SŁOWNIK TERMINÓW Z ZAKRESU BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO AON

A K A D E M I A O B R O N Y N A R O D O W E J

___________________________________________________________________

WYDZIAŁ STRATEGICZNO-OBRONNY

S Ł O W N I K

TERMINÓW Z ZAKRESU BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

Wydanie drugie

WARSZAWA 2002

2

Pierwsze wydanie słownika opracowane pod kierownictwem gen. dyw. prof. dra

hab. Bolesława BALCEROWICZA zostało uzupełnione i rozszerzone przez zespół pracowników Akademii Obrony Narodowej oraz Akademii Marynarki Wojennej pod

kierownictwem płka dra hab. Jacka PAWŁOWSKIEGO w składzie: Ppłk dr hab. Andrzej CIUPIŃSKI Mjr dr Andrzej DAWIDCZYK Płk dr hab. Michał DROST Ppłk dypl. Krzysztof GĄSIOREK Mjr dr Marek GĄSKA Kmdr dr hab. Marek ILNICKI Płk dr hab. Ryszard JAKUBCZAK Płk dr hab. Romuald KALINOWSKi Prof. dr hab. Roman KULCZYCKI Prof. dr hab. Jerzy KUNIKOWSKI Płk dr inż. Stefan KURINIA Płk dr Zbigniew LACH Prof. dr hab. Wojciech ŁEPKOWSKI Prof. dr hab. Leonard ŁUKASZUK Kmdr prof. dr hab. Andrzej MAKOWSKI Ppłk dypl. Andrzej MAKOWSKI Płk dr hab. Kazimierz MALAK Płk dr hab. Józef MARCZAK Ppłk dr Marek OBRUSIEWICZ Płk dr hab. Jacek PAWŁOWSKI Płk dr hab. Janusz PŁACZEK Prof. dr hab. Witold POKRUSZYŃSKI Kpt. mgr inż. Maciej PREUS Ppłk dr Krzysztof PRZEWORSKI Płk dr hab. Cezary RUTKOWSKI Płk dr hab. Zenon STACHOWIAK Płk dypl. Hieronim SZAFRAN Ppłk dr Wiesław ŚMIAŁEK Prof. dr hab. Jan WOJNAROWSKI Płk dr hab. Mariusz WIATR Prof. dr hab. Ryszard WRÓBLEWSKI Mjr dypl. Mieczysław ZAJĄC Prof. dr hab. Eugeniusz ZABŁOCKI Płk dr hab. Józef ZUBEK (z-ca kierownika zespołu) Redakcja Prof. dr hab. Wojciech ŁEPKOWSKI Wydawca:

3

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie ......................................................................... 4

Wykaz haseł ........................................................................ 6 - 156

Przypisy ............................................................................. 157 - 159

Załącznik Nr 1 ................................................................... 159 - 168

Załącznik Nr 2 ................................................................... 169 - 177

Skorowidz haseł ............................................................... 178 - 186

4

WPROWADZENIE

Minęło pięć lat od chwili ukazania się ostatniej edycji ―Słownika terminów

z zakresu bezpieczeństwa narodowego‖. W tym czasie autorzy zebrali wiele cennych

opinii o tym wydawnictwie, dokonali gruntownej analizy zawartych w nim sformułowań i

na podstawie uzyskanych wniosków przystąpili do opracowania kolejnej, doskonalszej

wersji.

Zakres niniejszego wydawnictwa wykracza daleko poza normy ogólnie przyjęte dla

słownika terminów wojskowych. Ujęto w nim bowiem dla porównania dodatkowo po kilka

terminów z różnych materiałów źródłowych, odnoszących się do terminu podstawowego,

a następnie sformułowano jego definicję najbardziej odpowiadającą aktualnym poglądom

na obronność i bezpieczeństwo narodowe, albo odwołano się do definicji podanych w

materiałach źródłowych. Definicje te zostały napisane dużymi literami. Ponieważ terminy

poprzedzające zasadnicze definicje pochodzą z różnych okresów, Czytelnik ma również

możliwość prześledzenia kierunku, w jakim ewoluują, a niekiedy nawet ustalenia

przyczyn, które spowodowały zaistniałe zmiany.

W niniejszym wydawnictwie wprowadzono także wiele innowacji i udoskonaleń

podnoszących jego walory. Najważniejsze hasła ―Strategia” i “Strategia

bezpieczeństwa narodowego” zostały poszerzone (w załączniku) o interpretacje

zawarte w opracowaniu pt.: ―International Military Defense Encyclopaedia‖,

co pozwala na dokonywanie szerszych porównań w tym zakresie. Natomiast

w odniesieniu do innych terminów o istotnym znaczeniu dla problematyki związanej

z bezpieczeństwem oraz do pojęć różnie do tej pory interpretowanych

- przedstawiono (w przypisach) uzasadnienia przyjętych ostatecznie sformułowań.

5

Poszczególne definicje składają się z hasła (tematu definicji) połączonego pauzą

(-) z jego treścią. Hasło pozwala szybko znaleźć potrzebną definicję i czyni materiał

przejrzystym, zaś pauza zastępuje wyrażenia: ―jest to‖, ―są to‖ lub

―to znaczy‖.Natomiast w treści definicji, oprócz cech definiowanego pojęcia, podano tam,

gdzie było niezbędne, usytuowanie jej w terminie nadrzędnym. W przypadku

występowania terminów zdefiniowanych w innych miejscach wydawnictwa, zastosowano

odsyłacze w postaci strzałki (). Definicje starano się formułować często w formie

jednego zdania. Pewne informacje rzeczowe dodano wówczas,

gdy mogą się one przyczynić do poprawnego zrozumienia objaśnianych terminów.

Autorzy mają nadzieję, że oddany do rąk Czytelnika słownik przyczyni się

nie tylko do upowszechnienia znajomości terminologii wojskowej, lecz również ułatwi

pracę nad jej dalszym doskonaleniem. Jest to szczególnie istotne w procesach naukowo-

badawczym i dydaktycznym realizowanych w Wydziale Strategiczno-Obronnym

Akademii Obrony Narodowej. Działalność ta wymaga bowiem utrzymywania kontaktów z

wieloma instytucjami spoza wojska, gdzie znajomość terminologii wojskowej nie zawsze

jest wystarczająca, co prowadzi niekiedy do różnych nieporozumień. Wprawdzie nie

należy zbytnio przeceniać znaczenia definicji, ale jest oczywiste, że są one niezbędne w

porozumiewaniu się między ludźmi, zwłaszcza w takich dziedzinach, jak nauka i

dydaktyka.

Zespół autorów zwraca się do Szanownych Czytelników z uprzejmą prośbą o

nadsyłanie ewentualnych uwag odnośnie do formy, treści i kompletności niniejszego

słownika. Zostaną one wykorzystane przy opracowaniu kolejnej edycji wydawnictwa.

ZESPÓŁ AUTORSKI

6

ADMINISTRACJA PUBLICZNA1

ADMINISTRACJA PUBLICZNA - władcze wykonywanie zadań przypisanych przez porządek prawny państwu i jego organom lub innym podmiotom wykonującym funkcje władcze. W Polsce zaliczamy do niej: organa administracji rządowej (naczelne, centralne, wojewódzkie, powiatowe zespolone i niezespolone), organa administracji samorządowej (terytorialne, zawodowe, gospodarcze) i inne organa administracji państwowej (np. Państwowa Inspekcja Pracy, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji i inne)

Nowa Encyklopedia Multimedialna PWN, Warszawa, 2001 r.

ADMINISTRACJA PUBLICZNA - całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decyzyjnych.

E. Zieliński, Administracja rządowa w Polsce, Warszawa. 2001 s. 12.

ADMINISTRACJA PUBLICZNA – PRZYJĘTE PRZEZ PAŃSTWO STRUKTURY ORGANIZACYJNE I REALIZOWANE PRZEZ JEGO ORGANA, A TAKŻE PRZEZ ORGANA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO, DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU ZASPOKOJENIE ZBIOROWYCH I INDYWIDUALNYCH POTRZEB OBYWATELI, WYNIKAJĄCYCH ZE WSPÓŁŻYCIA LUDZI W SPOŁECZNOŚCIACH. ORGANAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ SĄ NACZELNE I CENTRALNE ORGANA ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ, TERENOWE ORGANA ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ, ORGANA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ORAZ INNE ORGANA W ZAKRESIE W JAKIM ZOSTAŁY POWOŁANE NA MOCY PRAWA.

Opracowano na podstawie: Administracja publiczna, zagadnienia wstępne, Lublin, 1999 ; Dz.U. 1995 r. Nr 74, poz. 368 atr.20 ust. 2.

ADMINISTRACJA WOJSKOWA - a) ogół czynności wykonywanych przez organy wojskowe w zakresie władzy wykonawczej, z wyłączeniem strategii i taktyki; b) wewnętrzne kierowanie jednostką wojskową.

Dictionary of Military and Associated Terms, Department of Defense, US Government Printing Office, Washington 1989, s. 4.

1 Po przywróceniu w naszym kraju w 1990 r. samorządu terytorialnego oraz samorządów

specjalnych, celowe jest przywrócenie terminu „administracja publiczna”, przy założeniu, iż pojęcie to jest szersze od pojęcia administracji państwowej i że obejmuje ono nie tylko państwowe podmioty administracji, ale również pozostałe podmioty spełniające funkcje tejże administracji.

7

ADMINISTRACJA WOJSKOWA - 1) dziedzina nauki wojennej badająca organizację, skład, uzupełnianie i mobilizację sił zbrojnych oraz zagadnienia służby i bytowania wojsk; 2) kierownictwo wojskowe w czasie wojny na opanowanych lub okupowanych terenach nieprzyjaciela; 3) działalność organów wojskowych w czasie pokoju obejmująca wszystkie sprawy sił zbrojnych nie wchodzące w zakres dowodzenia i szkolenia oraz ogół czynności mających na celu zapewnienie wojsku wszystkiego, co mu jest potrzebne do życia i walki.

Słownik podstawowych terminów wojskowych, Warszawa 1977, s. A-1.

ADMINISTRACJA WOJSKOWA - ELEMENT ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ, OBEJMUJĄCEJ ORGANIZOWANIE I REALIZACJĘ PROCESÓW NASTAWIONYCH NA

WSZECHSTRONNE ZASPOKOJENIE POTRZEB SIŁ ZBROJNYCH W ZAKRESIE ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO ŻYCIA I WALKI.

AGLOMERACJA

AGLOMERACJA - w urbanistyce skupisko ludności i zabudowy na stosunkowo niewielkim obszarze, powodujące silne jego zurbanizowanie; także zmierzająca do tego działalność.

Wielka encyklopedia powszechna , t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 73.

AGLOMERACJA - proces rozwijania się zespołu osiedli dookoła jednego dominującego centrum, jakim jest duże miasto lub ośrodek przemysłowy, także układ osadniczy będący rezultatem tego procesu . (...).

Słownik pojęć geograficznych, WP, Warszawa 1973, s.5

AGLOMERACJA - ELEMENT SIECI OSADNICZEJ STANOWIĄCY SKUPIENIE POWIĄZANYCH FUNKCJONALNIE OSIEDLI WOKÓŁ JEDNEGO MIASTA (WYJĄTKOWO DWÓCH), ZDECYDOWANIE DOMINUJĄCEGO (DOMINUJĄCYCH) NAD SĄSIEDNIMI. W STRUKTURZE SIECI OSADNICZEJ AGLOMERACJA ZNAJDUJE

SIĘ OBOK KONURBACJI NA NAJWYŻSZYM SZCZEBLU.

AGRESJA

AGRESJA - użycie siły zbrojnej przez państwo przeciwko suwerenności, integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej innego państwa lub w jakiejkolwiek innej postaci sprzecznej z Kartą Narodów Zjednoczonych.

M. Flemming, Wojskowy Przegląd Prawniczy, nr 2, Warszawa 1975, s. 208.

AGRESJA - użycie siły zbrojnej przez państwo (grupę państw) przeciwko suwerenności, integralności terytorialnej, niepodległości politycznej innego państwa (grupy państw) lub w inny sposób niezgodny z Kartą NZ.

Rezolucja nr 3314/XXIX ZO ONZ 14.12.1974 r. (w:) Prawo międzynarodowe. Materiały do studiów. Pod red. B. Wierzbickiego, Białystok 2000, s. 424.

8

AGRESJA - SPRZECZNE Z PRAWEM MIĘDZYNARODOWYM

ZASTOSOWANIE PRZEMOCY ZBROJNEJ JEDNEGO PAŃSTWA WOBEC DRUGIEGO, ZMIERZAJĄCE DO OGRANICZENIA LUB POZBAWIENIA DANEGO PAŃSTWA JEGO INTEGRALNOŚCI TERYTORIALNEJ, NIEZAWISŁOŚCI LUB SUWERENNOŚCI.

AKCJA RATUNKOWA

AKCJA RATOWNICZA - zespół różnorodnych przedsięwzięć podejmowanych przez siły obrony cywilnej w celu usunięcia skutków klęsk żywiołowych, katastrof, pożarów i awarii, a w czasie wojny - likwidacji skutków użycia przez przeciwnika broni masowego rażenia . Akcja ratunkowa obejmuje udzielanie pomocy poszkodowanym, likwidowanie bądź ograniczanie skutków napadu powietrznego oraz prowadzenie prac awaryjno-remontowych. (...).

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 12.

AKCJA RATUNKOWA (OBRONY CYWILNEJ) - JEDNO Z ZADAŃ

REALIZOWANYCH PRZEZ FORMACJE OBRONY CYWILNEJ W REJONIE

PORAŻENIA, KATASTROFY KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ, MAJĄCE NA CELU NIESIENIE POMOCY LUDNOŚCI POSZKODOWANEJ, OGRANICZENIE STRAT I ZNISZCZEŃ, ZAPOBIEGANIE WTÓRNYM SKUTKOM WYBUCHÓW I SKAŻEŃ ORAZ ICH LIKWIDACJĘ.

AKCJA ZBROJNA

AKCJA - zorganizowane działanie, postępowanie, czynność dowódców, sztabów lub wojsk w celu wykonania doraźnego zadania bojowego . (...).

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s.12.

AKCJA ZBROJNA - forma konfliktu zbrojnego prowadzonego w formie

krótkotrwałych działań sił zbrojnych lub zorganizowanych i uzbrojonych grup, których

celem jest osiągnięcie doraźnych efektów.

Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994, s .5.

AKCJA ZBROJNA - KRÓTKOTRWAŁE DZIAŁANIE SIŁ ZBROJNYCH LUB ZORGANIZOWANYCH I UZBROJONYCH GRUP, KTÓRYCH CELEM JEST OSIĄGNIĘCIE DORAŹNYCH EFEKTÓW.

9

ALARMOWANIE

ALARMOWANIE - przekazanie dla określonego zespołu ludzi bądź pojedynczych osób, pododdziałów, oddziałów i związków sygnału (znaku umownego) do wykonania ustalonego wcześniej polecenia, zarządzenia, rozkazu nakazującego natychmiastowe przejście do określonego działania, zwykle w wypadku grożącego niebezpieczeństwa napadu (powietrznego, jądrowego, chemicznego) ze strony nieprzyjaciela. (...).

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s.13.

ALARMOWANIE I POWIADAMIANIE - przekazywanie odpowiednim organom i ludności cywilnej sygnałów o niebezpieczeństwie napadu (powietrznego, jądrowego, chemicznego) nieprzyjaciela Mała encyklopedia wojskowa, t.1, Warszawa 1967, s.15.

ALARMOWANIE (W OBRONIE CYWILNEJ) - JEDNA Z FUNKCJI SYSTEMU WYKRYWANIA I ALARMOWANIA W PAŃSTWIE MAJĄCA NA CELU ROZPOWSZECHNIANIE PRZEZ ODPOWIEDNIE ORGANY USTALONYCH SYGNAŁÓW (KOMUNIKATÓW) O BEZPOŚREDNIM NIEBEZPIECZEŃSTWIE.

ALARMOWANIE (W SIŁACH ZBROJNYCH) - JEDNA Z FUNKCJI SYSTEMU WYKRYWANIA I ALARMOWANIA W PAŃSTWIE MAJĄCA NA CELU NATYCHMIASTOWE DOPROWADZENIE DO WOJSK DECYZJI DOTYCZĄCYCH

OSIĄGANIA WYŻSZYCH STANÓW GOTOWOŚCI BOJOWEJ, OPERACYJNEGO I

MOBILIZACYJNEGO ICH ROZWINIĘCIA, OBRONY (OSŁONY) WOJSK PRZED UDERZENIAMI PRZECIWNIKA, OCHRONY PRZED SKAŻENIAMI ORAZ WYKONANIE INNYCH ZADAŃ.

ANALIZA GOSPODARCZO-OBRONNA

ANALIZA GOSPODARCZO-OBRONNA - systematyczne badanie różnych wariantów działań obronnych oraz związanych z nimi nakładów i korzyści.

H.Comway, Defense Economic Issnes, National Defense University, Washington 1990, s. 81.

ANALIZA GOSPODARCZO-OBRONNA - mierzenie korzyści systemów obronnych oraz określanie ich kosztów w celu wskazania rozwiązania najkorzystniejszego.

Ch.J.Hitch, R.N.McKean, The Economics of Defense in the Nuclear Age, Harvard University Press, Cambridge 1958, s. 212.

ANALIZA GOSPODARCZO-OBRONNA - ELEMENT PROCESU PLANOWANIA OBRONNEGO, POLEGAJĄCY NA POSZUKIWANIU ROZWIĄZAŃ AKTUALNYCH I PRZYSZŁYCH ZADAŃ OBRONNYCH W ŚWIETLE MOŻLIWOŚCI EKONOMICZNYCH PAŃSTWA I JEGO POTRZEB SPOŁECZNO-GOSPODARCZYCH.

10

ANALIZA SYSTEMOWA - ZBIÓR JAKOŚCIOWYCH I ILOŚCIOWYCH METOD NAUKOWYCH CELOWO UPORZĄDKOWANYCH NA POTRZEBY ROZWIĄZANIA BADANEGO PROBLEMU.

ANARCHIZM - ZRÓŻNICOWANA WEWNĘTRZNIE I ZINDYWIDUALIZOWANA STANOWISKAMI GŁÓWNYCH TEORETYKÓW DOKTRYNA POLITYCZNA ORAZ ROZWIJAJĄCY SIĘ W OPARCIU O NIĄ RUCH POLITYCZNY ZMIERZAJĄCY DO DESTABILIZACJI I OBALENIA PAŃSTWA. PODSTAWĄ DOKTRYNY ANARCHII, JEST TEZA O PRAWIE JEDNOSTKI DO NICZYM NIEOGRANICZONEJ WOLNOŚCI. PRZESZKODĄ W JEJ UZYSKANIU JEST PAŃSTWO, BĘDĄCE JEDNOCZEŚNIE ŹRÓDŁEM WYZYSKU I UCISKU SPOŁECZNEGO. ANARCHIZM DĄŻY DO ZNIESIENIA PAŃSTWA I USTANOWIENIA USTROJU BEZPAŃSTWOWEGO, WOLNEGO OD PRZYMUSU, OPARTEGO NA ZWIĄZKACH PRODUCENTÓW I KONSUMENTÓW.

Mały leksykon politologiczny, red. M. Chmaj i W. Sokół, Lublin 1997, s. 24 .

ANEKSJA - ZAJĘCIE SIŁĄ, A NASTĘPNIE PRZYŁĄCZENIE PRZEZ PAŃSTWO (AGRESORA) CAŁOŚCI LUB CZĘŚCI TERYTORIUM INNEGO PAŃSTWA DO SWOJEGO TERYTORIUM PAŃSTWOWEGO.

Słownik polityki, pod. red. M. Bankowicza, Warszawa 1999, s. 21.

ARCHITEKTURA BEZPIECZEŃSTWA - OGÓŁ FORM I SPOSOBÓW ORGANIZOWANIA I KSZTAŁTOWANIA PRZESTRZENI DLA ZAPEWNIENIA POKOJOWYCH WARUNKÓW BYTU LUDZI. WYSTĘPUJE ZARÓWNO W OBSZARZE WIEDZY, JAK I DZIAŁALNOŚCI PRAKTYCZNEJ. UWZGLĘDNIA ISTNIEJĄCĄ RZECZYWISTOŚĆ NA DANYM ETAPIE JEJ ROZWOJU, PRZYJĘTE FORMY WIĘZÓW ORGANIZACYJNYCH I PRZEWIDYWANY ICH ROZWÓJ. W OPARCIU O NIE ORGANIZUJE I KSZTAŁTUJE WARUNKI SŁUŻĄCE:

PRZECIWDZIAŁANIU I LIKWIDOWANIU KRYZYSÓW I KONFLIKTÓW ORAZ ZAPEWNIENIU POKOJOWEGO BYTU NA OKREŚLONYM OBSZARZE REALNEJ RZECZYWISTOŚCI.

J. Kaczmarek, Architektura bezpieczeństwa, Warszawa 1997, s. 1.

AZYL POLITYCZNY - INSTYTUCJA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO POLEGAJĄCA NA UDZIELENIU PRZEZ PAŃSTWO SCHRONIENIA CUDZOZIEMCOWI PRZEŚLADOWANEMU PRZEZ WŁADZE INNEGO PAŃSTWA. WIĄŻE SIĘ TO Z GWARANCJAMI ZAPEWNIENIA CUDZOZIEMCOWI PODSTAWOWYCH PRAW CZŁOWIEKA, WŁĄCZNIE Z PRAWEM SWOBODNEGO WYJAZDU ORAZ WYŁĄCZENIU MOŻLIWOŚCI EKSTRADYCJI.

Leksykon współczesnych stosunków politycznych, praca zbiór. pod red. Cz. Mojsiewicza, Wrocław 1997, s. 34-.

11

BAZA

BAZA - 1) miejsce, z którego prowadzi się lub wspiera operację; 2) obszar lub miejsce z infrastrukturą i urządzeniami wsparcia logistycznego lub innego typu.

Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998, s. 45

BAZA - ZASOBY, INFRASTRUKTURA I URZĄDZENIA ZNAJDUJĄCE SIĘ NA DANYM OBSZARZE LUB W DANYM MIEJSCU, PRZEZNACZONE DO WSPIERANIA OPERACJI WOJSKOWYCH.

BAZA MOBILIZACYJNA JEDNOSTKI WOJSKOWEJ – TO ZORGANIZOWANE ZESPOŁY SPECJALISTÓW, Z ODPOWIEDNIĄ DOKUMENTACJĄ, SPRZĘTEM I

WYPOSAŻENIEM, KTÓRE PRACUJĄ W OKRESIE MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA JEDNOSTKI WOJSKOWEJ (INSTYTUCJI), A PRZEZNACZONE SĄ DO ZAPEWNIENIA ZORGANIZOWANEGO I SPRAWNEGO PRZYJĘCIA POTRZEB MOBILIZACYJNYCH I HARMONIJNEGO PRZEJŚCIA JEDNOSTKI WOJSKOWEJ (INSTYTUCJI) ZE STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH I STANÓW ILOŚCIOWYCH CZASU POKOJOWEGO NA WOJENNE.

BAZA ROZWINIĘCIA OPERACYJNEGO - BAZA INNA NIŻ W CZASIE POKOJU, POSIADAJĄCA MINIMALNE WYPOSAŻENIE W PODSTAWOWE URZĄDZENIA OPERACYJNE I ZABEZPIECZENIA, W KTÓREJ ZOSTANIE ROZMIESZCZONA JEDNOSTKA WOJSKOWA LUB JEJ CZĘŚĆ W CELU PROWADZENIA DZIAŁAŃ W CZASIE ZAGROŻENIA LUB WOJNY. Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998, s. 100.

BAZA WOJSKOWA - WYDZIELONY REJON (MIASTO, PORT, LOTNISKO), WYPOSAŻONY I URZĄDZONY ORAZ PRZYGOTOWANY (LOTNISKA, PRZYSTANIE, WARSZTATY, MAGAZYNY, STANOWISKA STARTOWE, KOSZARY, SZPITALE, ZAPORY, SKŁADY MATERIAŁÓW PĘDNYCH I SMARÓW, ŻYWNOŚCI Itp.) DO OKRESOWEGO LUB STAŁEGO PRZEBYWANIA W NIM

JEDNEGO LUB KILKU RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH LUB WOJSK. ROZRÓŻNIA SIĘ BAZY RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH (LĄDOWE, LOTNICZE, MARYNARKI WOJENNEJ) I RODZAJÓW WOJSK. BAZY WOJSKOWE MOGĄ BYĆ STRATEGICZNE LUB O CHARAKTERZE OPERACYJNO - TAKTYCZNYM. BAZY ROZMIESZCZA SIĘ NA WŁASNYM LUB OBCYM TERYTORIUM - TE OSTATNIE MOGĄ BYĆ SOJUSZNICZE LUB NEUTRALNE, TWORZONE NA MOCY SPECJALNYCH UMÓW MIĘDZY ZAINTERESOWANYMI PAŃSTWAMI, BĄDŹ WROGIE - UTWORZONE NA TERENACH OKUPOWANYCH LUB BEZ ZGODY PAŃSTWA, NA KTÓRYM SĄ ROZMIESZCZONE. Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998, s. 6.

12

BEZPIECZEŃSTWO

BEZPIECZEŃSTWO - STAN, KTÓRY DAJE POCZUCIE PEWNOŚCI, I GWARANCJE JEGO ZACHOWANIA ORAZ SZANSĘ NA DOSKONALENIE. JEDNA Z PODSTAWOWYCH POTRZEB CZŁOWIEKA. TO SYTUACJA ODZNACZAJĄCA SIĘ BRAKIEM RYZYKA UTRATY CZEGOŚ CO CZŁOWIEK SZCZEGÓLNIE CENI, NA PRZYKŁAD ZDROWIA, PRACY, SZACUNKU, UCZUĆ, DÓBR MATERIALNYCH. WYRÓŻNIA SIĘ M. IN. BEZPIECZEŃSTWO GLOBALNE REGIONALNE, NARODOWE; BEZPIECZEŃSTWO MILITARNE, POLITYCZNE, SPOŁECZNE; BEZPIECZEŃSTWO FIZYCZNE, PSYCHICZNE, SOCJALNE; BEZPIECZEŃSTWO STRUKTURALNE I PERSONALNE. Na podstawie: Słownika terminów z zakresu psychologii dowodzenia i zarządzania, Warszawa, 2000 r. s.17.

BEZPIECZEŃSTWO KOOPERACYJNE - SZEROKIE ROZUMIENIE

PROBLEMATYKI BEZPIECZEŃSTWA, WIELOWYMIAROWE W TREŚCI I STOPNIOWE W CHARAKTERZE; AKCENTUJĄCE WZAJEMNE GWARANCJE, A NIE ODSTRASZANIE; OTWARTE, A NIE EKSKLUZYWNE; NIE OGRANICZONE POD WZGLĘDEM CZŁONKOSTWA; FAWORYZUJĄCE ROZWIĄZANIA WIELOSTRONNE KOSZTEM DWUSTRONNYCH; NIE PRZEDKŁADAJĄCE ŚRODKÓW MILITARNYCH NAD POZAMILITARNE; ZAKŁADAJĄCE, ŻE PAŃSTWA SĄ GŁÓWNYMI PODMIOTAMI SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA, ALE DOPUSZCZAJĄCE, ŻE PODMIOTY NIE BĘDĄCE PAŃSTWAMI MOGĄ ODGRYWAĆ ISTOTNĄ ROLĘ; NIE WYMAGAJĄCE UTWORZENIA FORMALNYCH INSTYTUCJI BEZPIECZEŃSTWA, ALE RÓWNIEŻ ICH NIE ODRZUCAJĄCE; PRZEDE WSZYSTKIM ZAŚ - PODKREŚLAJĄCE WARTOŚĆ "NAWYKÓW DIALOGU" W UJĘCIU WIELOSTRONNYM.

G.Evans: Współpraca dla pokoju, Warszawa 1994, s. 19-20.

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE - w zakresie przedmiotowym obejmuje zespół uwarunkowań, w których państwa nie czują się zagrożone atakiem militarnym oraz presją polityczną lub gospodarczą, mając możliwości swobodnej realizacji własnego rozwoju i postępu.

D. Fischer, Non - military aspects of security, New York, 1993, s.10.

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE - wartość chroniona w ramach polityki bezpieczeństwa. Obejmuje integralność terytorialną oraz zachowanie instytucji państwa.

H.J. Morgenthau, Politics Among Nations, wyd. VIII, New York 1993, s. 562.

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE - obejmuje przetrwanie (państwa, narodu, grupy etnicznej), integralność terytorialną, niezależność polityczną oraz jakość życia.

J. Kukułka, Bezpieczeństwo a współpraca europejska: współzależność i sprzeczności interesów, Sprawy Międzynarodowe nr 7, 1982, s. 34.

13

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE - to układ stosunków międzynarodowych zapewniający wspólne bezpieczeństwo państw tworzących system międzynarodowy.

Leksykon współczesnych stosunków politycznych, praca zbiór. pod red. Cz. Mojsiewicza, Wrocław 1997, s. 45.

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE - BRAK OBIEKTYWNIE ISTNIEJĄCYCH ZAGROŻEŃ I SUBIEKTYWNYCH OBAW ORAZ ZGODNE DĄŻENIE I DZIAŁANIE SPOŁECZNOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ NA RZECZ OCHRONY OKREŚLONYCH WARTOŚCI PAŃSTWOWYCH I POZAPAŃSTWOWYCH (SPOŁECZNYCH) ZA POMOCĄ NORM, INSTYTUCJI I INSTRUMENTÓW ZAPEWNIAJĄCYCH POKOJOWE ROZSTRZYGANIE SPORÓW ORAZ TWORZENIE GOSPODARCZYCH, SPOŁECZNYCH, EKOLOGICZNYCH I INNYCH PRZESŁANEK DYNAMICZNEJ STABILNOŚCI I ELIMINOWANIA ZAGROŻEŃ.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE 2

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - stan równowagi między zagrożeniem wywołanym możliwością zaistnienia konfliktu a potencjałem obronnym.

W.Stankiewicz, Bezpieczeństwo narodowe a walki niezbrojne, Studium, Warszawa 1991, s.73

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - jest nie tylko ochroną narodu i terytorium przed fizyczną napaścią lecz również ochroną - za pomocą różnych środków - żywotnych interesów ekonomicznych i politycznych, których utrata zagroziłaby żywotności i podstawowym wartościom państwa.

M.T. Taylor w pracy zbiorowej pod redakcją W.J. Taylora Jr. pt.: American National Security: Policy and Process, Baltimore 1981, s. VII.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - stan świadomości społecznej, w którym istniejący poziom zagrożeń, dzięki posiadanym zdolnościom obronnym, nie budzi obaw, lęku o zachowanie (osiągnięcie) uznanych wartości.

C. Rutkowski, Bezpieczeństwo i obronność: strategie - koncepcje - doktryny, Warszawa 1995, s. 30.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - stan społeczeństwa określony stosunkiem wielkości potencjału obronnego jakim ono dysponuje do skali zagrożeń.

Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994, s. 6.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - zdolność narodu do ochrony jego wartości wewnętrznych przed zagrożeniami zewnętrznymi.

Polityka zagraniczna państwa, Warszawa 1992, s. 66.

2 Patrz przypis nr 1

14

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - wspólne określenie obejmujące zarówno obronę narodową, jak i stosunki zagraniczne USA, a w szczególności warunki związane z: a) militarną lub obronną przewagą nad jakimkolwiek obcym państwem lub grupą państw: b) korzystnymi wzajemnymi relacjami zagranicznymi: c) ze stanem obrony, dającym możliwość stawienia skutecznego oporu wrogim i destrukcyjnym działaniom wewnętrznym lub zewnętrznym, jawnym lub skrytym.

Dictionary of Military and Associated Terms, Washington 1987, s. 242.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - STAN UZYSKANY W WYNIKU

ODPOWIEDNIO ZORGANIZOWANEJ OBRONY I OCHRONY PRZED

ZAGROŻENIAMI ZEWNĘTRZNYMI I WEWNĘTRZNYMI OKREŚLANY

STOSUNKIEM POTENCJAŁU OBRONNEGO DO SKALI ZAGROŻEŃ.

BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA

BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA - taki rzeczywisty stan stabilności wewnętrznej i suwerenności państwa, który odzwierciedla brak lub występowanie jakichkolwiek zagrożeń (w sensie zaspokajania podstawowych potrzeb egzystencjalnych i behawioralnych społeczeństwa oraz traktowania państwa jako suwerennego podmiotu w stosunkach międzynarodowych).

S. Dworecki, Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994, s. 16.

BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA - STAN UZYSKANY W WYNIKU ZORGANIZOWANEJ OCHRONY I OBRONY PRZED MOŻLIWYMI ZAGROŻENIAMI, WYRAŻONY STOSUNKIEM POTENCJAŁU OBRONNEGO DO SKALI ZAGROŻEŃ.


BEZPIECZEŃSTWO REGIONALNE - ELEMENT SZERSZEGO POJĘCIA

‖BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE‖, OZNACZA BRAK ZAGROŻENIA LUB OCHRONĘ PRZED NIM W SKALI REGIONALNEJ. JEST ZAPEWNIANE PRZEZ ORGANIZACJE REGIONALNE W RAMACH SAMOOBRONY ZBIOROWEJ.

BEZPIECZEŃSTWO WOJSKOWE (MILITARNE) - STAN UZYSKANY W REZULTACIE UTRZYMYWANIA ODPOWIEDNIO ZORGANIZOWANYCH I WYPOSAŻONYCH SIŁ ZBROJNYCH ORAZ ZAWARTYCH SOJUSZÓW WOJSKOWYCH, A TAKŻE POSIADANIA KONCEPCJI STRATEGICZNEJ WYKORZYSTANIA BĘDĄCYCH W DYSPOZYCJI SIŁ, STOSOWNIE DO ZAISTNIAŁEJ SYTUACJI.

15

BEZPIECZEŃSTWO ZBIOROWE – STAN KTÓRY ZASADZA SIĘ NA IDEI WYRZECZENIA PRZEZ CZŁONKÓW DANEGO SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA - CZY TO NARODÓW ZJEDNOCZONYCH, CZY TEŻ JAKIEGOŚ UGRUPOWANIA REGIONALNEGO - UŻYCIA SIŁY WOBEC SIEBIE ORAZ NA ICH ZOBOWIĄZANIU SIĘ DO PRZYJŚCIA Z POMOCĄ KAŻDEMU Z CZŁONKÓW ZAATAKOWANEMU PRZEZ AGRESORA, KTÓRY NARUSZYŁ TEN SYSTEM.

G. Evans: Współpraca dla pokoju, Warszawa 1994, s. 12.

BITWA 3

BITWA - zdecydowane starcie dwóch wrogich zgrupowań sił zbrojnych, jeżeli zgrupowania te stanowią główne siły zbrojne obu stron na danym teatrze działań wojennych (kierunku strategicznym) i jeżeli starcie to ma bardzo doniosłe znaczenie dla całości wojny lub - co najmniej – kampanii. Współcześnie bitwa jest wynikiem i sumą kilku operacji grup armii, armii lub samodzielnych korpusów.

F. Skibiński, Rozważania o sztuce wojennej, Warszawa 1972, s. 161.

BITWA - 1) w sensie historycznym decydujące starcie zbrojne sił głównych stron prowadzących wojnę, od którego rezultatów zależał w starożytności, średniowieczu i do XVIII w. wynik wojny (...). 2) zespół operacji lub walk na lądzie, w powietrzu i eterze oraz manewrów wykonywanych przez główne siły kilku związków lub jeden związek operacyjny przebiegających w określonym czasie i obszarze, zgodnie z zamiarem dowódcy dla osiągnięcia pośredniego celu operacji. Zależnie od celów, rozmachu i zaangażowanych sił rozróżnia się bitwę o znaczeniu operacyjnym (w operacjach armii i frontu) i strategicznym (w operacji strategicznej na teatrze działań wojennych . (...) .


BITWA - zespół walk, uderzeń, manewrów na lądzie, morzu i w powietrzu realizowanych dla osiągnięcia pośredniego celu operacji. Zależnie od celu, rozmachu i zaangażowanych sił rozróżnia się bitwę o znaczeniu operacyjnym (w operacjach armii i frontu) i strategicznym (w operacji strategicznej na TDW).

Siły zbrojne, Warszawa 1985, s. 428.

BITWA - podstawowa część operacji - jest skupionym w czasie i przestrzeni starciem sił głównych przeciwstawnych związków operacyjnych lub operacyjno-taktycznych. Bitwy mogą być obronne lub zaczepne, w tym spotkaniowe.

Regulamin działań taktycznych wojsk lądowych, Warszawa 1994, s.6

3 Wiele wskazuje na to, aby uznać za poprawny punkt widzenia pana generała

Franciszka Skibińskiego traktujący termin “kampania” jako nadrzędny w stosunku do “bitwy”, składającej się z kolei z kilku “operacji”, Szerzej patrz: F. Skibiński, Rozważania o sztuce wojennej, Warszawa 1972, s.141.

16

BITWA - FORMA WALKI ZBROJNEJ, POLEGAJĄCEJ NA STARCIU SIŁ ZBROJNYCH PRZECIWSTAWNYCH STRON, MAJĄCYM ISTOTNE ZNACZENIE DLA

OSIĄGNIĘCIA CELÓW WOJNY (KAMPANII).

BIURO OCHRONY RZĄDU - JEDNOLITA, UMUNDUROWANA, UZBROJONA FORMACJA WYKONUJĄCA ZADANIA Z ZAKRESU OCHRONY OSÓB I MIENIA.

BLOKADA

BLOKADA - IZOLACJA PRZY POMOCY SIŁ ZBROJNYCH CZĘŚCI LUB CAŁOŚCI TERYTORIUM KRAJU (KOALICJI PAŃSTW) PRZECIWNIKA, OKREŚLONEGO ZGRUPOWANIA JEGO WOJSK, BĄDŹ INNEGO OBIEKTU (MIASTA, TWIERDZY) OD KONTAKTU ZE ŚWIATEM ZEWNĘTRZNYM W CELU WYMUSZENIA USTĘPSTW.

BLOKADA GOSPODARCZA - OGÓŁ ŚRODKÓW PODJĘTYCH PRZEZ PAŃSTWO LUB GRUPĘ PAŃSTW W CELU ZACHWIANIA GOSPODARKI PAŃSTWA BLOKOWANEGO. POLEGA NA IZOLACJI (ZAMKNIĘCIU) DOSTĘPU DO ZASOBÓW ŚWIATOWYCH, W CELU WYMUSZENIA PRZYJĘCIA POSTAWIONYCH WARUNKÓW, LUB SPOWODOWANIA ZAŁAMANIA GOSPODARCZEGO I UPADKU WŁADZY W DANYM KRAJU. MOŻE BYĆ REALIZOWANA W FORMIE WIDOCZNEJ (NA PRZYKŁAD BLOKADA GRANIC, PORTÓW...) I NIEWIDOCZNEJ (NA PRZYKŁAD ZMOWA BANKÓW W CELU NIE UDZIELANIA KREDYTÓW, UTRUDNIANIE TRANSFERÓW MIĘDZYNARODOWYCH I INNYCH...)

BLOKADA LĄDOWA - OKRĄŻENIE (IZOLOWANIE) OKREŚLONEGO

ZGRUPOWANIA WOJSK PRZECIWNIKA LUB OBIEKTU PRZY UŻYCIU WOJSK LĄDOWYCH. WSPÓŁCZEŚNIE BLOKADĘ LĄDOWĄ STOSUJE SIĘ

NAJCZĘŚCIEJ W POŁĄCZENIU Z BLOKADĄ POWIETRZNĄ , A W

DZIAŁANIACH PROWADZONYCH NA KIERUNKU NADMORSKIM TAKŻE Z BLOKADĄ MORSKĄ W CELU STWORZENIA DOGODNYCH WARUNKÓW DO ROZBICIA BLOKOWANYCH WOJSK.

BLOKADA MORSKA - ODCIĘCIE (IZOLACJA) OD STRONY MORZA PAŃSTWA PRZECIWNIKA, ODCINKA JEGO WYBRZEŻA, PORTU LUB GRUPY PORTÓW, CIEŚNIN ALBO KANAŁU, ZA POMOCĄ SIŁ MORSKICH, W CELU PRZERWANIA (DEZORGANIZACJI) DOSTAW Z ZEWNĄTRZ DROGĄ MORSKĄ, ŁADUNKÓW WOJSKOWYCH I GOSPODARCZYCH LUB NIEDOPUSZCZENIA JEGO SIŁ OKRĘTOWYCH DO OKREŚLONYCH REJONÓW MORZA (MORSKIEGO TEATRU DZIAŁAŃ WOJENNYCH).

17

BLOKADA POWIETRZNA - ODCIĘCIE (IZOLACJA) KOMUNIKACJI POWIETRZNEJ Z BLOKOWANYM OBIEKTEM, GŁÓWNIE PRZEZ NISZCZENIE LOTNICTWA PRZECIWNIKA. STOSOWANA JEST NAJCZĘŚCIEJ WSPÓLNIE Z

BLOKADĄ LĄDOWĄ LUB MORSKĄ. SAMODZIELNIE NATOMIAST SIŁY POWIETRZNE ORGANIZUJĄ DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU BLOKOWANIE np. LOTNISK, BAZ POWIETRZNYCH PRZECIWNIKA.

BLOKADA ZBROJNA - FORMA KONFLIKTU ZBROJNEGO POLEGAJĄCA

NA WYKORZYSTANIU SIŁ ZBROJNYCH DO IZOLOWANIA CZĘŚCI LUB CAŁOŚCI TERYTORIUM PRZECIWNIKA OD KONTAKTÓW ZE ŚWIATEM ZEWNĘTRZNYM.

ROZRÓŻNIA SIĘ BLOKADĘ LĄDOWĄ, POWIETRZNĄ I MORSKĄ, LUB BLOKADY POŁĄCZONE.

BUDOWLE OCHRONNE

BUDOWLE OCHRONNE OBRONY CYWILNEJ - urządzenia inżynieryjno-techniczne obrony cywilnej przeznaczone do zabezpieczenia ludności przed działaniem broni konwencjonalnej, jądrowej, chemicznej i bakteriologicznej. (...).


BUDOWLE OCHRONNE - w systemie OTK ukrycia przystosowane do ochrony ludzi i sprzętu przed działaniem środków rażenia w czasie napadu ogniowego nieprzyjaciela. (...).

Mała encyklopedia wojskowa, t. 2, Warszawa 1967, s. 484.

BUDOWLE OCHRONNE - RODZAJ SPECJALNIE PRZYGOTOWANYCH BUDOWLI (SCHRONÓW, UKRYĆ), CHRONIĄCYCH LUDNOŚĆ PRZED ŚRODKAMI RAŻENIA.

BUDŻET OBRONNY

BUDŻET OBRONNY- ma pozyskać siły i środki dla zapewnienia skutecznej realizacji wszystkich zobowiązań obronnych. K. Hartley, The Economics of Defence Policy, London 1991, s. 14.

BUDŻET OBRONNY- tworzy znaczącą część budżetu Rządu Federalnego przeznaczaną każdego roku na dobra i usługi. L. D. Olvey, J. R. Golden, R. C. Kelly, The Economics of National Security, New York 1984, s. 2.

18

BUDŻET OBRONNY- WYDZIELONA W BUDŻECIE PAŃSTWA CZĘŚĆ ŚRODKÓW PRZEZNACZONA DO ZAPEWNIENIA REALIZACJI ZADAŃ OBRONNYCH.

BUDŻET WOJSKOWY - PRZEWIDYWANE, WARTOŚCIOWE ODZWIERCIEDLENIE ZAMIERZEŃ STRATEGICZNO-OPERACYJNYCH, ORGANIZACYJNYCH, SZKOLENIOWYCH, ZAOPATRZENIOWYCH I INNYCH ZADAŃ

RZECZOWYCH SIŁ ZBROJNYCH. JEST TO PLAN FINANSOWY DOCHODÓW I WYDATKÓW MINISTERSTWA OBRONY NARODOWEJ O ROCZNYM HORYZONCIE CZASOWYM, UCHWALONY PRZEZ PARLAMENT JAKO CZĘŚĆ BUDŻETU PAŃSTWA.

CEL DZIAŁAŃ

CEL – jest to określony przedmiotowo i podmiotowo przyszły, pożądany stan rzeczy, możliwy i przewidziany do osiągnięcia w określonym przedziale czasu lub terminie.

L. Krzyżanowski, O podstawach kierowania organizacjami inaczej. PWN, Warszawa 1999.

CEL STRATEGICZNY – cel działań wojennych, w rezultacie osiągnięcia którego w zasadniczy sposób zmieniają się wojenno – polityczne i strategiczne warunki prowadzenia wojny w całości lub na teatrze działań wojennych. Strategiczne cele mogą być stawiane całym siłom zbrojnym lub wydzielonym częściom. Cele te osiągane są w trakcie działań wojennych na skutek uderzenia wykonanego na pomocą środków jądrowych w dowolnym okresie prowadzenia wojny lub w trakcie prowadzenia operacji na teatrze działań wojennych. W zależności od charakteru i warunków realizacji prowadzonych działań wojennych cele strategiczne mogą mieć charakter celów pośrednich i końcowych

Słownik podstawowych terminów wojennych, ZSRR, 1965.

CEL STRATEGICZNY – OKREŚLONY PODMIOTOWO I PRZEDMIOTOWO PRZYSZŁY, POŻĄDANY PRZEZ ORGANIZACJĘ STAN RZECZY, BĘDĄCY REZULTATEM INTERAKCJI APROBOWANYCH PRZEZ WIĘKSZOŚĆ JEJ CZŁONKÓW INTERESÓW UZNAWANYCH ZA STRATEGICZNE, ODNIESIONYCH DO WARUNKÓW WYSTĘPUJĄCYCH W OTOCZENIU, PRZEWIDYWANY DO OSIĄGNIĘCIA W DŁUŻSZEJ PERSPEKTYWIE CZASOWEJ .

CEL STRATEGICZNY W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA – JEST TO OKREŚLONY PRZEZ PAŃSTWO PRZYSZŁY STAN RZECZY W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA, BĘDĄCY REZULTATEM GENEROWANYCH PRZEZ NARÓD POTRZEB I WARTOŚCI WYRAŻONYCH POD POSTACIĄ NARODOWYCH INTERSÓW UZNAWANYCH ZA STRATEGICZNE, ODNIESIONYCH DO WARUNKÓW KSZTAŁTOWANYCH PRZEZ OTOCZENIE, PRZEWIDYWANY DO OSIĄGNIĘCIA W DŁUŻSZEJ PERSPEKTYWIE CZASOWEJ.

19

CELE (OBIEKTY) WOJSKOWE – W ODNIESIENIU DO NIEPRZYJACIELSKICH SIŁ ZBROJNYCH (Z WYJĄTKIEM OBIEKTÓW I PERSONELU MEDYCZNEGO ORAZ DUCHOWNEGO) STANOWIĄ, DOBRA, KTÓRE Z POWODU SWEJ NATURY, ROZMIESZCZENIA, PRZEZNACZENIA LUB WYKORZYSTANIA WNOSZĄ ISTOTNY WKŁAD DO DZIAŁALNOŚCI WOJSKOWEJ, A KTÓRYCH CAŁKOWITE LUB CZĘŚCIOWE ZNISZCZENIE, ZAJĘCIE LUB ZNEUTRALIZOWANIE DAJE OKREŚLONĄ KORZŚĆ W DANEJ SYTUACJI. . .Międzynarodowe prawo wojenne. Zbiór dokumentów. Wybór M. Flemming, Warszawa 1985, s.240-243.

ĆWICZENIA MOBILIZACYJNE – NAJWYŻSZA FORMA SZKOLENIA I

KONTROLI GOTOWOŚCI MOBILIZACYJNEJ JEDNOSTEK WOJSKOWYCH, DOWÓDZTW I TERENOWYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI WOJSKOWEJ.

ĆWICZENIA MOBILIZACYJNE POWINNY ZAPEWNIĆ ORGANOM WOJSKOWYM UZYSKANIE:

─ RZETELNEJ OCENY STANU GOTOWOŚCI MOBILIZACYJNEJ JEDNOSTEK WOJSKOWYCH;

─ OCENĘ DZIAŁALNOŚCI ORGANÓW KIEROWANIA (WOJSKOWYCH I CY-WILNYCH);

─ PRAKTYCZNĄ WERYFIKACJĘ PRZYGOTOWYWANYCH I WDROŻONYCH ROZWIĄZAŃ SYSTEMOWYCH;

─ WZBOGACENIE TEORII SYSTEMU MOBILIZACYJNEGO.

ĆWICZENIE MOBILIZACYJNE POLEGA NA PRZEPROWADZENIU Z ZASKO-CZENIA, CAŁKOWITEGO LUB CZĘŚCIOWEGO MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA WYBRANYCH JEDNOSTEK WOJSKOWYCH ORAZ ZABEZPIECZAJĄCYCH TEN PROCES.

DANE PRZESTRZENNE - DOTYCZĄCE OBIEKTÓW PRZESTRZENNYCH, W TYM ZJAWISK I PROCESÓW, ZNAJDUJĄCYCH SIĘ LUB ZACHODZĄCYCH W PRZYJĘTYM UKŁADZIE WSPÓŁRZĘDNYCH. DANE PRZESTRZENNE OKREŚLAJĄ: 1) WŁAŚCIWOŚCI GEOMETRYCZNE OBIEKTU PRZESTRZENNEGO, A ZWŁASZCZA JEGO POŁOŻENIE WZGLĘDEM PRZYJĘTEGO DWUWYMIAROWEGO LUB TRÓJWYMIAROWEGO UKŁADU WSPÓŁRZĘDNYCH, 2) CHARAKTERYSTYKĘ OBIEKTU POD WZGLĘDEM CZASU, NP. DATĘ JEGO UTWORZENIA, 3) ZWIĄZKI PRZESTRZENNE (TOPOLOGICZNE) DANEGO OBIEKTU Z INNYMI OBIEKTAMI PRZESTRZENNYMI, 4) WYRÓŻNIONE ATRYBUTY OPISOWE OBIEKTU PRZESTRZENNEGO, SŁUŻĄCE JEGO IDENTYFIKACJI ORAZ OKREŚLAJĄCE JEGO PODSTAWOWE WŁAŚCIWOŚCI.

J. Gaździcki, Leksykon geomatyczny, Warszawa 2001, s. 12.

DANE GEOPRZESTRZENNE – GEOGRAFICZNE DANE PRZESTRZENNE DOTYCZĄCE ZIEMI I WSZYSTKICH OBIEKTÓW PRZESTRZENNYCH Z NIĄ ZWIĄZANYCH.

20

DEMOBILIZACJA

DEMOBILIZACJA -

1. rozbrojenie, przejście sił zbrojnych państwa ze stanu wojennego do stanu pokojowego, także przestawienie gospodarki z produkcji wojskowej na produkcję dla potrzeb cywilnych;

2. zwalnianie odbywających czynną służbę wojskową do rezerwy.

Encyklopedia popularna PWN Warszawa, wyd. 6, s. 159.

DEMOBILIZACJA - ogół przedsięwzięć związanych z przejściem państwa oraz sił zbrojnych ze stanu wojennego w stan pokojowy . (...).


DEMOBILIZACJA - OGÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ ZWIĄZANYCH Z PRZEJŚCIEM PAŃSTWA ORAZ SIŁ ZBROJNYCH ZE STANU WOJENNEGO W STAN POKOJOWY;

PRZECIWIEŃSTWO MOBILIZACJI. W ZNACZENIU WOJSKOWYM DEMOBILIZACJA POLEGA NA ROZWIĄZYWANIU JEDNOSTEK NIEPRZYDATNYCH W CZASIE POKOJU, SPRZEDAŻY LUB ZNISZCZENIU ZBĘDNYCH MATERIAŁÓW WOJENNYCH I BRONI ORAZ PRZEJŚCIU DO POKOJOWEGO UZUPEŁNIENIA I SZKOLENIA WOJSK.

DEMONSTRACJA SIŁY

DEMONSTRACJA SIŁY - manifestowanie możliwości zastosowania przemocy zbrojnej wobec przeciwnika w celu jego zastraszania lub odstraszania.

L. Mucha, Przemoc zbrojna, Warszawa 1991, s 33.

DEMONSTRACJA - 1) działanie mające charakter pogróżki, np. koncentracja floty, jednostek i związków wojsk lądowych w celu oddziaływania na przeciwnika; 2) wprowadzenie nieprzyjaciela w błąd odnośnie do działań rzeczywistych (działania demonstracyjne.


DEMONSTRACJA SIŁY - FORMA PRZEMOCY ZBROJNEJ POLEGAJĄCA NA MANIFESTOWANIU MOŻLIWOŚCI UŻYCIA SIŁ ZBROJNYCH LUB ZORGANIZOWANYCH I UZBROJONYCH GRUP WOBEC PRZECIWSTAWNEGO PAŃSTWA.

21

DOKTRYNA

DOKTRYNA - zespół poglądów naukowych (lub politycznych), powiązanych wspólnotą podstawowych koncepcji stanowiących jedną całość.

J. Doroszewski, Słownik języka polskiego, Warszawa 1960, s.140

DOKTRYNA - ogół założeń, twierdzeń, przekonań z określonej dziedziny filozofii, teologii, polityki itd., właściwy danemu myślicielowi, danej szkole; teoria, nauka, system; polityczny program.

W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1989, s. 124.

DOKTRYNA - wskazanie działań.

C. Clausewitz, O wojnie, Warszawa 1958, s. 101.

DOKTRYNA - podstawowe zasady (dogmaty) którymi siły zbrojne kierują się w działaniach, prowadząc swoje operacje. Doktryna jest autoryzowana, ale wymaga osądu w stosowaniu.

Dictionary of Military and Associated Terms, Washington 1987, s.118.

DOKTRYNA - OFICJALNIE PRZYJĘTY SYSTEM ZASAD I ZAŁOŻEŃ OŚRODKA DECYZYJNEGO, ZMIERZAJĄCY DO REALIZACJI USTALONYCH CELÓW ZA POMOCĄ WYDZIELONYCH ŚRODKÓW. PRZYJĘCIE ZA PUNKT WYJŚCIA ZAKRESU

ROZWIĄZAŃ DOKTRYNALNYCH POZWALA WYRÓŻNIĆ DOKTRYNĘ

BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO, DOKTRYNĘ WOJENNĄ, DOKTRYNĘ WOJSKOWĄ I INNE.

DOKTRYNA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA - JEDNA Z DOKTRYN PAŃSTWA (NARODOWYCH), KTÓRA JEST OFICJALNIE PRZYJĘTYM PRZEZ KIEROWNICTWO PAŃSTWA SYSTEMEM ZAŁOŻEŃ I ZASAD DZIAŁANIA W DZIEDZINIE POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA.

DOKTRYNA OBRONNA - JEDNA Z DOKTRYN PAŃSTWA (NARODOWYCH), KTÓRA JEST OFICJALNIE PRZYJĘTYM PRZEZ KIEROWNICTWO PAŃSTWA SYSTEMEM ZAŁOŻEŃ I ZASAD DZIAŁANIA W DZIEDZINIE POLITYKI OBRONNEJ.

DOKTRYNA PAŃSTWA (NARODOWA) - OFICJALNIE PRZYJĘTY PRZEZ KIEROWNICTWO PAŃSTWA SYSTEM ZAŁOŻEŃ I ZASAD DZIAŁANIA. W

PRZYJĘTYM ZA PUNKT WYJŚCIA ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ, WYRÓŻNIA SIĘ m.in.

DOKTRYNĘ BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA (NARODOWEGO) DOKTRYNĘ

OBRONNĄ, DOKTRYNĘ WOJSKOWĄ I INNE.

22

DOKTRYNA POŁĄCZONA - PODSTAWOWE ZASADY, KTÓRYMI KIERUJĄ SIĘ PRZEDSTAWICIELE SIŁ ZBROJNYCH DWU LUB WIĘCEJ PAŃSTW W SKOORDYNOWANEJ AKCJI W DĄŻENIU DO WSPÓLNYCH CELÓW. JEST ONA RATYFIKOWANA PRZEZ PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE.


DOKTRYNA SIŁ ZBROJNYCH - PODSTAWOWE ZASADY, KTÓRYMI KIERUJĄ SIĘ PRZEDSTAWICIELE DWÓCH LUB TRZECH RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH TEGO SAMEGO PAŃSTWA W SKOORDYNOWANEJ AKCJI ZMIERZAJĄCEJ DO OSIĄGNIĘCIA WSPÓLNEGO CELU. JEST ONA ZATWIERDZANA PRZEZ DOWÓDCÓW TYCH RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH I OGŁASZANA WE WSPÓLNEJ PUBLIKACJI GDZIE OKREŚLONY JEST CHARAKTER DZIAŁAŃ KAŻDEGO Z UCZESTNIKÓW.


DOKTRYNA WOJENNA - RODZAJ DOKTRYNY OBEJMUJĄCEJ OFICJALNIE PRZYJĘTY SYSTEM ZASAD I ZAŁOŻEŃ DOTYCZĄCYCH TWORZENIA I

WYKORZYSTANIA POTENCJAŁU WOJENNEGO DLA ZAPOBIEGANIA I PRZECIWDZIAŁANIA WSZELKIEGO RODZAJU ZAGROŻENIOM.

DOKTRYNA WOJSKOWA - JEDNA Z DOKTRYN PAŃSTWA (NARODOWYCH), KTÓRA JEST PRZYJĘTYM PRZEZ KIEROWNICTWO PAŃSTWA SYSTEMEM ZAŁOŻEŃ I ZASAD DZIAŁANIA W DZIEDZINIE POLITYKI WOJSKOWEJ.

DOKTRYNA WSPÓLNA - PODSTAWOWE ZASADY, KTÓRYMI KIERUJĄ SIĘ

PRZEDSTAWICIELE DWÓCH LUB WIĘCEJ RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH TEGO SAMEGO PAŃSTWA W SKOORDYNOWANEJ AKCJI MAJĄCEJ NA CELU OSIĄGNIĘCIE WSPÓLNEGO CELU. JEST ONA ZATWIERDZANA PRZEZ DOWÓDCÓW WSZYSTKICH CZTERECH RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH I POWINNA BYĆ OPUBLIKOWANA PRZEZ SZEFA KOLEGIUM POŁĄCZONYCH SZEFÓW SZTABÓW.

Dictionary of Military and Associated Terms, Washington 1987, s 200.

DOMINACJA W POWIETRZU

DOMINACJA W POWIETRZU - ogólne ujęcie uprzywilejowanej sytuacji w przestrzeni powietrznej, zawierające różne jej stopnie i odpowiednie zakresy swobody działania lotnictwa. Obejmuje takie stopnie górowania w trzecim wymiarze jak panowanie i przewaga w powietrzu.

W. Michalak, Dominacja z powietrza, Warszawa 1999, s.13 – 15.

23

DOMINACJA W POWIETRZU - OGÓLNE UJĘCIE UPRZYWILEJOWANEJ SYTUACJI W PRZESTRZENI POWIETRZNEJ, ZAWIERAJĄCE RÓŻNE JEJ STOPNIE I ODPOWIEDNIE ZAKRESY SWOBODY DZIAŁANIA LOTNICTWA, DETERMINUJĄCE

PRZEBIEG I WYNIKI REGULARNIE PROWADZONYCH KONFLIKTÓW ZBROJNYCH.

STOPNIE DOMINACJI W PRZESTRZENI POWIETRZNEJ Według Sojuszniczej Doktryny Połączonej (AJP – 01).W. Michalak, Dominacja z powietrza, Warszawa 1999. s. 36.

1. SPRZYJAJĄCA SYTUACJA POWIETRZNA (fovourable air situation), w której

wielkość wysiłku powietrznego podejmowanego przez siły powietrzne jednej ze stron konfliktu jest niewystarczająca do zapobieżenia sukcesowi działań lądowych, morskich lub powietrznych strony przeciwnej. 2. PRZEWAGA W POWIETRZU (air superiority) to stopień dominacji w bitwie powietrznej jednych sił nad drugimi, pozwalający tym pierwszym na prowadzenie działań przez siły lądowe, morskie i powietrzne w danym miejscu i czasie bez istotnego przeciwdziałania ze strony przeciwnej. 3. PANOWANIE W POWIETRZU (air supremacy) to stopień przewagi w powietrzu, w którym siły powietrzne przeciwnika nie są zdolne do efektywnego przeciwdziałania.

DOSTĘPNOŚĆ TERENU

DOSTĘPNOŚĆ TERENU - 1) możność dojścia, dotarcia, dostania się do jakiegoś

miejsca (...); 2) możność zdobycia i osiągnięcia czegoś. (...).

Słownik języka polskiego, t. 1, PWN, Warszawa 1992, s. 437.

DOSTĘPNOŚĆ TERENU - CECHA OKREŚLAJĄCA WARUNKI PRZEKRACZALNOŚCI I PRZEJEZDNOŚCI (ZA POMOCĄ RÓŻNYCH RODZAJÓW TRANSPORTU) DOWOLNEGO OBSZARU ORAZ MOŻLIWOŚCI DOTARCIA DO JAKIEGOŚ MIEJSCA.

DOWODZENIE 4

DOWODZENIE - działalność dowódcy i osób z nim współdziałających; przygotowanie i prowadzenie działań bojowych, szkolenie wojsk i administrowanie jednostką wojskową; także dział sztuki wojennej dotyczącej tych spraw. W czasie wojny

4 Dowodzenie jest szczególnym przypadkiem kierowania mającego szersze znaczenie. Różnica wynika głównie z faktu, iż dowodzący wojskami w określonych sytuacjach ma szerokie uprawnienia wymuszania posłuszeństwa.

24

polega na: zapewnieniu stałej gotowości bojowej i wysokiego stanu moralno-politycznego wojsk; podejmowaniu w odpowiednim czasie decyzji i przekazywaniu jej wykonawcom, organizowaniu i ciągłym utrzymaniu współdziałania wojsk, organizowaniu i zapewnieniu wszechstronnego zabezpieczenia wojsk oraz kontroli wykonania wszystkich zarządzeń i działalności wojsk. W czasie pokoju polega na kierowaniu procesem szkolenia i wychowania podległych żołnierzy, administrowaniu powierzoną jednostką oraz utrzymaniu jej gotowości bojowej. Istotną treścią jest decydowanie o właściwym wykorzystaniu ludzi, broni i sprzętu zarówno w działaniach bojowych (walce, operacji), jak w pracy szkoleniowej. Funkcje realizuje dowódca sam (w niższych ogniwach dowodzenia) lub przy udziale sztabu, który współuczestniczy w wypracowaniu decyzji, planowaniu i zabezpieczeniu walki (operacji) oraz kierowaniu wojskami w toku działań bojowych. Im wyższy szczebel dowodzenia, tym bardziej rozszerza się zakres i różnicuje charakter funkcji dowódczych, zwiększa się w nim udział sztabu. Podstawą dowodzenia wojskami jest decyzja podejmowana przez dowódcę w związku z otrzymanym zadaniem bojowym (oper.) lub z własnej inicjatywy . (...).

Mała encyklopedia wojskowa , t. 1, Warszawa 1967, s. 320 i 321.

DOWODZENIE - działalność mająca na celu utrzymanie wojsk w ciągłej gotowości i zdolności bojowej, przygotowanie walki oraz kierowanie wojskami w czasie jej prowadzenia.

Regulamin działań taktycznych wojsk lądowych, Warszawa 1994, s. 101.

DOWODZENIE - szczególny rodzaj kierowania ludźmi; we wszystkich armiach świata jest domeną dowódcy i współdziałających z nim osób. Cechuje je konsekwentne dążenie do osiągania zakładanych celów, do jakich powołane jest wojsko.

J. Kunikowski, Wiedza obronna, Warszawa, 2000 s. 149.

DOWODZENIE - UKIERUNKOWANA DZIAŁALNOŚĆ DOWÓDZTWA MAJĄCA

NA CELU UTRZYMANIE WOJSK W CIĄGŁEJ GOTOWOŚCI I ZDOLNOŚCI BOJOWEJ ORAZ PRZYGOTOWANIE DZIAŁAŃ ZBROJNYCH I KIEROWANIE NIMI.

DOWODZENIE STRATEGICZNE - działalność najwyższych organów państwowych i wojskowych w zakresie kierowania siłami zbrojnymi. Obiektem strategicznego dowodzenia są całe siły zbrojne. Zasadnicza treść: przygotowanie i podejmowanie decyzji we wszystkich obszarach działalności sił zbrojnych, zarówno w czasie pokoju jak i wojny (określanie celów, sposobów, zadań, zabezpieczenie zasobów ludzkich , materiałowych, finansowych); postawienie zadań siłom zbrojnym i ich strategicznym zgrupowaniom; przygotowanie i realizacja działań zgrupowań sił zbrojnych; organizacja współdziałania i wszechstronnego zabezpieczenia, ukierunkowanie wysiłków na osiągnięcie postawionych celów.

Wojenno encyklopediceskij slowar ZSRR, Wyd.Wojskowe 1984 (przekład A.Dawidczyk)

25

DOWODZENIE STRATEGICZNE - SPECYFICZNY RODZAJ I FORMĄ

ZARZĄDZANIA /KIEROWANIA/, REALIZOWANA ZAZWYCZAJ WEWNĄTRZ SIŁ ZBROJNYCH PRZEZ ORGAN SZCZEBLA STRATEGICZNEGO. PODSTAWOWĄ TREŚCIĄ DOWODZENIA STRATEGICZNEGO JEST PROJEKTOWANIE DECYZJI STRATEGICZNYCH I KIEROWANIE ICH REALIZACJĄ.

DYPLOMACJA

DYPLOMACJA - ZEWNĘTRZNA DZIAŁALNOŚĆ ORGANÓW PAŃSTWA,

REALIZUJĄCA JEGO POLITYKĘ ZAGRANICZNĄ. OBEJMUJE INICJATYWY I POLITYCZNE ODDZIAŁYWANIA, ROKOWANIA DWUSTRONNE, NEGOCJACJE WIELOSTRONNE NA KONFERENCJACH I W ORGANIZACJACH MIĘDZYNARODOWYCH, MISJE SPECJALNE ITD. DYPLOMACJA PRZYCZYNIA SIĘ DO ROZWOJU STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH, POZWALA WYPRACOWYWAĆ KOMPROMISY, UZGADNIAĆ SATYSFAKCJONUJĄCE

PAŃSTWA NORMY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO, WYJAŚNIAĆ SPRZECZNOŚCI, ŁAGODZIĆ NAPIĘCIA, ZAŻEGNYWAĆ KONFLIKTY. MIANEM DYPLOMACJI OKREŚLA SIĘ RÓWNIEŻ SPECYFICZNE METODY WYKORZYSTYWANE W POLITYCE ZAGRANICZNEJ I W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH ORAZ LUDZI PRACUJĄCYCH W SŁUŻBIE ZAGRANICZNEJ PAŃSTWA.

Mały słownik stosunków międzynarodowych. Pod red. G Michałowskiej, Warszawa 1996, s. 30.

DYPLOMACJA PREWENCYJNA - działania państw ich grup lub organizacji międzynarodowych mające zapobiegać przeradzaniu się sporów w konflikty, a w razie przekształcenia się sporów w konflikty, ograniczać ich zasięg. Do głównych jej celów należy: zapobieganie sporom i konfliktom międzynarodowym, łagodzenie ich przebiegu oraz sprzyjanie ich pokojowemu rozwiązaniu.

G. Evans: Współpraca dla pokoju, Warszawa 1994, s. 12.

DYPLOMACJA PREWENCYJNA - DZIAŁALNOŚĆ ORGANÓW PAŃSTWOWYCH I ICH PRZEDSTAWICIELSTW ZA GRANICĄ W ZAKRESIE

POLITYKI ZEWNĘTRZNEJ, MAJĄCEJ NA CELU ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO PRZEZ ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU SPORÓW, ICH ZAOSTRZANIU SIĘ I PRZEKSZTAŁCANIU

(ESKALACJI) W KONFLIKTY ORAZ OGRANICZENIE SKALI KONFLIKTÓW, KIEDY SIĘ JUŻ POJAWIĄ.

Opracowano na podstawie: Bezpieczeństwo międzynarodowe w Europie Środkowej po zimnej wojnie, Warszawa 1994, s. 151.

26

DYWERSJA - WROGA DZIAŁALNOŚĆ ZMIERZAJĄCA DO ZAKŁÓCENIA

FUNKCJONOWANIA PAŃSTWA, W TYM DO DEZORGANIZACJI SIŁ ZBROJNYCH, POLEGAJĄCA MIĘDZY INNYMI NA NISZCZENIU LUB USZKADZANIU JEGO URZĄDZEŃ OBRONNYCH, PRODUKCYJNYCH I KOMUNIKACYJNYCH.

