.

Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie mieści się w dawnej pracowni pisarza, jednoizbowej Chacie, zbudowanej w stylu zakopiańskim w 1905 roku wg projektu Jana Koszczyc-Witkiewicza. Chata wzniesiona z honorarium za „Popioły” była letnim do-mem Żeromskiego, salonem literackim, w którym spo-tykał się z przyjaciółmi, działaczami założonego przez siebie Towarzystwa Oświatowego „Światło”, kończył powieść „Dzieje grzechu”, pisał „Dumę o hetmanie”, „Słowo o bandosie”, „Różę”.

Muzeum Bolesława Prusa Muzeum Stefana Żeromskiego

32

1

Nałęczów, al. St. Małachowskiego 3tel. 81 501 45 52, prus@zamek-lublin.plwww.zamek-lublin.pl Czynne: – środa - piątek 9.00 -16.00 – sobota - niedziela 9.00 -15.00Bilety: ulgowy 4,50 zł, normalny 5,50 zł Usługa przewodnicka 35 zł

Muzeum Bolesława Prusa w Nałęczowie - jedy-ne w Polsce - muzeum najwybitniejszego pisarza pol-skiego pozytywizmu. Zajmuje dwie sale na parterze Pałacu Małachowskich, gdzie najchętniej przebywał autor pisanej tam „Placówki”. Bolesław Prus, odwiedzał Nałęczów corocznie w latach 1882-1910. W „Kronikach Tygodniowych" zachwalał uroki Nałęczowa i zalety tu-tejszej kuracji, zyskując tym samym miano najwier-niejszego kuracjusza i nałęczowskiego kronikarza.

Inicjatorem zorganizowania Muzeum Bolesława Prusa był prof. Feliks Araszkiewicz z KUL, który wraz ze swoim asystentem – Stanisławem Fitą, Ireną Is-krzycką – dyrektorem Muzeum Okręgowego w Lub-linie oraz Stefanem Butrynem – ówczesnym kusto-szem Muzeum Stefana Żeromskiego, po latach starań urzeczywistnił ideę, by uhonorować pisarza w Nałę-czowie. Niemal pięćdziesiąt lat po śmierci pisarza, 3 grudnia 1961 r., otwarto Muzeum Bolesława Prusa.

Muzeum gromadzi i eksponuje pamiątki osobiste, dokumenty dotyczące życia i twórczości pisarza. Po-siada zbiory listów, rękopisów, fotografii, bogaty księ-gozbiór pierwodruków i przekładów dzieł Prusa na języki obce. Prowadząc wszechstronną działalność naukową i edukacyjną rozpowszechnia wiedzę o pisa-rzu, jego twórczości i epoce, w której tworzył.

2

Muzeum Regionalne w Wąwolnicy powstało w 1995 roku z inicjatywy Zarządu Towarzystwa Przy-jaciół Wąwolnicy i ówczesnego proboszcza ks. infu-łata Jana Pęzioła. Mieści się w dolnej kondygnacji go-tyckiej kaplicy przykościelnej z XV wieku.

Stała ekspozycja muzealna dokumentuje bogatą przeszłość Wąwolnicy. Można tu obejrzeć m.in. ek-sponaty archeologiczne, odkryte w okolicach i przeka-zane muzeum w depozyt na czas nieokreślony przez Katedrę Archeologii UMCS w Lublinie, makietę XV-wiecznej Wąwolnicy, przedmioty liturgiczne, zbiór wy-robów szklanych (datowany na XVII wiek), świadczą-cy o funkcjonowaniu warsztatu szklarskiego w okoli-cach dzisiejszej wsi Huta, a także prace miejscowych artystów: malarzy Zygmunta Bartkiewicza i Konrada Krzyżanowskiego, rzeźbiarzy Józefa i Stanisława Go-sławskich.

Muzeum Oświatowe w Puławach otwarto dla zwiedzających w 1987 roku. Mieści się w zabytkowym budynku dawnej szkoły wybudowanej w początku XIX wieku w stylu klasycystycznym z fundacji Izabeli Czartoryskiej. Muzeum gromadzi archiwalia i muzea-lia związane z oświatą i szkolnictwem oraz pracą i eg-zystencją nauczycieli. Należą do nich różnorodne środki dydaktyczne, prace artystyczne i techniczne, sprzęt szkolny, prace uczniów, podręczniki, czasopi-sma, fotografie i dokumenty.

Muzeum Regionalne w Wąwolnicy

Zwiedzanie:W okresie wiosenno–jesiennym: kaplica w godzinach 7.00 - 19.30,muzeum w kaplicy - na indywidualne prośby grup. W okresie zimowym: kaplica Matki Bożej w godz. 7.00 -18.30, muzeum - na indywidualne prośby grup.tel. 81 882 50 04wstęp bezpłatny

Muzeum Oświatowe

Materiały zgromadzone w archiwum są udostęp-niane osobom piszącym prace naukowe, dyplomowe oraz organizującym wystawy. Muzeum Oświatowe jest jedynym tego typu muzeum w województwie lubelskim.

24-100 Puławy, ul. Włostowicka 27 tel. 81 887 71 29, recepcja SSM 81 886 33 67 Zwiedzanie: od poniedziałku do piątku w godz. 8.00 - 14.00

Muzeum Czartoryskich w Puławach

54

W 2009 roku otwarto w Puławach muzeum, które nawiązuje do idei pierwszego polskiego muzeum, za-łożonego przez księżnę Izabelę z Flemmingów Czar-toryską. Po dwustu latach znów można podziwiać za-bytki i pamiątki z kolekcji księżnej. Muzeum mieści się w jednej z sal Pałacu Czartoryskich, a eksponowane w nim muzealia pochodzą przede wszystkim z Muze-um XX. Czartoryskich w Krakowie.

Działalność zainaugurowano wystawą noszącą symboliczny tytuł: Czartoryscy. Powrót do Puław. Za-daniem wystawy jest prezentacja dziejów książąt Czartoryskich oraz ukazanie najważniejszych aspek-tów dziedzictwa kulturowego rodu.

Oddział Muzeum Nadwiślańskiegow Kazimierzu Dolnymul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławytel./faks 81 475 45 02palacpulawy@kazimierz-muzeum.plwww.muzeumnadwislanskie.plZwiedzanie: codziennie w godz. 9.00-17.00Nieczynne: w Nowy Rok, pierwszego dnia Wielkanocy, 1 i 11 listopada, w pierwszy dzień Bożego Narodzenia

5

3

4

ul. Puławska 1, 24-100 Gołąb (k. Puław i Dęblina) tel. 601 814 527, muzeumrowerow@gmail.com, www.muzeumrowerow.plCeny biletów: indyw. 10 zł, grupy 5 zł/os. (min. 20 osób), ognisko – 100 zł. Pokazy rzemiosła artystycznego 3 zł od osoby. Czynne od 1 kwietnia do 30 października – codziennie od godz.10.00 do 18.00.Po uzgodnieniu telefonicznym możliwe jest zwiedzanie w innych godzinach.Muzeum PijaństwaWstęp 5 zł. Informacja w Muzeum Rowerów.

7

czasie II wojny światowej. W 1975 roku ruiny zostały kupione przez Skarb Państwa i utworzono w nich oddział obecnego Muzeum Nadwiślańskiego. Zamek poddano gruntownym badaniom, konserwacji i czę-ściowej odbudowie, a w przylegającym do niego par-ku utworzono zespół dworski, na który złożyły się cztery zabytkowe drewniane budynki: dwór z Moniak koło Urzędowa (z lat 1760–1770), stodoła z Wylą-gów koło Kazimierza (XIX wiek), spichlerz z Pod-lodowa nad Wieprzem (XIX wiek) i spichlerz z Ku-rowa (XIX/XX wiek).

Muzeum Nietypowych Rowerów

przewodników PTTK w Golubiu-Dobrzyniu.dziane jest wcześniejsze zgłaszanie wycieczek szczególnie w szczycie sezonu. Bilety upoważniają do fotografowania i filmowania.

przewodników PTTK w Golubiu-Dobrzyniu.dziane jest wcześniejsze zgłaszanie wycieczek szczególnie w szczycie sezonu. Bilety upoważniają do fotografowania i filmowania.

Mile wi-

Właściciel oferuje turystom także zwiedzanie Mu-zeum Pijaństwa. Kolekcja ponad tysiąca eksponatów z całego świata: butelek, kufli, kieliszków, otwieraczy, korkociągów i innych akcesoriów.

Muzeum Zamek w Janowcu

Siedzibą muzeum jest zamek obronny zbudo-wany na początku XVI wieku przez Mikołaja Firleja. Między XVI a XVIII wiekiem był kilkakrotnie rozbudo-wywany przez kolejnych właścicieli z magnackich rodów Firlejów, Tarłów i Lubomirskich. Ich siedzibę rozbudowywali znakomici architekci: Santi Gucci Fio-rentino (XVI wiek) i Tylman z Gameren (XVII wiek). W XIX wieku zamek często zmieniał właścicieli i po-woli popadał w ruinę; od 1931 roku był własnością Le-ona Kozłowskiego, ale pomimo starań nie udało mu się odbudować zamku, dodatkowo zniszczonego w

9

nione przez marszałka województwa dyplomem „Pe-rełka Lubelszczyzny”. Można tu obejrzeć i wypróbo-wać nietypowe rowery zaprojektowane i wykonane przez właściciela i kustosza, profesora rowerologii stosowanej – Józefa Majewskiego. Szczególnie atrak-cyjne są opowiadania o rowerach w wykonaniu wielo-krotnego uczestnika konkursów krasomówczych dla

Jedyne takie Muzeum w Polsce i Europie, wyróż-7

8

6

Ekspozycja podzielona jest na dwie części. Pierwsza prezentuje życie i osiągnięcia osób bezpo-średnio związanych z Puławami w XVIII i na początku XIX wieku. Druga część wystawy ukazuje historię rodziny Czartoryskich po roku 1831, kiedy jej człon-kowie zostali zmuszeni do opuszczenia siedziby ro-dowej i udania się na długoletnią emigrację. Ekspo-zycja przedstawia kontynuację i rozwój tradycji pu-ławskich na obczyźnie.

