„ T O Ż S A M O Ś Ć M I E J S C A ”

„Tożsamość miejsca” Sławomira Biernata

Zakurzone ulice przedmieść, witalność barw-nych targowisk i przenikliwa cisza wielkich bibliotek. Identyfikujemy miejsca zmysłowo i symbolicznie, na-dając im głębsze znaczenia, które z czasem nie tylko nie ulegają rozmyciu, ale podążają za nami w pamię-ci. Identyfikujemy się z tym plastycznym i sugestywnym obrazem, widząc w nim duży potencjał wiarygodności, opartej na osobistych wyborach i odczuciach, wiodą-cych do budowania wartościowych relacji z miejscem i poprzez miejsca, zacieśniając fizyczne, emocjonalne oraz duchowe powiązania. Sławomir Biernat porusza w swej twórczości zagadnienia tożsamości miejsca i przestrzeni, czer-piąc inspiracje ze środowiska, w jakim żyje i tworzy. Idea miasta, architektura, geometria pojawiają się tu jako elementy składowe prowokujące do budowania osobistej wypowiedzi opartej na charakterystyce prze-strzeni miejskiej, przyjmując wyraz „dosłowny”, ale też symboliczny. Autor przekonuje nas wymownie, iż bliżej jest mu do metafory miasta jako organizmu niż bez-dusznej maszyny, z racji niezmiennego uwarunkowania ludzką naturą, co pozwala czytywać ją jako przestrzeń różnorodną i wieloznaczną, gotową nawet na gene-tyczne zmiany. Żywą i plastyczną. Odnosząc się zatem do poszukiwania wła-ściwości miejsc, autor lokuje swoje przesłanie w ka-tegoriach otwartych, które nie tylko nie negują do-świadczeń tradycji (z powodzeniem korzysta przecież z kulturowych źródeł), ale pozwalają, by opierając się na nich, przyjrzeć się bliżej procesom transformacji, by w odpowiednim świetle ukazać ich zniekształcający wpływ na naszą egzystencję, wskutek unifikujących norm i generalnie globalnych przemian redukujących w nas potrzebę inności i samostanowienia. Żyjemy przecież w czasach sprzeczności, w których idole upo-wszechnieni na masową skalę wytyczają ścieżki ideal-nego rozwoju, pozostawiając w cieniu rozwiązywanie indywidualnych problemów, wymagających skupie-nia i wewnętrznego namysłu. Poszukiwanie tożsamości miejsca ma dla Sła-womira Biernata szczególne znaczenie, uzasadnione potrzebą tworzenia niemal prywatnej miary, propor-cji, nie tylko estetycznych, na które nakłada się roz-