DZIAŁANIA BOJOWE (MILITARNE, ZBROJNE)

DZIAŁANIA BOJOWE - 1) w znaczeniu ogólnym działania wojenne prowadzone

przez siły zbrojne bezpośrednio na polu walki w celu zniszczenia lub obezwładnienia nieprzyjaciela; 2) w sztuce wojennej działania taktyczne.

Mała encyklopedia wojskowa. t. 1, Warszawa 1967, s. 353.

DZIAŁANIA BOJOWE - uderzenie wojsk nieprzyjaciela, odparcie jego uderzenia i w wyniku walki na lądzie, w powietrzu, w eterze lub na morzu doprowadzenie do zniszczenia, obezwładnienia lub osłabienia przeciwnika, opanowania określonego rejonu działania lub utrzymania własnego. (...).


DZIAŁANIA BOJOWE - RODZAJ DZIAŁAŃ PROWADZONYCH PRZEZ SIŁY ZBROJNE NA POLU WALKI DLA OSIĄGNIĘCIA OKREŚLONYCH CELÓW W DRODZE

PRZEMOCY ZBROJNEJ. PRZYJMUJĄC ZA PUNKT WYJŚCIA CHARAKTER SIŁ

ZBROJNYCH I SPOSÓB ICH WYKORZYSTANIA - ROZRÓŻNIA SIĘ DZIAŁANIA

BOJOWE REGULARNE I NIEREGULARNE. ZE WZGLĘDU NA SKALĘ UŻYCIA SIŁ ZBROJNYCH WYRÓŻNIA SIĘ DZIAŁANIA STRATEGICZNE, OPERACYJNE I TAKTYCZNE.

DZIAŁANIA HUMANITARNE WOJSK - SYSTEMOWE PRZEDSIĘWZIĘCIA Z ICH UDZIAŁEM, KTÓRYCH CELEM JEST ZAPEWNIENIE OBYWATELOM BEZPIECZEŃSTWA, OCHRONY PRZED ZORGANIZOWANĄ PRZESTĘPCZOŚCIĄ, TERRORYZMEM I SKUTKAMI DZIAŁAŃ MILITARNYCH ORAZ KATASTROF I KATAKLIZMÓW, A TAKŻE NARUSZANIA GODNOŚCI I WOLNOŚCI OBYWATELI. L. Łukaszuk, Studium o rozszerzeniu NATO, Warszawa 1995, s. 35.

27

DZIAŁANIA NIEREGULARNE 5

DZIAŁANIA NIEREGULARNE - przede wszystkim opór zbrojny na obszarach

okupowanych przez przeciwnika. Uczestniczą w nich nie tylko siły zbrojne. Działania nieregularne mogą mieć wymiar taktyczny, operacyjny i strategiczny. Główną treścią tych działań są działania partyzanckie.

S. Koziej, Teoria sztuki wojennej, Warszawa 1993, s .21.

DZIAŁANIA NIEREGULARNE - działania bojowe prowadzone przez przygotowane już w czasie pokoju bądź doraźnie tworzone w czasie wojny zgrupowania taktyczne, stosujące specyficzne sposoby walki w celu zwalczania i dezorganizacji poczynań przeciwnika na obszarze przez niego opanowanym. Są to napady, zasadzki, działania dywersyjne, dezinformacyjne itp.

Regulamin działań taktycznych wojsk lądowych, Warszawa 1994, s. 8.

DZIAŁANIA NIEREGULARNE - szczególny sposób działania; mogą być stosowane w każdym rodzaju działań bojowych.

Regulamin walki wojsk lądowych Bundeswehry, AON 1993, s. 53.

DZIAŁANIA NIEREGULARNE - FORMA DZIAŁAŃ BOJOWYCH PROWADZONYCH NAJCZĘŚCIEJ W OBRONIE PAŃSTWA (BĄDŹ W WOJNIE WYZWOLEŃCZEJ), POLEGAJĄCA NA UNIKANIU BEZPOŚREDNICH, GROŻĄCYCH ZNISZCZENIEM STARĆ Z PRZEWAŻAJĄCYMI SIŁAMI PRZECIWNIKA I ATAKOWANIU, Z REGUŁY Z ZASKOCZENIA, JEGO SKRZYDEŁ, ELEMENTÓW LOGISTYCZNYCH I ODOSOBNIONYCH PODODDZIAŁÓW. MOGĄ MIEĆ SKALĘ TAKTYCZNĄ, OPERACYJNĄ I STRATEGICZNĄ.

5 Działania nieregularne, określa się jako świadomy wybór sposobu walki z

przeciwnikiem w warunkach gdy starcie regularne (frontalne) nie może być skuteczne, a może grozić zniszczeniem, rozbiciem wojsk. Innymi słowy współczesne działania nieregularne to sposób prowadzenia walki zbrojnej polegający na unikaniu frontalnego starcia z przeciwnikiem mającym zdecydowaną przewagę a dający szansę, nawet wielokrotnie słabszym siłom skutecznej walki poprzez uderzenia z zaskoczenia w jego słabe miejsca (skrzydła, elementy logistyczne, odosobnione i słabe pododdziały, elementy systemu dowodzenia itp.). Działania nieregularne mogą prowadzić i powinny być do nich przygotowane, wszystkie formacje sił zbrojnych, tj. wojska operacyjne, wojska obrony terytorialnej, formacje nieregularne (partyzanckie ) itp. B. Balcerowicz, J. Marczak, J. Pawłowski, Sposoby i rodzaje walki zbrojnej w obronie Polski, Warszawa, 1994, s. 71.

28

DZIAŁANIA PARTYZANCKIE

DZIAŁANIA PARTYZANCKIE - specyficzna forma walki zbrojnej wyrażająca się

w zaskakujących, krótkotrwałych i gwałtownych starciach zbrojnych, zasadzkach, napadach, aktach dywersji i sabotażu w połączeniu z psychologicznym oddziaływaniem. (...).


DZIAŁANIA PARTYZANCKIE – FORMA NIEREGULARNYCH DZIAŁAŃ BOJOWYCH PROWADZONYCH PRZEZ SIŁY REKRUTUJĄCE SIĘ Z MIEJSCOWEJ LUDNOŚCI LUB ROZBITYCH JEDNOSTEK WOJSKOWYCH PRZECIWKO OKUPANTOWI BĄDŹ RODZIMEJ WŁADZY.

DZIAŁANIA POZAMILITARNE - RODZAJ DZIAŁAŃ PROWADZONYCH PRZEZ FORMACJE SPOZA WOJSKA, NIE STOSUJĄCE PRZEMOCY ZBROJNEJ W DZIEDZINACH: POLITYCZNEJ, GOSPODARCZEJ, EKOLOGICZNEJ I INNYCH, ZARÓWNO W CZASIE POKOJU JAK I WOJNY.

DZIAŁANIA PRZECIWDYWERSYJNE - CZĘŚĆ SKŁADOWA OBRONY PRZECIWDYWERSYJNEJ POLEGAJĄCA NA PROWADZENIU WALKI Z GRUPAMI DYWERSYJNO-ROZPOZNAWCZYMI, SABOTAŻOWYMI I TERRORYSTYCZNYMI PRZECIWNIKA.

DZIAŁANIA RATOWNICZE – KAŻDA CZYNNOŚĆ PODJĘTA W CELU OCHRONY ŻYCIA, ZDROWIA, MIENIA LUB ŚRODOWISKA, A TAKŻE LIKWIDACJĘ PRZYCZYN POŻARU, WYSTĘPOWANIA KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ LUB INNEGO ZAGROŻENIA

DZIAŁANIA REGULARNE

DZIAŁANIA BOJOWE REGULARNE - to starcie zwartych formacji w polu, w klasycznych warunkach podziału pola walki na strefę starcia i zaplecze

S. Koziej, Teoria sztuki wojennej, Warszawa 1993, s. 21.

DZIAŁANIA BOJOWE REGULARNE - forma działań bojowych prowadzonych przez siły zbrojne w myśl ogólnie przyjętych zasad prowadzenia walki zbrojnej.


29

DZIAŁANIA REGULARNE - FORMA DZIAŁAŃ BOJOWYCH PROWADZONYCH PRZEZ ZWARTE FORMACJE ZBROJNE, W KTÓRYCH WYSTĘPUJE PODZIAŁ NA STREFĘ STARCIA I ZAPLECZE. MOGĄ MIEĆ SKALĘ TAKTYCZNĄ, OPERACYJNĄ I STRATEGICZNĄ.

DZIAŁANIA (OPERACJE) SPECJALNE - przedsięwzięcia o charakterze wojskowym, podejmowane poza bezpośrednią strefą walki sił zbrojnych, zmierzające do osłabienia potencjału politycznego, ekonomicznego i militarnego przeciwnika. Działania specjalne mogą być prowadzone na terytorium przeciwnika, terenach przez niego okupowanych lub administrowanych – przy pomocy pododdziałów specjalnych przewidzianych do działań na tyłach wojsk nieprzyjaciela, pododdziałów wojsk regularnych znajdujących się na terytorium zajętym przez wojska nieprzyjaciela, oddziałów partyzanckich oraz części ludności cywilnej niezadowolonej z danego ustroju. Działania specjalne zależnie od sił i środków oraz sposobów realizacji dzielą się najczęściej na działania partyzanckie, działania dywersyjne, działania przeciwpartyzanckie i działania psychologiczne.

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979. S. 104.

DZIAŁANIA (OPERACJE) SPECJALNE - specyficzne, a zarazem jedne z najbardziej pomysłowych rodzajów działań bojowych. Ich specyfika i odmienność wynika z faktu iż są prowadzone bezpośrednio w ugrupowaniu, a nawet na głębokim zapleczu przeciwnika przez drobne oddziały „grupy specjalne‖ w warunkach jego ilościowej i technicznej przewagi z zasady w środowisku niesprzyjającej, a nawet wrogo nastawionej ludności cywilnej przy całkowitym osamotnieniu, często bez możliwości uzyskania z zewnątrz natychmiastowej pomocy czy wsparcia Działania specjalne, Szt.Gen. 1221 Warszawa 1985.

DZIAŁANIA SPECJALNE - DZIAŁANIA PROWADZONE PRZEZ ODPOWIEDNIO ZORGANIZOWANE, WYSELEKCJONOWANE I WYPOSAŻONE SIŁY, STOSUJĄCE TECHNIKI OPERACYJNE I METODY ODDZIAŁYWANIA NIE BĘDĄCE W STANDARDOWYM UŻYCIU PRZEZ SIŁY KONWENCJONALNE. DZIAŁANIA SPECJALNE SĄ REALIZOWANE W TRAKCIE WSZELKIEGO RODZAJU OPERACJI Z UDZIAŁEM SIŁ ZBROJNYCH, ZARÓWNO W CZASIE POKOJU, JAK I W CZASIE KRYZYSU ORAZ WOJNY. REALIZOWANE SĄ SAMODZIELNIE LUB JAKO UZUPEŁNIENIE DZIAŁAŃ SIŁ KONWENCJONALNYCH ZMIERZAJĄCE DO OSIĄGNIĘCIA WOJSKOWYCH, POLITYCZNYCH, EKONOMICZNYCH I PSYCHOLOGICZNYCH CELÓW OPERACJI. FORMY I METODY PROWADZENIA DZIAŁAŃ SPECJALNYCH WARUNKUJE SYTUACJA POLITYCZNO-MILITARNA, KTÓRA MOŻE WYMAGAĆ ZACHOWANIA TAJNOŚCI, SKRYTOŚCI DZIAŁAŃ I ZAAKCEPTOWANIA PEWNEGO STOPNIA FIZYCZNEGO I POLITYCZNEGO RYZYKA NIE WYSTĘPUJĄCEGO W OPERACJACH KONWENCJONALNYCH.

30

DZIAŁANIA WOJENNE

DZIAŁANIA WOJENNE, walka zbrojna realizowane zamierzenia dwóch lub więcej państw dążących do osiągnięcia określonych celów politycznych (ekonomicznych, społecznych) przez użycie zorganizowanej siły (przemocy militarnej), przede wszystkim sił zbrojnych, prowadzących walki, bitwy i operacje na lądzie w powietrzu (kosmosie) i na morzu. (...).


DZIAŁANIA WOJENNE - CAŁOKSZTAŁT PRZEDSIĘWZIĘĆ REALIZOWA-

NYCH W TOKU WOJNY PRZEZ STRONY BIORĄCE W NIEJ UDZIAŁ DLA OSIĄGNIĘCIA OKREŚLONYCH CELÓW POLITYCZNYCH.

EKONOMIA – W UJĘCIU PRAGMATYCZNYM - TO NAUKA ZAJMUJĄCA SIĘ BADANIEM DECYZJI PODEJMOWANYCH PRZEZ PODMIOTY GOSPODARCZE (GOSPODARSTWA DOMOWE, PRZEDSIĘBIORSTWA, PAŃSTWO ) W KWESTII ZASPOKOJENIA NIEOGRANICZONYCH POTRZEB INDYWIDUALNYCH I SPOŁECZNYCH (BIEŻĄCYCH LUB PRZYSZŁYCH) W WARUNKACH OGRANICZONYCH ZASOBÓW; W UJĘCIU SPOŁECZNYM – TO NAUKA BADAJĄCA SPOŁECZNE PROCESY GOSPODAROWANIA (PRODUKCJI, PODZIAŁU, WYMIANY I KONSUMPCJI) ORAZ WYKRYWAJĄCA I OPISUJĄCA PRAWIDŁOWOŚCI RZĄDZĄCE NIMI. GDY ZAJMUJE SIĘ BADANIEM RZECZYWISTOŚCI GOSPODARCZEJ, TAKĄ JAKA ONA JEST I JAK RZECZYWIŚCIE

DZIAŁA W KONKRETNYCH WARUNKACH – NAZYWANA JEST EKONOMIĄ

POZYTYWNĄ; GDY NATOMIAST ZAJMUJE SIĘ BADANIEM GOSPODARKI POD KĄTEM JAKA ONA POWINNA BYĆ, JAK POWINNA FUNKCJONOWAĆ ORAZ GDY

ZAJMUJE SIĘ SĄDAMI WARTOŚCIUJĄCYMI NAZYWANA JEST EKONOMIĄ

NORMATYWNĄ. NAJCZĘŚCIEJ DOKONUJE SIĘ PODZIAŁU EKONOMII NA:

MIKROEKONOMIĘ – TO JEST NA TĄ JEJ CZĘŚĆ (DZIAŁ) KTÓRA ZAJMUJE SIĘ BADANIEM INDYWIDUALNYCH DECYZJI PODEJMOWANYCH PRZEZ PODSTAWOWE PODMIOTY GOSPODARCZE (GOSPODARSTWA DOMOWE I

PRZEDSIĘBIORSTWA) ORAZ NA MAKROEKONOMIĘ – TO JEST TĘ JEJ CZĘŚĆ (DZIAŁ) ) KTÓRA ZAJMUJE SIĘ BADANIEM DECYZJI PODEJMOWANYCH PRZEZ PAŃSTWO I BADA WZAJEMNE ZWIĄZKI ZACHODZĄCE W GOSPODARCE JAKO CAŁOŚCI.

Z. Stachowiak, Ekonomia. Zarys podstawowych problemów, WSISiZ, Warszawa 2000, rozdz.1.

EKONOMIKA OBRONY

EKONOMIKA OBRONY - wykorzystuje narzędzia ekonomii w studiach nad obronnością, rozbrojeniem, konwersją i pokojem.

T. Sandler, K. Hartley, The Economics of Defense, Cambridge 1995, s. 1.

31

EKONOMIKA OBRONY- jest częścią ogólnej ekonomii obejmującą zagadnienia obronnie zorientowane, w tym: wysokość wydatków obronnych, zarówno ogółem, jak i jako część całej gospodarki; wpływ wydatków obronnych, zarówno w ujęciu krajowym na produkcję i zatrudnienie, jak i międzynarodowym na inne narody; potrzebę utrzymywania i wielkość sektora obronnego; związki pomiędzy wydatkami obronnymi i zmianami technologicznymi; oraz wpływ wydatków obronnych i sektora obronnego na międzynarodową stabilizację bądź jej brak.

M. D. Intriligator, On the Nature and Scope of Defence Economics, Defence Economics: The Political Economy of Defence, Disarmament and Peace, v. 1, n. 1, 1990, s. 3.

EKONOMIKA OBRONY - (WSPÓŁCZESNA NAZWA EKONOMIKI WOJENNEJ) - SZCZEGÓŁOWA NAUKA EKONOMII WYROSŁA NA PODGLEBIU NAUK WOJSKOWYCH. LOKUJE SIĘ ONA W OBSZARZE WIEDZY EKONOMICZNO – OBRONNEJ. ZAJMUJE SIĘ ODZWIERCIEDLANIEM I UOGÓLNIANIEM WIĘZI MIĘDZY ZJAWISKAMI OBRONY PAŃSTWA I GOSPODARKI NARODOWEJ. POSZUKUJE I BADA PRAWIDŁOWOŚCI RZĄDZĄCE GOSPODARKĄ OBRONNĄ Z PUNKTU WIDZENIA POTRZEB OBRONNYCH I MOŻLIWOŚCI ICH ZASPOKAJANIA. BADA DECYZJE GOSPODARCZE DOTYCZĄCE ALOKACJI ZASOBÓW OBRONNYCH.

EKONOMIKA WOJSKOWA

EKONOMIKA WOJSKOWA - jest nauką o gospodarce wojskowej.

K. Staender, Lexikon der öffentlichen Finanzwirtschaft, R.v. Decker‘s Verlag, G. Schenck, Heidelberg 1984, s.191.

EKONOMIKA WOJSKOWA - jest nauką o kosztowej skuteczności decyzji wojskowych.

G. Rudl, Militärökonomie als angewandte Wissenschaft, Truppenpraxis 1977, nr 7, s. 491.

EKONOMIKA WOJSKOWA - SZCZEGÓŁOWA NAUKA EKONOMII WYROSŁA NA PODGLEBIU NAUK WOJSKOWYCH. JEJ DOCIEKANIA LOKUJĄ SIĘ W OBSZARZE WIEDZY EKONOMICZNO – WOJSKOWEJ. ZAJMUJE SIĘ ODZWIERCIEDLANIEM I UOGÓLNIANIEM ZASAD FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI SIŁ ZBROJNYCH (WOJSKOWEJ) ORAZ BADANIEM DECYZJI GOSPODARCZYCH PODEJMOWANYCH W JEJ OBSZARZE. POSZUKUJE PRAWIDŁOWOŚCI RZĄDZĄCYCH GOSPODARKĄ WOJSKOWĄ Z PUNKTU WIDZENIA POTRZEB SIŁ ZBROJNYCH (WOJSKA) I MOŻLIWOŚCI ICH ZASPOKAJANIA ORAZ ALOKACJI W NIEJ RZADKICH ZASOBÓW.

32

EKSTERYTORIALNE UZUPEŁNIENIE SIŁ ZBROJNYCH

(WOJSK)

EKSTERYTORIALNY SYSTEM UZUPEŁNIANIA WOJSK - uzupełnianie stanu osobowego wojsk nie z obszaru danego okręgu wojskowego, lecz z obszaru innych okręgów przez dostarczanie powoływanych kontyngentów do rejonów dyslokacji, formowania lub rozwijania związków i oddziałów.

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 110 .

EKSTERYTORIALNE UZUPEŁNIENIE SIŁ ZBROJNYCH (WOJSK) - JEDNA Z ZASAD UZUPEŁNIANIA JEDNOSTEK WOJSKOWYCH ŻOŁNIERZAMI REZERWY, ŚRODKAMI TRANSPORTOWYMI I MASZYNAMI (URZĄDZENIAMI), POLEGAJĄCA NA PRZEZNACZANIU ŻOŁNIERZY REZERWY, ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH I MASZYN DO UZUPEŁNIENIA JEDNOSTEK WOJSKOWYCH Z OBSZARU INNYCH

WOJEWÓDZTW. DECYZJĘ W TEJ SPRAWIE PODEJMUJE SZTAB OKRĘGU

WOJSKOWEGO WÓWCZAS, GDY MACIERZYSTY WOJEWÓDZKI SZTAB WOJSKOWY NIE JEST W STANIE ZASPOKOIĆ TYCH POTRZEB Z POWODU BRAKU W ZASOBACH ŻOŁNIERZY O ODPOWIEDNICH SPECJALNOŚCIACH LUB GDY KORZYSTNIEJSZE JEST WYKORZYSTANIE REZERW SĄSIEDNICH WOJEWÓDZKICH SZTABÓW WOJSKOWYCH Z UWAGI NA JAKOŚĆ I TERMINOWOŚĆ UZUPEŁNIENIA JEDNOSTEK WOJSKOWYCH.

EWAKUACJA LUDNOŚCI

EWAKUACJA - celowe i zorganizowane wywożenie lub wynoszenie z terenu działań i zagrożonego zajęciem przez nieprzyjaciela chorych i porażonych żołnierzy, usuwanie ludności cywilnej, jeńców wojennych. (...).


EWAKUACJA - ZORGANIZOWANE PRZEMIESZCZANIE (USUWANIE, WYNOSZENIE, WYWOŻENIE, WYPROWADZANIE) LUDNOŚCI, WSZELKIEGO RODZAJU DÓBR MATERIALNYCH ORAZ ZWIERZĄT HODOWLANYCH Z OBSZARÓW LUB OBIEKTÓW ZAGROŻONYCH I OBJĘTYCH SKUTKAMI DZIAŁAŃ ZBROJNYCH ALBO KATASTROF, W CELU ICH OCHRONY, UDZIELENIU POMOCY (RATUNKU) I OGRANICZENIA STRAT MATERIALNYCH. K. Przeworski, Wpływ współczesnej mobilności mieszkańców aglomeracji miejsko- przemysłowej na przygotowanie ewakuacji ludności tych obszarów w Polsce, Warszawa, 1995 .

EWAKUACJA LUDNOŚCI - jeden ze sposobów zbiorowej ochrony ludności polegający na przemieszczeniu jej z obszarów (rejonów) zagrożonych l/ub porażonych do bardziej bezpiecznych. Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, Warszawa 1996 s. 27.

33

EWAKUACJA LUDNOŚCI - ZORGANIZOWANE JEJ PRZEMIESZCZANIE Z REJONÓW (STREF) W KTÓRYCH PRZEBYWANIE ZAGRAŻA ŻYCIU LUB ZDROWIU DO OBSZARÓW (MIEJSC) BEZPIECZNYCH W CELU ICH OCHRONY LUB UDZIELENIA POMOCY (RATUNKU).

FLOTA - W ZNACZENIU WOJSKOWYM - WYŻSZY ZWIĄZEK OPERACYJNO - STRATEGICZNY LUB OPERACYJNY SIŁ MORSKICH, ZDOLNY DO WYKONYWANIA ZADAŃ O ZNACZENIU STRATEGICZNYM, STRATEGICZNO - OPERACYJNYM I OPERACYJNYM W WYZNACZONEJ STREFIE

OCEANICZNEGO (MORSKIEGO) TEATRU WOJNY, ZARÓWNO

SAMODZIELNIE JAK I WE WSPÓŁDZIAŁANIU Z INNYMI RODZAJAMI SIŁ ZBROJNYCH. FLOTĘ TWORZĄ RÓŻNORODNE SIŁY JAK: OKRĘTY NAWODNE OKRĘTY PODWODNE LOTNICTWO POKŁADOWE, LOTNICTWO BAZOWE, PIECHOTA MORSKA (W NIEKTÓRYCH KRAJACH NP. W ROSJI RÓWNIEŻ ARTYLERIA NADBRZEŻNA) ZORGANIZOWANE W ZWIĄZKI OPERACYJNE, TAKTYCZNE, ODDZIAŁY BOJOWE ORAZ ZABEZPIECZENIA BOJOWEGO I LOGISTYCZNEGO.

FLOTYLLA - W ZNACZENIU WOJSKOWYM - 1) ZWIĄZEK OPERACYJNO - TAKTYCZNY SIŁ MARYNARKI WOJENNEJ PRZEZNACZONY DO PROWADZENIA

DZIAŁAŃ BOJOWYCH W OGRANICZONYM REJONIE MORSKIEGO TEATRU DZIAŁAŃ WOJENNYCH, ZARÓWNO SAMODZIELNIE JAK I WE WSPÓŁDZIAŁANIU Z INNYMI RODZAJAMI SIŁ MORSKICH; FLOTYLLE TWORZĄ JEDNORODNE ODDZIAŁY I PODODDZIAŁY OKRĘTÓW BOJOWYCH ORAZ ZABEZPIECZENIA BOJOWEGO I LOGISTYCZNEGO. W JEJ SKŁĄD WCHODZIĆ MOGĄ RÓWNIEŻ ODDZIAŁY I PODODZIAŁY BRZEGOWE. 2) W NIEKTÓRYCH FLOTACH (NP. NIEMIECKIEJ) TRADYCYJNA NAZWA JEDNORODNEGO ZESPOŁU TAKTYCZNEGO (FLOTYLLA OKRĘTÓW PODWODNYCH, NISZCZYCIELI) ZŁOŻONEGO Z KILKU (KILKUNASTU) DUŻYCH OKRĘTÓW LUB KILKU GRUP (DYWIZJONÓW) MNIEJSZYCH.

FORMACJE OBRONY CYWILNEJ

FORMACJE SAMOOBRONY - cywilne jednostki organizacyjne stanowiące podstawowe siły obrony cywilnej, powoływane na mocy ustawy o powszechnym obowiązku obrony do ochrony ludności, zakładów pracy oraz urządzeń użyteczności publicznej przed skutkami działania środków masowego rażenia i innymi działaniami nieprzyjaciela. (...).

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, t.1, s. 117.

34

FORMACJE OBRONY CYWILNEJ - NIEMILITARNE JEDNOSTKI

ORGANIZACYJNE PRZEZNACZONE DO PROWADZENIA AKCJI RATUNKOWYCH.

FOTOGRAMETRIA I TELEDETEKCJA – SZTUKA, NAUKA I TECHNIKA POZYSKIWANIA, NA PODSTAWIE BEZKONTAKTOWEGO OBRAZOWANIA I INNYCH SYSTEMÓW SENSOROWYCH, WIARYGODNYCH INFORMACJI O ZIEMI I JEJ ŚRODOWISKU, A TAKŻE O INNYCH OBIEKTACH FIZYCZNYCH I PROCESACH, PRZEZ REJESTRACJĘ, POMIAR, ANALIZĘ I PREZENTACJĘ.


GEOGRAFIA – NAUKA ZAJMUJĄCA SIĘ INTERDYSCYPLINARNYMI

BADANIAMI ZIEMI, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCYMI WZAJEMNEGO ODDZIAŁYWANIA ORAZ ZRÓŻNICOWANIA PRZESTRZENNEGO CAŁOKSZTAŁTU OBIEKTÓW I ZJAWISK WYSTĘPUJĄCYCH W PRZESTRZENI LĄDOWEJ, OCEANICZNO-MORSKIEJ, POWIETRZNEJ I KOSMICZNEJ. NA GRUNCIE GEOGRAFII WYDZIELA SIĘ DYSCYPLINY NAUKOWE, KTÓRE BADAJĄ POSZCZEGÓLNE CZYNNIKI GEOGRAFICZNE LUB ICH CAŁOKSZTAŁT, CZĘSTO RÓWNIEŻ Z PUNKTU WIDZENIA WPŁYWU NA ZRÓŻNICOWANĄ DZIAŁALNOŚĆ LUDZKĄ, STĄD: GEOGRAFIA FIZYCZNA, GEOGRAFIA SPOŁECZNO-EKONOMICZNA (GOSPODARCZA, PRZEMYSŁU, SPOŁECZNA, LUDNOŚCI);

GEOGRAFIA POLITYCZNA; GEOGRAFIA BEZPIECZEŃSTWA; GEOGRAFIA WOJENNA (OBRONNOŚCI, MILITARNA, WOJSKOWA). BADANIA GEOGRAFICZNE DOTYCZYĆ MOGĄ CAŁEJ ZIEMI, SĄ WÓWCZAS PROWADZONE W UJĘCIU GLOBALNYM, MOGĄ RÓWNIEŻ DOTYCZYĆ OKREŚLONEJ JEJ CZĘŚCI, A WIĘC UJĘCIA REGIONALNEGO (JEDNOSTEK WYODRĘBNIONYCH WEDŁUG PRZYJĘTYCH KRYTERIÓW), STĄD BADA SIĘ REGIONY FIZYCZNOGEOGRAFICZNE, POLITYCZNE, EKONOMICZNE, CZY MILITARNE, A RÓWNIEŻ PAŃSTWA, GRUPY PAŃSTW, KOALICJE, TEATRY WOJNY, TEATRY DZIAŁAŃ WOJENNYCH, OBSZARY STRATEGICZNE, REJONY OPERACYJNE, OBSZARY ODPOWIEDZIALNOŚCI I ZAINTERESOWANIA. CELEM BADAŃ MOŻE BYĆ RÓWNIEŻ WYODRĘBNIENIE REGIONÓW NA PODSTAWIE PRZYJĘTYCH KRYTERIÓW.

GEOGRAFIA WOJENNA

GEOGRAFIA WOJENNA - dział nauki wojennej, badający czynniki polityczne, gospodarcze, wojskowe i fizyczno-geograficzne, w granicach teatrów wojny (TW), teatrów działań wojennych (TDW) oraz poszczególnych krajów z punktu widzenia wpływu tych czynników na planowanie, przygotowanie i prowadzenie wojny; wg niektórych źródeł naukowych - gałąź geografii stosowanej (dział nauk geograficznych). Geografia wojenna zajmuje się położeniem i znaczeniem politycznym, gospodarczym i geograficznym TW, TDW i krajów; warunkami terenowymi (rzeźba terenu, grunty, rubieże wodne, duże kompleksy leśne) i klimatyczno-meteorologicznymi, ludnością jako źródłem siły roboczej i rezerw sił zbrojnych; zasobami materiałowymi i miejscowymi; przygotowaniem terytorium TW, TDW i krajów pod względem operacyjnym . (...).

Mała encyklopedia wojskowa, t.1, Warszawa 1967, s. 448-450.

35

GEOGRAFIA WOJENNA - dział wiedzy stanowiący część składową nauki wojennej; przedmiotem badań geografii wojennej są: warunki polityczno-gospodarcze oraz warunki fizyczno-geograficzne w granicach teatrów wojny (TW), teatrów działań wojennych (TDW), kierunków strategicznych (KS) rejonów strategicznych poszczególnych krajów z punktu widzenia wpływu warunków na przygotowanie i prowadzenie wojny.(...).

W ramach geografii wojennej występuje jako samodzielna dyscyplina wiedzy morska geografia wojenna.


GEOGRAFIA WOJENNA6 - DYSCYPLINA NAUKI WOJENNEJ BADAJĄCA

WŁAŚCIWOŚCI I PRZESTRZENNE ROZMIESZCZENIE CZYNNIKÓW GEOGRAFICZNYCH, GOSPODARCZYCH, POLITYCZNYCH ORAZ MILITARNYCH

POD KĄTEM ICH WPŁYWU NA OBRONNOŚĆ PAŃSTW.

GEOPOLITYKA

GEOPOLITYKA – jest nauką pozwalającą na dokonanie oceny ciężaru politycznego mocarstw na tle ich specyficznej pozycji w świecie. Umożliwia ona badanie problemów bezpieczeństwa kraju w kategoriach geograficznych, oraz doprowadzanie do konkluzji, użytecznych bezpośrednio i natychmiastowo dla mężów stanu, określających kierunki polityki zagranicznej (wg N. Spykman – 1944).

L. Moczulski, Geopolityka, Warszawa 1999, s. 73.

GEOPOLITYKA – interdyscyplinarna dziedzina naukowa zajmująca się relacjami czasoprzestrzennymi, występującymi między państwami i ich zgrupowaniami. Umieszczana jest między geografią, historią, naukami politycznymi , ekonomicznymi, o społeczeństwie, o kulturze.


GEOPOLITYKA – INTERDYSCYPLINARNA DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA I PRAKTYCZNA ZAJMUJĄCA SIĘ BADANIEM PAŃSTWA (KOALICJI) JAKO ORGANIZMU GEOGRAFICZNEGO I OKREŚLENIEM DLA NIEGO CELÓW GEOPOLITYCZNYCH.

6 Przedmiot i zakres badań geografii wojennej nie łączą się jedynie z działaniami zbrojnymi i potrzebami wojsk. Są one znacznie szersze i odnoszą się do wojny oraz niemal wszystkich dziedzin życia państwa. Z efektów naukowo-badawczych geografii wojennej korzystają zarówno siły zbrojne jak i resorty cywilne, które są również odpowiedzialne za obronność kraju. Dlatego też nie określa się jej mianem “geografii wojskowej”, gdyż zawęziłoby to znacznie jej faktyczne pole badawcze.

36

GEOSTRATEGIA

GEOSTRATEGIA – dziedzina zajmująca się przestrzennymi aspektami wykorzystania strategicznych możliwości militarnych.


GEOSTRATEGIA – dyscyplina naukowa rozpatrująca daną rzeczywistość pod kątem potencjalnych i istniejących konfliktów polityczno-militarnych oraz sposobów ich rozstrzygania.


GEOSTRATEGIA – INTERDYSCYPLINARNA DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA I PRAKTYCZNA ZAJMUJĄCA SIĘ BADANIEM GEOPRZESTRZENI (REGIONÓW GEOSTRATEGICZNYCH) Z PUNKTU WIDZENIA MOŻLIWOŚCI REALIZACJI CELÓW GEOPOLITYCZNYCH DANEGO PAŃSTWA (KOALICJI).

GLOBALIZACJA

GLOBALIZACJA – wyodrębniona na podstawie naukowo uzasadnionych kryteriów grupa współczesnych zagadnień, których zidentyfikowanie oraz naukowa analiza i wyprowadzone z niej sposoby rozwiązywania problemów mają zasadnicze znaczenie dla przyszłości całego świata.

T. Jemioło. Globalizacja szanse i zagrożenia. Warszawa 2000, s. 5.

GLOBALIZACJA - wzrost różnego rodzaju powiązań między różnymi podmiotami życia międzynarodowego oraz wzajemne, najczęściej asymetryczne oddziaływanie rynków i kapitału po kulturę masową , migrację, finanse i zapewnienie pokoju.

A. Gwiazda, Globalizacja i regionalizacja gospodarki światowej, Toruń 1998, s. 9.

GLOBALIZACJA – W WYSOKIM STOPNIU UOGÓLNIONY PROCES KOMPLEKSOWEGO ROZWOJU POSZCZEGÓLNYCH DZIEDZIN ŻYCIA SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO W ICH WZAJEMNYM POWIĄZANIU I ZALEŻNOŚCI POSTRZEGANY W SKALI ŚWIATOWEJ.

GOSPODARCZE PODSTAWY BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA – CZĘŚĆ

GOSPODARKI NARODOWEJ PAŃSTWA, KTÓRA W OGRANICZONYM LUB PEŁNYM ZAKRESIE REALIZUJE ZADANIA NA RZECZ JEGO BEZPIECZEŃSTWA. STANOWI JĄ OBSZAR GOSPODARKI NARODOWEJ SŁUŻĄCEJ WYŁĄCZNIE

ZAPEWNIENIU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA ORAZ OBSZAR PODWÓJNEGO ZASTOSOWANIA – TO JEST OBSZAR GOSPODARKI, KTÓRY W WARUNKACH

37

ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA W KRÓTKIM CZASIE MOŻE DOKONAĆ TRANSFORMACJI (REKONWERSJI) Z GOSPODARKI SŁUŻĄCEJ ZASPOKOJENIU POTRZEB KONSUMPCYJNYCH I ROZWOJOWYCH NA RZECZ GOSPODARKI SŁUŻĄCEJ ZASPOKOJENIU POTRZEB BEZPIECZEŃSTWA. OBSZAR SŁUŻĄCY WYŁĄCZNIE ZAPEWNIENIU BEZPIECZEŃSTWA ODPOWIADA W ISTOCIE GOSPODARCE OBRONNEJ PAŃSTWA, NATOMIAST OBSZAR PODWÓJNEGO ZASTOSOWANIA TO SWOISTA REZERWA GOSPODARKI OBRONNEJ, KTÓRA STOSOWNIE DO POTRZEB I OKOLICZNOŚCI MOŻE BYĆ PRZYSTOSOWANA DO CELÓW ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ POTRZEB OBRONNYCH.

GOSPODARKA

GOSPODARKA - 1) organizacja produkcji, sposobów produkcji; 2) ogół nakładów wytwórczych danego kraju lub dana dziedzina wytwórczości, przemysłu; 3) gospodarowanie, zarządzanie czymś.

Słownik języka polskiego, pod red. M. Szymczaka, PWN, Warszawa 1978, t.1, s .683.

GOSPODARKA - ogólny obszar dyspozycji i działań, które podejmują poszczególni ludzie, grupy ludzi a przede wszystkim państwa i wspólnoty państw w celu zaspokojenia swoich potrzeb przy użyciu ograniczonych dóbr.

T. August, Freiherr von der Heydte, Kriegswirtschaft, Handbuch zur Õkonomie der Verteigungspolitik, Walhalla u. Praetoria Verlag, Regensburg 1986, s. 461.

GOSPODARKA - CAŁOKSZTAŁT DZIAŁAŃ REALIZOWANYCH DLA ZASPOKOJENIA ZAPOTRZEBOWANIA LUDZI NA OGRANICZONE DOBRA. OBEJMUJE Z JEDNEJ STRONY WYPOSAŻENIE MATERIALNE (RZECZOWE) I INSTYTUCJONALNE, KTÓRYM POSŁUGUJĄ SIĘ LUDZIE DLA UZYSKANIA DÓBR, Z DRUGIEJ STRONY - ZACHOWANIA LUDZI, KTÓRE SIĘ PRZEJAWIAJĄ W PRZYGOTOWANIU I REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ ZMIERZAJĄCYCH DO UZYSKANIA TYCH DÓBR.

GOSPODARKA NARODOWA

GOSPODARKA NARODOWA - mechanizm, za pomocą którego następuje połączenie pracy, majątku, kapitału i organizacji dla zaspokojenia potrzeb społeczeństwa danego kraju.

D.N. Hyman, Economics, IRWIN, Homewood Ie., Boston 1989, s. 2.

GOSPODARKA NARODOWA - całokształt zasobów i działalności prowadzonej w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji w danym kraju.

M. Koch, Gospodarka wojskowa, Warszawa 1987, s. 7.

38

GOSPODARKA NARODOWA - CAŁOKSZTAŁT WSZYSTKICH PODMIOTÓW, INSTYTUCJI GOSPODARCZYCH I PRZEDSIĘWZIĘĆ O CHARAKTERZE GOSPODARCZYM REALIZOWANYCH W OBRĘBIE DANEGO KRAJU.

GOSPODARKA OBRONNA

GOSPODARKA OBRONNA - 1) relacja między obronnością i gospodarką narodową; 2) ekonomiczne zabezpieczenie obrony, przez które rozumie się łączne rozpatrywanie zagadnień strategii, ekonomii i ustroju gospodarczego; 3) użycie zgodnie z zasadami gospodarności środków będących w dyspozycji państwa i przeznaczonych do zaspokojenia jego potrzeb obronnych.

O. Hahn , Die Militär - Ökonomie im internationalen Vergleich, Militär und Ökonomie, Vandenhoeck und Ruprecht, Göttingen 1977, s. 34 i 35.

GOSPODARKA OBRONNA - ta część gospodarki narodowej, która służy realizacji funkcji obronnych państwa. Stanowi ona podsystem systemu gospodarki narodowej wyróżniony przez cel, którym jest utrzymanie potencjału obronno-gospodarczego na miarę potrzeb wynikających z doktryny obronnej.

M. Koch, Gospodarka wojskowa, Warszawa 1987, s 9.

GOSPODARKA OBRONNA - CZĘŚĆ GOSPODARKI NARODOWEJ, ZABEZPIECZAJĄCA POTRZEBY OBRONNE PAŃSTWA. OBEJMUJE ZASOBY OSOBOWE, RZECZOWE I FINANSOWE ORAZ ICH UŻYCIE ZGODNIE Z ZASADAMI GOSPODARNOŚCI.

GOSPODARKA WOJSKOWA

GOSPODARKA WOJSKOWA - suma przedsięwzięć skierowanych na zwiększenie efektywności sił zbrojnych - włącznie z obroną cywilną i administracją sił zbrojnych. Może być rozpatrywana zarówno w skali makro - jak i mikro.

K. Staender, Lexikon der öffentlichen Finanzwirtschaft, R. v. Decker‘s Verlag G. Schenck, Heidelberg 1984, s. 191.

GOSPODARKA WOJSKOWA - układ względnie odosobniony, funkcjonujący trójfazowo, (...) na wejściu zasilany przez gospodarkę narodową środkami (...) , wewnątrz którego ( ... ) przebiegają (...) procesy podziału, dyspozycji, ukierunkowania i przetwarzania tych środków ( ... ). Wreszcie środki te (... ) poprzez kanały wyjścia wpływają do zaopatrywanych jednostek wojskowych.

Z. Kłoczewski, Polska gospodarka wojskowa 1918-1939, MON, Warszawa 1987, s. 10.

39

GOSPODARKA WOJSKOWA - CZĘŚĆ GOSPODARKI OBRONNEJ, STANOWIĄCA ZORGANIZOWANĄ W RAMACH SIŁ ZBROJNYCH DZIAŁALNOŚĆ

PODMIOTÓW GOSPODARUJĄCYCH ZGODNĄ Z WYMAGANIAMI ZDOLNOŚCI I GOTOWOŚCI BOJOWEJ I OBEJMUJĄCA CAŁOKSZTAŁT PROCESÓW ZWIĄZANYCH Z GOSPODAROWANIEM ZASOBAMI OSOBOWYMI, RZECZOWYMI, FINANSOWYMI NA WSZYSTKICH SZCZEBLACH KIEROWANIA SIŁAMI ZBROJNYMI.

GOTOWOŚĆ ALARMOWA

GOTOWOŚĆ ALARMOWA - zdolność wojsk do wykonania określonych zadań (przedsięwzięć) uzyskana w trybie nagłym, alarmowym, zarządzonym umownym sygnałem lub rozkazem; może być osiągana po uzyskaniu przez daną jednostkę wojskową gotowości mobilizacyjnej lub w trakcie jej osiągania. (...).


GOTOWOŚĆ ALARMOWA – ZDOLNOŚĆ SIŁ ZBROJNYCH (JEDNO-STEK WOJSKOWYCH) DO REALIZACJI ZADAŃ (PRZEDSIĘWZIĘĆ) WYNI-

KAJĄCYCH Z ZAGROŻEŃ NIEMILITARNYCH, TAKICH JAK: POWODZIE, POŻARY, HURAGANY, DUŻE OPADY ŚNIEGU I KATASTROFY EKOLO-GICZNE. ZADANIA TE REALIZOWANE SĄ ZGODNIE Z HARMONOGRAMEM OPRACOWANYM PRZEZ JEDNOSTKI WOJSKOWE W STAŁEJ GOTOWOSCI BOJOWEJ. PO OTRZYMANIU SYGNAŁU JW. REALIZUJĄ ZADANIA WSPAR-CIA DZIAŁAŃ POZAMILITARNYCH OGNIW OBRONNYCH DOTYCZACYCH WYDARZEŃ, KATASTROF I OCHRONY OBIEKTÓW O ZNACZENIU STRA-TEGICZNYM DLA PAŃSTWA.

GOTOWOŚĆ BOJOWA

GOTOWOŚĆ BOJOWA - zdolność wojsk do podjęcia w określonym czasie działań bojowych. Stan gotowości bojowej zależy od stanu moralno-politycznego wojsk, poziomu ich wyszkolenia i wyposażenia, stanu ukompletowania, stopnia zabezpieczenia materiałowego i technicznego oraz gotowości alarmowej i mobilizacyjnej. W niektórych rodzajach wojsk i sił zbrojnych rozróżnia się kilka stanów gotowości bojowej ustalonych odpowiednimi instrukcjami, regulaminami i rozkazami. (..).

Słownik podstawowych terminów wojskowych, Warszawa 1977, s. G-7.

GOTOWOŚĆ BOJOWA - zdolność wojsk do podjęcia w określonym czasie działań bojowych; system czynności organizacyjnych i wykonawczych dowódców i sztabów oraz działania wojsk podejmowane w celu zapewnienia zdolności bojowej wszystkich szczebli dowodzenia i jednostek organizacyjnych sił zbrojnych do

40

bezzwłocznego przystąpienia do wykonania zadań bojowych i taktyczno-operacyjnych zgodnie z planami lub doraźnie postawionymi zadaniami.(...).


GOTOWOŚĆ BOJOWA – to zdolność wojsk (jednostek wojskowych) do wykonania zadań w określonym czasie. Jak również jest to stan ilościowy i jakościowy sił zbrojnych (jednostek wojskowych) oraz ich organizacyjne przygotowanie do realizacji zadań w określonym czasie i zgodnie z przeznaczeniem.

Instrukcja o gotowości bojowej wojsk, sygn. Szt. Gen. 1506/99, s. 10.

GOTOWOŚĆ BOJOWA – STAN OKREŚLAJĄCY AKTUALNE

PRZYGOTOWANIE SIŁ ZBROJNYCH, OBEJMUJĄCY WYDZIELONY POTENCJAŁ WOJSKOWY ORAZ CAŁOKSZTAŁT USTALEŃ WARUNKÓW, FUNKCJI DZIAŁAŃ MATERIALNYCH ZAPEWNIAJĄCY WŁAŚCIWE JEGO KSZTAŁTOWANIE, SPRAWNE ROZWIJANIE I ZORGANIZOWANE UŻYCIE W NAKAZANYM CZASIE DO REALIZACJI ZADAŃ BOJOWYCH LUB ZAGROŻEŃ NIEMILITARNYCH

PRZEWIDZIANYCH NA OKRES ZAGROŻENIA (KRYZYSU) I WOJNY. POZWALA

TO ZAPEWNIĆ OPTYMALNĄ GOTOWOŚĆ WOJSK DO DALSZEGO DZIAŁANIA BOJOWEGO.

GOTOWOŚĆ MOBILIZACYJNA

GOTOWOŚĆ MOBILIZACYJNA - stopień gotowości osiągnięty po zakończeniu wszystkich przedsięwzięć podejmowanych w związku z przejściem jednostek i instytucji wojskowych z organizacji istniejącej w okresie pokoju na organizację wojenną. Terminy gotowości mobilizacyjnej ustala się zależnie od rodzaju i przeznaczenia poszczególnych jednostek oraz czasu potrzebnego na ich rozwinięcie mobilizacyjne. Po uzyskaniu gotowości mobilizacyjnej wojsk osiągają gotowość bojową.


GOTOWOŚĆ MOBILIZACYJNA - STOPIEŃ PRZYGOTOWANIA ORGANIZACJI WOJSKOWEJ (JEDNOSTKI, ZWIĄZKU, WOJSK, SZTABU, INSTYTUCJI) DO TERMINOWEGO ROZPOCZĘCIA I EFEKTYWNEGO WYKONANIA ZADAŃ PRZEWIDZIANYCH DLA NIEJ W PLANIE MOBILIZACYJNYM; ZDOLNOŚĆ WOJSK DO PRZEJŚCIA W OKREŚLONYM CZASIE ZE STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ CZASU POKOJOWEGO NA WOJENNĄ, OSIĄGANA PRZEZ REALIZACJĘ SZEREGU PRZEDSIĘWZIĘĆ PRZYGOTOWAWCZYCH ZWIĄZANYCH Z TYM PROCESEM;

STANOWI INTEGRALNĄ CZĘŚĆ STANU STAŁEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ WOJSK. PRZEZ ZDOLNOŚĆ DO MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA ROZUMIE SIĘ POSIADANIE W PEŁNI OPRACOWANEJ DOKUMENTACJI MOBILIZACYJNEJ,

41

ZAPEWNIONE UZUPEŁNIENIE POTRZEB MOBILIZACYJNYCH, WYDZIELONE SIŁY I ŚRODKI PRZEWIDZIANE DO WYKONANIA POSZCZEGÓLNYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ ORAZ PEŁNĄ ZNAJOMOŚĆ OBOWIĄZKÓW WYKONYWANYCH W TYM PROCESIE PRZEZ WSZYSTKICH ŻOŁNIERZY.

GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA

GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – stan systemu obronnego określający zdolność tego systemu do planowania i zorganizowanego działania na wypadek zagro-żenia bezpieczeństwa kraju i w czasie wojny.

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979. s. 131.

GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – stan przygotowania wszystkich elementów systemu obronnego, który zapewni bezpieczeństwo i rozwój państwa w każdym okresie jego funkcjonowania.

Praca studyjna KAPPA, Warszawa AON 1997.

GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – STAN STABILNOŚCI ELEMENTÓW SYSTEMU OBRONNEGO PAŃSTWA DO UTRZYMANIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO ORAZ DO SKUTECZNEGO DZIAŁANIA W ZAISTNIAŁYCH SYTUACJACH NADZWYCZAJNYCH I MOŻLIWOŚCI PRZECIWSTAWIENIA SIĘ WSZELKIM ZAGROŻENIOM KRYZYSOWYM ORAZ WOJENNYM.

GOTOWOŚĆ OBRONNA - ZAGROŻENIE WOJENNE7

GOTOWOŚĆ OBRONNA - ZAGROŻENIE WOJENNE – stan pośredni miedzy podwyższoną gotowością a pełną gotowością obronną, który należałoby osiągnąć w razie pojawienia się symptomów zagrożenia wojną lokalną. Departament Systemu Obronnego MON, Warszawa 1996.

GOTOWOŚĆ OBRONNA - ZAGROŻENIE WOJENNE – stan, który osiąga się w razie pojawienia się groźby bezpośredniego zagrożenia lub konieczności udziału w sojuszniczej obronie poza terytorium Polski.

Rozporządzenie RM (projekt), Warszawa 1999.

GOTOWOŚĆ OBRONNA - ZAGROŻENIE WOJENNE – STAN OKREŚLAJĄCY KONIECZNOŚĆ ROZWINIĘCIA POTENCJAŁU OBRONNEGO PAŃSTWA NA SKUTEK ZAGROŻENIA JEGO BEZPIECZEŃSTWA

7 Jest to stan gotowości obronnej państwa, ujęty w projekcie rozporządzenia RM z 1999

roku, mającym na celu ujednolicenie stanów gotowości państwa i sił zbrojnych.

42

GOTOWOŚĆ PRZEMYSŁU OBRONNEGO

GOTOWOŚĆ PRZEMYSŁU OBRONNEGO - stan przygotowania przemysłu do produkcji ważnych wyrobów, służących zabezpieczeniu realizacji narodowych celów militarnych.


GOTOWOŚĆ PRZEMYSŁU OBRONNEGO - zdolność bazy przemysłowej do spełnienia przez nią wymogów produkcyjnych. Może być osiągnięta przy użyciu przymusu - ograniczeń prawnych, proceduralnych, finansowych lub fizycznych.

Industrial Base Program (IBP) Procedures, Department of Defense, Washington 1991, s. XV.

GOTOWOŚĆ PRZEMYSŁU OBRONNEGO - ZDOLNOŚĆ PRZEMYSŁU DO PRZEJŚCIA OD DZIAŁALNOŚCI OKRESU POKOJOWEGO DO PRODUKCJI UWZGLĘDNIAJĄCEJ POTRZEBY STANU ZAGROŻENIA I WOJNY.

GRANICA PAŃSTWA

GRANICA PAŃSTWOWA – jest płaszczyzną oddzielającą obszary podlegające zwierzchnictwu terytorialnemu sąsiadujących państw, a linia graniczna na powierzchni Ziemi określa tylko sam przebieg granicy państwowej (wg. J. Makowskiego). J. Gilas, Prawo międzynarodowe, Toruń 1999, s. 170.

GRANICA PAŃSTWOWA – linia, na której kończy się władza państwowa lub linia oddzielającą dwa terytoria (wg C. Berezowskiego i L. Ehrlicha).

GRANICE PAŃSTWOWE – LINIE GRANICZNE OKREŚLAJĄCE ZASIĘG TERYTORIALNY ZWIERZCHNOŚCI POSZCZEGÓLNYCH PAŃSTW OZNACZAJĄCEJ WYŁĄCZNE WŁADZTWO DANEGO PAŃSTWA NAD SWYM TERYTORIUM I NIEDOPUSZCZALNOŚĆ DZIAŁANIA NA TYM TERYTORIUM WŁADZY I PRAW INNEGO PAŃSTWA. ROZGRANICZAJĄ ONE RÓWNIEŻ W KIERUNKU PIONOWYM PRZESTRZEŃ POWIETRZNĄ, WODY ORAZ WNĘTRZE ZIEMI.


GROMADZENIE REZERW OSOBOWYCH – OGÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ PLANISTYCZNYCH I ORGANIZACYJNYCH REALIZOWANYCH PRZEZ DOWÓDZTWA I SZTABY (INSTYTUCJE) OKRESLONYCH SZCZEBLI DOWODZENIA ORAZ TERENOWE ORGANY ADMINISTRACJI WOJSKOWEJ, ZAPEWNIAJĄCYCH

43

PRZYGOTOWANIE ODPOWIEDNIEJ LICZBY ŻOŁNIERZY WYSZKOLONYCH W SPECJALNOŚCIACH WOJSKOWYCH NIEZBĘDNYCH DO ZASPOKOJENIA POTRZEB MOBILIZACYJNYCH I POTRZEB WOJENNYCH SIŁ ZBROJNYCH.

HEGEMONIZM - SYTUACJA, IDEA, HASŁO, PROGRAM, GŁOSZĄCE ZASADĘ DOMINACJI NAD KIMŚ, GRUPĄ LUDZI, INNYM NARODEM LUB GRUPĄ NARODÓW. HEGEMONIZM NIE OZNACZA PEŁNEGO PODPORZĄDKOWANIA SIĘ (JAK NP. W IMPERIUM), A JEDYNIE DOBROWOLNE RESPEKTOWANIE NAJWAŻNIEJSZYCH INTERESÓW HEGEMONA PRZEZ UZALEŻNIONYCH OD NIEGO.

Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, pod red. C. Mojsiewicza, Wrocław 2000, s. 138.

INCYDENT ZBROJNY

INCYDENT ZBROJNY - odosobniony atak lub zbrojne starcie organizowane umyślnie lub wynikłe przypadkowo, powodujące reperkusje polityczne (wewnętrzne lub międzynarodowe).

L. Mucha, Przemoc zbrojna, Warszawa 1991, s. 33.

INCYDENT ZBROJNY - FORMA KONFLIKTU ZBROJNEGO POLEGAJĄCEGO NA ODOSOBNIONYM STARCIU NIEWIELKIEJ CZĘŚCI SIŁ ZBROJNYCH LUB ZORGANIZOWANYCH I UZBROJONYCH GRUP PRZYGOTOWANEGO UMYŚLNIE LUB WYNIKŁEGO PRZYPADKOWO.

INFORMACJA GEOGRAFICZNA

INFORMACJA GEOGRAFICZNA – WSZYSTKIE SZCZEGÓŁY, KTÓRE

POWINNY BYĆ ROZPOZNAWANE PRZEZ SŁUŻBY GEOGRAFICZNE I PREZENTOWANE W FORMIE GŁÓWNIE MAP KONWENCJONALNYCH (ANALOGOWYCH), LOTNICZYCH I MORSKICH ORAZ JAKO NUMERYCZNE PRODUKTY GEOGRAFICZNE.

Polityka geograficzna NATO, Warszawa 1999, s. A-3.

INFORMACJA GEOGRAFICZNA (GEOPRZESTRZENNA) - INFORMACJA

UZYSKIWANA NA DRODZE INTERPRETACJI DANYCH GEOGRAFICZNYCH (GEOPRZESTRZENNYCH).


INFORMACJA GEOPRZESTRZENNA – INFORMACJA UZYSKIWANA NA

DRODZE INTERPRETACJI DANYCH GEOPRZESTRZENNYCH.


44

INFORMATYKA WOJSKOWA - DYSCYPLINA NAUKOWA ZAJMUJĄCA SIĘ ZASTOSOWANIEM TECHNIKI KOMPUTEROWEJ W WOJSKU, SZCZEGÓLNIE W KIEROWANIU I DOWODZENIU ORAZ TECHNICE WOJSKOWEJ

INFRASTRUKTURA INFRASTRUKTURA - podstawowe urządzenia i instytucje świadczące usługi niezbędne do należytego funkcjonowania produkcyjnych działów gospodarki. Rozróżnia się infrastrukturę ekonomiczną, która obejmuje urządzenia świadczące usługi w zakresie transportu, komunikacji, energetyki, irygacji, melioracji itd. oraz infrastrukturę społeczną, w skład której wchodzą urządzenia i instytucje świadczące usługi w dziedzinie prawa, bezpieczeństwa, kształcenia, oświaty, służby zdrowia itd.(...).

Wielka encyklopedia powszechna , t .5, PWN, Warszawa 1965, s. 54.

INFRASTRUKTURA - podstawowe urządzenia, przedsiębiorstwa i instytucje. usługowe nieodzownie potrzebne do właściwego funkcjonowania produkcyjnych działów gospodarki.

W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, WP, Warszawa 1989, s. 229.

INFRASTRUKTURA - ogólny termin stosowany do określenia wszystkich stałych instalacji, budowli lub urządzeń wykorzystywanych do zabezpieczenia i kontroli sił zbrojnych. Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998 s. 164.

INFRASTRUKTURA - OBIEKTY, URZĄDZENIA STAŁE I INSTYTUCJE USŁUGOWE (KRAJOWE I MIĘDZYNARODOWE) NIEZBĘDNE DO NALEŻYTEGO FUNKCJONOWANIA SPOŁECZEŃSTW, tzn. PRODUKCYJNYCH DZIAŁÓW GOSPODARKI ORAZ ŻYCIA (W TYM BEZPIECZEŃSTWA) LUDNOŚCI.

INFRASTRUKTURA BILATERALNA (DWUSTRONNA) - infrastruktura, która dotyczy jedynie dwu członków NATO i jest finansowana na podstawie dwustronnego porozumienia pomiędzy nimi (np. urządzenia, z których korzystają siły jednego z państw członków NATO, znajdujące się na terytorium innego państwa). Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998 s. 49.

INFRASTRUKTURA NARODOWA - infrastruktura zabezpieczana i finansowana przez państwo członkowskie NATO, na jego własnym terytorium, wyłącznie na użytek jego własnych sił zbrojnych (włączając w to siły zbrojne przydzielone lub wyznaczone do NATO). Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998 s. 208.

INFRASTRUKTURA OBRONNA – CZĘŚĆ INFRASTRUKTURY PAŃSTWA, OBEJMUJĄCA OBIEKTY I URZĄDZENIA STAŁE ORAZ INSTYTUCJE NIEZBĘDNE

45

DO FUNKCJONOWANIA SYSTEMU OBRONNEGO PAŃSTWA. TWORZONA

JEST GŁÓWNIE W CZASIE POKOJU, ALE ROZWIJANA RÓWNIEŻ W OKRESIE

ZAGROŻENIA I WOJNY. Z PUNKTU WIDZENIA SPECYFIKI WYRÓŻNIA SIĘ MIĘDZY INNYMI INFRASTRUKTURĘ WOJSKOWĄ.

INFRASTRUKTURA OBRONY CYWILNEJ - część infrastruktury państwa. Obiekty i urządzenia warunkujące skuteczne działanie obrony cywilnej – przede wszystkim ochronę ludności‖

J. Marczak, J. Pawłowski, O obronie militarnej Polski przełomu XX – XXI wieku, Warszawa 1995.

INFRASTRUKTURA OBRONY CYWILNEJ - OBIEKTY, URZĄDZENIA I

INSTYTUCJE WARUNKUJĄCE SKUTECZNOŚĆ WYKONANIA ZADAŃ OBRONY CYWILNEJ (TECHNICZNE SYSTEMY ALARMOWE I ŁĄCZNOŚCI, BUDOWLE OCHRONNE, PUNKTY ZABIEGÓW SANITARNYCH, PUNKTY ZABIEGÓW SPECJALNYCH, OŚRODKI SZKOLENIA, MAGAZYNY, STANOWISKA KIEROWANIA).

INFRASTRUKTURA PAŃSTWA – CZĘŚĆ INFRASTRUKTURY OBEJMUJĄCA OBIEKTY, URZĄDZENIA STAŁE I INSTYTUCJE USŁUGOWE NIEZBĘDNE DO NALEŻYTEGO FUNKCJONOWANIA PRODUKCYJNYCH DZIAŁÓW GOSPODARKI ORAZ ŻYCIA (W TYM BEZPIECZEŃSTWA) LUDNOŚCI KRAJU.

INFRASTRUKTURA WOJSKOWA

INFRASTRUKTURA WOJSKOWA - termin ogólny stosowany na oznaczenie wszystkich stacjonarnych urządzeń, instalacji lub wyrobów służących zaspokajaniu potrzeb sił zbrojnych.

Dictionary of Military and Associated Terms, Departament of Defense, US Government Printing Office, Washington 1989, s. 180.

INFRASTRUKTURA WOJSKOWA - wszystkie stacjonarne obiekty i urządzenia, służące bezpośrednio i pośrednio do obrony kraju, które zostały zbudowane w oparciu o przepisy obowiązujące siły zbrojne i których koszty są ujęte w budżecie sił zbrojnych.

Handbuch zur Ökonomie der Verteidigungspolitik, Walhalla u. Praetoria Verlag, Regensburg 1986, s. 972.

INFRASTRUKTURA WOJSKOWA - ELEMENT INFRASTRUKTURY OBRONNEJ OBEJMUJĄCY, WSZYSTKIE STACJONARNE (A W WYJĄTKOWYCH WYPADKACH TAKŻE RUCHOME) OBIEKTY I URZĄDZENIA, KTÓRE ZGODNIE ZE

SWOIM PRZEZNACZENIEM SŁUŻĄ DO ZASPOKAJANIA POTRZEB SIŁ ZBROJNYCH, A W SZCZEGÓLNOŚCI DOWODZENIA, BYTOWANIA, SZKOLENIA I PRZEMIESZCZANIA WOJSK.

46

INTERES NARODOWY

INTERES NARODOWY - zespół ogólnych i stałych celów na rzecz których działa naród.

Major Problems of U.S. Foreing Policy 1950-1951, Prepared by the Staff of the International Studies Group of the Brookings Institution, Washington D.C. 1950, s. 384.

INTERES NARODOWY - to ogólne, długookresowe i kontynuowane cele funkcjonalne w stosunku do celu ostatecznego, któremu służy państwo, naród i władza.

Lerche Ch. Jr., Said A., Consept of International Polities, Englewood Cliffs 1963, s. 6.

INTERES NARODOWY - ZESPÓŁ WARTOŚCI, NA RZECZ KTÓRYCH DZIAŁA DANY NARÓD.

INTERNOWANIE - ADMINISTRACYJNY ŚRODEK PRZYMUSU POLEGAJĄCY NA UMIESZCZENIU OKREŚLONYCH OSÓB W WYZNACZONYM MIEJSCU POBYTU, BEZ PRAWA JEGO OPUSZCZANIA. INTERNOWANIE MOŻE MIEĆ MIEJSCE

WOBEC WŁASNYCH OBYWATELI W CZASIE OBOWIĄZYWANIA STANÓW NADZWYCZAJNYCH LUB OBYWATELI PAŃSTWA NIEPRZYJACIELSKIEGO DO CZASU ZAKOŃCZENIA WOJNY. STOSUJĄ JE TAKŻE PAŃSTWA NEUTRALNE WOBEC ODDZIAŁÓW I OSÓB WOJSKOWYCH PAŃSTW WOJUJĄCYCH, KTÓRE PRZEKROCZYŁY ICH GRANICE.

Słownik polityki, pod. red. M.Bankowicza, Warszawa 1999, s. 89.

INTEROPERACYJNOŚĆ – zdolność systemów, jednostek i sił zbrojnych do współdziałania w celu wspólnego wykonania zadania.

HDv 100/900 Führungsbegriffe (TF/B) Bonn 1990.

INTEROPERACYJNOŚĆ - ZDOLNOŚĆ SYSTEMÓW (JEDNOSTEK) DO WZAJEMNEGO ŚWIADCZENIA I KORZYSTANIA Z USŁUG INNYCH SYSTEMÓW (JEDNOSTEK), W CELU ZWIĘKSZENIA EFEKTYWNOŚCI WSPÓŁDZIAŁANIA MIĘDZY SYSTEMAMI.

INTERWENCJA ZBROJNA

INTERWENCJA ZBROJNA - użycie siły zbrojnej wobec obcego państwa (narodu, klasy, grupy społecznej), któremu ono się nie przeciwstawia, w celu narzucenia korzystnych rozwiązań lub przywrócenia uprzedniego stanu rzeczy.

L.Mucha, Przemoc zbrojna, Warszawa 1991, s. 33.

47

INTERWENCJA - mieszanie się jednego państwa w wewnętrzne sprawy innego państwa, bez jego zgody. Interwencja przy użyciu sił zbrojnych przeciw innemu państwu stanowi agresję.


INTERWENCJA ZBROJNA - FORMA BEZPOŚREDNIEGO UŻYCIA SIŁ ZBROJNYCH POLEGAJĄCA NA ZAJĘCIU TERYTORIUM BĄDŹ JEDYNIE WAŻNYCH STRATEGICZNIE OBIEKTÓW INNEGO PAŃSTWA, BEZ WYSTĄPIENIA STARĆ ZBROJNYCH.

INWAZJA

INWAZJA - napad, wtargnięcie, najazd wojsk na obce terytorium .

Mała encyklopedia wojskowa, t.1. Warszawa 1967, s. 556.

INWAZJA - zbrojne wtargnięcie na terytorium obcego państwa bez jego zgody; najazd, napad wojsk na obce terytorium; według międzynarodowego prawa inwazja stanowi akt agresji. Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 150.

INWAZJA - zbrojne wtargnięcie na obce terytorium; najazd, napad. Mały słownik języka polskiego. Warszawa 1993, s. 270.

INWAZJA - FORMA BEZPOŚREDNIEGO UŻYCIA SIŁ ZBROJNYCH POLEGAJĄCA NA ZBROJNYM WTARGNIĘCIU WOJSK NA TERYTORIUM INNEGO PAŃSTWA.

IZOLACJA POLA WALKI

IZOLOWANIE Z POWIETRZA – działania powietrzne prowadzone w celu zniszczenia, neutralizacji lub opóźnienia funkcjonowania wojskowego potencjału przeciwnika zanim będzie w stanie podjąć efektywne działania przeciwko naszym siłom, prowadzone na takiej odległości od własnych sił, że nie jest wymagana dokładna integracja każdego zadania lotniczego z ogniem i ruchem sił własnych.

Glosariusz terminów i definicji [w:] AJP-1(A).

IZOLACJA POLA WALKI – działania powietrzne prowadzone przeciw celom naziemnym, przede wszystkim drugim rzutom i odwodom przeciwnika wprowadzanym do walki. Działania te muszą być skoordynowane z działaniami wojsk lądowych.

HDv 100/900 Fürungsbergriffe (TF/B), Bonn 1990.

48

IZOLACJA POLA WALKI – SKOORDYNOWANE DZIAŁANIA RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH PROWADZONE W CELU UNIEMOŻLIWIENIA PRZECIWNIKOWI WPROWADZENIA DO WALKI DRUGICH RZUTÓW I ODWODÓW, A TAKŻE DOWOZU ZAOPATRZENIA.

JEDNOOSOBOWE DOWODZENIE

JEDNOOSOBOWE DOWODZENIE, obowiązująca w siłach zbrojnych .... zasada dowodzenia polegająca na osobistej odpowiedzialności dowódcy za całokształt życia, szkolenia i działalności żołnierzy.... Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 153.

JEDNOOSOBOWE DOWODZENIE przez to pojęcie rozumie się takie dowodzenie wojskami, w toku którego każdym organizmem wojskowym dowodzi odpowiedni dowódca skupiający funkcje dowódcze, gospodarcze, administracyjne i kontrolne, ponoszący pełną odpowiedzialność za całokształt działalności wojsk.

Z. Gołąb, S. Kołcz, Współczesne dowodzenie wojskami, Warszawa 1974, s. 51.

JEDNOOSOBOWE DOWODZENIE – SKUPIENIE W RĘKU DOWÓDCY FUNKCJI DOWODZENIA, GOSPODARCZEJ, ADMINISTRACYJNEJ I KONTROLNEJ ORAZ PONOSZENIE PEŁNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA CAŁOKSZTAŁT DZIAŁAŃ PODLEGŁYCH WOJSK ZMIERZAJĄCYCH DO OSIĄGNIĘCIA ZAŁOŻONYCH CELÓW.