6

Muzeum Regionalne im. Izabeli ks. CzartoryskiejDawny szpital św. Karola Boromeusza

Muzeum Regionalne /w budynku dawnego szpitala/ 24-100 Puławy, ul. Czartoryskich 6atel. 81 887 86 74Zwiedzanie: w godz. 9.15-16.45Wystawy: historyczne, archeologiczne, etnograficzne, okolicznościoweBilety: ulgowy 4,50 zł, normalny 5,50 złGrota w parku tel. 81 886 47 56Zwiedzanie codziennie od 01.05 do 15.10 w godz. 9.00-16.00 Bilety: ulgowy 3,00 zł, normalny 3,50 zł

Muzeum Regionalne PTTK w Puławach mieści się obecnie w dawnym szpitalu św. Karola. Dwa pozostałe obiekty, w których mieściły się eksponaty, aktualnie znajdują się w remoncie (2012 r). Świą-tynia Sybilli, wzorowana na świątyni Westy w Tivolli, koło Rzymu, zbudowana w latach 1798-1801, wg pro-jektu Christiana Piotra Aignera, na polecenie księżnej Izabeli Czartoryskiej, stała się pierwszym polskim mu-zeum. Drugim obiektem przeznaczonym na cele mu-zealne był Dom Gotycki. Klęska powstania listopa-dowego położyła kres działalności muzealnej w Puła-wach. Z inicjatywy Zygmunta Nowakowskiego, tym ra-zem pod sztandarem PTTK, dokonano ponownego otwarcia muzeum w 1959 r. Zbiory muzeum liczą oko-ło 5000 muzealiów, z dziedziny archeologii, etnografii, historii i sztuki. Najstarsze zabytki pochodzą z okolicz-nych odkrywek archeologicznych. Niebywałą atrakcję stanowi Grota znajdująca się na na skraju skarpy od strony Łachy wiślanej, pomiędzy Pałacem a Świątynią Sybilli. Powstała w XVIII w. z wyrobiska kamienia wa-piennego. Urządzona i zagospodarowana przez Księ-żną Izabelę Czartoryską w 1817 r. We wnętrzu Groty znajduje się kaplica z ołtarzem. Zwiedza się ją z la-tarkami, które turysta otrzymuje przy wejściu do Groty. Długość trasy wynosi ok. 140 m.

98

Ekspozycje muzealne:Dom Północny (zamek): wystawa historyczna

ukazująca przeszłość zamku, jego właścicieli i histo- rię konserwacji oraz wystawa fajansu holenderskiego z prywatnej kolekcji Jędrzeja Jaworskiego.

Dwór z Moniak: zrekonstruowane wnętrze domu ziemiańskiego z przełomu XIX i XX wieku.

Spichlerz z Podlodowa: wystawy etnograficzne: Życie między dwoma brzega-mi, sztuka i rzemiosło ludowe.

Oddział Muzeum Nadwiślańskiegow Kazimierzu Dolnym24-123 Janowiec, ul. Lubelska 20tel. 81 881 52 28, zamekjanowiec@kazimierz-muzeum.plwww.muzeumnadwislanskie.plZwiedzanie: 1 maja - 30 września: wtorek - niedziela od 10.00 do 17.00 (dziedziniec i krużganki do 20.00); 1 października - 30 kwietnia: wtorek - niedziela od 10.00 do 15.00; Nieczynne: w poniedziałki i dni poświąteczne, a także w Nowy Rok, pierwszego dnia Wielkanocy, 1 i 11 listopada i w pierwszy dzień Bożego Narodzenia;

Dom Marii i Jerzego Kuncewiczów

Oddział Muzeum Nadwiślańskiegow Kazimierzu Dolnym24-120 Kazimierz Dolny, ul. Małachowskiego 19tel. 81 881 01 02kuncewiczowka@kazimierz-muzeum.plwww.muzeumnadwislanskie.plZwiedzanie: 1 maja - 30 września:poniedziałek - niedziela od 10.00 do 17.00; 1 października - 30 kwietnia: wtorek - niedziela od 10.00 do 15.00; Nieczynne: w poniedziałki (w sezonie zimowym) i dni poświąteczne, a także w Nowy Rok, pierwszego dnia Wielkanocy, 1 i 11 listopada i w pierwszy dzień Bożego Narodzenia;

10Dom Kuncewiczów – tzw. „Willa pod Wiewiórką"

– został wybudowany w 1936 r. wg projektu Karola Si-cińskiego dla pisarki, Marii Kuncewiczowej i jej męża, Jerzego, początkowo jako letnia siedziba właścicieli. Na początku II wojny światowej dom stał się schronie-niem dla grona uciekinierów z Warszawy, m.in. Julia-na Tuwima, Antoniego Słonimskiego, Kazimierza Wie-rzyńskiego, Mieczysława Grydzewskiego i Stanisława Balińskiego. Kuncewiczowie odzyskali willę na po-czątku lat 60. XX wieku. Przebywali w niej od wiosny do jesieni prowadząc aktywne życie towarzyskie, na-tomiast zimy spędzali zazwyczaj w Rzymie. Dopiero w 1984 r., po śmierci męża, Maria Kuncewiczowa zamieszkała w Kazimierzu na stałe, aż do śmierci w roku 1989.

W l. 1991–2004 domem opiekowała się Fundacja Kuncewiczów założona przez ich syna, Witolda. Na początku 2005 r. „Kuncewiczówkę” zakupiło Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym za pieniądze przekazane przez samorząd województwa lubelskiego.

Oddział Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym24-120 Kazimierz Dolny, ul. Senatorska 11/13tel./ fax 81 88 10 104celejowska@kazimierz-muzeum.plwww.muzeumnadwislanskie.plZwiedzanie: 1 maja - 30 września: poniedziałek od 10.00 do 15.00; wtorek- czwartek i niedziela od 10.00 do 17.00; piątek – sobota od 10.00 do 18.00;1 października - 30 kwietnia: wtorek - niedziela od 10.00 do 17.00; Nieczynne: w poniedziałki (w sezonie zimowym)i dni poświąteczne, a także w Nowy Rok, pierwszego dnia Wielkanocy, 1 i 11 listopada i w pierwszy dzień Bożego Narodzenia;

1110

Wybudowana przez kupca kazimierskiego, Bar-tłomieja Celeja, ok. 1635 r. z kamienia wapiennego, uz-nawana za szczytowy przykład kamienicy mieszczań-skiej okresu renesansu. Ozdobiona ogromną

(

) G.

dekoracją ornamentalną i figuralną rzeźby św. Bartłomieja i św. Jana Chrzciciela oraz figury Chrystusa Salvatora Mundi i Matki Boskiej Królowej Nieba . rzebień attyki zdobią rzeźby fantastycznych stworów W 1917 r. została wy-kupiona przez Towarzystwo Opieki Nad Zabytkami Przeszłości. Od roku 1926 pełni funkcje muzealne.

Ekspozycja stała w Kamienicy Celejowskiej poka-zuje zjawisko, jakim była i jest kolonia artystyczna w Ka-zimierzu Dolnym. Miasto od dawna przyciągało malarzy, pierwsi pojawili się tu już w końcu XVIII wieku. Wiek na-stępny to wciąż rosnący napływ artystów, którzy do-strzegali naturalną malowniczość miasteczka, ale też wpisany w jego obraz pełen świadków dawnej świet-ności kształt „polskości”. W 1909 r. Władysław Ślewiński przywiózł tu na plener swoich uczniów, był to pierwszy plener w Kazimierzu. Lata świetności, ukształtowana już wcześniej kolonia, przeżyła po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Od 1923 r. na plenery przyjeżdżali tu studenci Szkoły (od 1932 r. Akademii) Sztuk Pięknych w Warszawie. Inicjatorem tych plenerów był prof. Tade-usz Pruszkowski, który szybko stał się najważniejszą postacią w miasteczku. W Kazimierzu propagował ideę stylu narodowego w malarstwie polskim. Szczególną cechą kolonii kazimierskiej była liczna obecność mala-rzy żydowskich przybywających tu z całego kraju. II woj-na światowa mocno zrujnowała Kazimierz, ale nie zni-szczyła kolonii. Malarze wrócili tu szybko i są po dziś dzień, co nadaje Kazimierzowi znamiona fenomenu kulturowego niemającego sobie podobnych w Polsce.

Otwarte w 1979 r., jest jedyną tego typu placówką w Polsce. Kolekcja, licząca ok. 1 800 eksponatów, po-chodzi w części z daru Jędrzeja Jaworskiego (kolek-cjonera i inicjatora powstania muzeum), uzupełniana późniejszymi zakupami, darami i depozytami.

Zgromadzone tu muzealia to srebra polskie re-prezentujące złotnictwo różnych ośrodków od gotyku po współczesność, z wyraźną przewagą obiektów po-chodzących z XVIII i XIX wieku. Wystawiany jest także zespół sreber z ważniejszych ośrodków euro-pejskich. Na czas odbudowy siedziby oddziału przy kazimierskim rynku wystawę stałą „Srebra polskie i obce XV-XXI wieku” przeniesiono do budynku dawnej XVIII-wiecznej Dzwonnicy. Są tam prezentowane: kultowe srebra religii chrześcijańskiej i żydowskie XV-XX wieku, srebra stołowe mistrzów rosyjskich i za-chodnioeuropejskich XVIII i XIX wieku, srebra stołowe polskich ośrodków złotniczych XVIII i XIX wieku, war-szawskie srebra od schyłku XVIII/XIX wieku i polskie złotnictwo współczesne po 1945 roku.