MIEJSKIE TRAJEKTORIE, 2010, stal, blacha miedziana, 120 x 50 x 35 cm

proszenie znaczeń i sensów, po to by wzmocnić indy-widualny przekaz, by w relacjach z szeroko rozumianą przestrzenią: społeczną, kulturową, wykreślić własne miejsce z jego duchową nadbudową. Miejsce, o które pyta Sławomir Biernat, jest zatem oswojoną przestrze-nią, wartościującym punktem odniesienia, mityczną osią świata. Bezcenne jako lokalna oaza budowana z sekwencji miejsc przepracowanych przez rozpozna-nie relacji międzyludzkich i kulturowe wyróżniki. W niej odbija się żywa energia zdecydowanie bardziej kre-atywna i oryginalna. Autor widzi przestrzeń miejsca przez pryzmat form rzeźbiarskich i znaków graficznych, poszuku-jąc porządkującego sensu i harmonii na rożnych poziomach tworzenia: od budowania kompozycji o amorficznych kształtach, będących zalążkiem nie-jako pierwszego świadomego gestu kreacji, po złożo-ne konstrukcje o mocnej strukturze, odsłaniające nie-zwykle precyzyjnie i szczegółowo siatkę wzajemnych relacji i powiązań. Pojawiające się wielowariantowe przekroje, szczeliny, ostre sylwety wertykalnych form zostały zintegrowane wspólnotą języka przestrzeni. Genius loci, charakteryzując szczególną właściwość miejsc, został tu przełożony na wyrazistość wizualną (jak określał to Yi-Fu Tuan), wsparty zróżnicowaną ma-terią i świetnym warsztatem. W jaki sposób Sławomir Biernat identyfikuje miejsca, które go inspirują? Wydaje się, że to zasługa specyficznej narracji, poruszającej się w przestrzeni hipotetycznej, wizjonersko projektowanej, poprzez określanie źródłowych właściwości w szerszej uni-wersalnej, archetypicznej formule. Kształtowanie for-my przypomina komponowanie według porządku, o którym mówił Schelling, iż jest „obrazem absolutnej samorzutności, w który wkracza prawidłowość wyż-szego rzędu, komponowanie jako odnajdywanie po-rządku w potoku zdarzeń”. Wchodzimy w ten proces wrażliwego budo-wania formy i znaczeń z przekonaniem, że towarzy-szymy długiej wędrówce od początków, od Genesis, mówiąc słowami Zbigniewa Herberta od czasów, gdy rysowały się wszelkie mapy, zanim jeszcze pomyśleli-śmy o wędrowaniu. W kosmicznym chaosie linie two-rzą podziały, osie dzielą, porządkują, wprowadzając ład komunikacyjny i ideowy, idąc śladem nieustanne-

go planowania, stwarzania, modyfikacji i rozrastania. Wszystko jest tutaj odwołaniem do przeszłości i nowo-ści zarazem, twórczym eksperymentem posiłkującym się echem dalekiego tła Praporządku. Prezentowana w miechowskim BWA wysta-wa jest więc otwartym zbiorem, podróżą przez historię i morfologię miejsc, a tym samym metaforycznie przez historię ludzkiego myślenia, wędrówką po miejscach osobliwych, naznaczonych świadomością egzysten-cjalnych uwarunkowań, ambitnych wyzwań i utopij-nych planów. Sławomir Biernat posługuje się przy tym skrótami plastycznego znaku, trafnie operując mate-rią, formą, kolorem, by lakoniczność zapisu tworzyła ślady oszczędne, lecz pojemne znaczeniowo, budo-wane jakby a priori przyszłych doświadczeń. Równole-gle każda z prac jest naznaczona trwałością miejsca, skupionym wsłuchaniem, wyobraźnią autora potra-fiącego zadbać o najmniejszy detal złożonej mozaiki. Każde miejsce-dzieło przynosi nowy pomysł, a wraz z nim interesującą perspektywę poznania. Definiowanie tożsamości miejsca według Sła-womira Biernata to poszukiwanie symbolicznego klu-cza do wyrazu ludzkich indywidualnych, społecznych i wspólnotowych relacji, opisanych językiem geome-trii, organiczności, dopełnionych logiką rysunku, gdzie konstrukcja splata się z estetycznym wyczuciem sma-ku, balansując między koncepcją formy a intuicyjnym rozpoznaniem dynamicznej, zmiennej codzienności, budowanej na trwałej matrycy. To niezwykle optymistyczne przesłanie. W tej perspektywie przestrzeń miejsca nadal pozostaje w naszym posiadaniu; to nie stan oblężenia, jak głosiło-by wielu, wyalienowania, wprowadzającego wyraziste podziały i środowiskowe antagonizmy, degradujące społeczne i kulturowe dziedzictwo, lecz enklawa dla pozytywnego tworzenia, opartego na kreatywności, otwartego na śmiałe pomysły i odważne ekspery-menty. Siła i trwałość tych znaków pozwala nie tylko identyfikować najbardziej indywidualne odczuwanie świata, lecz wciąż na nowo oswajać każdą choćby najtrudniejszą przestrzeń, budować własną tożsamość, w którą mocno wierzymy i której nie negocjujemy w chwilach opresji.