JEDNOSTKA ZMILITARYZOWANA – OKREŚLONY ORGAN (DZIAŁ) LUB JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ, GOSPODARKI NARODOWEJ LUB STWORZONA OD NOWA JEDNOSTKA SPECJALISTYCZNA –

SZCZEGÓLNIE WAŻNA Z PUNKTU WIDZENIA OBRONNOŚCI, BEZPIECZEŃSTWA I PORZĄDKU PUBLICZNEGO – KTÓRA ZOSTAŁA PODPORZĄDKOWANA CELOM ZWIĄZANYM Z PROWADZENIEM WOJNY. PERSONEL ZAŚ ZATRUDNIONY W TYCH JEDNOSTKACH PODLEGA PRZEPISOM DYSCYPLINARNYM I KARNYM OBOWIĄZUJACYM W WOJSKU.

JURYSDYKCJA SĄDÓW WOJSKOWYCH - UPRAWNIENIA SĄDÓW WOJSKOWYCH DO SPRAWOWANIA WŁADZY SĄDOWNICZEJ ZGODNIE Z KODEKSEM POSTĘPOWANIA KARNEGO.

49

KADROWY SYSTEM WOJSKA

KADROWY SYSTEM WOJSKA - 1) stałe utrzymywanie w okresie pokoju optymalnego składu organizacyjnego i stanu osobowego sił zbrojnych, zapewniające podjęcie przez niektóre jednostki i związki, w zasadzie bez ich dodatkowego uzupełnienia, natychmiastowych działań bojowych; 2) system umożliwiający utrzymanie zmniejszonego stanu etatowego wojska, oparty na służbie w jednostkach głównie kadry zawodowej, co umożliwia w razie mobilizacji stosunkowo szybkie uzupełnienie tych jednostek do stanów przewidzianych w etatach czasu wojennego.

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 156 i 157.

KADROWY SYSTEM WOJSKA - SYSTEM ORGANIZACJI WOJSKA OPARTY NA POWSZECHNYM OBOWIĄZKU SŁUŻBY WOJSKOWEJ, POLEGAJĄCY NA STAŁYM UTRZYMYWANIU W OKRESIE POKOJU OPTYMALNEGO SKŁADU

ORGANIZACYJNEGO I STANU OSOBOWEGO SIŁ ZBROJNYCH, ZAPEWNIAJĄCYCH: MOŻLIWOŚĆ PODJĘCIA PRZEZ NIEKTÓRE JEDNOSTKI I

ZWIĄZKI NATYCHMIASTOWYCH DZIAŁAŃ BOJOWYCH W ZASADZIE BEZ POTRZEBY ICH DODATKOWEGO UZUPEŁNIENIA; DOGODNE WARUNKI DO

SZYBKIEGO MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA JEDNOSTEK O NIEPEŁNYCH STANACH, SKADROWANYCH I NOWO FORMOWANYCH; MOŻLIWOŚĆ PRZESZKALANIA W OKRESIE POKOJU USTALONEGO KONTYNGENTU POBOROWYCH I ODBYWANIA PRZEZ NICH ZASADNICZEJ SŁUŻBY WOJSKOWEJ W SPOSÓB CIĄGŁY, PRZEZ OKRES PRZEWIDZIANY W USTAWIE, W CELU PRZYGOTOWANIA REZERW OSOBOWYCH NIEZBĘDNYCH DLA POWIĘKSZENIA I ROZWINIĘCIA WOJSK NA OKRES WOJNY ORAZ ICH UZUPEŁNIENIA W RAZIE PONIESIENIA STRAT PODCZAS DZIAŁAŃ BOJOWYCH.

KAMPANIA

KAMPANIA - szereg kolejnych operacji prowadzonych według zamiaru naczelnego dowództwa i pod jego bezpośrednim kierownictwem, dla osiągnięcia określonych celów strategicznych (pośredniego celu wojny), w wyniku czego osiąga się istotną zmianę w układzie sił i sytuacji polityczno – militarnej na określonym kierunku strategicznym, teatrze działań wojennych lub w wojnie.

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 157

KAMPANIA - zmierzający do osiągnięcia określonego celu strategicznego cykl działań wojennych, przeprowadzonych bądź w ograniczonym okresie czasu, bądź na określonym, samodzielnym teatrze działań wojennych. ..... Na kampanię składa się zwykle kilka operacji i – niekiedy – jedna lub więcej bitew.

F. Skibiński, Rozważania o sztuce wojennej, Warszawa 1972, s. 145

50

KAMPANIA – działania wojenne zmierzające do osiągnięcia celu strategicznego. Składa się z jednej lub wielu bitew. Prowadzi ją dowództwo operacyjne w formie operacji połączonej. Kampanie mogą być prowadzone wspólnie z siłami zbrojnymi państw sojuszniczych.

HDv 100/900 Führungsbergriffe (TF/B), Bonn 1990.

KAMPANIA - CAŁOKSZTAŁT UZGODNIONYCH CO DO CELU ZADAŃ MIEJSCA I CZASU OPERACJI (OPERACJI STRATEGICZNYCH) PROWADZONYCH POD KIEROWNICTWEM NACZELNEGO DOWÓDZTWA DLA OSIĄGNIĘCIA STRATEGICZNEGO CELU WOJNY.

KANIBALIZACJA - WYMONTOWANIE NADAJĄCYCH SIĘ DO UŻYTKU CZĘŚCI SKŁADOWYCH DANEGO SPRZĘTU W CELU ZAMONTOWANIA ICH W INNYM SPRZĘCIE. Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa, 1998 r. s. 58.

KARTOGRAFIA

KARTOGRAFIA – NAUKA INTERDYSCYPLINARNA O MAPACH, METODACH ICH SPORZĄDZANIA, POWIELANIA I ZASTOSOWANIA.

J. Drabek, F. Piątkowski, 1000 słów o mapach i kartografii, Warszawa 1989, s. 141.

KARTOGRAFIA KOMPUTEROWA – STOSOWANIE METOD I TECHNIK INFORMATYCZNYCH DO OPRACOWANIA MAP ORAZ METOD I TECHNIK KARTOGRAFICZNYCH DO WIZUALIZACJI DANYCH GEOGRAFICZNYCH,

ZWŁASZCZA W SYSTEMACH INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ.


KARTOGRAFIA WOJSKOWA - DZIAŁ KARTOGRAFII ZAJMUJĄCY SIĘ SPORZĄDZANIEM WOJSKOWYCH PRODUKTÓW GEOGRAFICZNYCH (MAP) DLA WOJSKA (MAPY: STRATEGICZNE, OPERACYJNE, TAKTYCZNE, LĄDOWE, MORSKIE, LOTNICZE, TOPOGRAFICZNE, PRZEGLĄDOWE, SPECJALNE,

ANALOGOWE, NUMERYCZNE KARTOGRAFIA KOMPUTEROWA) W STANDARDACH NARODOWYCH I NATO.

J. Drabek, F. Piątkowski, 1000 słów o mapach i kartografii, Warszawa 1989, s. 148 (zmodyfikowana).

KATASTROFA

KATASTROFA - nieszczęśliwy wypadek, wydarzenie powodujące tragiczne skutki.

Mały słownik języka polskiego. Warszawa 1993, s. 303.

51

KATASTROFA - zdarzenie poważne i rozległe, które nie może być kierowane przez rutynowe procedury i zasoby rządowe. Zwykle rozwija się nagle i nieoczekiwanie i wymaga natychmiastowego, skoordynowanego i efektywnego reagowania przez wiele organizacji rządowych i pozarządowych dla potrzeb ludzkich i szybkiej odbudowy.

Tłumaczenie na podstawie definicji FEMA w: Erik auf der Heide, Disaster response, St. Louis, Baltimore, Toronto 1989.

KATASTROFA - WYDARZENIE NAGŁE, TRAGICZNE W SKUTKACH, POWODUJĄCE STRATY MATERIALNE, W KTÓRYM KTOŚ UCIERPIAŁ LUB PONIÓSŁ ŚMIERĆ.

KATASTROFA EKOLOGICZNA - TRWAŁE (NIEODWRACALNE W NATURALNY SPOSÓB) USZKODZENIE LUB ZNISZCZENIE DUŻEGO OBSZARU ŚRODOWISKA PRZYRODY, WPŁYWAJĄCE NEGATYWNIE, BEZPOŚREDNIO LUB POŚREDNIO, NA ZDROWIE, CZĘSTO ŻYCIE LUDZI. ROZRÓŻNIA SIĘ KATASTROFY ANTROPOGENICZNE — POWODOWANE PRZEZ CZŁOWIEKA, I

NIEANTROPOGENICZNE, ZWANE TEŻ KATASTROFAMI NATURALNYMI, WYWOŁYWANE PRZEZ CZYNNIKI W WIĘKSZYM STOPNIU NIEZALEŻNE OD CZŁOWIEKA.

KATASTROFA NATURALNA – ŻYWIOŁOWE KLĘSKI JAK: POWODZIE, HURAGAN, TRZĘSIENIA ZIEMI I MORZA, POSUCHA, POŻARY, SZARAŃCZA, itp.

KIEROWANIE

KIEROWANIE - działanie zmierzające do spowodowania funkcjonowania innych rzeczy, zgodnie z celem tego, który kieruje. M. Zieleniewski, Organizacja i zarządzanie, Warszawa , s. 451.

KIEROWANIE - DZIAŁALNOŚĆ ZMIERZAJĄCA DO SKOORDYNOWANEGO WYKORZYSTANIA BĘDĄCYCH DO DYSPOZYCJI ORGANU KIEROWNICZEGO ZASOBÓW LUDZKICH I MATERIALNYCH DLA OSIĄGNIĘCIA ZAŁOŻONYCH CELÓW.

KIEROWANIE AKCJĄ RATUNKOWĄ – CAŁOKSZTAŁT CELOWEJ DZIAŁALNOŚCI KIEROWNIKA AKCJI RATUNKOWEJ (I ORGANÓW WYKONAWCZYCH), ZMIERZAJĄCEJ DO SKOORYNOWANEGO WYKORZYSTANIA BĘDĄCYCH W DYSPOZYCJI ZASOBÓW LUDZKICH I MATERIALNYCH, DLA OSIĄGNIĘCIA ZAŁOŻONYCH CELÓW.

KIEROWANIE OBRONĄ CYWILNĄ - ODDZIAŁYWANIE NA PODMIOTY ZOBOWIĄZANE DO WYKONANIA JEJ ZADAŃ Z WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) W NASTĘPUJĄCYCH CELACH: OCHRONY

52

LUDNOŚCI, ZAKŁADÓW I DÓBR KULTURY, RATOWANIA I UDZIELANIA POMOCY W CZASIE WOJNY ORAZ WSPÓŁDZIAŁANIA W ZWALCZANIU KLĘSK ŻYWIOŁOWYCH I ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKA.

KIEROWANIE SIŁAMI ZBROJNYMI - DZIAŁANIE POLITYCZNO - ORGANIZACYJNE CYWILNYCH I WOJSKOWYCH ORGANÓW WŁADZY PAŃSTWOWEJ MAJĄCE NA CELU PRZYGOTOWANIE I WYKORZYSTANIE SIŁ ZBROJNYCH PAŃSTWA W CZASIE POKOJU, KRYZYSU I WOJNY.

KIERUNEK OPERACYJNY

KIERUNEK OPERACYJNY - pas terenu, morza (lub łącznie) wraz z obszarem powietrznym, prowadzący do obiektów operacyjnych; część kierunku strategicznego, teren działań wojennych związków operacyjnych (armia - front), połączonych wspólnym zamiarem operacji (bitwy). Kierunek operacyjny wyznacza się na podstawie aktualnego położenia operacyjnego.


KIERUNEK OPERACYJNY - pas terenu łącznie z obszarem powietrznym, niekiedy i morskim oraz znajdującymi się na nim obiektami operacyjnymi, których opanowanie lub zniszczenie zapewnia osiąganie celu operacji; kierunek działań bojowych związków operacyjnych połączonych wspólnym zamiarem operacji (bitwy). Kierunek operacyjny określa się na podstawie aktualnego położenia operacyjnego.(...).

Mała encyklopedia wojskowa , t.2, Warszawa 1970, s. 45.

KIERUNEK OPERACYJNY - UMOWNY PAS LĄDU (NIEKIEDY Z PRZYLEGŁYM AKWENEM MORSKIM) WRAZ Z PRZESTRZENIĄ POWIETRZNĄ, STANOWIĄCY Z

REGUŁY CZĘŚĆ KIERUNKU STRATEGICZNEGO, WYRÓŻNIONY ZE WZGLĘDU NA WŁAŚCIWOŚCI WOJSKOWO-GEOGRAFICZNE I CEL OPERACJI.

KIERUNEK STRATEGICZNY

KIERUNEK STRATEGICZNY - umowny pas terenu lub obszaru wodnego (często w połączeniu z przestrzenią powietrzną, stanowiący integralną część danego teatru działań wojennych (teatru wojny), na którym są rozmieszczone obiekty operacyjne lub strategiczne, stanowiące (lub które mogą stanowić) cel operacji strategicznej. W ramach kierunku strategicznego wydziela się zwykle kilka kierunków operacyjnych.


KIERUNEK STRATEGICZNY - 1) kierunek działań wyższych związków wojsk (Frontów, Grup Armii) wynikający z celu strategicznego kampanii (etapu wojny) . Na kierunku strategicznym wydziela się zwykle kilka kierunków operacyjnych, wyprowadzających do obiektów operacyjnych, których opanowanie może być celem jednoczesnych lub kolejnych operacji poszczególnych związków operacyjnych w ramach

53

zamiaru strategicznego; 2) pas terenu lub obszaru wodnego (często w połączeniu), na którym działają wojska w celu zniszczenia lub zdobycia ważnych strategicznych obiektów w danej kampanii (etapie wojny). Na kierunku strategicznym prowadzi się operacje jednego lub kilku Frontów (Grup Armii) związanych wspólnym zamiarem, a na morzu - bazowanie i operacje kilku związków operacyjnych marynarki wojennej. Na teatrze działań wojennych kierunek strategiczny ma najczęściej charakter stały, określany elementami natury politycznej, militarnej, gospodarczej i geograficznej. (...).

Mała encyklopedia wojskowa, t.2, Warszawa 1970, s. 45.

KIERUNEK STRATEGICZNY - UMOWNY PAS LĄDU (NIEKIEDY Z PRZYLEGŁYM AKWENEM MORSKIM) WRAZ Z PRZESTRZENIĄ POWIETRZNĄ, WYRÓŻNIONY ZE WZGLĘDU NA UWARUNKOWANIA POLITYCZNO-MILITARNE I WŁAŚCIWOŚCI WOJSKOWO - GEOGRAFICZNE, NA KTÓRYM MOGĄ BYĆ PROWADZONE DZIAŁANIA ZBROJNE PRZEZ ZGRUPOWANIA SIŁ ZBROJNYCH.

KLĘSKA ŻYWIOŁOWA - wszelkiego rodzaju zdarzenia żywiołowe zagrażające bezpieczeństwu życia lub mieniu większej ilości osób albo też mogące wywołać poważne zakłócenia gospodarki narodowej. Popularna encyklopedia powszechna, t. 8, Kraków 1995, s. 164.

KLĘSKA ŻYWIOŁOWA - ZDARZENIE, KTÓRE POWODUJE LUB MOŻE SPOWODOWAĆ DEGRADACJĘ ŚRODOWISKA, STWARZAJĄC POWAŻNE NIEBEZPIECZEŃSTWO DLA ZDROWIA I ŻYCIA LUDZI LUB ŻYWYCH ZASOBÓW PRZYRODY ORAZ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ.

KOMENDA GARNIZONU - NAJNIŻSZY TERYTORIALNY ORGAN DOWODZENIA, OBEJMUJĄCY OBSZAR MIASTA (MIEJSCOWOŚCI).

KOMPATYBILNOŚĆ

KOMPATYBILNOŚĆ - zdolność dwóch lub kilku przedmiotów lub części składowych wyposażenia do istnienia i funkcjonowania w tym samym systemie lub środowisku, bez wzajemnego kolidowania.

E. Zabłocki, Współczesne siły powietrzne, Warszawa 1999 s. 37.

KOMPATYBILNOŚĆ - ZDOLNOŚĆ DWÓCH LUB WIĘCEJ JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH, ALBO CZĘŚCI SKŁADOWYCH WYPOSAŻENIA I UZBROJENIA DO ISTNIENIA ORAZ FUNKCJONOWANIA W TYM SAMYM SYSTEMIE BEZ, WZAJEMNEGO KOLIDOWANIA.

54

KONCEPCJA

KONCEPCJA – ogólne ujęcie, obmyślany plan działania, rozwiązania czego, pomysł, projekt.

Mały słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1993, s. 333.

KONCEPCJA STRATEGICZNA – przebieg działań przyjęty w wyniku oceny sytuacji strategicznej. Jest to określenie tego co należy zrobić w szerokim znaczeniu i sformułowanie wytycznych w sposób na tyle elastyczny aby pozwolić na wykonanie planu przy jednoczesnym określeniu wynikających z niego zadań wojskowych, dyplomatycznych, ekonomicznych i innych.

Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998, s. 292.

KONCEPCJA STRATEGII – ZARYS LUB OSNOWA STRATEGII OGÓLNEJ,

EWENTUALNIE NAJOGÓLNIEJSZE UJĘCIE ZAŁOŻEŃ ZASAD I SPOSOBÓW ROZWIĄZANIA PROBLEMU SKŁADOWEGO STRATEGII.

C. Rutkowski, Bezpieczeństwo, obronność: strategie, doktryny, koncepcje, Warszawa 1994.

KONFLIKT SPOŁECZNY – SWOISTY RODZAJ STOSUNKU MIĘDZY GRUPAMI SPOŁECZNYMI (LUB ICH CZĘŚCIAMI), KTÓRY POWSTAJE WÓWCZAS GDY ICH CZŁONKOWIE SĄ PRZEKONANI O SPRZECZNOŚCI INTERESÓW MIĘDZY NIMI ORAZ O TYM, ŻE ZASPOKOJENIE ŻYWOTNYCH POTRZEB I INTERESÓW JEDNEJ GRUPY UNIEMOŻLIWIANE JEST PRZEZ DRUGĄ.

Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, pod red. H. Zgółkowej, T. 17, Poznań 1998, s. 138.

KONFLIKT ZBROJNY 8

KONFLIKT ZBROJNY - działania sił zbrojnych przeciwstawnych państw (narodów, klas, grup społecznych) prowadzone na ograniczoną (co do celu, użytych środków, obszaru, czasu trwania) skalę.

L. Mucha, Przemoc zbrojna, Warszawa 1991, s. 33.

KONFLIKT ZBROJNY - rodzaj przemocy zbrojnej polegającej na dążeniu do osiągnięcia celów państwa (koalicji, grupy społecznej) przez wzajemne działanie przy użyciu sił zbrojnych lub zorganizowanych i uzbrojonych grup. Zastosowanie kryteriów form sposobów wykorzystania konfliktów zbrojnych pozwala wyróżnić wojny i przygraniczne konflikty zbrojne.

Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994, s.12.

8 Patrz przypis 2

55

KONFLIKT ZBROJNY - termin niejednoznaczny co do którego nie ma w nauce zgodnej akceptacji. Wśród różnych typów wojny, wymienia się konflikt o obniżonej intensywności (low-intensity conflict), określając go jako: zbrojne działanie w terenie między pokojem i otwartą wojna przy użyciu ściśle ograniczonych sił i metod.

International Military and Defense Encyclopaedia by Trevor N. Dupuy vol. 6, Washington 1993, s. 2886

KONFLIKT ZBROJNY - SPRZECZNOŚĆ POWSTAŁA MIĘDZY PAŃSTWAMI

(KOALICJAMI PAŃSTW) ROZWIĄZYWANA PRZY WYKORZYSTANIU SIŁ

ZBROJNYCH, STOSUJĄCYCH PRZEMOC ZBROJNĄ. Z PUNKTU WIDZENIA FORM I SPOSOBÓW STOSOWANEJ PRZEMOCY ZBROJNEJ DO KONFLIKTÓW

ZBROJNYCH ZALICZA SIĘ: WOJNĘ, INTERWENCJĘ ZBROJNĄ, INCYDENT

ZBROJNY, PRZEWRÓT WOJSKOWY, BLOKADĘ ZBROJNĄ DEMONSTRACJĘ SIŁ I INNE.

KONTRABANDA9

KONTRABANDA MORSKA - SKRYTE PRZEWIEZIENIE STATKIEM TOWARÓW PRZEZ GRANICĘ MORSKĄ PAŃSTWA BEZ PODANIA ICH OBOWIĄZKOWEJ KONTROLI CELNEJ ORAZ TOWARY DOSTARCZANE W TEN SPOSÓB.

KONTRABANDA WOJENNA - PRZEWOŻENIE NA STATKACH BANDERY NEUTRALNEJ DO PAŃSTW WOJUJĄCYCH TOWARÓW, KTÓRE SĄ UŻYWANE NA WOJNIE LUB SŁUŻĄCE DO UŻYTKU WOJENNEGO. WYRÓŻNIA SIĘ DWIE PODSTAWOWE KATEGORIE KONTRABANDY WOJENNEJ:

A) BEZWZGLĘDNĄ, CZYLI TOWARY I PRZEDMIOTY UŻYTKU WOJENNEGO, JAK: BROŃ, AMUNICJA, ŚRODKI TRANSPORTU, UMUNDUROWANIE, EKWIPUNEK ŻOŁNIERSKI, SPRZĘT WOJSKOWY ORAZ PRZYRZĄDY I NARZĘDZIA SŁUŻĄCE DO UŻYTKU WOJSKOWEGO LUB PRODUKCJI NA RZECZ WOJSKA;

B) KONTRABANDĘ WARUNKOWĄ, CZYLI WZGLĘDNĄ OBEJMUJĄCĄ SUROWCE, ŻYWNOŚĆ, ODZIEŻ, ŚRODKI TRANSPORTU, SPRZĘT ŁĄCZNOŚCI, PRODUKTY I PALIWA ORAZ PÓŁFABRYKATY I INNE WALORY WARTOŚCIOWE SŁUŻĄCE DLA CELÓW WOJSKOWYCH. STRONA WOJUJĄCA MOŻE W DRODZE NOTYFIKACJI DODATKOWO OKREŚLIĆ, JAKIE PRZEDMIOTY I MATERIAŁY MOGĄ BYĆ ZALICZONE DO KONTRABANDY WZGLĘDNEJ.

9 Marek ILNICKI, Andrzej MAKOWSKI, Poradnik prawny dowódcy okrętu. Część I

Gdynia 1999 r.

56

KONTRWYWIAD

KONTRWYWIAD – działania podejmowane w celu udaremnienia wysiłków wrogich służb wywiadowczych w penetrowaniu lub dekonspirowaniu własnej służby wywiadowczej i jej operacji.

R. Kessler, CIA od środka, Warszawa 1994.

KONTRWYWIAD – DZIAŁANIA UKIERUNKOWANE NA IDENTYFIKACJĘ I PRZECIWDZIAŁANIE ZAGROŻENIU BEZPIECZEŃSTWA, JAKĄ STANOWIĄ WROGIE SŁUŻBY WYWIADOWCZE LUB ORGANIZACJE, ALBO OSOBY ZAANGAŻOWANE DO PROWADZENIA SZPIEGOSTWA, SABOTAŻU, AKCJI WYWROTOWYCH LUB TERRORYSTYCZNYCH.

Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998.

KONURBACJA

KONURBACJA - (...) zespół miast lub osiedli przeważnie jednakowej wielkości i równorzędnych ekonomicznie: konurbacja występuje przeważnie na terenach silnie uprzemysłowionych.

Wielka encyklopedia powszechna , t .6, PWN, Warszawa 1965, s. 13.

KONURBACJA - zespół, układ blisko siebie leżących, powiązanych między sobą miast. Miasta stanowiące konurbację rozrastając się, łączą się często w jeden wielki zespół miejski, między którego poszczególnymi częściami istnieje ścisła zależność gospodarczo-funkcjonalna, aczkolwiek pozostają one nadal administracyjnie samodzielnymi organizmami miejskimi.(...).

Słownik pojęć geograficznych, WP, Warszawa 1973, s. 210.

KONURBACJA - ELEMENT SIECI OSADNICZEJ STANOWIĄCY SKUPIENIE POWIĄZANYCH FUNKCJONALNIE MIAST JEDNAKOWEJ LUB ZBLIŻONEJ WIELKOŚCI (BEZ WYRAŹNIE DOMINUJĄCEGO CENTRUM), WYSTĘPUJĄCY NA NAJWYŻSZYM SZCZEBLU W STRUKTURZE SIECI OSADNICZEJ. JAKO ORGANIZM MIEJSKO-PRZEMYSŁOWY KONURBACJE MAJĄ PODOBNE ZNACZENIE

FUNKCJONALNE JAK AGLOMERACJE.

KRYZYS

KRYZYS - sytuacja będąca następstwem zagrożenia, prowadząca w konsekwencji do zerwania lub znacznego osłabienia więzów społecznych, przy równoczesnym poważnym zakłóceniu funkcjonowania instytucji publicznych, jednak w takim stopniu, że użyte środki niezbędne do zapewnienia lub przywrócenia

57

bezpieczeństwa nie uzasadniają wprowadzenia żadnego ze stanów nadzwyczajnych przewidzianych w Konstytucji RP.

KRYZYS - forma (faza) konfliktu, w wyniku którego dochodzi do gwałtownego wzrostu napięcia między stronami w wyniku czego może nastąpić konflikt zbrojny.


KRYZYS10

- SYTUACJA POWSTAŁA W WYNIKU ZAŁAMANIA SIĘ STABILNEGO DOTĄD PROCESU ROZWOJU, GROŻĄCA UTRATĄ INICJATYWY I KONIECZNOŚCIĄ GODZENIA SIĘ NA PRZYJMOWANIE NIEKORZYSTNYCH WARUNKÓW WYMAGAJĄCA PODJĘCIA ZDECYDOWANYCH WSZECHSTRON-NYCH KROKÓW ZARADCZYCH.

KRYZYS11

- SYTUACJA POWSTAŁA W TOKU PROWADZENIA DZIAŁAŃ

BOJOWYCH, GROŻĄCA UTRATĄ INICJATYWY I MOŻLIWOŚCIĄ PRZEGRANIA

KAMPANII, BITWY LUB OPERACJI, WYMAGAJĄCA PODJĘCIA ZDECYDOWANYCH, WSZECHSTRONNYCH KROKÓW ZARADCZYCH.

KRYZYS MIĘDZYNARODOWY - stan destabilizacji, niepewności i napięcia w stosunkach między stronami sporu międzynarodowego.

Mały słownik stosunków międzynarodowych. Pod red. G. Michałowskiej, Warszawa 1996, s. 104.

KRYZYS MIĘDZYNARODOWY - WYNIK NAPIĘCIA WYRAŻAJĄCY STAN TRUDNOŚCI W STOSUNKACH WZAJEMNYCH MIĘDZY PAŃSTWAMI. OBEJMUJE PRZECIWSTAWNOŚĆ ROSZCZEŃ, DEMONSTRACJĘ NIEZADOWOLENIA,

RYWALIZACJĘ, KONFLIKT MIĘZDYNARODOWY, A W SKRAJNEJ POSTACI WOJNĘ.

Leksykon współczesnych stosunków politycznych, praca zbiorowa. pod red. Cz. Mojsiewicza, Wrocław 1997, s. 187.

KULTURA POKOJU TO POJĘCIE I PROGRAM OKRESU POZIMNOWOJENNEGO, KTÓREGO ISTOTĄ JEST WSPÓŁPRACA ONZ, REGIONALNYCH ORGANIZACJI BEZPIECZEŃSTWA ORAZ MOŻLIWIE NAJWIĘKSZEJ LICZBY PAŃSTW W CELU ZAPOBIEGANIA KONFLIKTOM. KULTURA

POKOJU STANOWI SEDNO BEZPIECZEŃSTWA KOOPERACYJNEGO.

10

Szerzej patrz: A. Kasprzewski: Kryzys i rozwój hierarchicznych struktur organizacyjnych bojowych jednostek wojsk lądowych. Warszawa 1993 r. Załącznik do rozprawy doktorskiej. 11

W odniesieniu do działań bojowych.

58

KULTURA STRATEGICZNA

KULTURA STRATEGICZNA wynika ze specyfiki historii narodu żyjącego na mniej

lub bardziej jednolitym obszarze geograficznym.

C.S. Gray: War Peace and Victory Strategy and Statecraft for the Next Century, New York 1990, s. 26, 45-46.

KULTURA STRATEGICZNA - zespół tradycji politycznych i nawyków myślenia, które określają organizację i użycie sił wojskowych do realizacji celów politycznych.

C. Lord, American Strategic Culture, Comparative Strategy, vol. V, t. 3, 1985, s. 271.

KULTURA STRATEGICZNA - HISTORYCZNIE UKSZTAŁTOWANY SYSTEM WARTOŚCI, PRZEKONAŃ, SYMBOLI I ZWYCZAJÓW WPŁYWAJĄCYCH NA STOSUNEK SPOŁECZEŃSTWA DO SIŁ ZBROJNYCH I SPOSOBY ICH UŻYCIA.

KULTURA STRATEGICZNA - ZESPÓŁ POGLĄDÓW I NAWYKÓW DOMINUJĄCYCH W SPOŁECZEŃSTWIE A DOTYCZĄCYCH ROLI SIŁY ORAZ SPOSOBÓW JEJ UŻYCIA W KONKRETNYCH WARUNKACH HISTORYCZNYCH.

LOGISTYKA OBRONNA

LOGISTYKA OBRONNA - ogół (całość) składników (komponentów) i proce- sów w organizacji obrony, które służą przezwyciężaniu ograniczeń przestrzennych i czasowych.

G.B. Ihde, Verteidigungspolitik, Stuttgart 1978, s.11.

LOGISTYKA OBRONNA - pojęcie zbiorcze używane w odniesieniu do wszystkich rodzajów działalności i świadczeń w państwie, mających na celu zaspokojenie jego potrzeb obronnych.

J. Gerber, Vorlesungen zur Militärökonomie, Gesellschaft für Militärökonomie-Forschungsinstitut für Militärökonomie und angewandte Konversion, Berlin 1994, s. 71.

LOGISTYKA OBRONNA - CZĘŚĆ GOSPODARKI OBRONNEJ ZAJMUJĄCA SIĘ PRZYGOTOWANIEM I UŻYCIEM ŚRODKÓW I USŁUG BĘDĄCYCH W DYSPOZYCJI PAŃSTWA I PRZEZNACZONYCH DO ZASPOKOJENIA JEGO POTRZEB OBRONNYCH.

LOGISTYKA WOJSKOWA

LOGISTYKA WOJSKOWA - nauka o planowaniu, przygotowaniu i użyciu środków i usług niezbędnych do zaspokajania potrzeb sił zbrojnych i 23(lub) zastosowanie tej nauki.

L. Grössl, Die Bedeutung der Logistik in der Militärökonomie, Militär und Õkonomie, Gottingen 1979, s. 133.

59

LOGISTYKA WOJSKOWA - całokształt wszystkich działań i świadczeń niezbędnych do wsparcia sił zbrojnych. W swojej istocie logistyka polega na właściwym obliczeniu z góry potrzeb, możliwości ich zaspokajania, przestrzeni i czasu.

J. Gerber, Taschenbuch für Logistik, Wehr und Wissen Verlagsgesellschaft mbH, Koblenz , Bonn 1977, s. 13.

LOGISTYKA WOJSKOWA - CZĘŚĆ LOGISTYKI OBRONNEJ, ZAJMUJĄCA SIĘ PLANOWANIEM, PRZYGOTOWANIEM I UŻYCIEM W CELACH MILITARNYCH ŚRODKÓW BĘDĄCYCH DO DYSPOZYCJI PAŃSTWA I PRZEZNACZONYCH NA

ZASPOKAJANIE POTRZEB SIŁ ZBROJNYCH.

LOGISTYCZNE ZABEZPIECZENIE MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA SIŁ

ZBROJNYCH (WOJSK) – CELOWO WYDZIELONE I UTRZYMYWANE W JEDNOSTKACH WOJSKOWYCH ZAPASY WOJENNE, SŁUŻĄCE DO ZASILANIA

WOJSK W CZASIE ZAGROŻENIA ORAZ W POCZĄTKOWYM OKRESIE WOJNY. OBEJMUJĄ ONE UZBROJENIE I SPRZĘT WOJSKOWY, ŚRODKI BOJOWE I MATERIAŁOWE, MEDYCZNE, REMONTOWO-OBSŁUGOWE I EWAKUACYJNE

ORAZ TRANSPORT I INFRASTRUKTURĘ WOJSKOWĄ W CELU UZUPEŁNIENIA

ZAPASÓW I ZABEZPIECZENIA SIŁ ZBROJNYCH. W CZASIE MOBILIZACJI, WYKORZYSTUJE SIĘ RÓWNIEŻ ZASOBY GOSPODARKI NARODOWEJ – ŚRODKI RUCHOME I NIERUCHOME, NA KTÓRE SKŁADAJĄ SIĘ: POJAZDY SAMOCHODOWE, MASZYNY I URZĄDZENIA, STATKI POWIETRZNE I TABOR PŁYWAJĄCY, JAK RÓWNIEŻ BUDYNKI, POMIESZCZENIA WARSZTATOWE I ŚRODKI MATERIAŁOWE POWSZECHNEGO UŻYTKU.

LOTNICTWO WOJSKOWE - OGÓŁ STATKÓW POWIETRZNYCH (SAMOLOTÓW, ŚMIGŁOWCÓW, ŚRODKÓW BEZZAŁOGOWYCH) WRAZ Z ODPOWIEDNIO PRZYGOTOWANYM PERSONELEM, ZORGANIZOWANYCH I PRZEZNACZONYCH DO WYKONYWANIA RÓŻNORODNYCH FUNKCJI WOJSKOWYCH, TAKICH JAK: NISZCZENIE CELÓW POWIETRZNYCH, NAZIEMNYCH I MORSKICH, ROZPOZNANIE POWIETRZNE, TRANSPORT POWIETRZNY, ZADANIA SPECJALNE I POMOCNICZE.

LUDNOŚĆ CYWILNA - WSZYSTKIE OSOBY CYWILNE KORZYSTAJĄCE Z OGÓLNEJ OCHRONY PRZED NIEBEZPIECZEŃSTWAMI WYNIKAJĄCYMI Z DZIAŁAŃ WOJENNYCH ZGODNIE Z IV KONWENCJĄ GENEWSKĄ I PROTOKOŁEM DODATKOWYM. LUDNOŚĆ CYWILNA NIE MOŻE BYĆ PRZEDMIOTEM ATAKÓW I REPRESALIÓW ORAZ AKTÓW I GROŹBY PRZEMOCY, KTÓRYCH GŁÓWNYM CELEM JEST JEJ ZASTRASZENIE.

Międzynarodowe prawo wojenne. zbiór dokumentów. wybór M. Flemming, Warszawa 1985, s. 147-150.

ŁAD MIĘDZYNARODOWY WYNIK, WYPADKOWA STANU STOSUNKÓW MIĘDZY PAŃSTWAMI, A SZCZEGÓLNIE MIĘDZY MOCARSTWAMI. JEGO

60

ZASADNICZYM ELEMENTEM JEST STAN RÓWNOWAGI SIŁ, (OBECNIE - GŁÓWNIE JĄDROWYCH W WIEKU XX TRWAŁY I ROZPADŁY SIĘ: ŁAD WIEDEŃSKI, ŁAD WERSALSKI I ŁAD JAŁTAŃSKI. OBECNIE, W ŚWIECIE NIE MA ŁADU MIĘDZYNARODOWEGO GDYŻ TRWAJĄ LICZNE KONFLIKTY (WOJNY). MÓWI SIĘ O POWSTAWANIU ŁADU POZIMNOWOJENNEGO LUB NOWEGO ŁADU MIĘDZYNARODOWEGO I ROZPATRUJE NASTĘPUJĄCE MOŻLIWE JEGO STRUKTURY: SYSTEM ZEROBIEGUNOWY, SYSTEM UNIPOLARNY, SYSTEM BIPOLARNY, SYSTEM TRIPOLARNY ORAZ SYSTEM MULTIPOLARNY.

MARYNARKA WOJENNA - RODZAJ SIŁ ZBROJNYCH PRZEZNACZONYCH DO PROWADZENIA DZIAŁAŃ NA MORZU I W STREFIE BRZEGOWEJ.

MASKUJĄCE WŁAŚCIWOŚCI TERENU

WŁAŚCIWOŚCI TERENU - naturalne właściwości terenu umożliwiające ukrycie wojsk i obiektów wojskowych przed naziemną, powietrzną i radiolokacyjną obserwacją nieprzyjaciela.

Słownik podstawowych terminów wojskowych, Warszawa 1977, s. M-8.

MASKUJĄCE WŁAŚCIWOŚCI TERENU - NATURALNE I SZTUCZNE CECHY TERENU WYKORZYSTYWANE DO UKRYCIA WOJSK (NIEKTÓRYCH ICH

ZAMIARÓW) I OBIEKTÓW O CHARAKTERZE OBRONNYM PRZED OBSERWACJĄ PRZECIWNIKA. WŁAŚCIWOŚCI TE SĄ WYKORZYSTYWANE RÓWNIEŻ POZA WOJSKIEM.

MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE (PRAWO WOJENNE) - CZĘŚĆ

PRAWA KONFLIKTÓW ZBROJNYCH, REGULUJE WALKĘ ZBROJNĄ PAŃSTW I INNYCH PODMIOTÓW PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO, OGRANICZAJĄC W CELACH HUMANITARNYCH ZAKRES UŻYCIA ŚRODKÓW I METOD SZKODZENIA NIEPRZYJACIELOWI; ZAPEWNIA OCHRONĘ JEŃCÓW, RANNYCH I CHORYCH STRON WALCZĄCYCH ORAZ OCHRONĘ LUDNOŚCI I OBIEKTÓW CYWILNYCH, W TYM DÓBR KULTURY.

MIĘDZYNARODOWE TRYBUNAŁY KARNE – SĄDY POWOŁYWANE DO SĄDZENIA OSÓB ODPOWIEDZIALNYCH ZA POWAŻNE NARUSZENIA MIĘDZYNARODOWEGO PRAWA HUMANITARNEGO. MOGĄ BYĆ STAŁE (STAŁY MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ KARNY – MTK) LUB DORAŹNE (MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ KARNY DS. ZBRODNI W BYŁEJ JUGOSŁAWII, POWOŁANY W 1993 R.). TRYBUNAŁY DORAŹNE POWOŁUJE RADA BEZPIECZEŃSTWA ONZ.

61

MIGRACJA

MIGRACJA (wojenna ludności), dobrowolne lub przymusowe przemieszczanie się (ucieczka, zorganizowana ewakuacja, przymusowe wysiedlenie) ludności cywilnej w czasie wojny.


MIGRACJA – LEGALNE LUB NIELEGALNE PRZEMIESZCZANIE SIĘ LUDNOŚCI W CELU UZYSKANIA LEPSZYCH WARUNKÓW BYTOWYCH ALBO

UNIKNIĘCIA PRZEŚLADOWAŃ. (Patrz również uchodźcy).

MILICYJNY SYSTEM ORGANIZACJI I UZUPEŁNIANIA WOJSK

MILICYJNY SYSTEM ORGANIZACJI I UZUPEŁNIANIA WOJSK - system polegający na utrzymywaniu w okresie pokoju skadrowanych jednostek wojskowych, w których obsadzone są tylko niektóre stanowiska i rozwinięte niektóre pododdziały. W jednostkach tych organizuje się krótkotrwałe szkolenie obywateli podlegających obowiązkowi służby wojskowej, zamieszkałych na terenie położonym najbliżej danej jednostki wojskowej.


MILICYJNY SYSTEM ORGANIZACJI I UZUPEŁNIANIA WOJSK - SYSTEM POLEGAJĄCY NA UTRZYMYWANIU W OKRESIE POKOJU SKADROWANYCH JEDNOSTEK WOJSKOWYCH DO KTÓRYCH, CO PEWIEN CZAS, POWOŁYWANI SĄ NA ZASADZIE TERYTORIALNEJ, NA KRÓTKOTERMINOWE OKRESY SZKOLENIA, OBYWATELE PODLEGAJĄCY OBOWIĄZKOWI SŁUŻBY WOJSKOWEJ. W

PRZECIWIEŃSTWIE DO KADROWEGO SYSTEMU WOJSKA W RAMACH MILICYJNEGO SYSTEMU ORGANIZACJI I UZUPEŁNIANIA WOJSK ŻOŁNIERZE USTALONY OKRES ZASADNICZEJ SŁUŻBY WOJSKOWEJ ODBYWAJĄ NIE W SPOSÓB CIĄGŁY, LECZ Z PRZERWAMI W CIĄGU KILKU LAT. MILICYJNA ORGANIZACJA WOJSK STOSOWANA BYŁA JUŻ W PAŃSTWACH STAROŻYTNYCH, AKTUALNIE WYSTĘPUJE TYLKO W NIELICZNYCH ARMIACH, np. SZWAJCARII.

MILITARYZACJA

MILITARYZACJA - 1) podporządkowanie działów cywilnej administracji państwowej celom związanym z prowadzeniem wojny, personelu zaś zatrudnionego w tych działach - przepisom dyscyplinarnym i karnym obowiązującym w wojsku.(...). Militaryzacja następuje w warunkach szczególnego napięcia polityczno-wojskowego, w okresie bezpośrednich przygotowań do wojny i podczas jej trwania, w czasie klęsk żywiołowych, wymagających szybkiej mobilizacji sił i dużej operatywności działania

62

(...); 2) podporządkowanie organizacji gospodarki lub struktury produkcji oraz budżetu i systemu finansowego państwa zadaniom i wymogom wojny. Prowadzi to do przekształcenia gospodarki narodowej z pokojowej na wojenną. Militaryzacja gospodarki narodowej występuje zazwyczaj w okresie napięć polityczno-wojskowych jako forma przygotowań do wojny oraz w czasie wojny.(...) .

Mała encyklopedia wojskowa, t. 2, Warszawa 1970, s. 312 i 313.

MILITARYZACJA - PRZENIESIENIE ZASAD I METOD ORGANIZACJI WOJSKOWEJ DO ORGANÓW I JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ I GOSPODARKI NARODOWEJ, STOSOWANIE W NICH NIEKTÓRYCH ELEMENTÓW DYSCYPLINY WOJSKOWEJ ORAZ NADANIU IM WOJSKOWEGO CHARAKTERU PRZEZ POWOŁANIE OSÓB DO SŁUŻBY W JEDNOSTKACH ZMILITARYZOWANYCH.

OBJĘCIE MILITARYZACJĄ OKREŚLONYCH PRZEZ UPRAWNIONE ORGANA PAŃSTWOWE, DZIAŁÓW I JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH (POWOŁANIE OSÓB DO PEŁNIENIA SŁUŻBY W JEDNOSTKACH ZMILITARYZOWANYCH) NASTĘPUJE W

RAZIE OGŁOSZENIA MOBILIZACJI LUB WYBUCHU WOJNY, WPROWADZENIA

STANU WOJENNEGO ALBO WYJĄTKOWEGO, NA PODSTAWIE STOSOWNYCH USTAW.

MISJE POKOJOWE - RODZAJ OPERACJI POKOJOWYCH, O CHARAKTERZE MEDIACYJNO-MONITORUJĄCYM LUB OBSERWACYJNO-NADZORUJĄCYM REALIZOWANYCH PRZEZ NIEWIELKĄ LICZBĘ PERSONELU (OD KILKU DO KILKUDZIESIĘCIU OSÓB).

MISJE WOJSKOWE - PRZEDSTAWICIELSTWA WOJSKOWE KIEROWANE NA ZAPROSZENIE DRUGIEGO PAŃSTWA DLA WYPEŁNIENIA ŚCIŚLE OKREŚLONYCH CELÓW: DORADCZYCH, POMOCNICZYCH LUB NA ZLECENIE ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH DLA WYPEŁNIENIA CELÓW KONTROLNYCH LUB ROZJEMCZYCH.

E.J. Osmańczyk. Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych. Warszawa 1987, s. 323.

MOBILIZACJA

MOBILIZACJA: 1) przejście sił zbrojnych państwa ze stanu pokojowego w stan

wojenny, przestawienie pokojowej gospodarki narodowej na wojenną oraz dostosowanie

administracji państwowej do potrzeb wojny. Może być częściowa lub powszechna, skryta

(tajna) lub jawna; 2) powołanie rezerwistów określonych roczników do czynnej służby

wojskowej w okresie zagrożenia lub w początkowym okresie wojny.


63

MOBILIZACJA – PRAWNE, ORGANIZACYJNE I PRAKTYCZNE PRZYGO-

TOWANIE STRUKTUR PAŃSTWA, W TYM SIŁ ZBROJNYCH DO DZIAŁALNOŚCI

W OKRESIE KRYZYSU I WOJNY, Z JEDNOCZESNYM UREGULOWANIEM ZASAD I SPOSOBÓW ICH FUNKCJONOWANIA NA WYPADEK ZAISTNIENIA TYCH STANÓW.

MOBILIZACJA CZĘŚCIOWA

MOBILIZACJA CZĘŚCIOWA - mobilizacja obejmująca jedynie pewną część sił zbrojnych. Przeprowadzana jest wtedy, gdy do wykonania zadań stojących przed siłami zbrojnymi wystarcza mobilizacja jednego lub kilku okręgów wojskowych bądź nawet tylko wchodzących w ich skład związków operacyjnych (taktycznych). Mobilizacja częściowa przeprowadzana jest w zasadzie w razie lokalnego zagrożenia (wojna lokalna).


MOBILIZACJA CZĘŚCIOWA – prowadzona jest przez uruchamianie specjalnych zestawów jednostek wojskowych, związków operacyjnych, obszarów lub doraźnie wybranych jednostek.

J. Babula, Systemy mobilizacyjne sił zbrojnych, Bellona Warszawa 1995, s. 43.

MOBILIZACJA CZĘŚCIOWA – ROZWINIĘCIE WYBRANYCH JEDNOSTEK WOJSKOWYCH, STOSOWNIE DO SKALI I KIERUNKU ZAGROZENIA

BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA. ZARZĄDZENIE MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA DLA CZĘŚCI SIŁ ZBROJNYCH (WYBRANYCH JEDNOSTEK WOJSKOWYCH) NASTĘPUJE NA SYGNAŁ PRZEKAZANY BEZPOŚREDNIO ZE SZTABU GENERALNEGO WP DO DOWÓDZTW RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH (OKRĘGÓW WOJSKOWYCH).

MOBILIZACJA JAWNA – PODANIE DO PUBLICZNEJ WIADOMOŚCI TERMINU URUCHOMIENIA MOBILIZACJI DLA CZĘŚCI SIŁ ZBROJNYCH, LUB ZARZĄDZENIA

W PAŃSTWIE MOBILIZACJI POWSZECHNEJ URUCHAMIANEJ ZA POMOCĄ KOMUNIKATÓW PODANYCH PRZEZ ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU I OBWIESZCZEŃ O MOBILIZACJI. W OKREŚLONYCH WARUNKACH MOBILIZACJA JAWNA MOŻE BYĆ ZARZĄDZONA PRZEZ WYBUCHEM WOJNY JAKO DEMONSTRACJA SIŁY. SIŁY ZBROJNE PO URUCHOMIENIU MOBILIZACJI JAWNEJ REALIZUJĄ ZADANIA STANU PEŁNEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ.

64

MOBILIZACJA GOSPODARKI MOBILIZACJA GOSPODARKI - część mobilizacji ogólnej (narodowej), obejmująca przejście od pracy pokojowej do pracy czasu wojennego wszystkich gałęzi przemysłu, finansów i rolnictwa.

S. Płużański, Zasady mobilizacji przemysłu na potrzeby obrony państwa, Towarzystwo Wojskowo-Techniczne, Warszawa 1934, s. 3 i 4.

MOBILIZACJA GOSPODARKI - proces przestawiania gospodarki narodowej na tory wojenne, którego celem jest materiałowe zabezpieczenie zamiarów militarnych.

J. Gerber, Gedanken über wirtschaftliche Mobilnachung und logistische Führung, ―Wehrwistschaftliches Runduschau‖, 1960, nr 6.

MOBILIZACJA GOSPODARKI – część mobilizacji ogólnej (narodowej) obejmująca zespół działań związanych z przystosowaniem gospodarki do przejścia i funkcjonowania w warunkach wojennych (przestawienia z gospodarki pokojowej na gospodarkę wojenną).

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, Warszawa 1996, s. 50.

MOBILIZACJA GOSPODARKI – CZĘŚĆ MOBILIZACJI POWSZECHNEJ

(NARODOWEJ), OBEJMUJĄCEJ ZESPÓŁ DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z PRZYSTOSOWANIEM GOSPODARKI DO PRZEJŚCIA I FUNKCJONOWANIA W WARUNKACH WOJENNYCH (PRZESTAWIANIE GOSPODARKI POKOJOWEJ NA GOSPODARKĘ WOJENNĄ). TO TAKŻE PODPORZĄDKOWANIE OKREŚLONYCH

DZIEDZIN ADMINISTRACJI PAŃSTWA I GOSPODARKI NARODOWEJ CELOM WOJNY. PRZEJAWIA SIĘ ONA JAKO DZIAŁANIA PAŃSTWA NA RZECZ ZAPEWNIENIA NADRZĘDNOŚCI ZADAŃ MILITARNYCH W GOSPODARCE NAD ZADANIAMI POKOJOWEGO ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO. JEJ CELEM JEST PRZYGOTOWANIE GOSPODARKI DO WOJNY BĄDŹ TEŻ POBUDZENIE KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ ZA POMOCĄ SELEKTYWNEJ POLITYKI ORGANIZACYJNO-PRAWNEJ PAŃSTWA, KTÓRA PRZEJAWIA SIĘ W STYMULOWANIU ODPOWIEDNIEJ CZĘŚCI ZASOBÓW KRAJU NA CELE MILITARNE. JEST ONA TAKŻE PROCESEM ZMIERZAJĄCYM DO PRZEKSZTAŁCENIA MOŻLIWOŚCI TKWIĄCYCH W POTENCJALE EKONOMICZNYM PAŃSTWA W REALNĄ SIŁĘ MILITARNĄ I STAJE SIĘ DOMINUJĄCYM PROCESEM W GOSPODARCE POGOTOWIA WOJENNEGO.

MOBILIZACJA POWSZECHNA

MOBILIZACJA POWSZECHNA - przestawienie na strukturę wojenną całości sił zbrojnych, obrony cywilnej i gospodarki narodowej. Mobilizacja powszechna obejmuje terytorium całego państwa i wszystkich obywateli zdolnych do służby wojskowej. W ramach mobilizacji powszechnej następuje jednoczesne mobilizacyjne rozwijanie bądź formowanie wszystkich przewidzianych w planie mobilizacyjnym jednostek wojskowych, dowództw oraz sztabów wszystkich szczebli dowodzenia oraz wszystkich organów i

65

instytucji wojskowych. W ramach mobilizacji powszechnej powołuje się do czynnej służby wojskowej wszystkich żołnierzy rezerwy posiadających karty mobilizacyjne oraz pobiera z gospodarki narodowej przewidziane do mobilizacyjnego uzupełnienia sił zbrojnych środki transportowe, maszyny i materiały. Dzień mobilizacji powszechnej jest wspólny dla wszystkich jednostek objętych planem mobilizacyjnym. Mobilizacja powszechna przejściowo wpływa destrukcyjnie na funkcjonowanie administracji państwowej i gospodarki narodowej, stąd też decyzję o jej zarządzeniu podejmuje się w wyjątkowych okolicznościach, np. wobec bliskiego i nieuchronnego zagrożenia bezpieczeństwa państwa ze strony nieprzyjaciela bądź też w wypadku dokonanej już agresji.

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s 227.

MOBILIZACJA POWSZECHNA – polega na jednoczesnym i jawnym urucho-mieniu mobilizacji całych sił zbrojnych. Wykorzystuje się do tego celu wszystkie dostępne środki: radio, telewizję, radiowęzły, prasę i specjalnie przygotowane obwieszczenia.

Instrukcja o mobilizacyjnym rozwinięciu Sił Zbrojnych RP, Szt. Gen. 1415/94, Warszawa 1994, s. 7.

MOBILIZACJA POWSZECHNA – JEDNOCZESNE ROZWINIĘCIE CAŁOŚCI

SIŁ ZBROJNYCH W WYPADKU NAGŁEGO WYBUCHU WOJNY LUB ZAISTNIENIA SYTUACJI WSZKAZUJĄCEJ NA NIEUCHRONNOŚĆ WYBUCHU WOJNY. W

GOSPODARCE NARODOWEJ NASTEPUJE URUCHOMIENIE PROGRAMU MOBILIZACJI GOSPODARKI. DECYZJĘ O ZARZĄDZENIU MOBILIZACJI POWSZECHNEJ PODEJMUJE PREZEYDENT RP. DECYZJA PRZEKAZYWANA JEST

SIŁOM ZBROJNYM W RAMACH SYSTEMU ALARMOWEGO ORAZ W FORMIE KOMUNIKATÓW RADIOWYCH, TELEWIZYJNYCH I PRASOWYCH DLA

SPOŁECZEŃSTWA. ORGANA ADMINISTRACJI WOJSKOWEJ I SAMORZADOWEJ ROZPLAKATOWUJĄ OBWIESZCZENIA O MOBILIZACJI POWSZECHNEJ.

MOBILIZACJA SKRYTA - SKRYTE MOBILIZACYJNE ROZWINIĘCIE SIŁ ZBROJNYCH (LUB ICH CZĘŚCI), POLEGAJĄCE NA NIEPODAWANIU TEGO FAKTU DO PUBLICZNEJ WIADOMOŚCI; URUCHOMIENIE MOBILIZACJI ODBYWA SIĘ W SYSTEMIE ALARMOWYM SIŁ ZBROJNYCH I MOŻE BYĆ PROWADZONE ETAPAMI, PRZEZ KOLEJNE WPROWADZANIE WYŻSZYCH STANÓW GOTOWOŚCI BOJOWEJ LUB Z POMINIĘCIEM STANÓW POŚREDNICH, JAK RÓWNIEŻ W TRYBIE NAKAZOWYM.

MOBILIZACJA SKRYTA (W TRYBIE NAKAZOWYM) – POLEGA NA MOBILIZACYJNYM ROZWIJANIU POJEDYNCZYCH JEDNOSTEK WOJSKOWYCH LUB ICH GRUP, WZGLĘDNIE OKRĘGÓW WOJSKOWYCH (KORPUSÓW), RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH, URUCHOMIENIE TEJ MOBILIZACJI NASTĘPUJE NA ROZKAZ SZEFA SZTABU GENERALNEGO, PRZEKAZANY DO DOWÓDZTW SIŁ ZBROJNYCH (OKRĘGÓW WOJSKOWYCH) PRZEZ TECHNICZNE ŚRODKI ŁĄCZNOŚCI LUB ŁĄCZNIKÓW. MOBILIZACJA SKRYTA MOŻE NASTĄPIĆ JAKO REAKCJA NA NARASTAJĄCE ZAGROŻENIE KONFLIKTEM LOKALNYM Z OKREŚLONEGO KIERUNKU I MA SŁUŻYĆ UKRYCIU LICZBY ROZWIJANYCH WOJSK (JEDNOSTEK WOJSKOWYCH) ORAZ CELU ICH ROZWIJANIA.

66

MOBILIZACYJNE ROZWINIĘCIE SIŁ ZBROJNYCH MOBILIZACYJNE ROZWINIĘCIE SIŁ ZBROJNYCH - zorganizowane przejście wojsk ze stanów i struktur organizacyjnych czasu pokojowego na wojenne przy wykorzystaniu posiadanych sił i środków oraz wydzielonych rezerw osobowych, środków transportowych (maszyn), a także zapasów materiałowych z gospodarki narodowej. Mobilizacyjne rozwinięcie sił zbrojnych stanowi podstawowy element osiągania gotowości obronnej Państwa. Swym zasięgiem obejmuje również określone organy administracji rządowej i samorządowej oraz jednostki organizacyjne i podmioty gospodarcze współuczestniczące w zabezpieczeniu mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek wojskowych. Mobilizacyjne rozwinięcie sił zbrojnych realizuje się zgodnie z założeniami planu mobilizacyjnego, który uwzględniając potrzeby operacyjne, ustala organizację i sposoby prowadzenia mobilizacji oraz zabezpieczenia tego procesu.

Instrukcja o mobilizacyjnym rozwinięciu Sił Zbrojnych RP, Szt.Gen. WP, Warszawa 1994.

MOBILIZACYJNE ROZWINIĘCIE SIŁ ZBROJNYCH – ZORGANIZOWANE

PRZEJŚCIE SIŁ ZBROJNYCH ZE STRUKTUR, UKOMPLETOWANIA CZASU POKOJU NA OKRES WOJENNY. OBEJMUJE: UZUPEŁNIANIE JEDNOSTEK WOJSKOWYCH ŻOŁNIERZAMI REZERWY, ŚRODKAMI TRANSPORTOWYMI I MASZYNAMI, WYPOSAŻANIE W SPRZĘT, ŚRODKI MATERIAŁOWE (STOSOWNIE DO NORM NALEŻNOŚCI CZASU WOJENNEGO), WYDZIELANIE LUB PRZYJMOWANIE ZALĄŻKÓW, FORMOWANIE I ROZFORMOWYWANIE JEDNOSTEK WOJSKOWYCH. STOSOWNIE DO POTRZEB POLITYCZNYCH, OPERACYJNYCH. MOBILIZACYJNE ROZWINIĘCIE SIŁ ZBROJNYCH MOŻE BYĆ PRZEPROWADZONE

W RAMACH MOBILIZACJI POWSZECHNEJ LUB CZĘŚCIOWEJ PROWADZONEJ W SPOSÓB JAWNY LUB SKRYTY Z ZASTOSOWANIEM ELEMENTÓW MASKUJĄCYCH CEL I ROZMACH.

MONITORING ŚRODOWISKA – SYSTEM WYKONYWANIA POMIARÓW ORAZ GROMADZENIA, PRZETWARZANIA I ROZPOWSZECHNIANIA INFORMACJI DOTYCZĄCYCH STANU I ZMIAN ŚRODOWISKA. PAŃSTWOWY SYSTEM MONITORINGU ŚRODOWISKA W POLSCE OBEJMUJE OBSERWACJE I BADANIA W ZAKRESIE: 1) JAKOŚCI POWIETRZA, 2) JAKOŚCI WÓD ŚRÓDLĄDOWYCH POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH ORAZ MORSKICH WÓD WEWNĘTRZNYCH I WÓD MORZA TERYTORIALNEGO, 3) JAKOŚCI GLEBY I ZIEMI, 4) HAŁASU, 5) PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO I PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH, 6) STANU ZASOBÓW ŚRODOWISKA, W TYM LASÓW, 7) RODZAJÓW I ILOŚCI SUBSTANCJI LUB ENERGII WPROWADZANYCH DO POWIETRZA I WÓD, 8) WYTWARZANIA ODPADÓW ORAZ GOSPODARKI NIMI. STOSUJE SIĘ: 1) SPECJALNĄ APARATURĘ POMIAROWĄ, 2) METODY I TECHNIKI TELEDETEKCJI, 3) SPOSOBY OBSERWACJI BEZPOŚREDNIEJ.


67

MONITORING ŚRODOWISKA MORSKIEGO – OBSERWACJA, POMIAR, OCENA I ANALIZA, ZA POMOCĄ UZNANYCH METOD NAUKOWYCH, ZAGROŻEŃ LUB SKUTKÓW ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA MORSKIEGO.

NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIE - NAGŁE I NIEOCZEKIWANE WYDARZENIE POCIĄGAJĄCE ZA SOBĄ KONIECZNOŚĆ NATYCHMIASTOWYCH DZIAŁAŃ WŁASNYMI SIŁAMI LUB ZMOBILIZOWANYMI Z ZEWĄTRZ, DLA OPANOWANIA SYTUACJI.

NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIE ŚRODOWISKA TO SYTUACJA SPOWODOWANA GWAŁTOWNYM ZDARZENIEM, NIE BĘDĄCA KLĘSKĄ ŻYWIOŁOWĄ, KTÓRA MOŻE WYWOŁAĆ ZNACZNE ZNISZCZENIE ŚRODOWISKA LUB POGORSZENIE SIĘ JEGO STANU, STWARZAJĄC POWSZECHNE NIEBEZPIECZEŃSTWO DLA LUDZI I ŚRODOWISKA.

NAKŁADY OBRONNE – CZĘŚĆ ZASOBÓW GOSPODARKI NARODOWEJ PRZEZNACZONYCH NA CELE ZWIĄZANE Z OBRONNOŚCIĄ. W ICH SKŁAD WCHODZĄ NAKŁADY PRACY ŻYWEJ I UPRZEDMIOTOWIONEJ, WYRAŻONE W JEDNOSTKACH NATURALNYCH. NAKŁADY TE OBEJMUJĄ SZEROKIE SPEKTRUM DÓBR I SĄ UZALEŻNIONE M.IN. OD ROZWOJU SIŁ WYTWÓRCZYCH.

NARÓD

NARÓD - jest wytworem życia państwowego. Wszystkie istniejące narody mają swoje własne państwa albo je niegdyś miały i bez państwa żaden naród nie powstał. Fakt istnienia państwa daje początek idei państwowej, która jest zjednoczona z ideą narodową. Naród jest niezbędną treścią moralną państwa, państwo zaś jest niezbędną formą polityczną narodu. Naród może utracić państwo i nie przestaje być narodem, jeśli nie zatraci nici moralnego związku z tradycją państwową, jeśli nie zatraci idei narodowo-państwowej, a z nią zarówno świadomego jak i nieświadomego dążenia do odzyskania politycznego samoistnego bytu.

R. Dmowski, Myśl nowoczesnego Polaka, Lwów 1907, s. 242-251.

NARÓD - trwała wspólnota ludzi, utworzona historycznie na gruncie wspólnoty losów, kultury, języka, terytorium i życia ekonomicznego, przejawiająca się w świadomości narodowej jej członków. F. Znaniecki, Współczesne narody, Socjologiczne studium ewolucji narodów, Warszawa 1990.

NARÓD - TRWAŁA WSPÓLNOTA LUDZI, UKSZTAŁTOWANA HISTORYCZNIE NA GRUNCIE WZAJEMNYCH LOSÓW DZIEJOWYCH, WSPÓLNEGO TERYTORIUM, KULTURY, JĘZYKA I ŻYCIA EKONOMICZNEGO, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ ŚWIADOMOŚCIĄ ODRĘBNOŚCI ORAZ DĄŻENIEM DO POSIADANIA I UTRZYMANIA WŁASNEGO PAŃSTWA.

68

NATARCIE STRATEGICZNE - podstawowy rodzaj działań strategicznych stosowanych dla osiągnięcia celów strategicznych. Strategiczne natarcie prowadzone uwzględnia wszystkie kierunki operacyjne na zasadach łączenia wszystkich rodzajów strategii na jednym lub wszystkich teatrach działań wojennych (kierunkach strategicznych) według jednego zamiaru i planu najwyższego dowództwa. W rezultacie natarcia strategicznego uzyskuje się rozbicie strategicznych zgrupowań wojsk (sił) przeciwnika, a niekiedy – wyeliminowanie z wojny jednego lub wielu państw oraz opanowanie strategicznych rejonów (obszarów). Skutkuje to gruntownymi zmianami w sytuacji wojenno – politycznej lub zakończeniem wojny.

Wojenno Encykłopediczeskij Słowar ZSRR, Wyd.Wojskowe 1984 (przekład A.Dawidczyk).

NATARCIE STRATEGICZNE12 (tak jak i obrona strategiczna) - FORMA

DZIAŁAŃ OBRONNYCH (WOJENNYCH) PAŃSTWA (SOJUSZU, KOALICJI), REALIZOWANYCH PRZY UŻYCIU WSZELKICH NIEZBĘDNYCH ŚRODKÓW, NARZĘDZI. W ODNIESIENIU DO SZ JAKO JEDNEGO Z NARZĘDZI POLITYKI JEST TO JEDEN Z PODSTAWOWYCH RODZAJÓW DZIAŁAŃ ZBROJNYCH (FORM UŻYCIA/DZIAŁANIA SZ) W WOJNIE/WALCE ZBROJNEJ, SŁUŻĄCY REALIZACJI STRATEGICZNYCH CELÓW MILITARNYCH PAŃSTWA (SOJUSZU, KOALICJI) W WOJNIE LUB KAMPANII.

NATO13

- TRAKTAT PÓŁNOCNOATLANTYCKI - PODPISANY W WASZYNGTONIE 4 KWIETNIA 1949 ROKU JAKO ZBIOROWY UKŁAD BEZPIECZEŃSTWA. CZŁONKAMI ZOSTAŁY: KANADA, STANY ZJEDNOCZONE I KRAJE EUROPY ZACHODNIEJ: BELGIA, DANIA, FRANCJA, HOLANDIA, ISLANDIA, LUKSEMBURG, NORWEGIA, PORTUGALIA, WIELKA BRYTANIA I WŁOCHY. W 1952 ROKU DO NATO PRZYSTĄPIŁY GRECJA I TURCJA, A W 1955 ROKU REPUBLIKA FEDERALNA NIEMIEC. 12 MARCA 1999 ROKU DO NATO PRZYJĘTE ZOSTAŁY KRAJE EUROPY ŚRODKOWEJ: CZECHY, POLSKA I WĘGRY.

NAUKA O OBRONNOŚCI PAŃSTWA – ZBIÓR DYSCYPLIN (SPECJALNOŚCI)

NAUKOWYCH BADAJĄCYCH PROCESY TWORZENIA I WYKORZYSTANIA POTENCJAŁU OBRONNEGO PAŃSTWA DLA ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO I ZEWNĘTRZNEGO.

12

W publikacjach doktrynalnych NATO termin „natarcie strategiczne” nie występuje, natomiast jest używany w materiałach studyjnych i w pracach teoretycznych. 13

Ang. - North Alantic Treaty Organization.

69

NAUKI WOJENNE

NAUKA WOJENNA - nauka o istocie wojny, siłach i środkach jej prowadzenia, wzajemnym związku i uwarunkowaniu zjawisk zachodzących w toku wojny oraz zasadach i sposobach przygotowania i prowadzenia wojny w konkretnych warunkach historycznych. Badaniem militarnej strony wojny zajmuje się sztuka wojenna, badaniem wojny w jej aspekcie polityczno-społecznym - ogólna teoria walki socjologia wojska i socjologia wojny, psychologia wojny, psychologia wojskowa, w aspekcie ekonomicznym ekonomika wojenna. Do technicznych dyscyplin nauk wojskowych należą dyscypliny zajmujące się doskonaleniem konstrukcji i technologii produkcji różnego rodzaju uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Ponadto w skład nauki wojennej wchodzą inne samodzielne dyscypliny naukowe: historia wojen i sztuki wojennej, dydaktyka wojskowa i metodyka szkolenia wojsk, administracja wojskowa, geografia wojenna i inne. (...). W wyniku teoretycznego uogólnienia doświadczeń ubiegłych wojen ukształtowała się sztuka wojenna, podstawowa dziedzina w systemie nauki wojennej obejmująca teorię i praktykę przygotowania i prowadzenia walki zbrojnej w różnej skali.(...).

Mała encyklopedia wojskowa, t. 2, Warszawa 1970, s 386 i 387.

NAUKA WOJENNA - współcześnie termin ten używany jest w dwojakim znaczeniu: a) w sensie ścisłym, epistemologicznie i semantycznie - jest to system dyscyplin i specjalności naukowych, których przedmiotem badań jest wojna - procesy, zjawiska, związane z wszechstronnym przygotowaniem i prowadzeniem wojny, a także zapobieganiem jej. W takim ujęciu jest nauka wojenna poniekąd synonimem terminów: nauki wojenne; nauki o wojnie i wojsku; a także rosyjskiego - sistema znanii o wojnie i armii lub niemieckiego Kriegswissenschaften. Jest to szerokie rozumienie terminu nauka wojenna; b) w sensie potocznym i tradycyjnym - jest to system dyscyplin i specjalności naukowych, których przedmiotem jest walka zbrojna - procesy i zjawiska składające się na tę walkę i związane z jej wszechstronnym przygotowaniem. W takim ujęciu nauka wojenna jest synonimem terminów: nauki wojskowe; nauki o walce zbrojnej; teoria sztuki walki zbrojnej, a także rosyjskiego - wojenna nauka, niemieckiego - Militärwissenschaften, angielskiego military sciense.