Muzeum powstało w 1982 roku w dawnym spich-lerzu zbożowym, pochodzącym z końca XVI wieku. Na trzech kondygnacjach mieści się sześć komór – sal ekspozycyjnych.

Gromadzi i opracowuje zbiory przyrodnicze z za-kresu geologii, paleontologii, botaniki i zoologii, po-chodzące głównie z terenu Kazimierskiego Parku Kraj-obrazowego, liczące obecnie około 12 000 okazów.

Kamienica Celejowska

Historię Kazimierza Dolnego można znakomicie poznać na podstawie makiety miasta z ok. 1910 r. Okres ten, to czas największego nasycenia zabudowy miasta jeszcze z bardzo licznymi budowlami z lat jego najświetniejszego rozwoju (1600-1655). Odtworzony widok, dokonany przez arch. Tadeusza Michalaka, oparty został na ikonografii, zaczerpniętej ze zdjęcia dawnego Kazimierza, na źródłach historycznych i doku-mentach archiwalnych.

MuzeumSztuki Złotniczej

Oddział Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym24-120 Kazimierz Dolny, ul. Zamkowa 2tel. 81 881 00 80, zlotnictwo@kazimierz-muzeum.plwww.muzeumnadwislanskie.plZwiedzanie: 1 maja - 30 września: poniedziałek od 10.00 do 13.00; wtorek - niedziela od 10.00 do 17.00; 1 października - 30 kwietnia: wtorek - niedziela od 10.00 do 15.00; Nieczynne: w poniedziałki (w sezonie zimowym) i dni poświąteczne, a także w Nowy Rok, pierwszego dnia Wielkanocy, 1 i 11 listopada i w pierwszy dzień Bożego Narodzenia;

Muzeum Przyrodnicze

11

12

13

Oddział Muzeum Nadwiślańskiegow Kazimierzu Dolnym24-120 Kazimierz Dolny, ul. Puławska 54tel. 81 881 03 26, przyrodnicze@kazimierz-muzeum.plwww.muzeumnadwislanskie.plZwiedzanie: 1 maja - 30 września: wtorek - niedziela od 9.00 do 16.00; 1 października - 30 kwietnia: wtorek - niedziela od 10.00 do 15.00; Nieczynne: w poniedziałki i dni poświąteczne, w Nowy Rok, pierwszego dnia Wielkanocy, 1 i 11 listopada, w pierwszy dzień Bożego Narodzenia;

12

Wczesnośredniowieczne grodzisko słowiańskie z końca IX wieku, zniszczone pod koniec X wieku.

Zachowany został fragment wału obronnego, częściowo zrekonstruowany (wraz z bramą) na pod-stawie wyników badań wykopaliskowych. Obok grodu zostały odtworzone obiekty mieszkalne i urządzenia techniczne, stanowiące zaplecze dla ośrodka archeo-logii doświadczalnej i działań edukacyjnych.

Oddział Muzeum Nadwiślańskiegow Kazimierzu DolnymŻmijowiska (gm. Wilków)tel. 81 881 01 04, 517 331 553, archeologia@kazimierz-muzeum.plwww.muzeumnadwislanskie.plwww.zmijowiska.archeolog.plZwiedzanie: teren ogólnodostępny przez cały rok

Grodzisko Żmijowiska

Do zwiedzenia m.in. wystawy stałe: Park Krajobrazowy”, „W przełomowej dolinie środkowej Wisły”, „W krainie wąwozów”, „Tajemnice wymarłego świata” oraz „Nasze drzewa i krzewy”, a także wystawy czasowe. Atrakcję stanowią żywe eksponaty: wiślane akwarium i szklany ul z pszczelą rodziną. W pobliżu znajduje się tzw. dom wójtowski z Modliborzyc z drugiej połowy XIX wieku. Zlokalizowano w nim salkę dydak-tyczną oraz biura i pracownie.

„Kazimierski

14

Muzeum KolejnictwaStacja Karczmiska - jest główną stacją jedynej

w regionie linii kolei wąskotorowej, która zbudowana została przez rodzinę Kleniewskich w 1892 r. w celu przewozu buraków z pól do cukrowni w Zagłobie. Obecnie właścicielem kolejki jest Powiat Opolski. Na terenie stacji znajdują się zabytkowe budynki: paro-wozownia, budynek dawnej kasy biletowej, budynek administracyjny, kuźnia. Na szczególną uwagę zasłu-guje parowozownia, w której znaleźć można wypo-sażenie funkcjonujące od początku istnienia kolejki, w tym zabytkowe podnośniki wagonów.

Muzeum Kolejnictwa powstało pod koniec lat 90. XX wieku w dawnym budynku administracyjnym z ini-cjatywy Towarzystwa Miłośników Nałęczowskiej Kolei

Stacja Kolejki Wąskotorowej w Karczmiskachul. Opolska 2, 24-310 Karczmiskatel. 81 828 70 18; 81 820 40 72, www.nadwislanskakolejka.pl, zdpopole@gmail.comwstęp do muzeum bezpłatny

Dojazdowej. Znajduje się tu wiele ciekawych ekspo-natów kolejowych m.in. zabytkowa centrala ręczna, czapki różnych typów, przeróżne rodzaje lamp - od sygnałowych, po semaforowe. Są tutaj także kolekcje starych biletów kartonikowych, akcesoria torowe m.in. wszystkie typy szyn kolejowych oraz urządzenia uży-wane dawniej do budowy torów i obsługi pociągów. Muzeum pełni rolę historyczną i edukacyjną.

Obecnie kolejka wykorzystywana jest do celów turystycznych. Zmienił się nie tylko charakter jej wyko-rzystania, ale i nazwa na Nadwiślańską Kolejkę Wą-skotorową. Oferta kolejki dotyczy: przejazdu m.in. ot-wartymi wagonami letnimi w każdą niedzielę, jak i gru-powych zamówień w pozostałe dni. Każdy kurs połą-czony jest z ogniskiem na leśnej polanie i możliwością zamówienia dodatkowych atrakcji.

13

15

1514

Muzeum Regionalne w Kluczkowicach zostało powołane przez Radę Powiatu Opolskiego w czerwcu 2007 roku. Mieści się w odrestaurowanym pałacu na terenie Wrzelowieckiego Parku Krajobrazowego. Jest on przykładem dziewiętnastowiecznej architektury eklektycznej o cechach klasycystycznych. Otoczony parkiem, stanowi cenny przykład wiejskiej rezydencji ziemiańskiej. Ostatnimi właścicielami Kluczkowic byli Maria i Jan Kleniewscy. Po II wojnie światowej doko-nano wywłaszczenia i parcelacji majątku. Obecnie mieści się tu Technikum Ogrodnicze.

Ekspozycja zajmuje dawną bibliotekę, jadalnię, salon, świetlicę, gabinet Jana Kleniewskiego i prezen-tuje działy: prehistoryczny, historyczny, historii kolejki wąskotorowej, etnograficzny i oświatowy. Największą atrakcją muzeum jest oryginalna biblioteka w stylu za-kopiańskim zaprojektowana przez Stanisława Witkie-wicza.

Muzeum posiada w depozycie zabytki i muzealia archeologiczne z badań wykopaliskowych w Chodliku i Żmijowiskach, przekazane przez Muzeum Nadwi-ślańskie w Kazimierzu Dolnym.

Muzeum Regionalne w Kluczkowicach

W Dziale Prehistorycznym można obejrzeć ek-spozycję zabytków archeologicznych pochodzących z badań wykopaliskowych prowadzonych w powiecie opolskim - w Chodliku, Żmijowiskach i Nieszawie Ko-lonii oraz wystawy fotograficzno-informacyjne: „Cera-mika Chodlikowska - 1200 lat później”, „Majówki Ar-cheologiczne w Chodliku w fotografii Krzysztofa Wa-silczyka”, „Nieszawa Kolonia powiat Opole Lubelskie stanowisko 5 osada kultury przeworskiej z II-V w. n.e”.

Muzeum Multimedialne to także przestrzeń dla sztuki i artystów. Sala ekspozycyjna przystosowana jest do prezentacji różnorodnych form działań twór-czych. Liczne wernisaże wystaw czasowych przybli-żają mieszkańcom miasta sztukę. Muzeum Multime-dialne jest również miejscem spotkań Klubu Fotografii Amatorskiej Kadr.

16 17Ekspozycja „Opole Lubelskie – miasto rzemie-

ślnicze”, ma na celu prezentację sięgających średnio-wiecza tradycji opolskiego rzemiosła, wyjątkowych na tle innych małych miast regionu. Istotną częścią wy-stawy jest prezentacja pierwszej w Polsce szkoły rze-mieślniczej założonej w Opolu w XVIII wieku przez ks. Ignacego Konarskiego. Ekspozycja obejmuje prezen-tacje multimedialne, fotografie, interaktywne gry edukacyjne oraz prezentację zgromadzonych ekspo-natów związanych z opolskimi rzemieślnikami. Na wystawie zaaranżowane zostały dwa warsztaty rze-mieślnicze - szewca i tkacza.

2Muzeum zajmuje salę o powierzchni ok. 150 m , która została podzielona za pomocą plansz informa-cyjnych na dwie części: ekspozycyjną, oraz wykła-dową. Ta druga, ma służyć do krótkich wykładów, pre-lekcji, referatów. Oferta skierowana jest do szkół.

Muzeum Multimedialne w Opolu Lubelskim

Muzeum Multimedialneul. Strażacka 1, 24-300 Opole Lubelskietel. 81 475 50 10, muzeum@opolelubelskie.plGodziny otwarcia:od poniedziałku do piątku w godz. 9.00-15.00,czas zwiedzania - około 40 minut. Wstęp bezpłatny

Kluczkowice 7, 24-333 Wrzelowiectel. 81 827 10 67, 506 111 513Godziny otwarcia: od poniedziałku do piątku godz. 9.00 – 14.00,oraz 1 i 3 niedzielę miesiąca godz. 9.00 – 14.00Bilety: normalny – 2,50 zł, ulgowy – 2,00 zł.W cenie biletu oprowadzanie po muzeum. W piątki wstęp bezpłatny.