Ewa Janus grudzień 2013 r., Kraków

MIEJSKIE TRAJEKTORIE, 2010, stal, blacha miedziana, 120 x 50 x 35 cm

Z CYKLU ARTERIE, 2009, linoryt, 70 x 50 cm

Z CYKLU REMINISCENCJE, 2013, linoryt, 70 x 47 cm

◄ Z CYKLU REMINISCENCJE, 2013, linoryt, 40 x 70 cm

◄ Z CYKLU REMINISCENCJE, 2013, linoryt, 50 x 70 cm

IMPLEMENTACJA I, 2011, żeliwo, kamień, 60 x 40 x 15 cm

IMPLEMENTACJA II, 2012, żeliwo, kamień, 43 x 30 x 18 cm

TRANSLOKACJA, 2013, stal, żeliwo, 50 x 40 x 57 cm

SŁAWOMIR BIERNAT

Urodzony 21.02.1977 r. w Zamościu. W latach 1992–1997 uczeń Liceum Sztuk Plastycznych im. B. Morando w Zamościu. Od 1998 r. student Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie. Dyplom u prof. I. Płuski. W 2002 r. stypendium Accademia di Belle Arti Aldo Galli di Como (Włochy).W latach 2002–2006 student Wydziału Rzeźby ASP w Krakowie.W 2006 r. obrona dyplomu z wyróżnieniem w pra-cowni prof. J. Sękowskiego. Od 2009 asystent w pracowni rysunku prof. Ewy Janus na Wydziale Rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

WAŻNIEJSZE WYSTAWY ZBIOROWE

2004 – wystawa studentów pracowni adj. Ewy Ja-nus w galerii PWST w Krakowie2005 – wystawa absolwentów Liceum Sztuk Pla-stycznych w Zamościu, BWA, Zamość2006 – wystawa najlepszych dyplomów ASP w Krakowie, Pałac Sztuki, Kraków– wystawa najlepszych dyplomów europejskich wyższych szkół artystycznych „Start Point 2006”, Galeria Klatovy, Klenová (Czechy)– Forma i Kolor, wystawa studentów pracowni ceramiki ASP w Krakowie, Muzeum Regionalne „Dom Grecki”, Myślenice

2008–2009 wystawa studentów pracowni cerami-ki ASP w Krakowie (Bolesławiec, Zabierzów, Krze-szowiece, Myślenice)2010 – udział w wystawie młodych pedagogów Wydziału Rzeźby krakowskiej ASP, „Rozpoznawa-nie” w kopalni soli w Wieliczce2013 – udział w wystawie zbiorowej Art Colony, Rab, Chorwacja

WYSTAWY INDYWIDUALNE

2004 – wystawa rysunku WDK w Zamościu2009 – wystawa rysunku i rzeźby „Kąt – Figura-cja” w Galerii „Zamek”, Sucha Beskidzka2012 – wystawa rzeźby i grafiki „Figury Miasta”, „Galeria Kaplica”, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko2013 – wystawa rzeźby i grafiki „Tożsamość miejsca”, Biuro Wystaw Artystycznych „U Jaksy” w Miechowie

KONKURSY, NAGRODY, REALIZACJE

2004 – Stypendium Twórcze Prezydenta Miasta Zamościa 2005 – Stypendium Ministra Kultury i Sztuki2011 – I nagroda i realizacja w konkursie na na-grobek prof. W. Skulicza, Aleja Zasłużonych, cmentarz Rakowicki, Kraków

ISBN: 978-83-63753-12-2

GAL

ERIA

„U JAKSY” W MIECHOW

IE

BIU

RO

W

YS TAW AR TY ST YCZNY

CH

Wydawca: Biuro Wystaw Artystycznych „U Jaksy” w MiechowieAdres: Plac Kościuszki 3a, 32-200 Miechów, tel/fax: 41 383 07 95Strona: www.ujaksy.pl, e-mail: u.jaksy@gmail.com

Opracowanie graficzne: Paweł OlchawaFotografie: Katarzyna Biernat, Sławomir BiernatDruk: Drukarnia SKLENIARZ, ul. Lea 118, 30-133 Kraków

NARODZINY MIASTA, 2010, stal, blacha miedziana, 100 x 35 x 35 cm