Nauka i doktryna wojenna, Warszawa 1984, s ..63.

NAUKI WOJENNE - ZBIÓR DYSCYPLIN (SPECJALNOŚCI) NAUKOWYCH

BADAJĄCYCH ŹRÓDŁA POWSTAWANIA WOJEN I ICH ISTOTĘ, PROCESY

TWORZENIA I WYKORZYSTANIA POTENCJAŁU WOJENNEGO DLA ZAPOBIEGANIA WOJNIE, A W RAZIE KONIECZNOŚCI JEJ PRZYGOTOWANIA I PROWADZENIA.

70

NAUKI WOJSKOWE

NAUKI WOJSKOWE - zbiór nauk badających procesy tworzenia i wykorzystania sił zbrojnych.


NAUKI WOJSKOWE – ZBIÓR DYSCYPLIN (SPECJALNOŚCI) NAUKOWYCH BADAJĄCYCH ISTOTĘ WALKI ZBROJNEJ I JEJ ROLĘ W ROZSTRZYGANIU SPORÓW MIĘDZY PAŃSTWAMI (KOALICJAMI PAŃSTW), PROCESY TWORZENIA

POTENCJAŁU WOJSKOWEGO I JEGO WYKORZYSTANIA W OKRESIE POKOJU, KRYZYSU I WOJNY.

NEUTRALNOŚĆ WOJENNA - DOTYCZY PAŃSTWA, KTÓRE NIE UCZESTNICZY W WOJNIE I POLEGA NA JEDNAKOWYM TRAKTOWANIU STRON KONFLIKTU I NIEUDZIELANIU IM POMOCY WOJSKOWEJ. PAŃSTWA WOJUJĄCE ZOBOWIĄZUJĄ SIĘ DO POSZANOWANIA NEUTRALNOŚCI.

Międzynarodowe prawo wojenne. Zbiór dokumentów. Wybór M.Flemming, Warszawa 1985, s. 32-35

NIEREGULARNE SIŁY ZBROJNE

NIEREGULARNE SIŁY ZBROJNE - oddziały i formacje, które nie są jednostkami sił zbrojnych (jednostkami wojsk regularnych). Należą do nich: oddziały ochotnicze, straże obywatelskie (milicje) oraz formacje partyzanckie. (...)

Leksykon Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1979, s.243

NIEREGULARNE SIŁY ZBROJNE - CZĘŚĆ SIŁ ZBROJNYCH, KTÓRE ZE WZGLĘDU NA SPECYFICZNE WARUNKI DZIAŁAŃ I WYKONYWANE ZADANIA NIE MAJĄ STAŁEJ STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ, JEDNOLITEGO UZBROJENIA I WYPOSAŻENIA ORAZ STOSUJĄ WŁAŚCIWE SOBIE SPOSOBY WALKI.

NIEROZPRZESTRZENIANE BRONI JĄDROWEJ - NIEUDOSTĘPNIANIE PRZEZ PAŃSTWA POSIADAJĄCE TAKĄ BROŃ, TAJEMNIC JEJ BUDOWY INNYM PAŃSTWOM, JAK RÓWNIEŻ POWSTRZYMYWANIE SIĘ PRZED: SPRZEDAŻĄ GOTOWEJ BRONI W JAKIEJKOLWIEK POSTACI, SZKOLENIEM PERSONELU INNYCH PAŃSTW W ZAKRESIE BUDOWY BRONI JĄDROWEJ, UTRZYMANIA JEJ W SPRAWNOŚCI I PRZYGOTOWANIA DO UŻYCIA. TERMIN „NIEROZPRZESTRZENIANIE BRONI JĄDROWEJ‖ OBEJMUJE TEŻ NIEROZPRZESTRZENIANIE ŚRODKÓW PRZENOSZENIA BRONI JĄDROWEJ, W TYM GŁÓWNIE RAKIET, W TAKIM SAMYM ZAKRESIE JAK POWYŻEJ. NIEROZPRZESTRZENIANIU BRONI JĄDROWEJ SŁUŻY TEŻ TWORZENIE STREF BEZATOMOWYCH - W AMERYCE POŁUDNIOWEJ, NA POŁUDNIOWYM PACYFIKU I W AFRYCE.

71

NIEZBĘDNA WYSTARCZALNOŚĆ OBRONNA

NIEZBĘDNA WYSTARCZALNOŚĆ OBRONNA - taka wielkość potencjału obronnego państwa, która zniechęca do napaści, nie powoduje zagrożenia dla strony przeciwnej, lecz równocześnie zapewnia skuteczność w razie zagrożeń militarnych.


NIEZBĘDNA WYSTARCZALNOŚĆ OBRONNA - TAKA WIELKOŚĆ POTENCJAŁU OBRONNEGO PAŃSTWA, KTÓRA ZNIECHĘCA PRZECIWNIKA DO NAPAŚCI, NIE POWODUJE ZAGROŻENIA DLA SĄSIADÓW, A RÓWNOCZEŚNIE ZAPEWNIA SKUTECZNE ODPARCIE EWENTUALNEJ AGRESJI.

NIEZBROJNE DZIAŁANIA WOJENNE - TO WSZYSTKIE PRZEDSIĘWZIĘCIA PODEJMOWANE I REALIZOWANE W TOKU WOJNY PRZEZ ANTAGONISTYCZNE PODMIOTY POLITYCZNE PRZECIWKO SOBIE ZA POMOCĄ WSZELKICH INNYCH ŚRODKÓW NIŻ MILITARNE.

S Koziej, Teoria sztuki wojennej, Warszawa 1993, s. 14.

NIEZBROJNE ŚRODKI PRZEMOCY GOSPODARCZEJ - ŚRODKI WALKI EKONOMICZNEJ STOSOWANE W OKRESIE W KTÓRYM NIE MAJĄ MIEJSCA DZIAŁANIA WOJENNE I NIE SĄ STOSOWANE ŚRODKI MILITARNE. DZIELI SIĘ JE NA: ADMINISTRACYJNE (ZAKAZY I OGRANICZENIA...), DYPLOMATYCZNE (NACISK POLITYCZNY, BOJKOT I PROPAGANDA ), EKONOMICZNE ( TRADYCYJNE – BARIERY TARYFOWE, PARA TARYFOWE I POZATARYFOWE : WSPÓŁCZESNE – NP. KONCEPCJE ODDŁUŻENIA) ORAZ NA NIEKONWENCJONALNE (WYWIAD GOSPODARCZY, DYWERSJĘ ORAZ SABOTAŻ, ZAGROŻENIA EKOLOGICZNE). INTENCJĄ ICH ZASTOSOWANIA JEST DĄŻENIE DO SKŁÓCENIA INNYCH PAŃSTW LUB TEZ OGRANICZENIE STOSUNKÓW Z DANYM KRAJEM, W KTÓRYM DOSTRZEGA SIĘ POTENCJALNEGO PRZECIWNIKA.

OBIEKT OBIEKT - przedmiot, rzecz oraz przedmiot poznania i działalności człowieka, a także budynek, zespół budynków przemysłowych, użyteczności publicznej itp. lub urządzenia terenowe.

Mały słownik języka polskiego, Warszawa 1993, s. 521.

OBIEKT - ZGRUPOWANIE WOJSK, LUDNOŚCI CYWILNEJ, A TAKŻE PRZEDMIOT TERENOWY, POZNANIA I DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA. POD WZGLĘDEM OBRONNYM OBIEKTY DZIELĄ SIĘ NA MAJĄCE I NIE MAJĄCE

TAKIEGO ZNACZENIA (OBIEKTY O ZNACZENIU OBRONNYM).

72

OBIEKT GEOGRAFICZNY - OBIEKT PRZESTRZENNY POWIĄZANY Z POWIERZCHNIĄ ZIEMI I MAJĄCY CHARAKTER NATURALNY LUB ANTROPOGENICZNY.

OBIEKT OPERACYJNY

OBIEKT OPERACYJNY - zgrupowania wojsk, bazy morskie, węzły lotnisk, składy zaopatrzeniowe, węzły komunikacyjne, przeprawy przez szerokie przeszkody wodne, ośrodki administracyjno-polityczne, gospodarcze, rejony geograficzne, miasta, rubieże terenowe itp. obiekty znajdujące się na kierunku operacyjnym lub strategicznym, których zniszczenie, opanowanie lub utrzymanie ma zasadniczy wpływ na osiągnięcie celu bitwy lub operacji.


OBIEKT OPERACYJNY - obiekt na kierunku strategicznym lub operacyjnym, którego opanowanie lub zniszczenie wpływa w sposób zasadniczy na przebieg i osiągnięcie celu operacji. Może nim być operacyjne zgrupowanie wojsk, baza morska, lotnicza, zaopatrzenia, węzeł komunikacyjny, przeprawa na dużej przeszkodzie wodnej, ośrodek polityczno-administracyjny lub gospodarczy.


OBIEKT OPERACYJNY- ELEMENT UGRUPOWANIA SIŁ ZBROJNYCH I PARAMILITARNYCH, PRZEDMIOT TERENOWY LUB ELEMENT UGRUPOWAŃ I

ZESPOŁY PRZEDMIOTÓW, STANOWIĄCE CZĘŚĆ OBIEKTÓW O ZNACZENIU OBRONNYM, A ZARAZEM MAJĄCE ZNACZENIE POLITYCZNE, EKONOMICZNE I MILITARNE, KTÓRYCH ZNISZCZENIE, OBEZWŁADNIENIE, OPANOWANIE, UTRZYMANIE WPŁYWAJĄ ZASADNICZO NA OSIĄGANIE CELU DZIAŁAŃ W SKALI OPERACYJNEJ. ZNACZENIE OBIEKTÓW OPERACYJNYCH POD WZGLĘDEM

OBRONNYM JEST MNIEJSZE OD ZNACZENIA OBIEKTÓW STRATEGICZNYCH. ŚCISŁE ICH ROZGRANICZENIE JEST BARDZO TRUDNE.

OBIEKT O ZNACZENIU OBRONNYM - ZGRUPOWANIA SIŁ ZBROJNYCH I POZAMILITARNYCH ORAZ PRZEDMIOTY TERENOWE MAJĄCE ZNACZENIE DLA

PROWADZENIA DZIAŁAŃ BOJOWYCH.

OBIEKT STRATEGICZNY OBIEKT STRATEGICZNY - obiekt na teatrze działań wojennych lub kierunku strategicznym, którego zniszczenie (obezwładnianie), opanowanie lub utrzymanie ma zasadniczy wpływ na osiągnięcie celu prowadzonych działań w skali strategicznej. Obiektem strategicznym może być: zgrupowanie wojsk, ważny rejon lub okręg przemysłowy, stolica kraju, zespół baz morskich, lotniczych, zaopatrzenia itp.

Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa 1979r., s. 247.

73

OBIEKT STRATEGICZNY - obiekt na teatrze działań wojennych, lub kierunku strategicznym, którego opanowanie lub zniszczenie ma zasadniczy wpływ na osiągnięcie celu kampanii (etapu wojny). Może nim być duże zgrupowanie wojsk, ważny rejon lub okręg przemysłowy, stolica kraju, zespół baz morskich, lotniczych lub zaopatrzeniowych.


OBIEKT STRATEGICZNY - ELEMENT UGRUPOWANIA SIŁ ZBROJNYCH, PRZEDMIOT TERENOWY LUB CZĘŚCIEJ ELEMENTY UGRUPOWAŃ I ZESPOŁY

PRZEDMIOTÓW, STANOWIĄCE CZĘŚĆ OBIEKTÓW O ZNACZENIU OBRONNYM A ZARAZEM WAŻNE POD WZGLĘDEM POLITYCZNYM, EKONOMICZNYM ORAZ MILITARNYM, KTÓRYCH ZNISZCZENIE, OBEZWŁADNIENIE, OPANOWANIE, UTRZYMANIE WPŁYWA ZASADNICZO NA OSIĄGNIĘCIE CELU DZIAŁAŃ W SKALI STRATEGICZNEJ.

OBIEKT WOJSKOWY OBIEKT WOJSKOWY - 1) punkt w terenie, obszar, miasto, węzeł komunikacyjny, część pozycji nieprzyjaciela, wyznaczony do opanowania lub obrony. Rozróżnia się obiekt operacyjny, obiekt strategiczny; 2) budowla zapewniająca ochronę sprzętu i ludzi przy wykonywaniu określonego zadania bojowego (obiekt fortyfikacyjny, obiekt ogniowy, obiekt obserwacyjny); 3) budynek, poligon, skład, nazywany najogólniej obiektem wojskowym.


OBIEKT WOJSKOWY - ELEMENT UGRUPOWANIA SIŁ ZBROJNYCH I PRZEDMIOTY TERENOWE BĘDĄCE DO ICH DYSPOZYCJI O ZNACZENIU OBRONNYM.

OBRONA

OBRONA - 1) przeciwdziałanie napaści (natarciu) wroga; 2) rodzaj działań bojowych wojsk o charakterze wymuszonym lub zawczasu planowanym (zamierzonym), prowadzony w celu zatrzymania lub odparcia natarcia nieprzyjaciela i stworzenia warunków zapewniających przejście wojsk własnych do działań zaczepnych.


OBRONA - RODZAJ DZIAŁAŃ BOJOWYCH WOJSK ZAWCZASU PLANOWANYCH I PRZYGOTOWANYCH W OPARCIU O UMOCNIENIA TERENOWE, LUB ORGANIZOWANY DORAŹNIE, MAJĄCY NA CELU PRZECIWDZIAŁANIE NAPAŚCI NIEPRZYJACIELA.

74

OBRONA CYWILNA

OBRONA CYWILNA - system organizacyjny działania, planowania, szkolenia, prewencji i gotowości w nagłych wypadkach na szczeblu lokalnym i krajowym, nastawiony na obronę ludności cywilnej w przypadkach katastrof naturalnych spowodowanych przez człowieka lub wynikających z działań zbrojnych. Przygotowania obronne społeczeństwa, red. J. Kunikowski, Warszawa, 2001 r. s. 104.

OBRONA CYWILNA - wypełnianie zadań humanitarnych, mających na celu: ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami, które niosą z sobą działania zbrojne oraz klęski żywiołowe, przezwyciężanie ich następstw a także zapewnienie warunków przetrwania.

Międzynarodowe prawo wojenne. Zbiór dokumentów. Wybór M. Flemming, Warszawa 1985, s. 246-250.

OBRONA CYWILNA - JEDNO Z OGNIW UKŁADU POZAMILITARNEGO W SYSTEMIE OBRONNYM PAŃSTWA. PRZEZNACZONA JEST DO PRZYGOTOWANIA I KOORDYNOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ PLANISTYCZNYCH, ZAPOBIEGAWCZO-OCHRONNYCH I RATUNKOWYCH, MAJĄCYCH NA CELU OCHRONĘ LUDNOŚCI CYWILNEJ PRZED NIEBEZPIECZEŃSTWAMI WYNIKAJĄCYMI Z DZIAŁAŃ ZBROJNYCH I KLĘSK ŻYWIOŁOWYCH ORAZ PRZEZWYCIĘŻANIE ICH BEZPOŚREDNICH NASTĘPSTW, A TAKŻE ZAPEWNIENIE WARUNKÓW KONIECZNYCH DO PRZETRWANIA.

OBRONA NA WSZYSTKICH KIERUNKACH - DOKTRYNA STRATEGII WOJSKOWEJ GŁOSZĄCA, ŻE GDY NIE MA OKREŚLONEGO PRZECIWNIKA, NALEŻY ZACHOWYWAĆ POSTAWĘ OBRONĄ (ODSTRASZAĆ) WSZYSTKICH POTENCJALNYCH NAPASTNIKÓW. PO RAZ PIERWSZY POJĘCIA TEGO UŻYLI TEORETYCY FRANCUSCY PO OPUSZCZENIU PRZEZ FRANCJĘ SIŁ ZINTEGROWANYCH NATO. ODNOSIŁO SIĘ ONO GŁÓWNIE DO ODSTRASZANIA NUKLEARNEGO.

OBRONA NARODOWA 14

OBRONA NARODOWA - całokształt sił i środków (instytucji) społeczeństwa

(narodu) oraz ich poczynania związane z przeciwdziałaniem zagrożeniom godzącym w

interes narodowy.

Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994.

14

Należy podkreślić, iż termin “obrona narodowa” słusznie kojarzy się z obroną przed wszystkimi możliwymi zagrożeniami, nie tylko militarnymi, które jak wiadomo są przedmiotem zainteresowania naszego Ministerstwa Obrony Narodowej. Ministerstwo, którego głównym zadaniem jest przygotowanie sił zbrojnych do prowadzenia i prowadzenie walki zbrojnej w wojnie, powinno raczej nazywać się np.: “Ministerstwem Spraw Wojskowych”.

75

OBRONA NARODOWA - jednostki ON 1937-39, terytorialne oddziały wojskowe,

składające się z żołnierzy narodowości polskiej, utworzone 26.III.1937r. ;

jedna z form przeszkolenia wojskowego rezerwistów i zwiększenia sił zbrojnych w czasie

pokoju.


OBRONA NARODOWA - DZIAŁALNOŚĆ MAJĄCA NA CELU ODPOWIEDNIE PRZYGOTOWANIE I WYKORZYSTANIE SIŁ I ŚRODKÓW BĘDĄCYCH DO

DYSPOZYCJI PAŃSTWA DLA PRZECIWDZIAŁANIA WSZELKIEGO RODZAJU

ZAGROŻENIOM ZEWNĘTRZNYM I WEWNĘTRZNYM GODZĄCYM W INTERES NARODOWY.

OBRONA I OCHRONA OBIEKTÓW - JEDNO Z ZADAŃ OBRONY TERYTORIALNEJ, UNIEMOŻLIWIAJĄCE PRZECIWNIKOWI ICH ZNISZCZENIE (USZKODZENIE) BĄDŹ PRZEJĘCIE W STANIE NADAJĄCYM SIĘ DO WYKORZYSTANIA.

OBRONA POWIETRZNA - CZĘŚĆ WALKI ZBROJNEJ UKIERUNKOWANA NA NISZCZENIE I OBEZWŁADNIENIE SYSTEMÓW ŚRODKÓW NAPADU POWIETRZNEGO PRZECIWNIKA W POWIETRZNEJ (KOSMICZNEJ) PRZESTRZENI I INNYCH ŚRODOWISKACH. DZIELI SIĘ NA AKTYWNĄ I BIERNĄ.

OBRONA POWSZECHNA PAŃSTWA - RODZAJ OBRONY PAŃSTWA, W

RAMACH KTÓREJ PRZYGOTOWUJE SIĘ I WYKORZYSTUJE W OBRONNYCH

DZIAŁANIACH MILITARNYCH I POZAMILITARNYCH WSZYSTKIE ZASOBY LUDZKIE I MATERIALNE W SPOSÓB ZAPEWNIAJĄCY SKUTECZNE ODPARCIE AGRESJI PRZECIWNIKA.

OBRONA PRZECIWDYWERSYJNA

OBRONA PRZECIWDYWERSYJNA - zespół przedsięwzięć mających na celu zabezpieczenie wojsk, ważnych obiektów oraz działalności organizmu państwowego, w tym szczególnie gospodarczego i społecznego przed penetracją i destrukcyjną działalnością nieprzyjaciela; w szerszym znaczeniu - całokształt przedsięwzięć zapobiegawczo-ochronnych, kontrwywiadowczych i wojskowych, realizowanych w ramach systemu obronnego państwa.


76

OBRONA PRZECIWDYWERSYJNA - JEDNO Z ZADAŃ SYSTEMU OBRONNEGO PAŃSTWA CHRONIĄCEGO WOJSKA, WAŻNE OBIEKTY ORAZ DZIAŁALNOŚĆ ORGANÓW PAŃSTWOWYCH, GOSPODARCZYCH I SPOŁECZNYCH PRZED PENETRACJĄ I DESTRUKCYJNĄ DZIAŁALNOŚCIĄ NIEPRZYJACIELA.

OBRONA PRZECIWLOTNICZA - CZĘŚĆ OBRONY POWIETRZNEJ PRZEZNACZONA DO NISZCZENIA I OBEZWŁADNIANIA LOTNICTWA PRZECIWNIKA, UNIEMOŻLIWIAJĄC MU LUB OGRANICZAJĄC DOTARCIE DO OSŁANIANYCH OBIEKTÓW (WOJSK) I WYKONANIA UDERZEŃ (ROZPOZNANIA).

OBRONA TERYTORIALNA OBRONA TERYTORIALNA - prowadzenie walki przez państwo w formie obrony powszechnej. Obejmuje przedsięwzięcia operacyjno - taktyczne, techniczno-obronne i szkoleniowe, mające na celu przygotowanie określonych sił i środków do realizacji zadań wsparcia i zabezpieczenia wojsk operacyjnych, prowadzenia samodzielnych działań bojowych oraz ratowniczych. Prowadzona jest na całym terytorium kraju. Skupia i koordynuje działania pozamilitarnych ogniw obronnych na rzecz sił zbrojnych.

Regulamin działań taktycznych, część I, Warszawa 1994, s. 65.

OBRONA TERYTORIALNA - całokształt zamierzeń operacyjno-taktycznych, techniczno-obronnych i szkoleniowych mających na celu zabezpieczenie wojsk operacyjnych i infrastruktury wojskowo-obronnej w systemie obronnym państwa.


OBRONA TERYTORIALNA - to system: a) zdecydowanie obronny i nie przystosowany do działań zaczepnych poza granicami kraju, nie stanowiący zagrożenia dla innych państw; b) wojskowy, który nie opiera się na stałej armii, lecz obejmuje szerokie kręgi obywateli dla wykonania zadań wojskowych oraz obrony , a także odzwierciedla opinię o stosunku do wojny znacznej części lub całej ludzkości; c) obronny oparty na uzbrojeniu i technologii znacznie różniącej się od uzbrojenia i technologii będących w dyspozycji systemów ofensywnych; d) wiążący obronę własnego terytorium i instytucji w taki sposób, że uniemożliwia on lub poważnie ogranicza udział kraju w międzynarodowych sojuszach militarnych, zwłaszcza wymagających ingerencji sił wojskowych.

Territorial Defense in NATO and - non NATO Europe, Rand Co. Santa Monica 1993, s. 96.

OBRONA TERYTORIALNA - CZĘŚĆ SYSTEMU MILITARNEGO

PRZYGOTOWANA DO PROWADZENIA WSPÓLNIE Z WOJSKAMI

OPERACYJNYMI, POZAMILITARNYMI OGNIWAMI OBRONNYMI I

SPOŁECZEŃSTWEM OBRONY POWSZECHNEJ PAŃSTWA. JEJ CELEM JEST PRZYGOTOWANIE I PROWADZENIE OBRONY REJONÓW ORAZ OBIEKTÓW NA OBSZARZE CAŁEGO KRAJU, STWARZANIE WARUNKÓW DO ROZWINIĘCIA I

77

DZIAŁANIA WOJSK OPERACYJNYCH ORAZ PODJĘCIA DZIAŁAŃ REGULARNYCH W MASOWEJ SKALI, A TAKŻE WSPIERANIE POZAMILITARNYCH DZIAŁAŃ OBRONNYCH. OBEJMUJE ONA TERYTORIALNE ORGANY DOWODZENIA, WOJSKA OBRONY TERYTORIALNEJ I WOJSKOWE ELEMENTY OPERACYJNEGO PRZYGOTOWANIA OBSZARU KRAJU DO OBRONY, A W OKRESIE ZAGROŻENIA I WOJNY - TAKŻE WSZYSTKIE STACJONARNE JEDNOSTKI I INSTYTUCJE WOJSKOWE, STRAŻ GRANICZNĄ ORAZ INNE FORMACJE ZMILITARYZOWANE, WŁĄCZANE W SKŁAD SIŁ ZBROJNYCH.

OBRONNE BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE - ZDOLNOŚĆ KRAJOWEGO

SYSTEMU GOSPODARCZEGO DO ZAPEWNIENIA STOSOWNIE DO ISTNIEJĄCEJ LUB PRZEWIDYWANEJ SYTUACJI (RÓŻNYCH STANÓW FUNKCJONOWANIA PAŃSTWA ) WYŻYWIENIA LUDNOŚCI - W TYM SIŁ ZBROJNYCH - W CZASIE POZWALAJĄCYM W SPRZYJAJĄCYCH WARUNKACH NA JAK NAJPEŁNIEJSZE ZASPOKOJENIE POTRZEB ZBIOROWYCH I INDYWIDUALNYCH, A W NAJGORSZYM WYPADKU NA BIOLOGICZNE PRZETRWANIE NARODU. OPIERA SIĘ ONO NA ZWERYFIKOWANEJ KONCEPCJI SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ I NARODOWEGO BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCIOWEGO ODNIESIONYCH DO SFER PRODUKCJI, PODZIAŁU, WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ, REZERW ORAZ KONSUMPCJI, Z UWZGLĘDNIENIEM NORMALNYCH I SPECYFICZNYCH WARUNKÓW JEGO FUNKCJONOWANIA W RÓŻNYCH HORYZONTACH CZASU. JEST ONO ŚCIŚLE DOWIĄZANE DO POTENCJAŁU OBRONNO-GOSPODARCZEGO PAŃSTWA, ZE SZCZEGÓLNYM ZWRÓCENIEM UWAGI NA GOSPODARKĘ ŻYWNOŚCIOWĄ.

Z. Stachowiak, Bezpieczeństwo żywnościowe Rzeczypospolitej polskiej na przełomie XX i XXI wieku, AON, Warszawa

1996.

OBRONNOŚĆ - JEDNA Z PODSTAWOWYCH DZIEDZIN DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWA, MAJĄCA NA CELU PRZECIWDZIAŁANIE WSZELKIEGO RODZAJU ZAGROŻENIOM.

OBSZAR STRATEGICZNY

OBSZAR STRATEGICZNY - część przestrzeni (np. teatr wojny, teatr działań wojennych) , na której w czasie wojny walczące wojska realizują zadania strategiczne.


OBSZAR STRATEGICZNY - CZĘŚĆ TERYTORIUM KRAJU (NIEKIEDY Z

FRAGMENTEM PAŃSTWA OŚCIENNEGO) I ZARAZEM TEATRU DZIAŁAŃ WOJENNYCH, NA KTÓRYM MOGĄ BYĆ LUB SĄ PROWADZONE DZIAŁANIA PRZEZ ZGRUPOWANIA SIŁ ZBROJNYCH. USYTUOWANIE OBSZARU STRATEGICZNEGO NA TERYTORIUM KRAJU (TEATRU DZIAŁAŃ WOJENNYCH)

78

WYNIKA Z CELU STRATEGICZNEGO ETAPU WOJNY (KAMPANII); POJĘCIOWO ŁĄCZONY JEST ON Z DZIAŁANIAMI O CHARAKTERZE OBRONNYM.

OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO – W POLSCE WYMAGANA W ZAKRESIE: 1) PROJEKTÓW A) KONCEPCJI POLITYKI PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU, B) PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, C) POLITYK, STRATEGII, PLANÓW LUB PROGRAMÓW W DZIEDZINIE TRANSPORTU, ENERGETYKI, GOSPODARKI WODNEJ, GOSPODARKI ODPADAMI, PRZEMYSŁU, TELEKOMUNIKACJI I TURYSTYKI, KTÓRYCH REALIZACJA MOŻE ODDZIAŁYWAĆ NA ŚRODOWISKO, A TAKŻE 2) PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ, KTÓRE MOGĄ ZNACZĄCO ODDZIAŁYWAĆ NA ŚRODOWISKO. WYNIKIEM OCENY PROJEKTU JEST PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO, KTÓRA POWINNA ROZPATRYWAĆ ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE. W OCENIE PRZEDSIĘWZIĘCIA BIERZE SIĘ POD UWAGĘ JEGO BEZPOŚREDNI I POŚREDNI WPŁYW NA: 1) ŚRODOWISKO ORAZ ZDROWIE I WARUNKI ŻYCIA LUDZI, 2) WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH, 3) DOBRA MATERIALNE, 4) DOBRA KULTURY, 5) DOSTĘPNOŚĆ DO ZŁÓŻ KOPALIN, A TAKŻE 6) MOŻLIWOŚĆ WYELIMINOWANIA LUB ZMNIEJSZENIA NEGATYWNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO.


OCHRONA OCHRONA DÓBR KULTURY – ZESPÓŁ NORM PRAWNYCH MAJĄCYCH NA

CELU OCHRONĘ DÓBR KULTURY PRZED USZKODZENIEM LUB ZNISZCZENIEM A TAKŻE PRZED GRABIEŻĄ W CZASIE KONFLIKTU ZBROJNEGO.


OCHRONA DÓBR MATERIALNYCH – ZESPÓŁ REALIZOWANYCH CZYNNOŚCI (PRZEDSIĘWZIĘĆ) MAJĄCYCH NA CELU ZABEZPIECZENIE DÓBR MATERIALNYCH (OSOBISTYCH, PAŃSTWOWYCH, KULTURALNYCH ITP.) PRZED ODDZIAŁYWANIEM RÓŻNYCH CZYNNIKÓW, NIEPOŻĄDANĄ ZMIANĄ WŁASNOŚCI, UTRATĄ WŁAŚCIWOŚCI LUB PRZEZNACZENIA.

OCHRONA LUDNOŚCI

OCHRONA LUDNOŚCI – całokształt działań wszystkich podmiotów prawa państwowego, każdego w zależności od jego statusu prawnego, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa społeczeństwa, mienia, dóbr dziedzictwa narodowego i środowiska w sytuacji klęsk i katastrof naturalnych oraz spowodowanych przez człowieka, z wojną włącznie

W. Kitler, Powszechna ochrona ludności w świetle ustaleń międzynarodowych, Zeszyt Problemowy TWO, Nr 1, 2001.

79

OCHRONA LUDNOŚCI - zespół czynności mających na celu zabezpieczenie ludzi i sprzętu bojowego przed oddziaływaniem różnych czynników rażenia.

Mała encyklopedia wojskowa , t. 2, Warszawa 1967, s.483.

OCHRONA LUDNOŚCI - JEDNO Z ZADAŃ OBRONY CYWILNEJ, KTÓRE OBEJMUJE PRZEDSIĘWZIĘCIA UMOŻLIWIAJĄCE PRZETRWANIE LUDZI W CZASIE KATAKLIZMU I NA WYPADEK WOJNY.

OCHRONNO - OBRONNE DZIAŁANIA PRZECIWDYWERSYJNE -

POMOCNICZY RODZAJ DZIAŁAŃ PRZECIWDYWERSYJNYCH PROWADZONYCH PRZEZ WOJSKOWE PODODDZIAŁY OCHRONY, SPECJALISTYCZNE STRAŻE OCHRONNE ORAZ JEDNOSTKI POLICJI W CELU ROZPOZNANIA I ZAPOBIEGANIA DZIAŁALNOŚCI DYWERSYJNEJ, A TAKŻE BEZPOŚREDNIEJ OBRONY OBIEKTÓW PRZED ATAKAMI DYWERSYJNYMI.

OCHRONNE WŁAŚCIWOŚCI TERENU - NATURALNE I SZTUCZNE CECHY TERENU WYKORZYSTYWANE GŁÓWNIE PRZEZ WOJSKO DO OCHRONY PRZED RAŻĄCYM DZIAŁANIEM BRONI PRZECIWNIKA. WŁAŚCIWOŚCI TE SĄ WYKORZYSTYWANE RÓWNIEŻ PRZEZ RÓŻNE FORMACJE I SŁUŻBY POZA WOJSKIEM, A TAKŻE LUDNOŚĆ CYWILNĄ W CZASIE WOJNY.

ODDZIAŁYWANIA BEZPOŚREDNIE

ODDZIAŁYWANIA BEZPOŚREDNIE - metoda osiągania celu operacji oznaczająca skierowanie wysiłków na źródła siły i możliwości działania przeciwnika (środek ciężkości) i na jego kluczowe obszary.

M. Wiatr, Zasady i procedury przygotowania oraz prowadzenia kampanii (operacji) Wielonarodowych Połączonych Sił Sojuszu, Warszawa AON, 2000, s. 23.

ODDZIAŁYWANIA BEZPOŚREDNIE – SPOSÓB DĄŻENIA DO UZYSKANIA

ROZSTRZYGNIĘCIA PRZEZ DZIAŁANIE NA ŚRODEK CIĘŻKOŚCI PRZECIWNIKA.

ODDZIAŁYWANIA POŚREDNIE

ODDZIAŁYWANIA POŚREDNIE - skierowanie wysiłków na słabe punkty przeciwnika. Prowadzenie walki zbrojnej w celu stworzenia warunków sprzyjających oddziaływaniu na źródła siły i kluczowe punkty przeciwnika. Ma to ułatwić uzyskanie rozstrzygnięcia przez oddziaływanie bezpośrednie.

M. Wiatr, Zasady i procedury przygotowania oraz prowadzenia kampanii (operacji) Wielonarodowych Połączonych Sił Sojuszu, Warszawa AON, 2000 s. 23.

80

ODDZIAŁYWANIA POŚREDNIE – SPOSÓB DĄŻENIA DO UZYSKANIA ROZSTRZYGNIĘCIA PRZEZ DZIAŁANIE NA PUNKTY POŚREDNIE (DECYDUJĄCE), ABY W TEN SPOSÓB STWORZYĆ WARUNKI DO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODKI CIĘŻKOŚCI. CELAMI ODDZIAŁYWAŃ POŚREDNICH SĄ ODWODY, OBIEKTY DOWODZENIA I ŁĄCZNOŚCI ORAZ INNE CELE DECYDUJĄCE O ZWARTOŚCI I MORALE PRZECIWNIKA.

ODPADY NIEBEZPIECZNE – ODPAD JEST UWAŻANY ZA NIEBEZPIECZNY (ZGODNIE Z DYREKTYWĄ RADY EWG 91/689), GDY POSIADA CO NAJMNIEJ JEDNĄ Z NASTĘPUJĄCYCH WŁAŚCIWOŚCI: JEST WYBUCHOWY, UTLENIAJĄCY, ŁATWOPALNY, DRAŻNIĄCY, SZKODLIWY DLA ZDROWIA, TOKSYCZNY, RAKOTWÓRCZY, ŻRĄCY, ZAKAŹNY, TERATOGENNY (WYWOŁUJĄCY WRODZONE DEFORMACJE LUB ZWIĘKSZA CZĘSTOŚĆ ICH WYSTĘPOWANIA), MUTAGENNY (WYWOŁUJE DZIEDZICZNE USZKODZENIA GENETYCZNE LUB ZWIĘKSZA CZĘSTOŚĆ ICH WYSTĘPOWANIA), ALBO EKOTOKSYCZNY (MOŻE STANOWIĆ BEZPOŚREDNIE LUB OPÓŹNIONE ZAGROŻENIE DLA JEDNEGO LUB WIĘCEJ ELEMENTÓW ŚRODOWISKA).

ODSTRASZANIE

ODSTRASZANIE - niekonfrontacyjne przedsięwzięcia polegające na zniechęcaniu strony przeciwnej do działań agresywnych.

Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa. Warszawa 1994, s. 17.

ODSTRASZANIE - dążenie do zagwarantowania bezpieczeństwa państwa poprzez kształtowanie zdolności i wyrażenie determinacji do zagrożenia przeciwnikowi siłą wojskową jako pierwszoplanowym i rozstrzygającym instrumentem osiągania zakładanego celu.

Leksykon pokoju, Warszawa 1987, s. 126.

ODSTRASZANIE - JEDNA Z FUNKCJI SYSTEMU OBRONNEGO PAŃSTWA, KTÓREJ ISTOTA POLEGA NA ZNIECHĘCANIU STRONY PRZECIWNEJ DO PODJĘCIA DZIAŁAŃ AGRESYWNYCH.

ODSTRASZANIE MILITARNE - JEDNA Z FUNKCJI SIŁ ZBROJNYCH, KTÓREJ ISTOTĄ JEST PRZEKONANIE STRONY PRZECIWNEJ O NIEOPŁACALNOŚCI PODJĘCIA DZIAŁAŃ ZBROJNYCH.

81

ODWODY STRATEGICZNE

ODWODY STRATEGICZNE - część sił zbrojnych, także zapasy środków

prowadzenia wojny, pozostające w dyspozycji naczelnego dowództwa.


ODWÓD STRATEGICZNY - związki różnych rodzajów sił zbrojnych i rodzajów wojsk oraz zasoby środków materiałowych, pozostające w dyspozycji naczelnego dowódcy, dowódcy teatru działań wojennych lub Ministerstwa Obrony Narodowej.


ODWÓD STRATEGICZNY - CZĘŚĆ SIŁ ZBROJNYCH, A TAKŻE ZAPASY ŚRODKÓW PROWADZENIA WOJNY, POZOSTAJĄCE W DYSPOZYCJI NACZELNEGO DOWÓDZTWA, A PRZEWIDZIANE DO WYKORZYSTANIA W SYTUACJACH DECYDUJĄCYCH O POWODZENIU PROWADZONYCH DZIAŁAŃ.

OFENSYWA

OFENSYWA, działania zaczepne na skalę strategiczną, prowadzone siłami kilku wyższych związków operacyjnych (front, grupa armii) na całym froncie lub większej jego części. Współcześnie ofensywie odpowiada: natarcie strategiczne lub operacja zaczepna. Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 269.

OFENSYWA (natarcie strategiczne) – DZIAŁANIA ZACZEPNE W WYMIARZE

STRATEGICZNYM, PROWADZONE POŁĄCZONYMI SIŁAMI ZADANIOWYMI NA CAŁYM FRONCIE LUB JEGO WIĘKSZEJ CZĘŚCI.

OGNIWA GOSPODARCZO-OBRONNE - SIŁY I ŚRODKI (INSTYTUCJE), KTÓRE ZAPEWNIAJĄ MATERIALNE PODSTAWY SYSTEMU OBRONY, STOSOWNIE DO STANÓW NAPIĘCIA I ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO. STANOWIĄ ZASADNICZY KOMPONENT PODSYSTEMU POZAMILITARNEGO. DO PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW TWORZĄCYCH TE OGNIWA ZALICZA SIĘ: ZASOBY LUDZKIE, INFRASTRUKTURĘ TECHNICZNĄ KRAJU, REZERWY PAŃSTWOWE I OŚRODKI NAUKOWO-BADAWCZE ZAJMUJĄCE SIĘ SFERĄ OBRONNOŚCI. OGNIWA TE MOGĄ NALEŻEĆ ZARÓWNO DO SEKTORA PUBLICZNEGO JAK I PRYWATNEGO. ICH WSPÓLNYM CELEM JEST PRZYGOTOWANIE I UTRZYMANIE NA ODPOWIEDNIM POZIOMIE POTENCJAŁU OBRONNO-GOSPODARCZEGO PAŃSTWA W CZASIE POKOJU ORAZ SPRAWNE I SKUTECZNE JEGO URUCHOMIENIE W PRZYPADKU ZAGROŻENIA LUB WOJNY.

82

OKRĘG PRZEMYSŁOWY OKRĘG PRZEMYSŁOWY - obszar, na którym istniejące ośrodki przemysłowe wykazują silniejsze wewnętrzne powiązania produkcyjne niż z ośrodkami poza obrębem okręgu. Często jeden główny ośrodek (aglomeracja miejska) spełnia rolę wiodącą.

J. Flis, Szkolny słownik geograficzny, Warszawa 1977, s. 237.

OKRĘG PRZEMYSŁOWY - DUŻY OBSZAR SILNIE UPRZEMYSŁOWIONY, CHARAKTERYZUJĄCY SIĘ ŚCISŁYMI POWIĄZANIAMI KOOPERACYJNYMI I PEWNYM STOPNIEM SAMODZIELNOŚCI PRODUKCYJNEJ, KTÓREGO UNIERUCHOMIENIE ZAKŁÓCIŁOBY PRODUKCJĘ WIELU GAŁĘZI PRZEMYSŁU ISTOTNYCH DLA DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWA I ŻYCIA JEGO MIESZKAŃCÓW.

OKRĘG WOJSKOWY OKRĘG WOJSKOWY - terytorialny wyższy związek operacyjno-administracyjny łączący w swym składzie oddziały, związki taktyczne, instytucje i zakłady różnych rodzajów wojsk oraz organów terenowej administracji wojskowej rozmieszczone na ściśle określonym terenie. Okręg wojskowy stanowi zarazem terenowy szczebel administracji wojskowej. Stwarza dogodne warunki do szkolenia i dowodzenia wojskami oraz powoływania obywateli do odbycia służby wojskowej, a także przygotowania do obrony kraju.


OKRĘG WOJSKOWY - terytorialne połączenie związków i oddziałów różnych rodzajów wojsk oraz zakładów i instytucji wojskowych. Podział terytorialny kraju na okręgi wojskowe zapewnia pomyślną realizację zadań związanych z przygotowaniem kraju do obrony. Na czele okręgu wojskowego stoi dowódca okręgu, podlegający ministrowi obrony narodowej. Dowódca okręgu wojskowego kieruje realizacją przedsięwzięć wojskowych i dowodzi podległymi mu wojskami przy pomocy sztabu okręgu oraz innych organów dowodzenia.

Mała encyklopedia wojskowa , t. 2, Warszawa 1970, s. 509.

OKRĘG WOJSKOWY - NAJWYŻSZY SZCZEBEL TERYTORIALNEJ ORGANIZACJI WOJSKOWEJ PAŃSTWA TWORZONY W CELU ZAPEWNIENIA JEDNOŚCI DOWODZENIA NARODOWEGO, ADMINISTROWANIA ZASOBAMI I INFRASTRUKTURĄ, A TAKŻE UTRZYMANIA BEZPIECZEŃSTWA MILITARNEGO I PORZĄDKU WOJSKOWEGO. OBEJMUJE: TERYTORIALNE ORGANA DOWODZENIA, WOJSKA OBRONY TERYTORIALNEJ, INSTYTUCJE I INFRASTRUKTURĘ WOJSKOWĄ, A PONADTO W OKRESIE ZAGROŻENIA (KRYZYSU) I WOJNY – JEDNOSTKI ZMILITARYZOWANE I FORMACJE CYWILNE.

83

OKUPACJA WOJENNA - SYTUACJA GDY CZĘŚĆ LUB CAŁOŚĆ TERYTORIUM JEDNEGO PAŃSTWA W TOKU DZIAŁAŃ WOJENNYCH ZNALAZŁY SIĘ WE WŁADZY FAKTYCZNEJ PAŃSTWA LUB PAŃSTW NIEPRZYJACIELSKICH. WŁADZA TA MA CHARAKTER TYMCZASOWY I OGRANICZONY PRZEZ PRAWO MIĘDZYNARODOWE. OKUPANT NIE NABYWA BOWIEM ZWIERZCHNICTWA TERYTORIALNEGO NAD TERYTORIUM OKUPOWANYM, SUWERENNYM POZOSTAJE POPRZEDNI WŁAŚCICIEL TEGO TERYTORIUM. PRAWO WOJENNE PRZYZNAJE OKUPANTOWI WIELE ISTOTNYCH UPRAWNIEŃ, NIEZBĘDNYCH DLA KONTYNUOWANIA WOJNY I UTRZYMANIA PORZĄDKU PUBLICZNEGO NA TERYTORIACH OKUPOWANYCH.

Encyklopedia prawa międzynarodowego i stosunków międzynarodowych, Warszawa 1976, s. 232 .

OKUPACJA WOJSKOWA - TYMCZASOWE WŁADANIE ZAJĘTYM TERYTORIUM INNEGO PAŃSTWA W WYNIKU WKROCZENIA WOJSK. WYRÓŻNIA SIĘ DWA RODZAJE OKUPACJI WOJSKOWEJ: OKUPACJĘ WOJENNĄ I OKUPACJĘ POKOJOWĄ. OKUPACJA POKOJOWA POLEGA NA WPROWADZENIU W CZASIE POKOJU SIŁ ZBROJNYCH NA TERYTORIUM OBCEGO PAŃSTWA I USTANOWIENIE NA NIM ADMINISTRACJI WOJSKOWEJ I CYWILNEJ. NASTĘPUJE ZWYKLE NA PODSTAWIE UMOWY MIĘDZYNARODOWEJ. OKUPACJA WOJENNA MA MIEJSCE W CZASIE WOJNY I POLEGA NA ZAWŁADNIĘCIU TERYTORIUM INNEGO PAŃSTWA I USTANOWIENIE NA NIM ADMINISTRACJI WOJSKOWEJ I CYWILNEJ.

Międzynarodowe prawo wojenne. Zbiór dokumentów. Wybór M. Flemming, Warszawa 1985, s. 30-32.

OPERACJA

OPERACJA - to starcie zbrojne z przeciwnikiem w skali operacyjnej. Stanowi zespół bitew oraz działań operacyjnych i taktycznych (bojowych) niższego szczebla, powiązanych ze sobą przez wspólny cel, miejsce i czas. Ze względu na cele operacje mogą być obronne, zaczepne, odwrotowe, rajdowe i specjalne; ze względu na szczebel operacyjny - korpuśne lub grupy operacyjnej. Operacją może być jedna bitwa lub kilka bitew.

Regulamin działań taktycznych wojsk lądowych, Warszawa 1994, s 6.

OPERACJA - zespół walk, bitew, uderzeń ogniowych i manewrów prowadzonych przez związki operacyjne lub strategiczne.


OPERACJA – skoordynowane czasowo i przestrzennie działania dużych związków prowadzone z zamiarem osiągnięcia wspólnego celu strategicznego.

HDv 100/900. Führungsbegriffe (TF/B), Bonn, 1990.

84

OPERACJA - UZGODNIONE CO DO CELU, MIEJSCA I CZASU BITWY,

WALKI, UDERZENIA OGNIOWE I MANEWRY POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH I WOJSK, PROWADZONE POD JEDNYM DOWÓDZTWEM DLA OSIĄGNIĘCIA CELU STRATEGICZNEGO PRZY MINIMALNYCH STRATACH WŁASNYCH.

OPERACJE MILITARNE INNE NIŻ WOJNA

OPERACJE MILITARNE INNE NIŻ WOJNA – szeroki zakres działań, podczas których możliwości militarne są wykorzystywane do celów innych niż działania bojowe na wielką skalę, zwykle kojarzone z wojną.

Doktryna operacyjna wielonarodowych połączonych sił sojuszu : AJP-1 s. 217.

OPERACJE WOJSKOWE INNE NIŻ WOJNA – obejmują użycie możliwości wojskowych poprzez zakres operacji wojskowych graniczących z wojną i skupiają się na powstrzymywaniu wojny i promowaniu pokoju.

Wspólna doktryna USA dla operacji wojskowych innych niż wojna ; Joint Pub 3-07 s. 7.

OPERACJE MILITARNE INNE NIŻ WOJNA – DZIAŁANIA W KTÓRYCH SIŁY WOJSKOWE SĄ WYKORZYSTYWANE DO PRZYWRACANIA POKOJU LUB UTRZYMANIA STABILIZACJI (JEŚLI TO JEST MOŻLIWE BEZ DZIAŁAŃ BOJOWYCH),

W SYTUACJACH GDY POTENCJALNY KONFLIKT LUB AGRESJA STWARZAJĄ, ZAGROŻENIE DLA POKOJU.

OPERACJE POKOJOWE OPERACJE POKOJOWE - działania z ograniczonym użyciem sił zbrojnych

podejmowane przez społeczność międzynarodową w celu utrzymania lub przywrócenia pokoju w rejonie konfliktu.

F. Gągor, K. Paszkowski, Międzynarodowe operacje pokojowe w doktrynie obronnej RP, Warszawa 1998, s. 53.

OPERACJE POKOJOWE - ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE, ŁAGODZENIE I ZAKOŃCZENIE DZIAŁAŃ WOJENNYCH MIĘDZY PAŃSTWAMI LUB WEWNĄTRZ PAŃSTW ZA POŚREDNICTWEM POKOJOWEJ INTERWENCJI TRZECIEJ STRONY ZORGANIZOWANEJ I KIEROWANEJ PRZEZ ORGANIZACJĘ MIĘDZYNARODOWĄ PRZY UŻYCIU PERSONELU WOJSKOWEGO, POLICYJNEGO I CYWILNEGO DO PRZYWRÓCENIA I UTRZYMANIA POKOJU.

W.E. Gilman:, D.E.. Herold, Peacekeeping Challenges to Euro-Atlantic Security, NATO Defence College, Rome 1994, s. 21.

OPERACJE POKOJOWE ONZ - UŻYCIE WIELONARODOWYCH SIŁ WOJSKOWYCH I CYWILNYCH POD NADZOREM ONZ DO ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW WEWNĘTRZNYCH LUB MIĘDZYNARODOWYCH. DECYZJĘ O

85

URUCHOMIENIU O.P. MOGĄ PODEJMOWAĆ: ZGROMADZENIE OGÓLNE, RADA BEZPIECZEŃSTWA LUB SEKRETARZ GENERALNY. ROZRÓŻNIA SIĘ DWA RODZAJE OPERACJI POKOJOWYCH: MISJE OBSERWACYJNE ORAZ OPERACJE Z UŻYCIEM KONTYNGENTU WOJSKOWEGO - SIŁ ZBROJNYCH NZ (UNEF).

OPERACJE POŁĄCZONE

OPERACJE POŁĄCZONE - działania, w których biorą udział elementy więcej niż jednego rodzaju sił tego samego państwa. Gdy nie wszystkie rodzaje sił są zaangażowane, to siły biorące udział są wymienione, np. połączone działania sił lądowych i morskich.

Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa, 1998, s. 194.

OPERACJE POŁĄCZONE – nowoczesna forma działania sił zbrojnych, którą rozpatrywać można w ujęciu strukturalnym, funkcjonalnym i mentalnym. Wymiar

strukturalny – obejmuje przedsięwzięcia i działania, w których biorą udział komponenty co najmniej dwóch rodzajów sił zbrojnych (narodowe - joint operations, lub wielonarodowe - combined operations); wymaga to posiadania odpowiedniej struktury dowodzenia (instytucji) umożliwiającej wybór i połączenie sił z różnych rodzajów sił

zbrojnych w zależności od konkretnej sytuacji. Ujęcie funkcjonalne oznacza zespolenie specyficznych możliwości rodzajów sił zbrojnych w sprawnym działaniu, umożliwiającym

osiągnięcie celu strategicznego. Wymiar mentalny (personalny) oznacza wewnętrzną gotowość do efektywnego, harmonijnego współdziałania z przedstawicielami innych komponentów wojskowych lub cywilnych.

M. Wiatr, Operacje połączone, [w:] Działania połączone, Materiały z sympozjum naukowego, Warszawa 2000, s. 46.

OPERACJE POŁĄCZONE - CAŁOKSZTAŁT PRZEDSIĘWZIĘĆ MILITARNYCH I

NIEMILITARNYCH PLANOWANYCH PRZEZ KIEROWNICTWO STRATEGICZNE I REALIZOWANYCH PRZEZ JEDNOLITE DOWÓDZTWO OPERACYJNE DLA OSIĄGNIĘCIA CELU STRATEGICZNEGO (UZYSKANIA ROZSTRZYGNIĘCIA). W

OPERACJI TAKIEJ BIORĄ UDZIAŁ KOMPONENTY CO NAJMNIEJ DWÓCH RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH. MOGĄ W NIEJ UCZESTNICZYĆ RÓWNIEŻ INSTYTUCJE I ORGANIZACJE POZAMILITARNE. OPERACJE POŁĄCZONE MOGĄ WYNIKAĆ Z ZOBOWIĄZAŃ UJĘTYCH W ATR. 5 TRAKTATY WASZYNGTOŃSKIEGO, LUB KONIECZNOŚCI REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, JAK TEŻ BYĆ OPERACJAMI POKOJOWYMI.

OPERACJA STRATEGICZNA15

- CAŁOKSZTAŁT UZGODNIONYCH I POWIĄZANYCH ZE SOBĄ CO DO CELU, ZADAŃ, MIEJSCA I CZASU DZIAŁAŃ

BOJOWYCH RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH, PROWADZONYCH WEDŁUG

JEDNOLITEGO PLANU DLA OSIĄGNIĘCIA STRATEGICZNEGO CELU WOJNY

15

W NATO termin ten nie występuje, gdyż użycie sił zbrojnych do realizacji celów strategicznych to domena jednoznacznie operacyjna.

86

(KAMPANII). BIORĄC ZA PUNKT WYJŚCIA CELE OPERACJI I SPOSOBY ICH OSIĄGANIA MOŻNA WYRÓŻNIĆ STRATEGICZNE OPERACJE OBRONNE I ZACZEPNE.

OPERACJE WSPIERANIA POKOJU

OPERACJE WSPIERANIA POKOJU – wielofunkcyjne operacje prowadzone bezstronnie w celu wsparcia mandatu ONZ lub OBWE, obejmujące siły militarne oraz agencje dyplomatyczne i humanitarne w celu osiągnięcia długofalowych rozstrzygnięć politycznych lub innych warunków wymienionych w mandacie.

Doktryna operacyjna wielonarodowych połączonych sił sojuszu AJP-1 s. 246.

OPERACJE WSPIERANIA POKOJU – wielofunkcyjne operacje prowadzone z poszanowaniem zasad bezstronności pod auspicjami i z mandatu ONZ lub OBWE, z zaangażowaniem sił zbrojnych, dyplomatycznych i agencji humanitarnych, w celu osiągnięcia długoterminowego politycznego porozumienia lub innych celów określonych mandatem.

Dyrektywa dwóch Naczelnych Dowódców NATO (Bi-MNC) w sprawie Doktryny Sposobu Prowadzenia Operacji Wspierania Pokoju przez NATO.

OPERACJE WSPIERANIA POKOJU – RÓŻNORODNE OPERACJE PROWADZONE PRZEZ SIŁY NATO Z MANDATU ONZ LUB OBWE, WSPIERAJĄCE WYSIŁKI DYPLOMATYCZNE DLA OSIĄGNIĘCIA DŁUGOTERMINOWEGO POLITYCZNEGO UZGODNIENIA LUB INNYCH CELÓW OKREŚLONYCH MANDATEM.

OPERACYJNE PRZYGOTOWANIE OBSZARU KRAJU - CZĘŚĆ INFRASTRUKTURY OBRONNEJ, PRZYGOTOWANEJ STOSOWNIE DO

PLANOWANEGO UŻYCIA SIŁ ZBROJNYCH W CELU STWORZENIA DOGODNYCH WARUNKÓW DO DYSLOKACJI WOJSK, ZORGANIZOWANEGO ICH WEJŚCIA DO

WALKI I SKUTECZNEGO PROWADZENIA DZIAŁAŃ BOJOWYCH. W JEGO SKŁAD WCHODZĄ OBIEKTY I URZĄDZENIA LOGISTYCZNE I INŻYNIERYJNE BUDOWANE W CZASIE POKOJU I ROZBUDOWYWANE W OKRESIE ZAGROŻENIA I WOJNY.

ORGAN OBRONY CYWILNEJ - WYODRĘBNIONA PRAWNIE OSOBA UPOWAŻNIONA DO KIEROWANIA OBRONĄ CYWILNĄ. CENTRALNYM ORGANEM ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ W SPRAWACH OBRONY CYWILNEJ JEST SZEF OBRONY CYWILNEJ KRAJU. TERENOWYMI ORGANAMI OBRONY CYWILNEJ SĄ WOJEWODOWIE, STAROSTOWIE, WÓJTOWIE LUB BURMISTRZOWIE I PREZYDENCI MIAST

87

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE (KRAJOWE) - STOWARZYSZENIA, ZWIĄZKI, IZBY, INSTYTUTY ORAZ ORGANIZACJE PRACODAWCÓW I PRACOBIORCÓW O CHARAKTERZE OGÓLNOKRAJOWYM.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE (MIĘDZYNARODOWE) – ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE, POWOŁANE DO ŻYCIA NIE PRZEZ UKŁAD MIĘDZYRZĄDOWY. ICH PRAWNĄ PODSTAWĄ DZIAŁANIA NIE JEST UMOWA MIĘDZYNARODOWA, LECZ STATUT, REGULAMIN LUB INNY WEWNĘTRZNY AKT. ZASADĄ JEST, ŻE MUSZĄ SKUPIĆ CZŁONKÓW PRZYNAJMNIEJ Z TRZECH PAŃSTW I MUSZĄ BYĆ OTWARTE NA NOWYCH.

OSŁONA GRANICY PAŃSTWA - ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ

REALIZOWANYCH W RAMACH OSŁONY STRATEGICZNEJ KRAJU W CZASIE

POKOJU KRYZYSU I KONFLIKTU PRZEZ STRAŻ GRANICZNĄ ORAZ

WYDZIELONE JEDNOSTKI WOJSK OPERACYJNYCH I OBRONY

TERYTORIALNEJ, WE WSPÓŁDZIAŁANIU Z MIEJSCOWYMI SIŁAMI POZAMILITARNYMI, W CELU USZCZELNIENIA GRANICY I ZAPEWNIENIA DOGODNYCH WARUNKÓW DO PRZEPROWADZENIA MOBILIZACJI ORAZ ZORGANIZOWANEGO WPROWADZENIA WOJSK DO OPERACJI OBRONNEJ LUB DLA OCHRONY SKRZYDEŁ I TYŁÓW.

OSTRZEGANIE - JEDNA Z FUNKCJI SYSTEMU WYKRYWANIA ALARMOWANIA MAJĄCA NA CELU PRZEKAZYWANIE (Z ODPOWIEDNIM WYPRZEDZENIEM), PRZEZ WŁAŚCIWE ORGANA WYKRYWAJĄCE LUB USTALAJĄCE STAN ZAGROŻENIA, INFORMACJI O ZAGROŻENIU UDERZENIAMI Z POWIETRZA (O SKAŻENIACH I ZAKAŻENIACH).

OŚRODEK PRZEMYSŁOWY OŚRODEK PRZEMYSŁOWY - skupienie zakładów przemysłowych na niewielkim obszarze, gdzie nadal istnieje tendencja ich lokalizowania.

S. Leszczycki, Geograficzne studium ekonomiczno-planistyczne, Warszawa 1980, s. 134.

OŚRODEK PRZEMYSŁOWY - SKUPISKO ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH NA OBSZARZE JEDNEGO MIASTA I NIEKIEDY W JEGO OKOLICY, CHARAKTERYZUJĄCE SIĘ WEWNĘTRZNYMI POWIĄZANIAMI PRODUKCYJNYMI, KTÓREGO UNIERUCHOMIENIE MOGŁOBY SPOWODOWAĆ ZAKŁÓCENIE PRODUKCJI NIEKIEDY WAŻNYCH DLA PAŃSTWA GAŁĘZI PRZEMYSŁU.

88

PACYFIZM – IDEOLOGIA, DOKTRYNA I RUCH POLITYCZNY, KTÓRYCH CELEM JEST DZIAŁANIE NA RZECZ POKOJU I WYSTĘPOWANIE PRZECIWKO WOJNOM I ZBROJENIOM, BEZ WNIKANIA W ICH PRZYCZYNY I CELE.

Leksykon współczesnych stosunków politycznych, Wrocław 1997, s. 169.

PANOWANIE W POWIETRZU

PANOWANIE W POWIETRZU - stopień dominacji w działaniach powietrznych nad siłami przeciwnika pozwalający siłom własnym, lądowym, morskim i powietrznym, na prowadzenie działań w określonym czasie i miejscu bez istotnych przeszkód ze strony przeciwnika.

Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998.

PANOWANIE W POWIETRZU – STAN ZAPEWNIAJĄCY PEŁNĄ SWOBODĘ

DZIAŁANIA WŁASNYCH WOJSK LĄDOWYCH, LOTNICTWA I MARYNARKI WOJENNEJ NA OKREŚLONYM KIERUNKU LUB W REJONIE, BEZ ISTOTNEGO PRZECIWDZIAŁANIA ZE STRONY LOTNICTWA I ŚRODKÓW OBRONY POWIETRZNEJ PRZECIWNIKA.

PAŃSTWO PAŃSTWO - jest wspólnotą równych, mającą na celu doskonałe życie.

Arystoteles, Polityka, Warszawa, t.VII, 1964, s. 303.

PAŃSTWO - organizacja polityczna wielkiej grupy społecznej, nierozdzielnie związana z określonym terytorium, na którym rozciąga się jego władza i obowiązują prawa przez nią stanowione.

R. Wróblewski, Podstawowe pojęcia z dziedziny polityki bezpieczeństwa, strategii i sztuki wojennej, Warszawa 1993, s.9.

. PAŃSTWO – UZNANA PRZEZ SPOŁECZNOŚĆ MIĘDZYNARODOWĄ ORGANIZACJA POLITYCZNA GRUPY SPOŁECZNEJ OBEJMUJĄCA OKREŚLONE TERYTORIUM, NA KTÓRYM ROZCIĄGA SIĘ JEGO WŁADZA I OBOWIĄZUJĄ PRAWA PRZEZ NIĄ STANOWIONE

PAŃSTWO – GOSPODARZ - PAŃSTWO BĘDĄCE CZŁONKIEM NATO, NA KTÓREGO TERYTORIUM PLANOWANE SĄ WSPÓLNE OPERACJE SOJUSZNICZE. JEST ONO ZOBLIGOWANE DO PRZYGOTOWANIA WŁASNEGO SYSTEMU PRAWNEGO I INFRASTRUKTURY OBRONNEJ NA PRZYJĘCIE JEDNOSTEK WOJSKOWYCH Z INNYCH PAŃSTW (PAŃSTW WYSYŁAJĄCYCH) NA WARUNKACH WYNEGOCJOWANYCH W RAMACH SOJUSZU.

89

PAŃSTWO WYSYŁAJĄCE - PAŃSTWO BĘDĄCE CZŁONKIEM NATO, WYDZIELAJĄCE CZĘŚĆ SIŁ ZBROJNYCH DO PROWADZENIA DZIAŁAŃ KOALICYJNYCH NA TERYTORIUM INNEGO PAŃSTWA SOJUSZU (PAŃSTWA - GOSPODARZA).

PAŃSTWOWY MONITORING ŚRODOWISKA - TO SYSTEM POZYSKIWANIA, GROMADZENIA, PRZETWARZANIA I UDOSTĘPNIANIA INFORMACJI O ŚRODOWISKU. CELEM PMŚ JEST SYSTEMATYCZNE INFORMOWANIE ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ I SAMORZĄDOWEJ ORAZ CAŁEGO SPOŁECZEŃSTWA O : STANIE ŚRODOWISKA W POLSCE, PRZYCZYNACH ZMIAN JAKOŚCIOWYCH ZACHODZĄCYCH W ŚRODOWISKU, WYSTĘPUJĄCYCH TRENDACH JAKOŚCI WSZYSTKICH KOMPONENTÓW ŚRODOWISKA, OCENIE SKUTECZNOŚCI ZREALIZOWANYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA NA KAŻDYM SZCZEBLU ZARZĄDZANIA, DOTRZYMYWANIU NORM JAKOŚCI ŚRODOWISKA ORAZ IDENTYFIKACJI OBSZARÓW WYSTĘPOWANIA PRZEKROCZEŃ.

PAŃSTWOWA STRAŻ POŻARNA - ZAWODOWA, UMUNDUROWANA I WYPOSAŻONA W SPECJALISTYCZNY SPRZĘT FORMACJA, PRZEZNACZONA DO WALKI Z POŻARAMI, KLĘSKAMI ŻYWIOŁOWYMI I INNYMI MIEJSCOWYMI ZAGROŻENIAMI.

Ustawa z dnia 24.08.1991r. Dz.U. - 88

PARTNERSTWO DLA POKOJU - PROGRAM WSPÓŁPRACY NATO Z KRAJAMI EUROPY ŚRODKOWEJ I WSCHODNIEJ DĄŻĄCYMI DO UZYSKANIA CZŁONKOSTWA W NATO.

Słownik polityki, pod red. M. Bankowicza, Warszawa 1999, s. 180.

PATRIOTYZM - POSTAWA SPOŁECZNO - POLITYCZNA WYRAŻAJĄCA SIĘ MIŁOŚCIĄ DO OJCZYZNY I WŁASNEGO NARODU, POŁĄCZONA Z GOTOWOŚCIĄ PONOSZENIA OFIAR DLA NICH. MOŻNA WYRÓŻNIĆ PATRIOTYZM NARODOWY, LOKALNY, ETNICZNY I INNE.

PLANOWANIE CYWILNE – TO CAŁOKSZTAŁT PRZEDSIĘWZIĘĆ

PLANISTYCZNYCH I ORGANIZACYJNYCH ORAZ PRZYGOTOWAŃ RZECZOWYCH, WYKONYWANYCH ZWŁASZCZA POPRZEZ FORMUŁOWANIE PLANÓW I PROGRAMÓW W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA, PRZYGOTOWANIA, REAGOWANIA I ODBUDOWY, ZAPEWNIAJĄCYCH OSIĄGNIECIE WŁAŚCIWEGO STANU

GOTOWOŚCI CYWILNEJ I ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO NA KAŻDYM STOPNIU ZASADNICZEGO PODZIAŁU TERYTORIALNEGO PAŃSTWA.

PLANOWANIE I ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE – DOTYCZY PRZEZNACZENIA TERENÓW NA OKREŚLONE CELE ORAZ USTALENIA ZASAD ICH ZAGOSPODAROWANIA I ZABUDOWY, PRZYJMUJĄC JAKO PODSTAWĘ ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ. UWZGLĘDNIA SIĘ ZWŁASZCZA: 1) WYMAGANIA

90

ŁADU PRZESTRZENNEGO, W TYM URBANISTYKI I ARCHITEKTURY; 2) WALORY ARCHITEKTONICZNE I KRAJOBRAZOWE, 3) WYMAGANIA OCHRONY ŚRODOWISKA, 4) WYMAGANIA OCHRONY ZDROWIA ORAZ BEZPIECZEŃSTWA, 5) WYMAGANIA OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I DÓBR KULTURY, 6) WALORY EKONOMICZNE PRZESTRZENI, 7) PRAWO WŁASNOŚCI, 8) POTRZEBY

OBRONY I BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA. PATRZ POLITYKA PRZESTRZENNA.


PLANOWANIE STRATEGICZNE (W SIŁACH ZBROJNYCH) - JEDNA Z FUNKCJI KIEROWANIA I DOWODZENIA, WIĄŻĄCA SIĘ Z PODEJMOWANIEM DECYZJI O PRZYSZŁYCH DZIAŁANIACH SIŁ ZBROJNYCH NA WYPADEK ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA.

POKÓJ

POKÓJ - jest dobrem właściwym ludzkim podmiotom, a więc darem natury intelektualnej i moralnej, owocem prawdy i cnoty. Jest on także wynikiem dynamizmu woli ludzkiej, kierującej się rozumem, ku dobru wspólnemu, które osiąga się w prawdzie, sprawiedliwości i miłości.

Jan Paweł II, Orędzie z 01.01.1982.

POKÓJ - określony proces w stosunkach międzynarodowych. Jego podstawę stanowi nie tylko brak wojny czy stosowania przemocy w stosunkach międzynarodowych, lecz owocna współpraca państw, która sprzyja rozwojowi wszystkich wartości międzynarodowych, pożądanych przez daną zbiorowość państw (pokój europejski, pokój światowy).

Leksykon pokoju, Warszawa 1987, s. 154.

POKÓJ - STAN W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH, W KTÓRYM NIE STOSUJE SIĘ PRZEMOCY LECZ WSPÓŁPRACĘ PAŃSTW, SPRZYJAJĄCĄ ROZWOJOWI WARTOŚCI POŻĄDANYCH PRZEZ DANĄ ZBIOROWOŚĆ.

POLICJA - UMUNDUROWANA I UZBROJONA FORMACJA PRZEZNACZONA DO OBRONY BEZPIECZEŃSTWA OBYWATELI ORAZ UTRZYMANIA BEZPIECZEŃSTWA I PORZĄDKU PUBLICZNEGO,

Ustawa z dnia 06.04.1990r., Dz.U. – 30.

POLITYKA - SFERA WZAJEMNYCH STOSUNKÓW I ODDZIAŁYWAŃ POZYTYWNYCH, NEGATYWNYCH I KOMPROMISOWYCH POMIĘDZY PAŃSTWEM, A INNYMI ORGANIZACJAMI (WŁĄCZAJĄC W TO PAŃSTWA W PRZYPADKU POLITYKI MIĘDZYNARODOWEJ), DOTYCZĄCYCH CELÓW ŚRODKÓW DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWA, A TAKŻE CHARAKTERU WŁADZY PAŃSTWOWEJ.