1716

Muzeum Regionalne w Wojciechowie - zajmu-je jedną z kondygnacji Wieży Ariańskiej. Ekspozycja z makietą średniowiecznego grodziska i eksponatami pochodzącymi z wykopalisk archeologicznych doku-mentuje historię Wojciechowa. Druga część to wystrój wojciechowskiej chałupy z lat 1920 – 1930, w pełni wyposażonej w sprzęty i narzędzia jakimi posługiwali się mieszkańcy Wojciechowa w tamtych czasach.

Trzecia część to Galeria Sztuki Ludowej, gdzie można zakupić podkowy na szczęście oraz wybić pamiątkową monetę.

Gminny Ośrodek Kultury24-204 Wojciechów (Wieża Ariańska)tel./ faks 81 517 72 10, 81 517 76 22gok@agroturystyka.plwww.gokwojciechow.pl Zwiedzanie:Codziennie od 10.00 do 17.00- od września do maja nieczynne w niedzieleBilety: normalny - 5 zł, ulgowy - 4 zł (bilety uprawniają do wejścia do dwóch muzeów- Muzeum Kowalstwa i Muzeum Regionalnego)

Muzeum Regionalne w Wojciechowie

Jedyne w Polsce muzeum sztuki kowalskiej, szczące się w XVI-wiecznej Wieży Ariańskiej, pow-stało w 1993 r. Posiada bogatą kolekcję wyrobów artystycznych kowali polskich i zagranicznych. Są to głównie prace wykonane podczas Ogólnopolskich Spotkań Kowali i Ogólnopolskich Warsztatów Kowal-skich w Wojciechowie.

Ekspozycja prezentuje wyposażenie starej kuźni z paleniskiem, kowadłem, poruszanym ręcznie mie-chem kowalskim i wszystkimi narzędziami, wykorzy-stywanymi przez kowala podczas pracy oraz kolekcję (ponad 1000 szt.) kutych krat, krzyży, zestawów ko-minkowych, wieszaków, świeczników, podstawek na butelki, wiatrowskazów, szyldów reklamowych, lamp, żyrandoli i wielu innych przedmiotów wykonanych za pomocą tradycyjnych technik kowalskich. Można tu również zobaczyć metalowe wyroby użytkowe - gra-ce, motyki, kosy, sierpy, topory oraz wasąg i drew-niane brony.

Dla grup dziecięcych organizowane są warsztaty wykonywania podkowy z masy solnej.

mie-

Muzeum Kowalstwa

1819

Wojciechów Kolonia Piąta 114tel. 695 177 327, wojciechoskozagroda@interia.plwww.wojciechoskozagroda.pl, Czynne od 1 kwietnia do 30 listopada:od poniedziałku do soboty w godz. 10.00 – 17.00,w niedziele w godz. 11.00 – 17.00Bilety: dzieci – 3,50 zł, dorośli – 5,00 zł, emeryci i renciści – 4,00 zł.

1918

Muzeum Minerałów

Nowy Gaj 18a, 24-204 Wojciechówtel. 81 51 78 129, tel. kom. 0 505 288 292mlynhipolit@poczta.onet.plwww.mlynhipolit.pl(w sprawie zwiedzania prosimy o kontakt telefoniczny)

20 21Muzeum Minerałów, Skamieniałości i Meteo-

rytów „Młyn Hipolit” mieści się w budynku starego młyna wodnego nad rzeką Bystrą w Nowym Gaju. Kolekcja powstaje od ponad 40 lat i zawiera wiele inetresujących eksponatów pochodzących z różnych regionów naszego globu.

Zbiór liczy ponad 8 000 eksponatów, wśród któ-rych możemy obejrzeć wspaniałe okazy niebieskiego halitu, różnokolorowe okazy gipsu, agatów, kalcytu i wiele rzadko występujących minerałów. Pokaźną część stanowi kolekcja skamieniałości, a wśród nich okazy skrzemieniałego drewna, kości i zęby mamuta, skamieniałe ryby z przed 250 mln lat oraz okazy fauny i flory lubelskiego karbonu. Meteoryty stanowią uzu-pełnienie kolekcji i są eksponatami edukacyjnymi wy-korzystywanymi w Planetarium „Gemini” w czasie po-kazów astronomicznych.

Wszystkich turystów zapraszamy do wspólnej zabawy w płukanie złota, odlewanie pamiątkowych m-onet i poszukiwanie lublinitu (minerału występującego w okolicach Nałęczowa).

Można zobaczyć tu Zagrodę chłopską (chałupa, stodoła, warsztat stolarza, obora ze zwierzętami), Zagrodę kowala (stara kuźnia z 1918 r., chata kowa-la, wystawa starych maszyn rolniczych, pole kowala) i Izbę garncarza, w której dla chętnych można zorga-nizować warsztaty garncarskie (12 kół do dyspozycji).

Dla grup zorganizowanych pokazy:• młócenia cepami• mlenie zboża na żarnach• kręcenie strzeszoków i gajdoków• pranie na tarze• tkanie na krosnach• przędzenie wełny• dojenie kozy

Ponadto „Wojciechosko Zagroda” zaprasza do nowej formy zwiedzania tzw. Questing, a także na lekcje przyrodnicze. Na terenie „Wojciechoski Zagro-dy” znajduje się plac zabaw, miejsce na ognisko, Izba produktów lokalnych.

Wojciechosko Zagroda - mini skansen

NAŁĘCZÓW - znany kurort o ponad dwustuletnich tradycjach uzdrowiskowych.

- Pałac Małachowskich - zbudowany w l. 1771-1775 przez Stanisława Małachowskiego herbu Nałęcz wg projektu Ferdynanda Naxa, wewnątrz sala balowa z barokowo-klasycystyczną dekoracją stiukową.

- Park Zdrojowy z zabytkową zabudową - Sana-torium Książę Józef, Stare Łazienki, Domek Grecki, Willa Angielska.

- Wille z przełomu XIX i XX wieku przy ulicach: Lipowa, Armatnia Góra, Poniatowskiego.

- Kościół pw. Jana Chrzciciela - z XVIII w. oraz cmentarz parafialny z grobami „wskrzesicieli uzdrowi-ska" - Fortunata Nowickiego, Konrada Chmielewskie-go, Wacława Lasockiego, powstańców 1863 r., a tak-że m.in. Michała Elwiro Andriollego, Ewy Szelburg - Zarembiny.

- Kaplica pw. św. Karola Boromeusza w stylu zakopiańskim z 1917 roku.

- Ochronka (1907), Starówka (1911) - obiekty projektowane przez Jana Koszczyc-Witkiewicza.

WĄWOLNICA - najstarsza osada grodowa na Lubel-szczyźnie, wzmiankowana w 1027 roku w rękopisach jako „świeżo do wiary świętej nawrócona".

- Sanktuarium Matki Bożej Kębelskiej - prze-budowane prezbiterium dawnej kaplicy zamkowej, z cudami słynącą figurą, wzorowaną na rzeźbie Pięk-nej Madonny z Vimperku. Celem pielgrzymek jest tak-że kaplica w pobliskiej miejscowości Kębło, postawio-na w miejscu objawienia się Matki Bożej podczas na-jazdu Tatarów w 1278 r. W sąsiedztwie kaplicy zespół pałacowo-parkowy Roztworowskich z końca XIX w.

- Kościół parafialny pw. św. Wojciecha - neo-gotycki, z początku XX wieku, w 2001 r. podniesiony do godności Bazyliki Mniejszej. W ołtarzu głównym gotycka rzeźba Matki Bożej Wąwolnickiej, w bocznym relikwie św. Faustyny.

CELEJÓW - wieś nad rzeką Bystrą, w średniowieczu grodzisko, siedziba Jakuba i Pawła z Chotczy. - Zespół pałacowo-parkowy - dawny zamek rodu Choteckich z XV wieku wielokrotnie zmieniał swój wygląd i właścicieli. Tarłowie przebudowali go wg projektu Franciszka Mayera, kolejnej rozbudowy do-konali Lubomirscy. W latach 1823-1831 rezydencja należała do Czartoryskich, a następnie przeszła w rę-ce Marcina Klemensowskiego. Obecnie mieści się tam zakład opiekuńczo-leczniczy.

- W pobliskim Rąblowie znajdują się wyciągi narciarskie i odkryty basen kąpielowy.

- Ruiny papierni - jedna z pierwszych papierni w Polsce wybudowana przez Czartoryskich w 1828 roku, działająca przez 22 lata, zaopatrująca w papier m. in. książęcą rezydencję w Puławach. Dziś pozosta-ły po niej tylko malownicze ruiny położone tuż przy szosie prowadzącej z Lublina do Kazimierza.

Ciekawe miejsca na szlaku

Bazylika w Wąwolnicy

Pałac w Celejowie

Sanatorium Książe Józef w Nałęczowie

20

BOCHOTNICA - wieś rozłożona w dolinie rzeki By-strej, przy jej ujściu do Wisły, znana z noweli „Antek" Bolesława Prusa.

- Ruiny Zamku Esterki - dawna warownia z XIV wieku zbudowana przez protoplastę rodu Firlejów, zniszczona podczas wojen w XVII wieku. Nazwa zamku związana jest z imieniem młodej Żydówki, Esterki, ukochanej Kazimierza Wielkiego. Według legendy, król umieścił ją w zamku w Bochotnicy i po-tajemnie odwiedzał. (Istnieje jakoby podziemny kory-tarz prowadzący do zamku w Kazimierzu Dolnym). Ruiny odwiedza podobno duch późniejszej właściciel-ki zamku, Katarzyny Zbąskiej, która z bandą zbójców napadała na przejeżdżające tędy karawany kupieckie.

