SKOLIOZY

BOCZNE SKRZYWIENIE KRĘGOSŁUPA(scoliosis)

Skolioza jest chorobą ogólnoustrojową, powodującą zmiany w układzie narządu ruchu, oddechowym i krążenia.

Jest to odchylenie osi anatomicznej kręgosłupa (wyznaczonej przez linię wyrostków kolczystych) od osi mechanicznej (wyznaczonej przez pion) w płaszczyźnie czołowej, któremu mogą towarzyszyd zmiany w płaszczyźnie strzałkowej i poprzecznej.

WIELOPŁASZCZYZNOWOŚD ZMIAN PATOLOGICZNYCH

PŁASZCZYZNA CZOŁOWA:boczne skrzywienie kręgosłupa prawo-lub/i lewostronne.

PŁASZCZYZNA STRZAŁKOWA:zmiany w wielkości lub/i lokalizacji krzywizn fizjologicznych: lordoskolioza, kifoskolioza, plecy płaskie + skolioza.

PŁASZCZYZNA POPRZECZNA:rotacja – garb żebrowy lub/i wał lędźwiowy.

RODZAJE SKOLIOZ

KRYTERIUM PODZIAŁU RODZAJ SKOLIOZY

LOKALIZACJA SKRZYWIENIA piersiowe, lędźwiowe, szyjne

LICZBA ŁUKÓW jednołukowe, wielołukowe

PIERWOTNOŚD SKRZYWIENIA pierwotne, wtórne

STOPIEO MECHANICZNEGO WYRÓWNANIA SIĘ SKRZYWIENIA

wyrównane, niewyrównane

STOPIEO ZAAWANSOWANIA PROCESU PATOLOGICZNEGO

funkcjonalne, strukturalne

OKRES UJAWNIENIA SIĘ SKRZYWIENIA I PRZYCZYNA POWSTAWANIA

wrodzone, rozwojowe i idiopatyczne: typ: niemowlęcy, dziecięcy, młodzieoczy

SKOLIOZY WIELOŁUKOWE

Proces chorobowy ujawnia się najczęściej w jednymz łuków (wygięcie pierwotne). Pozostałe łuki (wygięcia wtórne) są wynikiem kompensacji uwarunkowanej grawitacją i wzrostem.

• Wygięcie pierwotne zaburza równowagę i jest czynnikiem negatywnym. Jest większe niż wtórne, zmiany strukturalne są wyraźniejsze: ruchomośd tego odcinka kręgosłupa jest mniejsza, a rotacja silniej zaznaczona.

• Wygięcie wtórne przywraca równowagę i statykę tułowia. Mimo, że odbywa się to w zmienionych warunkach, to należy je traktowad jako zjawisko pozytywne.

DZIAŁANIE KOREKCYJNE- SKOLIOZY WIELOŁUKOWE

• Dwiczenia powinny byd skierowane głównie na korekcję wygięcia pierwotnego z jednoczesnym dążeniem do zmniejszania wygięd wtórnych.

• Jeżeli nie ma możliwości zmniejszenia wygięcia pierwotnego, należy dążyd do wyrównania skrzywienia przez dwiczenia zwiększające wygięcia wtórne.

STOPIEO WYRÓWNYWANIA SIĘ SKRZYWIENIA

• Zewnętrznym wyrazem wyrównywania mechanicznego skoliozy jest rzutowanie pionu spuszczonego z C7 na szparę międzypośladkową.

• Radiologicznie określa się skoliozę jako wyrównaną, kiedy suma kątowych wygięd wtórnych jest w przybliżeniu równa wartości kątowej wygięcia pierwotnego.

STOPIEO WYRÓWNYWANIA SIĘ SKRZYWIENIA c.d.

Stopieo anatomicznego, czynno – biernego wyrównywania skoliozy ocenia się na podstawie próby korekcji czynnej i biernej.

• Korekcja czynna polega na zdolności wyrównywania skrzywienia za pomocą napięcia mięśni, przede wszystkim prostownika grzbietu.

• Korekcja bierna polega na ułożeniu na boku lub odbywa się w zwisie (zwłaszcza na podudziach).

Prawidłowo wykonany zwis czynny zawiera elementy korekcji czynnej i biernej.