ZAZWYCZAJ WYRÓŻNIA SIĘ POLITYKĘ WEWNĘTRZNĄ I ZAGRANICZNĄ ORAZ tzw. POLITYKI SZCZEGÓŁOWE, np. POLITYKĘ GOSPODARCZĄ, WOJSKOWĄ,

91

PRZEZ KTÓRE ROZUMIE SIĘ POSZCZEGÓLNE KIERUNKI DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWA.

Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych, Praca zbiorowa pod red. K.Opałka, Warszawa 1975

POLITYKA - ZESPÓŁ DZIAŁAŃ PODJĘTYCH PRZEZ OŚRODEK DECYZYJNY, ZMIERZAJĄCYCH DO OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONYCH CELÓW ZA POMOCĄ ODPOWIEDNIO DOBRANYCH ŚRODKÓW. JEST TO WIĘC DZIAŁALNOŚĆ POLEGAJĄCA NA KIEROWANIU KRAJEM PRZEZ SPRAWOWANIE NACZELNEJ WŁADZY Z PRAWEM POBIERANIA DECYZJI W PAŃSTWIE (WŁADZA POLITYCZNA) I JEJ ROZWIJANIA DLA ZDOBYCIA TEJ WŁADZY. IMPLIKUJE ONA DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO ORIENTOWANIA SPOŁECZNOŚCI KU PRZYSZŁEMU, ZAPLANOWANEMU SPOŁECZEŃSTWU. ZAWIERA W SOBIE DECYZJĘ OBYWATELA WYZNACZAJĄCĄ TYCH, KTÓRZY MAJĄ SPRAWOWAĆ WŁADZĘ.

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

(BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA)

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA - element polityki państwa w zakresie praktycznej działalności władzy wykonawczej w sferze tworzenia i wykorzystania potencjału obronnego dla realizacji celów i zadań wynikających z założeń polityki bezpieczeństwa.

J. Zubek, Doktryny bezpieczeństwa, Warszawa 1992, s. 11.

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO - ELEMENT POLITYKI PAŃSTWA DOTYCZĄCY PRZEDSIĘWZIĘĆ ZWIĄZANYCH Z TWORZENIEM I

WYKORZYSTANIEM POTENCJAŁU OBRONNEGO W CELU ZAPOBIEGANIA I PRZECIWDZIAŁANIA RÓŻNEGO RODZAJU ZAGROŻENIOM. W POLITYCE

BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO WYODRĘBNIA SIĘ: POLITYKĘ

GOSPODARCZĄ, POLITYKĘ WOJSKOWĄ, POLITYKĘ ZAGRANICZNĄ I INNE. DZIAŁALNOŚĆ ZMIERZAJĄCA DO REALIZACJI ZASADNICZYCH DŁUGOFALOWYCH

PRZEDSIĘWZIĘĆ POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO TO STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO.

POLITYKA GOSPODARCZA PAŃSTWA

POLITYKA GOSPODARCZA PAŃSTWA - suma wszystkich przedsięwzięć mających wpływ na kształtowanie się życia gospodarczego w państwie.

W. Wagenbloss, Volkswirtschaftslehre, offentliche Finanzen und Wirtschaftspolitik, R.V. Decker‘s Verlag G. Schenck, Heidelberg-Hamburg 1983, s. 217.

92

POLITYKA GOSPODARCZA PAŃSTWA - system nakładów i przychodów państwa dla realizacji postawionych przed nim celów.

Ekonomia, Podręcznik dla nieekonomicznych studiów uniwersyteckich, pod red. E.F. Cyrsona PDW ―Ławica‖, Poznań 1993, s. 149.

POLITYKA GOSPODARCZA PAŃSTWA SUMA SUWERENNYCH DZIAŁAŃ PAŃSTWA ZMIERZAJĄCYCH DO WPŁYWANIA - ZGODNIE Z PRZYJĘTYM SYSTEMEM CELÓW - NA JEGO USTRÓJ GOSPODARCZY, STRUKTURĘ GOSPODARKI I PRZEBIEG PROCESÓW W NIEJ ZACHODZĄCYCH.

POLITYKA PRZESTRZENNA – PROWADZONA JEST NA TRZECH

POZIOMACH: GMINNYM, WOJEWÓDZKIM I KRAJOWYM. 1. KSZTAŁTOWANIE I PROWADZENIE POLITYKI PRZESTRZENNEJ GMINY NALEŻY DO JEJ ZADAŃ WŁASNYCH I OBEJMUJE OPRACOWANIE I UCHWALENIE: A) PLANU ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY USTALAJĄCEGO PRZEZNACZENIE TERENU ORAZ ROZMIESZCZENIE INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO, B) LOKALNYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO OKREŚLAJĄCYCH SPOSOBY ZAGOSPODAROWANIA TERENU I WARUNKI ZABUDOWY, JEŚLI

ZAGOSPODAROWANIE POLEGA NA ZABUDOWIE. 2. KSZTAŁTOWANIE I PROWADZENIE POLITYKI PRZESTRZENNEJ W WOJEWÓDZTWIE NALEŻY DO ZADAŃ SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA I OBEJMUJE OPRACOWANIE I UCHWALENIE PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA ORAZ LOKALIZACJĘ INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO O

ZNACZENIU PONAD LOKALNYM. 3. KSZTAŁTOWANIE I PROWADZENIE POLITYKI PRZESTRZENNEJ PAŃSTWA, W TYM KOORDYNACJĘ Z TĄ POLITYKĄ PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTW, NALEŻY DO ZADAŃ RADY MINISTRÓW.


POLITYKA WOJSKOWA

POLITYKA WOJSKOWA - to element polityki bezpieczeństwa państwa, która jest związana z działalnością w zakresie realizacji celów i zadań wynikających z militarnej części doktryny obronnej.


POLITYKA WOJSKOWA – DZIEDZINA POLITYKI PAŃSTWA (PODMIOTU STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH) OBEJMUJĄCA CAŁOKSZTAŁT DZIAŁALNOŚCI W SFERZE KONCEPCYJNO-DECYZYJNEJ I REALIZACYJNEJ,

DOTYCZĄCEJ TWORZENIA, ROZWOJU, PRZYGOTOWANIA I WYKORZYSTANIA SIŁ ZBROJNYCH DLA OSIĄGNIĘCIA ZAŁOŻONYCH CELÓW WE WSZYSTKICH DZIEDZINACH FUNKCJONOWANIA PAŃSTWA.

93

POLITYKA ZAGRANICZNA

POLITYKA ZAGRANICZNA PAŃSTWA - działalność państwa wykraczająca poza jego granice, ukierunkowana na realizację konkretnych celów, przejawiająca się w stosunku do innych uczestników stosunków międzynarodowych. W jej gestii leży ochrona jego niepodległości i bezpieczeństwa oraz interesów ekonomicznych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na interesy grup najbardziej wpływowych w państwie.

J. Nowiak - Czym jest polityka zagraniczna, w: Stosunki międzynarodowe. Praca zbiorowa pod red. W. Malendowskiego i Cz. Mojsiewicza, Wrocław 2000, s. 73-88.

POLITYKA ZAGRANICZNA - DZIAŁALNOŚĆ NALEŻĄCA DO ZEWNĘTRZNEGO KRĘGU NAJWYŻEJ ZORGANIZOWANEGO PODMIOTU POLITYCZNEGO, JAKIM JEST PAŃSTWO. NACZELNYMI CELAMI POLITYKI ZAGRANICZNEJ JEST

ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH (WZROST JEGO SIŁY, POZYCJI MIĘDZYNARODOWEJ, KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA MIĘDZYNARODOWEGO). SPEŁNIA ONA FUNKCJĘ: OCHRONNĄ, REPREZENTACYJNO-INFORMACYJNĄ, INTEGRUJĄCO-ADAPTACYJNĄ, NEGOCJACYJNO-ORGANIZATORSKĄ.

Polityka zagraniczna państwa, Pod red.nauk. J. Kukułki i R. Zięby, Warszawa 1992.

POŁĄCZONE SOJUSZNICZE SIŁY ZADANIOWE

SIŁY ZADANIOWE - tymczasowe zgrupowanie jednostek pod jednym dowództwem w celu przeprowadzenia określonego działania lub wykonania zadania bojowego.

- półstała organizacja jednostek pod jednym dowództwem, formowana w celu

ciągłego wykonywania określonych zadań, - część składowa floty organizowana przez jej dowódcę lub wyższe dowództwo w celu wykonania określonego zadania lub zadań.


POŁĄCZONE SOJUSZNICZE SIŁY ZADANIOWE - siły zbrojne państw NATO organizowane doraźnie dla realizacji określonych zadań służących osiągnięciu wspólnego celu strategicznego (stanu końcowego) Sojuszu.

M. Wiatr, Zasady i procedury przygotowania oraz prowadzenia kampanii (operacji) Wielonarodowych Połączonych Sił Sojuszu, Warszawa AON 2000, s. 8.

POŁĄCZONE SOJUSZNICZE SIŁY ZADANIOWE – ZGRUPOWANIE

SOJUSZNICZYCH SIŁ ZBROJNYCH ORGANIZOWANE DLA REALIZACJI OKREŚLONYCH ZADAŃ. SKŁAD USTALANY JEST W ZALEŻNOŚCI OD

94

CHARAKTERU WYKONYWANEGO ZADANIA I INNYCH CZYNNIKÓW. SIŁY TAKIE MOGĄ WYKONYWAĆ POD WSPÓLNYM DOWÓDZTWEM SPECYFICZNE ZADANIA W RAMACH KOLEKTYWNEJ OBRONY NATO, OPERACJE PREWENCYJNO-STABILIZUJĄCE I REAGOWANIA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH, OPERACJE PETERSBERSKIE UE, Z MOŻLIWOŚCIĄ UDZIAŁU PAŃSTW PARTNERSKICH.

POTENCJAŁ

POTENCJAŁ - zasób możliwości, mocy, zdolności wytwórczej tkwiący w czymś; sprawność, wydajność, możliwość, zwłaszcza państwa w jakiejś dziedzinie np. gospodarczej, wojskowej.

Słownik języka polskiego, t. 2, PWN, Warszawa 1988.

POTENCJAŁ - CAŁOKSZTAŁT MOŻLIWOŚCI MATERIALNYCH I LUDZKICH TKWIĄCY W JAKIMŚ ELEMENCIE RZECZYWISTOŚCI SPOŁECZNEJ ZWŁASZCZA: W GRUPIE PAŃSTW STOWARZYSZONYCH (OBJĘTYCH RÓŻNYMI UKŁADAMI), PAŃSTWIE (CZĘŚCI PAŃSTWA); W JAKIEJŚ DZIEDZINIE, JAK np. GOSPODARKA (DZIAŁ GOSPODARKI), OBRONNOŚĆ (WOJSKO).

POTENCJAŁ EKONOMICZNY

POTENCJAŁ EKONOMICZNY - ogólna zdolność narodu do produkcji dóbr i

usług.


POTENCJAŁ EKONOMICZNY - maksymalna zdolność w zakresie produkcji dóbr i usług, jaką dany naród jest w stanie osiągnąć w pewnym okresie.

Mobilization Preparedness, Defense University, Washington 1983, s. 4.

POTENCJAŁ EKONOMICZNY - OGÓLNY POZIOM ZASOBÓW EKONOMICZNYCH, KTÓRE MOŻE WYTWORZYĆ DANY NARÓD DLA REALIZACJI SWOICH CELÓW - WEWNĘTRZNYCH I ZEWNĘTRZNYCH. STANOWI ON W GŁÓWNEJ MIERZE O MOŻLIWOŚCIACH WYKORZYSTANIA POTENCJAŁU NARODOWEGO, JEGO MOBILIZACJI, A TAKŻE WYSTĘPUJĄCYCH W TYM ZAKRESIE OGRANICZENIACH.

95

POTENCJAŁ EKONOMICZNO-OBRONNY

POTENCJAŁ EKONOMICZNO - OBRONNY - część ogólnego potencjału ekonomicznego kraju, która może być użyta do celów wojennych.


POTENCJAŁ EKONOMICZNO - OBRONNY - potencjał ekonomiczny zmniejszony o tę część zdolności wytwórczych państwa, którą należy wydzielić dla zabezpieczenia potrzeb cywilnej konsumpcji.

Mobilization Preparedness, National Defense University, Washington 1983. s. 4.

POTENCJAŁ EKONOMICZNO-OBRONNY - SKŁADNIK POTENCJAŁU OBRONNEGO PAŃSTWA, OKREŚLAJĄCY JEGO MOŻLIWOŚCI W ZAKRESIE GOSPODARCZEGO ZASPOKAJANIA POTRZEB OBRONNYCH.

POTENCJAŁ WOJSKOWY (MILITARNY)

POTENCJAŁ MILITARNY (WOJSKOWY) - możliwość (zdolność) prowadzenia działań wojennych przez państwo lub koalicję państw. Potencjał militarny określają jakościowy i ilościowy stan sił zbrojnych, stan przeszkolonych rezerw osobowych, stan zapasów materiałowych, a także infrastruktura wojskowa (porty wojenne, lotniska, wyrzutnie rakiet, magazyny wojskowe, koszary itp.).

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 324 .

POTENCJAŁ MILITARNY (WOJSKOWY) - ogół możliwości w zakresie prowadzenia walki zbrojnej przez państwo (lub koalicję państw), które bezpośrednio decydują o losach wojny. Wielkość potencjału wojskowego określa czynnik osobowy, tzn. siły zbrojne i przeszkolone rezerwy oraz rzeczowy, do którego zalicza się zapasy środków walki i zabezpieczenia materiałowo-technicznego oraz wchodzące w skład infrastruktury wojskowej (porty wojenne, lotniska, wyrzutnie rakietowe, magazyny wojskowe, koszary itp.).


POTENCJAŁ WOJSKOWY (MILITARNY) - CZĘŚĆ POTENCJAŁU OBRONNEGO PAŃSTWA, WYRAŻAJĄCEGO SIĘ ZDOLNOŚCIĄ SIŁ ZBROJNYCH DO

ZAPOBIEGANIA I PRZECIWDZIAŁANIA ZAGROŻENIOM MILITARNYM I WOJNIE.

96

POTENCJAŁ OBRONNO - GOSPODARCZY POTENCJAŁ WOJENNO - EKONOMICZNY (OBRONNO-GOSPODARCZY)- realne możliwości w zakresie zabezpieczenia materialnych potrzeb i wymogów współczesnej wojny zarówno na froncie jak i na zapleczu. Możliwości te wypływają z poziomu rozwoju sił wytwórczych oraz ustroju ekonomicznego i politycznego walczącego kraju.


POTENCJAŁ EKONOMICZNO - WOJENNY (OBRONNO-GOSPODARCZY) - całokształt możliwości ekonomicznych państwa (lub koalicji państw), które mogą być wykorzystane dla zaspokojenia materialnych potrzeb wojny przy największym napięciu sił wytwórczych; stanowią go zasoby ludzkie, posiadany aparat produkcyjny, baza surowcowa, infrastruktura ekonomiczna oraz różnego rodzaju zapasy i rezerwy.


POTENCJAŁ OBRONNO-GOSPODARCZY - CZĘŚĆ POTENCJAŁU OBRONNEGO PAŃSTWA, OKREŚLAJĄCEGO JEGO MOŻLIWOŚCI W ZAKRESIE GOSPODARCZEGO ZASPOKAJANIA POTRZEB OBRONNYCH (PROWADZENIA WOJNY).

POTENCJAŁ OBRONNY PAŃSTWA

POTENCJAŁ OBRONNY (WOJENNY) PAŃSTWA) - całokształt możliwości

materialnych i moralnych państwa, które mogą być wykorzystane do realizacji celów

wojny. Wielkość tych możliwości w danym okresie zależy od ilości i jakości środków

walki..., zdolności produkcyjnej przemysłu zbrojeniowego ilości i jakości wyszkolonych

rezerw oraz stopnia przygotowania kadr i ich zdolności organizatorskich, umiejętności

wyższych dowódców w zakresie kierowania przygotowaniem i wykorzystaniem sił

zbrojnych w skali strategicznej, operacyjnej i taktycznej. Najogólniej potencjał wojenny

państwa dzieli się na moralno-polityczny, wojskowy oraz wojenno-ekonomiczny.


POTENCJAŁ OBRONNY (WOJENNY) PAŃSTWA - całokształt możliwości

materialnych i moralnych państwa, (lub koalicji państw) które mogą być wykorzystane do

realizacji celów wojny. Skład i wzajemne powiązania elementów potencjału wojennego

stanowią jego strukturę.(...) . Najogólniej potencjał wojenny dzieli się na potencjał

moralno-polityczny, potencjał wojskowy, potencjał obrony cywilnej i potencjał

ekonomiczno-wojenny.


97

POTENCJAŁ OBRONNY PAŃSTWA - CAŁOKSZTAŁT MOŻLIWOŚCI MATERIALNYCH I MORALNYCH, KTÓRE MOGĄ BYĆ SPOŻYTKOWANE W CELU

ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA (PROWADZENIA WOJNY). OD JEGO WIELKOŚCI ZALEŻY SIŁA OBRONNA PAŃSTWA. W POTENCJALE

OBRONNYM PAŃSTWA WYRÓŻNIA SIĘ M.IN. POTENCJAŁ OBRONNO-

GOSPODARCZY I POTENCJAŁ WOJSKOWY (MILITARNY) PAŃSTWA.

POTENCJAŁ WOJENNY

POTENCJAŁ WOJENNY - zdolność narodu do użycia swoich zasobów materialnych i ludzkich do celów wojennych.

J.G. Stoesinger, The Might of Nation, Random House, New York 1969, s. 27.

POTENCJAŁ WOJENNY - 1) wartość samoistna, niezależna od międzynarodowego układu sił i służąca do określenia wojennych możliwości państwa; 2) stosunek wartości siły militarnej danego państwa do siły militarnej innego państwa. G.M.H. Rivet, La guerre contemporaire: Politique, sociale et morale, Paris 1970, s. 37.

POTENCJAŁ WOJENNY - OGÓLNA ZDOLNOŚĆ PAŃSTWA (KOALICJI) DO OSIĄGNIĘCIA CELÓW WOJNY.

POTENCJAŁ WOJSKOWY

POTENCJAŁ WOJSKOWY (MILITARNY) - możliwość (zdolność) prowadzenia działań wojennych przez państwo lub koalicję państw . Potencjał wojskowy określają jakościowy i ilościowy stan sił zbrojnych, stan przeszkolonych rezerw osobowych, stan zapasów materiałowych, a także infrastruktura wojskowa. Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa, 1979, s. 324.

POTENCJAŁ WOJSKOWY - OGÓLNA ZDOLNOŚĆ SIŁ ZBROJNYCH PAŃSTWA (KOALICJI) DO PROWADZENIA WALKI ZBROJNEJ W SKALI WOJNY (W SKALI STRATEGICZNEJ) DLA OSIĄGNIĘCIA CELÓW NAKREŚLONYCH PRZEZ POLITYKĘ.

POTRZEBY MOBILIZACYJNE - BRAKUJĄCA W STOSUNKU DO NALEŻNOŚCI OKREŚLONYCH ETATEM CZASU WOJENNEGO I TABELĄ NALEŻNOŚCI LICZBA

98

ŻOŁNIERZY, ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH, MASZYN, URZĄDZEŃ I ŚRODKÓW MATERIAŁOWYCH NIEZBĘDNYCH NA UZUPEŁNIENIE JEDNOSTKI W CZASIE JEJ MOBILIZACYJNEGO ROZWIJANIA. POTRZEBY MOBILIZACYJNE W ZAKRESIE STANU OSOBOWEGO ORAZ ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH I MASZYN DZIELĄ SIĘ NA POTRZEBY ETATOWE I PONADETATOWE.

POZAMILITARNE DZIAŁANIA OBRONNE - CZĘŚĆ DZIAŁAŃ OBRONY POWSZECHNEJ, PROWADZONYCH PRZEZ POZAMILITARNE OGNIWA OBRONNE, W CELU ZAPEWNIENIA FUNKCJONOWANIA PAŃSTWA, WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH ORAZ OCHRONY LUDNOŚCI W OKRESIE ZAGROŻENIA I WOJNY, A TAKŻE PRZED ZAGROŻENIAMI CZASU POKOJU.

POZAMILITARNE OGNIWA OBRONNOŚCI - (OCHRONNE, GOSPODARCZE I INFORMACYJNE) - ELEMENTY UKŁADU POZAMILITARNEGO SYSTEMU OBRONNOŚCI PAŃSTWA, MAJĄCE NA CELU ZAOPATRYWANIE I WSPARCIE SIŁ ZBROJNYCH ORAZ ZAPEWNIENIE WARUNKÓW FUNKCJONOWANIA STRUKTUR PAŃSTWA A TAKŻE PRZETRWANIE SPOŁECZEŃSTWA W CZASIE POKOJU, W OKRESIE ZAGROŻENIA I WOJNY.

PRAWO KONFLIKTÓW ZBROJNYCH

MIĘDZYNARODOWE PRAWO KONFLIKTÓW ZBROJNYCH obejmuje: 1) zakaz agresji i uznania jej za niedozwolony sposób załatwiania sporów międzynarodowych; 2) międzynarodowe reguły walki zbrojnej wprowadzające nakaz wyodrębniania sił zbrojnych w tej walce oraz ograniczenia we wzajemnym szkodzeniu sobie przez strony wojujące; 3) międzynarodowe prawo humanitarne wprowadzające nakaz ludzkiego obchodzenia się z osobami wyłączonymi z walki i ludnością cywilną; 4) międzynarodowe prawo karne przewidujące odpowiedzialność sprawców za zbrodnie przeciwko pokojowi.

T. Leśko, Międzynarodowe prawo konfliktów zbrojnych, Warszawa 1984, s. 15.

PRAWO KONFLIKTÓW ZBROJNYCH - CZĘŚĆ PRAWA

MIĘDZYNARODOWEGO OBEJMUJĄCEGO ZAKAZ AGRESJI, ZASADY

PROWADZENIA DZIAŁAŃ ZBROJNYCH PRZEZ STRONY WOJUJĄCE, MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE ORAZ ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA ZBRODNIE WOJENNE I ZBRODNIE PRZECIWKO POKOJOWI.

99

PRAWO MIĘDZYNARODOWE

PRAWO MIĘDZYNARODOWE - zespół norm regulujących stosunki wzajemne między państwami oraz organizacjami międzynarodowymi i innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych mającymi zdolność do działania w tychże stosunkach.

R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa PWN, 1994, s.12.

PRAWO MIĘDZYNARODOWE - zespół zasad i norm dotyczących społeczności międzynarodowej, współdziałania międzynarodowego, konfliktów międzynarodowych i zasad odpowiedzialności międzynarodowej.

S.E. Nahlik, Wstęp do nauki prawa międzynarodowego, Warszawa PWN 1967, s. 43.

PRAWO MIĘDZYNARODOWE - SYSTEM ZASAD I NORM REGULUJĄCYCH RELACJE WZAJEMNE MIĘDZY UCZESTNIKAMI STOSUNKÓW

MIĘDZYNARODOWYCH, TWORZĄCYCH PODSTAWOWE GWARANCJE BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO I RAMY WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ.

PRAWO WOJENNE (MIĘDZYNARODOWE PRAWO

HUMANITARNE)

PRAWO WOJENNE - ograniczenia, które przepisy prawa międzynarodowego zwyczajowego i umownego nakładają na wojujących w zakresie środków zmierzających do pokonania przeciwnika.

R. Bierzanek, Wojna a prawo międzynarodowe, Warszawa 1982, s. 18 i następne.

PRAWO WOJENNE - zespół norm regulujących walkę zbrojną państw lub innych podmiotów prawa międzynarodowego. Głównym celem tych norm jest złagodzenie okrucieństwa wojny, mają więc one charakter humanitarny. Wiele norm prawa wojennego, jak np. podstawowe normy zapewniające ochronę ludności cywilnej lub rannych i chorych są normami bezwzględnie obowiązującymi.

W. Góralczyk, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 1995, s. 390 i następne.

PRAWO WOJENNE (MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE) - CZĘŚĆ

PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO REGULUJĄCA WALKĘ ZBROJNĄ PAŃSTW I INNYCH PODMIOTÓW TEGO PRAWA, OGRANICZAJĄCA W CELACH HUMANITARNYCH ZAKRES UŻYCIA ŚRODKÓW I METOD SZKODZENIA

100

NIEPRZYJACIELOWI I ZAPEWNIAJĄCA OCHRONĘ JEŃCÓW, RANNYCH I CHORYCH STRON WALCZĄCYCH ORAZ OCHRONĘ LUDNOŚCI I OBIEKTÓW CYWILNYCH, W TYM DÓBR KULTURY.

PRAWO WOJENNE (MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE

KONFLIKTÓW ZBROJNYCH) - ZESPÓŁ NORM USTANOWIONYCH PRZEZ UMOWY MIĘDZYNARODOWE LUB ZWYCZAJ MIĘDZYNARODOWY, MAJĄCYCH NA CELU OGRANICZENIE PRAWA STRON KONFLIKTÓW ZBROJNYCH MIĘDZYNARODOWYCH I NIEMIĘDZYNARODOWYCH DO STOSOWANIA METOD I ŚRODKÓW WALKI CELEM OCHRONY OSÓB I DÓBR PRZED SKUTKAMI TAKICH KONFLIKTÓW. PRAWO WOJENNE MA ZAPEWNIĆ POSZANOWANIE I OCHRONĘ PODSTAWOWYCH DÓBR I PRAW CZŁOWIEKA: ŻYCIA, ZDROWIA, CZCI I GODNOŚCI.

PREWENCYJNA AGRESJA EKONOMICZNA - SPECYFICZNA FORMA PRZEMOCY GOSPODARCZEJ POLEGAJĄCA NA PODEJMOWANIU DZIAŁAŃ O CHARAKTERZE REPRESYJNYM, JAKO PRZECIWSTAWIENIA SIĘ PRZEWIDYWANEMU ROZWIĄZANIU, KTÓRE WCZEŚNIEJ JUŻ MIAŁO MIEJSCE. JEST ONA ZAPOBIEGAWCZYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM REPRESYJNYM (CZĘSTO O CHARAKTERZE ODWETOWYM) W FORMIE USANKCJONOWANEJ UMOWAMI MIĘDZYNARODOWYMI, ZE STRONY DANEGO KRAJU, WOBEC INNEGO KRAJU (GRUPY KRAJÓW, UGRUPOWAŃ ), KTÓRY SWOIMI DECYZJAMI DOPROWADZIŁ DO SYTUACJI MAJĄCEJ ZNAMIONA WALKI LUB INNEGO CHARAKTERU PRZEMOCY GOSPODARCZEJ. ZASADZA SIĘ ONA NA PRZEKONANIU, ŻE NAJLEPSZĄ OBRONĄ JEST OFENSYWA GOSPODARCZA. JEJ ISTOTĄ JEST WIĘC PODEJMOWANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ REPRESYJNYCH W OPARCIU O TĘ SAMĄ PRZYCZYNĘ, KTÓRA MIAŁA WYWOŁAĆ REPRESJĘ.

PROGNOZA

PROGNOZA NAUKOWA, PRZEWIDYWANIE NAUKOWE,. TEZA DOTYCZĄCA PRZYSZŁOŚCI, PRZEWIDYWANIE PRZYSZŁYCH FAKTÓW, ZJAWISK CZY ZDARZEŃ NA PODSTAWIE UZASADNIONYCH PRZESŁANEK USTALANYCH W TOKU BADAŃ NAUK., FORMUŁOWANE JAKO WYTYCZNA DALSZEGO POSTĘPOWANIA PRZEZ SPECJALISTÓW W DANEJ DZIEDZINIE NAUKI; ROZRÓŻNIA SIĘ NASTĘPUJĄCE RODZAJE PROGNOZ NAUKOWYCH ZE WZGLĘDU NA: 1) HORYZONT CZASOWY — PROGNOZY NAUKOWE KRÓTKO-, ŚREDNIO- I DŁUGOTERMINOWE ORAZ PERSPEKTYWICZNE; 2) STOPIEŃ SZCZEGÓŁOWOŚCI — PROGNOZY NAUKOWE OGÓLNE I SZCZEGÓŁOWE; 3) ZAKRES UJĘCIA — PROGNOZY NAUKOWE CAŁOŚCIOWE I CZĘŚCIOWE, W SKALI MAKRO I MIKRO; 4) ZASIĘG TERYTORIALNY — PROGNOZY NAUKOWE ŚWIATOWE, MIĘDZYNARODOWE, KRAJOWE, REGIONALNE; 5) CEL LUB FUNKCJĘ — PROGNOZY NAUKOWE OSTRZEGAWCZE, BADAWCZE I NORMATYWNE.

Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. 5, Warszawa 1996, s. 337.

101

PROGNOZA STRATEGICZNA – zwana także prognozą rozpoznawczą, jest prognozą o dłuższym horyzoncie czasowym. Prognozy strategiczne pełnią rolę narzędzi planowania długookresowego i perspektywicznego. Podstawowym zadaniem tych prognoz jest stworzenie podstaw do podejmowania długofalowych decyzji.

Prognozowanie gospodarcze, Agencja Wydawnicza PLACET, Warszawa 1998.

PROGNOZA STRATEGICZNA – SĄD O PRZYSZŁYM, PRZEWIDYWANYM OBRAZIE RZECZYWISTOŚCI, STANOWIĄCY ELEMENT NIEZBĘDNEJ BAZY INFORMACYJNEJ DO PROJEKTOWANIA STRATEGICZNYCH DZIAŁAŃ ORAZ KONSTRUOWANIA ADEKWATNYCH STRUKTUR.

PROGNOZOWANIE PROGNOZOWANIE - formułowanie sądów o charakterze probabilistycznym, dotyczących możliwych przebiegów i rezultatów obiektywnych procesów przyrodniczych i społecznych, w skończonym czasie t, opartych na udowodnionych lub hipotetycznych prawidłowościach.

Prognozowanie obronne, Warszawa 1993, s. 211.

PROGNOZOWANIE - przewidywanie naukowe przyszłych faktów, zjawisk czy zdarzeń na podstawie naukowych przesłanek ustalonych w czasie badań naukowych.

Encyklopedia Powszechna PWN. t.3, Warszawa 1975, s.701

PROGNOZOWANIE - przewidywanie procesów społecznych, przyszłych faktów, zdarzeń i zjawisk, opartych na uzasadnionych i udowodnionych przesłankach, formułowane przez ekspertów w danej dziedzinie.

Wielka encyklopedia powszechna PWN, Suplement, Warszawa 1970, s.392.

PROGNOZOWANIE - FORMUŁOWANIE SĄDÓW CO DO MAJĄCYCH NASTĄPIĆ ZJAWISK I PROCESÓW, OPARTE NA UZASADNIONYCH NAUKOWO PRZESŁANKACH, DOKONANYCH PRZEZ SPECJALISTÓW W DANEJ DZIEDZINIE.

PRZECIWKONCENTRACJA STRATEGICZNA

KONCENTRACJA STRATEGICZNA - zgrupowanie wyznaczonych sił w obszarach, z których planowane jest rozpoczęcie tych operacji zgrupowanych sił tak, aby były najlepiej rozmieszczone do rozpoczęcia planowanej kampanii.


PRZECIWKONCENTRACJA STRATEGICZNA - przejście ze stanu defensywy strategicznej do stanu gotowości przezwyciężenia kryzysu i osiągnięcia zdolności sił NATO do prowadzenia kolektywnej obrony. Polega na zgromadzeniu w odpowiednim czasie w zagrożonym regionie sił niezbędnych do skutecznej obrony. Wymaga użycia

102

wszystkich kategorii sił zbrojnych: sił reagowania, głównych sił obronnych i sił wzmocnienia.

M Wiatr: Zasady i procedury przygotowania oraz prowadzenia kampanii (operacji) Wielonarodowych Połączonych Sił Sojuszu, Warszawa AON 2000, s. 27.

PRZECIWKONCENTRACJA STRATEGICZNA - REALIZACJA CELU POLITYCZNO - MILITARNEGO NATO POPRZEZ ZGRUPOWANIE W NEWRALGICZNYM OBSZARZE TAKIEJ ILOŚCI WYSPECJALIZOWANYCH SIŁ SOJUSZU, KTÓRE Z POWODZENIEM PRZECIWSTAWIĄ SIĘ SKONCENTROWANYM SIŁOM POTENCJALNEGO AGRESORA LUB SPOWODUJĄ, ŻE PRZECIWNIK ZANIECHA DALSZYCH DZIAŁAŃ. SPECYFICZNY RODZAJ DZIAŁAŃ PREWENCYJNO - STABILIZACYJNYCH, REALIZOWANY W SYTUACJI KRYZYSU W PRZEWIDYWANIU KONFLIKTU ZBROJNEGO.

PRZECIWNATARCIE STRATEGICZNE - RODZAJ STRATEGICZNEJ OPERACJI ZACZEPNEJ PROWADZONEJ Z POŁOŻENIA OBRONNEGO, MAJĄCEJ NA CELU PRZEJĘCIE INICJATYWY I EWENTUALNE PRZENIESIENIE DZIAŁAŃ NA TERYTORIUM PRZECIWNIKA.

PRZECIWUDERZENIE STRATEGICZNE - ZWROT ZACZEPNY W RAMACH

STRATEGICZNEJ OPERACJI OBRONNEJ, MAJĄCY NA CELU ZMIANĘ POŁOŻENIA BRONIĄCYCH SIĘ WOJSK I OSIĄGNIĘCIE PIERWOTNEGO LUB NOWEGO CELU OPERACJI.

PRZEMOC GOSPODARCZA – ODDZIAŁYWANIE JEDNEGO PAŃSTWA (GRUPY PAŃSTW, UGRUPOWAŃ, MIĘDZYNARODOWYCH ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH ) NA DRUGIE PAŃSTWO ( GRUPĘ PAŃSTW, UGRUPOWAŃ,

MIĘDZYNARODOWYCH ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH), NA JEGO GOSPODARKĘ JAKO CAŁOŚĆ LUB NA POSZCZEGÓLNE ELEMENTY, ZA POŚREDNICTWEM SZEROKIEGO WACHLARZA ŚRODKÓW, W CELU OSIĄGNIĘCIA KONKRETNYCH ZAPLANOWANYCH KORZYŚCI GODZĄCYCH JEDNOCZEŚNIE W INTERES DRUGIEJ STRONY. TO DZIAŁALNOŚĆ POLEGAJĄCĄ NA WYKORZYSTANIU PRZEWAGI GOSPODARCZEJ WOBEC INNEGO PAŃSTWA, DO NARZUCENIA WŁASNYCH ROZWIĄZAŃ. LOKOWAĆ NALEŻY JĄ W OBSZARZE WALKI GOSPODARCZEJ.

Z. Stachowiak, Wojna gospodarcza, w: Ekonomika obrony, pod red. W. Stankiewicza, AON, Warszawa 1994. Z. Bako, Wojna ekonomiczna, MON, Warszawa 1983.

103

PRZEMOC ZBROJNA

PRZEMOC ZBROJNA - rodzaj przymusu zewnętrznego; środek działania za pomocą siły zbrojnej, do którego uciekają się niektóre grupy społeczne i instytucje w celu między innymi przeforsowania własnych interesów, zdobycie lub zachowanie ekonomicznych lub pozaekonomicznych korzyści. Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 341.

PRZEMOC ZBROJNA - rodzaj przemocy realizowanej przy użyciu sił zbrojnych lub zorganizowanych i uzbrojonych grup mającej na celu narzucenie przeciwnikowi swojej woli. Zastosowanie kryterium form i sposobów wykorzystania przemocy zbrojnej, pozwala wyróżnić konflikt zbrojny, interwencję zbrojną, przewrót wojskowy, demonstrację siły, incydent zbrojny.


PRZEMOC ZBROJNA - RODZAJ PRZEMOCY STOSOWANEJ DLA ROZWIĄZANIA SPRZECZNOŚCI POWSTAŁYCH MIĘDZY PAŃSTWAMI I OSIĄGNIĘCIA W TEN SPOSÓB ZAŁOŻONYCH CELÓW POLITYCZNYCH, W KTÓREJ DOMINUJĄCĄ ROLĘ ODGRYWAJĄ SIŁY ZBROJNE LUB ZORGANIZOWANE I UZBROJONE GRUPY. ZASTOSOWANIE KRYTERIUM FORM I

SPOSOBÓW STOSOWANIA PRZEMOCY ZBROJNEJ POZWALA WYRÓŻNIĆ:

WALKĘ ZBROJNĄ , INTERWENCJĘ ZBROJNĄ INCYDENT ZBROJNY

PRZEWRÓT WOJSKOWY, BLOKADĘ ZBROJNĄ DEMONSTRACJĘ SIŁY I INNE.

ZOBACZ TEŻ KONFLIKT ZBROJNY.

PRZEMYSŁ OBRONNY

PRZEMYSŁ OBRONNY - przemysł związany bezpośrednio lub pośrednio z wytwarzaniem dóbr i usług dla celów obronnych.

D.L Losman, S.J. Liong, The Industrial Sector, National Defense University, Washington 1987, s. 51.

PRZEMYSŁ OBRONNY - wyspecjalizowane gałęzie i zakłady wytwarzające uzbrojenie, środki walki i wyposażenie sił zbrojnych. Ekonomika obrony, praca zbiorowa pod red. W. Stankiewicza, Warszawa 1992, s. 57.

PRZEMYSŁ OBRONNY - CZĘŚĆ WYSPECJALIZOWANEJ PRODUKCJI POSZCZEGÓLNYCH GAŁĘZI I PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁU NARODOWEGO PRZEZNACZONA DO ZASPOKAJANIA POTRZEB OBRONNYCH.

104

PRZESZKODY TERENOWE

PRZESZKODY TERENOWE - przeszkody terenowe naturalne i sztuczne utrudniające działania bojowe na określonym terenie lub całkowicie uniemożliwiające ruch wojsk i sprzętu technicznego. Do przeszkód naturalnych zalicza się: bagna, strome zbocza, wąwozy, masywy leśne, rzeki, jeziora i inne naturalne przedmioty (obiekty terenowe), do przeszkód sztucznych - budowle: wały, kanały, nasypy, zabudowy.


PRZESZKODY NATURALNE, TERENOWE - bagna, strome zbocza, wąwozy, masywy leśne, rzeki, jeziora oraz budowle (nasypy, masywne płoty itp.) utrudniające lub całkowicie uniemożliwiające ruch wojsk i sprzętu technicznego.


PRZESZKODY TERENOWE - ELEMENTY NATURALNE (FIZYCZNOGEOGRAFICZNE) I SZTUCZNE (ANTROPOGENICZNE), KTÓRE UTRUDNIAJĄ LUB UNIEMOŻLIWIAJĄ RUCH WOJSK I SPRZĘTU TECHNICZNEGO NA PRZEŁAJ. DO ELEMENTÓW NATURALNYCH ZALICZA SIĘ: RZEKI, JEZIORA, BAGNA, MASYWY LEŚNE, WYRÓŻNIAJĄCE SIĘ W TERENIE STOKI itp., A DO SZTUCZNYCH - KANAŁY, ZWARTĄ ZABUDOWĘ I NASYPY. PRZESZKODY TERENOWE UTRUDNIAJĄ DZIAŁANIA ZBROJNE O CHARAKTERZE ZACZEPNYM I UŁATWIAJĄ OBRONĘ.

PRZEWAGA WOJSKOWA

PRZEWAGA WOJSKOWA - atrybut powodzenia w walce zbrojnej, będący ilościowym i (lub) jakościowym wskaźnikiem różnicy całokształtu cech efektywnościowych sił zbrojnych danej strony nad przeciwnikiem.


PRZEWAGA (wojskowa) - to górowanie nad przeciwnikiem w zakresie liczby posiadanych sił i środków, ich poziomu technicznego, wyszkolenia, dyscypliny, stanu moralno-politycznego i innych wskaźników charakteryzujących możliwości wykonania zadań bojowych, a także górowanie umiejętnościami dowództw i sztabów w przygotowaniu i prowadzeniu działań bojowych w istniejącej sytuacji.

W. Łepkowski, Podstawy strategii wojskowej, Warszawa 1993, s. 146.

PRZEWAGA - w sensie wojskowym - to górowanie nad przeciwnikiem pod względem intelektualnym możliwości dowódców i oficerów sztabów, taktyki i sztuki operacyjnej, lepszego uzbrojenia, doskonalszych środków walki, skuteczniejszego wykorzystania warunków terenowych, większej liczby wojsk w ogóle lub tylko w określonym miejscu i czasie, które stanowi narzucenie przeciwnikowi własnej woli i

105

sposobu realizacji zamiaru walki, bitwy lub operacji przy jak najmniejszych stratach własnych.

K Nożko, Walka o przewagę, Warszawa 1985, s. 7.

PRZEWAGA WOJSKOWA - GÓROWANIE NAD PRZECIWNIKIEM W ZAKRESIE LICZBY I JAKOŚCI POSIADANYCH SIŁ I ŚRODKÓW, A SZCZEGÓLNIE POZIOMU TECHNICZNEGO SPRZĘTU, WYSZKOLENIA WOJSK, DYSCYPLINY, STANU MORALNEGO; A TAKŻE GÓROWANIE UMIEJĘTNOŚCIAMI DOWÓDZTW I SZTABÓW W PRZYGOTOWANIU ORAZ PROWADZENIU DZIAŁAŃ BOJOWYCH WEDŁUG WŁASNEJ KONCEPCJI W ISTNIEJĄCEJ SYTUACJI.

PRZEWAGA W POWIETRZU

PRZEWAGA W POWIETRZU - stopień panowania w powietrzu uniemożliwiający siłom przeciwnika podjęcie efektywnych działań.

Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998, s 15.

PRZEWAGA W POWIETRZU – STAN KTÓRY MOŻE BYĆ UZYSKANY W REZULTACIE POSIADANIA WIĘKSZEJ LICZBY I LEPSZYCH TYPÓW SAMOLOTÓW, WYŻSZEGO POZIOMU WYSZKOLENIA PERSONELU LATAJĄCEGO A TAKŻE DOGODNIEJSZYCH WARUNKÓW BAZOWANIA I ZAOPATRZENIA. PRZEWAGA

W POWIETRZU JEST WARUNKIEM UZYSKANIA PANOWANIA W POWIETRZU.

PRZEWIDYWANIE PRZEWIDYWANIE - formułowanie sądów dotyczących obiektywnie istniejących, ale nie poznanych jeszcze zjawisk i procesów przyrodniczych oraz społecznych.


PRZEWIDYWANIE - formułowanie sądów dotyczących przebiegu i rezultatów obiektywnych procesów przyrodniczych i społecznych już istniejących lub mających wystąpić w przyszłości.

Prognozowanie obronne, Warszawa 1993, s. 212.

PRZEWIDYWANIE - SUBIEKTYWNE FORMUŁOWANIE SĄDÓW CO DO MAJĄCYCH NASTĄPIĆ ZJAWISK I PROCESÓW W PRZYRODZIE LUB SPOŁECZEŃSTWIE.

106

PRZEWRÓT WOJSKOWY

PRZEWRÓT WOJSKOWY - rodzaj przemocy zbrojnej polegającej na działaniach wojsk zmierzających do obalenia dotychczasowej władzy.


PRZEWRÓT WOJSKOWY - FORMA PRZEMOCY ZBROJNEJ POLEGAJĄCA NA WYKORZYSTANIU SIŁ ZBROJNYCH DO OBALENIA DOTYCHCZASOWEJ WŁADZY.

PUCZ - PRZEWRÓT POLITYCZNY ZORGANIZOWANY PRZEZ POZOSTAJĄCYCH POZA KLASĄ RZĄDZĄCĄ (POLITYKÓW LUB WOJSKOWYCH). BEZPOŚREDNIM CELEM SPISKOWCÓW JEST OBALENIE RZĄDU I PRZEJĘCIE WŁADZY W PAŃSTWIE.

R. Kostro, R. Matyja, Słownik podręczny Warszawa 1992, s. 266.

PUNKT DECYDUJĄCY (ROZSTRZYGAJĄCY)

PUNKT DECYDUJĄCY (ROZSTRZYGAJĄCY) - ... w każdej bitwie istnieje punkt decydujący, który w większym stopniu niż inne przesądza o zwycięstwie ... istotę decydującego punktu określają: ukształtowanie terenu, wpływ warunków terenowych na osiągnięcie celu strategicznego, który wytknęła sobie armia, i wreszcie – wzajemne położenie sił.

H. Jomini, Zarys sztuki wojennej, Warszawa 1966, s. 195.

PUNKT DECYDUJĄCY – punkt, w którym może być zagrożony środek ciężkości sił własnych lub przeciwnika. Punkt ten może istnieć w czasie, przestrzeni lub otoczeniu informacyjnym.

Glosariusz terminów i definicji [w:] AJP – 1(A).

PUNKT DECYDUJĄCY – ISTNIEJĄCY W CZASIE I PRZESTRZENI OBSZAR LUB STAN POSIADANYCH SIŁ I ŚRODKÓW UMOŻLIWIAJĄCY DOTARCIE DO

ŚRODKA CIĘŻKOŚCI I UZYSKANIE CELÓW POŚREDNICH OPERACJI LUB

KAMPANII. MOŻLIWE PUNKTY DECYDUJĄCE TO: PANOWANIE W POWIETRZU, PRZEŁĘCZE I PRZEPRAWY, STANOWISKA DOWODZENIA, WĘZŁY ŁĄCZNOŚCI, OBIEKTY LOGISTYCZNE, DOMINUJĄCY TEREN itp.

107

PUNKT KULMINACYJNY

PUNKT KULMINACYJNY - ... istnieją wprawdzie natarcia strategiczne, które doprowadzają bezpośrednio do pokoju, zdarzają się one jednak rzadko; większość z nich prowadzi tylko do takiego punktu, w którym akurat starcza sił dla utrzymania się w obronie i oczekiwania na pokój. Po przeciwnej stronie tego punktu leży nagła reakcja, której gwałtowność jest zazwyczaj o wiele silniejsza od siły dotychczasowego uderzenia. Nazywamy to punktem kulminacyjnym natarcia.

C. v. Clausewitz, O wojnie, Lublin 1995, s. 694.

PUNKT KULMINACYJNY - położony w czasie i przestrzeni moment, w którym pojawia się groźba przejęcia inicjatywy i możliwości skutecznego kontynuowania działań przez przeciwnika. Podczas działań zaczepnych punkt kulminacyjny pojawia się wówczas, gdy własne siły nie wystarczają już do skutecznego obezwładnienia przeciwnika i ryzykują niepowodzenie a nawet klęskę w razie kontynuowania natarcia. W operacji obronnej punkt kulminacyjny pojawia się wówczas, gdy własne siły nie są już w stanie reagować skutecznie na działania przeciwnika i nie mogą zapewnić spójności obrony lub przejść do rozstrzygającego przeciwuderzenia. Sztuka dowodzenia polega na doprowadzenia przeciwnika do punktu kulminacyjnego i przejścia do zwrotu zaczepnego, gdy wyczerpał on już swe odwody i nie może się skutecznie bronić.

M. Wiatr, Zasady i procedury przygotowania oraz prowadzenia kampanii (operacji) Wielonarodowych Połączonych Sił Sojuszu, Warszawa AON 2000, s. 17, 31, 32.

PUNKT KULMINACYJNY - POŁOŻONY W CZASIE I PRZESTRZENI MOMENT, W KTÓRYM POJAWIA SIĘ REALNE ZAGROŻENIE PRZEJĘCIA INICJATYWY I MOŻLIWOŚĆ SKUTECZNEGO PROWADZENIA OPERACJI PRZEZ PRZECIWNIKA.

RACJA STANU

RACJA STANU - pierwszeństwo interesów państwa nad innymi normami.

E. Osmańczyk, Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych, Warszawa 1986.

RACJA STANU - to system podstawowych wewnętrznych i zewnętrznych interesów państwa realizowanych w sposób bezkompromisowy.

Z.J. Pietraś, Podstawy teorii stosunków międzynarodowych, Lublin 1986.

RACJA STANU - to najważniejsza kategoria polityczna wyrażająca pierwszeństwo interesów państwa przed innymi wartościami.


108

RACJA STANU - USTALENIA UZNAJĄCE POTRZEBY PAŃSTWA ZA NAJWYŻSZE DOBRO ORAZ DZIAŁANIA TE POTRZEBY UWZGLĘDNIAJĄCE, PRZY RÓWNOCZESNYM ZESPOLENIU INTERESÓW GRUPOWYCH, TAK ABY NIE OSŁABIŁY PAŃSTWA I NIE ROZBIJAŁY JEGO JEDNOŚCI.

RADA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO - ORGAN DORADCZY PREZYDENTA W ZAKRESIE WEWNĘTRZNEGO I ZEWNĘTRZNEGO BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA. RADĘ POWOŁANO DECYZJĄ PREZYDENTA RP Z DNIA 28 GRUDNIA 2000 ROKU. JEJ POWOŁANIE ZLIKWIDOWAŁO ISTNIEJĄCY DOTYCHCZAS KOMITET OBRONY KRAJU.

RATOWNICTWO

RATOWNICTWO OGÓLNE - OGÓŁ ŚRODKÓW I METOD RATOWANIA ŻYCIA LUDZKIEGO I NIESIENIA POMOCY OSOBOM W WARUNKACH ZAGROŻENIA, A TAKŻE SŁUŻĄCYCH RATOWANIU LUB ZABEZPIECZANIU SPRZĘTU, POMIESZCZEŃ I INNYCHY DÓBR BEZ WYKORZYSTANIA SPRZĘTU CIĘŻKIEGO.

RATOWNICTWO TECHNICZNE – całokształt przedsięwzięć organizacyjno-

technicznych podejmowanych w celu szybkiego zabezpieczenia lub wywiezienia (ewakuacja techniczna) różnych urządzeń technicznych, wyposażenia zakładów przemysłowych, zasobów materiałowych itp. zagrożonych zniszczeniem w wyniku klęski żywiołowej lub katastrofy, a w czasie wojny – wywożenie ocalałego mienia i zasobów z rejonów zagrożonych zniszczeniem, zniszczonych, skażonych bronią masowego rażenia, zatopionych lub zagrożonych zatopieniem ...

Leksykon Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1979, s. 362.

RATOWNICTWO TECHNICZNE – termin używany do określenia podobnego zakresu prac jak w ratownictwie ogólnym (patrz ratownictwo ogólne) wykonywanych przez oddziały ratownictwa technicznego przy pomocy sprzętu ciężkiego.

Obrona terytorialna kraju. Formy struktury organizacyjne, warianty rozwiązań, ASG, Warszawa 1989, s. 251.

RATOWNICTWO TECHNICZNE – OGÓŁ PRAC RATUNKOWYCH

PROWADZONYCH W CZASIE AKCJI RATUNKOWEJ (OPERACJI) PRZEZ SIŁY

RATOWNICTWA TECHNICZNEGO (SPECJALISTYCZNEGO) Z WYKORZYSTANIEM

SPRZĘTU CIĘŻKIEGO.

REGION GEOSTRATEGICZNY – OBSZAR LĄDOWY, MORSKI LUB LĄDOWO-

MORSKI WRAZ Z PRZESTRZENIĄ POWIETRZNĄ, NA KTÓRYM WYDARZENIA

POLITYCZNE, GOSPODARCZE LUB MILITARNE MAJĄ WPŁYW NA SYTUACJĘ

ŚWIATOWĄ.

109

REGULARNE SIŁY ZBROJNE REGULARNE SIŁY ZBROJNE - formacje wojskowe zorganizowane zgodnie z prawem danego państwa; cechują je dyscyplina, podporządkowanie hierarchiczne, wyszkolenie, uzbrojenie i umundurowanie.


REGULARNE SIŁY ZBROJNE - CZĘŚĆ SIŁ ZBROJNYCH MAJĄCA JEDNOLITĄ STRUKTURĘ ORGANIZACYJNĄ, UZBROJENIE I WYPOSAŻENIE, SYSTEM UZUPEŁNIEŃ, SCENTRALIZOWANE DOWODZENIE ORAZ USTALONE ZASADY PEŁNIENIA SŁUŻBY, A TAKŻE FORMY I SPOSOBY PROWADZENIA DZIAŁAŃ BOJOWYCH.

REJON ODPOWIEDZIALNOŚCI WOJSK OT – STAŁY, WYZNACZONY W CZASIE POKOJU, OBSZAR DZIAŁANIA JEDNOSTKI OT. CELEM TWORZENIA REJONÓW ODPOWIEDZIALNOŚCI WOJSK OT JEST PRZYGOTOWANIE I UTRZYMANIE SPRAWNEGO LOKALNEGO SYSTEMU OBRONY POWSZECHNEJ PRZEZ OPTYMALNE WYZYSKANIE ŚRODKÓW I MOŻLIWOŚCI PROWADZENIA DZIAŁAŃ OBRONNYCH PRZY WYKORZYSTANIU WARUNKÓW TERENOWYCH I INFRASTRUKTURY – WSPÓŁDZIAŁAJĄC Z POZAMILITARNYMI OGNIWAMI OBRONNYMI I SPOŁECZEŃSTWEM.

REJONOWA (POWIATOWA) KOMENDA OBRONY TERYTORIALNEJ – PODSTAWOWY (TAKTYCZNY), NAJNIŻSZY ELEMENT TERYTORIALNEGO SYSTEMU KIEROWANIA OBRONĄ TERYTORIALNĄ I DOWODZENIA WOJSKAMI OT W JEGO OBWODZIE ODPOWIEDZIALNOŚCI. CELEM RKOT JEST MAKSYMALNE WYKORZYSTANIE I PRZYGOTOWANIE ZASOBÓW LUDZKICH, MATERIALNYCH I PRODUKCYJNO-USŁUGOWYCH ORAZ TERENU DO PROWADZENIA OBRONY POWSZECHNEJ W CZASIE POKOJU, W OKRESIE ZAGROŻENIA (KRYZYSU) I WOJNY ORAZ EWENTUALNEJ OKUPACJI.

REJON OPERACYJNY - CZĘŚĆ OBSZARU STRATEGICZNEGO, NA KTÓRYM MOGĄ BYĆ LUB SĄ PROWADZONE DZIAŁANIA ZBROJNE PRZEZ ZGRUPOWANIA OPERACYJNE. USYTUOWANIE REJONU OPERACYJNEGO NA OBSZARZE STRATEGICZNYM WYNIKA Z CELU OPERACJI STRATEGICZNEJ; POJĘCIOWO ŁĄCZONY JEST ON Z DZIAŁANIAMI O CHARAKTERZE OBRONNYM.

REJON PORAŻENIA REJON PORAŻENIA - obszar, na którego powierzchni widoczne są objawy

porażenia ludzi oraz zniszczenia sprzętu i różnych obiektów , niezależnie od stopnia porażenia i zniszczenia. Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 364 .

110

REJON PORAŻENIA - obszar (strefa), na którego powierzchni widoczne są objawy porażenia ludzi oraz zniszczenia sprzętu i różnych obiektów, niezależnie od stopnia porażenia i występowania substancji promieniotwórczych, trujących lub biologicznych. Mała encyklopedia wojskowa , t. 3, Warszawa 1967, s 40.

REJON PORAŻENIA - OBSZAR ZNISZCZEŃ, NA KTÓRYM POWINNA BYĆ

PROWADZONA AKCJA RATUNKOWA.

REPRESALIA - BEZPRAWNE DZIAŁANIE PAŃSTWA O CHARAKTERZE ODWETOWYM BĘDĄCE USPRAWIEDLIWIONĄ ODPOWIEDZIĄ NA WCZEŚNIEJSZE, NIEZGODNE Z PRAWEM MIĘDZYNARODOWYM, ZACHOWANIA INNEGO PAŃSTWA. MAJĄ WYMUSIĆ NA STRONIE PRZECIWNEJ POSZANOWANIE PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO. NALEŻĄ DO KATEGORII SANKCJI W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH STANOWIĄC RODZAJ KARY I ŚRODKA PRZYMUSU.

RETORSJA - ZGODNY Z PRAWEM MIĘDZYNARODOWYM LEGALNY ŚRODEK ODWETOWY. POLEGA NA ZASTOSOWANIU WOBEC PAŃSTWA, KTÓRE NARUSZYŁO INTERESY DRUGIEGO PAŃSTWA ŚRODKÓW PODOBNEJ NATURY (ZASADA PROPORCJONALNOŚCI). CELEM RETORSJI JEST SKŁONIENIE PAŃSTWA, WOBEC KTÓREGO JĄ ZASTOSOWANO, DO ZMIANY JEGO ZACHOWANIA I WYCOFANIE NIEPRZYJAZNYCH DECYZJI.

Encyklopedia prawa międzynarodowego i stosunków międzynarodowych, Warszawa 1976, s. 332.

REZERWY OSOBOWE – OGÓŁ POBOROWYCH ORAZ ŻOŁNIERZY REZERWY PODLEGAJĄCYCH OBOWIĄZKOWI SŁUŻBY WOJSKOWEJ I OBJĘTYCH EWIDENCJĄ W WOJSKOWYCH KOMENDACH UZUPEŁNIEŃ.

RODZAJE SIŁ ZBROJNYCH

RODZAJ SIŁ ZBROJNYCH – część sił zbrojnych zdolna do mniej lub bardziej samodzielnego wykonywania zadań strategicznych i operacyjnych we właściwym dla niej środowisku geograficznym (na lądzie, morzu i w przestrzeni powietrzno-kosmicznej) z zastosowaniem odpowiednich dla niej środków i sposobów walki. Wojska każdego rodzaju sił zbrojnych stanowią zwykle jednolita całość organizacyjną, stosują swoiste formy szkolenia wojsk, zasady służby wojskowej oraz odrębny system materiałowo-technicznego zaopatrywania. Zależnie od właściwości danego rodzaju sił zbrojnych w

jego skład wchodzą jednostki związki rodzajów wojsk i służb. Rozróżnia się następujące rodzaje sił zbrojnych: wojska lądowe, wojska lotnicze, wojska obrony powietrznej kraju (w polskich siłach zbrojnych: wojska lotnicze i obrony powietrznej), marynarka wojenna oraz strategiczne wojska rakietowe. Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979 , s. 369.

111

RODZAJE SIŁ ZBROJNYCH – PODSTAWOWE CZĘŚCI SKŁADOWE SIŁ ZBROJNYCH PAŃSTWA, PRZEZNACZONE DO PROWADZENIA DZIAŁAŃ OPERACYJNYCH LUB STRATEGICZNYCH W OKREŚLONYM ŚRODOWISKU (NA LĄDZIE, MORZU I W PRZESTRZENI POWIETRZNO-KOSMICZNEJ). W WOJSKU

POLSKIM DO RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH ZALICZA SIĘ: WOJSKA LĄDOWE,

WOJSKA LOTNICZE I OBRONY POWIETRZNEJ ORAZ MARYNARKĘ WOJENNĄ. KAŻDY RODZAJ SIŁ ZBROJNYCH STANOWI OKREŚLONĄ CAŁOŚĆ ORGANIZACYJNĄ, MA W SWOIM WYPOSAŻENIU ODPOWIEDNI SPRZĘT I UZBROJENIE W ZASADZIE JEDNORODNE, JEDNAK ODMIENNE POD WZGLĘDEM WŁAŚCIWOŚCI I MOŻLIWOŚCI BOJOWYCH. DLA KAŻDEGO RODZAJU SIŁ ZBROJNYCH WŁAŚCIWE SĄ ODRĘBNE ZASADY ORGANIZACJI, UZUPEŁNIANIA, SZKOLENIA I ZAOPATRYWANIA ORAZ SPECYFICZNE SPOSOBY WYKORZYSTANIA BOJOWEGO.

RODZAJ SŁUŻB – ODDZIAŁY, PODODDZIAŁY I INNE KOMÓRKI ORGANIZACYJNE, PRZEZNACZONE DO ZAOPATRYWANIA I OBSŁUGI WOJSK WEDŁUG KIERUNKÓW ICH DZIAŁALNOŚCI MERYTORYCZNEJ. SĄ TO PRZEDE WSZYSTKIM SŁUŻBY TECHNICZNE (SŁUŻBA UZBROJENIA I ELEKTRONIKI, SŁUŻBA CZOŁGOWO-SAMOCHODOWA), SŁUŻBY LOGISTYCZNE (NP. SŁUŻBA MUNDUROWA, SŁUŻBA ŻYWNOŚCIOWA, SŁUŻBA ZDROWIA) ORAZ SŁUŻBY O CHARAKTERZE OGÓLNYM (NP.: SŁUŻBA SPRAWIEDLIWOŚCI). POSZCZEGÓLNE SŁUŻBY MAJĄ SWOJE CENTRALNE ORGANY ZARZĄDZANIA, A JEDNOSTKI TYCH SŁUŻB ZAZWYCZAJ WCHODZĄ ORGANIZACYJNIE W SKŁAD ZWIĄZKÓW

I ODDZIAŁÓW WOJSK LĄDOWYCH I INNYCH RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH.

RODZAJE WOJSK:

1) ODDZIAŁY, PODODDZIAŁY I INNE KOMÓRKI ORGANIZACYJNE WYDZIELONE WEDŁUG KRYTERIUM POLEGAJĄCEGO NA SPECYFICE ICH PODSTAWOWEGO UZBROJENIA I WYPOSAŻENIA TECHNICZNEGO, SYSTEMU ORGANIZACYJNEGO, SZKOLENIA I ZASAD DZIAŁANIA NA POLU WALKI. POSZCZEGÓLNE RODZAJE WOJSK POSIADAJĄ SWOJE CENTRALNE ORGANY KIEROWNICZE, A JEDNOSTKI TYCH WOJSK ZAZWYCZAJ WCHODZĄ ORGANIZACYJNIE W SKŁAD ZWIĄZKÓW I ODDZIAŁÓW WOJSK LĄDOWYCH, WOJSK LOTNICZYCH I OBRONY POWIETRZNEJ I MARYNARKI WOJENNEJ

JAKO RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH. NA PRZYKŁAD: W SKŁAD WOJSK LĄDOWYCH WCHODZĄ NASTĘPUJĄCE RODZAJE WOJSK: WOJSKA ZMECHANIZOWANE, WOJSKA PANCERNE, WOJSKA POWIETRZNO-DESANTOWE, WOJSKA RAKIETOWE, ARTYLERIA ORAZ WOJSKA OBRONY PRZECIWLOTNICZEJ

2) W OGÓLNYM ZNACZENIU RÓWNIEŻ JEDNOSTKI ZABEZPIECZAJĄCE ORAZ UZUPEŁNIAJĄCE DZIAŁANIA RODZAJÓW WOJSK, NP.: WOJSKA INŻYNIERYJNE, WOJSKA ŁĄCZNOŚCI, WOJSKA CHEMICZNE, WOJSKA

112

RADIOTECHNICZNE, WOJSKA KOMUNIKACYJNE, NAZYWANE W NIEKTÓRYCH ARMIACH WOJSKAMI SPECJALNYMI.

ROZWINIĘCIE SYSTEMU OBRONNEGO PAŃSTWA - ELEMENT OSŁONY STRATEGICZNEJ PAŃSTWA, REALIZOWANEJ W SYTUACJACH ZAGROŻENIA MILITARNEGO, POLEGAJĄCY NA PRZEJŚCIU OD POKOJOWEGO DO

WOJENNEGO SYSTEMU KIEROWANIA PAŃSTWEM STRATEGICZNYM

ROZWINIĘCIU SIŁ ZBROJNYCH MILITARYZACJI GOSPODARKI NARODOWEJ I ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ ORAZ INNYCH DZIEDZIN FUNKCJONOWANIA PAŃSTWA W CZASIE WOJNY.

ROZEJM

ROZEJM - układ między stronami wojującymi, na podstawie którego następuje okresowe przerwanie działań wojennych. Prawo wojenne rozróżnia dwa rodzaje rozejmu: miejscowy i ogólny. R. miejscowy to przerwanie działań wojennych na określonym odcinku frontu. R. ogólny - przerwanie wszystkich działań wojennych na całym froncie; może być etapem przejściowym do zakończenia wojny - stąd ma znaczenie nie tylko wojskowe ale i polityczne. Rozejm ogólny zawierany bywa z upoważnienia naczelnych władz państwa. Jeżeli dwa państwa prowadzące działania wojenne formalnie pozostają w stanie pokoju, zawarcie między nimi r. ogólnego oznaczać może powrót do stosunków pokojowych bez potrzeby zawarcia traktatu pokojowego.

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 370-371.

ROZEJM - UKŁAD POMIĘDZY STRONAMI KONFLIKTU ZBROJNEGO OZNACZAJĄCY ZAWIESZENIE DZIAŁAŃ WOJSKOWYCH NA CAŁYM TEATRZE DZIAŁAŃ WOJENNYCH, NA CZAS OKREŚLONY LUB NIEOKREŚLONY. R. MA BARDZIEJ WIĄŻĄCY CHARAKTER NIŻ ZAWIESZENIE BRONI. CZĘSTO POPRZEDZA ON ZAWARCIE TAKIEGO UKŁADU. W ODNIESIENIU DO ROZEJMU MAJĄ ZASTOSOWANIE UNORMOWANIA PRAWA TRAKTATOWEGO.

RUBIEŻ

RUBIEŻ - pas terenu, wyróżniający się naturalnymi właściwościami (pasma wzgórz, kompleksy leśne, miejscowości, grzbiety górskie, przeszkody wodne itp.) o znaczeniu taktycznym, operacyjnym lub strategicznym, mający, w zależności od przeznaczenia różną szerokość i głębokość. Rozróżnia się rubież ataku, bezpieczeństwa, minowania, obrony, ogniową, przeciwpancerną, rozwinięcia, spotkania, wprowadzenia do walki, wyjściową.


113

RUBIEŻ - pas lub odcinek terenu wyróżniający się naturalnymi właściwościami mającymi określone znaczenie taktyczne, operacyjne lub strategiczne podczas prowadzenia działań w danym rejonie lub obszarze. Rubież mogą stanowić pasma wzgórz, zagajniki, kompleksy leśne, szereg miejscowości, przeszkody wodne, grzbiety górskie itp. Zależnie od przeznaczenia lub sposobu wykorzystania, rozróżnia się następujące podstawowe rubieże: minowania, obrony, ogniową, przeciwpancerną, rozwinięcia, spotkania, wprowadzenia do walki (bitwy), wyjściową, zadymiania. Mała encyklopedia wojskowa, t.3, Warszawa 1971, s. 83.

RUBIEŻ - PAS LUB ODCINEK TERENU WYRÓŻNIAJĄCY SIĘ

WŁAŚCIWOŚCIAMI OBRONNYMI ( PRZESZKODY TERENOWE, OCHRONNE

WŁAŚCIWOŚCI TERENU, MASKUJĄCE WŁAŚCIWOŚCI TERENU) LUB WYZNACZANY ZA POMOCĄ PRZEDMIOTÓW TERENOWYCH O RÓŻNYM ZNACZENIU DLA PROWADZENIA DZIAŁAŃ ZBROJNYCH ZARÓWNO CO DO SKALI

( RUBIEŻ STRATEGICZNA OPERACYJNA), JAK I PEŁNIONEJ ROLI: RUBIEŻ OBRONY, ATAKU, BEZPIECZEŃSTWA, PRZECIWPANCERNA, OGNIOWA ROZWINIĘCIA, WPROWADZENIA DO WALKI (BITWY), WYJŚCIOWA, SPOTKANIOWA, MINOWANIA, ZADYMIANIA itp.

RUBIEŻ OPERACYJNA - WYZNACZONY PAS TERENU WYRÓŻNIAJĄCY SIĘ

NAJCZĘŚCIEJ WŁAŚCIWOŚCIAMI OBRONNYMI ( PRZESZKODY TERENOWE , OCHRONNE WŁAŚCIWOŚCI TERENU), KTÓREGO OPANOWANIE LUB UTRZYMANIE WPŁYWA ZASADNICZO NA OSIĄGNIĘCIE CELU DZIAŁAŃ ZBROJNYCH W SKALI OPERACYJNEJ.

RUBIEŻ STRATEGICZNA - WYZNACZONY PAS TERENU WYRÓŻNIAJĄCY

SIĘ NAJCZĘŚCIEJ WŁAŚCIWOŚCIAMI OBRONNYMI ( PRZESZKODY TERENOWE,

OCHRONNE WŁAŚCIWOŚCI TERENU, MASKUJĄCE WŁAŚCIWOŚCI TERENU), KTÓREGO OPANOWANIE LUB UTRZYMANIE WPŁYWA ZASADNICZO NA OSIĄGNIĘCIE CELU DZIAŁAŃ ZBROJNYCH W SKALI STRATEGICZNEJ.