- Młyn wybudowany około 1870 roku przez dzie-dzica Celejowa Marcina Klemensowskiego, spalony w 1910 roku, odbudowany w 1913 roku w obecnym kształcie. Młyn dobrze wyposażony pod względem technicznym, obecnie jest własnością prywatną.

PARCHATKA - miejsce romantycznych wycieczek i zabaw dworu puławskiego na przełomie XVIII i XIXwieku. Punkt widokowy na okolicę z Góry Trzech Krzyży, w pobliżu stoki narciarskie dla miłośników sportów zimowych.

WŁOSTOWICE - miejscowość starsza niż same Pu-ławy, obecnie dzielnica na przedmieściu miasta.

- Kościół pw. św. Józefa wzniesiony w latach 1725-1728, wg projektu Franciszka Mayera z fundacji Elżbiety z Sieniawskich, w 1801 roku odnowiony przez Czartoryskich. W nawie bocznej obrazy św. Barbary i św. Teresy autorstwa Kazimierza Wojnia-kowskiego - ucznia Bacciarellego, do których pozo-wały księżniczki Zofia i Maria Czartoryskie.

- Cmentarz parafialny - jedna z najstarszych pol-skich nekropolii z kwaterami rzymskokatolickimi, pra-

Puławski park

PUŁAWY - miasto powiatowe nad Wisłą, leżące na skrzyżowaniu drogi wodnej i lądowej, ważny ośrodek kulturalny, naukowy i przemysłowy.

- Zespół pałacowo-parkowy: pałac zbudowany przez Herakliusza Lubomirskiego w latach 1676-1679 wg projektu Tylmana z Gameren, przebudowany w początkach XVIII wieku na zlecenie Czartoryskich przez Józefa Deybla i Franciszka Mayera. Klasycy-styczny kształt pałacu jest dziełem Chrystiana Piotra Aignera. Z tego okresu pochodzą: Świątynia Sybilli, Dom Gotycki, Domek Grecki, Altana Chińska, Do-mek Aleksandryjski, Brama Rzymska, Pałac Ma-rynki i inne obiekty architektury parkowej.

- Park, o pow. ok. 30 ha, założony przez Izabelę Czartoryską przy współpracy ogrodnika Jakuba Savage'a.

- Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Ma-ryi Panny, dawna kaplica Czartoryskich w stylu klasy-cystycznej rotundy wzorowanej na rzymskim Panteo-nie, wzniesiony w latach 1801-1803 wg projektu Chrystiana Piotra Aignera.

- Obserwatorium astronomiczne (ul. Filtrowa 50) mieści się budynku wieży ciśnień przerobionej staraniem członków Puławskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii.

Klasycystyczny pałac w Puławach

21

wosławnymi i ewangelicko-augsburskimi, powstał ok. 1790 roku. Spoczywa tu m.in. matka i rodzina Bole-sława Prusa.

GOŁĄB - sce przegranej bitwy Stefana Czarnieckiego ze Szwe-dami w 1656 r. i zawiązania Konfederacji Gołębskiej.

- Kościół pw. św. Katarzyny i św. Floriana wzniesiony w stylu manierystyczno-renesansowym. We wnętrzu konfesjonał z nadbudowaną amboną, cztery manierystyczne ołtarze boczne zdobione orna-mentem okuciowym, pochodzące z tego okresu ławki, organy z XVII w. oraz interesujący portal między prez-biterium a zakrystią.

- Domek loretański – dwa budynki, jeden w dru-gim. Wewnętrzny jest wierną kopią domu Św. Rodziny z Nazaretu. Oryginał znajduje się w Loreto we Wło-szech. Pierwszy tego typu obiekt wzniesiony na zie-miach polskich. Powstał w l. 1636-38, z fundacji Je-rzego Ossolińskiego.

JANOWIEC - dawne miasteczko (pierwotnie wieś o nazwie Serokomla) na lewym brzegu Wisły u ujścia rzeki Plewki .

- Zamek na wysokiej skarpie, jedna z najokazal-szych rezydencji w Polsce. Potężne mury osnute są legendą pojawiającej się „czarnej damy”, córki mag-nata zakochanej w ubogim rybaku i zamurowanej przez ojca w wieży.

- Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i św. Małgorzaty - zbudowany latach 1537-1559 na mu-rach gotyckiego kościoła z 1350 roku i przebudowany

wieś o średniowiecznym rodowodzie, miej-

KAZIMIERZ DOLNY - osada we wczesnym średnio-wieczu zwana Wietrzną Górą, malowniczo położona w dolinie Wisły. Szczytowy okres rozwoju jako miasta i portu handlowego przypada na okres XVI i XVII wie-ku. Zachowany układ urbanistyczny z XVI wieku.

- Kościół farny pw. św. Bartłomieja i św. Jana Chrzciciela wybudowany ok. 1325 roku, przebudo-wany w XVI wieku oraz w 1613 roku przez Jakuba Ba-lina w stylu renesansu lubelskiego. Wewnątrz bogate wyposażenie, w ołtarzach kurdybany. Organy z pierw-szej poł. XVII wieku, najstarsze w Polsce i jedne z naj-cenniejszych w Europie, skonstruowane przez Szy-mona Liliusza, organmistrza włoskiego pochodzenia.

- Zamek - wzniesiony w I połowie XIV wieku za czasów Kazimierza Wielkiego i rozbudowany w stylu renesansowym. Dawny zamek obronny, zburzony podczas potopu szwedzkiego i późniejszych wojen, pozostawiony własnemu losowi - zamienił się w ro-mantyczną ruinę.

- Baszta - 20-metrowa okrągła wieża z przełomu XIII i XIV wieku na szczycie wzgórza zamkowego. Ja-ko tzw. górny zamek pełniła funkcje obronne. Pierwot-nie była siedzibą straży celnej, a w nocy służyła jako latarnia rzeczna. Z jej szczytu widoczna pracownia malarska Tadeusza Pruszkowskiego i rozległa pano-rama na Kazimierz i dolinę Wisły w jej środkowopol-skim przełomie.

- Spichlerze z I połowy XVII wieku, usytuowane przy dawnym korycie Wisły, zbudowane dla kupców handlujących zbożem i innym towarami, obecnie obiekty użyteczności publicznej.

Domek loretański w Gołębiu

Zamek w Janowcu

Kazimierska fara

Zabytkowe kamienice mieszczańskie - z po-czątku XVII wieku pokryte bogatą dekoracją renesan-sowo-manierystyczną z rozbudowaną attyką. Przy Rynku Głównym najcenniejsze to kamienice Mikołaja i Krzysztofa Przybyłów, przy ulicy Senatorskiej ka-mienica Celejowska.

- Kościół i klasztor o.o. Reformatów sprowa-dzonych do Kazimierza w 1627 roku. Obecnie San-ktuarium Maryjne z cudami słynącym obrazem Zwia-stowania Matki Bożej z 1600 roku.

- Synagoga - zbudowana w drugiej połowie XVIII wieku w stylu późnego baroku oraz dawne Jatki ży-dowskie na tzw. Małym Rynku - to jedyne pamiątki po dawnej dzielnicy żydowskiej. Przy ulicy Czerniawy pomnik wykonany z macew pochodzących z cmenta-rza żydowskiego, zniszczonego podczas drugiej woj-ny światowej.

- Góra Trzech Krzyży - punkt widokowy na Mało-polski Przełom Wisły. Krzyże, nawiązujące do tych z Golgoty, ustawiono w 1708 roku.

- „Żywy skansen" w pobliskim Męćmierzu, z wiat-rakiem i wiekowymi chałupami starej rybackiej wioski nad Wisłą.

KARCZMISKA - wieś w powiecie opolskim o przed-piastowskim rodowodzie.

- Kościół pw. św. Wawrzyńca - wybudowany w latach 1842-1848 w stylu klasycystycznym, z drew-nianą dzwonnicą z 1723 roku. W ołtarzu głównym fig-ura Chrystusa Ukrzyżowanego wykonana z kamienia.

- Dworek Wesslów - późnoklasycystyczny ze-spół dworsko-parkowy z XIX w., obecnie swoją sie-dzibę ma w nim Gminna Biblioteka Publiczna oraz Regionalna Izba Pamięci i Tradycji, w której znajdują się zbiory muzealne dotyczące historii Karczmisk, rodziny Strażyców – ostatnich właścicieli dworku, oraz kącik etnograficzny. Wstęp wolny. Godziny otwarcia: pn., śr., pt. 9 - 17, wt., czw. 8 - 16, sob. 9 - 14.

- Stacja początkowa Nadwiślańskiej Kolejki Wąskotorowej.

CHODLIK - wczesnośrednio-wieczne grodzisko o pow. 6 ha, z potrójnym pierście-niem wałów, jedno z największych grodzisk w Polsce.

WOLA RUDZKA - wieś letniskowa w powiecie opol-skim, z młynem wodnym na rzece Chodelce z po-czątku XX wieku.

OPOLE LUBELSKIE - miasto powiatowe, dawny gród założony w XIV wieku przez księcia Władysława Opolczyka. W XVI-XVII w. silny ośrodek kalwinizmu.

- Otwarty układ urbanistyczny z XIV-XVIII wieku z dwoma rynkami: Starym i Nowym.

- Pałac wzniesiony w XVII wieku przez Słupec-kich, przebudowany w 1740 roku przez Franciszka Mayera w stylu barokowym. Za czasów Lubomirskich przekształcony w stylu barokowo-klasycystycznym w okazałą, konkurującą z pałacem Czartoryskich w Puławach rezydencję, wg planów Dominika Merli-niego i Ferdynanda Naxa. Obecnie siedziba liceum.