PODZIAŁ SKOLIOZ WG G. WEJSFLOGA ZE WZGLĘDU NA CZYNNO – BIERNĄ KOREKCJĘ

• I0 - skrzywienie wyrównuje się czynnie całkowicie lub częściowo,

• II0 - skrzywienie wyrównuje się biernie całkowicie lub częściowo,

• III0 - skrzywienie nie wyrównuje się ani czynnie, ani biernie,

• IV0 - skrzywienie nie wyrównuje się ani czynnie, ani biernie, a na radiogramie widoczne są zmiany artrotyczne (zwyrodnieniowe stawów)

PODZIAŁ SKOLIOZ WG COBBAZE WZGLĘDU NA WIELKOŚD KĄTA SKRZYWIENIA

• Skolioza I0 – kąt skrzywienia bocznego wynosi

do 300.,

• Skolioza II0 – kąt skrzywienia bocznego wynosi

od 30 do 600.,

• Skolioza III0 – kąt skrzywienia bocznego wynosi

od 60 do 900.,

• Skolioza IV0 – kąt skrzywienia bocznego wynosi

od 90 do 1100.

STOPIEO ZAAWANSOWANIA PROCESU PATOLOGICZNEGO

• Skoliozy funkcjonalne – zmiany dotyczą układu mięśniowo – więzadłowego, są odwracalne i poddają się próbie korekcji czynnej i biernej.

• Skoliozy strukturalne dotyczą także układu kostnego, powodując w nich nieodwracalne zmiany kręgów (torsja), kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy i innych.

Ani czynna , ani bierna korekcja nie wyrównuje skrzywienia.

PODZIAŁ OBJAWÓW ZE WZGLĘDU NA STOPIEO BEZPOŚREDNIOŚCI

WYSTĘPOWANIA ZMIAN

• objawy I rzędu (bezpośrednie) dotyczą kręgosłupa

• objawy II rzędu (pośrednie bliskie) dotyczą klatki piersiowej

• objawy III rzędu (pośrednie oddalone od kręgosłupa) dotyczą miednicy, ustawienia barków, łopatek, czaszki, stóp i in.

OBJAWY III RZĘDU

OKRES UJAWNIENIA SIĘ SKRZYWIENIA I PRZYCZYNA POWSTAWANIA

• Skoliozy wrodzone: kostno-pochodne i mięśniowo-pochodne.

• Skoliozy rozwojowe: statyczne, porażenne, pourazowe, krzywicze, odruchowe, torakogenne i inne.

• Najliczniejszą jednak grupą są skoliozy idiopatyczne(etiologia nieznana). Stanowią 80 – 90% wszystkich skolioz. Nazywane są także metabolicznymi lub dystonicznymi.

SKOLIOZY IDIOPATYCZNE

W zależności od okresu ich pojawienia się wyróżnia się następujące typy:

• Niemowlęcy, ujawniający się do 3 roku życia, o różnym rokowaniu,

• Dziecięcy, od 3 do 10 roku życia, najczęściej między 5 – 8 rokiem życia (I okres krytyczny posturogenezy),

• Młodzieoczy, między 10 – 14 rokiem życia, występujący najczęściej, ze względu na zmiany okresu dojrzewania, szczególnie rzutu wzrostowego (II okres krytyczny posturogenezy).

PROGRAM POSTĘPOWANIA KOREKCYJNEGO

Celem dwiczeo jest wyrównanie skrzywienia, usunięcie przykurczów więzadeł i mięśni – zwłaszcza w obrębie grzbietu i miednicy, zrównoważenie sił układu mięśniowego, podniesienie ogólnej wydolności fizycznej i wyrobienie nawyku prawidłowej postawy ciała.

Program obejmuje dwiczenia:• mm grzbietu i pozostałych mm posturalnych,• ogólnorozwojowe,• oddechowe,• elongacyjne i antygrawitacyjne,• Klappa,• odruchu prawidłowej postawy ciała• gry i zabawy ruchowe,• pływanie.

KINEZYTERAPIA SKOLIOZ

Mają tu zastosowanie dwiczenia symetryczne i asymetryczne. Głównie jednak stosowane są dwiczenia symetryczne.

Pozycje i dwiczenia asymetryczne wykorzystuje się jedynie w zajęciach indywidualnych, które zapewniają precyzję lokalizacji ruchu korekcyjnego i stabilizacji sąsiednich odcinków.

Zlecanie tego typu dwiczeo do domu nie jest wskazane.

ZASADY KORYGOWANIA SKOLIOZ (W SZKOLNEJ KOREKTYWIE)

ZAJĘCIA GRUPOWE, PRZYPADKI NIEJEDNORODNE

• Preferowane są dwiczenia symetryczne.

• Należy zwrócid szczególną uwagę na dwiczenia elongacyjne.

• Zaleca się oddziaływanie na gorset mięśniowy podobnie jak w przypadku pleców wklęsło – okrągłych.

• Przestrzega się utrzymywania ciała w „osi”.

• Należy unikad rotacji podczas dwiczeo.