SAMOOBRONA LUDNOŚCI

SAMOOBRONA LUDNOŚCI - działanie obronne ludności w czasie wojny oraz

przygotowanie się do niej w czasie pokoju.


SAMOOBRONA LUDNOŚCI - obejmuje działanie w jej obronie w czasie wojny oraz przygotowanie się do niej podczas pokoju.

Mała encyklopedia wojskowa, t. 3, Warszawa 1967, s. 119.

114

SAMOOBRONA LUDNOŚCI - ELEMENT SKŁADOWY OBRONY CYWILNEJ, OBEJMUJĄCY KOMPLEKS PRZEDSIĘWZIĘĆ MAJĄCYCH NA CELU PRZYGOTOWANIE I PROWADZENIE PRAC ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ LUDNOŚCI W CZASIE POKOJU I W OKRESIE WOJNY.

SAMOOBRONA ZAKŁADÓW PRACY - ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ REALIZOWANYCH PRZEZ ODDZIAŁY SAMOOBRONY PRZED ZAGROŻENIAMI CZASU POKOJU I WOJNY, MAJĄCYCH NA CELU OCHRONĘ ZAŁÓG ZAKŁADÓW PRACY ORAZ ICH OBIEKTÓW.

SĄDOWNICTWO WOJSKOWE - OGÓŁ SĄDÓW JAKO ODRĘBNYCH ORGANÓW WOJSKOWYCH SPRAWUJĄCYCH WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI NA MOCY ART. 175 KONSTYTUCJI RP I ORZEKAJĄCYCH NA PODSTAWIE KODEKSU KARNEGO.

SIEĆ OSADNICZA - ZHIERARCHIZOWANY POD WZGLĘDEM WIELKOŚCI I ZNACZENIA ZBIÓR JEDNOSTEK OSADNICZYCH, POWIĄZANYCH ZE SOBĄ ZALEŻNOŚCIAMI I PEŁNIĄCYCH RÓŻNE FUNKCJE.

SIŁY OBRONY TERYTORIALNEJ - CAŁOŚĆ FORMACJI ZBROJNYCH

WCHODZĄCYCH W SKŁAD OBRONY TERYTORIALNEJ OBEJMUJĄCA: WOJSKA OBRONY TERYTORIALNEJ, STRAŻ GRANICZNĄ, ŻANDARMERIĘ WOJSKOWĄ, PODODDZIAŁY OCHRONY I ZABEZPIECZENIA STACJONARNYCH JEDNOSTEK I INSTYTUCJI WOJSKOWYCH.

SIŁY PARTYZANCKIE

SIŁY PARTYZANCKIE - zespoły zorganizowanych i odpowiednio uzbrojonych ludzi, którzy prowadzą dywersję, sabotaż i walkę zbrojną z okupantem.


SIŁY PARTYZANCKIE - RODZAJ NIEREGULARNYCH SIŁ ZBROJNYCH, KTÓRE STANOWIĄ UGRUPOWANIA ZŁOŻONE Z OCHOTNIKÓW WERBOWANYCH ZAZWYCZAJ Z MIEJSCOWEJ LUDNOŚCI, NIEJEDNOKROTNIE UZUPEŁNIANE

ŻOŁNIERZAMI REGULARNYCH SIŁ ZBROJNYCH, ORGANIZOWANE DO WALKI ZBROJNEJ PRZECIWKO OKUPANTOWI LUB RODZIMEJ WŁADZY PRZY POPARCIU LUDNOŚCI.

SIŁY POWIETRZNE16

- RODZAJ SIŁ ZBROJNYCH PRZEZNACZONY DO ODPARCIA AGRESJI POWIETRZNEJ PRZECIWNIKA, OSŁABIENIA JEGO

16

Ten rodzaj sił zbrojnych jest tożsamy z występującymi u nas Wojskami Lotniczymi i Obrony Powietrznej.

115

POTENCJAŁU BOJOWEGO ORAZ ZAPEWNIENIA WARUNKÓW DO PROWADZENIA OPERACJI NA LĄDZIE I MORZU. W OKRESIE POKOJU NADZORUJĄ PRZESTRZEŃ POWIETRZNĄ I UTRZYMUJĄ GOTOWOŚĆ DO PRZECIWDZIAŁANIA JEJ NARUSZENIOM.

SIŁY SZYBKIEGO REAGOWANIA 17

STRUKTURALNO - FUNKCJONALNY ELEMENT WOJSKOWEGO I POZAWOJSKOWEGO SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO (W TYM PODSYSTEMU OBRONNEGO), OBEJMUJĄCY WYDZIELONĄ CZĘŚĆ SIŁ ZBROJNYCH I ELEMENTY POZAMILITARNE, POZOSTAJĄCE W NAJWYŻSZEJ GOTOWOŚCI DO DZIAŁANIA, PRZEZNACZONE I PRZYGOTOWANE DO SAMODZIELNEGO ROZSTRZYGANIA KONFLIKTÓW MAŁEJ SKALI ORAZ ZAPEWNIENIA DOGODNYCH WARUNKÓW UŻYCIA SIŁ GŁÓWNYCH

W WYPADKU AGRESJI.

SIŁY ZBROJNE

SIŁY ZBROJNE - wojsko, armia, siły i środki wydzielone przez państwo do zabezpieczenia jego interesów i prowadzenia walki zbrojnej, ujęte w całość organizacyjną składającą się z różnych pod względem rodzaju i wielkości wojskowych jednostek i związków. Siły zbrojne dzielą się zwykle na poszczególne rodzaje sił zbrojnych, w skład których wchodzą rodzaje wojsk i rodzaje służb.

Mała encyklopedia wojskowa , t. 3 , Warszawa 1971, s. 151.

SIŁY ZBROJNE - wyspecjalizowany organ państwa przeznaczony do ochrony i obrony jego interesów przez możliwość zastosowania przemocy zbrojnej. Biorąc za punkt wyjścia struktury organizacyjne można je podzielić na regularne siły zbrojne i nieregularne siły zbrojne, z punktu widzenia charakteru prowadzonych działań na wojska operacyjne i siły i środki obrony terytorialnej, zaś ze względu na środowisko, w którym prowadzą działania na wojska lądowe, siły powietrzne i marynarkę wojenną.


SIŁY ZBROJNE - WYSPECJALIZOWANY ORGAN PAŃSTWA, PRZEZNACZONY DO OCHRONY I OBRONY JEGO INTERESÓW PRZEZ WYKORZYSTANIE GO JAKO CZYNNIKA ODSTRASZANIA PRZED AGRESJĄ LUB – W RAZIE KONIECZNOŚCI - PROWADZENIA WALKI ZBROJNEJ AŻ DO OSIĄGNIĘCIA ZAŁOŻONEGO CELU POLITYCZNEGO. Z PUNKTU WIDZENIA

STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH MOŻNA JE PODZIELIĆ NA REGULARNE I NIEREGULARNE SIŁY ZBROJNE, A Z PUNKTU WIDZENIA CHARAKTERU

PROWADZONYCH DZIAŁAŃ NA WOJSKA OPERACYJNE ORAZ SIŁY I ŚRODKI OBRONY TERYTORIALNEJ, ZAŚ ZE WZGLĘDU NA ŚRODOWISKO, W KTÓRYM

17

Patrz też Wojskowe Siły Szybkiego Użycia.

116

PROWADZĄ DZIAŁANIA NA WOJSKA LĄDOWE, SIŁY POWIETRZNE I MARYNARKĘ WOJENNĄ.

SKUTECZNOŚĆ SIŁ ZBROJNYCH

SKUTECZNOŚĆ SIŁ ZBROJNYCH - kategoria prakseologiczna opisująca wielkość potencjału wojskowego jaki można uzyskać przy danym nakładzie finansowym.


SKUTECZNOŚĆ SIŁ ZBROJNYCH - ZDOLNOŚĆ DO REALIZACJI ZAMIERZONEGO CELU GŁÓWNEGO W DANYCH WARUNKACH DZIAŁANIA PRZY OPTYMALNYM WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW I SPOSOBÓW.

SŁUŻBY SPECJALNE - OGÓLNA NAZWA DLA CYWILNYCH I WOJSKOWYCH SŁUŻB ORGANIZUJĄCYCH I PROWADZĄCYCH DZIAŁANIA WYWIADOWCZE I KONTRWYWIADOWCZE.

SOJUSZE MIĘDZYNARODOWE - TRAKTATOWE DWU, LUB WIELOSTRONNE POROZUMIENIA ZOBOWIĄZUJĄCE UMAWIAJĄCE SIĘ STRONY DO WSPÓŁPRACY POLITYCZNEJ, GOSPODARCZEJ, WOJSKOWEJ I INNYCH ORAZ UDZIELENIE SOBIE POMOCY W PRZYPADKACH ZDEFINIOWANYCH W UKŁADZIE SOJUSZNICZYM.

STABILNOŚĆ PAŃSTWA - PRZEDE WSZYSTKIM TRWAŁOŚĆ I NIEZMIENNOŚĆ USTROJU POLITYCZNEGO I SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO STABILNOŚĆ TO CECHA PAŃSTWA SUWERENNEGO W WYMIARZE WEWNĘTRZNYM I ZEWNĘTRZNYM. SZANSĘ BYCIA STABILNYM MA TAKIE PAŃSTWO, KTÓRE WYRAŻA WOLĘ I INTERESY SWOICH OBYWATELI (SPOŁECZEŃSTWA), CO ZAKŁADA WPŁYW NARODU NA JEGO DZIAŁALNOŚĆ. W DŁUGIEJ PERSPEKTYWIE CZASOWEJ STABILNYM MOŻE BYĆ TYLKO PAŃSTWO ZORGANIZOWANE W SPOSÓB DEMOKRATYCZNY.

STANY GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA

1. STAŁA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA

STAŁA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – działania na rzecz utrzymania pokoju i umacniania obronności państwa.

Uchwała KOK nr 01/75 z dnia 17.04.1975 r.

STAŁA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – stan utrzymywany w czasie pokoju, gdy stosunki międzynarodowe układają się poprawnie, a ewentualne konflikty

117

rozstrzygane są w drodze dyplomatycznej i nie powodują istotnego zagrożenia militarnego.


STAŁA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – STAN POLEGAJĄCY NA TWORZENIU I UTRZYMANIU BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO ORAZ ROZWIĄZYWANIA ZAISTNIAŁYCH SYTUACJI KRYZYSOWYCH W RAMACH WYDATKÓW WYDZIELONYCH Z BUDŻETU PAŃSTWA NA CELE OBRONNE.

2. PODWYŻSZONA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA

PODWYŻSZONA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – wynika ze wzrostu napięcia w stosunkach międzynarodowych lub zaostrzenia się takiego napięcia, albo stwierdzenia systemów zagrożenia bezpieczeństwa państwa.

Uchwała KOK nr 01/75 z dnia 17.04.1975.

PODWYŻSZONA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – stan poprawiający możliwość wprowadzenia kolejnych wyższych stanów gotowości obronnej w razie pojawienia się symptomów bezpośrednich zagrożeń kryzysowych lub wojennych, lub wynika to z zobowiązań sojuszniczych.


PODWYŻSZONA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – STAN

PRZYGOTOWANIA SIŁ ZBROJNYCH, ORGANÓW WŁADZY, ADMINISTRACJI I

GOSPODARKI NARODOWEJ DO REALIZACJI ZADAŃ OBRONNYCH WYNIKAJĄCYCH Z MONITORINGU KRYZYSU POLITYCZNO-WOJSKOWEGO ZAGRAŻAJĄCEGO BEZPIECZEŃSTWU PAŃSTWA.

3. PEŁNA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA

PEŁNA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – stan wynikły ze wzrostu zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, zaistnienia bezpośredniej groźby wybuchu konfliktu zbrojnego, nagłej napaści przeciwnika na obszar kraju lub gdy z umów międzynarodowych wynika konieczność wspólnej obrony przeciwko agresji.

Uchwała KOK nr 01/75, z dnia 17.04.1975.

PEŁNA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – element gotowości obronnej, który określa rozwiniecie systemu obronnego państwa do odparcia agresji przeciwnika.

Praca studyjna KAPPA, Warszawa AON 1997.

PEŁNA GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA – STAN, W KTÓRYM SIŁY

ZBROJNE, ORGANA WŁADZY, ADMINISTRACJI I GOSPODARKI NARODOWEJ

SĄ GOTOWE DO PRZECIWSTAWIENIA SIĘ AGRESJI PRZECIWNIKA.

118

STANY GOTOWOŚCI BOJOWEJ SIŁ ZBROJNYCH

1. STAN STAŁEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ

STAŁA GOTOWOŚĆ BOJOWA - gotowość w jakiej stale znajdują się jednostki

realizujące codzienne zadania szkoleniowe.

Leszek Kuleszyński, Wstęp do teorii gotowości bojowej, Warszawa 1979, s. 53.

STAŁA GOTOWOŚĆ BOJOWA – STOPIEŃ (STAN) W KTÓRYM DOWÓDZTWA I WOJSKA (JEDNOSTKI WOJSKOWE) UTRZYMUJĄ SPRAWNOŚĆ SYSTEMÓW ALARMOWANIA, PEŁNIĄ DYŻURY BOJOWE, ORGANIZUJĄ SZKOLENIE ORAZ PRZYGOTOWUJĄ SIĘ DO ZORGANIZOWANEGO PRZEJSCIA ZE STRUKTUR POKOJOWYCH NA WOJENNE ORAZ PODJĘCIA DZIAŁAŃ W NAKAZANYM CZASIE.

STAN STAŁEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ – ELEMENT GOTOWOŚCI BOJOWEJ, PODCZAS KTÓREGO SIŁY ZBROJNE WYPEŁNIAJĄ CODZIENNE ZADANIA SZKOLENIOWE W OKRESIE POKOJU I SĄ ZDOLNE DO OSIĄGANIA WYŻSZYCH STANÓW GOTOWOŚCI BOJOWEJ. W STAŁEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ JEDNOSTKI WOJSKOWE ZACHOWUJĄ PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO

WYKONANIA ZADAŃ MOBILIZACYJNYCH.

2. STAN PODWYŻSZONEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ

STAN PODWYŻSZONEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ - jeden z etapów osiągania pełnej gotowości bojowej, polegający na realizacji ustalonych przedsięwzięć zapewniających sprawne i terminowe przystąpienie jednostki wojskowej albo jej części składowej do wykonania zadań bojowych lub zadań w warunkach szczególnych (specjalnych). Obejmuje m.in. ograniczenie ruchu stanu osobowego, wzmocnienie służb dyżurnych i wartowniczych, utrzymanie niektórych elementów jednostki w gotowości alarmowej itp.


STAN PODWYŻSZONEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ -ELEMENT GOTOWOŚCI BOJOWEJ, PODCZAS KTÓREGO PRZYGOTOWUJE SIĘ SIŁY ZBROJNE (WOJSKA) DO SPRAWNEGO WYKONANIA ZADAŃ UJĘTYCH W DOKUMENTACH GOTOWOŚCI BOJOWEJ (MOBILIZACYJNYCH). W PODWYŻSZONEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ JEDNOSTKI WOJSKOWE REALIZUJĄ CZYNNOŚCI ZWIĘKSZAJĄCE ZDOLNOŚĆ DO WYKONANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ MOBILIZACYJNYCH W KOLEJNYCH WYŻSZYCH STANACH GOTOWOŚCI BOJOWEJ.

119

3. STAN GOTOWOŚCI BOJOWEJ - ZAGROŻENIE WOJENNE

STAN GOTOWOŚCI BOJOWEJ - ZAGROŻENIE WOJENNE - ELEMENT GOTOWOŚCI BOJOWEJ PODCZAS KTÓREGO REALIZUJE SIĘ W SIŁACH ZBROJNYCH PRZEDSIĘWZIĘCIA ORGANIZACYJNO-MOBILZACYJNE ZAKOŃCZONE CZĘŚCIOWYM ROZWINIĘCIEM SIŁ ZBROJNYCH.

4. STAN PEŁNEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ

STAN PEŁNEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ - ELEMENT GOTOWOŚCI BOJOWEJ, PODCZAS KTÓREGO SIŁY ZBROJNE (WOJSKA) DOKONUJĄ PEŁNEGO MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA W TERMINACH USTALONYCH W PLANIE MOBILIZACYJNYM I OSIĄGAJĄ NAJWYŻSZĄ GOTOWOŚĆ DO WYKONANIA ZADAŃ BOJOWYCH, STOSOWNIE DO ICH OPERACYJNEGO PRZEZNACZENIA. STAN PEŁNEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ MOŻE BYĆ WPROWADZONY BEZPOŚREDNIO ZE

STAŁEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ LUB TEŻ PODWYŻSZONEJ GOTOWOŚCI

BOJOWEJ I GOTOWOŚCI BOJOWEJ ZAGROŻENIE WOJENNE.

STANY NADZWYCZAJNE PAŃSTWA

STAN WOJENNY - JEDEN Z TRZECH RODZAJÓW STANÓW NADZWYCZAJNYCH JAKIE USTANOWIŁA KONSTYTUCJA RP Z 2 KWIETNIA 1997 R. STAN WOJENNY JAKO INSTYTUCJA PRAWA WEWNĘTRZNEGO, POLEGA NA ODSTĄPIENIU OD KONSTYTUCYJNEGO SYSTEMU SPRAWOWANIA WŁADZY I NADANIU NADZWYCZAJNYCH UPRAWNIEŃ ORGANOM WŁADZY WYKONAWCZEJ, KTÓRE STOSUJĄ JE W SYTUACJACH SZCZEGÓLNEGO ZAGROŻENIA ZEWNĘTRZNEGO PAŃSTWA. MOŻE BYĆ WPROWADZONY NA CZĘŚCI LUB NA CAŁYM TERYTORIUM PAŃSTWA TYKO NA PODSTAWIE USTAWY, W DRODZE ROZPORZĄDZENIA PREZYDENTA RP.

STAN WOJNY - SYTUACJA PRAWNA MIĘDZY PAŃSTWAMI ZNAJDUJĄCYMI SIĘ W STANIE WOJNY. STAN WOJNY OZNACZA TAKŻE ZERWANIE: STOSUNKÓW DYPLOMATYCZNYCH, KONSULARNYCH, GOSPODARCZYCH I BEZPOŚREDNICH KONTAKTÓW MIĘDZY OBYWATELAMI ORAZ ZAWIESZENIE OBOWIĄZUJĄCYCH UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH MIĘDZY WOJUJĄCYMI STRONAMI. NA MOCY ART. 116 KONSTYTUCJI RP DECYZJĘ O STANIE WOJNY PODEJMUJE SEJM, ALBO PREZYDENT GDYBY PARLAMENT NIE MÓGŁ SIĘ ZEBRAĆ. STAN WOJNY USTAJE W WYNIKU ZAWARCIA POKOJU LUB JEDNOSTRONNEJ DEKLARACJI PAŃSTWA O ZAKOŃCZENIU WOJNY.

M. Kallas: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1997, s. 85-87.

120

STAN WYJĄTKOWY - OKRES NIE DŁUŻSZY NIŻ 90 DNI, W KTÓRYM NA MOCY DECYZJI PREZYDENTA RP, NA WNIOSEK RADY MINISTRÓW, WPROWADZONA ZOSTAJE WZMOŻONA INGERENCJA WŁADZ ADMINISTRACYJNYCH W ŻYCIE SPOŁECZNO-POLITYCZNE I GOSPODARCZE KRAJU, NA CAŁYM LUB CZĘŚCI JEGO TERYTORIUM, JEŻELI JEST ZAGROŻONY: KONSTYTUCYJNY USTRÓJ PAŃSTWA, BEZPIECZEŃSTWO OBYWATELI, PORZĄDEK PUBLICZNY.

STANDARYZACJA

STANDARYZACJA - proces tworzenia koncepcji, doktryn, procedur i projektów zmierzających do osiągnięcia i utrzymania najbardziej efektywnego poziomu zgodności, zamienności i unifikacji w sferze działań militarnych, administrowania i wykorzystania środków materiałowych.

Dictionary of Military and Associated Terms, Department of Defense, US Government Printing Office, Washington 1989, s.343

STANDARYZACJA - upodobnienie i ujednolicenie środków materiałowych, a także sposobów postępowania, mające na celu podwyższenie siły bojowej wojsk i skuteczności wsparcia logistycznego.

Handbuch zur Ökonomie der Verteidigungspolitik, Walhalla u, Praetoria Verlag, Regensburg 1986, s. 879.

STANDARYZACJA - PLANOWE DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO UPODOBNIENIA ALBO UJEDNOLICENIA WYROBÓW WOJSKOWYCH, ZASAD I SPOSOBÓW POSTĘPOWANIA W CELU ZAPEWNIENIA WSPÓŁWYMIENNOŚCI SIŁ ZBROJNYCH RÓŻNYCH PAŃSTW I PROWADZENIA PRZEZ NIE W NAJBARDZIEJ SKUTECZNY SPOSÓB WSPÓLNYCH DZIAŁAŃ.

STOSUNKI DYPLOMATYCZNE - OFICJALNE STOSUNKI MIĘDZY DWOMA PAŃSTWAMI, W UTRZYMYWANIU KTÓRYCH POŚREDNICZĄ ICH MISJE DYPLOMATYCZNE, STALE PRZEBYWAJĄCE NA TERYTORIUM TYCH PAŃSTW. MISJE DYPLOMATYCZNE SĄ ZAGRANICZNYMI ORGANAMI PAŃSTWA WYSYŁAJĄCEGO I SPEŁNIAJĄ POWIERZONE IM FUNKCJE DYPLOMATYCZNE; ZAWSZE TEŻ REPREZENTUJĄ URZĘDOWE I PUBLICZNE INTERESY TEGO PAŃSTWA.


STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE

STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE - wielopłaszczyznowy i wieloaspektowy układ stosunków między ludźmi oraz nauka zajmująca się badaniami tej dziedziny.


121

STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE - STOSUNKI SPOŁECZNE, KTÓRE KSZTAŁTUJĄ SIĘ PONAD GRANICAMI PAŃSTW I WYKRACZAJĄ POZA TE GRANICE. W CZASACH WSPÓŁCZESNYCH STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE UJMUJE SIĘ SZERZEJ I ROZUMIE SIĘ JE NIE TYLKO JAKO STOSUNKI MIĘDZY PAŃSTWAMI ALE TAKŻE INNYMI PODMIOTAMI (NP. ORGANIZACJAMI MIĘDZYNARODOWYMI, PRZEDSIĘBIORSTWAMI I PARTIAMI POLITYCZNYMI Z RÓŻNYCH PAŃSTW). WSZYSTKIE PODMIOTY BIORĄCE UDZIAŁ W S.M. OKREŚLA SIĘ MIANEM ICH UCZESTNIKÓW.

Mały słownik stosunków międzynarodowych. Pod red. G .Michałowskiej, Warszawa 1996, s. 233.

STRATEGIA18

STRATEGIA jest nauką o użyciu bitew dla celów wojny.

Carl von Calusewitz, O wojnie, t.I, Warszawa 1958, s. 85.

STRATEGIA to sztuka rozdziału i użycia środków wojennych dla urzeczywistnienia celów polityki. B.H. Liddell Hart, Strategia działania pośrednie, Warszawa 1959 , s.388.

STRATEGIA to sztuka dialektyki woli stosująca siłę dla rozwiązania konfliktu.

A. Beaufre, Wstęp do strategii. Odstraszanie i strategia, Warszawa 1968, s. 30.

STRATEGIĄ nazywamy sposób postępowania w przygotowaniu i prowadzeniu danej konkretnej wojny, kampanii lub bitwy, obrany i zastosowany przez najwyższe organa władzy państwowej, naczelne dowództwo sił zbrojnych lub naczelne dowództwo danego konkretnego teatru działań wojennych. Strategia jest więc działem teorii i praktyki sztuki wojennej. Przez to samo więc, przymiotnik ―strategiczny‖ odnosi się do zagadnień związanych ze sprawą prowadzenia wojny, kampanii i bitwy przez wymienione wyżej ogniwa władzy państwowej i wojskowej zarówno w fazie studiów, przygotowania, jak i wypełnienia.


STRATEGIA - sztuka i nauka rozwijania i stosowania politycznych, ekonomicznych, psychologicznych oraz militarnych sił niezbędnych w czasie pokoju i wojny, pozwalających na osiągnięcie celów polityki państwa, dla uzyskania korzystnych rezultatów sprzyjających osiągnięciu zwycięstwa i zmniejszenia możliwości poniesienia porażki.


18

Patrz przypis nr 3 oraz załączniki nr 1 i 2 .

122

STRATEGIA - TEORIA I PRAKTYKA DZIAŁANIA, UKIERUNKOWANEGO NA OSIĄGNIĘCIE ZAŁOŻONYCH CELÓW W DANEJ DZIEDZINIE, UJMOWANYCH W SKALI OGÓLNEJ I MAJĄCYCH CHARAKTER DŁUGOFALOWY.

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO - TEORIA I PRAKTYKA DZIAŁANIA PAŃSTWA, UKIERUNKOWANEGO NA OSIĄGNIĘCIE CELÓW ZAŁOŻONYCH W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA, UJMOWANYCH W SKALI OGÓLNEJ I MAJĄCYCH CHARAKTER DŁUGOFALOWY.

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO - DZIEDZINA STRATEGII NARODOWEJ, OBEJMUJĄCA TWORZENIE, PRZYGOTOWANIE I WYKORZYSTANIE POTENCJAŁU PAŃSTWA DLA PRZECIWDZIAŁANIA WSZELKIM ZAGROŻENIOM JEGO BYTU I ROZWOJU.

STRATEGIA NARODOWA19

- TEORIA I PRAKTYKA DZIAŁANIA PAŃSTWA, UKIERUNKOWANEGO NA OSIĄGNIĘCIE ZAŁOŻONYCH CELÓW WE WSZYSTKICH DZIEDZINACH, UJMOWANYCH W SKALI OGÓLNEJ I MAJĄCYCH CHARAKTER DŁUGOFALOWY.

STRATEGIA NARODOWA - DZIEDZINA STRATEGII OBEJMUJĄCA TWORZENIE , ROZWÓJ, PRZYGOTOWANIE I WYKORZYSTANIE POTENCJAŁU PAŃSTWA WE WSZYSTKICH SFERACH JEGO DZIAŁALNOŚCI (w tym: W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA).

STRATEGIA OBRONNOŚCI – dziedzina strategii bezpieczeństwa obejmująca tworzenie, rozwój, przygotowanie i wykorzystanie potencjału obronnego państwa (wszelkich sił, środków i sposobów z różnych dziedzin) do przeciwdziałania zagrożeniom militarnym bezpieczeństwa narodowego. Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, Warszawa, 1996, s. 95.

STRATEGIA OBRONNOŚCI - DZIEDZINA STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA, OBEJMUJĄCA TWORZENIE, ROZWÓJ, PRZYGOTOWANIE I WYKORZYSTANIE POTENCJAŁU OBRONNEGO PAŃSTWA (WSZELKICH SIŁ, ŚRODKÓW, NARZĘDZI, ZASOBÓW I SPOSOBÓW) DO PRZECIWDZIAŁANIA ZAGROŻENIOM MILITARNYM, ZARÓWNO W WYMIARZE NARODOWYM JAK I SOJUSZNICZYM, UJMOWANA W SKALI CELÓW OGÓLNYCH I MAJĄCA CHARAKTER DŁUGOFALOWY.

19

Termin “strategia narodowa” potraktowano w niniejszym opracowaniu jako równoznaczny z terminem “strategia państwa”.

123

Stosownie do strategicznych celów państwa w dziedzinie bezpieczeństwa oraz charakteru zewnętrznych wyzwań i zagrożeń strategia obronności Rzeczypospolitej Polskiej obejmuje trzy główne działy (koncepcje strategiczne):

działania prewencyjno – stabilizacyjne – realizowane w czasie pokoju, obejmujące bieżące zapobieganie wystąpieniu zewnętrznych zagrożeń polityczno – militarnych (kryzysowych i wojennych), poprzez neutralizowanie ich potencjalnych źródeł oraz stabilizowanie i umacnianie bezpiecznego środowiska (otoczenia) międzynarodowego Polski;

reagowanie kryzysowe – realizowane w razie wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa sojuszników oraz zagrożeń dla szerszego bezpieczeństwa międzynarodowego, obejmujące zarówno działania narodowe, jak i udział w wysiłkach międzynarodowych, podejmowanych w celu opanowywania kryzysów oraz zapewnienia osłony przed ich skutkami;

działania wojenne – prowadzone w razie agresji na Polskę lub jej sojuszników, obejmujące wykorzystanie całego lub części potencjału państwa do odparcia agresji, poprzez przygotowanie i przeprowadzenie kampanii i operacji wojennych

STRATEGIA WOJENNA

STRATEGIA WOJENNA - najwyższa dziedzina sztuki wojennej, obejmująca teorię i praktykę obronnego przygotowania państwa, sił zbrojnych oraz planowania i prowadzenia na skalę strategiczną działań wojennych oraz kierowania nimi. Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa, 1979 s. 414.

STRATEGIA WOJENNA - jest systemem poglądów naukowych na prawidłowości wojny, jako walki zbrojnej prowadzonej w imię określonych interesów klasowych. Na podstawie studiów, doświadczeń wojennych, sytuacji wojskowo-politycznej, ekonomicznych i moralnych możliwości kraju, nowych środków walki i poglądów prawdopodobnego przeciwnika bada ona warunki i charakter wojny, sposoby jej przygotowania i prowadzenia, rodzaje sił zbrojnych i zasady ich wykorzystania strategicznego, a także zasady materiałowego i technicznego zabezpieczenia i kierowania wojną i siłami zbrojnymi. Jednocześnie jest to dziedzina praktycznej działalności najwyższego kierownictwa wojskowo-politycznego, naczelnego dowództwa i wyższych sztabów, dotycząca sztuki przygotowania kraju i sił zbrojnych do wojny i prowadzenia walki zbrojnej w konkretnych warunkach historycznych.

W.D. Sokołowski, Strategia wojenna, Warszawa 1964, s. 20 Patrz również - załącznik nr 1.

STRATEGIA WOJENNA - W UJĘCIU HISTORYCZNYM - DZIAŁ SZTUKI WOJENNEJ OBEJMUJĄCY PRZYGOTOWANIE I PROWADZENIE WOJNY JAKO CAŁOŚCI ORAZ JEJ POSZCZEGÓLNYCH KAMPANII I BITEW.

WSPÓŁCZEŚNIE MIEŚCI SIĘ W STRATEGII OBRONNOŚCI, JAKO -TEORIA I PRAKTYKA FUNKCJONOWANIA PAŃSTWA W DŁUGOFALOWYM PROCESIE PRZYGOTOWANIA PAŃSTWA DO WOJNY I JEJ PROWADZENIA.

124

STRATEGIA WOJENNA - DZIEDZINA STRATEGII OBRONNOŚCI OBEJMUJĄCA TWORZENIE, ROZWÓJ, PRZYGOTOWANIE I WYKORZYSTANIE POTENCJAŁU WOJENNEGO PAŃSTWA (WSZELKICH SIŁ, ŚRODKÓW, SPOSOBÓW Z RÓŻNYCH DZIEDZIN) DO PRZECIWDZIAŁANIA ZAGROŻENIOM MILITARNYM W SKALI WOJNY.

STRATEGIA WOJENNA - TEORIA I PRAKTYKA PRZYGOTOWANIA ORAZ

WYKORZYSTANIA POTENCJAŁU WOJENNEGO PAŃSTWA W SPOSÓB ZAPEWNIAJĄCY OSIĄGNIĘCIE CELÓW NAKREŚLONYCH PRZEZ POLITYKĘ.

STRATEGIA WOJSKOWA STRATEGIA WOJSKOWA - to teoria i praktyka określająca zasady i generalne sposoby działania zmierzające do przygotowania i wykorzystania potencjału wojskowego w walce zbrojnej prowadzonej w skali wojny, dla osiągnięcia założonych celów militarnych.

W. Łepkowski, Podstawy strategii wojskowej,Warszawa 1993, s. 98.

STRATEGIA WOJSKOWA (NATO) - składowa narodowej lub wielonarodowej strategii przedstawiająca sposób w jaki siły zbrojne powinny być rozwijane i stosowane do osiągnięcia celów narodowych lub celów grupy narodów (państw).

Dictionary of Military and Associated Terms, Washington 1987, s .232 .

STRATEGIA WOJSKOWA - TEORIA I PRAKTYKA DZIAŁANIA UKIERUNKOWANEGO NA OSIĄGNIĘCIE ZAŁOŻONYCH CELÓW WE WSZYSTKICH DZIEDZINACH WYKORZYSTANIA SIŁ, ŚRODKÓW I SPOSOBÓW WOJSKOWYCH.

STRATEGIA WOJSKOWA - DZIEDZINA STRATEGII OBEJMUJĄCA

TWORZENIE, ROZWÓJ, PRZYGOTOWANIE I WYKORZYSTANIE SIŁ ZBROJNYCH DLA OSIĄGNIĘCIA CELÓW WE WSZYSTKICH DZIEDZINACH I WARUNKACH FUNKCJONOWANIA PAŃSTWA (PODMIOTU). W ASPEKCIE BEZPIECZEŃSTWA STRATEGIA WOJSKOWA OBEJMUJE TWORZENIE, PRZYGOTOWANIE, ROZWÓJ I WYKORZYSTANIE SIŁ ZBROJNYCH DO PRZECIWDZIAŁANIA WSZELKIM ZAGROŻENIOM.

STRATEGIA WOJSKOWA - TEORIA I PRAKTYKA PRZYGOTOWANIA

ORAZ WYKORZYSTANIA POTENCJAŁU WOJSKOWEGO W SPOSÓB ZAPEWNIAJĄCY OSIĄGNIĘCIE CELÓW NAKREŚLONYCH PRZEZ POLITYKĘ.

STRATEGIA WOJSKOWA JAKO NAUKA – DYSCYPLINA (SPECJALNOŚĆ) NAUK WOJSKOWYCH ZAJMUJĄCA SIĘ WYPRACOWANIEM TEORETYCZNYCH SPOSOBÓW PRZYGOTOWANIA I WYKORZYSTANIA SIŁ ZBROJNYCH DO PRZECIWDZIAŁANIA WSZELKIM ZAGROŻENIOM W SPOSÓB ZAPEWNIAJĄCY OSIĄGNIĘCIE CELÓW NAKREŚLONYCH PRZEZ POLITYKĘ.

125

STRATEGIA WOJSKOWA JAKO SZTUKA - DZIAŁ SZTUKI WOJENNEJ W KTÓRYM UWZGLĘDNIAJĄC PODSTAWY TEORETYCZNE, W PRAKTYCE PRZYGOTOWUJE SIĘ SIŁY ZBROJNE I WYKORZYSTUJE JE DO PRZECIWDZIAŁANIA WSZELKIM ZAGROŻENIOM W SPOSÓB ZAPEWNIAJĄCY OSIĄGNIĘCIE CELÓW NAKREŚLONYCH PRZEZ POLITYKĘ.

STRATEGICZNE ROZWINIĘCIE SIŁ ZBROJNYCH

STRATEGICZNE ROZWINIĘCIE SIŁ ZBROJNYCH - jedno z podstawowych przedsięwzięć umożliwiających zorganizowane rozpoczęcie działań wojennych. W jego zakres wchodzą: przejście sił zbrojnych ze stanu pokojowego na wojenny, rozwinięcie wojsk na teatrze działań wojennych (TDW) oraz strategiczne przewozy wojsk i środków materiałowych. Przejście sił zbrojnych ze stanu pokojowego na wojenny osiąga się doprowadzając wojska do stanu pełnej gotowości bojowej.


STRATEGICZNE ROZWINIĘCIE SIŁ ZBROJNYCH - ELEMENT

ROZWINIĘCIA SYSTEMU OBRONNEGO PAŃSTWA, OBEJMUJĄCY:

MOBILIZACYJNE ROZWINIĘCIE SIŁ ZBROJNYCH, OSIĄGANIE PEŁNEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ ORAZ PRZEMIESZCZENIE I PRZYJĘCIE PRZEZ NIE UGRUPOWANIA BOJOWEGO, ZGODNIE Z PLANEM STRATEGICZNEJ OBRONY PAŃSTWA.

STRATY

STRATY BEZPOWROTNE – STRATY OBEJMUJĄCE WSZYSTKICH ŻOŁNIERZY POLEGŁYCH W WALCE LUB ZMARŁYCH WSKUTEK ODNIESIONYCH (DOZNANYCH) OBRAŻEŃ, NAPROMIENIOWANIA, ZATRUĆ, SKAŻEŃ ITP.; ŻOŁNIERZY, KTÓRYCH ŚMIERĆ, MIMO NIESTWIERDZENIA ZGONU PRZEZ ZIDENTYFIKOWANIE ZWŁOK, JEST NIEWĄTPLIWA Z UWAGI NA PRZEBYWANIE W OKREŚLONYM PROMIENIU REJONU PORAŻENIA, W MOMENCIE UDERZENIA BMR LUB NA PODSTAWIE OŚWIADCZENIA WIARYGODNYCH ŚWIADKÓW ZDARZENIA, A TAKŻE ŻOŁNIERZY ZMARŁYCH (KTÓRZY PONIEŚLI ŚMIERĆ) W INNYCH OKOLICZNOŚCIACH NIŻ WYŻEJ WYMIENIONE

STRATY BOJOWE – straty obejmujące ludzi, środki materiałowe, broń i sprzęt spowodowane działaniami bojowymi nieprzyjaciela. Straty bojowe obejmujące ludzi dzieli

się na: bezpowrotne (zabici i zaginieni) oraz sanitarne ( straty sanitarne wojsk); straty sprzętu na bezzwrotne (sprzęt nie nadający się do naprawy) i zwrotne (sprzęt wymagający naprawy bieżącej, średniej lub kapitalnej). Zob. straty wojenne.


126

STRATY BOJOWE – STRATY SIŁ ZBROJNYCH (WOJSK) OBEJMUJĄCE LUDZI (ŻOŁNIERZY), UZBROJENIE I WYPOSAŻENIE ORAZ SPRZĘT TECHNICZNY I ŚRODKI MATERIAŁOWE SPOWODOWANE DZIAŁANIAMI BOJOWYMI NIEPRZYJACIELA, GŁÓWNIE UŻYCIEM ŚRODKÓW RAŻENIA. STRATY BOJOWE

OBEJMUJĄCE LUDZI DZIELI SIĘ NA BEZPOWROTNE, WARUNKOWE I SANITARNE. STRATY BOJOWE DOTYCZĄCE UZBROJENIA I SPRZĘTU TECHNICZNEGO DZIELI SIĘ NA BEZZWROTNE (UZBROJENIE I SPRZĘT NIE NADAJĄCY SIĘ DO NAPRAWY) I ZWROTNE (SPRZĘT WYMAGAJĄCY REMONTU BIEŻĄCEGO, ŚREDNIEGO LUB GŁÓWNEGO). PROGNOZOWANE STRATY SIŁ ZBROJNYCH W TOKU PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ BOJOWYCH STANOWIĄ PODSTAWĘ DO OKREŚLENIA POTRZEB W ZAKRESIE ICH UZUPEŁNIENIA, MAJĄ TAKŻE WPŁYW NA ORGANIZACJĘ SYSTEMU UZUPEŁNANIA SIŁ ZBROJNYCH (WOJSK) W CZASIE WOJNY, W RAMACH KTÓREGO BĘDĄ REALIZOWANE ZADANIA UZUPEŁNIENIOWE.

STRATY SANITARNE – STRATY OBEJMUJĄCE TYCH PORAŻONYCH I CHORYCH ŻOŁNIERZY (RANNYCH, POPARZONYCH, ZATRUTYCH LUB ZAKAŻO-NYCH W WYNIKU PORAŻEŃ DOZNANYCH OD BRONI KLASYCZNEJ, A TAKŻE W REJONACH (STREFACH) UŻYCIA BMR), KTÓRYCH USZKODZENIE CIAŁA LUB CHOROBA POWSTAŁY NA SKUTEK UDZIAŁU W DZIAŁANIACH BOJOWYCH, POWODUJĄC NIEZDOLNOŚĆ DO WALKI NA CZAS NIE KRÓTSZY NIŻ JEDNA DOBA I WYMAGAJĄ POMOCY W PODODDZIAŁACH MEDYCZNYCH LUB SZPITALACH. DO STRAT SANITARNYCH ZALICZA SIĘ PONADTO ŻOŁNIERZY CHORYCH NA CHOROBY SOMATYCZNE I ZAKAŹNE ORAZ Z URAZAMI CIAŁA POWSTAŁYMI BEZ ZWIĄZKU Z WALKĄ, A TAKŻE ŻOŁNIERZY Z ZABURZENIAMI NEUROTYCZNYMI LUB ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W GŁĘBOKIM STANIE SZOKU PSYCHICZNEGO (STRATY PSYCHICZNE), CZYNIĄC ICH NIEZDOLNYMI DO WALKI, BĄDŹ TEŻ OBNIŻAJĄC ZDOLNOŚĆ DO JEJ DALSZEGO PROWADZENIA.

STRATY WARUNKOWE – STRATY OBEJMUJĄCE ŻOŁNIERZY ZAGINIONYCH, KTÓRZY BRALI BEZPOŚREDNI UDZIAŁ W DZIAŁANIACH WOJENNYCH ALBO PRZEBYWALI W REJONIE UDERZENIA BMR, A O ICH LOSIE BRAK JEST WIARYGODNYCH WIADOMOŚCI I ZACHODZI PRAWDOPO-DOBIEŃSTWO ICH ŚMIERCI LUB DOSTANIA SIĘ DO NIEWOLI (ZNALEŹLI SIĘ WE WŁADANIU NIEPRZYJACIELA) ALBO INTERNOWANIA (DOTYCZY ŻOŁNIERZY, KTÓRZY PO PRZEKROCZENIU GRANICY PAŃSTWA NEUTRALNEGO ZNALEŹLI SIĘ W PODPORZĄDKOWANIU WŁADZY TEGO PAŃSTWA).

STRATY WOJENNE – OGÓŁ SZKÓD LUDZKICH (ZABICI, RANNI, ZAGINIENI, A TAKŻE SKADEK URODZIN, WZROST ŚMIERTLENOŚCI), MATERIALNYCH UBYTKI MAJATKU TRWAŁEGO I DOCHODU NARODOWEGO), MORALNYCH (DEMORALIZACJA LUDNOŚCI, ZWŁASZCZA MŁODZIEŻY, CIERPIENIA OFIAR WOJNY I ICH RODZIN) I KULTURALNYCH (OBNIŻENIE SIĘ STANU OŚWIATY, STRATY W DOBRACH KULTURY) SPOWODOWANYCH BEZPOŚREDNIO LUB POŚREDNIO DZIAŁANIAMI WOJENNYMI.

127

STRAŻ GRANICZNA - JEDNOLITA, UMUNDUROWANA I UZBROJONA FORMACJA PRZEZNACZONA DO OCHRONY GRANICY PAŃSTWOWEJ NA LĄDZIE I NA MORZU ORAZ DO KONTROLI RUCHU GRANICZNEGO.

Ustawa z dnia 12.10.1990r., Dz.U. nr 78.

STRUKTURA SIŁ ZBROJNYCH STRUKTURA SIŁ ZBROJNYCH - to skład armii danego państwa przeznaczony do ochrony jego interesów przez możliwość zastosowania przemocy zbrojnej.

R.Wróblewski, Podstawowe pojęcia, Warszawa 1993, s. 41.

STRUKTURA SIŁ ZBROJNYCH - ELEMENT SYSTEMU OBRONNEGO PAŃSTWA, OKREŚLAJĄCY BUDOWĘ WEWNĘTRZNĄ SIŁ ZBROJNYCH ZAPEWNIAJĄCĄ SPRAWNOŚĆ ICH SZKOLENIA I DZIAŁANIA.

STRUKTURA WYDATKÓW WOJSKOWYCH - PODZIAŁ PRZYDZIELONYCH ŚRODKÓW FINANSOWYCH SIŁ ZBROJNYCH NA OKREŚLONE KATEGORIE. DOKONUJE SIĘ DLA CELÓW RACHUNKOWYCH, ANALITYCZNYCH I PORÓWNAWCZYCH. SPRZYJA TO LEPSZEMU GOSPODAROWANIU POSIADANYMI ŚRODKAMI FINANSOWYMI. WYRÓŻNIA SIĘ KILKA PODSTAWOWYCH PODZIAŁÓW WYDATKÓW WOJSKOWYCH. PODSTAWOWY TO PODZIAŁ NA WYDATKI WEGETATYWNE I INWESTYCYJNE. POWSZECHNIE STOSOWANĄ KLASYFIKACJĄ WYDATKÓW WOJSKOWYCH JEST PODZIAŁ PODMIOTOWY. W TYM PRZYPADKU DECYDUJĄCE KRYTERIUM STANOWI PRZYDZIELENIE WYDATKÓW NA POSZCZEGÓLNE RODZAJE SIŁ ZBROJNYCH LUB TEŻ INNE UKŁADY ORGANIZACYJNE. INNYM PODZIAŁEM WYDATKÓW WOJSKOWYCH JEST UKŁAD PRZEDMIOTOWY. GENERALNIE SPROWADZA SIĘ DO PODZIAŁU NA: WYDATKI OSOBOWE (W RAMACH KTÓRYCH NAJPOWAŻNIEJSZĄ POZYCJĘ STANOWIĄ PŁACE, EMERYTURY I RENTY WOJSKOWE WRAZ Z OBOWIĄZKOWYMI SKŁADKAMI NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE, RENTOWE, CHOROBOWE ITP.) ORAZ WYDATKI RZECZOWE (ZAKUP UZBROJENIA I SPRZĘTU WOJSKOWEGO; PRACE NAUKOWO-BADAWCZE; SZKOLENIE, EKSPLOATACJĘ I KONSERWACJĘ UZBROJENIA I SPRZĘTU WOJSKOWEGO; BUDOWNICTWO WOJSKOWE). CORAZ WIĘKSZEGO ZNACZENIA NABIERA PODZIAŁ WYDATKÓW WOJSKOWYCH WEDŁUG PROGRAMÓW (ZADAŃ). CHODZI TU O OKREŚLENIE PRIORYTETÓW I MOŻLIWYCH ZADAŃ DO WYKONANIA W RAMACH SZEROKO POJMOWANEGO SYSTEMU MILITARNEGO BEZPIECZEŃSTWA. OPRÓCZ TEGO DOKONUJE SIĘ KLASYFIKACJI TYCH WYDATKÓW WEDŁUG: DZIAŁÓW, ROZDZIAŁÓW (OKREŚLAJĄCYCH RODZAJ DZIAŁALNOŚCI) I PARAGRAFÓW (WSKAZUJĄCYCH NA RODZAJ DOCHODU, PRZYCHODU).

STUDIA OPERACYJNE

STUDIA OPERACYJNE - stanowią specyficzną działalność badawczą, zajmującą się uzyskiwaniem, gromadzeniem i przetwarzaniem danych o podlegającym badaniom

128

terenie oraz prognozowaniem jego rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem infrastruktury technicznej.

Projekt instrukcji organizacji i prowadzenia studiów operacyjnych TZS przez Siły Zbrojne RP, Sztab Generalny WP, Warszawa 1994.

STUDIA OPERACYJNE - DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACYJNO-BADAWCZA I NAUKOWA PROWADZONA W SIŁACH ZBROJNYCH, MAJĄCA NA CELU POZNANIE SFERY ZAINTERESOWAŃ STUDYJNO-OBRONNYCH W ASPEKCIE OPTYMALNEGO WYKORZYSTANIA WARUNKÓW SPOŁECZNO-POLITYCZNYCH, GEOGRAFICZ-NYCH I MILITARNYCH NA POTRZEBY OPERACYJNO-OBRONNEGO UŻYCIA WOJSK. PRZEDMIOT BADAŃ STUDIÓW OPERACYJNYCH POKRYWA SIĘ W ZNACZNEJ CZĘŚCI Z PRZEDMIOTEM BADAWCZYM GEOGRAFII WOJENNEJ.

SUWERENNOŚĆ EKONOMICZNA - CZĘŚĆ SKŁADOWA SUWERENNOŚCI PAŃSTWA - ROZUMIANA JAKO NIEZBYWALNE PRAWO DO: WYBORU SWEGO USTROJU GOSPODARCZEGO ( PODOBNIE I POLITYCZNEGO) ZGODNIE Z WOLĄ SWEGO NARODU BEZ INGERENCJI Z ZEWNĄTRZ, PRZYMUSU LUB GROŹBY; TRWAŁEJ I NIEOGRANICZONEJ SAMODZIELNOŚCI WE WŁADANIU, UŻYTKOWANIU I DYSPONOWANIU SWYMI BOGACTWAMI, ZASOBAMI NATURALNYMI; SAMODZIELNEGO PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ, A TAKŻE MOŻLIWOŚCI WYBORU NAJKORZYSTNIEJSZYCH POWIĄZAŃ EKONOMICZNYCH Z ZAGRANICĄ ORAZ UTRZYMANIA RÓWNOWAGI MIĘDZY IMPORTEM A RODZIMĄ PRODUKCJĄ. ŚCIŚLE WIĄŻE SIĘ ONA Z PROBLEMEM BEZPIECZEŃSTWA EKONOMICZNEGO PAŃSTWA

SUWERENNOŚĆ PAŃSTWA

SUWERENNOŚĆ PAŃSTWA - jego samowładność, czyli prawna niezależność od jakichkolwiek czynników zewnętrznych oraz całowładność, czyli kompetencja normowania wszystkich stosunków wewnątrz państwa.

L. Ehrlich: Prawo narodów. Kraków 1947, s. 104-105.

SUWERENNOŚĆ PAŃSTWA - zwierzchność terytorialna, niepodległość i swobodny, wolny od ingerencji ustrój polityczny, społeczny i ekonomiczny oraz możliwość współżycia z innymi narodami na zasadach równości i obopólnych korzyści.

G. Labud, . Zagadnienia suwerenności Polski /.../ Kwartalnik historyczny 1960, nr 4, s. 1039.

SUWERENNOŚĆ PAŃSTWA - CECHA PAŃSTWA POJMOWANA JAKO RZECZYWISTA NIEZALEŻNOŚĆ WŁADZY PUBLICZNEJ NA OKREŚLONYM TERYTORIUM. W ODNIESIENIU DO WŁADZY SUWERENNOŚĆ OZNACZA WŁADZĘ NAJWYŻSZĄ, NIEZAWISŁĄ, SAMODZIELNĄ. CECHA TA PRZYSŁUGUJE PAŃSTWU OD MOMENTU JEGO POWSTANIA. W ŚWIETLE PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

129

KAŻDE PAŃSTWO MA PRZYZNANĄ SUWERENNOŚĆ. MOŻE BYĆ ONO JEDNAKŻE OGRANICZONE W KORZYSTANIU Z TEGO PRAWA.

SYSTEM

SYSTEM – KAŻDY ZŁOŻONY OBIEKT WYRÓŻNIONY Z BADANEJ RZECZYWISTOŚCI, STANOWIĄCY CAŁOŚĆ TWORZONĄ PRZEZ ZBIÓR OBIEKTÓW ELEMENTARNYCH (ELEMENTÓW) I POWIĄZAŃ (RELACJI) POMIĘDZY NIMI.

P. Sienkiewicz, Inżynieria systemów, Warszawa 1983, s. 27.

SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA - SKOORDYNOWANY WEWNĘTRZNIE ZBIÓR ELEMENTÓW ORGANIZACYJNYCH, LUDZKICH I MATERIAŁOWYCH, UKIERUNKOWANYCH NA PRZECIWDZIAŁANIE WSZELKIM ZAGROŻENIOM PAŃSTWA, A W SZCZEGÓLNOŚCI POLITYCZNYM, GOSPODARCZYM, PSYCHOSPOŁECZNYM, EKOLOGICZNYM I MILITARNYM.

SYSTEM GOTOWOŚCI BOJOWEJ - ZBIÓR ODPOWIEDNIO ZORGANIZOWANYCH I ZABEZPIECZONYCH DZIAŁAŃ, MAJĄCYCH NA CELU

UTRZYMANIE STAŁEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ WOJSK NA ODPOWIEDNIM DO

POTRZEB POZIOMIE ORAZ SPRAWNE OSIĄGANIE PRZEZ NIE PEŁNEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ, ZGODNIE Z WYMAGANIAMI PLANU OPERACYJNEGO. W ZALEŻNOŚCI OD POTRZEB, POMIĘDZY TYMI STANAMI WPROWADZA SIĘ STANY POŚREDNIE, ODPOWIADAJĄCE RÓŻNYM STOPNIOM ZAGROŻENIA

BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA I POTRZEBOM OBRONNOŚCI STAN

PODWYŻSZONEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ I STAN GOTOWOŚCI BOJOWEJ ZAGROŻENIE WOJENNE - OKREŚLANE JAKO WYŻSZE STANY GOTOWOŚCI BOJOWEJ.

SYSTEM INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ – ZORGANIZOWANY ZBIÓR

SPRZĘTU KOMPUTEROWEGO, OPROGRAMOWANIA, DANYCH GEOGRAFICZNYCH, PRZEZNACZONY DO EFEKTYWNEGO OPRACOWANIA, SKŁADOWANIA, AKTUALIZOWANIA, ANALIZY ORAZ PRZEDSTAWIANIA INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ.

SYSTEM INFORMACJI PRZESTRZENNEJ – UPORZĄDKOWANY WEWNĘTRZNIE UKŁAD ELEMENTÓW DOTYCZĄCYCH POZYSKIWANIA, GROMADZENIA, WERYFIKOWANIA, INTEGROWANIA, ANALIZOWANIA,

TRANSFEROWANIA I UDOSTĘPNIANIA DANYCH PRZESTRZENNYCH. W SZEROKIM ROZUMIENIU OBEJMUJE ON METODY, ŚRODKI TECHNICZNE, W TYM SPRZĘT I OPROGRAMOWANIE, BAZĘ DANYCH PRZESTRZENNYCH, ORGANIZACJĘ, ZASOBY FINANSOWE ORAZ LUDZI ZAINTERESOWANYCH JEGO FUNKCJONOWANIEM.

130

SYSTEM MOBILIZACYJNY SIŁ ZBROJNYCH

SYSTEM MOBILIZACYJNY SIŁ ZBROJNYCH - uporządkowany wewnętrznie układ elementów oraz zespół zasad i norm regulujących jego funkcjonowanie w czasie pokoju, mobilizacji i wojny. Na system mobilizacyjny sił zbrojnych składają się: teoria mobilizacji; organy kierowania; dokumentacja planistyczna; jednostki mobilizujące i mobilizowane; elementy bazy mobilizacyjnej; rezerwy w gospodarce narodowej; uzbrojenie, wyposażenie i zapasy materiałowe utrzymywane w jednostkach wojskowych; podsystem powołania (pobrania) rezerw z gospodarki narodowej; podsystem szkolenia mobilizacyjnego; podsystem przeszkalania rezerw osobowych; podsystem kontroli gotowości mobilizacyjnej wojsk.

Instrukcja o mobilizacyjnym rozwinięciu SZ RP, Szt.Gen.WP, Warszawa 1994.

SYSTEM MOBILIZACYJNY SIŁ ZBROJNYCH – uporządkowany wewnętrznie układ elementów oraz zespół zasad i norm regulujących jego funkcjonowanie w czasie pokoju, mobilizacji i wojny. Na system mobilizacyjny sił zbrojnych składają się: teoria mobilizacji; organy kierowania; dokumentacja planistyczna; jednostki wojskowe; elementy bazy mobilizacyjnej; rezerwy państwowe; uzbrojenie i wyposażenie; zapasy materiałowe sił zbrojnych.

Instrukcja o mobilizacyjnym rozwinięciu Sił Zbrojnych RP, Warszawa 1994. J. Babula, systemy mobilizacyjne sił zbrojnych, Bellona Warszawa 1995.

SYSTEM MOBILIZACYJNY SIŁ ZBROJNYCH - UPORZĄDKOWANY WEWNĘTRZNIE UKŁAD ELEMENTÓW FUNKCJONUJĄCYCH WEDŁUG OKREŚLONYCH ZASAD I NORM W CZASIE POKOJU, KRYZYSU I WOJNY, KOORDYNUJĄCY PRZEDSIĘWZIĘCIA PLANISTYCZNE I ORGANIZACYJNE REALIZOWANE PRZEZ ORGANA WOJSKOWE I ADMINISTRACYJNE ORAZ PODMIOTY GOSPODARCZE, ABY ZA POMOCĄ WYDZIELONYCH SIŁ I ŚRODKÓW

DOKONAĆ MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA SIŁ ZBROJNYCH, ZGODNIE Z ZAŁOŻONYMI CELAMI POLITYCZNYMI I OPERACYJNYMI.

SYSTEM OBRONNOŚCI PAŃSTWA SYSTEM OBRONNY PAŃSTWA - to skoordynowany wewnętrznie zbiór elementów organizacyjnych, ludzkich i materiałowych wzajemnie powiązanych i działających na rzecz obrony państwa.

Biuletyn informacyjny nr 1/159, Wyd. Szt.Gen. WP, Warszawa 1994, s. 7.

SYSTEM OBRONNY RP - stanowią elementy potencjału obronnego własnego i ewentualnie sojuszniczego połączone celem politycznym, zapewniającym historyczne uwarunkowaną suwerenność i niepodległość narodu polskiego, jego prawa do integralności terytorialnej i nienaruszalności granic państwa.

K. Nożko, Sztuka tworzenia przewagi w systemie obronnym RP, Bellona, Warszawa 1994, s. 16.

131

SYSTEM OBRONNOŚCI PAŃSTWA - ZBIÓR UPORZĄDKOWANYCH WEWNĘTRZNIE I WZAJEMNIE POWIĄZANYCH ELEMENTÓW - LUDZI,

ORGANIZACJI, URZĄDZEŃ - DZIAŁAJĄCYCH NA RZECZ ZACHOWANIA BEZPIECZEŃSTWA WOJSKOWEGO (MILITARNEGO) PAŃSTWA.

SYSTEM OBRONY TERYTORIALNEJ20

- CZĘŚĆ (PODSYSTEM) SYSTEMU OBRONNOŚCI PAŃSTWA PRZEZNACZONY DO PRZYGOTOWANIA I

PROWADZENIA, WE WSPÓŁDZIAŁANIU Z UKŁADEM POZAMILITARNYM, OBRONY POWSZECHNEJ NA CAŁYM TERYTORIUM KRAJU.

SYSTEM PLANOWANIA, PROGRAMOWANIA I

BUDŻETOWANIA

SYSTEM PLANOWANIA, PROGRAMOWANIA I BUDŻETOWANIA - dostarcza

informacji w celu ustalenia efektywności wykorzystania zasobów przez ministerstwo obrony. K. Hartley, The Economics of Defence Policy, London 1991, s. 34.

SYSTEM PLANOWANIA, PROGRAMOWANIA I BUDŻETOWANIA - został przeznaczony do wyrażenia związku pomiędzy planowaniem i budżetowaniem poprzez weryfikację budżetu za pomocą wynikowych programów. L. D. Olvey, J. R. Golden, R. C. Kelly, The Economics of National Security, New York 1984, s. 91.

SYSTEM PLANOWANIA, PROGRAMOWANIA I BUDŻETOWANIA - UPORZĄDKOWANY WEWNĘTRZNIE UKŁAD W KTÓRYM WIELOLETNIE CELE STRATEGICZNE ZOSTAŁY POWIĄZANE ZE ŚRODKAMI UJĘTYMI W ROCZNYCH BUDŻETACH ZA POMOCĄ ŚREDNIOOKRESOWYCH PROGRAMÓW OSIĄGANIA TYCH CELÓW.

SYSTEM RATOWNICZY - ZESPÓŁ SIŁ I ŚRODKÓW PRZEZNACZONYCH DO

NIESIENIA POMOCY POSZKODOWANYM PODCZAS AKCJI RATUNKOWEJ.

SYSTEM UZUPEŁNIANIA SIŁ ZBROJNYCH (WOJSK) W CZASIE WOJNY – WEWNĘTRZNIE UPORZĄDKOWANY UKŁAD ELEMENTÓW (JEDNOSTEK) ORGANIZACYJNYCH, ZESPÓŁ ZASAD, SPOSOBÓW (METOD) I NORM

REGULUJĄCYCH ICH FUNKCJONOWANIE W CZASIE POKOJU, KRYZYSU I

20

System obrony terytorialnej stanowi skoordynowany zbiór takich elementów jak: terytorialne organy dowodzenia, wojska obrony terytorialnej, wojskowe elementy operacyjnego przygotowania terytorium kraju, a w okresie zagrożenia i wojny - stacjonarne jednostki i instytucje wojskowe oraz formacje zmilitaryzowane włączane w skład sił zbrojnych. System łączą relacje wewnętrzne - dowodzenie, współdziałanie, szkolenie oraz zewnętrzne - współdziałanie z wojskami operacyjnymi, pozamilitarnymi ogniwami obrony i społeczeństwem.

132

WOJNY, A TAKŻE WYDZIELONE SIŁY (REZERWY OSOBOWE) I ŚRODKI MATERIAŁOWO-TECHNICZNE ZAPEWNIAJĄCE CIĄGŁOŚĆ UZUPEŁNIANIA WOJSK W WYNIKU PONIESIONYCH STRAT W STANIE OSOBOWYM I ŚRODKACH TRANSPORTOWYCH (MASZYNACH) W CZASIE PROWADZENIA DZIAŁAŃ WOJENNYCH. STRUKTURA SYSTEMU UZUPEŁNIANIA SIŁ ZBROJNYCH (WOJSK) W CZASIE WOJNY, W TYM WIELKOŚĆ I LICZBA WCHODZĄCYCH W JEGO SKŁAD JEDNOSTEK WOJSKOWYCH (PODODDZIAŁÓW ZAPASOWYCH) WYNIKA ZE SKŁADU POSZCZEGÓLNYCH RODZAJAÓW SIŁ ZBROJNYCH, A TAKŻE CHARAKTERU (SPECYFIKI) PROWADZONYCH PRZEZ NIE DZIAŁAŃ ZBROJNYCH I ZAKRESU PROGNOZOWANYCH STRAT.

SYSTEM WOJSKOWY - CZĘŚĆ (PODSYSTEM) SYSTEMU OBRONNOŚCI, OBEJMUJĄCY PRAWNE, DOKTRYNALNE, MATERIALNE, LUDZKIE I TERYTORIALNE ELEMENTY ORGANIZACJI WOJSKOWEJ PAŃSTWA, UMOŻLIWIAJĄCEJ TWORZENIE I FUNKCJONOWANIE SIŁ ZBROJNYCH - W ŚCISŁYM POWIĄZANIU Z WŁADZĄ, SPOŁECZEŃSTWEM, GOSPODARKĄ I SOJUSZNIKAMI - W OBRONIE NARODOWEJ I WSPÓLNEJ SOJUSZU.

J. Pawłowski, Podstawy tworzenia systemu wojskowego, Materiały z sympozjum w Wydziale Strategiczno - Obronnym 15.02.2001, s. 13.

SYSTEM WYKRYWANIA I ALARMOWANIA - ZESPÓŁ OGNIW NA

WSZYSTKICH SZCZEBLACH KIEROWANIA OBRONĄ CYWILNĄ ORAZ

PRZYGOTOWANYCH SIŁ I ŚRODKÓW, KTÓRYCH CELEM JEST OSTRZEGANIE,

ALARMOWANIE ORAZ UPRZEDZANIE LUDNOŚCI O GROŻĄCYM NIEBEZPIECZEŃSTWIE.

SZELF

SZELF - platforma kontynentalna, przylądowa - zalany przez morze płaski (o

spadkach przeważnie tylko do 2) obszar na obwodzie bloku kontynentalnego, rozpościerający się do głębokości średnio około 200m, ograniczony od strony otwartego morza krawędzią, za którą dno opada już stromiej stanowiąc stok przylądowy o

nachyleniu 3-15.

Słownik pojęć geograficznych, Warszawa 1973, s. 477.

SZELF - platforma kontynentalna, płytka, przybrzeżna strefa dna oceanicznego (morskiego); przez nagłe załamanie przechodzi w stok kontynentalny.

Wielka encyklopedia powszechna, t. 11. PWN, Warszawa, 1986, wydanie pierwsze. s. 211.

SZELF - PRZYBRZEŻNA STREFA DNA OCEANICZNEGO (MORSKIEGO) ZALEGAJĄCEGO DO GŁĘBOKOŚCI OKOŁO 200 m, KTÓRA KOŃCZY SIĘ STROMĄ KRAWĘDZIĄ ODDZIELAJĄCĄ JĄ OD GŁĘBIN OTWARTEGO OCEANU (MORZA). ZE WZGLĘDU NA WYSTĘPUJĄCE TU CZĘSTO BOGATE ZASOBY, ZWŁASZCZA ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO, SZELF MA DLA WIELU PAŃSTW ISTOTNE ZNACZENIE GOSPODARCZE I MILITARNE.

133

SZKOLNICTWO WOJSKOWE

SZKOLNICTWO WOJSKOWE, ogół instytucji, szkół i kursów wojskowych, których zadaniem jest kształcenie, wychowanie i doskonalenie kadr wojskowych.


SZKOLNICTWO WOJSKOWE – WYODRĘBNIONY SYSTEM SZKOLNICTWA PODLEGŁY MINISTERSTWU OBRONY NARODOWEJ, MAJĄCY NA CELU

PRZYGOTOWANIE TEORETYCZNE I PRAKTYCZNE KADR DO SŁUŻBY W SIŁACH ZBROJNYCH RP. OBEJMUJE SZKOLENIE PODSTAWOWE, NA ŚREDNIM POZIOMIE, WYŻSZE ZAWODOWE I AKADEMICKIE.

SZTAB ZINTEGROWANY – SZTAB W KTÓRYM DO KAŻDEGO STANOWISKA ETATOWEGO PRZYDZIELONY JEST TYLKO JEDEN OFICER, NIEZALEŻNIE OD JEGO NARODOWOŚCI I RODZAJU SIŁ ZBROJNYCH, W KTÓRYCH SŁUŻY.

SZTUKA WOJENNA

SZTUKA WOJENNA - dziedzina wiedzy i umiejętności dotycząca przygotowania i prowadzenia walki zbrojnej. Sztuka wojenna w armiach państw socjalistycznych dzieli się na strategię, sztukę operacyjną i taktykę.

Mała encyklopedia wojskowa, Warszawa 1971, t. III, s .268.

SZTUKA WOJENNA - teoria i praktyka przygotowania państwa (koalicji) i sił zbrojnych do wojny oraz wykorzystania w czasie działań wojennych materialnych, moralnych i militarnych możliwości do realizacji celów i zadań (strategicznych, operacyjnych taktycznych), nakreślonych przez politykę państwa, oraz kierowanie prowadzonymi działaniami.


SZTUKA WOJENNA - dziedzina wiedzy i umiejętności obejmująca formy i sposoby wojskowego przygotowania i prowadzenia działań wojennych w skali strategicznej, operacyjnej i taktycznej.


SZTUKA WOJENNA - OPARTA NA PODSTAWACH TEORETYCZNYCH DZIEDZINA UMIEJĘTNOŚCI TWÓRCZEGO ZASTOSOWANIA FORM I

SPOSOBÓW PRAKTYCZNEGO PRZYGOTOWANIA PAŃSTWA DO WOJNY I JEJ PROWADZENIA W KONKRETNEJ SYTUACJI.

134

SZTUKA WOJENNA21

(w aspekcie wojskowym) – OPARTA NA PODSTAWACH TEORETYCZNYCH DZIEDZINA UMIEJĘTNOŚCI TWÓRCZEGO ZASTOSOWANIA

FORM I SPOSOBÓW PRAKTYCZNEGO PRZYGOTOWANIA SIŁ ZBROJNYCH

ORAZ PROWADZENIA WALKI ZBROJNEJ W SKALI STRATEGICZNEJ, OPERACYJNEJ I TAKTYCZNEJ W KONKRETNEJ SYTUACJI.

ŚRODEK CIĘŻKOŚCI

ŚRODEK CIĘŻKOŚCI - punkt przyłożenia wypadkowej ciężarów wszystkich

cząsteczek ciała, bez względu na orientację ciała w przestrzeni.

Leksykon PWN, Warszawa 1972, s. 190.

ŚRODEK CIĘŻKOŚCI - ... wewnątrz sił zbrojnych powstają tedy pewne punkty ciężkości, których ruchy i kierunki decydują o pozostałych punktach – a znajdują się te punkty ciężkości tam, gdzie zgromadzona jest większość sił zbrojnych ... Wykryć te centra gravitatis sił zbrojnych przeciwnika, zbadać ich zakres oddziaływania – oto główna czynność oceny strategicznej. C. v. Clausewitz, O wojnie, Lublin 1995, s. 627.