- Kościół pw. NM Panny, zbudowany w latach 1650-1675, rozbudowany w stylu barokowym, z cen-ną polichromią o tematyce starotestamentowej autor-stwa Antoniego Dembickiego i obrazami Szymona Czechowicza. Dzwonnica i brama z II połowy XVII w.

- Zespół klasztorny pijarów - późnobarokowy, wzniesiony w połowie XVIII w. z inicjatywy Jana Tarły wg projektu Franciszka Mayera. Obejmuje dawny kla-sztor z l. 1740-1748 (obecnie plebania) i budynki daw-nego kolegium pijarskiego z ok. 1750 r. - pierwszej w Polsce szkoły rzemieślniczej, założonej w 1761 r., której rektorem był Ignacy Konarski, brat Stanisława.

Pałac w Niezdowie - wiejska rezydencja Alek-sandra Lubomirskiego z l. 1785-1787, zaprojektowa-na w stylu klasycystycznym przez Dominika Merlinie-go (własność prywatna). Jeden z największych par-ków w województwie, założony w XVIII w., przeproj-ektowany w 1905 r. przez Waleriana Kronenberga.

- Cukrownia z 1884 roku zbudowana wg projektu Eugeniusza Klayca.

zwany Troją Północy,

Regionalna Izba Pamięci i Tradycji w Karczmiskach

Makieta godziska w Chodliku

2322

w stylu renesansu przez Jakuba Balina. Wewnątrz nagrobek manierystyczny Andrzeja i Barbary Firlejów dłuta Santi Gucciego. Obok plebania z ok. 1614 roku.

KRACZEWICE - dawna własność Dobiesława Kmity, wojewody lubelskiego w XV wieku.

- Pałac secesyjny z początku XX wieku zbudo-wany przez rodzinę Gerliców a obecnie Dom Muzyki.

- Kościół pw. Naświętszego Serca Pana Jezu-sa, drewniany, zbudowany w 1920 roku wg projektu Brzeskiego.

WRZELOWIEC - wieś w powiecie opolskim, dawne miasto Wrzelów.

- Kościół pw. Świętej Trójcy - wzniesiony w la-tach 1777 - 1784 w stylu klasycystycznym na planie ośmioboku, z kopułą zwieńczoną latarnią, z fundacji Zofii Lubomirskiej.

KLUCZKOWICE - wieś w powiecie opolskim.- Zespół pałacowo-parkowy Kleniewskich: pa-

łac zbudowany w latach 1821-1831, przebudowany w końcu XIX wieku wg projektu Konstantego Wojcie-chowskiego. Park krajobrazowy z ok. 1838 roku z licz-nymi drzewami - pomnikami przyrody. Obok stawy rybne, nad największym z nich znajduje się ośrodek wypoczynkowy i plaża.

EMILCIN - miejsce najsłynniejszego polskiego spot-kania III stopnia z istotami pozaziemskimi 10 maja 1978 r., upamiętnione jedynym w Polsce pomnikiem UFO, odsłoniętym 25 października 2005 roku.

PONIATOWA - miasto malowniczo położone nad za-lewem wodnym z wydzielonym basenem pływackim. Jego powstanie związane jest z inwestycjami Central-nego Okręgu Przemysłowego. WOJCIECHÓW - wieś o średniowiecznym rodowo-

dzie, ośrodek agroturystyczny o żywych tradycjach kowalskich.

- Wieża Ariańska - zbudowana w XVI wieku przez rodzinę Pileckich herbu Leliwa jako wieża mie-szkalna, następnie własność rodu Spinków i Orze-chowskich (wg tradycji mieścił się w niej także zbór). Opustoszałą od XVIII wieku, w 1910 roku przejęło To-warzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości i pro-wadziło tam prace remontowe pod kierunkiem Jana Koszczyc-Witkiewicza. Opis wieży sporządzony przez architekta wykorzystał Stefan Żeromski w powieści „Nawracanie Judasza”. W otoczeniu pozostałości wałów, fos ziemnych i muru obronnego z XVI wieku.

- Kościół pw. św. Teodora - późnobarokowy, drewniany o konstrukcji zrębowej, fundowany przez Teodora Orzechowskiego z drewnianą dzwonnicą z 1725 roku. Unikalnym elementem wystroju kościoła są kurdybany z koźlej skóry, bogato zdobione we wzory z tłoczeniami.

- Cmentarz przykościelny - otoczony murem z bramkami o charakterze barokowym z 1802 roku i wtopioną płytą nagrobną Stanisława Spinka z XVI w. oraz grobowcem Felicjany z Fredrów Grodzickiej.

- Kuźnia Romana Czernieca, działająca od 1920 roku, miejsce ogólnopolskich spotkań kowali i war-sztatów kowalskich. Po wcześniejszym uzgodnieniu można uczestniczyć w pokazie kucia konia.

Pomnik UFO w Emilcinie

Kuźnia w Wojciechowie

Wieża Ariańska w Wojciechowie

- KAZIMIERSKI PARK KRAJOBRAZOWY powołany w 1979 r., zajmuje obszar ok. 15 tys. ha, zaś otulina ok. 25 tys. ha. Obejmuje fragment Płaskowyżu Nałę-czowskiego i Równiny Bełżyckiej oraz przełom Środ-kowej Wisły i wschodni skraj Równiny Radomskiej. Płaskowyż Nałęczowski pokryty czapą lessową wzno-si się przeciętnie 180-200 m n.p.m. Sieć wąwozów osiąga rekordową w skali europejskiej gęstość 11 km długości na km kw. Procesy erozyjne przeobrażają lessowy krajobraz tworząc malownicze głębocznice, wądoły, debry, parowy.

W 1991 roku w KPK wyodrębniono 2 rezerwaty przyrody: Krowia Wyspa - faunistyczny, chroniący stanowiska lęgowe rzadkich gatunków ptaków wod-nych i Skarpa Dobrska - chroniący szczególne wa-lory krajobrazowe, geologiczne i florystyczne stromej krawędzi między miejscowością Dobre i Podgórz.

W KPK można spotkać tak rzadkie i ciekawe ro-śliny jak: wisienka stepowa, zawilec wielkokwiatowy, miłek wiosenny, oman wąskolistny, ostnica włosowa-ta. W świecie zwierząt KPK na szczególną uwagę za-sługują owady stepowe, występujące na skarpie w Dobrem oraz ptaki doliny Wisły: ostrygojad, rybitwa białoczelna, mewa czarnogłowa, sieweczka obrożna. - WRZELOWIECKI PARK KRAJOBRAZOWY utwo-rzony w 1990 roku na powierzchni ok. 5 tys. ha, z otu-liną ok. 14 tys. ha. Położony na pograniczu trzech jed-

nostek fizjograficznych: Małopolskiego Przełomu Wi-sły, Wzniesień Urzędowskich i Kotliny Chodelskiej, posiada bardzo urozmaiconą rzeźbę terenu - stromą krawędź doliny Wisły, liczne wąwozy lessowe, suche doliny, zagłębienia bezodpływowe o charakterze kra-sowym lub sufozyjnym, wreszcie pola wydmowe oraz równiny. W lasach przeważają bory sosnowo-dębowe i grądy grabowo-dębowe. Z roślin rzadkich na uwagę zasługują: wawrzynek wilcze łyko, lilia złotogłów, pa-rzydło leśne, bluszcz pospolity, tojad mołdawski, tojad dzióbaty, turówka wonna oraz storczyki: podkolan bia-ły i gnieźnik leśny. Na nasłonecznionych zboczach do-liny Wisły występują zbiorowiska roślin stepowych z wisienką stepową, omanem wąskolistnym, miłkiem wiosennym, powojnikiem prostym. Na wydmach spo-tykany jest pięknie pachnący goździk piaskowy.- Chodelski Obszar Chronionego Krajobrazu - utworzony w 1990 roku, na powierzchni ok. 23 tys. ha stanowi ogniwo łączące ciąg obszarów chronionych wzdłuż prawego brzegu Małopolskiego Przełomu Wi-sły, pomiędzy Wrzelowieckim i Kazimierskim Parkiem Krajobrazowym. Obejmuje obszary o bardzo urozmai-conym użytkowaniu gruntów nad rzeką Chodelką, po-krytych łąkami, lasami, uprawami rolnymi i sadami. - Dolina Wisły od wysokości Annopola do Kazimierza Dolnego włączona została w obszar NATURA 2000 pod nazwą Małopolski Przełom Wisły.

Atrakcje przyrodnicze

Wąwóz Chmielewskiego w Nałęczowie

2524

CzłonkowieLokalnej Organizacji Turystycznej„Kraina Lessowych Wąwozów”

Noclegi:

Centrum Szkoleniowo-Wypoczynkowe „Energetyk”, ul. Paderewskiego 10, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 67 00, energetyk@cswenergetyk.lublin.pl„Cudowny Zakątek”- dom do wynajęcia, Kębło 9, 24-160 Wąwolnica, tel. 512 371 309, rezerwacja@domdowynajecia.plDomek Baby Jagi, ul 1-go Maja 22a, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 50 16 027, marketing@zlun.plDom Pielgrzyma, ul. Zamkowa 24, 24-160 Wąwolnica, tel. (81) 882 50 04, wawolnica@diecezja.lublin.plDom Turysty PTTK „Spichlerz” i Willa Murka, ul. Krakowska 59-61, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. (81) 881 00 36, 509 678 350, hotel@kazimierz.pttk.plDwór Nałęczowski Vitaligs SPA, ul. Słoneczna 20, 24-150 Nałęczów, tel. (81)501 47 24, 607 368 400, vitaligs@vitaligs.plFolwark Walencja, ul. Góry 16, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. (81) 882 11 65, folwarkwalencja@wp.plHotel „Słowik” - Restauracja, ul. Spacerowa 3, 24-320 Poniatowa, tel. (81) 820 41 61, info@hotel-slowik.plHotel Przepióreczka, ul. 1-go Maja 6, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 41 29, 696 056 322, rezerwacja@przepioreczka.com.plHotel Zacisze, ul. Przemysłowa 42A, 24-300 Opole Lubelskie, tel. (81) 827 29 72, 603 379 966, info@hotelzacisze.com.plJesienna Rezydencja, ul. Kościuszki 7, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 44 56 w. 600, marketing@zlun.plOśrodek Turystyki Zagrodowa Osada Terapeutyczno-Edukacyjna, Uściąż 114b, 24-120 Kazimierz Dolny,tel. (81) 828 84 90, 604 614 639, biuro-karmann@wp.plOśrodek warsztatowy "Siódmy Las", Zawada 51, 24-160 Wąwolnica, tel. (81) 723 82 65, info@siodmylas.plOśrodek Wypoczynku „Natura”, ul. Poniatowskiego 40, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 52 52, 664 789 056, m.jusiak@onet.euOrle Gniazdo, ul. Kolejowa 17, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 50 16 111, 601 911 666, orle@o2.plParkowe Tarasy, ul. Andriollego 9, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 50 14 972, 722 207 972Pawilon Angielski, ul. Małachowskiego 5, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 50 14 456 w. 308, marketing@zlun.plPensjonat KLIMATY, Męćmierz 5, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. (81) 881 03 29, 509 970 549, klimaty@kazimierzdolny.plPensjonat „Monika”, ul. Lubelska 46, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. (81) 881 01 56, 604 263 421, piekos.pawel@interia.plPensjonat Vincent, ul. Krakowska 11, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. (81) 881 08 76, 519 058 669, rezerwacje@pensjonatvincent.plWiatrakowo - pensjonat, Cholewianka 60, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. 606 667 186, kontakt@wiatrakowo.plPokoje Gościnne Moszyńska Marianna, ul. Andriollego 4, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 42 96, 697 408 079Pokoje Gościnne Pory Roku, ul. Spółdzielcza 3, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 42 31, 601 481 000, poryroku@adres.plPokoje Gościnne w Domu Strażaka, ul. Poniatowskiego 12, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 51 14, 691 420 600Pokoje Gościnne Zofia Zasada, ul. Andriollego 8, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 41 99, 501 560 500Termy Pałacowe - Nałęczowianka, ul. Paderewskiego 1a, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 44 56, marketing@zlun.plWilla Alba, ul. 1-go Maja 11, 24-150 Nałęczów, tel. 781 498 840, alba@willaalba.plWilla Anna, ul. Spółdzielcza 9, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 476 15 16, 691 233 802, willaanna9@o2.plWilla „Boże Oko”, Strzelce 28b, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 51 94, 509 367 574, recepcja@prywatnesanatorium.plWilla Brzozy, ul. Głębocznica 8, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 40 84, 668 127 745, oob-feniks@home.plWilla Faustynka, ul.Głębocznica 4 b, 24-150 Nałeczów, tel. 607 106 845, 601 731 963Willa Feniks, ul. Poniatowskiego 23, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 40 84, 668 127 745, oob-feniks@home.plWilla Jana, ul. Partyzantów 6, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 45 72, 665 888 518Willa Kolorowa, ul. Kolejowa 13, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 43 42, 691 725 673, willakolorowa@op.plWilla „Monika” SPA, ul. Kolejowa 37, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 51 25, 609 925 609 rezerwacja@willamonika.plWilla „Pod Basztą”, ul. Tyszkiewicza 26, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. (81) 473 55 35, 693 150 835 info@podbaszta.plWilla Samoniówka, ul. 1-go Maja 26, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 47 47, 607 507 879, samoniowka@wp.plWilla Starówka, ul. Chmielewskiego 4, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 41 34, 506 436 119, j-psiuk@o2.plWilla Uciecha, ul. 1-go Maja 22, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 51 01, marketing@zlun.plWilla „u Ryszarda”, ul. Spółdzielcza 9a, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 43 60, 600 390 743, willauryszarda@wp.pl„Villa Aurelia" Hotel & SPA, al. Lipowa 17, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 41 26, 508 250 242, fax (81) 501 41 46, hotel@villaaurelia.plVilla Prezydent, Uściąż 99b, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. (81) 881 01 56, 604 263 421, piekos.pawel.@interia.plUstronie Nałęczowskie, Batalionów Chłopskich 10a, 24-150 Nałęczów, tel. 502 758 784, tad.tomczyk@interia.pl

Kwatery agroturystyczne:

Zdrowie i uroda:

Gastronomia:

„Atmosfera”, ul. Batalionów Chłopskich 3, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 51 07, 608 073 381, izabela.sochaj@op.pl„Biały domek”, Łąki 12, 24-160 Wąwolnica, tel. (81) 882 52 97, 609 901 018, boguslawaszewczyk@wp.pl„Gajowianka”, Nowy Gaj 4a, 24-204 Wojciechów, tel. (81) 517 76 41, 665 261 385, kowalscy69@o2.pl Gospodarstwo Agroturystyczne Bogumiła Szyszkowska, Zarzeka 63, 24-160 Wąwolnica, tel. (81) 882 54 17, 600 472 333Gospodarstwo Agroturystyczne Czerniec Włodzimierz i Barbara, 24-204 Wojciechów 151a, tel. (81) 517 72 02, 607 261 556, karczmabiesiada@op.plGospodarstwo Agroturystyczne „Nad Debrzą”, Bronice 51A, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 503 71 36, 669 766 660, barbara.pawlowska1@op.plGospodarstwo agroturystyczne „Przy Wąwozie”, Karmanowice 4A, 24-160 Wąwolnica, tel. (81) 882 32 07, 609 054 893, nula-a@02.plGospodarstwo Agroturystyczne Rzeszot Marta, Kolonia Drzewce 144, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 503 72 94, 781 942 793, rzeszot@agroturystyka.plGospodarstwo Agroturystyczne Smaga Kazimierz, Kębło 30A, 24-160 Wąwolnica, tel. 698 664 631, 695 637 307, smaga.kazimierz@gmail.comGospodarstwo Agroturystyczne „u Kowalowej”, 24-204 Wojciechów 153, tel. (81) 517 73 05, 665 491 022, czerniec@czerniec.plGościniec, Sadurki 27, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 78 29, 606 397 606, gosciniec@poczta.onet.plŁubinowe Wzgórze, Łąki 46, 24-160 Wąwolnica, recepcja@lubinowe.pl, tel. 512 371 309Młyn Hipolit, Nowy Gaj 18A, 24-204 Wojciechów, tel. (81) 723 75 72, 505 288 292, mlynhipolit@poczta.onet.pl„Pod lipami”, Palikije II 100, 24-204 Wojciechów, tel. 603 996 700, podlipami100@wp.plSiedlisko Gaj, Nowy Gaj 26A, 24-204 Wojciechów, tel. (81) 748 60 93, 604 190 600, dariusz@misiurek.lub.plSiedlisko Lubicz, ul. Doły 24, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. (81) 882 10 49, 600 705 004 siedliskolubicz@kazimierzdolny.plSiódmy Las, ul. Zawada 51, 24-160 Wąwolnica, tel. 817 238 265, 517 930 320, info@siodmylas.pW Dolinie Bystrej, Celejów 88, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. 607 926 304, (81) 723 61 97, aniapiotrek@hotmail.com

Atrium, al. Grabowa 1A, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 44 56 w.102, marketing@zlun.plBar Restauracyjny „Tukan”, ul. 11-go Listopada 3, 24-320 Poniatowa, tel. (81) 820 37 90 Dom Przyjęć „Wołyń”, ul. Paderewskiego 5, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 42 71, 502 036 431Karczma Biesiada, 24-204 Wojciechów 151a, tel. (81) 517 72 02, 607 371 556, karczmabiesiada@op.plKarczma Opolska, ul. Kościuszki 6, 24-300 Opole Lubelskie, tel. (81) 827 42 20, info@karczmaopolska.plKawiarnia-Galeria „Jaśminowa”, ul. Klonowa 7, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 58 50, 793 830 585, jasminowa2@jasminowa.plKawiarnia Restauracja Amperia Cafe, ul. Paderewskiego 10, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 50 16 701, energetyk@cswenergetyk.lublin.pl Kawiarnia Pałacowa, al. Małachowskiego 3, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 43 56 w.331, marketing@zlun.plPawilon Angielski, al. Małachowskiego 1, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 60 27, marketing@zlun.plPiwnica Smaku Pizza&Restaurant, ul. Lubelska 13, 24-300 Opole Lubelskie, tel. (81) 745 50 50, 608 607 080, piwnicasmaku@gmail.comPub – pizzeria „Rufus-Cafe”, ul. 1-go Maja 5, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 40 31, 603 788 233, caferufus@neostrada.plRestauracja „Karczma Nałęczowska”, ul. Poniatowskiego 4, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 45 78, 509 33 44 38 karczmanaleczowska@wp.plRestauracja Patataj, Kol. Bochotnica 15, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 47 01, patataj@restauracjapatataj.plRestauracja „Słowik”, ul. Spacerowa 3, 24- 320 Poniatowa, tel. (81) 820 41 61, info@hotel-slowik.plStołówka w „Starej Aptece”, al. Lipowa 4, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 43 56 w. 296, 691 090 185, mpardyka@wp.plTermy Pałacowe, ul. Paderewskiego 1A, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 44 56, marketing@zlun.plWilla Starówka, ul. Chmielewskiego 4, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 41 34, 506 436 119, j-psiuk@o2.pl

Atrium, al. Grabowa 1A, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 44 56 w. 101, marketing@zlun.plCentrum Medyczne prof. Marka Masiaka NZOZ Prywatne Sanatorium, Strzelce 28B, 24-140 Nałęczów, tel. (81) 501 51 94, 509 367 574, 519 133 240, recepcja@prywatnesanatorium.plDwór Nałęczowski Vitaligs SPA, ul. Słoneczna 20, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 47 24, 607 368 400, vitaligs@vitaligs.plJaskinia Solna, ul. 1-go Maja 6, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 61 68, biuro@jaskinie.com