ŚRODEK CIĘŻKOŚCI – spójne określenie możliwości politycznych, militarnych, ekonomicznych i moralnych państwa, sojuszu, koalicji, sił zbrojnych lub strony konfliktu decydujące o możliwości prowadzenia działań wojennych.

M. Wiatr, Dowodzenie operacyjne w sztuce wojennej, Warszawa AON 1998, s. 268.

ŚRODEK CIĘŻKOŚCI – CENTRUM SIŁY I MOŻLIWOŚCI DZIAŁANIA

OBEJMUJĄCE CZYNNIKI – WŁĄCZNIE ZE SŁABYMI I SILNYMI STRONAMI – DECYDUJACE O MOŻLIWOŚCIACH WOJENNYCH PAŃSTWA, SOJUSZU I SIŁ ZBROJNYCH. JEGO ZAATAKOWANIE I WYELIMINOWANIE PROWADZI BEZPOŚREDNIO DO KLĘSKI LUB ZMUSZA DO PODJĘCIA NEGOCJACJI POKOJOWYCH.

ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE - ZEWNĘTRZNA POWŁOKA ZIEMI STANOWIĄCA PRZESTRZEŃ GEOGRAFICZNĄ, KTÓRĄ TWORZĄ – PRZENIKAJĄCE SIĘ WZAJEMNIE – LITOSFERA, ATMOSFERA, HYDROSFERA ORAZ BIOSFERA WRAZ Z WYTWORAMI DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA (ANTROPOSFERA). JEŻELI ROZPATRUJE SIĘ TĘ POWŁOKĘ Z PUNKTU WIDZENIA

21

Jeśli pominąć tradycyjne nawyki, należałoby w tym miejscu pisać o sztuce wojskowej – sztuce prowadzenia walki zbrojnej, będącej domeną wojskowych, obok sztuki wojennej – sztuki prowadzenia wojny, będącej domeną polityków.

135

POTRZEB CZŁOWIEKA I Z UWZGLĘDNIENIEM ZACHODZĄCYCH POD JEGO WPŁYWEM PRZEMIAN WARUNKÓW NATURALNYCH, OKREŚLA SIĘ JĄ MIANEM ŚRODOWISKA GEOGRAFICZNEGO.

ŚWIADCZENIA NA RZECZ OBRONY

ŚWIADCZENIA NA RZECZ OBRONY - jedna z form realizacji powszechnego obowiązku obrony RP, obejmująca świadczenia osobiste w postaci nieodpłatnego wykonywania w czasie wolnym od pracy różnego rodzaju prac doraźnych w ustalonym wymiarze godzin w roku oraz świadczenia rzeczowe polegające na udostępnieniu posiadanych pomieszczeń, środków transportowych, narzędzi i innego sprzętu oraz dostarczanie posiadanych materiałów na potrzeby obrony.

Słownik podstawowych terminów wojskowych, Warszawa 1977, s. .

ŚWIADCZENIA NA RZECZ OBRONY - rodzaj świadczeń wojskowych, przewidzianych w ustawie z 21.XI.1967r., o powszechnym obowiązku obrony RP. Ustawa przewiduje 3 rodzaje świadczeń: osobiste, rzeczowe oraz w postaci środków transportowych, narzędzi, maszyn i urządzeń przekazywanych dla potrzeb obrony państwa. Środki transportowe i inne urządzenia dostarcza się tylko w razie wprowadzenia stanu bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, natomiast świadczenia osobiste i rzeczowe mogą być realizowane dla potrzeb przygotowania obrony kraju.

Mała encyklopedia wojskowa, t. 3, Warszawa 1971, s .295.

ŚWIADCZENIA NA RZECZ OBRONY - rodzaj świadczeń określonych w ustawie o powszechnym obowiązku obrony RP. Ustawa przewiduje 2 rodzaje świadczeń: świadczenia osobiste i świadczenia rzeczowe dla potrzeb przygotowania obrony kraju w razie wprowadzenia stanu bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny oraz przekazywanie maszyn, urządzeń i środków transportowych dla potrzeb obrony państwa.


ŚWIADCZENIA NA RZECZ OBRONY - INTEGRALNA CZĘŚĆ SYSTEMOWYCH ROZWIĄZAŃ OBRONNYCH. ZAKRES, FORMY ORGANIZACYJNE I ZASADY ŚWIADCZEŃ OKREŚLA USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU OBRONY RP ORAZ WYDANE NA JEJ PODSTAWIE PRZEPISY WYKONAWCZE. ŚWIADCZENIA

DZIELĄ SIĘ NA OSOBISTE, RZECZOWE ORAZ SZCZEGÓLNE.

136

ŚWIADCZENIA OSOBISTE

ŚWIADCZENIA OSOBISTE - rodzaj świadczeń na rzecz obrony polegających na

nieodpłatnym wykonywaniu w czasie wolnym od pracy różnego rodzaju dodatkowych prac doraźnych dla potrzeb przygotowania obrony kraju. Obowiązek świadczeń osobistych może być nałożony na osoby, które ukończyły 16 lat, a nie przekroczyły 60 roku życia. Uprawnione do nakładania tego obowiązku są organy administracji państwowej na szczeblu gminy, miasta lub dzielnicy (w drodze wezwania imiennego).

Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa 1979, s. 446.

ŚWIADCZENIA OSOBISTE - RODZAJ ŚWIADCZEŃ POLEGAJĄCY NA WEZWANIU I WŁĄCZENIU OSÓB DO RÓŻNEGO RODZAJU PRAC ZWIĄZANYCH Z

ZABEZPIECZENIEM MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA JEDNOSTEK I

INSTYTUCJI WOJSKOWYCH ORAZ OSIĄGANIEM PRZEZ NIE WYŻSZYCH STANÓW GOTOWOŚCI BOJOWEJ. OBOWIĄZKIEM ŚWIADCZEŃ OSOBISTYCH ZARÓWNO W CZASIE POKOJU, JAK I WOJNY OBJĘCI SĄ WSZYSCY OBYWATELE, KTÓRZY UKOŃCZYLI LAT SZESNAŚCIE, A NIE PRZEKROCZYLI SZEŚĆDZIESIĘCIU LAT ŻYCIA, Z WYJĄTKIEM OSÓB PRZEWIDZIANYCH DO WYKONANIA INNYCH ZADAŃ LUB POSIADAJĄCYCH OKREŚLONĄ KATEGORIĘ ZDROWIA.

ŚWIADCZENIA RZECZOWE

ŚWIADCZENIA RZECZOWE - rodzaj świadczeń na rzecz obrony polegający na udostępnieniu pomieszczeń, środków transportowych, narzędzi i innego sprzętu oraz dostarczaniu posiadanych materiałów dla potrzeb związanych z realizacją powszechnego obowiązku obrony, a w razie wprowadzenia stanu bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny - na oddaniu do użytkowania na rzecz sił zbrojnych, formacji obrony cywilnej lub innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania dla potrzeb obrony państwa na czas nieokreślony - nieruchomości lub rzeczy ruchomych potrzebnych dla celów obrony. Obowiązek świadczeń rzeczowych może być nałożony na urzędy i instytucje państwowe, jednostki gospodarki uspołecznionej, organizacje społeczne i zawodowe oraz osoby fizyczne i prawne nie będące jednostkami gospodarki uspołecznionej. Uprawnionymi do nakładania obowiązku świadczeń rzeczowych są organy administracji państwowej szczebla gminy, miasta i dzielnicy (w drodze wezwania imiennego).


ŚWIADCZENIA RZECZOWE - RODZAJ ŚWIADCZEŃ NA RZECZ OBRONY, POLEGAJĄCY NA ODDANIU DO UŻYTKOWANIA JEDNOSTKOM I INSTYTUCJOM WOJSKOWYM POMIESZCZEŃ, TERENÓW, ŚRODKÓW TRANSPORTU, MASZYN,

137

NARZĘDZI I INNEGO SPRZĘTU. OBOWIĄZEK ŚWIADCZEŃ RZECZOWYCH MOŻE BYĆ NAŁOŻONY NA URZĘDY I INSTYTUCJE PAŃSTWOWE, PODMIOTY GOSPODARCZE I INNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE. W CZASIE OGŁOSZENIA MOBILIZACJI I W CZASIE WOJNY OBOWIĄZEK TEN DOTYCZY RÓWNIEŻ OSÓB FIZYCZNYCH.

ŚWIADCZENIA SZCZEGÓLNE - RODZAJ ŚWIADCZEŃ OBEJMUJĄCY SPECYFICZNE ZADANIA I OBOWIĄZKI, REALIZOWANE PRZEZ ORGANY ADMINISTRACJI, PODMIOTY GOSPODARCZE I INNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE

NA RZECZ OBRONY I BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA, W TYM ZWIĄZANE Z

OSIĄGANIEM WYŻSZYCH STANÓW GOTOWOŚCI BOJOWEJ W SIŁACH ZBROJNYCH ORAZ OGŁOSZENIEM MOBILIZACJI.

TEATR OPERACJI - OBSZAR WYMAGANY DO PROWADZENIA LUB

WSPARCIA OKREŚLONYCH DZIAŁAŃ W RAMACH TEATRU WOJNY. RÓŻNE TEATRY OPERACJI W RAMACH TEGO SAMEGO TEATRU WOJNY BĘDĄ ODSEPAROWANE GEOGRAFICZNIE (PRZESTRZENNIE) I UKIERUNKOWANE NA RÓŻNE SIŁY PRZECIWNIKA. OBEJMUJE ZWYKLE DUŻE OBSZARY POZWALAJĄCE NA PROWADZENIE DZIAŁAŃ W DŁUGIM OKRESIE. Analiza przestrzeni Euroatlantyckiej NATO, Warszawa 2001, s. 21.

TEATR WOJNY

TEATR WOJNY - rozległe obszary lądowe, morskie i powietrzne (z przestrzenią kosmiczną włącznie) o określonych właściwościach fizyczno-geograficznych, na których mogą być lub są prowadzone działania wojenne między koalicjami lub kilkoma państwami tych koalicji. Teatr wojny może obejmować jeden lub więcej teatrów działań wojennych ... . Powierzchnia TW może objąć całą kulę ziemską z przestrzenią kosmiczną.


TEATR WOJNY - OBSZAR POWIETRZNY, LĄDOWY I OCEANICZNO - MORSKI, KTÓRY JEST LUB MOŻE BYĆ BEZPOŚREDNIO WYKORZYSTANY DO PROWADZENIA DZIAŁAŃ WOJENNYCH. TEATR WOJNY JEST WYZNACZONY PRZEZ NARODOWY ORGAN DOWODZENIA LUB DOWÓDCĘ REGIONU

GEOGRAFICZNEGO I MOŻE ZAWIERAĆ WIĘCEJ NIŻ JEDEN TEATR OPERACJI.

Analiza przestrzeni Euroatlantyckiej NATO, Warszawa 2001, s. 21.

138

TERRORYZM

TERRORYZM - stosowanie gwałtu do osiągania celów politycznych lub ekonomicznych w stosunkach międzynarodowych. Forma interwencji dokonywanej przemocą przez specjalne oddziały wojskowe lub policyjne, albo przez organizacje terrorystyczne.

J.E. Osmańczyk , Encyklopedia spraw międzynarodowych i ONZ, Warszawa 1974, s. 3509.

TERRORYZM - jest to przemyślane użycie przemocy lub zagrożenia w celu wywołania strachu; przemyślane wymuszenie lub zastraszenie rządów lub społeczeństw w celach nacisku politycznego, religijnego lub ideowego.

―Przeciw terroryzmowi‖, Polska Zbrojna z 30.06.1993.

TERRORYZM - FORMA PRZEMOCY POLEGAJĄCA NA PRZEMYŚLANEJ AKCJI WYMUSZENIA BĄDŹ ZASTRASZENIA RZĄDÓW LUB OKREŚLONYCH GRUP SPOŁECZNYCH W CELACH POLITYCZNYCH, EKONOMICZNYCH I INNYCH.

TERYTORIALNA ORGANIZACJA WOJSKOWA – CZĘŚĆ OBRONNEGO SYSTEMU WOJSKOWEGO OBEJMUJĄCA WSZYSTKIE STAŁE SIŁY WOJSKOWE, INSTYTUCJE, INFRASTRUKTURĘ, ORGANA DOWODZENIA I PROCEDURY WSPÓŁPRACY Z TERYTORIALNYMI WŁADZAMI RZĄDOWYMI I SAMORZĄDOWYMI, PRZEZNACZONE DO REALIZACJI POWSZECHNEJ OBRONY NARODOWEJ NA SZCZEBLU TERYTORIALNYM.

TERYTORIALNE ORGANY DOWODZENIA – ELEMENT SYSTEMU

DOWODZENIA SIŁ ZBROJNYCH OBEJMUJĄCY OSOBY FUNKCYJNE I WYDZIELONE KOMÓRKI ORGANIZACYJNE (ZARZĄDY, ODDZIAŁY, WYDZIAŁY)

SZTABU GENERALNEGO WP I DOWÓDZTW RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH,

OKRĘGI WOJSKOWE ORAZ WOJEWÓDZKIE SZTABY WOJSKOWE PRZEZNACZONE DO KIEROWANIA OBRONĄ TERYTORIALNĄ.

TERYTORIALNE UZUPEŁNIANIE SIŁ ZBROJNYCH

TERYTORIALNY SYSTEM UZUPEŁNIANIA WOJSK – uzupełnianie stanu osobowego wojsk z obszaru danego okręgu wojskowego przez dostarczenie powołanych kontyngentów do rejonów dyslokacji, formowania lub rozwijania związków i oddziałów.

Leksykon wiedzy wojskowej, MON, Warszawa 1979, s. 454.

TERYTORIALNE UZUPEŁNIANIE SIŁ ZBROJNYCH (WOJSK) – jedna z zasad uzupełnienia jednostek wojskowych żołnierzami rezerwy, środkami transportowymi i maszynami (urządzeniami). Polega na przeznaczaniu do jednostek wojskowych żołnierzy rezerwy oraz środków transportowych i maszyn z obszaru administrowanego przez

139

macierzysty wojewódzki sztab wojskowy, w określonych przypadkach może być stosowane uzupełnienie eksterytorialne.

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON Warszawa, 2000, s. 83.

TERYTORIALNE UZUPEŁNIANIE SIŁ ZBROJNYCH – JEDNA Z ZASAD UZUPEŁNIANIA JEDNOSTEK WOJSKOWYCH ŻOŁNIERZAMI REZERWY, ŚRODKAMI TRANSPORTOWYMI I MASZYNAMI. POLEGA NA PRZEZNACZANIU DO JEDNOSTEK WOJSKOWYCH ŻOŁNIERZY REZERWY ORAZ ŚRODKÓW

TRANSPORTOWYCH I MASZYN Z OBSZARU ADMINISTROWANEGO PRZEZ MACIERZYSTY WOJEWÓDZKI SZTAB WOJSKOWY. PODOBNIE PRZY REJONI-

ZACJI MACIERZYSTĄ (WYZNACZONĄ) WOJSKOWĄ KOMENDĘ UZUPEŁNIEŃ. W UZASADNIONYCH PRZYPADKACH MOŻE OBEJMOWAĆ UZUPEŁNIANIE Z OBSZARU INNYCH, SĄSIEDNICH WKU.

UCIEKINIERZY (UCHODŹCY) – OSOBY, KTÓRE WSKUTEK RZECZYWISTEGO LUB POZORNEGO NIEBEZPIECZEŃSTWA PRZEMIESZCZAJĄ SIĘ Z WŁASNEJ WOLI, SPONTANICZNIE LUB W ZWIĄZKU Z POLITYKĄ PRZESIEDLENIA, NIEZALEŻNIE OD TEGO, CZY PORUSZAJĄ SIĘ ONE W OBSZARZE WŁASNEGO KRAJU CZY POPRZEZ GRANICE MIĘDZYNARODOWE.


UPRZEDZANIE - JEDNA Z FUNKCJI SYSTEMU WYKRYWANIA I ALARMOWANIA MAJĄCA NA CELU ROZPOWSZECHNIENIE Z ODPOWIEDNIM WYPRZEDZENIEM PRZEZ WŁAŚCIWE ORGANA INFORMACJI O GROŻĄCYM NIEBEZPIECZEŃSTWIE SKAŻEŃ PROMIENIOTWÓRCZYCH, CHEMICZNYCH LUB SKAŻEŃ BIOLOGICZNYCH.

URZĄD OCHRONY PAŃSTWA - CENTRALNY ORGAN ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ POWOŁANY DO OCHRONY PORZĄDKU KONSTYTUCYJNEGO, W TYM DO ORGANIZOWANIA I KIEROWANIA WYKONYWANIEM ZADAŃ Z

ZAKRESU WYWIADU I KONTRWYWIADU, A TAKŻE INNYCH UJĘTYCH W PRZEPISACH PRAWA, OKREŚLAJĄCYCH SPECYFICZNE MOŻLIWOŚCI PROWADZENIA DZIAŁAŃ O CHARAKTERZE NIEJAWNYM WOBEC OBYWATELI RP I INNYCH PAŃSTW, JEŚLI DZIAŁALNOŚĆ ICH POZOSTAJE W ODPOWIEDNICH RELACJACH DO WAŻNYCH INTERESÓW PAŃSTWA.

UWARUNKOWANIA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA - ZESPÓŁ WZAJEMNIE ZALEŻNYCH PRZESŁANEK ZEWNĘTRZNYCH I WEWNĘTRZNYCH

WPŁYWAJĄCYCH NA KSZTAŁTOWANIE BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA. ASPEKT ZEWNĘTRZNY WIĄŻE SIĘ Z CHARAKTEREM JEGO OTOCZENIA ZEWNĘTRZNEGO O KTÓRYM PRZESĄDZA POŁOŻENIE GEOPOLITYCZNE. UWARUNKOWANIA O CHARAKTERZE WEWNĘTRZNYM SPROWADZAJĄ SIĘ DO ISTOTY USTROJU PAŃSTWA, POZIOMU ROZWOJU JEGO GOSPODARKI,

140

KULTURY POLITYCZNEJ, ŁADU SPOŁECZNEGO. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE SĄ ZE SOBĄ ŚCIŚLE POWIĄZANE.

UZUPEŁNIANIE SIŁ ZBROJNYCH UZUPEŁNIANIE SIŁ ZBROJNYCH – uzupełnianie stanu osobowego wojsk

dokonywane według systemów zależnych m.in. od ustroju społeczno-gospodarczego, charakteru i struktury organizacyjnej jego sił zbrojnych, sytuacji militarnej.


UZUPEŁNIANIE SIŁ ZBROJNYCH – pokrycie sił zbrojnych w zakresie stanu osobowego, środków materiałowych, technicznych zgodnie z etatami i tabelami należności czasu pokojowego i wojennego.

Słownik podstawowych terminów wojskowych, Warszawa 1977, s. 8.

UZUPEŁNIANIE SIŁ ZBROJNYCH (JEDNOSTEK WOJSKOWYCH) – ZABEZPIECZENIE POTRZEB JEDNOSTEK WOJSKOWYCH STANEM OSOBOWYM (SZEREGOWCY, PODOFICEROWIE ZASADNICZEJ SŁUŻBY WOJSKOWEJ, SŁUŻBY KONTRAKTOWEJ) ORAZ UZBROJENIEM I WYPOSAŻENIEM ZGODNIE Z ETATAMI CZASU POKOJOWEGO.

UZUPEŁNIANIE SIŁ ZBROJNYCH (MOBILIZACYJNE) – RACJONALNE

PLANOWANIE, PRZYGOTOWANIE, PODZIAŁ I WYKORZYSTANIE ZASOBÓW REZERW OSOBOWYCH (ŻOŁNIERZY REZERWY ORAZ ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH (MASZYN) Z GOSPODARKI NARODOWEJ ODPOWIEDNIO DO POSTAWIONYCH ZADAŃ, A W CZASIE MOBILIZACJI ICH POWOŁANIE (DOSTARCZENIE) DO JEDNOSTEK WOJSKOWYCH.

WALKA

WALKA - to kooperacja negatywna przynajmniej dwóch sprawców, z których każdy stara się osiągnąć cel niezgodny z celem drugiego, przy czym wie o działaniu przeciwnika i przeciwdziała mu.

Bezpieczeństwo narodowe a walka niezbrojna, Warszawa 1991, s. 74.

WALKA (bój) - to każde starcie z przeciwnikiem w skali taktycznej. Istotą walki jest zorganizowane w czasie i przestrzeni bezpośrednie oddziaływanie na przeciwnika: fizyczne, psychologiczne, radioelektroniczne lub informacyjne. Podstawowymi rodzajami walki są obrona i natarcie.

Regulamin działań taktycznych wojsk lądowych, Warszawa 1994, s 7.

141

WALKA - TO WSZELKIE DZIAŁANIA PRZYNAJMNIEJ DWUPODMIOTOWE (PRZY ZAŁOŻENIU, ŻE I ZESPÓŁ MOŻE BYĆ PODMIOTEM), GDZIE JEDEN PRZYNAJMNIEJ Z PODMIOTÓW PRZESZKADZA DRUGIEMU.

T.Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie, Warszawa 1982, s. 221.

WALKA - WSZELKIE DZIAŁANIA, CO NAJMNIEJ DWUPODMIOTOWE, W KTÓRYCH JEDEN Z PODMIOTÓW PRZECIWDZIAŁA DRUGIEMU. PRZYJĘCIE ZA PUNKT WYJŚCIA FORM, SPOSOBÓW ORAZ ŚRODKÓW PROWADZENIA WALKI

UMOŻLIWIA WYODRĘBNIENIE WALKI ZBROJNEJ I WALKI NIEZBROJNEJ.

WALKA CYWILNA

WALKA CYWILNA22

- dziedzictwo narodowe polski, jedna z form walki państwa podziemnego i społeczeństwa polskiego (obok walki zbrojnej) z okupantem niemieckim. Ośrodkiem dyspozycyjnym było powołane przy delegaturze rządu na kraj - kierownictwo walki cywilnej. S. Karboński, W imieniu Rzeczypospolitej, Warszawa 1991 s. 101.

WALKA CYWILNA - NIEZBROJNA FORMA OBRONY POWSZECHNEJ PROWADZONEJ PRZEZ SPOŁECZEŃSTWO W OKRESIE OKUPACJI, MAJĄCA NA CELU OBRONĘ WARTOŚCI NARODOWYCH ORAZ OSŁABIENIE POTENCJAŁU OKUPANTA, A TAKŻE WSPIERANIE WALKI ZBROJNEJ I INNYCH DZIAŁAŃ WŁADZ PAŃSTWA PODZIEMNEGO.

WALKA EKOLOGICZNA

WALKA EKOLOGICZNA - rodzaj walki niezbrojnej polegającej na wpływaniu na zjawiska i procesy zachodzące w atmosferze, środowisku wodnym i skorupie ziemskiej, mającej na celu spowodowanie strat i szkód u przeciwnika oraz zdezorganizowanie ekonomiki państwa i życia ludności.

Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994, s 29.

22

Mianem tym określano opór przeciwko okupantowi na każdym odcinku życia społecznego, na każdym terenie i w każdy możliwy sposób. Opór miał być bierny (sabotaż rozporządzeń i praw okupanta) i czynny (np. likwidowanie agentów Gestapo, a więc akcja z bronią w ręku). Walka cywilna miała objąć nie tylko organizacje podziemne, ale wychodząc poza ich ramy, całe polskie społeczeństwo.

142

WALKA EKOLOGICZNA - to działania przynajmniej dwupodmiotowe, z których każdy przeciwstawia się celowemu oddziaływaniu na środowisko przyrodnicze (naturalne) dla zapewnienia sobie warunków spokojnej i zdrowej egzystencji.

Bezpieczeństwo ekologiczne, Cz. I-III, Warszawa 1992-1994.

WALKA EKOLOGICZNA - RODZAJ WALKI NIEZBROJNEJ POLEGAJĄCEJ NA WPŁYWANIU NA ZJAWISKA I PROCESY ZACHODZĄCE W ŚRODOWISKU NATURALNYM CZŁOWIEKA DLA ZAPEWNIENIA SOBIE WARUNKÓW SPOKOJNEJ I ZDROWEJ EGZYSTENCJI, PRZY JEDNOCZESNYM POZBAWIENIU TYCH WARUNKÓW PRZECIWNIKA.

WALKA GOSPODARCZA WALKA GOSPODARCZA - agresywne użycie środków gospodarczych do osiągnięcia celów narodowych.

Dictionary of Military and Associated Terms, Department of Defense, US Government Printing Office, Washington 1989, s. 124 .

WALKA GOSPODARCZA - przedsięwzięcia o charakterze gospodarczym realizowane przez prowadzącego wojnę w celu utrudnienia bądź uniemożliwienia przeciwnikowi prowadzenia wojny.

Handbuch zur Ökonomie der Verteidigungspolitik, Walhalla und Praetoria Verlag, Regensburg 1986

WALKA GOSPODARCZA - RODZAJ WALKI NIEZBROJNEJ, KTÓREJ DZIAŁANIA O CHARAKTERZE GOSPODARCZYM I MILITARNYM, SKIEROWANE SĄ PRZECIW GOSPODARCE INNEGO KRAJU.

WALKA INFORMACYJNA

WALKA INFORMACYJNA - działania kooperacji negatywnej wzajemnej, w

których cel destrukcyjnego oddziaływania skoncentrowany jest na systemach informacyjno – sterujących przeciwnych stron. Przedmiotem walki informacyjnej jest system informacyjno – sterujący. L. Ciborowski, Walka informacyjna, Toruń, 1999.

WALKA INFORMACYJNA - konflikt, w którym informacja jest jednocześnie zasobem, obiektem ataku i bronią. Walka informacyjna obejmuje także fizyczna destrukcję infrastruktury, która wykorzystywana jest przez przeciwnika do działań operacyjnych. R. Stark, Future Warfare, Information Superiority through Info War, Southwest Missouri State Uniwersity.

143

WALKA INFORMACYJNA (W ZNACZENIU WOJSKOWYM) – ZORGA-NIZOWANA W FORMIE PRZEMOCY MILITARNA AKTYWNOŚĆ ZEWNĘTRZNA PAŃSTWA PROWADZĄCA DO OSIĄGNIĘCIA OKREŚLONYCH CELÓW POLITYCZNYCH, SKIEROWANA NA NISZCZENIE LUB MODYFIKOWANIE SYSTEMÓW INFORMACYJNEGO KOMUNIKOWANIA PRZECIWNIKA LUB PRZEPŁYWAJĄCEJ PRZEZ NIE INFORMACJI ORAZ AKTYWNOŚĆ ZAPEWNIAJĄCA OCHRONĘ WŁASNYCH SYSTEMÓW INFORMACYJNEGO KOMUNIKOWANIA I PRZESYŁANIA PRZEZ NIE INFORMACJI PRZED PODOBNYM DZIAŁANIEM PRZECIWNIKA. R. Szpyra, Operacje informacyjne państwa w działaniach sił powietrznych, Warszawa 2002, s. 149.

WALKA NIEZBROJNA

WALKA NIEZBROJNA – RODZAJ WALKI PROWADZONEJ W RÓŻNYCH DZIEDZINACH ŻYCIA SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO, KTÓREJ CELEM JEST UZYSKANIE PRZEWAGI NAD STRONĄ PRZECIWNĄ, BEZ STOSOWANIA PRZEMOCY ZBROJNEJ.

WALKA NIEZBROJNA - RODZAJ WALKI POLEGAJĄCEJ NA PROWADZENIU

DZIAŁAŃ, KTÓRYCH CELEM JEST OSŁABIENIE POTENCJAŁU OBRONNEGO PRZECIWNIKA PRZY WYKORZYSTANIU WSZELKICH DOSTĘPNYCH ŚRODKÓW POZA MILITARNYMI.

WALKA POLITYCZNA

WALKA POLITYCZNA - to kooperacja przynajmniej dwóch podmiotów, z których każdy przeciwstawia się zagrożeniom uniemożliwiającym wypełnianie przez państwo jego głównych funkcji w celu stworzenia dla siebie jak najlepszych warunków do realizacji interesu narodowego.

Bezpieczeństwo polityczne, Opracowanie zespołowe, Warszawa 1992-1994.

WALKA POLITYCZNA - RODZAJ WALKI NIEZBROJNEJ POLEGAJĄCEJ PRZEDE WSZYSTKIM NA DZIAŁALNOŚCI DYPLOMATYCZNEJ, KTÓREJ CELEM JEST NARUSZENIE OKREŚLONYCH WARTOŚCI PRZYJMOWANYCH ZA PODSTAWĘ NIEPODLEGŁOŚCI I INTEGRALNOŚCI TERYTORIALNEJ.

WALKA PSYCHOSPOŁECZNA - RODZAJ WALKI NIEZBROJNEJ, W KTÓREJ KAŻDY Z UCZESTNIKÓW STARA SIĘ PRZECIWSTAWIĆ ZJAWISKOM WPŁYWAJĄCYM NEGATYWNIE NA ŚWIADOMOŚĆ SPOŁECZEŃSTWA W CELU ZACHOWANIA JAK NAJWYŻSZEGO POZIOMU MORALE WŁASNEGO NARODU.

144

WALKA ZBROJNA

WALKA ZBROJNA - całokształt przedsięwzięć realizowanych w czasie działań wojennych przez siły zbrojne przy użyciu broni.

Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1974, s. .

WALKA ZBROJNA - RODZAJ WALKI PROWADZONEJ PRZEZ SIŁY

ZBROJNE, KTÓREJ CELEM JEST NISZCZENIE PRZECIWNIKA PRZY

WYKORZYSTANIU BRONI.

WOJEWÓDZKI SZTAB WOJSKOWY - TERENOWY ORGAN WOJSKOWY, POWOŁANY DO WYKONYWANIA ZADAŃ OKREŚLONYCH W USTAWIE O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU OBRONY RP. WOJEWÓDZKI SZTAB WOJSKOWY JEST UPRAWNIONY DO ZGŁASZANIA ORGANOM ADMINISTRACJI TERENOWEJ POTRZEB SIŁ ZBROJNYCH WYNIKAJĄCYCH Z ICH ZADAŃ BOJOWYCH, UZUPEŁNIANIA FORMACJI SAMOOBRONY ORAZ ADMINISTROWANIA REZERWAMI OSOBOWYMI. TERENOWYMI DELEGATURAMI WOJEWÓDZKICH SZTABÓW WOJSKOWYCH SĄ WOJSKOWE KOMENDY UZUPEŁNIEŃ.

WOJEWÓDZKI SZTAB WOJSKOWY – TERYTORIALNY ORGAN

DOWODZENIA SZCZEBLA WOJEWÓDZKIEGO POWOŁANY DO SPEŁNIENIA FUNKCJI ADMINISTRACYJNYCH, LOGISTYCZNYCH I OPERACYJNYCH; ODPOWIEDZIALNY ZA OBRONĘ TERYTORIALNĄ WOJEWÓDZTWA W CZASIE POKOJU, KRYZYSU I WOJNY.

WOJNA

WOJNA - jest nie tylko czynem politycznym, lecz prawdziwym narzędziem polityki, dalszym ciągiem stosunków politycznych, prowadzeniem ich innymi środkami.

C. von Clausewitz, O wojnie, Warszawa 1958, s. 15.

WOJNA - jest kontynuacją polityki prowadzoną środkami przemocy, w celu zmuszenia przeciwnika do spełnienia naszej woli, nosi charakter krwawej walki zbrojnej, staczanej przez zorganizowane siły zbrojne.


WOJNA - zjawisko społeczne, historyczne i klasowe, polegające na regulowaniu sporów lub realizowaniu celów politycznych przez zastosowanie przemocy w postaci sił zbrojnych.

Encyklopedia powszechna , PWN, Warszawa 1976, t. IV, s .697.

145

WOJNA - konflikt zbrojny między państwami, blokami państw, narodami lub klasami społecznymi, kontynuacja polityki środkami przemocy w celu osiągnięcia określonych interesów politycznych, ekonomicznych lub ideologicznych.

Mała encyklopedia wojskowa, Warszawa 1971, t. III, s. 494.

WOJNA - KONTYNUACJA POLITYKI ŚRODKAMI PRZEMOCY, KTÓREJ

GŁÓWNYM PRZEJAWEM JEST WALKA ZBROJNA.

WOJNA – STAN FUNKCJONOWANIA PAŃSTWA CHARAKTERYZUJACY SIĘ ISTNIENIEM OSTREGO KONFLIKTU ZEWNĘTRZNEGO LUB WEWNĘTRZNEGO ROZWIĄZYWANEGO ŚRODKAMI PRZEMOCY, ANGAŻUJACY GROS POTENCJAŁU PAŃSTWA.

WOJSKA LĄDOWE - RODZAJ SIŁ ZBROJNYCH PRZEZNACZONY DO PROWADZENIA DZIAŁAŃ NA LĄDOWYCH TEATRACH DZIAŁAŃ WOJENNYCH, ZDOLNY DO ZAJĘCIA I UTRZYMANIA TERENU.

WOJSKA LOTNICZE I OBRONY POWIETRZNEJ (SIŁY POWIETRZNE) –

RODZAJ SIŁ ZBROJNYCH PRZEZNACZONY DO ODPARCIA AGRESJI

PRZECIWNIKA POWIETRZNEGO, A WSPÓLNIE Z WOJSKAMI LĄDOWYMI I MARYNARKĄ WOJENNĄ POWSTRZYMANIA AGRESORA PRZED ANEKSJĄ KRAJU. W OKRESIE POKOJU NADZORUJĄ PRZESTRZEŃ POWIETRZNĄ RP I UTRZYMUJĄ GOTOWOŚĆ DO PRZECIWDZIAŁANIA JEJ NARUSZENIOM.

WOJSKA OBRONY TERYTORIALNEJ

WOJSKA TERYTORIALNE - militarny komponent nowoczesnych struktur wojskowych, które powiązane z systemem niemilitarnym w decydujący sposób wpływają na efektywność obrony narodowej.

International Military and Defense Encyclopaedia, t. II, Washington 1993, s. 2217-2218

WOJSKA OBRONY TERYTORIALNEJ - CZĘŚĆ SIŁ ZBROJNYCH PRZEWIDZIANA DO REALIZACJI ZADAŃ OBRONY OKREŚLONYCH OBSZARÓW NA TERYTORIUM KRAJU. STANOWIĄ JE JEDNOSTKI OGÓLNOWOJSKOWE I RODZAJÓW WOJSK, FORMOWANE Z MIEJSCOWYCH ZASOBÓW I REZERW

OSOBOWYCH, PRZEZNACZONE GŁÓWNIE DO PROWADZENIA REGULARNYCH

I NIEREGULARNYCH DZIAŁAŃ BOJOWYCH W REJONACH ICH

ODPOWIEDZIALNOŚCI ; DO WSPARCIA WOJSK OPERACYJNYCH ORAZ

UDZIELANIA POMOCY OBRONIE CYWILNEJ W AKCJACH RATUNKOWYCH.

146

WOJSKA OPERACYJNE

WOJSKA OPERACYJNE - siły zbrojne przeznaczone do realizacji zadań bojowych na tzw. froncie zewnętrznym w odróżnieniu od wojsk obrony terytorium kraju przeznaczonych do wykonania zadań na tzw. froncie wewnętrznym.

Mała encyklopedia wojskowa, Warszawa 1971, t. III, s .528.

WOJSKA OPERACYJNE - ZASADNICZA CZĘŚĆ SIŁ ZBROJNYCH, PRZEZNACZONYCH DO PROWADZENIA DZIAŁAŃ BOJOWYCH, NIEZALEŻNIE OD

ISTNIEJĄCYCH PODZIAŁÓW TERYTORIALNYCH. W ICH SKŁAD WCHODZĄ:

WOJSKA LĄDOWE, SIŁY POWIETRZNE I MARYNARKA WOJENNA.

WOJSKA SPECJALNE – SAMODZIELNE ODDZIAŁY I PODODDZIAŁY, ZŁOŻONE Z WYSELEKCJONOWANYCH, SPECJALNIE WYSZKOLONYCH I WYPOSAŻONYCH ŻOŁNIERZY, PRZYGOTOWANYCH DO DZIAŁAŃ W NIEWIELKICH GRUPACH O RÓŻNYM SKŁADZIE, W ŚRODOWISKU PODWYŻSZONEGO RYZYKA. WOJSKA SPECJALNE WYKONUJĄ ZADANIA O ZNACZENIU STRATEGICZNYM LUB OPERACYJNYM W OKRESIE POKOJU, KRYZYSU I WOJNY. Strategia Obronności Rzeczypospolitej Polskiej, z dn. 23 maja 2000 r., pkt. 54.

WOJSKOWE SIŁY SZYBKIEGO UŻYCIA - MILITARNY KOMPONENT SIŁ SZYBKIEGO REAGOWANIA, OBEJMUJĄCYCH WYDZIELONĄ CZĘŚĆ SIŁ ZBROJNYCH, MOGĄCYCH W NAJKRÓTSZYM CZASIE OSIĄGNĄĆ GOTOWOŚĆ BOJOWĄ I W SYTUACJACH ZAGROŻEŃ BYĆ UŻYTE W PIERWSZEJ KOLEJNOŚCI.

WOJSKOWE MISJE HUMANITARNE - OPERACJE POKOJOWE TRZECIEJ GENERACJI (WYMUSZANIA POKOJU) - PROWADZONE W CELU WSPARCIA AKCJI HUMANITARNYCH. POLEGAJĄ NA INTERWENCJI W KRYZYSACH HUMANITARNYCH Z DEMONSTRACJĄ LUB UŻYCIEM SIŁY. OBEJMUJĄ OCHRONĘ POMOCY HUMANITARNEJ ORAZ STREF BEZPIECZEŃSTWA DLA OFIAR KONFLIKTÓW. DECYZJĘ O DZIAŁANIU WOJSKOWYCH MISJI HUMANITARNYCH PODEJMUJE RB ONZ.

WSPARCIE GEOGRAFICZNE – CAŁOKSZTAŁT DZIAŁALNOŚCI

PROWADZONEJ PRZEZ WOJSKOWĄ SŁUŻBĘ GEOGRAFICZNĄ, MAJĄCEJ NA CELU ROZPOZNANIE I UDZIELENIE NIEZBĘDNEJ POMOCY GŁÓWNIE SIŁOM ZBROJNYM W ZAKRESIE POTRZEB DOTYCZĄCYCH INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ.

OBEJMUJE: 1) PROGNOZOWANIE WPŁYWU CZYNNIKÓW GEOGRAFICZNYCH W ŚWIETLE PLANOWANIA ORAZ PROWADZENIA OPERACJI I MISJI WOJSK, WŁĄCZAJĄC POTRZEBY WSPARCIA W SYTUACJACH

147

KRYZYSOWYCH, 2) PRODUKCJĘ, UTRZYMYWANIE I DYSTRYBUCJĘ MAP, 3) DOSTARCZANIE PRECYZYJNYCH DANYCH GEODEZYJNYCH DLA DOKŁADNYCH

POMIARÓW I OKREŚLANIA POŁOŻENIA PUNKTÓW I AZYMUTÓW, DO NAWIGACJI

LĄDOWEJ, MORSKIEJ I POWIETRZNEJ, A TAKŻE DO PRODUKCJI INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ, 4) OKREŚLANIE I DOSTARCZANIE PRECYZYJNYCH DANYCH MAGNETYCZNYCH I GRAWIMETRYCZNYCH, 5) PRODUKCJĘ, UTRZYMYWANIE,

DOSTARCZANIE I OCHRANIANIE NUMERYCZNYCH INFORMACJI

GEOGRAFICZNYCH, 6) DOSTARCZANIE PRODUKTÓW ANALIZY

PRZESTRZENNEJ (TERENU), WOJSKOWEJ INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ I POCHODNYCH OPRACOWAŃ, 7) STANDARYZACJĘ INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ W CELU WSPARCIA INTEROPERACYJNEGO, 8) DEFINIOWANIE WYMAGAŃ.

Polityka geograficzna NATO, Warszawa 1999, s. 11.

WSPARCIE PAŃSTWA – GOSPODARZA23

WSPARCIE PAŃSTWA – GOSPODARZA – cywilna i wojskowa pomoc udzielana przez państwo gospodarza w czasie pokoju, kryzysu i wojny siłom sprzymierzonym i strukturom NATO, które są rozlokowane na jego terytorium lub przemieszczają się tranzytem. Podstawą takiej pomocy są zobowiązania sojusznicze NATO lub dwustronne albo wielostronne umowy między państwem gospodarzem, strukturami NATO i państwem (państwami), których siły prowadzą działania na terytorium państwa gospodarza.


WSPARCIE PAŃSTWA – GOSPODARZA - CYWILNA I WOJSKOWA POMOC ZE STRONY PAŃSTWA GOSZCZĄCEGO. ŚWIADCZONA JEST W CZASIE POKOJU,

NADZWYCZAJNYCH ZDARZEŃ LOSOWYCH, KRYZYSU LUB KONFLIKTU SOJUSZNICZYM SIŁOM ZBROJNYM I ORGANIZACJOM, KTÓRE STACJONUJĄ NA JEGO TERYTORIUM, DZIAŁAJĄ NA NIM LUB PRZEMIESZCZAJĄ SIĘ PRZEZ NIE TRANZYTEM. PODSTAWĄ UDZIELENIA TEGO TYPU POMOCY SĄ POROZUMIENIA ZAWARTE POMIĘDZY WŁAŚCIWYMI ORGANAMI PAŃSTWA PRZYJMUJĄCEGO A PAŃSTWAMI WYSYŁAJĄCYMI (LUB NATO). STANOWI CZĘŚĆ NARODOWYCH PRZYGOTOWAŃ OBRONNYCH I INTEGRALNY ELEMENT PROWADZONYCH

OPERACJI. ZINTEGROWANE Z PLANOWANIEM LOGISTYKI OBEJMUJE WSPARCIE NIE TYLKO LOGISTYCZNE. DOSTARCZANE JEST W FORMIE SPRZĘTU, MATERIAŁÓW, USŁUG, INFRASTRUKTURY, ZAPEWNIENIA

BEZPIECZEŃSTWA I OBSŁUGI ADMINISTRACYJNEJ.

23

Wsparcie państwa – gospodarza oznaczane jest skrótem angielskim HNS (Host Nation Suport).

148

WSPÓŁPRACA CYWILNO-WOJSKOWA 24

WSPÓŁPRACA CYWILNO-WOJSKOWA – zasady i przedsięwzięcia, które wspierają związki pomiędzy dowódcami NATO i władzami narodowymi (cywilnymi i wojskowymi) na obszarze, gdzie użyte są lub planuje się użyć siły militarne NATO.

Doktryna operacyjna wielonarodowych połączonych sił sojuszu AJP-1 s. 203.

WSPÓŁPRACA CYWILNO-WOJSKOWA – środki i uzgodnienia wspierające współpracę pomiędzy dowódcami NATO a władzami narodowymi (regionalnymi, lokalnymi) zarówno wojskowymi jak i cywilnymi oraz lokalną ludnością na obszarze gdzie znajduje się lub są planowane do rozmieszczenia siły zbrojne NATO.

Doktryna NATO w zakresie współpracy cywilno-wojskowej /CIMIC/ ; AJP-09 s. 8.

WSPÓŁPRACA CYWILNO-WOJSKOWA – KOORDYNACJA DZIAŁAŃ, MAJĄCA NA CELU WSPARCIE SIŁ ZBROJNYCH NATO JAK I NARODOWYCH, A ZACHODZĄCA POMIĘDZY DOWÓDCAMI WOJSKOWYMI I PODMIOTAMI CYWILNYMI, ŁĄCZNIE Z LUDNOŚCIĄ I WŁADZAMI LOKALNYMI, A TAKŻE ORGANIZACJAMI I AGENCJAMI MIĘDZYNARODOWYMI, KRAJOWYMI I POZARZĄDOWYMI. STANOWI CZĘŚĆ STOSUNKÓW CYWILNO-WOJSKOWYCH ZAPEWNIAJĄCYCH JEDNOŚĆ WYSIŁKU SOJUSZNICZEGO I DZIAŁAŃ NARODOWYCH. JEST TEŻ WYKORZYSTYWANA DO UŁATWIENIA REALIZACJI WSPARCIA PAŃSTWA-GOSPODARZA.

WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA - DWU LUB WIELOSTRONNA WSPÓŁPRACA REGULOWANA TRAKTATOWO I WYNIKAJĄCA Z ZASAD PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO, OBEJMUJĄCA WIELE PŁASZCZYZN (POLITYCZNE, KULTURALNE, GOSPODARCZE, WOJSKOWE), MAJĄCA NA CELU REALIZACJĘ WSPÓLNYCH CELÓW I PRZYNOSZĄCA WZAJEMNE KORZYŚCI.

WSPÓŁWYMIENNOŚĆ WSPÓŁWYMIENNOŚĆ - zdolność systemów, jednostek i sił zbrojnych do świadczenia usług i przyjmowania usług od innych systemów, jednostek i sił zbrojnych oraz wykorzystanie tych usług w sposób umożliwiający efektywne wspólne działanie.


24

Współpraca cywilno – wojskowa oznaczana jest skrótem angielskim CIMIC (Civil – Military Cooperation).

149

WSPÓŁWYMIENNOŚĆ - ZDOLNOŚĆ DO WZAJEMNEJ WYMIANY SIŁ I ŚRODKÓW SOJUSZNICZYCH (NIESPRZECZNOŚĆ OPERACYJNA) ZAPEWNIAJĄCA SKUTECZNE WSPÓŁDZIAŁANIE.

WYBRZEŻE MORSKIE

WYBRZEŻE MORSKIE - pas graniczny lądu i morza obejmujący część nadwodną i część podwodną podlegającą działaniu fal i prądów morskich. W obrębie wybrzeża znajduje się: * zabrzeże - będące zawsze nad wodą; * nadbrzeże i podbrzeże (brzeg) - pas terenu zalewany przez fale sztormowe (nadbrzeże) oraz pas występujący między niskim i wysokim poziomem wody (podbrzeże); * przybrzeże - będące pod wodą do głębokości około 10 m.

M. Klimaszewski, Geomorfologia. PWN, Warszawa 1978, s 875.

WYBRZEŻE MORSKIE - strefa styku obszarów lądowych z masami wodnymi składa się z pasa nadbrzeżnego, pasa przybrzeżnego, wału nadbrzeżnego i plaży.

Słownik pojęć geograficznych, Warszawa 1973, s. 555.

WYBRZEŻE MORSKIE - PAS GRANICZNY MIĘDZY LĄDEM I MORZEM, PODZIELONY LINIĄ BRZEGOWĄ (STREFĄ CZASOWO ZATAPIANĄ PRZEZ WAHANIA WODY) NA CZĘŚĆ PODWODNĄ DO GŁĘBOKOŚCI OKOŁO 10m (tzw. PRZYBRZEŻE) ORAZ NADWODNĄ - STROMĄ LUB PŁASKĄ (ZABRZEŻE). Z OBRONNEGO PUNKTU WIDZENIA WYBRZEŻE DZIELI SIĘ NA DOGODNE (PRZYBRZEŻE WĄSKIE I GŁĘBOKIE, ZABRZEŻE PŁASKIE, A PRZYLEGŁY TEREN ŁATWO DOSTĘPNY) I NIEDOGODNE DO DESANTOWANIA (PRZYBRZEŻE SZEROKIE I PŁYTKIE, ZABRZEŻE STROME, ZAŚ PRZYLEGŁY TEREN TRUDNO DOSTĘPNY).

WYDATKI OBRONNE

WYDATKI OBRONNE- ogólnie służą jako wsparcie narodu w osiąganiu jego narodowych celów bezpieczeństwa.

L. D. Olvey, J. R. Golden, R. C. Kelly, The Economics of National Security, New York 1984, s. 10.

WYDATKI OBRONNE- obejmują wszelkie wojskowe przygotowania i wydatki wojenne w trakcie agresji wroga. G. Kennedy, The Economics of Defence, London 1975, s. 21.

150

WYDATKI OBRONNE- WSZELKIE ŚRODKI PIENIĘŻNE PRZEZNACZONE NA

PRZYGOTOWANIA OBRONNE W CZASIE POKOJU, ODPIERANIE ZAGROŻEŃ I PROWADZENIE WOJNY.

WYDATKI WOJSKOWE - PLANOWANE I/LUB PONOSZONE KWOTY PIENIĘŻNE BUDŻETU PAŃSTWA NA SIŁY ZBROJNE. ZWIĄZANE SĄ ONE Z

ISTNIENIEM ORAZ UTRZYMANIEM SIŁ ZBROJNYCH I URZĄDZEŃ WOJSKOWYCH. NAJISTOTNIEJSZE CZĘŚCI SKŁADOWE TYCH WYDATKÓW OBEJMUJĄ KWOTY ZWIĄZANE Z: UTRZYMANIEM STANÓW OSOBOWYCH, SZKOLENIEM WOJSK, WYPOSAŻENIEM W UZBROJENIE I SPRZĘT WOJSKOWY ORAZ UTRZYMANIEM INFRASTRUKTURY WOJSKOWEJ.

WYWIAD - DZIAŁANIA UKIERUNKOWANE NA LEGALNE I NIELEGALNE ZBIERANIE ORAZ OPRACOWYWANIE WIADOMOŚCI DOTYCZĄCYCH PAŃSTW OBCYCH, A SZCZEGÓLNIE ICH KONDYCJI GOSPODARCZEJ I STANU BEZPIECZEŃSTWA.

WYWIAD WOJSKOWY - RODZAJ WYWIADU (ROZPOZNANIA STRATEGICZNEGO) ORGANIZOWANEGO I PROWADZONEGO PRZEZ WYSPECJALIZOWANE KOMÓRKI (ZARZĄDY, DEPARTAMENTY) WOJSKOWE W STOSUNKU DO PAŃSTW (KOALICJI) OBCYCH, MAJĄCY NA CELU ZBIERANIE I OPRACOWYWANIE WIADOMOŚCI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA TYCH PAŃSTWA (KOALICJI), A SZCZEGÓLNIE SIŁ ZBROJNYCH, ICH STANU WYPOSAŻENIA, WYSZKOLENIA, ROZMIESZCZE- NIA, GOTOWOŚCI BOJOWEJ I INNYCH.

WYŻSZE STANY GOTOWOŚCI BOJOWEJ – pomiędzy stałą gotowością bojową i pełną gotowością mogą być wprowadzone pośrednie stany gotowości (...).Warianty przejścia od stałej gotowości do pełnej gotowości bojowej zależne są od stopnia zagrożenia lub wojny i kolejności użycia jednostek wojskowych (...).

L. Kuleszyński, Wstęp do teorii gotowości bojowej, Warszawa 1979, s. 54.

WYŻSZE STANY GOTOWOŚCI BOJOWEJ – STAN GOTOWOSCI BOJOWEJ

WPROWADZANY W SIŁACH ZBROJNYCH ODPOWIEDNIO DO STOPNIA I SKALI

ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA UMOŻLIWIAJĄCY ELASTYCZNE,

STOPNIOWE, MOBILIZACYJNE ROZWINIECIE SIŁ ZBROJNYCH (WOJSK) I

OSIĄGNIĘCIE PRZEZ NIE PEŁNEJ GOTOWOSCI BOJOWEJ. W SYSTEMIE GOTOWOSCI BOJOWEJ SIŁ ZBROJNYCH WYŻSZYMI STANAMI SĄ: STAN PODWYŻSZONEJ GOTOWOŚCI BOJOWEJ (Pd GB), STAN GOTOWOŚCI BOJOWEJ ZAGROŻENIA WOJENNE (GB ZW), STAN PEŁNEJ GOTOWOSCI BOJOWEJ (Pł GB).

151

ZAGROŻENIE

ZAGROŻENIE - z jednej strony to pewien stan psychiczny lub świadomościowy wywołany postrzeganiem zjawisk, które subiektywnie ocenia się jako niekorzystne lub niebezpieczne, a z drugiej czynniki obiektywne powodujące stany niepewności i obaw.

S. Korycki, System bezpieczeństwa Polski, Warszawa 1994, s. 54.

ZAGROŻENIE - SYTUACJA, W KTÓREJ POJAWIA SIĘ PRAWDOPODOBIEŃSTWO POWSTANIA STANU NIEBEZPIECZNEGO DLA OTOCZENIA. PRZYJMUJĄC ZA PODSTAWĘ DZIEDZINY, W KTÓRYCH MOŻE

WYSTĄPIĆ ZAGROŻENIE, WYRÓŻNIA SIĘ ZAGROŻENIA MILITARNE I NIEMILITARNE. WŚRÓD ZAGROŻEŃ NIEMILITARNYCH MOŻNA Z KOLEI

WYRÓŻNIĆ ZAGROŻENIE POLITYCZNE, ZAGROŻENIE GOSPODARCZE,

ZAGROŻENIE PSYCHOSPOŁECZNE, ZAGROŻENIE EKOLOGICZNE, ZAGROŻENIE WEWNĘTRZNE I INNE.

ZAGROŻENIE BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA - SPLOT ZDARZEŃ WEWNĘTRZNYCH LUB W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH, W KTÓRYM Z DUŻYM PRAWDOPODOBIEŃSTWEM MOŻE NASTĄPIĆ OGRANICZENIE LUB UTRATA WARUNKÓW DO NIEZAKŁÓCONEGO BYTU I ROZWOJU

WEWNĘTRZNEGO BĄDŹ NARUSZENIE LUB UTRATA SUWERENNOŚCI PAŃSTWA ORAZ JEGO PARTNERSKIEGO TRAKTOWANIA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH - W WYNIKU ZASTOSOWANIA PRZEMOCY POLITYCZNEJ, PSYCHOLOGICZNEJ, EKONOMICZNEJ, MILITARNEJ itp.

S. Dworecki, Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, AON, Warszawa 1994, s. 61.

ZAGROŻENIE EKOLOGICZNE - RODZAJ ZAGROŻENIA, W WYNIKU KTÓREGO MOŻE NASTĄPIĆ NIEBEZPIECZEŃSTWO DLA ISTOT ŻYWYCH, NA SKUTEK ZMIANY ŚRODOWISKA NATURALNEGO.

ZAGROŻENIE GOSPODARCZE

ZAGROŻENIE GOSPODARCZE - to stan, w którym państwo nie może przeciwstawić się takim oddziaływaniom zewnętrznym i wewnętrznym, które uniemożliwiają rozwój ekonomiczny zgodny z określonymi kierunkami i tempem, a przez to osłabiają potencjał gospodarczo-obronny.

Bezpieczeństwo gospodarcze, Opracowanie zespołowe, Warszawa 1992-1994.

152

ZAGROŻENIE GOSPODARCZE – RODZAJ ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA,

W WYNIKU KTÓREGO MOŻE NASTĄPIĆ OSŁABIENIE POTENCJAŁU GOSPODARCZEGO.

ZAGROŻENIE MILITARNE PAŃSTWA - SPLOT ZDARZEŃ W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH, W KTÓRYCH Z DUŻYM PRAWDOPODOBIEŃSTWEM MOŻE NASTĄPIĆ OGRANICZENIE LUB UTRATA WARUNKÓW DO NIEZAKŁÓCONEGO BYTU I ROZWOJU PAŃSTWA, ALBO NARUSZENIE BĄDŹ UTRATA JEGO SUWERENNOŚCI I INTEGRALNOŚCI TERYTORIALNEJ - W WYNIKU ZASTOSOWANIA WOBEC NIEGO PRZEMOCY ZBROJNEJ (MILITARNEJ).

S. Dworecki, Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, AON, Warszawa 1994, s. 25.

ZAGROŻENIE NIEMILITARNE - RODZAJ ZAGROŻENIA OBEJMUJĄCY TAKI SPLOT ZDARZEŃ W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH, W KTÓRYCH Z DUŻYM PRAWDOPODOBIEŃSTWEM MOŻE NASTĄPIĆ OGRANICZENIE LUB UTRATA WARUNKÓW DO NIEZAKŁÓCONEGO BYTU I ROZWOJU PAŃSTWA, EWENTUALNIE NARUSZENIE JEGO SUWERENNOŚCI W WYNIKU ZASTOSOWANIA WOBEC NIEGO PRZEMOCY NIEZBROJNEJ.

ZAGROŻENIE POLITYCZNE

ZAGROŻENIE POLITYCZNE - rodzaj zagrożenia w wyniku którego może zaistnieć sytuacja sprzyjająca naruszeniu interesów przyjętych za podstawowe.


ZAGROŻENIE POLITYCZNE - STAN, W KTÓRYM NASILAJĄ SIĘ DZIAŁANIA ZORGANIZOWANYCH GRUP SPOŁECZNYCH (POLITYCZNYCH) UNIEMOŻLIWIAJĄCE WYPEŁNIANIE PRZEZ PAŃSTWO JEGO GŁÓWNYCH FUNKCJI, A PRZEZ TO OSŁABIAJĄCE LUB NIWECZĄCE DZIAŁANIA ORGANÓW LUB INSTYTUCJI REALIZUJĄCYCH CELE I INTERESY NARODOWE.

ZAGROŻENIE PSYCHOSPOŁECZNE

ZAGROŻENIE PSYCHOSPOŁECZNE - rodzaj zagrożenia, w wyniku którego istnieje zwiększone prawdopodobieństwo obniżenia świadomości społeczeństwa.


ZAGROŻENIE PSYCHOSPOŁECZNE - STAN SPOŁECZEŃSTWA OBJAWIAJĄCY SIĘ TAKIM STOPNIEM NASILENIA NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ I ZJAWISK, W WYNIKU KTÓRYCH ZACHWIANE ZOSTAJĄ EGZYSTENCJALNE WARTOŚCI ORAZ INTERESY NARODU I PAŃSTWA, A TAKŻE ISTNIEJE MOŻLIWOŚĆ OBNIŻENIA ŚWIADOMOŚCI SPOŁECZEŃSTWA.

153

ZAGROŻENIE WEWNĘTRZNE

ZAGROŻENIE WEWNĘTRZNE - (publiczne) to stan w państwie, który uniemożliwia organom władzy utrzymanie ładu i porządku publicznego oraz zachowanie życia i mienia ludności, a także korzystanie z praw i swobód obywatelskich zagwarantowanych konstytucją i innymi przepisami prawa.

Bezpieczeństwo wewnętrzne, Opracowanie zespołowe, Warszawa 1992-1994.

ZAGROŻENIE WEWNĘTRZNE - RODZAJ ZAGROŻENIA, W WYNIKU KTÓREGO POWSTAJE PRAWDOPODOBIEŃSTWO ZMNIEJSZENIA SIĘ ZDOLNOŚCI ORGANÓW WŁADZY DO UTRZYMANIA ŁADU I PORZĄDKU PUBLICZNEGO W PAŃSTWIE.

ZAGROŻENIE ZEWNĘTRZNE - RODZAJ ZAGROŻENIA, W WYNIKU KTÓREGO ZWIĘKSZONE JEST PRAWDOPODOBIEŃSTWO UTRATY LUB OGRANICZENIA SUWERENNOŚCI CZY TEŻ INTEGRALNOŚCI TERYTORIALNEJ PAŃSTWA, ŹRÓDŁEM TEGO ZAGROŻENIA JEST INNE PAŃSTWO (NAJCZĘŚCIEJ OŚCIENNE).

ZAŁOŻENIA STRATEGII WOJSKOWEJ - Z GÓRY PRZYJĘTE W ISTNIEJĄCEJ LUB PRZEWIDYWANEJ SYTUACJI POLITYCZNO - MILITARNEJ USTALENIA (HIPOTEZY), STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO DZIAŁANIA DOWÓDCÓW

I SZTABÓW W PROCESIE PRZYGOTOWANIA I PROWADZENIA WALKI ZBROJNEJ W SKALI WOJNY (OPERACJI, KAMPANII).

ZAMACH STANU - NIESPODZIEWANY, CZĘSTO Z UŻYCIEM SIŁY, PRZEWRÓT POLITYCZNY, KTÓREGO CELEM JEST PRZEJĘCIE WŁADZY PRZEZ JEDNOSTKĘ LUB GRUPĘ OSÓB ZWYKLE WYWODZĄCYCH SIĘ Z ELITY RZĄDZĄCEJ. POLEGA ON NA OBALENIU RZĄDU METODAMI POZAPRAWNYMI I ZASTĄPIENIE GO INNĄ EKIPĄ PRZY ZACHOWANIU DOTYCHCZASOWEGO STATUS QUO W ZAKRESIE STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH. W ODRÓŻNIENIU OD REWOLUCJI ZAMACH STANU NIE ZMIERZA DO WPROWADZENIA NOWEGO USTROJU POLITYCZNEGO.

Słownik polityki, pod red. M. Bankowicza, Warszawa 1999, s. 275.

ZAMIESZKI WEWNĘTRZNE - SYTUACJA W PAŃSTWIE, POWSTAŁA W WYNIKU KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH. PRZEJAWIAJĄ SIĘ W POSTACI NARUSZANIA PRAWA. DO ICH UŚMIERZENIA WYKORZYSTUJE SIĘ SIŁY PORZĄDKOWE, A NAWET SIŁY ZBROJNE.

154

ZARZĄDZANIE MOBILIZACJI

ZARZĄDZANIE

25 - zespół działań lub procesów mających na celu koordynację i

integrację użytkowania zasobów dla osiągnięcia celu organizacyjnego przez ludzi przy użyciu techniki i informacji w zorganizowanych strukturach.

A.K.Kożmiński, Współczesne koncepcje zarządzania, Warszawa 1987, s.352

ZARZĄDZENIE MOBILIZACJI - podjęcie decyzji o przeprowadzeniu mobilizacji i przekazanie tej decyzji do wykonania wszystkim zainteresowanym organom administracji państwowej i wojskowej oraz dowództwom i sztabom wszystkich szczebli dowodzenia; także przekazanie dokumentów powołanie żołnierzom rezerwy oraz posiadaczom środków transportowych i maszyn pobieranych z gospodarki narodowej dla potrzeb mobilizacyjnych sił zbrojnych. Decyzję o zarządzeniu mobilizacji podejmują najwyższe czynniki państwowe, a przekazują ją określone organy wojskowe oraz organy cywilne.


ZARZĄDZENIE MOBILIZACJI - PODJĘCIE DECYZJI O PRZEPROWADZENIU

MOBILIZACJI CZĘŚCIOWEJ (ETAPOWEJ) I PRZEKAZANIE TEJ DECYZJI DO WYKONANIA WSZYSTKIM ZAINTERESOWANYM ORGANOM ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ ORAZ DOWÓDZTWOM I SZTABOM WOJSKOWYM OKREŚLONYCH SZCZEBLI DOWODZENIA. W WYPADKU NAGŁEGO WYBUCHU WOJNY LUB POWSTANIA SYTUACJI WSKAZUJĄCEJ NA NIEUCHRONNOŚĆ JEJ WYBUCHU

OGŁASZA SIĘ MOBILIZACJĘ POWSZECHNĄ. DECYZJĘ O POWSZECHNEJ LUB CZĘŚCIOWEJ MOBILIZACJI PODEJMUJE PREZYDENT RP NA PODSTAWIE

PRZEDSTAWIONYCH MU MATERIAŁÓW ODZWIERCIEDLAJĄCYCH STAN ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA. ORGANEM WYKONUJĄCYM DECYZJE PREZYDENTA RP O ZARZĄDZENIU MOBILIZACJI CZĘŚCIOWEJ LUB OGŁOSZENIU MOBILIZACJI POWSZECHNEJ W ODNIESIENIU DO SIŁ ZBROJNYCH JEST SZTAB GENERALNY WP.

ZARZĄDZANIE W SYTUACJI KRYZYSOWEJ - systematyczne i metodyczne przedsięwzięcia zmierzające do zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu na sposoby i wartości społeczne za pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji. J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań – Warszawa 2001.

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH (KRYZYSOWE) -

REAGOWANIE NA NADCIĄGAJĄCY LUB JUŻ TRWAJĄCY KRYZYS I USUWANIE JEGO SKUTKÓW W CYKLU ZDARZEŃ I CZYNNOŚCI, OD PRZEWIDYWANIA I PLANOWANIA ANTYKRYZYSOWEGO WRAZ Z REAGOWANIEM NA CODZIENNE

25

Termin zbliżony znaczeniowo do “kierowania”.

155

ZDARZENIA, AŻ PO ZAKOŃCZENIE ODBUDOWY ZE ZNISZCZEŃ (PRZYGOTOWANIE, REAGOWANIE, ODBUDOWA)

ZASADY STRATEGII WOJSKOWEJ - NAUKOWO WYPRACOWANE I SPRAWDZONE W PRAKTYCE WSKAZÓWKI POSTĘPOWANIA (ZALECENIA), KTÓRYCH UMIEJĘTNE STOSOWANIE W PROCESIE PRZYGOTOWANIA I PROWADZENIA WALKI ZBROJNEJ W SKALI WOJNY (OPERACJI, KAMPANII) ZAPEWNIA OPTYMALNE WYKORZYSTANIE POSIADANYCH SIŁ I ŚRODKÓW ORAZ OSIĄGNIĘCIE CELU PROWADZONYCH DZIAŁAŃ.

Do najczęściej wymienianych zasad strategii wojskowej zalicza się: cel, przewagę, zaskoczenie, ekonomię sił, aktywność, współdziałanie, manewr, prostotę, swobodę działań i jedność dowodzenia. Zasady powyższe (lub zbliżone) często wymieniane są również jako zasady sztuki wojennej (walki zbrojnej). Różnica występuje przede wszystkim w treści zasad.

ZAWIESZENIE BRONI

ZAWIESZENIE BRONI - umowa zawierana między wojującymi stronami lub z inicjatywy i pod nadzorem organizacji międzynarodowych w celu wstrzymania działań wojennych.


ZAWIESZENIE BRONI - FORMALNE (NOTYFIKOWANE) PRZERWANIE WALKI POMIĘDZY STRONAMI KONFLIKTU ZBROJNEGO. MOŻE BYĆ ZAWARTE NA CZAS OKREŚLONY LUB BEZTERMINOWO NA CAŁYM TEATRZE DZIAŁAŃ WOJENNYCH LUB LOKALNIE. WSTRZYMANIE DZIAŁAŃ WOJENNYCH NASTĘPUJE NATYCHMIAST PO NOTYFIKACJI UMOWY LUB W TERMINIE W NIEJ USTALONYM. W UKŁADZIE OKREŚLA SIĘ WARUNKI WZNOWIENIA DZIAŁAŃ WOJENNYCH ORAZ STOSUNKI POMIĘDZY STRONAMI KONFLIKTU W CZASIE Z.B. WSZELKIE POWAŻNE NARUSZENIA WARUNKÓW UMOWY O Z.B. UPOWAŻNIA DRUGĄ STRONĘ DO JEJ WYPOWIEDZENIA, A NAWET WZNOWIENIA DZIAŁAŃ WOJENNYCH. NIE DOTYCZY TO INCYDENTÓW SPOWODOWANYCH PRZEZ POJEDYNCZE OSOBY.

ZBROJENIA ZBROJENIA - rozwój, badanie, produkcja i utrzymanie dóbr i usług służących zaspakajaniu potrzeb sił zbrojnych, w szczególności wszelkiego rodzaju broni i sprzętu wojskowego.

L. Kollner, Militär und Finanzen, Bernard & Graefe Verlag, München 1992, s 9.

ZBROJENIA - każda działalność, która wiąże się z planowaniem, badaniem, oceną, zakupami, wprowadzaniem do użytku, polepszaniem i wreszcie likwidacją techniki wojskowej.

Handbuch zur ökonomie der Verteidigungspolitik, Walhalla u. Preatoria Verlag, Regensburg 1986.

156

ZBROJENIA - DZIEDZINA DZIAŁAŃ OBRONNYCH, OBEJMUJĄCA PRZEDSIĘWZIĘCIA I WYDATKI, MAJĄCE NA CELU WYPOSAŻENIE SIŁ ZBROJNYCH W BROŃ, SPRZĘT WOJSKOWY I INNE ŚRODKI NIEZBĘDNE DO ZASPOKOJENIA POTRZEB OBRONNYCH PAŃSTWA.

ZBROJNA SAMOOBRONA LUDNOŚCI - FORMA ORGANIZACJI OBRONY I OCHRONY ŻYCIA I MIENIA LOKALNYCH SPOŁECZNOŚCI PRZED ODDZIAŁYWANIEM AGRESORA, PRZYGOTOWANA ZAWCZASU LUB PODEJMOWANA DORAŹNIE, GŁÓWNIE PRZEZ UZBROJONE PODODDZIAŁY OCHOTNICZE FORMOWANE SPOŚRÓD MIEJSCOWEJ LUDNOŚCI.