2726

Luxmed - Uzdrowisko Nałęczów Sp. z o.o., al. Kasztanowa 6, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 60 12, info.lun@luxmednaleczow.plOśrodek Chirurgii Oka prof. Z. Zagórskiego Sp. z o.o., al. Kasztanowa 6, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 57 98, 501 57 99, 603 490 777, ocho-naleczow@wp.plSalon Beauty, ul. 1-go Maja 16, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 58 88 w. 32, 501 397 198, kstudzinska1@op.plSanatorium Fortunat, ul. Kościuszki 7, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 43 56 w. 600, marketing@zlun.plSanatorium Książę Józef, al. Kasztanowa 6, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 43 56 w. 400, marketing@zlun.plSanatorium Uzdrowiskowe dla Rolników, ul. Górskiego 14, 24-140 Nałęczów, tel. (81) 501 47 51, rolnik@sanatoria.com.plTermy Pałacowe - Nałęczowianka, ul. Paderewskiego 1A, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 44 56, marketing@zlun.plStare Łazienki, al. Grabowa 4, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 43 56 w. 400, marketing@zlun.plSzpital Kardiologiczny, ul. Górskiego 5, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 43 56 w. 200, marketing@zlun.plWilla „Monika” SPA, ul. Kolejowa 37, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 51 25, 609 925 609 rezerwacja@willamonika.plWilla Raj Ośrodek Odnowy Biologicznej „Feniks”, al. Lipowa 15, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 40 84, oob-feniks@home.pl„Villa Aurelia” HOTEL & SPA, al. Lipowa 17, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 41 26, 508 250 242, fax (81) 501 41 46, hotel@villaaurelia.pl

Loty balonem - Hardworkers Team s.c., ul. 600-lecia 42, 24-300 Opole Lubelskie, tel. 509 185 045, 693 230 787, info@hardworkers.plKuźnia Artystyczna Romana Czernieca, 24-204 Wojciechów 153, tel. (81) 517 73 05, 691 053 403, czerniec@czerniec.plMiejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Partyzantów 11, 24-100 Puławy, tel. (81) 886 27 31, biuro@mosir.pulawy.plMłyn Hipolit - Muzeum minerałów, Nowy Gaj 18A, 24-204 Wojciechów, tel. (81) 723 75 72, 505 288 292, mlynhipolit@poczta.onet.plMuzeum Kowalstwa, Muzeum Regionalne - Gminny Ośrodek Kultury, 24-204 Wojciechów 9, tel. (81) 517 72 10, (81) 517 76 22, gok@agroturystyka.plMuzeum Nietypowych Rowerów, Gołąb, ul. Puławska 1, 24-100 Puławy, tel. 601 814 527 muzeumrowerow@gmail.comNałęczowski zwierzyniec Małe ZOO, ul. Kamieniak 23B, 24-150 Nałęczów, tel. 665 363 262, 695 924 854, minizoo@naleczow.com.plOśrodek Nartsport – Wyciąg Narciarski, Rąblów 27, 24-160 Wąwolnica, tel. (81) 882 55 00, 502 168 054, biuro@nartsport.plOśrodek warsztatowy „Siódmy Las”, Zawada 51, 24-160 Wąwolnica, tel. (81) 723 82 65, info@siodmylas.plSzkółka Jeździecka – Bogusława Szewczyk, Łąki 12, 24-160 Wąwolnica, tel. (81) 882 52 97, 609 901 018, boguslawaszewczyk@wp.plWojciechosko Zagroda, Wojciechów Kolonia Piąta 114, 24-204 Wojciechów, tel. 695 177 327, wojciechoskozagroda@interia.pl

Urząd Gminy Janowiec, ul. Radomska 2, 24-123 Janowiec, tel. (81) 881 52 15, gmina@janowiec.plUrząd Gminy Karczmiska, Karczmiska Pierwsze, ul. Centralna 17, 24-310 Karczmiskatel. (81) 828 70 26, Urząd Gminy Puławy, ul. Dęblińska 4, 24-100 Puławy, tel. (81) 887 41 21, sekretariat@pulawy.gmina.plUrząd Gminy Wąwolnica, ul. Lubelska 39, 24-160 Wąwolnica, tel. (81) 882 50 01, gmina@wawolnica.plUrząd Gminy Wojciechów, Wojciechów 5, 24-204 Wojciechów, tel. (81) 517 72 41, info@wojciechow.plUrząd Miasta Nałęczów, al. Lipowa 3, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 45 00, um@naleczow.plUrząd Miejski Poniatowa, ul. Młodzieżowa 2, 24-320 Poniatowa, tel. (81) 820 48 36, sekretariat@um.poniatowa.plUrząd Miasta Puławy, ul. Lubelska 5, 24-100 Puławy, tel. (81) 880 45 00, um@um.pulawy.plUrząd Miasta Kazimierz Dolny, ul. Senatorska 5, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. (81) 881 01 12, um@umkd.plUrząd Miejski Opole Lubelskie, ul. Lubelska 4, 24-300 Opole Lubelskie, tel. (81) 827 20 45, sekretariat@opolelubelskie.plStarostwo Powiatowe w Puławach, ul. Królewska 19, 24-100 Puławy, tel. (81) 886 11 00, starostwo@pulawy.powiat.pl

Biuro podróży „ANAS”, ul. Bernardyńska 12/10, 20-109 Lublin, tel. (81) 532 38 88, turystyka@anas.lublin.plSklep „Pod Cisami”, ul. 1-go Maja 11, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 47 06

Bank Spółdzielczy w Nałęczowie, ul. 1-go Maja 16, 24-150 Nałęczów, tel. (81) 501 41 80, info@bsnaleczow.pl

sekretariat@poczta.karczmiska.pl

Atrakcje:

Samorządy:

Inne:

Członkowie wspierający:

28

Tekst: Eliza Cieszko, Maria PanekKorekta: Katarzyna Kucaba Opracowanie graficzne: Grzegorz Jaworski

Zdjęcia: Marek Bartkowiak, Grzegorz Bukowski, Wiesław Czerniec, Grzegorz Jaworski, Paweł Lis, Piotr Maciuk, Hubert Mącik, Janusz Ogiński, Jadwiga Religa, Wojciech Santarek, Jagienka Sarna,

Blanka Skowronek-Kolibska, Piotr Szpakowski oraz ze zbiorów: Gminnego Ośrodka Kultury w Wojciechowie, Muzeum Lubelskiego w Lublinie, Muzeum Multimedialnego w Opolu Lubelskim, Muzeum Nadwiślańskiego,

Muzeum Nietypowych Rowerów, Starostwa Powiatowego w Opolu Lubelskim, Urzędu Miasta Puławy i LOT „Kraina Lessowych Wąwozów”

ISBN: 978-83-932738-1-2 Nałęczów 2012 Drona Sp. z o.o., www.drona.com.pl

Imprezy cykliczne organizowane lub związanez muzeami „Krainy Lessowych Wąwozów”

Blog: www.blog.sztukaodpoczynku.pl; Kanał Youtube: www.youtube.com/sztukaodpoczynku Facebook: Strona Krainy Lessowych Wąwozów w najpopularniejszym portalu społecznościowym - można ją znaleźć przez wyszukiwarkę

©Wydawca:Lokalna Organizacja Turystyczna „Kraina Lessowych Wąwozów”

al. Kasztanowa 2, 24-150 Nałęczów, tel. , e-mail: info@kraina.org.plwww.kraina.org.pl

81 50 16 101

Uwaga: Podane ceny nie stanowią oferty handlowej i mogą ulec zmianie

„Kolędowanie we dworze” – Muzeum Zamek w Janowcu

Zimowa przygoda z przyrodą i plastyką – zajęcia edukacyjne w Muzeum Przyrodniczym w Kazimierzu Dolnym

Dzień Ziemi – impreza edukacyjna w Muzeum Przyrodniczym w Kazimierzu Dolnym

03.05 „Święto Jerzego Kuncewicza” w Domu Kuncewiczów w Kazimierzu Dolnym„Święto wina” – Muzeum Zamek w Janowcu„Majówka z Panem Prusem” – impreza plenerowa organizowana w Nałęczowie na terenie Parku Zdrojowego przez Muzeum Bolesława Prusa„Noc Muzeów” – oddziały Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym„Noc Muzeów” – Muzeum Stefana Żeromskiego i Muzeum Bolesława Prusa„Majówka artystyczna” – Muzeum Zamek w Janowcu„Spotkania z archeologią” – Grodzisko ŻmijowiskaMajówka Archeologiczna w Chodliku

„Dni Wisły” w Muzeum Przyrodniczym w Kazimierzu Dolnym„Izabeliada” – tradycyjny korowód w ramach Dni Puław na terenie osady pałacowo-parkowej

Ogólnopolskie Warsztaty Kowalskie, Ogólnopolskie Spotkania Kowali i Ogólnopolskie Targi Sztuki Kowalskiej w Wojciechowie – impreza prezentująca dorobek artystyczny kowali„Warsztaty Archeologii Doświadczalnej” – Grodzisko Żmijowiska

15.08 Święto Marii Kuncewiczowej w Domu Kuncewiczów w Kazimierzu DolnymFestiwal Filmu i Sztuki „Dwa Brzegi” Kazimierz Dolny – Janowiec„Janowieckie Interpretacje Muzyki” – Muzeum Zamek w Janowcu

Rocznica Koronacji Matki Bożej Kębelskiej w Wąwolnicy„Święto Jesieni” w Muzeum Przyrodniczym w Kazimierzu Dolnym„Słowiańskie Babie Lato” – Grodzisko Żmijowiska„Europejskie Dni Dziedzictwa” – oddziały Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym

kwiecień

maj

czerwiec

lipiec

sierpień

wrzesień

luty

styczeń