ZBROJNE DZIAŁANIA WOJENNE

ZBROJNE DZIAŁANIA WOJENNE - to taki rodzaj działań wojennych, których podmiotem są siły zbrojne; to wszelkie, zachowania się wojsk w toku wojny.

St. Koziej, Teoria sztuki wojennej, Warszawa 1993, s. 14.

ZBROJNE DZIAŁANIA WOJENNE26

- RODZAJ DZIAŁAŃ PROWADZONYCH

PRZEZ SIŁY ZBROJNE NA POLU WALKI DLA OSIĄGNIĘCIA OKREŚLONYCH CELÓW W DRODZE PRZEMOCY ZBROJNEJ.

26

Termin ten jest zbliżony znaczeniowo do terminu “działania bojowe”.

157

P R Z Y P I S Y

1. BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

W niniejszym opracowaniu termin ten potraktowano jako równoznaczny z ter-

minem ‗‘bezpieczeństwo państwa‖. Niewielkie są bowiem szanse na wyeliminowanie

jednego z tych terminów, gdyż są one zakorzenione w naszej terminologii i powszechnie

stosowane, o czym świadczą choćby nazwy takich instytucji jak np.: ―Biuro

Bezpieczeństwa Narodowego‖ i ―System Obronności Państwa‖. Oczywiście,

bezpieczeństwo narodowe, zgodnie z powszechnie przyjętymi zasadami, rozumiane

jest szeroko jako stan uzyskany w rezultacie odpowiednio zorganizowanej obrony i

ochrony przed wszelkimi zagrożeniami militarnymi i niemilitarnymi, tak zewnętrznymi jak i

wewnętrznymi, przy użyciu sił i środków pochodzących z różnych dziedzin działalności

państwa.

2. KONFLIKT ZBROJNY

Termin ―konflikt zbrojny‖ jest różnie rozumiany i interpretowany. W kołach

wojskowych jest on niekiedy rozumiany jako: ―działania sił zbrojnych przeciwstawnych

państw (narodów, klas, grup społecznych) prowadzonych na ograniczoną (co do celu,

użytych środków, obszaru, czasu trwania) skalę.‖ x W tym kontekście konflikt zbrojny

jest czymś w rodzaju ―małej wojny‖. Ponieważ wymienione w przytoczonej definicji

ograniczenia są ―nieostre‖, trudno jest więc określić kiedy mamy do czynienia z

x/ L. Mucha, Przemoc zbrojna, Warszawa, 1991, s. 33

158

konfliktem zbrojnym a kiedy z wojną. Inny punkt widzenia reprezentują prawnicy,

szczególnie zaś specjaliści z zakresu prawa międzynarodowego. Termin ten definiowany

jest przez nich bardziej ogólnie. Każde działanie, w którym występuje starcie zbrojne z

udziałem sił zbrojnych lub zorganizowanych i uzbrojonych grup, jest konfliktem zbrojnym.

Konfliktem zbrojnym jest zarówno wojna jak i inne formy przemocy zbrojnej takie jak:

interwencja zbrojna, incydent zbrojny, przewrót wojskowy, blokada i inne. Autorzy

opracowania proponują przyjąć pogląd prawników i traktować konflikt zbrojny szeroko,

jako sprzeczność między państwami, rozwiązywaną przy wykorzystaniu sił zbrojnych

stosujących przemoc zbrojną.

Szerzej patrz, R. Bieżanek, J. Symonides: Prawo międzynarodowe i publiczne

Warszawa 1992 r., s. 365, R. Bieżanek, Wojna a prawo międzynarodowe. Warszawa

1982 r., s. 320.

3. STRATEGIA

W okresie ostatnich kilkudziesięciu lat termin ―strategia‖ stał się niezmiernie

popularny. Stosowany początkowo w odniesieniu do wojny i wojska (w jego klasycz- nym

znaczeniu), ostatnio jest używany także dla określenia każdego działania o

podstawowym znaczeniu w danej dziedzinie. Mamy więc strategię Polski, strategię

gospodarczą, strategię polityki społecznej, strategię mistrza rozgrywając daną partię

szachów itd. Również w dziedzinie związanej z wojną i wojskiem - zdaniem niektórych

teoretyków - funkcjonuje wiele terminów mających na celu określenie danego rodzaju

strategii. Jest więc strategia narodowa, strategia bezpieczeństwa narodowego, ale

również strategia bezpieczeństwa państwa, jest strategia wojenna, wojskowa, a także

strategia obrony, strategia obronności oraz wiele innych

Oczywiście jak zwykle bywa w tego rodzaju sytuacjach, wszelkiego rodzaju

ograniczenia i zakazy co do stosowania określonych terminów nie mają racji bytu.

Dlatego też jedynym rozsądnym wyjściem jest przyjęcie uzasadnionych reguł postę-

powania oraz dokonanie odpowiedniej klasyfikacji pozwalającej na umiejscowienie w

niej poszczególnych rodzajów strategii.

Generalnie należy przyjąć, że istnienie lub brak danego terminu nie jest aktem

dobrej woli mniej czy bardziej uznanego autorytetu naukowego, lecz powinno być

odbiciem realnie istniejącej rzeczywistości. Jeśli na przykład mamy do czynienia z

działalnością kierowniczych organów w państwie mającą na celu zapewnienie warunków

bytu i racjonalnego rozwoju narodu (państwa) w dającym się określić horyzoncie

159

czasowym, to taka działalność zarówno w sferze teorii jak i praktyki może być nazywana

―strategią narodową‖ (strategią państwa) - patrz hasło ―bezpieczeństwo narodowe‖.

Działalność w sferze teorii i praktyki naczelnych organów w państwie mające na

celu zapewnienie bezpieczeństwa narodowego, nazywana powinna być ―strategią

bezpieczeństwa narodowego‖, przedsięwzięcia mające na celu wszechstronne

przygotowanie państwa do wojny i jej prowadzenia - ―strategią wojenną‖, natomiast

przygotowanie sił zbrojnych do prowadzenia walki zbrojnej w wymiarze strategicznym -

―strategią wojskową‖ itd. Należy zaznaczyć, że do rozważań terminologicznych i

działalności praktycznej, nie ma większego znaczenia fakt, że niektóre z wymienionych

strategii nie spełniają w pełni kryteriów naukowości, czy też świadczących o ich istnieniu

jako samodzielnych dyscyplin /specjalności/ naukowych.

Załącznik nr 1

STRATEGIA

Hasło ujęte w ―International Military Defense Encyclopaedia‖, New York, 1993 r. T. 5 s. 2573 - 2577.

„Strategia‖ generalnie oznacza projekt i wykonanie planu dla skoordynowanego

użycia środków /zasobów/, aby osiągnąć wyznaczone cele. Strategia łączy się z

zamiarem osiągnięcia tych celów w czasie pokoju i wojny.

Słowo ―strategia‖ pochodzi z greckiego. Pierwotnie oznaczało sztukę dowodzenia

wojskami, przez naczelnych wodzów /strategów/, ale później w jego zakres pojęciowy

włączono także umiejętność rządzenia państwem przez przywódców. Carl von

Clausewitz rozumiał strategię jako wykorzystanie bitew dla celów wojny. Tradycyjnie

strategia kojarzona była z problemami przygotowania i prowadzenia wojny. Jednak,

wobec narastania złożoności życia społeczeństw i komplikowania się zjawiska wojny

konieczne się stało włączenie do strategii aspektów pozamilitarnych, takich jak:

politycznych, ekonomicznych, technicznych, społecznych, psychologicznych,

moralnych i innych. W rezultacie strategia przestała być jedynie sposobem

przygotowania i prowadzenia wojny, ale stała się nieodłącznym elementem rządzenia

państwem. (idea wielkiej strategii).

160

Brytyjski pisarz wojskowy, Basil Liddell Hart uzasadnił konieczność odejścia od

tradycyjnego, wąskiego rozumienia strategii (związanego z działaniami zbrojnymi) i w

latach pięćdziesiątych opracował poszerzoną jej definicję, określając to nowe pojęcie

mianem ―wielkiej strategii‖. Według niego zadaniem ―wielkiej strategii‖ jest przygotowanie

i wykorzystanie wszystkich środków, jakimi dysponuje naród, dla osiągnięcia celów wojny

ustanowionych przez politykę. Uważa on, że polityka (dyplomacja) dążąca do wojny różni

się od ―wielkiej strategii‖ tylko tym, że ustala cele wojny, podczas gdy strategia wskazuje

drogę od ich osiągnięcia.

W wyniku rozważań prowadzonych nad problem przez takich wybitnych

teoretyków, jak: Beaufre, Henry Kissinger, Helmut Schmidt, W.D. Sokołowski, nastąpiło

poszerzenie zakresu pojęciowego strategii. Zaczęto ją rozumieć jako ―projekt‖ i ―myśl

przewodnią‖ dla osiągnięcia celów politycznych, jako instrument (narzędzie) polityki,

metodę i zamiar działania. W dyplomacji postrzega się ją jako instrument osiągania

celów politycznych i umiejętnego wykorzystywania politycznej inicjatywy.

Współcześnie znaczenie terminu ―strategia‖ jeszcze bardziej się rozszerzyło, co

doprowadziło do częściowego zaniku jego pierwotnego znaczenia. Coraz częściej

stosowane są takie terminy jak: strategia ekonomiczna, strategia sprzedaży, strategia

wyborów. Skuteczna ochrona kogoś przed chorobą może być również nazwana dobrą

strategią. Konsultanci inwestycyjni, firmy ubezpieczeniowe, firmy przemysłowe, trenerzy

futbolu mogą się wypowiadać o użyciu takiej lub innej strategii. Takie poszerzenie

zakresu oraz przewartościowanie znaczenia pojęcia ―strategia‖ zyskało sobie obecnie

prawa obywatelstwa szczególnie w cywilizacjach zachodnich.

UŻYCIE TERMINU

Wyżej opisane przemiany sprawiły, że obecnie użyty bez przymiotnika terminu

„strategia‖ ma znaczenie ogólne jak np.: projekt, wykonanie, pomysł, koordynacja użycia

środków dla osiągnięcia poszczególnych celów. Dopiero kiedy uzupełnimy go

przymiotnikiem, termin ten nabiera specyficznego znaczenia. Przykładowo terminy takie

jak:

- ―wielka strategia‖ - służąca osiąganiu celów politycznych - oznacza działanie w

kierunku zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego i społecznego rozwoju danego

państwa;

- ―strategia polityki bezpieczeństwa‖ - ma za zadanie osiągnięcie celów

bezpieczeństwa;

161

- ―strategia polityki zagranicznej‖ - oznacza stymulowanie innych państw lub

organizacji międzynarodowych do działań sprzyjających realizacji celów polityki

zagranicznej;

- ―strategia ekonomiczna‖ - ma zapewniać osiągnięcie celów ekonomicznych;

- ―strategia wojenna‖ - służy osiąganiu, przy wykorzystaniu sił zbrojnych, celów

militarnych i zapewnieniu bezpieczeństwa.

Według ―Słownika terminów wojskowych i innych związanych z nimi‖

(Departament Obrony USA 1987 r.) strategia jest: ―sztuką i nauką przygotowania i

wykorzystania politycznych, ekonomicznych, psychologicznych i militarnych sił, dla

utrzymania pokoju, a jeśli zajdzie konieczność, do prowadzenia wojny przy jedno-

czesnym uzyskaniu wsparcia polityki celem zwiększenia prawdopodobieństwa

skutecznego wykorzystania rezultatów zwycięstwa i obniżenia szansy przegranej‖.

Z tej definicji jasno wynika, że strategia, która w tradycji USA oznaczała

początkowo również tylko strategię wojenną, rozszerzyła się, przyjmując postać bardziej

ogólną strategii narodowej. Zgodnie z tym nowym znaczeniem jest to strategia

używająca wszystkich bogactw (środków) kraju dla zapewnienia mu bezpieczeństwa oraz

ochrony interesów narodowych.

―Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Stanów Zjednoczonych‖ (Reagan 1988.) r

odzwierciedla, w szerokim ujęciu pięć kluczowych interesów USA. Są to:

1. Przetrwanie USA jako wolnego i niezależnego kraju (narodu) wraz z jego

fundamentalnymi wartościami w warunkach zapewniających bezpieczeństwo.

2. Zapewnienie rozwijającej się na zdrowych podstawach gospodarki dla

dostarczenia środków i tworzenia warunków do prowadzenia działalności indywidualnej

obywateli.

3. Stworzenie stabilnego, bezpiecznego otoczenia (świata), wolnego od zagrożeń

interesów USA.

4. Zapewnienie prawa człowieka do wolności, demokratycznych instytucji,

wolnego rynku na całym świecie, połączonego sprawiedliwym i otwartym międzyna-

rodowym systemem handlowym.

5. Ułożenie przyjaznych, opartych na zdrowych zasadach, stosunków z

sojusznikami.

Prymat polityki determinuje relacje między polityką a strategią. Ponieważ polityka

wyznacza cele państwa, strategia, jako metoda i środek do osiągnięcia tych celów

zostaje jej podporządkowana.

Cele wyznaczone przez najwyższe władze państwa są odzwierciedleniem stopnia

jego rozwoju i zastosowania ―wielkiej strategii‖. Typowe przykłady tego rodzaju strategii,

to deklaracje składane przez kolejne rządy przy obejmowaniu władzy, systemy wartości

przyjmowane jako platformy partyjne oraz długoterminowe plany rozwoju systemu

162

społecznego. ―Wielka strategia‖ wypiera strategie wyspecjalizowane. Tak jak cele istotne

w jakiejś jednej dziedzinie działalności państwa (np. w zakresie polityki bezpieczeństwa)

muszą harmonizować z nad-rzędnym interesem państwa, tak też strategia polityki

bezpieczeństwa państwa musi być w zgodzie z jego ―wielką strategią‖.

WYBRANI MYŚLICIELE - TEORETYCY STARTEGII

Carl von CLAUSEWITZ pisze, że strategia jest nauką o użyciu bitew dla celów

wojny. Wyróżnia jeden polityczny i dwa militarne poziomy wojny. Jego słynna konkluzja o

relacji między wojną a polityką brzmi tak: ―wojna jest głównie kontynuacją polityki innymi

środkami‖. W tym znaczeniu obarcza on odpowiedzialnością za wojnę politykę, definiując

wojnę wyraźnie jako instrument polityki, jako ―akt siły dla zmuszenia przeciwnika do

spełnienia naszej woli‖. Stąd też wojna staje się środkiem do osiągnięcia celu

politycznego.

Clausewitz rozróżnia dwa poziomy militarne wojny: strategiczny i taktyczny.

―Taktyczny uczy użycia sił zbrojnych w walce; strategiczny - użycia walki dla osiągnięcia

celów wojny‖. Prowadzenie wojny nie jest pojedynczym aktem, ale większą lub mniejszą

liczbą pojedynczych aktów, z których każdy stanowi pewną całość, a które Clausewitz

nazywa ―walką‖. Wszystko, co dotyczy walki, odbywa się na poziomie taktycznym.

Przygotowane do walki siły zbrojne są środkiem, a zwycięstwo pożądanym efektem.

Na poziomie strategicznym zaś ―koniec‖ poziomu taktycznego (zwycięstwa) staje

się ―środkiem‖. ―Koniec‖ na poziomie strategicznym - jak uważa Clausewitz - dotyczy

wojny jako takiej i w jej ostatnim etapie może to być cel, który prowadzi do pokoju. W

myśl Clausewitza pokój jest jednocześnie bardziej prawdopodobny jako rezultat

działalności na poziomie polityki niż strategii.

Niezmiernie istotne jest, aby zrozumieć idee Clausewitza odnośnie relacji

pomiędzy poziomami wojny, ponieważ w wojnie należy widzieć ogólny obraz i związki

zachodzące między jego częściami, a zatem należy dostrzegać wpływ każdego ―środka‖

na podstawowy cel, jakim jest pokój. Autor stwierdza także, że na każdym etapie

zarówno ―środek‖ jak i ―końcowy cel‖ (patrz tablica 1) odnosi się do rozpatrywanego

poziomu. W ten sposób, skoro zwycięstwo na poziomie taktycznym nie zapewnia pokoju,

również na poziomie strategicznym nie mogą być skutecznie prowadzone walki,

umożliwiające osiągnięcie celu wojny.

Jak wynika z tabeli 1, Clausewitz nie uznaje ―zwycięstwa w wojnie‖ jako ―końca‖

strategicznego poziomu. Faktycznie wyraźnie zaprzecza on jakoby zwycięstwo było

163

―końcem‖ tego poziomu. Wierzy natomiast, że sukces strategiczny jest serią zwycięstw

na poziomie taktycznym i ostatecznie wykorzystaniem militarnych sukcesów.

W swojej pracy: ―O wojnie‖ Clausewitz formułuje wiele wątpliwości, które wskazują

jak trudno jest zaszeregować poszczególne zdarzenia do strategicznego lub taktycznego

poziomu. Na przykład:

- rozważa przynależność indywidualnych akcji jednocześnie do strategii i taktyki z

powodu przestrzeni i czasu;

- sygnalizuje trudność określenia, czy korpus w rezerwie jest siłą na strate-

gicznym czy na taktycznym poziomie;

- nie jest w stanie dokładnie określić, czy przygotowanie i zaopatrzenie

/zakwaterowanie/ oddziałów, to sprawa strategii czy też taktyki;

- wprowadza termin ―kampania‖ na poziomie strategicznym. Odczuwa bowiem

zbyt duży dystans pomiędzy walką /starciem/ a wojną w czasie i przestrzeni.

Tabela 1

Interpretacja relacji pomiędzy ―Środkami‖ i ―końcowymi celami‖

w pracy Clausewitza: ―O wojnie‖

Poziom

Środki

Końcowe cele

Taktyczny

Strategiczny

Polityczny

Siły zbrojne

Zwycięstwa w walce

Wojna

Zwycięstwa w walce

Prowadzenie wojny

Narzucenie swojej woli

przeciwnikowi; pokój

Można odnieść wrażenie, że Clausewitz odczuwa konieczność istnienia trzeciego

pośredniego poziomu (szczebla) między strategią i taktyką, ale go nie definiuje. Strategia

według Clausewitza wiąże się: w górę z polityką, a w dół z taktyką.

164

B.H. LIDDELL HART z kolei określa strategię jako sztukę rozdziału i użycia

środków militarnych w taki sposób, aby osiągnąć cel polityczny. Wyróżnia on ―strategię‖ i

―wielką strategię‖. Wielka strategia, to rodzaj polityki prowadzącej do osiągnięcia celów

politycznych. Natomiast ―czysta strategia‖, ―strategia militarna‖ /wojskowa/ albo tylko

―strategia‖ prowadzi do osiągnięcia celów militarnych.

Przyjmując za podstawę historię, Liddell Hart buduje system strategicznego

myślenia. Wojnę rozważa nie tylko w jej aspekcie militarnym, ale także politycznym

/chodzi o politykę zagraniczną/ ekonomicznym oraz psychologicznym. W ten sposób

eksponuje polityczną stronę wojny, która na początku wieku, a głównie podczas drugiej

wojny światowej, została w naukowym sensie zaniedbana.

Liddell Hart podkreśla różnicę między polityką a strategią. Polityka determinuje

priorytety działania, które z kolei określają cele strategiczne. Polityczne priorytety nie

odnoszą się tylko do wojny ale także do osiągnięcia celów wynikających z interesów

narodowych. Według Liddell Harta narody nie prowadzą wojen dla wojen, ale jako

kontynuację określonej polityki. Priorytety wojny muszą być zatem tak sformułowane,

ażeby uczyniła ona możliwym lepszy stan pokoju, niż ten który istniał przed wojną.

Oczywiście cele i priorytety podczas przedłużania się wojny mogą ulegać zmianie.

―Wielka strategia‖ jest zatem praktycznie synonimem polityki.

Celem strategii w najwęższym znaczeniu tego słowa jest pozbawienie

przeciwnika możliwości racjonalnego działania. Jest to możliwe wówczas, kiedy

przeciwnik jest tak fizycznie i psychicznie wyczerpany, że rezygnuje z realizowania

swoich celów. Taki stan rzeczy można osiągnąć dwoma sposobami: przez uzyskanie

korzystnej sytuacji strategicznej lub poprzez bitwę. Pierwszy warunek może być

spełniony drogą oszustwa, manewru lub przez dawkę silnego psychologicznego nacisku,

bez konieczności angażowania się w bezpośrednie działania zbrojne.

Drugi warunek spełniony będzie wówczas, gdy zdołamy narzucić przeciwnikowi

bitwę w niekorzystnych dla niego warunkach, głównie przez odpowiednio wykonany

manewr i uzyskanie zaskoczenia.

Dla strategii według Liddell Harta najważniejsze jest, aby cele i środki były

odpowiednio oszacowane i skoordynowane. Podkreśla jednak, że strategia osiągnie

swoje cele tylko wówczas gdy plan działania będzie odpowiednio elastyczny, co pozwoli

na zareagowanie w przypadku nie przewidzianego zachowania się przeciwnika lub

innego niebezpiecznego wydarzenia.

Andre’ BEAUFRE’ uważa, że strategia jest sztuką dialektyki dwóch

przeciwstawnych woli (stron) stosujących siłę dla rozwiązania konfliktu. Dialektykę

165

rozumie jako kontrast wynikający z dwóch przeciwstawnych zamierzeń. Istotą strategii

jest walka o swobodę działania każdego z przeciwników.

Dla Beafrea‘ strategia jest metodą myślenia pozwalającą zastosować pomysły

przeniesione z filozofii. Jest jednak również funkcjonalnym obszarem obejmującym

wszystkie wysiłki związane z prowadzeniem wojny lub stosowaniem fizycznych środków

dla osiągnięcia celów politycznych. Strategia staje się w ten sposób planową procedurą,

której wynikiem jest teoretyczna lub praktyczna linia postępowania.

Strategia według Beaufrea‘ nie może być sztywna, niezmienna; każda specyficzna

sytuacja wymaga odrębnej strategii. W ten sposób strategia pozwala kontrolować

wypadki i unikać zaskakiwania.

Strategia oznacza badanie sytuacji politycznej i ogólnych kierunków jej rozwoju,

tak aby umożliwić osiąganie założonych celów politycznych. Najczęściej (według

Beaufrea‘) strategia ustanawia metody, którymi cel polityczny ma być osiągnięty. Jest tu

wiele możliwości. Są one charakteryzowane przez takie określenia jak: ―zapobiegawcza‖

lub ―aktywna‖, ―bezpośrednia‖ lub ―pośrednia‖, ―totalna‖ lub ―ograniczona‖, ―ofensywna‖

lub ―defensywna‖. Beaufre takie metody postępowania nazywa strategią i charakteryzuje

jej główne cechy.

Strategia wykorzystuje wszelkie dostępne środki, aby osiągnąć założony cel. Cel

zaś musi być tak sformułowany i realizowany, aby przeciwnik zmuszony był przyjąć

oferowane mu warunki. Cele strategii determinowane są przez politykę. Polityka również

determinuje rozmiary wydzielonych sił i środków oraz generalne sposoby ich

wykorzystania. Beaufre w ten sposób podkreśla prymat polityki nad strategią.

Henry H. KISSINGER, były amerykański sekretarz stanu, definiuje strategię jako

sposób, w który społeczeństwo zabezpiecza swoją przyszłość.

Kisingerowskie rozumienie strategii oparte jest na idei, że polityka jest sztuką

kierowania (przewodzenia) przez męża stanu działaniami mającymi na celu

zabezpieczenie interesów państwa w jego zagranicznych relacjach. Polityka dąży do

zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, co jest szczególnie trudne do osiągnięcia w

warunkach równowagi sił zbrojnych.

W pojęciu Kisingera strategia jest długoterminową koncepcją, która staje się

swojego rodzaju wytyczną działania dla polityki zagranicznej. Strategia ma narodowy

charakter i podobnie jak polityka, której jest podporządkowana, szeroko uwzględnia

otoczenie, a więc spektrum politycznych, ekonomicznych i militarnych uwarunkowań, co

czyni ją ―wielką strategią‖. Ale Kisinger używa również terminu ―strategia‖ w jego

węższym znaczeniu - jako użycie potencjału militarnego. Zadaniem tego rodzaju strategii

jest koordynowanie wykorzystania środków militarnych - w tym również broni nuklearnej -

w czasie i przestrzeni, w taki sposób, aby osiągnąć cele polityczne w miarę możliwości

środkami pokojowymi, jednak pod realną groźbą użycia sił zbrojnych. W wojnie

166

ograniczonej Kisinger postuluje kontynuowanie zapobiegania użyciu środków

nuklearnych i dążenie do utrzymania równowagi sił. W ten sposób analizuje on

poszczególne fazy wojny, traktując je jako środek politycznego rozstrzygnięcia konfliktu.

Strategia obejmuje więc tę część polityki, w której instrument militarny wykorzystywany

jest dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego.

Kisinger łączy politykę i strategię przez doktrynę, żądając aby przekładała ona

możliwości potencjału militarnego na język polityki. Militarne i inne części potencjału

państwa mają zapewnić swobodę ruchu dla polityki. Strategia jest więc składową częścią

polityki.

Politykę i strategię muszą łączyć identyczne cele. Różnice są tu niedopusz-czalne.

W dalszych rozważaniach Kisinger stwierdza, że polityka określa model, a strategia

koncepcję jego budowy, podkreślając, że strukturalnie i funkcjonalnie polityka ma

pierwszeństwo.

Kissinger faworyzuje decyzje polityczne, udowadniając, że w demokracji są one

zdolne do gromadzenia moralnych sił do czynu. Strategia natomiast powinna zapewnić

swobodę politycznej akcji.

Helmut SCHMIDT, były kanclerz RFN, stwierdza, że strategia jest działaniem na

wyższym poziomie, czymś więcej niż użycie sił zbrojnych i dlatego ―nie jest sprawą

generałów‖, ale rządów /polityków/ chociaż musi uwzględniać żądania generałów.

Czynniki: polityczny, ekonomiczny, socjalny i inne określają zasięg i cele strategii kraju.

Schmidt uważa, że w dzisiejszym świecie strategia narodowa stanowi

anachronizm, bowiem żaden naród nie jest dziś w stanie własnymi tylko siłami osiągnąć

niezależności politycznej, ekonomicznej i innej, zapewniających mu bezpieczeństwo

zewnętrzne. Schmidt wzywa do harmonijnego ułożenia polityki i ekonomiki stanowiących

rękojmię bezpieczeństwa państw Zachodu. Domaga się również opracowania strategii,

która górowałaby nad strategiami narodowymi. Chodzi mu o stworzenie uniwersalnej,

harmonijnej koncepcji dla polityki zagranicznej, ekonomiki oraz klasycznej strategii

militarnej, mieszczących się w jednej strukturze. Jeżeli Zachód jest w stanie zgodzić się

na ―wielką strategię‖, narodowe systemy ekonomiczne państw będą ustabilizowane,

zagrożenia wojną zredukowane do minimum i w ten sposób zapewniony zostanie pokój.

Zastosowanie i rozwinięcie koncepcji ―wielkiej strategii‖ wymaga intensywnej pracy

dyplomatycznej i jest wyłącznie możliwe przy dobrej woli gremiów rządzących państwami

Zachodu. A dobra wola wynika według Schmidta z konieczności powstrzymania

ekspansjonizmu ―wielkiej strategii‖ Związku Radzieckiego. Wydatki na obronę nie mogą

jednak osłabić ekonomicznej żywotności państw. Największą szansą dla

demokratycznego, uprzemysłowionego Zachodu jest utrzymanie swojej pozycji w świecie

167

w obszarze ekonomii. Ekonomia jest w tym sensie - według - niego centrum (środkiem

ciężkości) ―wielkiej strategii‖ Zachodu.

W.D. SOKOŁOWSKI, marszałek Związku Radzieckiego, w swojej pracy ―Strategia

wojenna‖ (1975 r.) podkreśla, że marksistowsko-leninowskie spojrzenie na strategię -

tak, jak na politykę i taktykę - musi być podporządkowane ostatecznemu celowi ideologii

socjalistycznej, a mianowicie: osiągnięciu światowego komunizmu przez rewolucję.

Według Sokołowskiego strategia w sensie politycznym jest koordynacją zasobów

czasu, przestrzeni i metod, na rzecz politycznej działalności. W znaczeniu militarnym

strategia jest systemem naukowych poglądów na prawa wojny i walki zbrojnej,

ukierunkowanych na osiągnięcie interesów klasowych. Strategie polityczna i militarna

obejmują wszystkie elementy ogólnej koncepcji dążenia do światowej rewolucji. Strategia

w ten sposób należy do sfery polityki, realizowanej na wszystkich poziomach społecznej

działalności, we wszystkich fazach ewolucji. Cele strategii pochodzą od polityki i są przez

nią determinowane.

Sokołowski proponuje następującą definicję strategii:

Strategia wojenna jest systemem poglądów naukowych na prawidłowości wojny,

jako walki zbrojnej prowadzonej w imię określonych interesów klasowych. Na podstawie

studiów, doświadczenia wojen, sytuacji wojskowo-politycznej, ekonomicznych i

moralnych możliwości kraju, nowych środków walki i poglądów prawdopodobnego

przeciwnika, bada ona warunki i charakter przyszłej wojny, sposoby jej przygotowania i

prowadzenia, rodzaje sił zbrojnych i zasady ich wykorzystania strategicznego, a także

zasady materiałowego i technicznego zabezpieczenia oraz kierowania wojną i siłami

zbrojnymi.

Jednocześnie jest to dziedzina praktycznej działalności najwyższego kierownictwa

wojskowego i politycznego, naczelnego dowództwa i wyższych sztabów, dotycząca sztuki

przygotowania kraju i sił zbrojnych do wojny i prowadzenia walki zbrojnej w konkretnych

warunkach historycznych.

Według marszałka Sokołowkiego w nowoczesnej wojnie strategia militarna stanie

się strategią uderzeń przy wykorzystaniu broni jądrowej w połączeniu z operacjami

wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Celem tak prowadzonych działań będzie równoczesne

atakowanie i niszczenie ekonomiki i sił zbrojnych przeciwnika na całej głębokości jego

terytorium, tak aby osiągnąć zamierzony rezultat w możliwie najkrótszym czasie.

Analizując poglądy marszałka trudno nie dostrzec pewnych niekonsekwencji

wynikających z traktowania wojny jako walki zbrojnej, a także w pewnym stopniu

utożsamiania strategii wojennej ze strategią militarną (wojskową). Brak precyzji w tak

poważnym opracowaniu z pewnością nie sprzyjał ujednolicenia poglądów na

168

podstawowe problemy związane z wojną i walką zbrojną, a także polityką, strategią

wojenną i wojskową.

“STRATEGIA ALTERNATYWNA”

Jednym z efektów postępującej ewolucji zbrojeń konwencjonalnych i nuklearnych

było zaniepokojenie różnych grup zachodnich społeczeństw, w których rozwinęły się

intensywne dyskusje o najbardziej skutecznym sposobie zapobiegania wojnie oraz

utrwalenie pokoju i wolności. Ogólnie działania te nazywano ―strategiami

alternatywnymi‖. Poglądy, propozycje i koncepcje wyrażane w ramach tych strategii nie

są zgodne ze strategią obowiązującą w NATO. Głównym pretekstem do rozwoju strategii

alternatywnej jest krytycyzm wobec obowiązujących w pakcie zasad zapobiegania wojnie

i roli w nim broni nuklearnej.

Dyskusje na temat stref wolnych od broni jądrowej, chemicznej i pancernej w

Europie po każdej stronie granicy NATO i byłego Układu Warszawskiego prowadzono

równocześnie z propozycjami tzw. obrony defensywnej. Pierwszym ważnym punktem w

Europejskiej debacie na temat strategii alternatywnych była dyskusja przeprowadzona w

Bundestagu w końcu 1983 roku i na początku 1984 roku.

Zasadniczo tym, co proponujący strategie alternatywne chcą osiągnąć, jest

radykalna redukcja sił zbrojnych oraz wyeliminowanie broni ofensywnych w celu

uzmysłowienia potencjalnemu przeciwnikowi, że nie jest zagrożony.

Jak dotąd, alternatywne strategie nie były w stanie ―same się obronić‖. Ryzyko,

jakie mógł ponieść agresor zostało w nich do minimum zredukowane, a osiągnięte w

ten sposób względne bezpieczeństwo - pozorne. Nie zapewniały one wzrostu stabilności

na kontynencie europejskim w relacji: Wschód - Zachód. Stawiały też broniącego się w

sytuacji pasywnej, obciążając go wszystkimi problemami dotyczącymi zapobiegania

wojnie i pozostawiając inicjatywę w rękach agresora.

Załącznik nr 2

169

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO (STRATEGIA

NARODOWA)

Hasło ujęte w: ―International Military Defense Encyclopaedia‖, New York 1993 r. Tom V, s. 2577-2581

Hasło ―strategia bezpieczeństwa narodowego‖ jest często stosowane zamiennie z

pojęciami ―strategia narodowa‖ lub ―wielka strategia‖. Może być również definiowane jako

―plan narodowy‖ - koordynujący wykorzystanie (użycie) wszelkich instrumentów

(atrybutów) władzy państwowej, zarówno cywilnej, jak i wojskowej, niezbędnych do

realizacji (zabezpieczających realizację) interesów narodowych.

Podobnie jak strategia w ogóle, strategia bezpieczeństwa narodowego dotyczy

relacji (związków przyczynowo-skutkowych) pomiędzy: celami a środkami, władzą a

zadaniami, możliwościami a zamiarami, w szczególności zaś ma doprowadzić do

wypracowania optymalnego sposobu wykorzystania określonych środków do osiągnięcia

założonych celów.

Podobnie jak strategia wojskowa reprezentuje najwyższy poziom w odniesieniu

do sztuki operacyjnej i taktyki prowadzenia działań wojennych, tak ―myślenie‖

(planowanie) w obszarze strategii narodowej odbywa się na najwyższym poziomie w

odniesieniu do potencjalnych możliwości państwa w wojnie.

Strategia narodowa staje się coraz bardziej uznawaną dziedziną badań, zyskującą

zainteresowanie władzy wykonawczej i ustawodawczej decydującej o po-ziomie

budżetów wojskowych. Jest to istotne w sytuacji, gdy rozwiązanie problemów polityki

zagranicznej środkami czysto militarnymi jest coraz mniej wykonalne w dobie zagrożenia

nuklearną zagładą, gdy jednocześnie wzrasta rola środków pozamilitarnych.

Strategia narodowa (wielka strategia) była początkowo definiowana przez

analityków wojskowych jako domena, w której koordynowane były działania niezbrojnych

narzędzi polityki z działaniami militarnymi. Zgodnie z koncepcją Liddell Hart‘a ―rolą

wielkiej strategii - tej bardziej wysublimowanej - jest koordynowanie i kie-rowanie

działaniami wszystkich środków państwa lub grupy państw dla osiągnięcia politycznych

celów prowadzenia wojny - celów definiowanych jako fundament polityki‖.

Po drugiej wojnie światowej politykom udało się przedłużyć okres pokoju, a środki

odstraszania państw stały się tak samo ważne jak ich środki obronne. Natomiast

teoretycy wojskowi zaczęli coraz bardziej skłaniać się do definiowania ―strategii

bezpieczeństwa narodowego‖ (―wielkiej strategii‖), w ten sposób aby obejmowała ona

całą politykę bezpieczeństwa narodowego. Jak dotąd, tylko w czasie wojny termin

―wielka strategia‖ był określeniem rezerwowanym do użycia jako synonim ―strategii

170

bezpieczeństwa narodowego‖, kiedy to instrument militarny był podstawą strategicznego

myślenia. W tym znaczeniu ―strategia narodowa‖ jest hasłem kładącym co najmniej

równy, jeśli nie większy, nacisk na politykę wewnętrzną państwa niż na sprawy

zagraniczne.

ŚRODKI STRATEGII

Cała literatura dotycząca tematyki strategii narodowej skupia się na środkach

(narzędziach) bądź też zadaniach, jakie strategia ma do wykonania. Chodzi o różne

formy inwencji oraz środki i sposoby sprawowania władzy w państwie, do których należą

takie, jak: dyplomacja, działalność wywiadowcza, udzielanie pomocy wojskowej i

gospodarczej innym krajom, sprzedaż broni, dystrybucja informacji, propaganda,

organizacja i przestrzeganie prawa międzynarodowego, polityka handlowa, sankcje

gospodarcze, polityczne, wykorzystanie potencjału zbrojnego, czy wreszcie prowadzenie

wojny.

Strategia narodowa ma tworzyć i przystosowywać narzędzia polityki do wykładni

politycznej męża stanu. Strategia narodowa obok potencjału wojskowego może

wykorzystywać narzędzia polityki, co w rezultacie stwarza jej szerszą gamę środków.

John Collins utrzymuje, że strategia wojskowa jest przewidziana na wypadek

fizycznej przemocy bądź zagrożenia przemocą. Ma ona zapewnić zwycięstwo przez

wykorzystanie potencjału zbrojnego. Wielka strategia zaś, jeśli okaże się skuteczna

wyłącza jakąkolwiek potrzebę przemocy. Również ważne jest to, że wielka strategia, dla

osiągnięcia trwałego pokoju, sięga daleko poza próg zwycięstwa. Strategia wojskowa

głównie stanowi domenę generałów. Wielka strategia jest natomiast głównie domeną

polityków - mężów stanu. Ona właśnie kontroluje strategię wojskową, która jest tylko

jednym z jej wielu elementów.

Edward Luttwak napisał: ―Wszystko co wojskowe odbywa się w szerokim

kontekście zarządzania narodowego, polityki międzynarodowej, działalności ekono-

micznej i podporządkowanych im działań‖. Specyficzne narzędzia lub instrumenty

strategii narodowej mogą być określone jako różne formy istniejącego lub

zmobilizowanego potencjału.

―Wielka strategia‖, oprócz realnego potencjału militarnego, dotyczy także

potencjału ukrytego lub czynników będących podstawą potencjalnej mocy (wielkości)

171

państwa, takich jak potencjał terytorialny i populacyjny, (populacja państwa), przy

uwzględnieniu liczbowego stosunku tych potencjałów.

―Wielka strategia‖ zajmuje się także problemami: dostępu do zasobów natu-

ralnych (włącznie z zasobami energetycznymi), poziomu edukacyjnego obywateli, a

szczególnie rozmiaru i stopnia zaawansowania rozwoju technologicznego techniki

pozostającej na usługach gospodarki.

Strateg uznaje, że zawsze musi dokonywać wyboru pomiędzy inwestowaniem w

potencjał państwa, od którego zależeć będzie siła tego państwa w przyszłości, a

wykorzystaniem środków tego potencjału na realizację przedsięwzięć (narzędzi polityki),

które mogą wydawać się niezbędne dla zażegnania aktualnie przewidywanych zagrożeń.

Chodzi o wykorzystanie narzędzi polityki, które obejmują komponenty makro-

ekonomiki, rozwoju techniki, równowagi rynkowej i niezależności oraz kontroli budżetowej

struktur rządowych i jako takie są obiektami zainteresowania ośrodków strategicznych.

Strategia narodowa ma za zadanie koordynację oraz integrację wykorzystania

wszystkich pozostających do jej dyspozycji środków, zachowując przy tym maksimum

skuteczności działania. To jest to, co Henry Kissinger miał na myśli, kiedy pisał o

skutecznej polityce strategii, wymagającej ―akumulacji niuansów‖, zdolności do wiązania

znacznie różniących się od siebie elementów w jeden wzór, troszcząc się jednocześnie o

to, aby indywidualne posunięcia mogły być odpowiednio dopasowane do konkretnej

(zwartej strategii). Mąż stanu powinien zdawać sobie sprawę z tego, że sprawowanie

kontroli nad funkcjonowaniem wszystkich strategicznych sił jest nadzwyczaj trudne.

Kontrola wymagana przez strategię bezpieczeństwa narodowego musi być bowiem

utrzymywana przez wiele lat, a nawet dziesięcioleci, aby najbardziej skuteczne projekty

strategiczne zaowocowały.

Ten całościowy wymiar, a szczególnie troska o dopasowanie wszystkich narzędzi

strategii do polityki zagranicznej na przestrzeni czasu, oraz skrupulatne wykorzystanie

ich z wielką ostrożnością wobec krajowych i międzynarodowych obostrzeń jest właśnie

tym, co czyni wielką strategię naprawdę wielką.

Strategia bezpieczeństwa narodowego znajduje się na najwyższym poziomie:

kontroluje ona praktycznie wszystkie elementy (czynniki) państwa mające wpływ na jego

bezpieczeństwo.

CELE STRATEGII

172

Jedną z zasadniczych funkcji każdej strategii bezpieczeństwa narodowego jest

dbałość zarówno o cele bliższe, jak i dalsze polityki państwa w zakresie bezpie-

czeństwa.

Skoordynowanym trendem w działaniu wszystkich instrumentów strategii jest

dążenie do udzielania wsparcia przez spełnianie warunków zapewniających uzyskanie

lepszych wyników, podczas realizacji różnych celów politycznych strategii. Tak

rozumiana strategia bezpieczeństwa narodowego w dużej mierze dotyczy celów, do

których realizacji stan potencjału państwa jest odpowiednio stymulowany.

Cel jest oczywiście funkcją narodowego interesu, zdefiniowanego jako określony

system wartości. On to przesądza o wyborze polityki zagranicznej. Interes narodowy

staje się kamieniem milowym strategii narodowej, jest wykorzystywany jako ostateczne

usprawiedliwienie każdego działania w polityce strategii.

Interesy narodowe, determinujące działania państwa, obejmują: bezpieczeństwo

fizyczne i przetrwanie narodu, zachowanie struktur politycznych, ekonomicznych i

społecznych państwa oraz uchronienie takich wartości, jak: ―sposób życia‖ narodu, jego

tradycję i kulturę.

Pierwszym zadaniem strategii narodowej jest określenie możliwości zapewnienia

ochrony lub realizacji w/w interesów w otoczeniu międzynarodowym oraz ocena ich

ewentualnych zagrożeń. Zaś drugim zadaniem strategii narodowej jest ustalenie celów,

które w minimalnym zakresie mają zapewnić odstraszanie i obronę przed tymi

zagrożeniami, co w ostateczności prowadzi do promowania interesów narodowych.

W określaniu interesu narodowego i ustalaniu celów, które służą temu interesowi

strateg musi także brać pod uwagę sytuację wewnętrzną państwa - jego możliwości

ekonomiczne i militarne oraz nastawienie ideowe i psychologiczne społeczeństwa.

W warunkach demokracji strategia bezpieczeństwa narodowego wymaga

szczególnej ostrożności, chodzi bowiem o zachowanie jednomyślności w sformułowaniu

celu, niezbędnej do uzyskania sukcesu na polu strategii.

DYNAMIKA STRATEGII

173

Strategia bezpieczeństwa narodowego stanowi proces dynamiczny zakładający

istnienie innych podmiotów, których zainteresowania i cele są zgodne z naszymi lub tylko

częściowo, jeśli nie całkowicie konkurencyjne. Kal Holsti pisał: ―Zdolność zarządzania

strukturami politycznymi państwa jest działaniem zorganizowanych rządów mających na

celu zmianę środowiska zewnętrznego w sensie ogólnym, bądź zmianę polityk i działań

innych państw, w szczególności celem osiągnięcia zadań postawionych przez polityków‖.

W teorii gier ta charakterystyka wyróżnia gry ―strategiczne‖ od tych bazujących na

zdolnościach lub przypadkowości. Gry strategiczne są to takie gry, w których optymalny

przebieg działania każdego uczestnika zależy od tego, co inni uczestnicy robią. Tak więc

gro działań strategii narodowej polega na ocenie tego, co inne państwa są zdolne zrobić,

co chcą zrobić oraz jaki wpływ mamy na ich działanie. Takie gry strategiczne mają na

celu określenie, w jaki sposób zachowania ―uczestników‖ mogą pod wpływem strategii

ulegać zmianie. Edward Luttwak miał do tej teorii pewne zastrzeżenia. Uważał, że gra

strategiczna skazuje stratega na postępowanie zgodnie z ―logiką paradoksalną‖,

kontrastującą z ―logiką linearną‖, którą stosuje większość ludzi dla osiągnięcia

konkretnych celów. ―Logika paradoksalna‖ bowiem zwraca przede wszystkim uwagę na

to, co inni ―uczestnicy‖ są skłonni zrobić w odpowiedzi na czyjąś strategię, uznając, że

sprawy toczą się w kierunku określonego celu, co będzie powodowało przedsięwzięcie

odpowiednich przeciwdziałań. W tej sytuacji warto by przypomnieć, to co Liddell Hart

nazwał ―podejściem pośrednim‖, ―obejściem‖ lub nawet ―okrężnym kursem‖, będącym

bardziej produktywnym sposobem postępowania.

Wszystko, co zostało powiedziane do tej pory na temat dynamicznej struktury

strategii narodowej jest znane strategowi wojskowemu. Lecz gdy żołnierz zmuszony jest

do myślenia w kategoriach wrogości, to mąż stanu musi posługiwać się o wiele szerszym

zakresem pojęciowym w odniesieniu do delikatnej materii stosunków

międzypaństwowych i sytuacji politycznych.

Strateg w takim samym stopniu musi być zainteresowany kontaktami

sprzymierzeńców, jak i przeciwników, bardziej nawet w okresie pokoju niż wojny. Zgodnie

z tym , co mówił Thomas Schelling - strategia narodowa polega nie tylko na skutecznym

zastosowaniu siły, ale i na wykorzystaniu potencjalnej siły. Strategia narodowa nie

dotyczy tylko strategów, którzy nie lubią się nawzajem, ale także partnerów, którzy nie

ufają sobie i nawzajem się nie zgadzają. Strategia nie dotyczy również tylko podziału

zysków i strat pomiędzy dwiema stronami zgłaszającymi roszczenia, ale dotyczy także

możliwości wyegzekwowania tych roszczeń.

Reasumując, można powiedzieć, że strategia bezpieczeństwa narodowego

stanowi działanie planowe, które odbywa się na najwyższych poziomach struktur

rządowych i dotyczy świadomej koordynacji celów, integracji i kontroli działania

wszystkich instrumentów polityki państwa - czyli działań politycznych i gospodarczych,

174

otwartych i ukrytych, wojskowych i cywilnych - w dążeniu do osiągnięcia interesów

narodowych.

Strategia narodowa zwraca szczególną uwagę na relacje, jakie zachodzą

pomiędzy środkami a celami, między instrumentami a zadaniami, które mają być

zrealizowane. Sukces strategii w dużej mierze zależy od jej wpływu na zachowanie

struktur rządowych innych państw i od tego, czy są to państwa sprzymierzone, neutralne

lub nie związane żadnym przymierzem, bądź też państwa jawnie wrogie. Od strategii

często zależy zmiana stosunku otoczenia do danego państwa, w szerokiej gamie odcieni

- od przyjaźni do wrogości.

STRATEGIE, WYBORY I PRIORYTETY

W końcu każda strategia sprowadza się do pytania: ―jak coś zrobić ?‖ Kiedy

strateg definiuje interes narodowy w kontekście sytuacji międzynarodowej, określając

cele państwa i oceniając dostępne do ich wykonania środki, rolą (sednem) strategii jest

wskazanie - jak wykorzystać posiadane środki dla osiągnięcia ustalonych celów.

Kluczowym pytaniem jest również: ―Jak różnorodne interesy polityczne są w stanie

umożliwić osiągnięcie założonych celów i jak powinny być zastosowane posiadane

środki‖?

Odpowiedź na to pytanie ma konsekwencje zarówno bliskiego, jak i dalekiego

zasięgu. Określenie bowiem, jakie konkretne narzędzia polityczne niezbędne są do

osiągnięcia założonych celów wymagać może długiego okresu czasu, dlatego też staje

się niezbędne stworzenie przez strategię hierarchii interesów i celów, dokonanie wyboru

instrumentów polityki i priorytetu celów długo-i krótko terminowych.

Reasumując strategia określa drogę przejścia od założeń do celów.

Uwzględniając powyższe uznać należy, że niezbędna jest realizacja trzech

postulatów:

Po pierwsze - instrumenty polityczne i potencjał państwa nigdy nie są wystar-

zające do zrealizowania wszystkich celów, których realizacja mogłaby być pożądana

przez państwo. Dlatego też niezbędne jest powzięcie decyzji o liczbie środków

przeznaczonych do realizacji celów. Nieodpowiedzialnością jest bowiem marnowanie

środków dla realizacji celów nieosiągalnych. Stąd konieczne jest ustalenie priorytetów.

Po drugie - z punktu widzenia interesu narodowego konieczne jest prowadzenie

ciągłej oceny zysków i kosztów realizacji celów. Nawet pożądane cele stają się

175

nieopłacalne, gdy koszty ich realizacji okazują się zbyt duże. Również tutaj należy

dokonać wyboru.

Po trzecie - wiele żywotnych dla państwa interesów, które zarówno są zbieżne z

interesami narodowymi, jak i możliwe do osiągnięcia ze względu na koszt ich realizacji,

nie mogą jednak być osiągnięte równocześnie, ponieważ albo są we wzajemnym

konflikcie między sobą albo powodują konflikt po przeniesieniu w warunki realnej

rzeczywistości. Na przykład: nie można stanowczo przeciwstawiać się proliferacji broni

jądrowej i utrzymywać jednocześnie dobre stosunki z państwami, które bądź nie

zamierzają redukować tej broni, bądź dążą do jej uzyskania. I tu również trzeba dokonać

wyboru.

KOMPROMISY, DYLEMATY, ZALEŻNOŚCI (ZAWIŁOŚCI)

STRATEGII

W rezultacie niniejszych rozważań dochodzi się do wniosku, że proces myślenia w

ramach strategii narodowej jest wewnętrznie nieliniowy. Strateg po prostu nie rozpoczyna

od interesów narodowych, ale ocenia sytuację międzynarodową zagrożenia, jakie z niej

wynikają, a następnie wskazuje cele, hierarchizuje narzędzia polityki i dopiero wówczas

formułuje poszczególne strategie. Ten proces wnioskowania jest bardziej pokrewny

―psychologii kształtu‖ lub ―teorii pola‖ znanego w fizyce, gdzie wszystko jest zależne od

siebie i jednocześnie zmienne. Poniższy rysunek ilustruje fakt, że interesy i cele są

―sztucznie‖ stworzone przez polityka, są kreowane w myślach polityków, podczas gdy

zagrożenia i środki ich dotyczące mają pewną realność zaistnienia, bez względu na

koncepcje strategów. Znacznie jednak ważniejszy jest fakt, że rysunek ten pokazuje

zależności krytyczne strategii narodowej i towarzyszące im rozwiązania kompromisowe.

Szczegółowo są one przedstawione i zinterpretowane w pracy historyka Johna Gaddis‘a.

176

interesyinteresy zagro¿eniazagrożenia

ryzykaryzyka

kosztykoszty

celecele œrodkiśrodki

œwiatświat

politykówpolityków

œwiatświat

realnyrealny

Rys. Zależności krytyczne w stosunku do strategii bezpieczeństwa.

Pierwsza zależność - to wzajemny stosunek pomiędzy celami i środkami. Chociaż

cele są umotywowane przez strategiczne koncepcje interesów narodowych, powinny być

one również adekwatne do środków, jakimi państwo dysponuje na ich

realizację. Jeżeli posiadane środki nie są wystarczające, to należy dokonać wyboru

celów (zadań) priorytetowych.

Druga - to subtelna równość stosunków pomiędzy interesami a zagrożeniami.

Strateg powinien albo definiować na początku interesy narodowe, niezależnie od

zagrożeń, albo, szczególnie jeśli ma on do czynienia z wielką strategią, uwzględnić

najpierw zagrożenia. Istnienie zagrożeń interesów narodowych wymaga określenia celów

priorytetowych. Ocena zagrożenia odgrywa decydującą rolę w nadaniu priorytetu celom.

Wyżej przedstawiona procedura może jednak prowadzić do zbyt szerokiego

definiowania interesów narodowych, bowiem wówczas strategia ich realizacji wymagać

będzie środków, których państwo nie jest w stanie wydzielić. Dlatego zdarza się, że

niekiedy trzeba sięgać po rozwiązania kompromisowe - po strategiczny kompromis

między ryzykiem, a kosztami. Znając poziom zagrożeń strateg może obniżyć poziom

177

ryzyka tylko przez ograniczenie celów narodowych i wskazanie środków do zapobiegania

zagrożeniom. Jeżeli natomiast interesy narodowe zostaną określone wąsko, strateg

będzie w stanie ograniczyć cele, obniżając koszty ich realizacji, ale będzie musiał

―przetrwać‖ wzrost ryzyka. Tylko wartości narodowe wyrażone przez państwowe procesy

polityczne mogą rozstrzygać (określać), jaka równowaga pomiędzy kosztami, a ryzykiem

jest tolerowana.

Powyższe dylematy powodują, że zadania rozwiązywane przez strategię

bezpieczeństwa narodowego są zniechęcające, intelektualnie trudne, pełne niewia-

domych i pułapek.

Dwa dodatkowe czynniki powiększają jeszcze jej zawiłość.

Pierwszy - to wielowymiarowa lub wieloaspektowa (wielopoziomowa) natura

strategii. Strategia istnieje bowiem nie tylko na poziomie globalnym, ale również na

poziomie regionalnym, państwowym, a także dotyczy wielu przenikających się relacji o

zasięgu międzynarodowym. Pamiętając o istnieniu pionowych i poziomych zależności,

musimy mieć na uwadze, że muszą one funkcjonować równocześnie i harmonijnie ze

sobą współpracować. Zaburzenie któregoś z poziomów funkcjonowania tak zawiłej

struktury może doprowadzić bowiem do jej ruiny.

Drugi - to założenie, że strategia bezpieczeństwa narodowego nie jest jedno-

razowym określeniem celów, interesów i zagrożeń, ale musi być ciągle aktywna,

oszacowywać interesy, cele i środki w aspekcie wewnętrznym i międzynarodowym,

uwzględniając dotychczasowe doświadczenia. Zmiana siły, intencji różnych podmiotów,

jak i zmiany kierunków polityki wewnętrznej i zewnętrznej, zmieniać będą rachunek

strategiczny. Kłaść więc należy nacisk na dokładność i aktualne sprzężenia zwrotne

funkcjonujące w układzie, dzięki czemu elastyczność /łatwość przystosowania się/

zostanie pogodzona z niezmiennością zamiarów /stałością celów/ niezbędnych do

urzeczywistnienia każdego strategicznego przedsięwzięcia.

178

SKOROWIDZ HASEŁ

Administracja Publiczna 6

Administracja wojskowa 7

Aglomeracja 7

Agresja 8

Akcja zbrojna 8

Alarmowanie 9

Analiza gospodarczo-obronna 9

Analiza systemowa 10

Anarchizm 10

Aneksja 10

Architektura bezpieczeństwa 10

Azyl polityczny 10

Baza 11

Baza mobilizacyjna 11

Baza rozwinięcia oper. 11

Baza wojskowa 11

Bezpieczeństwo 12

Bezpieczeństwo kooperacyjne 12

Bezp. międzynarodowe 13

Bezpieczeństwo narodowe 14

Bezpieczeństwo państwa 14

Bezpieczeństwo regionalne 14

bezpieczeństwo wojskowe 14

Bezpieczeństwo zbiorowe 15

Bitwa 16

Blokada 16

Blokada gospodarcza 16

Blokada lądowa 16

Blokada morska 16

Blokada powietrzna 17

Blokada zbrojna 17

Budowle ochronne 17

Budżet obronny 18

Budżet wojskowy 18

Cel strategiczny 18

Cel strategiczny w dziedz. bezp.

18

Cel (obiekt) wojskowy 19

Ćwiczenia mobilizacyjne 19

Dane przestrzenne 19

Dane geoprzestrzenne 19

Demobilizacja 20

Demonstracja siły 21

Doktryna 21

Doktryna bezp. państwa 21

179

Doktryna obronna 21

Doktryna państwa (narodowa) 21

Doktryna połączona 22

Doktryna sił zbrojnych 22

Doktryna wojenna 22

Doktryna wojskowa 22

Doktryna wspólna 22

Dominacja w powietrzu 23

Dostępność terenu 23

Dowodzenie 24

Dowodzenie strategiczne 25

Dyplomacja 25

Dyplomacja prewencyjna 25

Dywersja 26

Działania bojowe 26

Działania humanitarne wojsk 26

Działania nieregularne 27

Działania partyzanckie 28

Działania pozamilitarne 28

Działania przeciwdywersyjne 28

Działania ratownicze 28

Działania regularne 29

Działania specjalne 29

Działania wojenne 30

Ekonomia 30

Ekonomika obrony 31

Ekonomika wojskowa 31

Eksterytorialne uzupełnienie SZ 32

Ewakuacja 32

Ewakuacja ludności 33

Flota 33

Flotylla 33

Formacje obrony cywilnej 34

Fotogrametria i teledetekcja 34

Geografia 34

Geografia wojenna 35

Geopolityka 35

Geostrategia 36

Globalizacja 36

Gospodarcze podstawy bezp. 36

Gospodarka 37

Gospodarka narodowa 38

Gospodarka obronna 38

Gospodarka wojskowa 39

Gotowość alarmowa 39

Gotowość bojowa 40

Gotowość mobilizacyjna 40

Gotowość obronna państwa 41

Gotowość obronna – zagrożenie

Wojenne 41

Gotowość przem. obronnego 42

Granice państwa 42

Gromadzenie rezerw osob. 42

180

Hegemonizm 43

Incydent zbrojny 43

Informacja geograficzna 43

Informacja geoprzestrzenna 43

Informatyka wojskowa 44

Infrastruktura 44

Infrastruktura bilateralna 44

Infrastruktura narodowa 44

Infrastruktura obronna 44

Infrastruktura obrony cywilnej 45

Infrastruktura państwa 45

Infrastruktura wojskowa 45

Interes narodowy 46

Internowanie 46

Interoperacyjność 46

Interwencja zbrojna 47

Inwazja 47

Izolacja pola walki 48

Jednoosobowe dowodzenie 48

Jednostka zmilitaryzowana 48

Jurysdykcja sądów wojskowych 48

Kadrowy system wojska 49

Kampania 50

Kanibalizacja 50

Kartografia 50

Katastrofa 51

Katastrofa ekologiczna 51

Katastrofa naturalna 51

Kierowanie 51

Kierowanie akcją ratunkową 51

Kierowanie obroną cywilną 51

Kierowanie siłami zbrojnymi 52

Kierunek operacyjny 52

Kierunek strategiczny 53

Klęska żywiołowa 53

Komenda garnizonu 53

Kompatybilność 53

Koncepcja strategii 54

Konflikt społeczny 54

Konflikt zbrojny 55

Kontrabanda morska 55

Kontrabanda wojenna 55

Kontrwywiad 56

Konurbacja 56

Kryzys 57

Kryzys międzynarodowy 57

Kultura pokoju 57

Kultura strategiczna 58

Logistyka obronna 58

Logistyka wojskowa 59

Logist. zabezp. Mobilizacji 59

181

Lotnictwo wojskowe 59

Ludność cywilna 59

Ład międzynarodowy 59

Marynarka wojenna 60

Maskujące właściwości terenu 60

Międzynar. prawo humanit. 60

Międzynar. tryb. karne 60

Migracja 61

Milicyjny system organizacji I

uzupełniania wojsk 61

Militaryzacja 62

Misje pokojowe 62

Misje wojskowe 62

Mobilizacja 63

Mobilizacja częściowa 63

Mobilizacja jawna 63

Mobilizacja gospodarki 64

Mobilizacja powszechna 65

Mobilizacja skryta 65

Mobiliz. rozwinięcie SZ 66

Monitoring środowiska 66

Monitoring środowiska morsk. 67

Nadzwyczajne zagrożenie 67

Nadzwyczajne zagr. środowiska 67

Nakłady obronne 67

Naród 67

Natarcie strategiczne 68

NATO 68

Nauka o obronności państwa 68

Nauki wojenne 69

Nauki wojskowe 70

Neutralność wojenna 70

Nieregularne siły zbrojne 70

Nierozprzestrzenianie broni jądr.

70

Niezbędna wystarcz. obronna 71

Niezbrojne działania wojenne 71

Niezbrojne środki przemocy

gospodarczej 71

Obiekt 71

Obiekt geograficzny 72

Obiekt operacyjny 72

Obiekt o znaczeniu obronnym 72

Obiekt strategiczny 73

Obiekt wojskowy 73

Obrona 73

Obrona cywilna 74

Obrona na wszystkich kier. 74

Obrona narodowa 75

Obrona i ochrona obiektów 75

Obrona powietrzna 75

Obrona powszechna państwa 75

182

Obrona przeciwdywersyjna 76

Obrona przeciwlotnicza 76

Obrona terytorialna 76

Obronne bezp. żywnościowe 77

Obronność 77

Obszar strategiczny 77

Ocena oddziaływania na środowisko

79

Ochrona dóbr materialnych 78

Ochrona ludności 79

Ochronno-obronne dział. p/dyw. 79

Ochronne właściwości terenu 79

Oddziaływanie bezpośrednie 79

Oddziaływanie pośrednie 80

Odpady niebezpieczne 80

Odstraszanie 80

Odstraszanie militarne 80

Odwody strategiczne 81

Ofensywa 81

Ogniwa gospodarczo-obronne 81

Okręg przemysłowy 82

Okręg wojskowy 82

Okupacja wojenna 83

Okupacja wojskowa 83

Operacja 84

Operacje milit. inne niż wojna 84

Operacje pokojowe 84

Operacje pokojowe ONZ 84

Operacje połączone 85

Operacja strategiczna 85

Operacje wspierania pokoju 86

Operac. przygot. obszaru kraju 86

Organa obrony cywilnej 86

Organizacje pozarządowe 87

Osłona granicy państwa 87

Ostrzeganie 87

Ośrodek przemysłowy 87

Pacyfizm 88

Panowanie w powietrzu 88

Państwo 88

Państwo gospodarz 88

Państwo wysyłające 89

Państw. monitoring środowiska 89

Państwowa straż pożarna 89

Partnerstwo dla pokoju 89

Patriotyzm 89

Planowanie cywilne 89

Planowanie i zagospodarowanie

przestrzenne 89

Planowanie strategiczne 90

Pokój 90

Policja 90

Polityka 90

Polityka bezp. narodowego 91

Polityka gosp. państwa 92

Polityka przestrzenna 92

183

Polityka wojskowa 92

Polityka zagraniczna 93

Połączone sojusz. siły zad. 93

Potencjał 94

Potencjał ekonomiczny 94

Potencjał ekon. - obronny 95

Potencjał wojskowy 95

Potencjał obronno-gosp. 96

Potencjał obronny państwa 97

Potencjał wojenny 97

Potencjał wojskowy 97

Potrzeby mobilizacyjne 97

Pozamilitarne dział. obronne 98

Pozamilitarne ogniwa obronne 98

Prawo konfliktów zbrojnych 98

Prawo międzynarodowe 98

Prawo wojenne 98

Prewencyjna agresja ekon. 100

Prognoza naukowa 100

Prognoza strategiczna 101

Prognozowanie 101

Przeciwkoncentracja strategiczna 102

Przeciwnatarcie strategiczne 102

Przeciwuderzenie strategiczne 102

Przemoc gospodarcza 102

Przemoc zbrojna 103

Przemysł obronny 103

Przeszkody terenowe 104

Przewaga wojskowa 105

Przewaga w powietrzu 105

Przewidywanie 105

Przewrót wojskowy 106

Pucz 106

Punkt decydujący 106

Punkt kulminacyjny 107

Racja stanu 108

Rada bezp. narodowego 108

Ratownictwo ogólne 108

Ratownictwo techniczne 108

Region geostrategiczny 108

Regularne siły zbrojne 109

Rejon odpowiedz. wojsk OT 109

Rejonowa komenda OT 109

Rejon operacyjny 109

Rejon porażenia 110

Represalia 110

Retorsja 110

Rezerwy osobowe 110

Rodzaje sił zbrojnych 111

Rodzaje służb 111

Rodzaje wojsk 111

Rozwinięcie systemu obr. 112

Rozejm 112

Rubież 113

Rubież operacyjna 113

184

Rubież strategiczna 113

Samoobrona ludności 114

Samoobrona zakł. pracy 114

Sądownictwo wojskowe 114

Sieć osadnicza 114

Siły obrony terytorialnej 114

Siły partyzanckie 114

Siły powietrzne 114

Siły szybkiego reagowania 114

Siły zbrojne 114

Skuteczność sił zbrojnych 116

Służby specjalne 116

Sojusze międzynarodowe 116

Stabilność państwa 116

Stany gotowości obronnej państwa

1. Stała got. obronna państwa 117

2. Podwyższona got. obronna 117

3. Pełna got. obronna 117

Stany gotowości bojowej sił zbrojnych

1. Stan stałej gotowości boj. 118

2. Stan podwyższonej got. boj. 118

3. Stan got. boj. zagr. wojenne 119

4. Stan pełnej got. boj. 119

Stany nadzwyczajne państwa

Stan wojenny 119

Stan wojny 119

Stan wyjątkowy 120

Standaryzacja 120

Stosunki dyplomatyczne 120

Stosunki międzynarodowe 121

Strategia 122

Strategia bezp. narodowego 122

Strategia narodowa 122

Strategia obronności 122

Strategia wojenna 123

Strategia wojskowa 124

Strategia wojsk. jako nauka 124

Strategia wojsk. jako sztuka 125

Strategiczne rozw. sił zbr. 125

Straty bezpowrotne 125

Straty bojowe 126

Straty sanitarne 126

Straty warunkowe 126

Straty wojenne 126

Straż graniczna 127

Struktura sił zbrojnych 127

Struktura wydatków wojsk. 127

Studia operacyjne 128

Suwerenność ekonomiczna 128

Suwerenność państwa 128

System 129

System bezp. państwa 129

System gotowości bojowej 129

System inf. geograficznej 129

System inf. przestrzennej 129

185

System mob. sił zbrojnych 130

System obronności państwa 131

System obrony terytorialnej 131

System plan. progr. I budżet. 131

System ratowniczy 131

System uzupełniania sił zbr. 131

System wojskowy 132

System wykr. i alarmowania 132

Szelf 132

Szkolnictwo wojskowe 133

Sztab zintegrowany 133

Sztuka wojenna 133

Środek ciężkości 134

Środowisko geograficzne 134

Świadczenia na rzecz obrony 135

Świadczenia osobiste 136

Świadczenia rzeczowe 136

Świadczenia szczególne 137

Teatr operacji 137

Teatr wojny 137

Terroryzm 138

Terytorialna org. wojskowa 138

Terytorialne organy dowodzenia 138

Terytorialne uzup. sił zbr. 139

Uciekinierzy 139

Uprzedzanie 139

Urząd ochrony państwa 139

Uwarunkowania bezpieczeństwa

państwa 139

Uzupełnianie sił zbrojnych 140

Walka 141

Walka cywilna 141

Walka ekologiczna 139

Walka gospodarcza 142

Walka informacyjna 143

Walka niezbrojna 143

Walka polityczna 143

Walka psychospołeczna 143

Walka zbrojna 144

Wojewódzki sztab wojskowy 144

Wojna 145

Wojska Lądowe 145

Wojska Lotnicze i Obr. Pow. 145

Wojska Obrony Terytorialnej 145

Wojska operacyjne 146

Wojska specjalne 146

Wojskowe siły szybk. użycia 146

Wojskowe misje humanitarne 146

Wsparcie geograficzne 146

Wsparcie państwa gosp. 147

Współpraca cywilno-wojskowa

148

Współpraca międzynarodowa 148

186

Współwymienność 149

Wybrzeże morskie 149

Wydatki obronne 150

Wywiad 150

Wywiad wojskowy 150

Wyższe stany got. bojowej 150

Zagrożenie 151

Zagrożenie bezp. państwa 151

Zagrożenie ekologiczne 151

Zagrożenie gospodarcze 152

Zagrożenie militarne państwa 152

Zagrożenie niemilitarne 152

Zagrożenie polityczne 152

Zagrożenie psychospołeczne 152

Zagrożenie wewnętrzne 153

Zagrożenie zewnętrzne 153

Założenia strategii wojskowej 153

Zamach stanu 153

Zamieszki wewnętrzne 153

Zarządzenie mobilizacji 154

Zarządzanie w syt. kryz. 154

Zasady strategii wojskowej 155

Zawieszenie broni 155

Zbrojenia 156

Zbrojna samoobrona ludności 156

Zbrojne działania wojenne 156

SŁOWNIK TERMINÓW Z ZAKRESU BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO AON

Documents

Transcript of SŁOWNIK TERMINÓW Z ZAKRESU BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO AON